GLAUCOMA LÀ GÌ ?
BS Lê Hồng Hà
Khoa Mắt
Glaucoma là một tình trạng phá hủy thần kinh thị giác tiến triển, thường
kèm theo với nhãn áp bình thường hoặc cao nhưng không thường xuyên. Tình
trạng đáp ứng sự ổn định hoặc tiến triển chậm ở hầu hết bệnh nhân có điều trị.
Bệnh nhân có nhãn áp thấp cũng có thể phát triển thành glaucoma. Phần lớn các
dạng “góc mở mạn tính”, tiến triển nặng khi áp lực mắt đạt mức độ quá cao đối
với thị thần kinh bình thường. Do đó thị thần kinh bị tổn hại và thậm chí có thể
gây mù lòa. Thị thần kinh tương tự như sơi cáp ti vi mang những hình ảnh từ mắt
đến não. Áp lực nội nhãn cao gây chèn ép, làm tổn hại lớp sợi thần kinh và mạch
máu thị thần kinh. Khi thần kinh tổn hại liên tục, trước tiên, thị lực mất khả năng
nhận cảm sau đó tăng dần tốc độ tiến triển. Trong phân loại khác, glaucoma góc
hẹp, có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ và gây ra tổn hại thị lực tương tự. Thường
áp lực tiến triển rất cao.
Gai thị bình Thị trường bình
thường thường
Mất thị trường Mất thị trường Gai thị tổn
trung bình, không có tiến triển, bắt đầu xuất thương triệu chứng hiện các triệu chứng
Glaucoma có thể được phân chia thành 2 dạng, glaucoma góc mở và
glaucoma góc đóng (góc hẹp). Glaucoma góc mở, tình trạng chung thường xuất
hiện khi đường dẫn lưu bên trong mắt bình thường (mạng lưới bè) bị suy giảm và
tạo nên áp lực. Glaucoma góc mở thường tiến triển chậm và thường không có triệu
chứng đến khi một phần lớn thị trường bị tổn thương vĩnh viễn.
Glaucoma góc đóng hay glaucoma góc hẹp, mống mắt sinh lý làm tắc
nghèn đường dẫn lưu trong mắt. Dạng glaucoma này thường xuất hiện đột ngột.
Tình trạng cấp tính và thường gây đau đớn này đòi hỏi phải điều trị cấp cứu. Một
vài trường hợp được phòng ngừa khi góc hẹp được xác định trong quá trình kiểm
tra mắt thường qui, trước khi xuất hiện các triệu chứng. Điều trị laser phòng ngừa
đợt glaucoma cấp tính
Chẩn đoán Glaucoma như thế nào ?
Kiểm tra mắt thường xuyên! Phần lớn các trường hợp glaucoma không
được quan tâm! Chúng thường được xác định khi thực hiện kiểm tra mắt hoặc vì
vài lý do khác, như kiểm tra thường qui, đánh giá đục thủy tinh thể, thậm chí theo
dõi bệnh nhân thoái hóa hoàng điểm (một tình trạng không liên quan). Đây là sự
phát hiện có lợi vì các trường hợp glaucoma trầm trọng thường không được xác
định và không được điều trị. Đó cũng là một trong những lý do chúng tôi khuyến
cáo thực hiện kiểm tra mắt định kỳ, thậm chí cho những người xem như có “đôi
mắt khỏe mạnh
Kiểm tra về Glaucoma
Không có một kiểm tra đơn độc về glaucoma. Chẩn đoán được thực hiện
bằng cách đánh giá bệnh nhân từ một số mặt, sử dụng các dụng cụ chuyên biệt:
Nhãn áp kế (Tonometry) đo áp lực mắt. Đây là phương pháp chính xác
nhất. Nhãn áp kế loại đè bẹp (Applanation tonometry) nhanh và không đau.
Máy đo độ dày giác mạc và độ sâu tiền phòng (Pachymetry) siêu âm
đo độ dày giác mạc (sonar). Giác mạch mỏng có thể dẫn đến khả năng bị
glaucoma, trong khi giác mạc dày có thể đôi khi xem như yếu tố bảo vệ.
Soi góc tiền phòng (Gonioscopy) Soi góc tiền phòng được bác sĩ nhãn
khoa thực hiện để đánh giá mức độ sậm màu của sắc tố có thể gây tắc nghẽn lưới
bè như thế nào và mức độ hẹp của tiền phòng gây glaucoma góc đóng. Sử dụng
kính soi đặc biệt với thuốc gây tê bề mặt giác mạc.
Kiểm tra độ giãn lớn của gai thị Bác sĩ nhãn khoa sẽ soi đáy mắt để
kiểm tra mức độ tổn thương của gai thị nếu có, dù bệnh nhân có thể hoàn toàn
không có triệu chứng gì.
Kiểm tra thị trường Hình ảnh thị trường bên cạnh cho thấy sự tổn
thương gai thị tương ứng. Kiểm tra thị trường giúp đánh giá thị lực ngoại biên.
Tổn thương glaucoma sớm thường được xác định bằng xét nghiệm này. Loại máy
dùng kiểm tra thị trường là Humphrey SITA 24-2. Cả 2 mắt được kiểm tra chỉ
trong vòng 10 đến 20 phút. Kiểm tra thị trường nên được làm thường qui mỗi năm
để đánh giá mức độ tổn thương tiến triển của glaucoma.
Phân tích sợi thần kinh (Nerve fiber analysis) Hệ thống máy sử dụng
ánh sáng năng lượng thấp dùng đo lường độ dày lớp sợi thần kinh và gai thị (thần
kinh truyền tín hiệu thị giác từ mắt đến não). Có sự tổn thương của sợi thần kinh
trong glaucoma. Sử dụng thiết bị OCT để xử lý và phân tích hình ảnh vi tính hóa.
Khảo sát này nên được thực hiện lặp lại mỗi năm.
Phân tích chi tiết các thông số đo
Máy Zeiss Meditec Stratus lường. So sánh mắt được kiểm tra với các "OCT"
chỉ số bình thường.
