BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
................/................ .............../..............
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HUỲNH THỊ KIỀU
TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN:
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC
THU HỒI ĐẤT CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ BUÔN MA
THUỘT, TỈNH ĐẮK LẮK
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số:60340403
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
1
ĐẮK LẮK - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ Trần Thị Hải Yến
Phản biện 1: PGS.TS.Đỗ Thị Kim Tiên
Phản biện 2: TS.Đỗ Văn Dương
Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành chính Quốc
gia khu vực Tây Nguyên.
Địa điểm: Phòng họp....., nhà..... Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành
chính Quốc gia khu vực Tây Nguyên.
2
Số:...., đường...................., quận............., thành phố.......................... Thời gian: Vào hồi....giờ......ngày 22 tháng 7 năm 2023.
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai nói chung và khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi nhà nước thu hồi đất nói riêng là một trong những quyền quan trọng của công dân được bảo đảm bằng
Hiến pháp, pháp luật. Hiến pháp năm 2013 quy định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các
quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng,
bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật” [15]. Để giải quyết tốt các yêu cầu chính đáng của công dân,
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức sử dụng đất. Trong những năm qua, Nhà nước đã ban
hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành; Chính sách, pháp luật về giải
quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai mà trọng tâm là chính sách, pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi nhà nước thu hồi đất ngày càng hoàn thiện.
Thành phố Buôn Ma Thuột là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Đắk Lắk, có vị trí
chiến lược quan trọng về chính trị, quốc phòng, an ninh của vùng Tây Nguyên; với ý nghĩa đó, để phát triển
kinh tế - xã hội, phát triển đô thị xứng tầm với tên gọi thành phố Buôn Ma Thuột là thủ phủ khu vực Tây Nguyên,
UBND thành phố Buôn Ma Thuột đã thực hiện việc thu hồi đất để phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội
là tất yếu; theo đó, việc thu hồi đất có tác động rất lớn đến đời sống của hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, cộng đồng
dân cư sử dụng đất và nhà nước phải thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có đất bị thu hồi một
khoản tiền hoặc vị trí đất khác tương ứng với phần đất mà nhà nước đã thu hồi; tuy nhiên, việc bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư luôn là lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp, việc thực hiện chưa đúng trình tự, thủ tục, thiếu minh bạch,
công bằng, dẫn đến bức xúc của các chủ thể sử dụng đất; hơn nữa, chính sách, pháp luật về bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khá rộng dẫn đến có nhiều cách hiểu khác nhau nên việc áp dụng các chính sách này để phê
duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Buôn Ma
Thuột chưa thống nhất, đồng bộ, chưa đảm bảo lợi ích của người sử dụng đất, làm nảy sinh nhiều khiếu nại;
kết quả và chất lượng giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất của
Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột đạt hiệu quả chưa cao, ở một số đơn vị cơ sở tham mưu còn
chậm, làm cho người dân thiếu tin tưởng, một số cán bộ làm công tác bồi thường, hỗ trợ và giải quyết khiếu
nại còn chủ quan, xem nhẹ; việc khiếu nại của công dân xử lý chưa đến nơi đến chốn, chưa chặt chẽ, thiếu sự
gắn kết giữa các cơ quan nhà nước, giữa công tác tiếp công dân, đối thoại với giải quyết khiếu nại, nhất là các
đơn vị cơ sở và phòng ban chức năng có liên quan, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử
dụng đất.
Để nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc vấn đề giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột cả về phương diện lý luận và thực
tiễn, có ý nghĩa sâu sắc và cấp thiết; nhằm giải quyết quyền và lợi chính đáng của người có đất bị thu hồi
được đảm bảo, góp phần ổn định các vấn đề xã hội, tạo sự bình đẳng hơn giữa các chủ thể sử dụng đất, đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế xã hội địa phương theo hướng đổi mới và hội nhập quốc tế.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk”
làm luận văn tốt nghiệp.
2. Tình hình nghiên cứu: Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk được nghiên cứu, thể hiện ở
thực tiễn địa phương, các bài viết trên tạp chí, hội thảo khoa học… Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có
nhiều đề tài nghiên cứu thực sự cập nhật những vấn đề liên quan đến giải quyết khiếu nại của Chủ tịch 3
UBND thành phố Buôn Ma Thuột. Do vậy, qua thực tế, thành phố Buôn Ma Thuột có điều kiện tự nhiên và
kinh tế xã hội trọng tâm của tỉnh Đắk Lắk, tình hình phát sinh các vụ việc khiếu nại về đất đai đa dạng và
diễn ra phức tạp.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các giải pháp giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk dựa vào việc phân tích, bình luận
các vấn đề về lý luận và thực trạng giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk nhằm phát triển kinh tế - xã
hội của địa phương.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa, phân tích những vấn đề về giải quyết khiếu nại, những bất cập trong công tác giải
quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
- Phân tích, đánh giá thực trạng và quá trình giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk; những ưu điểm, kết quả
đạt được và những hạn chế, bất cập trong việc giải quyết khiếu nại;
- Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng:
Hoạt động giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; thực trạng
thực hiện pháp luật về khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành
phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trện
địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
Về thời gian: Từ năm 2019 đến năm 2022.
Nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu về giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu, dữ liệu: Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp
từ các báo cáo thực thi về pháp luật khiếu nại, kết quả giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố
Buôn Ma Thuột và các cơ quan nhà nước, các công trình nghiên cứu khoa học, sách báo, tạp chí, những
thông tin, tài liệu như các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, văn bản của Nhà nước, ph ng vấn, tham vấn ý kiến.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phân tích, tổng hợp thực trạng và các nội dung trong hệ thống
các văn bản của Nhà nước, hiện trạng vấn đề khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu
4
hồi đất thông qua các báo cáo chính thức, các nghiên cứu khảo sát liên quan tới vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp so sánh: so sánh nội dung văn bản của Nhà nước, định hướng của Đảng Cộng sản
Việt Nam, so sánh, đối chiếu với thực trạng thực hiện pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại về bồi
thường, hỗ trợ tái định cư với một số tỉnh, thành trong nước trên cơ sở có sự đánh giá tương đồng về điều
kiện chính trị, kinh tế, xã hội.
- Phương pháp thống kê, mô tả: thu thập, tổng hợp, trình bày số liệu và tính toán các đặc trưng của
đối tượng nghiên cứu nhằm phục vụ cho quá trình phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp khảo sát thực địa: Đề tài sử dụng phương pháp này nhằm đưa ra kết quả nghiên cứu
chính xác hơn khi thực hiện giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
của Chủ tịch UBND phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận:
Luận văn góp phần bổ sung, hoàn chỉnh chính sách pháp luật về khiếu nại, về bồi thường, hỗ trợ tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn:
Luận văn đưa ra các giải pháp nhằm bảo đảm quyền lợi cho người có đất bị thu hồi, công tác giải
quyết khiếu nại được đảm bảo, đồng thời kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu tham khảo cho chính quyền
địa phương áp dụng trong thực tế; nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn thành phố và
nguồn tham khảo cho những nghiên cứu tiếp theo trong việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn có kết cấu 3 chương, gồm:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất cấp huyện.
Chương 2: Thực trạng giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk hiện nay.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
5
thu hồi đất từ thực tiễn của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI
ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT CẤP HUYỆN
1.1. Các khái niệm chung
1.1.1. Khái niệm khiếu nại và giải quyết khiếu nại
Khái niệm khiếu nại
Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật khiếu nại
quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành
chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc
quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật,
xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Người bị khiếu nại là cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành
chính nhà nước có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại.
Người khiếu nại là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức thực hiện quyền khiếu nại.
Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại.
Người giải quyết khiếu nại là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại; Người
có quyền, nghĩa vụ liên quan là cá nhân, cơ quan, tổ chức không phải là người khiếu nại, người bị khiếu nại
nhưng việc giải quyết khiếu nại có liên quan đến quyền, nghĩa vụ của họ.
Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất cấp huyện:
Lĩnh vực quản lý đất đai là một lĩnh vực rất rộng, nhưng chỉ khi cơ quan quản lý nhà nước về đất đai
(gọi chung cơ quan hành chính nhà nước) ban hành các Quyết định hành chính (QĐHC) hoặc có hành vi
hành chính (HVHC) đối với người sử dụng đất mà họ không đồng ý, cho rằng các QĐHC, HVHC đó xâm
phạm tới quyền, lợi ích hợp pháp của mình, thì họ có quyền khiếu nại. Do vậy, giải quyết khiếu nại về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là một dạng giải quyết khiếu nại hành chính (KNHC)
về đất đai, như: giải quyết khiếu nại đối với quyết định về việc thu hồi đất; quyết định về việc phê duyệt
phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; quyết định về việc giao đất tái định cư ...; Trình tự, thủ tục giải
quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật
về khiếu nại (Điều 204 Luật Đất đai năm 2013).
Từ việc phân tích, bình luận, tác giả luận văn đưa ra quan niệm, giải quyết khiếu nại về bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND cấp huyện là việc thụ lý, xác minh, kết
luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND cấp huyện theo trình tự và thủ tục do luật quy
định đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính hoặc người có thẩm quyền
trong cơ quan hành chính nhà nước mà quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đó về bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
1.1.2. Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại về bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất
Qquản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại về bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất là thể chế hóa văn bản quy phạm pháp luật về khiếu nại, chính sách pháp luật về đất đai, công tác giải
phóng mặt bằng; xây dựng đề án phát triển QLNN về khiếu nại; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật,
hướng dẫn tổ chức thực hiện pháp luật về khiếu nại; xây dựng lực lượng, đội ngũ và tập huấn nghiệp vụ cho
6
cán bộ, công chức làm công tác giải quyết khiếu nại; tổng hợp thông tin báo cáo, tổng kết kinh nghiệm công
tác giải quyết khiếu nại; thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về khiếu nại, về đất đai mà nhất và
khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
1.1.3. Đặc điểm giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột
Đặc điểm của giải quyết khiếu nại là tìm ra giải pháp hài hòa và đồng thuận về lợi ích của các bên để
chấm dứt khiếu nại. Mặc dù pháp luật là căn cứ quan trọng để đưa ra các quyết định giải quyết nhưng nhiều
giải pháp hỗ trợ cũng được tính đến nhằm chấm dứt vụ việc khiếu nại cũng được các cơ quan nhà nước sử
dụng đến (như thuyết phục, tuyên truyền, th a thuận…); Việc giải quyết khiếu nại cũng được xác định như
một nhiệm vụ chính trị quan trọng cần giải quyết nhằm ổn định trật tự xã hội của địa phương, đòi h i sự vào
cuộc của cấp ủy chính quyền địa phương với những phương thức hết sức mềm dẻo, thận trọng, đặc biệt khi
có sự phản ứng gay gắt của người dân.
Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất có thể liên quan đến
nhiều nội dung và liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức: việc xác định cơ quan có thẩm quyền
đối với khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất cần được xác định đối với từng
trường hợp cụ thể (khiếu nại về giá đất, giá cây trồng, vật kiến trúc, tài sản gắn liền với đất hoặc khiếu nại về
việc không được bố trí tái định cư...).
Giải quyết khiếu nại đông người: Đây là đặc điểm dễ thấy của giải quyết khiếu nại về thu hồi đất và
bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đây là điều dễ hiểu bởi vì việc thu hồi đất thường diễn
ra trên phạm vi, diện tích rộng lớn, tác động đến cuộc sống của nhân dân cả một khu, một vùng, liên quan đến
nhiều hộ dân phải di dời. Hàng loạt vấn đề nảy sinh trong quá trình thu hồi đất, đền bù, giải t a, tái định cư liên
quan trực tiếp tới cuộc sống của họ. Mặc dù, lợi ích của các hộ dân trên từng thửa đất bị thu hồi là có những vị
trí và diện tích không giống nhau nhưng có nhiều vấn đề nảy sinh cùng lúc với nhiều hộ dân và việc phát sinh
khiếu kiện đông người là tất yếu.
Giải quyết khiếu nại gay gắt, kéo dài: Tính chất gay gắt của các vụ việc khiếu nại về thu hồi đất và
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất xuất phát từ ý nghĩa sống còn của thửa đất trong
đời sống đối với người bị thu hồi đất, bởi đất đai là điều kiện sinh kế của người nông dân cho nên những lợi
ích liên quan đến đất đai cũng sẽ là những vấn đề “sống còn” đối với họ. Đây chính là yếu tố khiến cho khiếu
nại đất đai nói chung và khiếu nại trong thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nói riêng luôn là vấn đề
gay gắt.
Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất là để xử lý mâu
thuẫn của quá trình này với mục đích giải t a những bức xúc, phản ứng của người có đất bị thu hồi trên cơ sở
đạt được sự hài hòa về lợi ích và sự nhất trí giữa người dân và nhà nước, bảo đảm tiến độ thu hồi đất nhằm
phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
1.2. Nội dung, đối tượng, thẩm quyền giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND cấp huyện
1.2.1. Nội dung giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Nội dung của khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thường rất đa dạng. Khác với các khiếu nại
hành chính khác, khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư có thể liên quan đến khá nhiều nội dung và nó
liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức. Về cơ bản có những nội dung khiếu nại chủ yếu như sau:
- Khiếu nại về việc không được bồi thường về đất;
- Khiếu nại về giá đất (mức giá) bồi thường;
7
- Khiếu nại về việc xác định giá đất bồi thường chưa khách quan, minh bạch;
- Khiếu nại về trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ;
- Khiếu nại về diện tích đất bồi thường;
- Khiếu nại về việc không được bố trí đất tái định cư;
- Khiếu nại về bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại;
- Khiếu nại các khoản hỗ trợ (ổn định đời sống và sản xuất; đào tạo, chuyển đổi nghề...hỗ trợ khác);
1.2.2. Về đối tượng giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất
- Quyết định hành chính của cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan
hành chính nhà nước ban hành để quyết định việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
của người sử dụng đất.
- Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ
quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ liên quan đến quy trình thực
hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
1.2.3. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất
- Thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu: Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết khiếu nại lần đầu
đối với QĐHC, HVHC của mình;
- Thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai:
Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết khiếu nại lần hai đối với QĐHC, HVHC của Chủ tịch UBND
cấp xã hoặc Thủ trưởng cơ quan thuộc UBND cấp huyện đã giải quyết lần đầu nhưng còn khiếu nại hoặc
khiếu nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết. Theo đó, thẩm quyền giải quyết khiếu nại về
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất được thực hiện theo quy định từ Điều 17 đến Điều
21 của Luật Khiếu nại năm 2011.
1.3. Quy trình và điều kiện đảm bảo giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột
1.3.1. Quy trình giải quyết khiếu nại lần đầu:
Theo quy định của luật khiếu nại, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại lần đầu được thực hiện như
sau:
Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý giải quyết khiếu nại (Điều 27 Luật Khiếu nại)
Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại (Điều 29 Luật Khiếu nại)
Bước 3: Tổ chức đối thoại (Điều 30 Luật Khiếu nại)
Bước 4: Ra quyết định giải quyết khiếu nại (Điều 31 Luật Khiếu nại)
1.3.2. Quy trình giải quyết khiếu nại lần hai
Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý giải quyết khiếu nại (Điều 36 Luật Khiếu nại)
Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại (Điều 38 Luật Khiếu nại)
Bước 3: Tổ chức đối thoại (Điều 39 Luật Khiếu nại)
Bước 4: Ra quyết định giải quyết khiếu nại và công bố, công khai quyết định giải quyết khiếu nại
(Điều 40, Điều 41 Luật Khiếu nại)
1.3.3. Điều kiện đảm bảo việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất
8
- Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại :
Giải quyết khiếu nại đảm bảo pháp luật góp phần bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của người sử
dụng đất;
Giải quyết khiếu nại góp phần xây dựng chính quyền nhà nước ngày càng trong sạch vững mạnh;
Giải quyết khiếu nại góp phần ổn định kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng;
Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất góp
phần đấu tranh phòng chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các hiện tượng tiêu cực khác;
- Điều kiện đảm bảo việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất:
Hình thức giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là một hình thức thực hiện pháp
luật về khiếu nại, đây là cách thức mà các chủ thể tiến hành các hoạt động có mục đích làm cho các quy định
của pháp luật đi vào cuộc sống và thông qua các hình thức: Tuân thủ pháp luật; chấp hành pháp luật; sử
dụng pháp luật và áp dụng pháp luật.
Tiểu kết chương 1
Khiếu nại là quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp năm 2013 và nhiều văn bản quy phạm pháp
luật ghi nhận, việc giải quyết khiếu nại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc củng cố mối quan hệ giữa
nhà nước và nhân dân, góp phần ổn định chính trị, xã hội, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả công tác
quản lý nhà nước, từ đó tạo động lực cho sự phát triển bền vững. Theo đó, khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất cũng vậy, đây là một trong những hình thức, điều kiện để bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất khi nhà nước thu hồi.
Nội dung Chương 1 là cơ sở luận, tài liệu bổ ích, có giá trị cho tác giả để vận dụng và so sánh trong
quá trình nghiên cứu giải quyết mục đích và nhiệm vụ của đề tài. Nội dung Chương này, tác giả luận văn đã
nghiên cứu và hệ thống hóa những vấn đề mang tính lý luận về khiếu nại và giải quyết khiếu nại về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, đưa ra các định nghĩa và xác định thẩm quyền, cơ chế,
nội dung, nguyên tắc, quy trình giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất, làm cơ sở cho việc phân tích đánh giá thực trạng khiếu nại, giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk ở Chương
9
2 và đề xuất các giải pháp phù hợp ở Chương 3 của luận văn này.
Chương 2
THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ
NƯỚC THU HỒI ĐẤT CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT,
TỈNH ĐẮK LẮK HIỆN NAY
2.1. Yếu tố tác động của việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
2.1.1. Vị trí địa lý
Thành phố Buôn Ma Thuột là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật của
tỉnh Đắk Lắk và là đô thị trung tâm vùng Tây Nguyên, có diện tích tự nhiên 37.709,64 ha, chiếm 2,88% diện
tích tự nhiên của tỉnh; có 21 đơn vị hành chính cấp xã gồm: 13 phường và 8 xã.
Vị trí ranh giới của thành phố Buôn Ma Thuột giáp với các huyện thuộc tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Đắk
Nông, cụ thể như sau:
- Phía Bắc giáp huyện Cư Mgar;
- Phía Nam giáp huyện Krông Ana;
- Phía Đông giáp huyện Krông Pắc, huyện Cư Kuin;
- Phía Tây giáp huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk và huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông.
2.1.2. Tình hình kinh tế, chính trị
Sự phát triển kinh tế là nhân tố giữ vai trò quyết định đối với mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã
hội. Kinh tế phát triển sẽ là động lực thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực hoạt động khác và ngược lại. Trong
những năm qua, nền kinh tế thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk liên tục tăng trưởng, phát triển khá tốt và
bền vững. Cùng với sự đầu tư, hỗ trợ của tỉnh, trung ương, thành phố Buôn Ma Thuột triển khai thực hiện tốt
các chương trình, mục tiêu phát triển kinh tế trên địa bàn. Qua đó, củng cố và nâng cao trình độ kiến thức, hiểu
biết pháp luật, ý thức pháp luật đất đai nói chung và pháp luật khiếu nại nói riêng.
Tình hình chính trị luôn có ảnh hưởng mạnh mẽ đến các lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội,
trong đó có hoạt động thực hiện quyền khiếu nại của công dân. Môi trường chính trị càng ổn định, dân chủ
bao nhiêu thì các mặt hoạt động xã hội, bao gồm cả tình hình khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại của
công dân càng diễn ra thuận lợi và đạt chất lượng, hiệu quả bấy nhiêu; ngược lại, môi trường chính trị bất ổn,
xã hội thiếu dân chủ thì mọi lĩnh vực hoạt động đều gặp khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp việc thực hiện quyền
khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại.
2.1.3. Tình hình văn hóa - xã hội
Cùng với việc đầu tư phát triển kinh tế, giữ vững an ninh chính trị, Đảng bộ, chính quyền các cấp,
các ngành chức năng của thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk cũng luôn quan tâm phát triển lĩnh vực
văn hóa - xã hội; nhờ đó, tình hình văn hóa - xã hội của địa phương có nhiều chuyển biến tích cực. Nhìn
chung, trong những năm qua, mặc dù đối mặt với những khó khăn, thách thức lớn như tác động xấu của biến
đối khí hậu khiến hạn hán kéo dài, mưa lũ bất thường gây nhiều thiệt hại; giá cà phê, cao su và một số mặt
hàng nông sản chủ lực bị biến động đã tác động không nh đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân
... song dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân tỉnh, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk,
Thành Ủy Buôn Ma Thuột và sự vào cuộc của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội và tinh
thần triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, biện pháp cùa cả hệ thống chính trị và sự tham gia tích cực của các
tầng lóp nhân dân nên tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội và chính trị trên địa bàn thành phố tương đối ốn
10
định, đời sống nhân dân ở những vùng đặc biệt khó khăn được quan tâm, hỗ trợ; các hoạt động văn hóa, thể
thao và an sinh xã hội có những chuyển biến tích cực.
Bên cạnh những kết quả đạt được về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội; địa phương cũng
còn nhiều khó khăn, phát sinh tình trạng mua bán, lấn chiếm đất trái phép, tranh chấp, khiếu nại đất đai diễn
biến phức tạp; một số đối tượng xúi giục, kích động lôi kéo những người đi khiếu nại đông người nhằm gây
áp lực cho chính quyền; các khiếu nại liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ thường xuyên diễn
ra; đặc thù vùng miền văn hóa của các dân tộc cũng khác nhau nên nhận thức về pháp luật khiếu nại cũng
khác nhau.
Qua đó, cho thấy các yếu tố về vị trí địa lý, kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội của thành phố ảnh
hưởng trực tiếp và rõ nét đến tình hình phát sinh khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan hành
chính nhà nước.
2.2. Thực trạng quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
2.2.1. Về căn cứ pháp lý
- Luật khiếu nại năm 2011; Luật Đất đai năm 2013;
- Các Nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành; Các quyết định quy phạm pháp luật của địa phương
về bồi thường, hỗ trợ và định khi nhà nước thu hồi đất.
2.2.2. Về cơ chế giải quyết
Cơ chế giải quyết khiếu nại, khiếu kiện về đất đai được quy định tại Điều 204 như sau:
- Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại,
khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.
- Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại; trình tự, thủ
tục giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư như trình tự thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính
11
nói chung theo sơ đồ sau đây:
Chủ tịch UBND thành phố BMT - Thủ trưởng cơ quan hành chính cấp trên (Giải quyết khiếu nại lần đầu đối với QĐHC, HVHC của mình; lần hai đối với QĐHC, HVHC của chủ tịch UBND cấp xã)
Người được giao nhiệm vụ xác minh
Chủ tịch UBND cấp xã - Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước cấp xã (Giải quyết khiếu nại lần đầu)
Tòa án nhân dân
Người được giao nhiệm vụ xác minh
NGƯỜI KHIẾU NẠI
Ký hiệu:
Thủ tục khiếu nại hành chính
Thủ tục khởi kiện hành chính
Giao việc cho cơ quan tham mưu, giúp việc
Theo sơ đồ này, có một số điểm người khiếu nại cần chú ý như sau:
Thứ nhất, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính trong hệ thống cơ quan hành chính không còn là
điều kiện bắt buộc người khiếu nại phải thực hiện trước khi khởi kiện ra tòa án mà Luật Đất đai và Luật
Khiếu nại cho phép người khiếu nại có quyền khởi kiện hành chính đến tòa án nhân dân trong bất cứ giai
đoạn nào sau khi có Quyết định hành chính, hành vi hành chính bị xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp.
Người khiếu nại có thể khởi kiện ngay ra tòa án mà không cần thực hiện việc khiếu nại. Trong quá trình giải
quyết khiếu nại, người khiếu nại cũng có quyền khởi kiện sau khi đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần
đầu hoặc sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Thứ hai, các vụ khiếu nại đều có thể được giải quyết trong hệ thống cơ quan hành chính hai lần.
Thứ ba, trong quá trình giải quyết khiếu nại lần đầu cũng như giải quyết khiếu nại lần hai, người có
thẩm quyền giải quyết khiếu nại tự mình tiến hành xác minh, kết luận nội dung khiếu nại hoặc giao cho
người có trách nhiệm xác minh tiến hành xác minh nội dung khiếu nại và kiến nghị giải quyết khiếu nại.
Thứ tư, quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu và lần hai phải được gửi cho các bên liên quan. Bắt
buộc thực hiện việc công khai quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Thứ năm, bắt buộc phải thực hiện việc đối thoại giữa người giải quyết khiếu nại và người khiếu nại
trong quá trình giải quyết khiếu nại lần hai. Trong giải quyết khiếu nại lần đầu thì chỉ đối thoại nếu yêu cầu
12
của người khiếu nại và kết quả xác minh nội dung khiếu nại còn khác nhau.
2.3. Thực trạng thực hiện giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk từ năm 2019 đến năm
2022
2.3.1 Về công tác tiếp dân và tiếp nhận đơn:
Trong 04 năm, từ 2019 - 2022, UBND thành phố Buôn Ma Thuột đã tiếp 2.746 lượt công dân đến
khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ảnh, trong đó số lượt tiếp công dân cao nhất là năm 2022 với 942 lượt
người; thấp nhất là năm 2020 với 357 lượt người. Qua theo dõi, tổng hợp và khảo sát công tác tiếp dân tại
Trụ sở Ban Tiếp công dân của UBND thành phố Buôn Ma Thuột cho thấy tình hình khiếu nại, kiến nghị,
phản ánh tăng về số lượng (cao nhất năm 2021), tính chất vụ việc phức tạp nảy sinh nhiều nhất là lĩnh vực
đất đai mà cụ thể là về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Bảng 1. Tình hình tiếp nhận đơn khiếu nại, kiến nghị, phản ánh về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột từ năm 2019 đến năm 2022.
STT Năm 2019 Năm 2020 Năm 2021 Năm 2022 Đơn khiếu
nại, kiến nghị Đơn Vụ Đơn Vụ Đơn Vụ Đơn Vụ
1 Cấp xã 316 316 266 266 02 02 0 0
2 Cấp huyện 691 691 645 645 1263 1185 1086 1022
Tổng cộng 1007 1007 911 911 1265 1187 1086 1022
Nguồn: UBND thành phố Buôn Ma Thuột
Qua các báo cáo tổng kết về tình hình tiếp nhận, xử lý đơn khiếu nại của Ủy ban nhân dân thành phố
Buôn Ma Thuột, số lượng đơn khiếu nại không đủ điều kiện để thụ lý giải quyết vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể (năm
2019 là 524/1.531 đơn; năm 2020 là 439/1.350 đơn; năm 2021: 93/1.358 đơn; năm 146/ 1.231 đơn.
Bảng 2. Tổng hợp các vụ khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thuộc thẩm
quyền giải quyết khiếu nại lần đầu của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk từ năm
2019 đến năm 2022
STT Đơn khiếu Năm 2019 Năm 2020 Năm 2021 Năm 2022 nại đủ điều Đơn Vụ Đơn Vụ Đơn Vụ Đơn Vụ kiện xử lý
Thu hồi đất 22 22 03 03 0 0 0 0 1
Bồi thường, 15 15 03 03 13 13 17 17 2 hỗ trợ
Tái định cư 04 04 04 04 0 0 0 0 3
Tổng cộng 41 41 10 10 13 13 17 17
13
Nguồn: Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột.
2.3.2. Kết quả giải quyết khiếu nại
Qua số liệu báo cáo cho thấy tỷ lệ giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma
Thuột có tỷ lệ thấp, như: Năm 2021, đã giải quyết 13/28 vụ việc thuộc thấm quyền, đạt 46,42%; năm 2022
đã giải quyết 17/17 vụ việc thuộc thẩm quyền, đạt tỷ lệ cao 100%. Trung bình trong 04 năm đạt tỷ lệ
76,21%, cho thấy tình hình giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố
Buôn Ma Thuột đã được chính quyền địa phương tập trung chỉ đạo giải quyết quyết liệt và khá ổn định, đạt
tỷ lệ 76,21%.
Bảng 3. Tổng hợp kết quả giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của Chủ tịch UBND thành phố
Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lak từ năm 2019 đến năm 2022
Năm 2019 Năm 2020 Năm 2021 Năm 2022
Khiếu Khiếu Khiếu Khiếu Đơn vị STT nại về nại về nại về nại về Đã hành chính Đã giải Đã giãi Đã giải bồi bồi bồi bồi giải quyết quyết quyết thường, thường, thường, thường, quyết
hỗ trợ hỗ trợ hỗ trợ hỗ trợ
1 Cấp huyện 37 28 29 24 28 13 17 17
04 04 02 02 0 0 0 0 2 Cấp xã
41 32 31 26 28 13 17 17 Tổng cộng
Nguồn: UBND thành phố Buôn Ma Thuột
2.4. Đánh giá chung về thực trạng giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
2.4.1. Kết quả đạt được
Trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy tỉnh Đắk Lắk, Hội đồng nhân dân tỉnh
Đắk Lắk, Thành ủy Buôn Ma Thuột, việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất của công dân trên địa bàn thành phố đã được nâng cao và bảo đảm thực hiện; công tác giải
quyết khiếu nại của các cấp chính quyền địa phương đạt được những kết quả đáng kể, trên cơ sở đó, đã bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Những kết quả đã đạt:
Một là, kể từ khi Luật Khiếu nại năm 2011, Nghị định số 75/2012/NĐ-CP ngày 03/10/2012 của
Chính phủ quy định chi tiết một số Điều của Luật Khiếu nại (nay là Nghị định số 124/2020/NĐ-CP ngày
19/10/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Khiếu nại 2011, có hiệu
lực từ ngày 10/12/2020); các Thông tư quy định quy trình giải quyết khiếu nại hành chính và Thông tư của
Thanh tra Chính phủ quy định quy trình xử lý đơn khiếu nại, đơn tố cáo, đơn kiến nghị, phản ánh; quyền
khiếu nại hành chính của công dân có xu hướng ngày càng mở rộng, tạo nhiều cơ hội để công dân sử dụng
quyền khiếu nại nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Hai là, UBND thành phố Buôn Ma Thuột xác định việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại địa phương có vai trò hết sức quan trọng trong công tác quản lý nhà
nước, là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, trong những năm qua công tác tuyên truyền, phố biến pháp luật
14
nói chung và pháp luật về khiếu nại của công dân nói riêng luôn được UBND thành phố Buôn Ma Thuột và
chính quyền cấp xã quan tâm. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về quyền khiếu nại được
thực hiện dưới nhiều hình thức như: Thông qua việc áp dụng các biện pháp tổ chức họp dân trực tiếp, tổ chức
đối thoại; thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, đài, loa ... giúp cho công dân nhận thức đúng về
quyền và nghĩa vụ khiếu nại (kết quả khảo sát người dân tiếp cận và tìm hiểu quy định về tiếp nhận và giải
quyết khiếu nại qua các phương tiện thông tin đại chúng như: loa, đài chiếm 41/100 phiếu, đạt tỷ lệ 41/%);
Ba là, kết quả giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột ngày càng có hiệu
lực, hiệu quả; nhiều vụ việc khiếu nại tồn đọng, phức tạp, đồng người được giải quyết, đạt tình, đạt lý, phục hồi
quyền và lợi ích hợp pháp cho công dân, lợi ích của Nhà nước (kết quả khảo sát tại Phụ lục 3 cho thấy vụ việc
khiếu nại đã được Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột giải quyết đúng trình tự, thủ tục chiếm 54/100
phiếu, đạt 54%);
Bốn là, công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại hành chính của công dân ngày càng tiến bộ hơn.
Chính quyền thành phố Buôn Ma Thuột đã có nhận thức đúng đắn, sâu sắc trong công tác giải quyết khiếu
nại; tập trung chỉ đạo và đề ra biện pháp tổ chức thực hiện có hiệu quả.
Năm là, cơ quan có trách nhiệm tiếp công dân, xử lý đơn thư chủ động tổng hợp tham mưu, phối họp
với các cơ quan liên quan xem xét, kết luận, kiến nghị giải quyết nhiều vụ khiếu nại được dứt điểm.
Sáu là, hàng năm, UBND thành phố Buôn am Thuột đã xây dựng Kế hoạch thanh tra trách nhiệm đối
với Thủ trưởng đơn vị trong công tác quản lý Nhà nước về thực hiện Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại,
Luật Tố cáo và các Nghị định hướng dẫn thi hành của Chính phủ; Kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh những sai
phạm đối với những đơn vị chưa thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại;
Bảy là, kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố
cáo, có phẩm chất tốt, tinh thông nghiệp vụ, có khả năng hướng dẫn, giải thích, thuyết phục công dân
hiểu và chấp hành pháp luật; đồng thời quan tâm, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ, năng
lực chuyên môn, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thanh tra, giải quyết
khiếu nại.
2.4.2. Hạn chế
Lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là một lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp, nhiều
chính sách, pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khá rộng dẫn đến có nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc áp
dụng chưa thống nhất, đồng bộ làm nảy sinh khiếu nại; Không ít vụ việc giải quyết còn chậm, né tránh, đùn
đẩy, làm cho người khiếu nại thiếu lòng tin, gửi đơn vượt cấp lên cơ quan cấp trên.
Chính sách, pháp luật của Nhà nước về bồi thường, hỗ trợ có sự bất cập, phải sửa đổi, bổ sung nhiều
lần, làm khó khăn cho các cơ quan trong việc áp dụng thực hiện; pháp luật đất đai còn bất cập về cách xác
định nguồn gốc sử dụng đất để xem xét bồi thường về đất (vụ ông Tạ Duy Thiết).
Kết quả và chất lượng giải quyết khiếu nại ở cơ sở còn thấp, làm cho người dân thiếu tin tưởng, một
số cán bộ cơ sở làm công tác bồi thường, hỗ trợ còn bảo thủ, xem nhẹ việc khiếu nại của công dân, xử lý
chưa đến nơi đến chốn, làm cho vụ việc trở nên phức tạp.
2.4.3. Nguyên nhân
- Nguyên nhân phát sinh khiếu nại:
Theo báo cáo tình hình khiếu nại và thực tiễn cho thấy nguyên nhân khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại thành phố Buôn Ma Thuột trong thời gian qua là do:
- Cơ chế, chính sách, pháp luật về xác định giá bồi thường có nhiều bất cập, chưa phù hợp với thực
tế; cơ chế chính sách đền bù, hỗ trợ chưa nhất quán nên khó thực hiện; thậm chí có sự chênh lệch lớn giữa
15
giá bồi thường so với thị trường chuyển nhượng thực tế nên gây tâm lý của người khiếu nại là cho rằng giá
tiền bồi thường thu hồi đất thấp hơn so với thị trường, làm cho họ bị thiệt thòi, nên người dân bị thu hồi đất
không nhất trí với phương án bồi thường dẫn đến khiếu nại.
- Công tác quản lý nhà nước về đất đai mà đặc biệt là lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư của chính quyền thành phố Buôn Ma Thuột có một bộ phận còn l ng; việc áp dụng pháp luật về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư còn có nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc thực hiện pháp luật về lĩnh vực
này chưa cao;
- Bố trí cán bộ làm công tác tiếp dân, hướng dẫn xử lý và giải quyết khiếu nại, kiến nghị, phản ánh
còn có hạn chế về chuyên môn.
- Ý thức chấp hành pháp luật của một số người dân còn hạn chế. Một số người dân nhận thức về các
quy định của pháp luật liên quan đến bồi thường, hỗ trợ không đúng nên đôi khi có những yêu cầu, đòi h i
sai với quy định của pháp luật.
- Nguyên nhân khách quan:
Một là, hệ thống các văn bản pháp luật lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư còn bất cập, chưa
phù hợp với thực tế; Cơ chế chính sách bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng chưa nhất quán nên khó thực
hiện; Các văn bản liên quan đến công tác bồi thường và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất qua các năm có
những thay đổi theo hướng có lợi cho người bị thu hồi đất, tạo ra tâm lý so sánh thiệt hơn giữa người được
giải quyết trước và người được giải quyết sau, hoang mang trong dân và dẫn đến khiếu nại.
Hai là, thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại giữa Luật Khiếu nại và Luật Đất đai hiện nay
còn có mâu thuẫn cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng các cơ quan chuyên môn hoặc cơ
quan thanh tra đùn đấy, né tránh trách nhiệm hoặc hướng dẫn thiếu thống nhất làm cho công dân phải gửi đơn
đến nhiều nơi, nhiều lần.
Ba là, nhiều vụ việc khiếu nại liên quan đến dự án đầu tư phải thu hồi đất, pháp luật hiện hành chưa
tạo được những chuẩn mực chung về giá bồi thường về đất và cơ chế điều chỉnh giá theo thời gian; nhiều dự
án được phân thành các giai đoạn khác nhau nên kéo dài thời gian, dẫn đến việc so sánh giá bồi thường của
dự án theo từng giai đoạn;
Bốn là, do nguồn gốc sử dụng đất của người dân tại địa phương nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu
số không được xác định rõ ràng, quá trình sử dụng đất không liên tục... khó xác định thuộc hay không thuộc
đối tượng được bồi thường hỗ trợ.
Năm là: Chế tài xử lý đối với những hành vi vi phạm pháp luật về khiếu nại sai sự thật, quá khích,
coi thường kỷ cương pháp luật, gây mất an ninh trật tự, thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết, hoặc giải
quyết sai pháp luật cũng chưa được xử lý nghiêm minh, dẫn tới nhiều người coi thường pháp luật, làm cho
hành vi vi phạm pháp luật lây lan nhiều nơi, gây tác động bất lợi trên nhiều mặt.
- Nguyên nhân chủ quan:
- Đối với người khiếu nại:
Một là, người khiếu nại thực hiện quyền khiếu nại còn thiếu năng lực hiểu biết pháp luật về bồi
thường, hỗ trợ; chưa nhận thức đúng đắn và đầy đủ về vị trí, vai trò và tầm quan trọng nội dung của pháp luật
về khiếu nại. Một bộ phận nhân dân có ý thức chấp hành chưa cao, nên có những yêu cầu, đòi h i không
đúng hoặc vượt quá quy định pháp luật. Nhiều trường hợp người dân mặc dù hiểu rõ các quy định của pháp
luật, song cố tình không chấp hành những QĐHC giải quyết đã có hiệu lực pháp luật;
Hai là, một số người khiếu nại do bị xúi giục, họ không tin vào chính sách pháp luật của nhà nước
mà họ chỉ tin vào sự dẫn dắt của những đối tượng bên ngoài, cố đòi quyền lợi bất hợp lý, sai trái với quy
16
định của nhà nước và cố ý khiếu nại gây mất an ninh trật tự địa phương.
- Đối với Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột:
Một là, cấp ủy, chính quyền (người đứng đầu - Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột) đôi lúc
còn chưa chỉ đạo, điều hành sâu sát trong quá trình giải quyết khiếu nại, chưa huy động được vai trò của cả
hệ thống chính trị trong việc giải quyết khiếu nại, trong khi vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất tại địa phương luôn nóng, dể gây bứt xúc trong dân; hơn nữa, người đứng đầu cũng chưa xử
lý triệt để việc đùn đẩy trách nhiệm trong giải quyết khiếu nại; thiếu tính tập trung, chỉ chú trọng vào vấn đề
phát triển kinh tế của địa phương.
Theo đó, trách nhiệm của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột khá lớn trong công tác chỉ đạo
điều hành chung về mọi mặt và vấn đề xã hội của địa phương, do đó, Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma
Thuột cũng chưa trực tiếp tham gia vào nhiệm vụ xác minh mà chỉ nghe báo cáo của cơ quan, cấp dưới; chưa
giải quyết kịp thời trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan cấp dưới khi chưa nghiên cứu kỹ các quy định của
pháp luậ trong việc xác minh, giải quyết khiếu nại nên có những trường hợp ADPL chưa phù hợp, chưa
thống nhất. Một số trường hợp sau khi ban hành quyết định giải quyết khiếu nại đã cho rằng hết trách nhiệm,
từ chối tiếp khiếu.
Hai là, vai trò của người đứng đầu luôn chịu áp lực khá lớn do phải kiêm nhiệm, theo dõi, quản lý,
chỉ đạo điều hành cùng lúc rất nhiều lĩnh vực, hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương. Do vậy,
một số vụ việc khiếu nại chưa giải quyết tốt lợi ích giữa nhà nước với lợi ích của người có đất bị thu hồi,
thường chỉ nhấn mạnh đến tính cấp thiết của việc giải phóng mặt bằng để thực hiện được dự án; chưa chú ý
những vấn đề xã hội nảy sinh sau khi thu hồi đất, dẫn tới không bảo đảm điều kiện bồi thường, hỗ trợ cho
người có đất thu hồi;
Ba là, trách nhiệm của một số phòng ban còn chưa cao trong việc thực hiện công tác giải quyết khiếu
nại; một bộ phận đội ngũ cán bộ, công chức nhất là ở cơ sở khi ADPL để tham mưu giải quyết khiếu nại về
bồi thường, hỗ trợ trong lĩnh vựa đất đai có năng lực chuyên môn còn hạn chế, chưa được đào tạo kỹ năng,
năng lực làm nhiệm vụ giải quyết khiếu nại mà chủ yếu là kiêm nhiệm. Trong khi đó, Chủ tịch UBND cấp
xã, Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột là người chịu trách nhiệm chính về quyết định giải quyết
khiếu nại nhưng họ tin tưởng vào đội ngũ tham mưu nên khó có điều kiện chuyên tâm về việc này. Đây là
nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng giải quyết các khiếu nại QĐHC và HVHC về đất đai tại địa phương
còn chậm, thiếu dứt điểm, không kịp thời, chưa bảo đảm thời hạn quy định của pháp luật, chất lượng giải
quyết đạt chưa cao, nhiều vụ việc giải quyết không đúng chính sách, pháp luật (vụ ông Tạ Duy Thiết,
phường Tân Lập, thành phố Buôn Ma Thuột; vụ 18 hộ dân đòi hỗ trợ đời sống và san xuất khi nhà nước thu
hồi đất để xây dựng cơ sở bảo trợ tại phường Thành Nhất, thành phố Buôn Ma Thuột). Do vậy, đơn tồn đọng
và gửi vượt cấp hoặc khiếu nại lên cấp trên.
Tiểu kết chương 2
Vấn đề giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất luôn là vấn
đề nhạy cảm và nhiều khó khăn trong thực hiện mà không chỉ đối với thành phố Buôn Ma Thuột mà cả địa
bàn toàn tỉnh,
Với phương pháp luận ở chương 1, tác giả luận văn đã nghiên cứu, khảo sát, đánh giá tình hình thực
tiễn việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất của
Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột và áp dụng phương pháp tổng hợp, phân tích trên cơ sở báo cáo
đánh giá kết quả thực hiện giải quyết khiếu nại các năm của thành phố Buôn Ma Thuột và kinh nghiệm thực
17
tế công tác tại Thanh tra thành phố Buôn Ma Thuột, các phòng, ban, cá nhân có liên quan. Để đánh giá đúng
thực trạng quá giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn
thành phố Buôn Ma Thuột, luận văn đã bám sát mục tiêu khi tiến hành nghiên cứu, đưa ra những đánh giá
chung mang tính lý luận và thực tiễn, tại Chương 2 của luận văn đã nêu ra được thực trạng tình hình giải
quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, những hạn chế, bất cập trong công tác giải
quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại địa phương; đồng thời phân
tích và chỉ rõ những nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn tới việc còn hạn chế trong giải quyết khiếu
nại về vấn đề này. Từ đó rút ra những phương hướng, giải pháp cho địa phương trong việc giải quyết khiếu
nại của công dân, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong các lĩnh vực đất đai. Đồng
thời , tác giả Luận văn đã rút ra bài học kinh nghiệm và có phương pháp, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác
giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ
TRỢ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN CỦA CHỦ TỊCH ỦY BAN
NHÂN DÂN THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT, TỈNH ĐĂK LẮK HIỆN NAY
3.1. Quan điểm hoàn thiện giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất từ thực tiễn của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
3.1.1. Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và định cư khi nhà nước thu hồi đất
tại thành phố Buôn Ma Thuột cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về khiếu nại
Xuất phát từ quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam - một nhà nước của dân,
do dân, vì dân đòi h i phải xây dựng, hoàn thiện pháp luật và triển khai thực hiện mạnh mẽ hơn nữa các biện
pháp nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống. Do vậy, việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư cho người có đất bị thu hồi nhằm phát huy quyền dân chủ của nhân dân, tạo các cơ chế, chính sách tốt để
người dân được bày t ý kiến cá nhân, nêu các kiến nghị liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ với
các cơ quan có thẩm quyền, nâng cao ý thức pháp luật, góp phần hình thành lối sống và làm việc theo pháp
luật cho cán bộ, công chức và nhân dân. Với ý nghĩa đó, việc đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu
nại trong lĩnh vực đất đai tại địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột cần nhận thức sâu sắc về quan điểm của
Đảng Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban chấp hành TW Đảng khóa XIII về "Tiếp tục đổi
mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa
nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao". Theo đó, quan điểm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng,
phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong xây dựng,
thực hiện và giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại.
3.1.2. Thống nhất nhận thức về vai trò, trách nhiệm, tầm quan trọng của việc giải quyết về khiếu
nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột
Để pháp luật đất đai, khiếu nại đi vào thực tiễn cuộc sống thì các chủ thể pháp luật phải nhận thức
tốt và có ý thức tuân thủ các quy định của pháp luật. Một trong những nguyên nhân làm hạn chế việc giải
quyết khiếu nại trong lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Buôn Ma
Thuột trong thời gian qua là chủ thể thực hiện thật sự còn chủ quan, hạn chế năng lực, chưa nhận thức đúng
đắn và đầy đủ về vị trí, vai trò quan trọng của pháp luật về khiếu nại mà quan trọng là người đứng đầu, người
18
có thẩm quyền quyết định đến kết quả giải quyết khiếu nại.
3.2. Giải pháp đảm bảo việc giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột hiện nay
3.2.1. Giải pháp chung
- Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, pháp luật về đất đai mà trọng tâm là pháp
luật về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất, bãi bỏ những quy định không còn phù hợp với thực tiễn
và kịp thời bổ sung những quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo:
Qua nghiên cứu các quy định pháp luật hiện hành về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai cho thấy, dù
pháp luật đã tạo lập khung pháp lý quan trọng để đảm bảo thực hiện quy định của Hiến pháp về quyền khiếu
nại cũng như trách nhiệm giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan có thẩm quyền; tạo
chuyển biến tích cực trong hoạt động giải quyết khiếu nại, góp phần phát huy dân chủ, bảo vệ lợi ích của nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Tuy nhiên, pháp luật về khiếu nại và đất đai, nhất là trong
lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ còn có sự mâu thuẫn, chồng chéo, trùng lặp, chưa tạo được thống
nhất trong các quy định về quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại. Do vậy, tiếp tục hoàn thiện pháp luật về
đất đai, về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất hiện nay là điều hết sức quan trọng và cần
thiết. Bởi việc sửa đổi, bổ sung các quy định này là cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác quản lý đất đai
hiệu quả, hạn chế phát sinh khiếu nại.
- Đáp ứng yêu cầu cải cách thủ tục hành chính, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có năng lực,
phẩm chất, đạo đức tốt:
Mục tiêu của việc cải cách HCNN là việc xây dựng các cơ quan HCNN chính quy, hiện đại, có cơ
cấu tổ chức hợp lý, có sự phân định nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm cụ thể, rõ ràng; đội ngũ cán bộ có
năng lực, phẩm chất, có tinh thần phục vụ nhân dân, tôn trọng và có ý thức trách nhiệm cao trước nhân dân.
Cải cách TTHC thực chất là bảo đảm cho các cơ quan HCNN phục vụ tốt hơn yêu cầu của người
dân, bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của họ. Qua thực tiễn giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ
cho thấy có những tình tiết, diễn biến khá phức tạp, việc vận dụng chính sách, cách lựa chọn quy phạm áp
dụng có thể khác nhau. Do đó, việc giải quyết đúng theo pháp luật là phụ thuộc rất lớn vào năng lực của
người tham gia giải quyết khiếu nại, nếu người có trình độ chuyên môn cao, năng lực quản lý gi i, phẩm chất
đạo đức tốt thì chất lượng tham mưu cho cấp có thẩm quyền giải quyết sẽ sát thực tế, đạt hiệu quả.
- Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất đảm bảo hài hòa
lợi ích của Nhà nước và của người sử dụng đất:
Trong thực tế việc khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất là một trong những nội
dung nhạy cảm, phức tạp, đa phần các vụ việc khiếu nại trong lĩnh vực này có nguyên nhân cốt lõi từ việc
giải quyết không công bằng, không chấp hành nghiêm quy định của pháp luật về lợi ích giữa các bên tham
gia quan hệ pháp luật đất đai, chẳng hạn khi thu hồi đất giải phóng mặt bằng thực hiện dự án khu dân cư,
người bị thu hồi đất chỉ được bồi thường số tiền thấp hơn giá thị trường, trong khi người được giao đất sau
khi thực hiện xong dự án lại bán quyền sử dụng đất đối với chính diện tích đất đó với giá rất cao, thu về
khoản lợi nhuận rất lớn, tạo ra sự không công bằng về lợi ích giữa các bên, từ đó dẫn đến bên bị thu hồi đất
khiếu nại QĐHC, HVHC trong việc thu hồi đất để thực hiện dự án đó. Vì vậy, cần thiết phải xây dựng và
thực hiện chính sách đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của các bên tham gia vào quan hệ quản lý, sử dụng đất đai
(đặc biệt là lợi ích của người bị thu hồi đất).s Có như vậy mới hạn chế được một trong những nguyên nhân
chủ yếu dẫn đến khiếu nại.
19
- Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, pháp luật về đất đai:
Đây là một giải pháp vừa mang tính chất là giải pháp phòng ngừa, vừa mang tính chất là giải pháp
nâng cao hiệu quả. Do đó, các cấp các ngành bằng mọi biện pháp tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục
làm cho mọi người hiểu rõ mục đích ý nghĩa, tầm quan trọng của pháp luật về khiếu nại trong lĩnh vực đất
đai. Việc nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật trong công tác giải quyết khiếu
nại đối với cán bộ và nhân dân là rất quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết
khiếu nại. Phổ biến, giáo dục pháp luật qua hoạt động hòa giải cơ sở là một trong các hình thức tuyên truyền
đơn giản, thiết thực và hiệu quả.
3.2.2. Nhóm giải pháp riêng cho Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột
- Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu, của cấp ủy đảng đối với việc giải quyết
khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất:
Đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng của các cơ quan và người đứng đầu, do đó cần phải đặt dưới sự
lãnh đạo của Đảng. Thông qua đó, Đảng bộ thành phố Buôn Ma Thuột cần ban hành nhiều chủ trương, chính
sách nhằm định hướng cho sự hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, lãnh đạo
việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại. Có thể nói, sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng là nhân tố
quan trọng để bảo đảm quyền khiếu nại của công dân, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và nâng cao
hiệu quả QLNN. Để tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng với việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất
đai, Đảng bộ thành phố Buôn Ma Thuột cần chú trọng các vấn đề như: nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp uỷ,
chi bộ, Đảng bộ theo quy định của Điều lệ Đảng, nhấn mạnh đến nhiệm vụ của cấp uỷ, mà trước hết là đồng
chí Bí thư phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác ADPL để giải quyết các khiếu nại ... coi hiệu quả giải
quyết khiếu nại, tố cáo là một tiêu chuẩn quan trọng để đánh giá năng lực, hiệu quả công tác của cấp ủy, người
đứng đầu cơ quan, đơn vị và CB,CC có trách nhiệm; thường xuyên nghe báo cáo về tình hình khiếu nại và giải
quyết khiếu nại để chỉ đạo, nghiên cứu, đề ra các giải pháp để hạn chế tiếp khiếu phát sinh.
- Phát huy vai trò người có uy tín vào quá trình thực hiện giải quyết khiếu nại:
Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk là vùng có nhiều đồng bào dân tộc sinh sống theo phong
tục tập quán của người Ê đê (Trưởng làng, già làng - là người có ảnh hưởng lớn đến cộng đồng buôn làng,
được cộng đồng tôn trọng và có thể chi phối mọi hoạt động trong đời sống của người dân tộc Ê đê). Thông
qua vai trò của người có uy tín, các cấp Ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc thành phố Buôn Ma Thuột
nắm bắt được tâm tư nguyện vọng chính đáng của đồng bào dân tộc thiểu số, kịp thời giải quyết những
vướng mắc phát sinh từ cơ sở. Tại thành phố Buôn Ma Thuột, đã có nhiều vụ việc khiếu nại và phát sinh mâu
thuẫn gây gắt, nhưng khi có tiếng nói của Già làng thì nội bộ nhân dân đều tôn trọng và chấp thuận (Ví dụ:
kết quả giải quyết vụ hơn 100 hộ dân khiếu nại đòi lại đất, đòi bồi thường cây trồng trên đất tại Buôn Ea
Nao, xã Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột, Già làng đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền thông
tin đến buôn làng và thuyết phục các hộ dân chấp thuận kết quả giải quyết của cơ quan có thẩm quyền). Biết
được vai trò này, khi giải quyết các khiếu nại về đất đai có liên quan đến đồng bào DTTS tại chỗ cần kết hợp
giữa quy định của pháp luật với các yếu tố tích cực của luật tục bằng cách dựa vào vai trò và uy tín của già
làng, hoà giải được các bất đồng, xung đột về đất đai phát sinh trong nội bộ buôn làng.
- Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện giải quyết khiếu nại trên địa bàn thành phố
Buôn Ma Thuột:
Để nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố Buôn Ma
Thuột, ngoài việc hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật, phải tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám
sát giải quyết các QĐHC, HVHC về đất đai của các cơ quan HCNN. Thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động
20
giải quyết các QĐHC, HVHC về đất đai của các cơ quan chuyên môn nhằm nâng cao trách nhiệm của thủ
trưởng các cơ quan chuyên môn trong THPL về khiếu nại; tăng cường vai trò giám sát, kiểm tra của Đại biểu
HĐND và các tổ chức chính trị, xã hội đối với công tác giải quyết khiếu nại. Việc giám sát, kiểm tra của Đại
biểu HĐND các cấp và các tổ chức CT-XH không được mang tính hình thức mà cần đi vào thực chất, chi tiết
đối với từng vụ việc cụ thể. Đoàn Đại biểu HĐND các cấp và các tổ chức CT-XH cần có nhiều hình thức
giám sát, kiểm tra đối với hoạt động của cơ quan có trách nhiệm giải quyết khiếu nại; tích cực lắng nghe ý
kiến cử tri nhằm góp phần nâng cao chất lượng của công tác giải quyết khiếu nại tại địa phương.
Tiểu kết chương 3
Việc đưa ra các giải pháp sẽ giúp cho công tác giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ về đất đai
khi nhà nước thu hồi đất nói riêng và công tác giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung trên địa bàn thành
phố Buôn Ma Thuột được hoàn thiện, hiệu quả. Tại chương này, trên cơ sở lý luận và thực trạng luận văn đã
đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm góp phần giải quyết các khó khăn, bất cập trong công tác giải quyết khiếu
nại về bồi thường, hỗ trợ về đất đai khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột,
tỉnh Đắk Lắk.
KẾT LUẬN
Giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất của Chủ tịch
UBND thành phố Buôn Ma Thuột về bản chất là nhằm phát huy quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân, quyền
được khiếu nại và được nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp khi nhà nước thu hồi đất của người sử
dụng đất, đồng thời tạo các cơ chế thuận lợi để người dân trên địa bàn thành phố được bày t quan điểm, ý
kiến cá nhân, nêu các đề xuất, kiến nghị liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ với các CQNN có
thẩm quyền, tham gia QLNN trên địa bàn thành phố, nâng cao ý thức pháp luật, góp phần hình thành lối
sống và làm việc theo pháp luật cho đảng viên, CB,CC và nhân dân; bảo đảm cho sự thành công của tiến
trình xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Qua thực tiễn việc khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của Chủ tịch UBND
thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, bên cạnh những thành tựu đạt được vẫn còn những hạn chế, yếu
kém. Chính vì vậy, việc nghiên cứu một cách toàn diện vấn đề khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
trên địa bàn thành phố trên cả phương diện lý luận và thực tiễn, đưa ra hệ thống các giải pháp mang tính đặc
thù cụ thể nhằm phát huy những thành tựu và khắc phục hạn chế là hết sức cần thiết. Từ những kết quả
nghiên cứu về khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất của Chủ
tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột, tác giả luận văn rút ra một số kết luận như sau:
Bằng những khái niệm, phạm trù của khoa học Lý luận và lịch sử về nhà nước và pháp luật, luận án
đã xây dựng và phân tích được một số vấn đề lý luận pháp luật về khiếu nại, về thu hồi đất như: khái niệm về
khiếu nại; khái niệm khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; nội dung pháp luật về khiếu nại trong
lĩnh vực thu hồi, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; khái niệm, đặc điểm, hình thức về khiếu nại trong lĩnh vực
đất đai; vai trò và những điều kiện bảo đảm việc giải quyết khiếu về bồi thường, hỗ trợ khu nhà nước thu hồi
đất; kinh nghiệm về việc giải quyết khiếu nại của một số địa phương có giá trị tham khảo vận dụng cho thành
phố Buôn Ma Thuột.
Trên cơ sở tiền đề lý luận, luận văn đã phân tích, đánh giá các điều kiện đặc thù tác động tới việc
giải quyết khiếu nại của Chủ tịch UBND thành phố Buôn Ma Thuột như: điều kiện về tự nhiên, kinh tế, văn
hóa xã hội, chính sách pháp luật và thực hiện quản lý việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất tại địa phương; phân tích, đánh giá những ưu và nhược điểm của thực trạng giải quyết khiếu nại về
21
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk trong thời gian qua,
chỉ ra những nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế. Trên cơ sở đó rút ra các bài học kinh nghiệm trong việc
trong giải quyết khiếu nại trên địa bàn hiện nay và những năm tiếp theo.
Để khắc phục những tồn tại, bất cập trong việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực thu hồi, bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, luận văn đề xuất các quan điểm chỉ đạo: thực hiện
pháp luật về khiếu nại, nội dung, cách thức giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực thu hồi, bồi thường, hỗ trợ
phải quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về khiếu nại và giải quyết khiếu nại; Thống nhất nhận thức của
các chủ thể về vai trò, trách nhiệm, tầm quan trọng của việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; Việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn
thành phố Buôn Ma Thuột phải bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân theo quy
định của Hiến pháp và pháp luật; phải phù hợp và gắn với điều kiện kinh tế, VH-XH, đảm bảo chính sách về
bồi thường, hỗ trợ.
Các giải pháp khả thi nhằm bảo đảm vấn đề giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất có hiệu lực, hiệu quả, bao gồm nhóm giải pháp chung và nhóm giải pháp riêng cho
thành phố Buôn Ma Thuột. Hy vọng các quan điểm và hệ thống giải pháp luận văn xây dựng có thể góp phần
vào việc bổ sung những vấn đề lý luận cho việc giải quyết khiếu nại nói chung và giải quyết khiếu nại về bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk
nói riêng. Các giải pháp căn bản nêu trong luận văn cần tiến hành thực hiện một cách đồng bộ, mới có thể
bảo đảm cho việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực này được thực hiện trên thực tế, từng bước xây dựng
22
thành phố ngày càng ổn định, phát triển theo hướng toàn diện và bền vững.
