L IỜ NÓI Đ UẦ
ộ ấ
ử ủ
ử ủ
ữ
ộ
ộ
ị
L ch s c a m t dân t c là l ch s c a nh ng cu c đ u tranh b n ề ị
ế ừ
ả ắ
ổ
ỉ
ươ
ướ
ắ ủ
b và gian kh , là thành qu l ng k t t máu x
ng và n
c m t c a nhân
ử
ế
ồ
ị
ườ
ữ
ả
ậ
dân đ ng bào. Ti n trình l ch s loài ng
i đã tr i qua và ghi nh n nh ng
ươ
ả ữ
ấ ả
ế
ể
ắ
đau th
ấ ng m t mát v
ẻ à c nh ng chi n th ng v vang. T t c là đ giành
ượ ộ ậ
ề ự
ủ
ụ ấ
ủ
ữ
ệ
ộ
đ
c đ c l p, ch quy n, t
do, dân ch . M t trong nh ng nhi m v c p
ở ậ
ự
ế
ế
ặ
ầ
ờ bách đ t ra chính là c n xây d ng hi n pháp. B i v y, hi n pháp ra đ i
ư ộ ẽ ấ ế
ử
ứ
ả
ộ
ị
ậ ứ ệ nh m t l t t y u, đ m nh n s m nh l ch s , là m t th công c
ụ h u ữ
ấ ể ẳ
ộ ơ ả
ế ớ
ề
ệ
ớ
ị
hi u nh t đ kh ng đ nh v i th gi i các quy n dân t c c b n mà con
ườ ứ
ả ổ ế
ộ ọ
ư
ng
i x ng đáng đ
ượ ưở c h
ề ng. Và nh Latxan, m t h c gi n i ti ng v
ế
ậ
ả ở
ộ ạ
ế
ỉ
lu t Hi n pháp đã
nói: “Hi n pháp ph i tr thành không ch là m t đ o
ả ơ
ế
ậ
ậ
ả
ậ
ộ ạ lu t mà ph i h n m t đ o lu t. Hi n pháp khô
ạ ng ph i là đ o lu t thông
ườ
ậ ơ ả ủ
ế
ạ
th
ng, hi n pháp là đ o lu t c b n c a nhà n
ướ c”.
ử ậ
ệ
ế
ế
ế
ả
ả
ố
ị
L ch s l p hi n Vi t Nam tr i qua b n b n hi n pháp: Hi n
ế
ế
ế
pháp năm 1946, hi n pháp năm 1959, hi n pháp năm 1980 và hi n pháp
ử ổ
ổ
ự
ở
năm 1992 (s a đ i, b sung 2001). Hi
ến pháp 1946 là s khai m cho
ậ ơ ả
ự
ữ
ệ
ề
ượ
ể
ế
ả
vi c xây d ng nh ng đi u lu t c b n, đ
c phát tri n qua các b n hi n
ệ ế
ế
ặ
ượ
ệ ớ ứ
pháp 1959, 1980 và đ c bi t đ n hi n pháp 1992 đ
c hoàn thi n t i m c
ở
ớ
ố ư t i u. B i nh
ậ ững lý do trên nên v i bài t p nhóm tháng 1, nhóm 6B2
ể ề ề
ế ị
ế
ậ ơ ả ủ
ạ
quy t đ nh tìm hi u v đ tài: “
Hi n pháp 1992
– Đ o lu t c b n c a
ướ ộ
ệ
”.
nhà n
ộ ủ c c ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam
ứ
ể
ế
ế
ạ
Trong quá trình tìm hi u, do ki n th c còn h n ch nên không tránh
ữ
ỏ
ầ ủ
ầ
kh i nh ng sai sót, r
ể ề ấ t mong th y cô góp ý đ đ tài thêm đ y đ và sâu
s c.ắ
1
ả ơ
ắ s c. Chúng em xin chân thành c m n!
ả ế
ị ộ ờ ủ ờ Hoàn c nh ra đ i c a Hi n pháp năm 1992. ề
ợ ỏ ế
ỏ ra không phù h p v i đi u ki n kinh t ả
ờ ủ ơ ẩ ự ế
ấ ớ ộ ố
ộ ả
ộ ẳ ở ộ ở ự ậ ủ ố ầ c ta. Đ ng đã ch tr ả ầ c, m r ng dân ch xã h i ch
ầ ủ ủ ư ướ ạ
ứ ủ ươ ủ ộ ậ ữ
ể ủ ươ ớ ề ủ ự
ằ
ạ ả ộ ủ ứ
ạ ủ ứ ế ử
ứ ầ ị ọ
ề ố ể ị
ườ ng tr c HĐND trong c
ủ ấ ỉ ố ộ ờ ủ ộ ỉ ậ ị
ặ ị ố
ọ ể ử ổ ủ ậ Ủ ế ổ
ử ứ ệ ế
ử ổ ầ ế Ủ . y ban s a đ i hi n pháp đ
ế ướ ủ ị ự i, do Ch t ch H i đ ng Nhà n
t là trong lĩnh v c kinh t ườ ự ả ồ Ủ ể ổ ỉ
ề ử ổ ế
ế ả ố
ầ ế ư ầ ợ
ủ ộ ị
ế ế ủ ầ ượ ả
ự ả ạ ế ọ ả
ề ấ ị ữ ổ
ố ộ ỉ ấ ư ệ ả
2
ế ả ắ ọ ạ ủ ế ậ ộ I. ủ ệ ự ế Sau m t th i gian phát huy hi u l c, nhi u quy đ nh c a Hi n ấ ộ ủ ệ ề ớ , xã h i c a đ t pháp 1980 t ễ ế ộ ả ấ ướ ự ướ c. Tình hình th c ti n c a đ t n c đòi h i ph i có m t b n hi n n ợ ộ ộ ủ ể pháp m i ra đ i, phù h p h n đ thúc đ y s ti n b c a xã h i, xây ạ ự d ng cu c s ng m no h nh phúc cho nhân dân. ờ ỳ ạ ộ ứ Đ i h i Đ ng toàn qu c l n th VI năm 1986 đã m ra m t th i k ệ ả ớ ở ướ ng nhìn th ng vào s th t, phát hi n m i n ủ ữ nh ng sai l m c a Đ ng, c a Nhà n duy đ c l p, sáng t o c a các t ng l p nhân dân lao nghĩa, phát huy t ơ ở ộ ắ ậ ộ đ ng, trên c s đó đ có nh ng nh n th c đúng đ n v ch nghĩa xã h i ộ ằ ớ ữ ạ ng, chính sách m i nh m xây d ng m t xã h i và v ch ra nh ng ch tr ầ ị ớ ướ dân giàu n c m nh, công b ng và văn minh. V i tinh th n c a Ngh ọ ố ộ ạ ộ ế quy t Đ i h i Đ ng l n th VI, Qu c h i khóa 8, t i kì h p th 3 ngày ế ầ ổ ờ i nói đ u c a Hi n pháp 1980. 22/12/1988 đã ra Ngh quy t s a đ i l ế ử ổ ị ạ ộ i ra Ngh quy t s a đ i Ngày 30/6/1989, kì h p th 5, Qu c h i khóa 8 l ố ử ề ứ 7 đi u: 57,116,118,122,123,125 đ xác đ nh them quy n ng c vào Qu c ơ ậ ộ ự h i, HĐND c a công dân và thành l p thêm th ươ ố ự ệ ấ ấ ng và c p huy n, c u HĐND c p t nh, thành ph tr c thu c trung ạ ố ồ qu n, thành ph thu c t nh, th xã đ ng th i c ng c thêm các m t ho t ế ộ ộ kì h p này Qu c h i đã ra Ngh quy t đ ng c a HĐND và UBND. Trong ơ ế ộ thành l p y ban s a đ i Hi n pháp đ s a đ i Hi n pháp m t cách c ả ặ ớ ộ ủ , xã h i m i, đ c b n, toàn di n đáp ng yêu c u c a tình hình kinh t ậ ượ ệ c thành l p bi ủ ộ ồ bao g m 28 ng c Võ Chí Công là Ch ế ọ ị t ch. y ban d th o hi n pháp đã h p nhi u phiên đ ch nh lý, b sung ự ả và thông qua toàn văn d th o Hi n pháp s a đ i. ự ả ầ Cu i năm 1991 đ u năm 1992 B n d th o Hi n pháp l n ba đã ơ ở ổ ượ ư c đ a ra tr ng c u ý ki n nhân dân. Trên c s t ng h p ý ki n đóng đ ươ ấ ng góp c a nhân dân và ý ki n c a B chính tr , Ban ch p hành trung ố ộ c trình lên Qu c h i Đ ng, D th o Hi n pháp l n 4 đã hoàn thành và đ ậ ứ khóa VIII, t i kì h p th XI xem xét. Sau nhi u ngày xem xét, th o lu n ổ ớ sôi n i v i nh ng ch nh lý và b sung nh t đ nh, ngày 15 tháng 4 năm 1992 Qu c h i đã nh t trí thông qua Hi n pháp. Vi c so n th o và đ a ra ộ Hi n pháp năm 1992 là m t quá trình th o lu n dân ch và ch t l c m t
ớ ủ
ế ế ể ọ ầ ấ
ệ ế ề ừ ả
ấ ươ
ệ ậ ả ư ệ ủ ả s n ph m trí tu c a toàn dân, th
ư ộ ệ
ế
ế c”. ệ t Nam. c CHXHCN Vi ướ c XHCN
ệ ệ ng di n.
ẹ ạ
ậ ộ
ậ ổ ợ ậ ơ ả ậ
ổ ậ ả ơ ậ ượ ặ c chia theo 2 đ c ố ượ ộ ườ ng i thu c đ i t ậ ế ậ ạ cho 1 lu t khác. (Các lo i lu t: lu t hi n ự
ậ ắ ậ ự ậ ổ ứ ch c, lu t dân s , lu t hình s .....). ả
ỉ ộ ơ ả ố
ề ố ượ ề ế
ộ ố
ố ượ ộ ướ
ạ
ượ ạ c l ả ấ
ố ạ ệ ọ ướ ớ
ệ c và xã h i, có liên quan t ế ẳ ướ
ậ ơ ả
ậ ơ ả ủ ướ ủ ộ ạ c xã h i ch nghĩa
ệ
ướ ế ế
ề ự ấ ộ ướ ể ấ ch c quy n l c nhà n
ủ ả ệ t
ạ ậ i hình th c nh ng quy ph m pháp lu t.
ả c h t, có th th y, Hi n pháp 1992 là văn b n duy nh t quy ể ệ ứ c, là hình th c pháp lý th hi n m t cách ấ ể ạ ạ ở ừ t ng giai đo n phát tri n, ng c a giai c p lãnh đ o, ươ ủ ể ệ ư ưở ng c a ng ti n pháp lý th hi n t ữ ế ứ ủ ươ ụ ng I c a Hi n pháp 1992 có vi
ướ ủ ệ
3
ấ ả ữ ề ả ề ấ ữ t cách nghiêm túc nh ng ý ki n đóng góp c a m i t ng l p nhân dân v t ế ả ề ụ ể ấ ả quan đi m chung đ n các v n đ c th . B n Hi n c các v n đ t ủ ớ ổ ế pháp này là b n Hi n pháp c a Vi t Nam trong ti n trình đ i m i. Đúng ả ổ ủ ồ ng Đ ng nh nh n xét c a đ ng chí T ng bí th Ban ch p hành trung ể ẩ ỗ ườ C ng s n Vi t Nam Đ M i, nó là “ ủ ồ ả ướ ệ ọ hi n ý chí và nguy n v ng c a đ ng bào c n ậ ơ ả ủ ướ ạ II. Hi n pháp 1992 – đ o lu t c b n c a n ấ ậ ơ ả ủ Tính ch t lu t c b n c a Hi n pháp 1992 trong nhà n ươ ề ể ệ t Nam th hi n trên nhi u ph Vi ậ ơ ả ạ ệ 1. Khái ni m “Đ o lu t c b n”. ộ ậ ậ (lu t theo nghĩa h p) là m t văn b n pháp lu t do c Đ o lu t ườ ế ể quan l p pháp bi u quy t và thông qua. Lu t th ng đ ậ ưỡ ớ ứ tính c b n: Lu t c ng b c có tính b t bu c v i ng ặ ủ c a lu t đó ho c lu t b tr ậ ậ ử ổ pháp, lu t s a đ i và b sung, lu t t ấ ậ ơ ả là văn b n pháp lu t có tính pháp lý cao nh t ạ Đ o lu t c b n ệ ướ c. Nó đi u ch nh các m i quan h xã h i c b n trong xã trong Nhà n ề ấ ộ ỉ ạ ộ ớ ng đi u ch nh là r t r ng, lien quan đ n nhi u h i v i ph m vi đ i t ư ả ự ủ ữ ơ ả lĩnh v c c a cu c s ng. Tuy nhiên, đúng nh b n thân hai ch “c b n” ề ậ ơ ả ộ ề ạ ỉ ng đi u ch nh r ng không có nghĩa là đi u nên đ o lu t c b n có đ i t ộ ố ệ ỉ ự ủ c và xã ch nh các quan h xã h i trong lĩnh v c c a cu c s ng nhà n ỉ ề ệ ỉ ậ ơ ả ộ i, các đ o lu t c b n ch đi u ch nh các m i quan h xã h i. Ng ấ ề ữ ộ h i có b n nh t, quan tr ng nh t mà nh ng quan h đó t o thành n n ệ ự ộ ế ộ ủ ả i vi c th c hi n t ng c a ch đ nhà n ộ ị ể ề ự quy n l c nhà n c. Chúng ta có th kh ng đ nh Hi n pháp 1992 là m t ạ đ o lu t c b n. ế 2. Hi n pháp 1992 – đ o lu t c b n c a nhà n Vi t Nam. a. Tr ổ ứ ị đ nh t ậ ệ ư ưở t p trung h t t ế hi n pháp 1992 là văn b n, là ph ả ướ ộ ả Đ ng c ng s n d ề ộ ướ ế “Nhà n c C ng Ví d : Đi u 2, ch t: ủ ộ ề hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam là nhà n c pháp quy n xã hôi ch nghĩa ộ ướ ề ự ủ c thu c c a nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. T t c quy n l c nhà n ớ ấ ề v nhân dân mà n n t ng là lien minh gi a giai c p công nhân v i giai
ấ ứ ề ự
ữ ự ộ ố ợ ướ ố c là th ng nh t, có ệ c trong vi c th c hiên
ả ươ ơ ư pháp.” ế ng I c a Hi n pháp 1992 có vi
ộ ấ ệ t: “ ệ ủ ủ t Nam, đ i tiên phong c a giai c p công nhân Vi
ấ
ồ ả ộ ế Đ ng C ng s n ể ạ t Nam, đ i bi u ủ ộ i c a giai c p công nhân, nhân dân lao đ ng và c a ự ư ưở ng H Chí Minh, là l c t
ướ c và xã h i.
ổ ả ế ọ ổ ứ ủ ộ ạ ộ ch c c a Đ ng ho t đ ng trong khuôn kh Hi n pháp và
ộ ậ
ả ả ề ẳ ướ ố ớ t Nam đ i v i nhà n ậ ữ ượ
ượ ả ủ ữ ệ ị ạ ủ ượ c vai trò lãnh đ o c a ế ộ c và xã h i. Hi n pháp 1992 đã ệ c nh ng quy lu t khách quan, h ng ý chí, nguy n ủ c hi u qu c a pháp
ệ
ệ ế ng di n n i dung, n u các lu t khác th
ộ ộ ự ộ
ườ ủ ộ ậ ấ
ạ ề ậ ỉ ế
ậ ấ ị ậ ấ ệ ữ ủ ạ ự ộ
ả ướ ế ộ ị c và là quan h c b n xác đ nh ch đ nhà n c.
ệ ơ ả ậ ị ữ ề
ướ ỉ ế ệ ộ
ự ộ ơ ả ố ủ ứ
ị
ệ ệ ả ổ
ả ặ ậ
ướ ộ
ạ ủ ệ ố ữ ị
ủ ộ c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi
ộ ề ươ ướ ộ ộ
ấ c p nông dân và đ i ngũ tri th c. Quy n l c nhà n ướ ự s phân công và ph i h p gi a các c quan nhà n ề ậ các quy n l p pháp, hành pháp, t ề Đi u 4, ch Vi ề ợ ủ trung thành quy n l ủ ộ ả c dân t c,theo ch nghĩa Mác – Lênin và t ạ ượ l ng lãnh đ o Nhà n M i t pháp lu t.”ậ N i dung đi u lu t trên đã kh ng đ nh đ ả ệ ộ Đ ng C ng s n Vi ầ ph n nào ph n ánh đ ợ ọ ề i ích c a nhân dân, phát huy đ v ng, quy n và l ộ ố ậ ố ớ lu t đ i v i các m i quan h xã h i. ề ặ ộ b.Xét v m t n i dung. ỉ ề ươ ng ch đi u Xét trên ph ỉ ờ ố ộ ệ ch nh các quan h xã h i thu c m t lĩnh v c nh t đ nh c a đ i s ng; ố ẳ ch ng h n lu t hôn nhân và gia đình, lu t đ t đai, lu t lao đ ng… thì đ i ọ ấ ộ ượ ng đi u ch nh c a hi n pháp r t r ng, có tính ch t bao quát trên m i t ộ ữ lĩnh v c cu sinh ho t xã h i. Đó là nh ng quan h gi a công dân, xã h i ớ v i Nhà n ế Trong lĩnh v c chính tr : Lu t Hi n pháp 1992 đi u ch nh nh ng quan ị ệ ệ h xã h i c b n sau: các quan h xã h i liên quan đ n vi c xác đ nh ướ ồ ề ự ử ụ c, các hình th c nhân dân s d ng ngu n g c c a quy n l c nhà n ố ộ ệ ữ ệ ướ ề ự c; các quan h xã h i xác đ nh m i quan h gi a quy n l c nhà n ố ặ ậ ộ ướ t Nam, M t tr n T qu c Vi Nhà n c, Đ ng C ng s n Vi t Nam và ế ị ộ ệ ủ các thành viên c a M t tr n; các quan h xã h i quy t đ nh chính sách ủ ộ ệ ố ộ c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t đ i n i, đ i ngo i c a Nhà n ị ủ ế ộ ơ ở ể Nam… Nh ng quan h này trên c s đ xác đ nh ch đ chính tr c a ướ ệ n ụ ế ộ ủ ề ự ệ ướ ị
“Nhân dân s d ng quy n l c Nhà n ệ ử ụ ữ ạ ơ
t Nam. ng I – N c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi ị ộ ồ ủ ố ộ ọ ệ ầ ị
4
ướ t Nam Ví d : Đi u 6, ch c thông Ch đ chính tr quy đ nh: qua Qu c h i và H i đ ng nhân dân là nh ng c quan đ i di n cho ý chí ệ và nguy n v ng c a nhân dân, do nhân dân b u ra và ch u trách nhi m tr c nhân dân.
ơ ộ
ắ ậ
ỉ ố ầ ề ự ủ ộ ồ ạ ộ ộ ch c và ho t đ ng theo nguyên t c t p trung dân ch .” ướ
ờ ồ ề ự ứ ử ụ
ươ ng I – N c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi
ị
ị ộ ướ ố ặ ậ “M t tr n T qu c Vi ệ ủ ổ ứ
ị nguy n c a t ộ ủ ộ ệ ổ t Nam là t ch c chính tr , các t ể
ộ ệ ườ i Vi ệ t ổ ứ ch c ổ ứ ch c ch c xã h i và các cá nhân tiêu bi u trong các giai t Nam
ố ệ ổ ứ ộ ổ ứ ộ ớ c ngoài. ổ ơ ở
ị ủ ố
ề ầ ự ấ
ị ề ủ ố
ề ợ ủ ộ
ự ủ ệ
ế ể ướ ử ủ ạ ơ
ả ề ạ ộ ướ
ể ặ ứ ậ ổ ố ổ c t o đi u ki n đ M t tr n T qu c và các t ch c thành
ệ ả ạ ộ
ề ệ ị ơ ở ề
ậ ổ ứ ứ ệ ổ ừ ế ị
ờ ạ ủ ướ ề ậ ỉ ộ ậ ch c và các b lu t ả ch c, kh năng và c và nhân dân giúp các lu t khác đi u ch nh
ự ế ế ề ệ ỉ
ủ ố Qu c h i, H i đ ng nhân dân và các c quan khác c a Nhà ủ ướ ề ổ ứ n c đ u t ồ ề Đi u 6 đã ch rõ m t ph n ngu n g c quy n l c c a nhà n c là ỉ ộ ề thu c v nhân dân. Đ ng th i ch rõ các hình th c s d ng quy n l c nhà ướ ủ n c c a nhân dân. ề Hay trong đi u 9, ch ị ế ộ Nam – ch đ chính tr quy đ nh: ệ ự ị liên minh chính tr , liên hi p t chính tr xã h i, t ầ ấ c p, các t ng l p xã h i, các dân t c, các tôn giáo và ng ư ở ướ ị n đ nh c ậ ặ t Nam và các t M t tr n T qu c Vi ch c thành viên là c s chính ậ ặ ề ế tr c a chính quy n nhân dân. M t tr n phát huy truy n th ng đoàn k t ề ườ ng s nh t trí v chính tr và tinh th n trong nhân dân, toàn dân, tăng c ướ ự tham gia xây d ng và c ng c chính quy n nhân dân, cùng Nhà n c i ích chính đáng c a nhân dân, đ ng viên nhân dân chăm lo và b o v l ậ ỉ th c hi n quy n làm ch , nghiêm ch nh thi hành Hi n pháp và pháp lu t, ộ giám sát ho t đ ng c a c quan nhà n c, đ i bi u dân c và cán b , ứ c. viên ch c nhà n ướ ạ Nhà n viên ho t đ ng có hi u qu .” Các đi u quy đ nh trên làm c s cho Lu t t khác ra đ i. T Hi n pháp 1992 quy đ nh vi c t ề quy n h n c a phái Nhà n theo. Trong lĩnh v c kinh t ệ ữ ở ữ
ậ ộ ủ ế ầ ầ c đ i v i các thành ph n kinh t
, chính sách c a Nhà n ướ ố ớ ề : Lu t hi n pháp đi u ch nh nh ng quan h xã ạ ị ộ h i sau: các quan h xã h i xác đ nh các lo i hình s h u, các thành ướ ố ớ ế ph n kinh t , ế ủ vai trò c a Nhà n . c đ i v i n n kinh t
ị
ế . “Kinh t t
ế ấ
ể
ề
ế ươ , đi u 20 có vi i ch t
ế ộ ứ ấ ố
5
ủ ứ ề ệ Ví d : ụ ế ủ ế ề ch Khi quy đ nh v các thành ph n kinh t , các ngành kinh t ố ượ ủ ạ ướ c c ng c và phát c đ đ o, Hi n pháp 1992 có vi ủ ạ ữ ố ể vai trò ch đ o, tri n, nh t là trong các ngành và lĩnh v c then ch t, gi ữ ề ả ắ ề ế ậ ớ t p th ngày càng tr thành n n n n t ng v ng ch c cùng v i kinh t ặ ế ế ế ộ ủ ề c a n n kinh t qu c ng II – Ch đ kinh t ). Ho c ể ế ậ ế : “Kinh t ươ ạ t p th do ng II – ch đ kinh t cũng t ứ ượ ổ ợ ch c công dân góp v n, góp s c h p tác s n xu t, kinh doanh đ c t ợ ướ i. d ầ ế nhà n ự ở ố dân.” (Đi u 19, ch ề ả ắ ự i nhi u hình th c trên nguyên t c t nguy n, dân ch và cùng có l
ợ ố ề ệ ở ộ ể ủ ạ c t o đi u ki n đ c ng c và m r ng các h p tác xã ho t
ướ ạ ả ệ
ớ ề ế ộ
ấ ậ ướ
ể ị ế ơ ở ề ả ữ ượ ề ề
ấ ầ ậ ề ế ươ ng “Ch đ kinh t ”, hai đi u ệ ề ế ạ ậ . T o đi u ki n cho ng chính xác c nh ng khuôn m u đ đ nh h . Nhi u đi u kho n trong Hi n páp 1992 cũng góp ậ ả ng cho các lu t doanh nghiêp, lu t tranh ch p…
ạ ế ứ
ế ộ ể ề nh : ng v ch đ kinh t
ướ
ờ ầ ế ấ ả
ệ ế ự
ố ọ ả ậ ộ ạ
ị ộ ở ữ
ỉ ể
ế ươ ẩ ỏ ươ c chu n cho Lu t kinh t
ự ờ
ự ướ
ệ ữ ộ ậ ị ệ ệ ớ ỉ
ụ ơ ả ố ị ủ ư
Nhà n ộ đ ng có hi u qu .” Cùng v i các đi u khác trong ch ở thành c s , n n t ng cho Lu t kinh t trên đã tr ờ ế ra đ i có đ Lu t kinh t ế ề ấ các v n đ kinh t ướ ị ph n đ nh h ậ ơ ụ ộ M t ví d khác đ minh ch ng cho “Hi n pháp 1992 là đ o lu t c ư “Đ t đai, r ng núi, sông h , ồ ừ ươ ả ấ b n” trong ch ể ụ ề ồ ợ ở ồ vùng bi n, th m l c ngu n n i c, tài nguyên trong lòng đ t, ngu n l ầ ư ướ ố ị vào các xí c đ u t đ a và vùng tr i, ph n v n và tài s n do Nhà n ộ nghi p, công trình thu c các ngành và lĩnh v c kinh t , văn hóa, xã h i, ỹ khoa h c, k thu t, ngo i giao, qu c phòng, an ninh cùng các tài s n khác ề ướ ậ ủ c, đ u thu c s h u toàn dân.” mà pháp lu t quy đ nh là c a nhà n ơ ở ứ ề ề (Đi u 17, ch không ch có th làm c s , ng II). Đi u này ch ng t ậ ấ ạ ậ ậ ướ ng m i mà các Lu t đ t đai, , Lu t th làm th ể ế ườ ậ ng… cũng d a trên Hi n pháp 1992 đ ra đ i. Lu t tài nguyên và môi tr c: Lu t HP 1992 Trong lĩnh v c quan h gi a công dân và Nhà n ị ị ề i vi c xác đ nh đ a v pháp lý đi u ch nh các quan h xã h i liên quan t ủ ề ơ ả c b n c a công dân nh : Qu c t ch, quy n và nghĩa v c b n c a công dân. ụ ề ị
ng V Hi n pháp 1992 quy đ nh: “Công dân n ườ ươ ủ ệ ộ ố ị i có qu c t ch Vi t Nam là ng
ủ ề ề
ụ ơ ả ệ ươ ộ
ưỡ ầ ộ ộ
ổ ở ủ
ờ ạ ư ướ ố
ử ủ ủ ộ ị ề ề ố ử ậ ầ Theo đó, Lu t b u c c a n
ượ ủ
c ban hành. ề ụ ơ ả ủ
ủ ả ể ả ổ ứ ệ ả ch c kinh t
ậ ặ ử ụ ướ ạ ị ng V – Quy n và nghĩa v c b n c a công dân, quy ấ Công dân có quy n s h u v thu nh p pháp, c a c i đ s n xu t, ế i Quy c giao s d ng thì theo quy đ nh t c nhà n
6
ạ ướ ế c Ví d : Đi u 49,ch ệ ộ C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam”. Theo đó cả bộ luật " Luật quốc tịch Việt Nam " gồm 6 chương 44 điều ra đời, quy định chặt chẽ về những người có quốc tich Việt Nam, nhập quốc tịch Việt nam, trở về quốc tịch Việt nam,.... ị Hay khi quy đ nh v quy n và nghĩa v c b n c a công dân thì ữ ế “Công dân, không phân bi ề t dân t c, nam n , ng V, đi u 54 vi t: ch ệ ề thành ph n xã h i, tín ng ng, tôn giáo, trình đ văn hóa, ngh nghi p, ầ ử ủ ườ th i h n c trú, đ m i tám tu i tr lên đ u có quy n b u c và đ hai ộ ề ứ ề ở ổ m i m t tu i tr lên đ u có quy n ng c vào Qu c h i, HĐND theo ướ ậ quy đ nh c a pháp lu t.” c C ng hòa xã ệ ộ t Nam đã đ h i ch nghĩa Vi ươ ề Đi u 58, ch ề ở ữ ề ị đ nh: “ ố v n và tài s n khác trong doanh nghi p ho c trong các t khác; đ i v i đ t đ ề ị đ nh t ố ớ ấ ượ ề i đi u 17 và đi u 18.
ợ ộ ả ề ướ ề ở ữ ừ ế ủ c b o h quy n s h u h p pháp và quy n th a k c a
ề ề ươ ng V có vi i đi u 60, ch
ỹ ậ ậ ế ế ạ ọ
ấ ả ệ
ả ả ề ướ ọ ộ ạ ộ
ạ ư
ữ ừ ư ậ ả ể
ữ ơ ả
ụ ể
ộ ứ ủ
ế ế
ủ ứ
ộ ề ươ ố
ố ơ ị ng VI – Qu c h i quy đ nh: ề ự ộ ướ ơ “Qu c h i là c quan ấ c cao nh t
ộ ệ t Nam.
ơ ả ữ
ề ố ộ ủ xã h i, qu c phòng, an ninh c a đ t n
ủ ộ
ố ứ ủ ề ạ ộ c, v quan h xã h i và ho t đ ng c a công dân.
ố ớ ự ộ ố ộ ạ i cao đ i v i toàn b ho t
ố ủ ộ ệ ướ c.”
ể ấ ậ
ế ồ ế ố ờ
ủ ị ướ ướ ạ ơ
ượ ị c, UBND, HĐND, VKSND…) cũng đ
ấ
ụ ể ể ư ị ế
ị
ự ậ ệ t Nam đ
ệ ố ậ ố ắ ơ ả ủ ộ ệ ố ữ ượ ế ỉ
ự ự ậ
ướ ủ ủ ộ c CHXH ch nghĩa Vi
7
Nhà n công dân.” ế : “Công dân có quy n nghiên c u ứ Hay t t ợ ả ế khoa h c, kĩ thu t, phát minh, sang ch , sang ki n c i ti n k thu t, h p ậ lý hóa s n xu t, sang tác, phê bình văn h c, ngh thu t và tham gia các ề ở ữ ho t đ ng văn hóa khác. Nhà n , quy n s h u c b o h quy n tác gi công nghi p.”ệ ậ ề ậ ượ ự ả c d th o T đó các u t nh Lu t b n quy n, Lu t sáng t o… đã đ ế ộ ố ề ạ ậ và đ a và cu c s ng. Có th nói, Lu t Hi n pháp 1992 đã t o nh ng n n ề ả ề ơ ở ể ạ ắ ấ ả t ng c b n nh t cho nh ng quy t c, n n t ng c s đ t o nên nhi u ế ộ ậ lu t khác. Đó là m t cách c th hóa Hi n pháp. ậ ạ ộ ự ổ ướ c: Lu t ch c và ho t đ ng c a b máy nhà n Trong lĩnh v c t ị ệ ộ ệ ỉ ề hi n pháp đi u ch nh các quan h xã h i liên quan đ n vi c xác đ nh ơ ạ ộ ơ ấ ổ ắ các nguyên t c, c c u t ch c và ho t đ ng c a các c quan nhà c.ướ n ụ Ví d : Đi u 83, ch ấ ủ ề ạ đ i bi u cao nh t c a nhân dân, c quan quy n l c Nhà n ủ ủ ướ ộ c a n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi ộ ố ố ế ị Qu c h i quy t đ nh nh ng chính sách c b n v đ i n i và đ i ấ ướ ộ ạ ụ ệ ế ngo i, nhi m v kinh t c, ề ổ ắ ữ ủ ế nh ng nguyên t c ch y u v t ch c và ho t đ ng c a b máy Nhà ạ ộ ộ ệ ướ n ề Qu c h i th c hi n quy n giám sát t ộ đ ng c a b máy nhà n ủ ư ậ Nh v y, qua Hi n pháp ta có th nh n th y vai trò c a ộ ệ ậ Qu c h i trong vi c l p pháp. Đ ng th i trong Hi n pháp 1992 vai trò ủ ị ủ c (Phó ch t ch c và các c quan đ i diên cho nhà n c a Ch t ch n ộ ướ n c xác đ nh vai trò m t cách ấ ơ ả c b n nh t và c th nh t. ế Có th nói, Hi n pháp 1992 đóng vai trò nh v trí liên k t các ngành lu t khác. Chính v trí trung tâm này c a HP 1992 mà h th ng pháp ấ ậ c xây d ng thành m t h th ng pháp lu t th ng nh t lu t Vi ơ ậ và hoàn ch nh. Hi n pháp 1992 xác l p nh ng nguyên t c c b n làm c ở ể ừ s đ xây d ng ngành lu t khác. T HP 1992, chúng ta đã xây d ng nên ệ ỉ ộ ệ ố m t h th ng hoàn ch nh các b luâtj c a n t Nam. ề ặ c. Xét v m t pháp lý.
ệ ươ ấ ng di n pháp lý, HP năm 1992 v i tính ch t là lu t c
ớ ủ ế ấ ặ
ể
ệ ụ ể ư ủ ị ứ ề ậ ơ ề Xét v ph ả ệ ự b n, có hi u l c pháp lý cao nh t. Đ c tính đó c a Hi n pháp 1992 có ữ nh ng bi u hi n c th nh sau: Các quy đ nh c a HP 1992 đ u là ngu n, là căn c cho t
ồ ậ ướ ấ ả ộ ộ ộ ệ ố t c các ủ c C ng hòa xã h i ch
ậ ệ t Nam.
ạ ạ ệ ng phân bi ặ ườ ng, ng
ề ươ
ạ ự ế
ớ ẫ ế ỉ ầ
ớ ậ ợ ị
ế ầ ậ ủ ợ ớ
ả ế ấ ả ộ ề ượ ơ ở
ướ ệ t Nam tham gia
c CHXHCN Vi ủ
ớ ề ả
ị
ướ ự ệ ơ
ơ ế ấ ả ị ủ ạ ủ ề ầ
ủ ụ ế ứ
ế ấ ỉ ị
ấ ủ ậ ỗ
ệ ngành lu t khác thu c h th ng pháp lu t n nghĩa Vi ủ ầ Ở ế đây, c n chú ý đ n các đ c tính c a các quy ph m HP và các ngành ạ ườ ậ ườ lu t khác. Thông th t ba lo i quy ph m i ta th ỉ ạ ạ ế hi n pháp: Quy ph m tuyên ngôn – c ng lĩnh, quy ph m đi u ch nh ề chung, quy ph m đi u ch nh tr c ti p. Các ngành lu t khác h u h t không mâu thu n v i Hi n pháp 1992 mà ộ hoàn toàn phù h p v i tinh th n và n i dung các quy đ nh c a HP 1992. ầ T t c các văn b n pháp lu t khác cũng hoàn toàn phù h p v i tinh th n ủ và n i dung c a Hi n pháp 1992, chúng đ u đ c ban hành trên c s HP ế ể 1992 và đ thi hành hi n pháp. ố ế ề ướ mà Nhà n c Qu c t Các đi u ố ậ ị ẫ không mâu thu n, đ i l p v i quy đ nh c a HP 1992. ậ ẩ Các c quan có th m quy n đã và đang ban hành các văn b n pháp lu t mà Hi n pháp năm 1992 đã quy đ nh. ả ứ T t c các c quan nhà n c ph i th c hi n ch c năng c a mình theo ử ụ quy đ nh c a Hi n pháp 1992, s d ng đ y đ các quy n h n, làm tròn ị các nghĩa v , ch c năng mà HP quy đ nh. ủ Tuân theo Hi n pháp 1992, nghiêm ch nh ch p hành các quy đ nh c a HP ướ c 1992 là nghĩa v cao quý, thiêng liêng b c nh t c a m i công dân n CHXHCN Vi ụ t Nam.
ậ
ố ế ợ
ơ ở ướ
ế III. K t lu n. ướ ướ ụ ủ ộ ầ ạ ị
8
ể ệ ừ ậ và h p tác hóa t ng N c ta đang trong th i k H i nh p Qu c t ố ả ngày. Tr c b i c nh đó, Hi n pháp 1992 đã và đang làm đúng vai trò, ộ ậ ệ ng và làm c s cho các B lu t ra nhi m v c a mình trong vi c đ nh h ậ ơ ả ế ờ đ i. M t l n n a có th kh ng đ nh, Hi n pháp 1992 là đ o lu t c b n ủ ướ c a n ờ ỳ ộ ế ệ ị ẳ t Nam. ữ c CHXHCN Vi
Ệ
ộ ắ ệ
ệ ấ ả ư t Nam ộ ”, Nhà xu t b n T pháp, Hà N i,
ệ ậ ố t Nam ”, Khoa lu t – ĐH Qu c gia Hà
ộ
ệ
ả ậ ủ ọ ộ ơ ” c a Bùi Ng c S n, Nxb.CTQG, Hà N i năm
ự ế ừ ể ế ộ Hi n pháp 1946 – S k th a và phát tri n qua
Nxb.CTQG, Hà N i, năm 1993.
ế ệ ậ ọ ế ậ “Bình lu n khoa h c hi n ộ c và pháp lu t,
, Nxb.KHXH, năm 1995.
9
ộ ộ ố Ụ DANH M C CÁC TÀI LI U A –Tài li u b t bu c. ế ậ 1. Giáo trình “Lu t Hi n pháp Vi năm 2006. ế ậ 2. Giáo trình “Lu t Hi n pháp Vi ộ N i, Nxb.ĐHQG, Hà N i, năm 2005. B – Tài li u tham kh o. 1. Sách “Góc nhìn L p pháp 2006. ố 2.Văn phòng Qu c h i, các Hi n pháp VN, ướ ứ 3. Vi n nghiên c u nhà n ệ pháp C ng hòa XCHCN Vi t Nam” 4. M t s trang web.
Ụ Ụ
ầ ờ M C L C Trang L i nói đ u 1
ầ ộ Ph n n i dung
ệ I. Khái ni m. 2
ạ ế
ậ
10
ế ụ ệ ậ ơ ả II. Hi n pháp 1992 – đ o lu t c b n 3 ầ Ph n k t lu n 8 Danh m c tài li u 10
