1
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Thời gian qua, công tác giám sát tài chính, đánh giá hoạt động sử dụng vốn nhà nước
đầu tư vào doanh nghiệp đã không ngừng hoàn thiện. Tuy nhiên, mô hình triển khai cũng
như cơ chế thực hiện giám sát tài chính đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nhà nước
(DNCVDTNN) cũng đã bộc lộ hạn chế, bất cập. Các quy định về giám sát tài chính
DNCVDTNN vẫn còn rải rác trong nhiều văn bản pháp luật khác nhau với nội dung điều
chỉnh tản mát, thiếu thống nhất, chưa tạo thành khung pháp lý hoàn chỉnh và đồng bộ. Bên
cạnh đó, với việc trao thẩm quyền giám sát cho rất nhiều chủ thể cho thấy chưa thiết lập
được mô hình giám sát vốn nhà nước hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Trong
đó, thẩm quyền giám sát của cơ quan đại diện chủ sở hữu đang có sự chồng lấn, trùng lặp
với chức năng quản lý nhà nước. Ngoài ra, cơ chế giám sát tài chính của Nhà nước còn bộc
lộ nhiều hạn chế như các tiêu chí giám sát và đánh giá doanh nghiệp còn tương đối đơn giản,
công cụ giám sát mang nặng tính hành chính khi chủ yếu dựa vào báo cáo định kỳ, các quy
định về giám sát nội bộ của doanh nghiệp chưa chú trọng đến vai trò của kiểm toán nội bộ,...
Xét từ góc độ lý luận, mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu đã công bố về giám
sát tài chính của các DNNN, tập đoàn kinh tế nhà nước, tuy vậy, cho đến nay vẫn còn một
số khoảng trống nhất định còn bị bỏ ngỏ. Chẳng hạn, (1) Sự khác biệt giữa giám sát tài chính
của nhà nước đối với doanh nghiệp có vốn ĐTNN so với giám sát tài chính đối với các
DNNN hoặc DN 100% vốn nhà nước; (2) Chức năng giám sát của cơ quan tài chính – với
tư cách là cơ quan quản lý nhà nước có điểm gì khác so với chức năng giám sát của người
đại diện phần vốn nhà nước trong DN, sự phân công phối hợp giữa 2 chủ thể giám sát này
trong giám sát tài chính đối với doanh nghiệp có vốn ĐTNN; (3) Sự tương thích và sự phù
hợp giữa nội dung giám sát, tiêu chí giám sát, công cụ giám sát, phương thức giám sát với
mục tiêu giám sát và thực tiễn hoạt động của từng nhóm đối tượng DN….
Từ hạn chế trên cho thấy, việc hoàn thiện hoạt động giám sát tài chính của nhà nước
đối với DNCVDTNN nhằm nâng cao hiệu quả vốn Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp là
hết sức bức thiết. Do đó, nghiên cứu sinh đã chọn vấn đề “Giám sát tài chính của Nhà nước
đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nhà nước ở Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu cho luận
án tiến sĩ Quản lý công.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án là đề xuất hệ thống giải pháp hoàn thiện công tác
giám sát tài chính của Nhà nước đối với các DNCVĐTNN ở Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Luận án tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về giám sát tài chính của Nhà nước đối với
DNCVDTNN; Làm rõ khái niệm, sự cần thiết, mục tiêu, nguyên tắc, phương thức, công cụ
và các nội dung giám sát tài chính của Nhà nước đối với các DNCVDTNN; Xây dựng hệ
thống tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát tài chính của Nhà nước đối với DNCVDTNN.
Luận án nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn ở một số nước trong khu vực về giám sát tài chính
