Hành tung bí hiểm tiên tri
Tác phẩm sắp đặt "FIRMAMENT III" của Antony Gormley, 2009. Ảnh:
Allard Bovenberg, Amsterdam.
Tại Metz, Pháp, từ ngày 15. 1 đến 1. 5. 2011, Quỹ Nghệ thuật Đương đại
vùng Lorraine (FNAC) tổ chức một triển lãm quy mô có tên A Serpentine
Gesture and Other Prophecies (tạm dịch: Hành tung bí hiểm và những
[điều] tiên tri) quy tụ nhiều sao trên vòm trời nghệ thuật đương đại thế giới:
Benoît Billotte, Iñaki Bonillas, Antony Gormley, Monika Grzymala, Werner
Herzog, Corey McCorkle, Pierre-Étienne Morelle, Pratchaya Phinthong, Ian
Wilson.
“Người to nghĩ việc to”. Đề tài của triển lãm đã to, nghệ sĩ tham gia cũng to.
Hãy điểm qua xem họ bàn về đề tài này như thế nào.
Theo quan niệm thông thường, lịch sử bon theo mạch thời gian có khởi đầu
và kết thúc. Không hoàn toàn hư vô, thời gian là “thứ” có hình dạng: Thời
gian Tuyến tính, Thời gian Cong, Thời gian Đảo… tất cả đều là những suy
tưởng về thế giới cùng viễn cảnh của ngày tận thế!
Giới khoa học và truyền thông từng cảnh báo không biết bao lần rằng thiên
tai (sự ấm lên toàn cầu, sự đảo ngược của các địa cực, mặt trời suy giảm hoạt
động, sóng thần, động đất…) và nhân họa (các hoạt động bạo biệt của con
người) chắc chắn sẽ kết liễu thế giới này. Đó không còn là cái chết của Mặt
trời trong một tương lai xa lắc xa lơ trong hàng tỷ năm nữa, mà Ngày Tận
thế (Apocalypse) dường như đang đến rất nhanh, rất gần, đã hiển hiện nơi
chân trời (những hình dung cụ thể của nó xuất hiện khá nhiều trong các xuất
phẩm của Hollywood).
Điểm hẹn của Ngày Tận thế là đâu? Theo lịch Maya, ngày 21 tháng 12 năm
2012 loài người sẽ tận số? Tuy nhiên, có thể trì hoãn được “kết cục” này cho
đến năm 2017 và bằng cách loan báo “tin đồn” này trên mạng toàn cầu
(internet), có lẽ loài người có cơ tẩu thoát lên được Sao Hỏa bằng phương
tiện giao thông từ trường nào đó chăng, và do đó, tránh được thảm họa lúc
Trái Đất va vào một hành tinh (2017 của P. Phinthong)?
"2017" của Pratchaya Phinthong, 2009. Bộ sưu tập "Collection 49 Nord 6
Est – Frac Lorraine". Ảnh: Gb agency.
Nói ngắn gọn, lịch sử thế giới giống như một thời đoạn giản đơn với những
mốc sự kiện quan trọng. Thời gian cứ xoay vòng chảy miết, thế giới cứ miên
man với cõi tạm, hai thái cực thủy-chung chưa bao giờ tách lìa nhau. Trong
thinh lặng, tàu đắm nhiễu xạ đường chân trời (tác phẩm của I. Bonillas)…
Tác phẩm “Naufragio en silencio” của Iñaki Bonillas, 2007.
… và những câu chuyện tối tăm (tác phẩm của W. Herzog) là những bi kịch
đầy cảm khái về một thế giới cháy rụi trong cuộc khải huyền (tận thế).
"Lessons of Darkness Courtesy" của Werner Herzog
Khởi đầu từ việc quan sát thiên nhiên, rồi tôn giáo truyền bá, hoặc mô tả
bằng khoa học vật lý, những vòng tròn, vòng xoắn ốc và đường cong là
những hình thái khác nhau của Cái tạm (temporality). Chúng truyền cảm
hứng và khơi gợi bao giả thuyết và hình ảnh khác lạ: Cái vi mô và vĩ mô có
thể đến với nhau trong thời gian vũ trụ không (tác phẩm của B. Billotte)?
Hay riềm nhật thực có thể là chiếc vành thần bí không (tác phẩm của C.
McCorkle)?
Tác phẩm "Heiligenschein" của Corey McCorkle, 2004. Bộ sưu tập
"Collection 49 Nord 6 Est – Frac Lorraine". Ảnh: Rémi Villaggi © DR
Hay khi sao chưa rụng, Sisyphus vẫn miệt mài công việc thậm vô lý để
khẳng định mình vẫn sống (tác phẩm của P.-E. Morelle)? [trong thần thoại
Hy lạp, Sisyphus bị thần Zeus phạt làm công việc kéo một tảng đá lên sườn
đồi, nhưng mỗi khi lên gần đến đỉnh, tảng đá lại rơi xuống, Sisyphus phải
quay xuống chân đồi để bắt đầu lại công việc của mình - ND]…
Tác phẩm "GROW", Pierre-Étienne Morelle, 2008
Hay khi thời gian trở thành chiều [vật lý] thứ tư, liệu người ta có thể nương
theo dòng xoáy của cơn lốc đệ quy [mà lùi về quá khứ] (tác phẩm của M.
Grzymala)? Liệu con người với vũ trụ có là một (tác phẩm của A.
Gormley)? Và còn gì nữa thời gian mai này (I. Wilson)?
Tác phẩm sắp đặt "FIRMAMENT III" của Antony Gormley,2009. Ảnh:
Allard Bovenberg, Amsterdam.
Vượt qua thời gian vật lý, thời gian lịch sử, thời gian sinh học và cả thời
gian thần thoại, các nghệ sĩ trong triển lãm này đã phóng chiếu người
xem vào những khoảnh khắc đầy ảo mộng.
