Hải sâm: Thực phẩm, vị thuốc quý
Hải sâm là một loại động vật không xương sống, sống ở biển, trên đáy cát
hoặc san hô chết, tập trung nhiều nhất ở độ sâu 2 – 5m, hay gặp ở vùng vịnh
và những nơi có nhiều đá ngầm. Hải sâm phân bố ở biển Đông châu Phi, Đông
Ấn Độ, và Nam Thái Bình Dương. Ở nước ta Hải sâm có khá nhiều ở vùng
biển Khánh Hoà, đảo Trường Sa, Côn Đảo, Phú Quốc, Thổ Chu...
Theo Y học cổ truyền, Hải sâm vị mặn, tính ấm, vào được kinh Tâm, Tỳ, Thận và
Phế, có công dụng bổ thận ích tinh, dưỡng huyết nhuận táo, thường được dùng để
chữa các chứng bệnh như tinh huyết hao tổn, hư nhược, liệt dương, di tinh, mộng
tinh, tiểu tiện nhiều lần, táo bón...
Về mặt thực phẩm, nhiều y gia coi thịt Hải sâm là một trong tám món ăn “cao
lương mỹ vị” nổi tiếng của phương Đông cùng với Yến sào, Bào ngư, Vây cá...
Theo kết quả nghiên cứu của dinh dưỡng học hiện đại, Hải sâm là một trong những
loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng hết sức phong phú. Các nhà khoa học Trung
quốc ước tính cứ 100g Hải sâm khô có chứa 75.6g protein, cao gấp 5 lần so với thịt
lợn nạc và 3.5 lần so với thịt bò, chỉ số này ở Hải sâm Việt nam là 63.23 – 67.22.
Trong Hải sâm còn có hàm lượng cao các axit amin quý như lysien, proline,
arginine, histadine, axit glutamic, threonine, leucine, isoleucine, axit aspartic,
tyrosine... và nhiều nguyên tố vi lượng như P, Cu, Fe, Mn, Zn.... đặc biệt là Se là
chất giải độc kỳ diệu, làm vô hiệu hoá các kim loại nặng đi vào cơ thể qua đường
ăn uống như Pb, Hg, để thải ra nước tiểu. Ngoài ra, trong thành phần Hải sâm còn
có các loại vitamin như B1, B2, B12, C..... saponin glucoside (các glucoside
triterpen) trong đó có 2 loại saponin là Rg (gây hưng phấn thần kinh và chống mệt
mỏi và tăng cường thể lực) và Rh (có tác dụng ức chế tế bào ung thư)
Kết quả nghiên cứu dược lý học hiện đại cho thấy Hải sâm có tác dụng tăng cường
sức đề kháng và nâng cao năng lực miễn dịch của cơ thể, ức chế quá trình sinh
trưởng và di căn của các tế bào ung thư; chống mệt mỏi cơ bắp, duy trì trạng thái
hoạt động cao; chống lão hoá, tăng cường hoạt động của thần kinh và tăng phản xạ,
ổn định tâm lý, bổ sung các yếu tố tạo máu, tăng tuần hoàn máu, cải thiện khẳ năng
hấp thụ ôxy và chống mệt mỏi cơ tim; xúc tác các phản ứng enzyme, thúc đẩy quá
trình chuyển hoá và hấp thu, tăng sinh tổng hợp protein. Hơn nữa, do chứa rất ít
lipit (1.35 – 3.05%) và hầu như không có cholesteron nên Hải sâm là loại thực
phẩm bồi bổ lý tưởng cho những người bị rối loạn lipit máu và bị các bệnh lý động
mạch vành tim...
- Chữa viêm loét dạ dày tá tràng: Ruột Hải sâm để trên ngói đất, sấy thật khô rồi
nghiền thành bột, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 0.5 – 1g
- Chữa đái tháo đường: Hải sâm 2 con, Trứng gà 1 quả, Tụy lợn 1 cái, ba thứ
đem hấp chín rồi ăn, cách ngày dùng một lần.
- Chữa thiếu máu: Hải sâm và Đại táo (bỏ hạt) lượng bằng nhau, đem sấy khô rồi
tán thành bột, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 9g với nước ấm hoặc Hải sâm một con
đem hầm với Mộc nhĩ lượng vừa đủ và một chút Đường phèn ăn trong ngày.
- Chữa ho ra máu do lao phổi: Hải sâm 500g, Bạch cập 250g, Quy bản 120g, ba
thứ sấy khô tán bột uống ngày 3 lần, mỗi lần 15g với nước ấm.
- Chữa suy nhược thần kinh do thận hư (đầu choáng mắt hoa, lưng đau gối mỏi,
tai ù tai điếc, mất ngủ, di tinh, xuất tinh sớm): Hải sâm 30g ninh với 100g Gạo nếp
thành cháo chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.
- Chữa cao huyết áp và vữa xơ động mạch: Hải sâm 50g hầm nhừ chế thêm một
chút Đường phèn ăn trong ngày
- Chữa táo bón do âm hư: Hải sâm 30g, Đại tràng lợn 120g làm sạch, Mộc nhĩ
đen 15g, ba thứ đem hầm nhừ, chế thêm gia vị, ăn liên tục trong nhiều ngày.
- Chữa đau lưng và suy giảm trí nhớ do thận hư: Hải sâm 30g, Xương sống lợn
60g, Hạch đào nhân 15g, ba thứ làm sạch hầm nhừ, chế đủ gia vị ăn trong nhiều
ngày.
- Chữa dương suy (liệt dương): Hải sâm 20g hầm với 100g thịt Dê ăn trong ngày
- Chữa liệt dương, di tinh, tinh lạnh do thận hư: Hải sâm 480g sao thơm, Hạch
đào nhân 100 hạt, Thận dê 4 – 6 đôi, Đỗ trọng 240g, Thỏ ti tử 240g, Ba kích 124g
(sao với nước Cam thảo), Kỷ tử 120g, Lộc giác giao 120g, Bổ cốt chi 120g (sao
muối), Đương quy 120g, Ngưu tất 120g (sao giấm), Quy bản 120g (sao giấm) tất
cả sấy khô tán thành bột rồi luyện với Mật ong làm thành viên hoàn, mỗi viên nặng
chừng 9g, ngày ăn 3 lần mỗi lần 3 viên.
- Chữa động kinh: Nội tạng Hải sâm sấy khô, nghiền thành bột, mỗi lần uống 12g
với Rượu vàng, liên tục trong nhiều ngày.
- Chữa trĩ xuất huyết: Dùng Hải sâm lượng vừa đủ đốt tồn tính, mỗi lần dùng
1.5g hoà với A giao 6g trong nước sôi cho tan rồi uống, ngày uống 3 lần.
