Giới thiệu môn học: lý thuyết phát triển

I THI U

PH N GI Ầ

Ớ

Ệ

TÓM T T N I DUNG MÔN H C Ắ Ộ Ọ

ế cách là m t trong nh ng lý thuy t ữ ộ ế

ạ

Lý thuy t phát tri n ra đ i v i t ờ ớ ư ể i hai. sau Đ i chi n th gi ế i thi u các lý thuy t đ ế ớ ế ươ đ c l p t ộ ậ ừ Gi ớ ệ

ng đ i v s phát tri n c a các n ộ ạ ề ự ư c ướ và chính tr : ị ể ủ ế ề ể

ế ậ ạ

Môn h c này cũng cung c p cho sinh viên các lý thuy t v phát đang phát tri n theo nhi u cách ti p c n nh xã h i, kinh t  Lý thuy t hi n đ i hóa ệ ế  Lý thuy t v s ph thu c ộ ế ề ự ụ  Lý thuy t v h th ng th gi i ế ớ ế ề ệ ố ấ ế ề

tri n kinh t ể ọ : ế

i th so sánh; ế

ạ ủ

ế ợ ế ế ủ

• Lý thuy t l • Lý thuy t phát tri n theo giai đo n c a W. Rostow; ể • Lý thuy t thay đ i c u trúc c a A. Lewis; ổ ấ • Mô hình tăng tr ng Harris – Domar. ưở

M C TIÊU MÔN C A MÔN H C Ọ Ụ Ủ

Giúp sinh viên làm quen v i các lý thuy t phát tri n đ ớ ể ươ

ng đ i và ạ ế c nh ng u đi m cũng nh nh ng h n ch c a các lý thuy t ư ữ ữ ư ế ủ ế ạ ể ấ ượ

th y đ này.

Làm cho sinh viên có kh năng so sánh nh ng đi m gi ng nhau và ữ ể ả ố

khác nhau gi a các lý thuy t trên.

ạ ệ ệ duy sáng t o trong vi c ạ

ư c h c vào vi c phân tích các tranh lu n v ế T o đi u ki n cho sinh viên có kh năng t ế ượ ọ ả ệ ụ ề ậ

ữ ề áp d ng khung lý thuy t đ chính sách phát tri n.ể

Ể Ế Ạ

ọ ộ

Ủ ế ộ ữ

ệ ế ọ ị

ả

ứ ể ọ ế c lí l ượ

ầ i quy t chúng, nghĩa là đ a ư c a h . Chú ý, lí ẽ ủ ọ ứ ỏ ế ể ụ ằ ế ữ ầ ắ

ề

ứ ẫ ậ

S C M NH C A LÍ THUY T PHÁT TRI N Ứ Ngoài nh ng lí thuy t, c ng đ ng các nhà khoa h c đã tìm m t cách ữ ồ khó khăn đ th c hi n nh ng kinh nghi m nghiên c u. Các nhà khoa h c ọ ệ ể ự s d ng các lí thuy t giúp h đ nh rõ cái gì là c n đ h c, và đ h ể ướ ng ử ụ d n làm gia tăng các câu h i nghiên c u và gi ẫ ứ ra b ng ch ng c n thi t đ có th ch ng minh đ ể ứ ứ thuy t v ng ch c là công c cho vi c nghiên c u. Nghiên c u lí thuy t ế ứ ệ i thích các c c u c a m u là suy nghĩ v quá trình, n n móng cho s gi ơ ấ ủ ự ả ẫ ứ ủ ọ ng d n h nghiên c u chúng và t p h p các nghiên c u c a h . h , h ợ ọ ướ Thêm n a, lí thuy t ch d n nh ng nhà nghiên c u làm theo ph ng pháp ữ ữ ề ọ ế ỉ ẫ ươ ứ

ầ ấ ắ ủ ữ ệ

ng h t ọ ưở ọ ể ể ắ

ắ ọ ớ Các lí l ọ ế

ả h c đúng đ n, h p d n h đ ki m tra tình đúng đ n c a d li u và nh i tính đúng đ n trong k t lu n và lôi kéo theo các chính sách. h ậ ế ớ , lí thuy t yêu c u c ng đ ng khoa h c trung thành v i ồ ầ ộ ẽ trong lí ở

ế ọ ữ ể ự ị ủ

ằ

t, và đôi khi nh ng c h n cũng ch ng l

ủ

ư ệ

ủ ỉ ộ ủ

ng trong t chúng. Khi các nhà nghiên c u đ m chìm vào trong vi n c nh ứ ắ ễ ả gìn đ phát tri n s “v ch ng” (cho dân t c mình h n c ) ơ ả thuy t, h gi ể ộ t nh t tong m i ọ xa, suy nghĩ c a h cho r ng lí thuy t v vi n c nh là t ế ề ễ ả ủ ọ ấ ố ở ớ ng lai v i lĩnh v c. K t qu , h xem xét lí thuy t v tri n v ng trong t ươ ọ ế ề ể ả ọ ế ự ễ ả i nh ng vi n c nh s khinh mi ữ ữ ướ ẹ ạ ố ệ ự đó. S ch d n đã làm nóng các cu c tranh cãi c a các h c vi n thành ự ỉ ẫ ệ ọ ộ “chi n tranh trên lí thuy t” trong các th vi n . ế ế ế ộ ng xuyên đ i h ổ ướ Đ nh cao c a cu c chi n tranh trên lí thuy t, cu c tranh cãi c a các ệ

ế ộ ng tranh cãi, trong cu c ng h c thuy t ch ế t ư ưở ọ t ư ưở ọ ườ ữ ủ

h c vi n th ọ đ u tranh gi a lí thuy t c a các nhà khoa h c và t ế ủ ấ nghĩa.

Tr i qua th i kì t ng phân c c,các nhà nghiên c u th ờ ứ ườ t ư ưở

ả ư ườ ự ế ề ễ ả

ệ

ố

ắ ầ ẽ ủ ọ ị

ng t ng ổ ng phái lí thuy t v vi n c nh, nh là có kh năng không có t trong các m t c a công vi c. Ch sau khi c m th y tranh cãi đã gi m ả ả ấ ỉ i khác bi t gi ng nh các phe ư ệ c a h b ch trích th c s . Nghiên c u t ứ ừ ự ự ế i trong quá kh , c ng đ ng các nhà khoa h c có th d n d n k t ọ ồ ư ứ ộ ầ

ủ

i vi c đ r ể ầ ế ệ ể ượ ề ớ ươ

ặ ạ ng lai. S sáp nh p này có th th y nhi u t ậ ự ố ắ ủ ọ ể ấ ớ ổ ư

i t ng h p có th giúp thêm sinh ể ể ợ ự ề

ả h p các tr ợ gì t ặ ủ ố xu ng có th c ng đ ng các nhà khoa h c t ọ ớ ồ ể ộ ố khác và b t đ u coi nh lí l ỉ các l ỗ h p s c m nh c a các m t phê bình c a h trong các lí thuy t phát tri n ể ợ ứ ớ u m i trong t ự vào trong bình cũ, nh ng s c g ng t khí cho vi n c nh già nua và khuy n khích s đi u khi n trong kinh ễ ả ế nghi m h c t p. ọ ậ ệ

ế ở ộ ạ ẽ

ứ ẹ ể

ọ c đó.Lĩnh v c phát tri n th ng hoàn ọ ể ở ườ ướ ứ

ế Các lí thuy t là m t tr ng thái đ ng. Chúng t n công các lí thuy t, ấ ộ . Sau khi h a h n trong khi các tranh cãi lí và chúng che ch cho các lí l thuy t đang nóng, các nhà khoa h c có th thay đ i chính h đ tr nên ổ ế t ự ố ơ thành ví nh ch t n thay đ i lí thuy t trong t ể ng lai. t h n công c nghiên c u tr ụ ổ ư ấ ổ ươ ế

BA TR Ổ Ộ

ự ữ ệ ể

NG PHÁI N I TR I TRONG LĨNH V C PHÁT TRI N Ự Ể ƯỜ Cu i nh ng năm 1950, lĩnh v c phát tri n đã tr i lên b i hi n đ i ạ ộ ở ố ặ ng phái này đã g p ng phái. Cu i nh ng năm 1960, nh ng tr ườ

hóa tr ph i thách th c b i c b n các tr ả ữ ố ứ ở ơ ả

ữ

ng trong t ườ ệ ố ươ ườ ữ ng b ph thu c. ộ ị ụ ng h c th gi ế ớ ườ ọ vi c xem xét đ a ra c a phát ư ừ ệ

c ba tr i đã tăng tr ưở ng ủ ể ng phái đang chuy n ườ

i m t đi m. Cu i nh ng năm 1970, h th ng tr ố đ l a ch n con đ ng lai t ể ự ườ ọ tri n.Và cu i nh ng năm 1980, nó th y đ ữ ể r i theo h ng đ ng quy t ộ ờ ố ướ ấ ượ ể ớ ộ

ườ ạ ộ

ng phái Tr ng tâm trong hi n đ i hóa, ph thu c và h th ng tr ụ ọ i c a phát tri n, cu n sách này c g ng đ a ra ti p theo năm câu ố ắ ệ ố ế ệ ố ư ể ế ớ ủ

th gi h i:ỏ

i thích s xu t hi n c a 3 tr ự ấ ườ

1) Gi ả ử ị ế ể

ng phái phát tri n? Trong hoàn ể ệ ủ c nh l ch s nào và xuyên su t lí thuy t văn hóa nào đ 3 tr ấ ng phái xu t ườ ố ả hi n?ệ

2) Cái nào trong nh ng con đ ng c a 3 tr ủ ườ ữ ớ

ng phái khác v i cái thuy t nào c a h đ c nh t vô nh , khóa lí thuy t, và lôi kéo ủ ọ ộ ườ ấ ế ế ả ị

khác? Gi các chính sách?

ng phái t 3 tr ổ ể ấ t nh t? ở ố

Đánh giá v hình th c h c t p theo lí thuy t phát tri n? ế ườ ể

i t n công 3 tr ng phái phát tri n? Ch ra 3) Kinh nghiêm h c t p “c đi n” nào ọ ậ ứ ọ ậ 4) T i sao s phê bình l ự ề ạ ạ ấ ườ ỉ

ể đi m sai trong lí thuy t và kinh nghi m h c t p “c đi n” c a h ? ủ ọ ọ ậ ế ể

ng phái này tr l i nh ng phê bình v h ra sao? ệ ữ ổ ể ề ọ ườ ả ờ

5) 3 tr Tìm hi u v các câu h i trên cu n sách này xem xét l ố ề

ể ủ ườ ể ể

ạ ự ấ i s xu t ế ng phái ti n ng phái, ệ ủ

ườ

ế

ườ ạ i kho ng 30 năm ả ế ớ ng khác, làm th nào h ế c k t qu c a h và cách nào chúng bi n đ i trong quá trình ứ ổ ạ ứ ế

ậ ể ủ ệ ứ

ọ ườ i ỗ ẽ ượ c ế ả ả ộ ị

ự ổ ứ

ươ ứ ứ ứ ả

ề ố

ữ ặ ọ

i v i các tr ế ớ ế ớ ớ ườ ượ

ể ng trình ươ ỏ ng pháp nghiên c u và k t qu nghiên c u. M c tiêu ế ụ t c a h th ng ệ ủ ệ ố ữ i. M c dù văn h c đã tr n l n gi a các h th ng tr ộ ẫ ệ ố ộ ủ

ứ

ệ ố

ứ ng phái đã b t đ u chu i s sáng t o h c đ ọ ườ t qua ranh gi i t ươ ắ ầ th gi ườ ng ng phái ph thu c, nó đ ữ c tranh lu n gi a ụ ậ ế ủ ọ ng là khá khác nhau trong các chu kì c a khung lí thuy t c a h , ệ ng pháp lu n và nghiên c u th c nghi m. ự ệ ng, nh p đi u ị ớ ủ i c a ậ ạ ỗ ự b n mà đi v ượ ế ế ớ ư ả

ỏ hi n, phát tri n và chuy n đ ng c a lí thuy t phát tri n tr ể ộ ế ệ b . Đ u tiên, đ ng l c t nhiên c a vi c hi n đ i hóa tr t ệ ự ừ ự ộ ộ ầ ng phái ph thu c và tr tr ng phái h th ng th gi ệ ố ườ ộ ụ ườ n a s minh h a vi c chúng b t tay vào các tr ệ ắ ọ ữ ẽ b o v đ ệ ượ ế ả ủ ọ ả tham gia các cu c tranh lu n lí thuy t. Th hai, s c m nh c a m i ng ộ trong các lí thuy t phát tri n trong các nghiên c u th c nghi m s đ ế i quy t, các cu c th o lu n s hi n th làm thay đ i quan đi m lí gi ậ ẽ ể thuy t kèm theo đó là thay đ i v các câu h i nghiên c u, ch ổ ề ế nghiên c u, ph cu i c a cu n sách này là trình bày v nh ng khác bi ố ủ quan đi m th gi ể phái trên th gi hai tr ườ các tiêu đi m nghiên c u, ph ể H th ng tr ườ các chu kì c a n n kinh t ủ ề s ph thu c vào h c t p. ọ ậ ộ ự ụ

K HO CH H C T P Ọ Ậ Ế

Ạ ầ ố

ạ

i. Cu n sách này chia ra làm 3 ph n: • Ph n 1 v tr ầ • Ph n 2 v tr ầ • Ph n 3 v h th ng tr ầ ề ườ ề ườ ề ệ ố ng phái hi n đ i hóa; ệ ng phái ph thu c; ụ ộ ng phái th gi ườ ế ớ

ng và trong t ầ ề ng đ u ươ

ố ệ t c các c u trúc ch ấ ử

ổ ể ả

ạ

i các phê bình “m i” c a ph ế ớ

ủ ế

ng phái này tác gi M i ph n g m có 3 ch ấ ả ươ ồ ỗ ừ ế ề i thi u hoàn c nh l ch s , th a k v lí ng đ u gi gi ng nhau. Ch ị ả ớ ầ ươ đ nh lí thuy t và hàm ý chính sách c a tr thuy t, lí thuy t khóa, gi ườ ng ủ ế ế ả ị ế ng 2 đ i phó v i “c đi n” ph ng pháp c th o lu n. Ch phái đang đ ươ ớ ố ươ ậ ượ ng phái, và th o lu n v đi m m nh và các khuy t đi m c a lí h c ủ tr ể ậ ề ể ả ọ ở ườ thuy t c đi n. Ch ươ ng ng 3 ki m tra tr l ế ổ ể ủ ể ươ pháp h c, đi m m nh c a lí thuy t m i c a tr ạ ể ọ i 3 tr Hi n t ườ ệ ạ

ả ờ ườ ớ ủ đã thông qua ph ả ụ ng phái. ng pháp ti p ế ươ ế ể ọ

ệ ủ

ộ ộ ạ nngf phái hi n đ i hóa tác gi ị

ủ ủ

ạ ữ

ả ườ ườ ả

ộ c g ng làm cho ng ề ự ự

ả ng phái theo th o ế ủ ủ i đ c hi u r ng có nh ng v n đ th c s ữ ứ ủ

ử ụ ứ ả ố ắ ọ ố

ộ ọ ẽ ể ả

ứ ủ ọ

ọ ẽ ố ủ ằ ọ

ứ ả

ậ ả ồ

ệ

ậ ụ ữ ng phái ph ấ ạ

ườ i. Rõ rang, cu n sách này không ứ ủ ng phái h th ng th gi ệ ố ng phái hi n đ i, tr ệ ố ế ớ

ườ t c các lý thuy t t ấ ả ọ

ế ố ạ ộ ố ượ

ụ ố ộ ị

ụ ự ế ậ

ể ả ề ụ ể ả

c n có th g i là “phóng khoáng’. Thí d xem các lý thuy t chính ậ ứ đi trên quan đi m c a nhà nghiên c u tr ể ả ươ ạ i ng h trình bày các lý hi n đ i hóa. Tác gi đ t vào v trí c a m t ng ườ ủ ả ặ ệ thuy t hi n đ i hóa trong ánh sáng c a chân lý, c g ng thuy t ph c ụ ế ố ắ ế ệ ng phái. Tuy nhiên đ công b ng cho các i đ c nh ng giá tr c a tr ng ằ ể ị ủ ườ ọ i thích lý thuy t c a 2 tr tr ng phái kia và cũng gi ng phái kia tác gi ườ nghiên c u m t cách “hào phóng”. Trong vai trò c a m t nhà phê bình tác ộ gi ấ ể ằ ườ ọ nghiêm tr ng trong các lý thuy t và nghiên c u c a tr ườ ế lu n. Cu n sách này là dành cho s d ng làm sách giáo khoa, nó là hy ậ v ng c a tác gi , r ng ki u trình bày này s bu c h c sinh ph i suy nghĩ ả ằ ủ ọ thông qua các v n đ quan tr ng c a phát tri n. H s có hình th c nh n ậ ề ấ ể xét đ c l p c a h . C n l u ý r ng tr ng tâm c a cu n sách này là v lý ề ộ ậ ủ ọ ầ ư thuy t ch không ph i trên lý thuy t. ế ế c bao g m trong cu c th o lu n ch khi K t lu n, nhà lý lu n trên đ ế ậ ượ ộ ỉ lý thuy t c a h và nghiên c u th c nghi m cung c p các ví d h u ích ế ủ ọ ự ng pháp đi n hình c a tr c a ph ụ ườ ể ươ ủ thu c ho c tr ặ ộ th xem xét t t và kinh nghi m h c trong lĩnh v c ự ể ệ ng l n trong s h m t phát tri n. Theo thay vì lien l c khi m t s l ố ọ ộ ể ớ c c a cu n sách này là t p trung vào m t ch c lý cách gi n d , chi n l ậ ế ượ ủ ả thuy t chính, 2 nghiên c u và hàng ch c th c nghi m đ th o lu n các ệ ứ công trình c th và gi ọ ủ i thích rõ ràng ý nghĩa c a h cho n n văn h c c a ủ ọ phát tri n.ể