TẠP CHÍ NỘI KHOA VIỆT NAM|SỐ 23/2021
18
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
HIỆU QUẢ KIỂM SOÁT LDL-C CỦA ROSUVASTATIN
TẠI PHÒNG KHÁM BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT
Phm V Việt Anh*, Tống Thị Thu Hiền*, Ngô Minh Chiến*, Trương Đức Hậu*,
Phan Trường Long*, Nguyễn Anh V**, Nguyễn Đức Công***
* Khoa Y, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh
* Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh
*** Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch
TÓM TẮT
Mục tiêu: khảosátliềudùngrosuvastatincóphùhợpvớikhuyếncáocủaHiệphộiTimmạchchâu
Âu2019(ESC2019)haykhôngtạiPhòngkhámcủaBệnhviệnThốngNhấtThànhphốHồChíMinhvà
hiệuquảkiểmsoátLDL-Ctạitừngnhómđốitượngnguycơtimmạch.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:nghiêncứucắtngangmôtả279bệnhnhân,gồm111
bệnhnhânnamvà168bệnhnhânnữ,độtuổitrungbình65,1±10,2,đếnkhámvàđiềutrịrốiloạnlipid
máubằngrosuvastatintạiPhòngkhámTimmạch-BệnhviệnThốngNhấttừtháng4/2020đến8/2020.
Bệnhnhânđượcthuthậpsốliệu,phânloạinguycơtimmạchvàđánhgiáhiệuquảkiểmsoátLDL-Ctheo
khuyếncáoHiệphộiTimmạchchâuÂuu2019(ESC2019).
Kết quả: Vớiđốiđốitượngcónguycơtimmạchrấtcao(68bệnhnhân),chỉcó22bệnhnhân
(32,4%)sửdụngrosuvastatin≥20mgvàchỉ14/60bệnhnhân(23,3%)ởnhómnguycơtimmạchcao
dùngrosuvastatin.Nghiêncứuchothấy,có43%sốbệnhnhânrốiloạnlipidmáuđạthiệuquảđiềutrị
LDL-Cbằngrosuvastatin.Đốivớinhómnguycơtimmạchrấtcao,cao,trungbìnhvàthấp,tỉlệđạtmục
tiêuLDL-Clầnlượtlà16,2%,25%,60,3%và72%.TỉlệđạtmụctiêuLDL-Ckhôngcómốiliênquanvới
tuổivàgiới.
Kết luận:phầnlớnbệnhnhânthuộcnhómnguycơtimmạchcaovàrấtcaochưađượcsửdụng
đúngliềurosuvastatintheokhuyếncáocủaHiệphộiTimmạchchâuÂu2019.Ngoàira,tỉlệbệnhnhân
đạtmụctiêuđiềutrịLDL-Ccònthấp,đặcbiệtởnhómbệnhnhânnguycơtimmạchcaovàrấtcao.
Từ khóa: Rối loạn lipid máu; Rosuvastatin; LDL-C.
ĐẶT VẤN ĐỀ
LDC-Cđượcchứngminhđóngvaitròchính
trongcơchếxơvữađộngmạchtheocáctổchức
timmạchnhưHiệphộiTimmạchchâuÂu,HộiTim
mạchhọcViệtNam.CảithiệnchỉsốLDL-Cgiúp
giảm đáng kể tỉ lệ tử vong và biến cố tim mạch
[1],[2],[3].Giảm1mmolLDL-Csẽgiảm10%tỉlệ
tửvongchung,20%tửvongdobệnhmạchvành,
giảm24%tỉlệbiếncốmạchvànhchínhvàgiảm
15%cácbiếncốđộtquị[4],[5].
Ngày nhận bài: 21/9/2021
Ngày phản biện: 22/9/2021
Ngày chấp nhận đăng: 23/9/2021
TẠP CHÍ NỘI KHOA VIỆT NAM|SỐ 23/2021
19
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
StatincóhiệuquảgiúpLDL-Cđạtđượcmục
tiêu cho phép và cải thiện các chỉ số lipid khác
gâyxơvữađộngmạch.Statinkhôngnhữnggiảm
biếncốbệnhtimmạchthứphátdorốiloạnlipid
máu(RLLM)nhưbệnhmạchvành,nhồimáunão,
đặtstentmạchvànhmàcòngiảmtỉlệtửvongdo
tấtcảcácnguyênnhânởnhữngngườicóyếutố
nguycơchưamắcbệnhvàcảbệnhnhânđãtồn
tạibệnhlítimmạchtừtrước[6],[7].Nhiềukhuyến
cáochothấystatincólợitrongkhởitrịbanđầuđối
vớingườibịRLLM.
Rosuvastatinlàmộtthuốcthuộcnhómstatin
đượcsửdụngrộngrãitronglâmsàngđểkiểmsoát
LDL-C.BệnhviệnThốngNhất,làmộtbệnhviệnđa
khoahạngIcủaBộYtếtạiThànhphốHồChíMinh
vớithếmạnhlàlãokhoavàtimmạch,cósốlượng
lớnbệnhnhânđượcsửdụngrosuvastatinđểkiểm
soátRLLM.ĐềtàinàyđượcthựchiệntạiPhòng
khámTimmạch-BệnhviệnThốngNhấtvới2mục
tiêu: Đánh giá xem liều dùng rosuvastatin sử dụng
trong thực hành lâm sàng có phù hợp với khuyến
cáo của Hiệp hội Tim mạch châu Âu 2019 trong
kiểm soát RLLM hay không và hiệu quả kiểm soát
LDL-C ở các đối tượng nguy cơ tim mạch khác
nhau.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thiết kế nghiên cứu
Nghiêncứucắtngangmôtả.
Tiêu chuẩn chọn:
Bệnh nhân được chẩn đoán RLLM theo
khuyếncáocủaESCnăm2019vàđangđiềutrị
bằngcácliềurosuvastatintạiKhoaKhámbệnh-
BệnhviệnThốngNhấttừtháng4/2020tới8/2020
mànhómnghiêncứuquansátđược.
Tiêu chuẩn loại trừ:
-Bệnhnhânđangtronggiaiđoạnbệnhcấp
tính,bệnhmạntínhgiaiđoạncuốihoặccácbệnh
lýngoạikhoa.
-Bệnhnhânkhôngđồngýthamgianghiên
cứu.
Định nghĩa các biến số chính:
Tên biến Định nghĩa biến
Điểmsố
SCORE
Thang điểm dự báo tử vong do
bệnhtimmạchdoxơvữatửvong
trong 10 năm của Hội Tim mạch
châuÂu
Nguycơ
timmạch
rấtcao
Đã được chẩn đoán bệnh tim
mạchxơvữa
Đáitháođường(ĐTĐ)týp2,ĐTĐ
týp1cótổnthươngcơquanđích;
cótừ3yếutốnguycơkháchoặc
ĐTĐtýp1trên20năm
Bệnh thận mạn với độ lọc cầu
thận<30ml/phút/1,73m2da
ĐiểmSCORE≥10%
LDL-Cmụctiêulà<1,4mmol/l
hoặcgiảmđược50%sốLDL-C
bệnhnhânhiệncó
Nguycơ
timmạch
cao
Cácyếutốnguycơđơnlẻtăng
cao rõ rệt: TC > 8 mmol/l (310
mg/dl),hoặcLDL-C>4,9mmol/l
(190 mg/dl); hoặc huyết áp ≥
180/110mmHg
-Tăngcholesterolgiađìnhkhông
kèmyếutốnguycơkhác
- Bệnh thận mạn trung bình
(eGFR30-59ml/min)
-ĐTĐkhôngtổnthươngcơquan
đíchvớithờigian≥10nămhoặc
kèmyếutốnguycơkhác.
ĐiểmSCORE≥5%và<10%
LDL-C mục tiêu < 1,8 mmol/l
hoặcgiảmđược50%sốLDL-C
bệnhnhânhiệncó
Nguycơ
timmạch
trungbình
Bệnhnhântrẻ(ĐTĐtýp1<35
tuổi;ĐTĐtýp2<50tuổi)với
thờigianmắcĐTĐ<10nămvà
khôngcóyếutốnguycơkhác
ĐiểmSCORE≥1%và<5%
LDL-Cmụctiêu<2,6mmol/l
Nguycơtim
mạchthấp
ĐiểmSCORE<1%
LDL-Cmụctiêu<3,0mmol/l
TẠP CHÍ NỘI KHOA VIỆT NAM|SỐ 23/2021
20
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
Các bước tiến hành:
Đối tượng nghiên cứu được chẩn đoán
RLLMvàđãđiềutrịbằngrosuvastatintrongthời
gian≥3thángởkhoakhámbệnh.Sauthờigian
này,bệnhnhânđượcxétnghiệmnồngđộLDL-C
máu bằng phương pháp trực tiếp tại Khoa Hóa
Sinh-BệnhviệnThốngNhất.Thuthậpkếtquảxét
nghiệmLDL-C.
Từ những dữ liệu về lâm sàng và cận lâm
sàngthuđược,bệnhnhânđượcphântầngnguy
cơtimmạch.Tiếptụckhảosátđốitượngnghiên
cứuvềliềudùngrosuvastatintạithờiđiểmnghiên
cứucóphùhợphaykhông,đánhgiátỉlệđạthay
không đạt mục tiêu LDL-C tương ứng với nhóm
nguycơtimmạchtheokhuyếncáocủaHiệphội
TimmạchchâuÂu2019.
Phân tch thống kê số liệu
Dùng phần mềm SPSS version 26.0 phân
tích thống kê tất cả các số liệu ghi nhận trong
nghiêncứunày.Cácbiếnsốphânnhómsẽchora
tỉlệtrìnhbàydướidạngphầntrămvàdùngkiểm
địnhChibìnhphươngđểkiểmđịnhsựkhácnhau
giữahaihoặcnhiềutỉlệphầntrăm.Cácbiếnsố
liêntụcsẽđược kiểmđịnhbiếnsố có tuântheo
luậtphânphốichuẩnkhông,nhữngbiếnsốtuân
theoluậtphânphốichuẩnsẽtrìnhbàydướidạng
sốtrungbình±độlệchchuẩnvàdùngkiểmđịnh
t-studentđểđánhgiásựkhácbiệt.Khácbiệtđược
xemcóýnghĩathốngkêkhigiátrịp<0,05.
Về y đức trong nghiên cứu
Đề tài đã được Hội đồng Y đức Bệnh viện
Thống Nhất thông qua theo Giấy chấp thuận Số
68/2020/BVTN-HĐYĐngày16tháng03năm2020.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Đặc điểm về tuổi và giới của đối tượng nghiên cứu.
Toàn bộ (n = 279) Nam (n = 111) Nữ (n = 168) p
Tuổitrungbình±SD,năm
Nhómtuổi
<60,n(%)
≥60,n(%)
65,1±10.2
71(25,4)
208(74,6)
64,7±11,2
33(29,7)
78(70,3)
65,4±9,48
38(22,6)
130(77,4)
0,627
0,232
Nghiêncứugồm279bệnhnhân,tỉlệnamíthơnnữ(tỉsốnam/nữkhoảng1/1,5).Tuổitrungbình
củađốitượngnghiêncứunằmởmứccao,trongđónhómbệnhnhâncaotuổi(≥60tuổi)chiếmgần3/4
tổngsốđốitượng.
Trongsốđốitượngnghiêncứu,nhómnguycơtimmạchrấtcaovàcaolầnlượtchiếm24,4%và
21,5%,nhómnguycơtimmạchtrungbìnhvàthấpchiếmtỉlệlầnlượt45,2%và8,9%.
Bảng 2. Liều thuốc rosuvastatin đang sử dụng cho đối tượng nghiên cứu theo nguy cơ tim mạch.
Toàn bộ
(n = 279)
Rosu
5 mg
(n = 3)
Rosu
10 mg
(n = 200)
Rosu
20 mg
(n = 76)
p
Nguycơrấtcao,n(%)
Nguycơcao,n(%)
Nguycơtrungbình,n(%)
Nguycơthấp,n(%)
68(24,4)
60(21,5)
126(45,2)
25(8,9)
1(1,4)
1(1,7)
1(0,8)
0(0)
45(66,2)
45(75)
92(73)
18(72)
22(32,4)
14(23,3)
33(26,2)
7(28)
0,862
Đốivớinhómnguycơtimmạchrấtcao,số
bệnhnhânđượcsửdụngrosuvastatinliềucao(20
mgvàcaohơn)chỉ22bệnhnhântrongtổngsố
68bệnhnhân,đạttỉlệ32,4%.Đốivớinhómnguy
cơtimmạchcao,sốđốitượngđượcđiềutrịvới
rosuvastatinliềucao(20mgvàcaohơn)là14/60
TẠP CHÍ NỘI KHOA VIỆT NAM|SỐ 23/2021
21
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
bệnhnhân(23,3%).Kếtquảnàyphảnánhviệcáp
dụngkhuyếncáocủaHiệphộiTimmạchchâuÂu
2019vàothựchànhlâmsàngcủabácsĩhiệnđang
côngtáctạiPhòng KhámTimmạch -Bệnhviện
ThốngNhấtchưathậtsựtheokhuyếncáo.Ngoài
ra,kếtquảnghiêncứuchưaghinhậnrosuvastatin
40mgđượcsửdụngtrênthựchànhlâmsàngtại
PhòngKhámbệnh-BệnhviệnThốngNhất.
Bảng 3. Tỉ lệ đạt mục tiêu LDL-C bằng rosuvastatin theo nhóm nguy cơ tim mạch của đối tượng
nghiên cứu (khuyến cáo điều trị RLLM của Hội Tim mạch châu Âu-ESC 2019).
Toàn bộ (n = 279) Đt (n = 120) Không đt (n = 159) p
Nguycơrấtcao,n(%)
Nguycơcao,n(%)
Nguycơtrungbình,n(%)
Nguycơthấp,n(%)
68(24,4)
60(21,5)
126(45,1)
25(9,0)
11(16,2)
15(25,0)
76(60,3)
18(72,0)
57(83,8)
45(75,0)
50(39,7)
7(28,0)
<0,001
Trongsốđốitượngnghiêncứu,120/279bệnh
nhân (43%) đạt mục tiêu LDL-C theo khuyến cáo
ESC2019.TỉlệđạtmụctiêuLDL-Ctheotừngnhóm
nguycơtimmạchbằngrosuvastatinkhácbiệtcóý
nghĩathốngkê;trongđó,nhómnguycơtimmạch
càngcao,tỉlệđạtmụctiêuLDL-Ccàngthấp.Cụthể,
tỉlệđạtmụctiêuLDL-Cởnhómnguycơtimmạch
rấtcaovàcaolầnlượtlà16,2%và25%;tỉlệnàyở
nhómnguycơtrungbìnhvàthấplầnlượtlà60,3%
và72%.
Bảng 4. Tỉ lệ đạt mục tiêu LDL-C theo nhóm nguy cơ tim mạch ở hai giới (khuyến cáo điều trị RLLM
của Hội Tim mạch châu Âu - ESC 2019).
Toàn bộ (n = 279) Nam (n = 111) Nữ (n = 168) p
Chung,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơrấtcao,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơcao,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơtrungbình,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơthấp,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
120(43)
159(57)
68(24,4)
11(16,2)
57(83,8)
60(21,5)
15(25,0)
45(75)
126(45,2)
76(60,3)
50(39,7)
25(8,9)
18(72)
7(28)
45(40,5)
66(59,5)
36(32,4)
5(13,9)
31(86,1)
28(25,2)
8(28,6)
20(71,4)
40(36)
26(65)
14(35)
7(6,4)
6(85,7)
1(14,3)
75(44,6)
93(55,4)
32(19)
6(18,8)
26(81,2)
32(19)
7(21,9)
25(78,1)
86(51,3)
50(58,1)
36(41,9)
18(10,7)
12(66,7)
6(33,3)
0,580
0,831
0,765
0,591
0,626
Nghiêncứuchothấy,khôngcómốiliênquan
giữa tỉ lệ đạt mục tiêu LDL-C bằng rosuvastatin
củađốitượngnghiêncứuvớigiớitính.Tổngcộng
45 bệnh nhân nam đạt mục tiêu điều trị LDL-C
trêntổngsố111người(40,5%)vàsốbệnhnhân
nữ đạt mục tiêu điều trị LDL-C là 75/168 người
(44,6%),sựkhácbiệtnàykhôngcóýnghĩathống
kê(p=0,580).
TẠP CHÍ NỘI KHOA VIỆT NAM|SỐ 23/2021
22
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
Bảng 5. Tỉ lệ đạt mục tiêu LDL-C theo nhóm nguy cơ tim mạch ở các nhóm tuổi
(khuyến cáo điều trị RLLM của Hội Tim mạch châu Âu - ESC 2019)
Toàn bộ
(n = 279)
< 60 tui
(n = 71)
≥ 60 tui
(n = 208) p
Chung,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơrấtcao,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơcao,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơtrungbình,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
Nguycơthấp,n(%)
Đạtmụctiêu,n(%)
Khôngđạtmụctiêu,n(%)
120(43)
159(57)
68(24,4)
11(16,2)
57(83,8)
60(21,5)
15(25,0)
45(75)
126(45,2)
76(60,3)
50(39,7)
25(8,9)
18(72)
7(28)
38(46,5)
33(53,5)
11(15,5)
2(18,2)
9(81,8)
6(8,5)
5(83,3)
1(16,7)
30(42,3)
13(43,3)
17(56,7)
24(33,7)
18(75)
6(25)
82(39,4)
126(60,6)
57(27,4)
9(15,8)
48(84,2)
54(26)
10(18,5)
44(81,5)
96(46,2)
63(65,6)
33(34,4)
1(0,4)
0(0,0)
1(100)
0,053
1,000
0,300
0,490
0,280
Kết quả nghiên cứu cho thấy không có
mốiliênquan giữa tỉlệđạt mụctiêuLDL-Cbằng
rosuvastatintheonhómtuổi.Trongsốnhữngbệnh
nhânđạtmụctiêuLDL-C,bệnhnhân>60tuổichiếm
đasố(82/120bệnhnhân).Trongsố208bệnhnhân
>60tuổi,82bệnhnhânđạtmụctiêuđiềutrịLDL-C
(39,4%)và38/71bệnhnhân(46,5%)đạtmụctiêu
điềutrịtrongnhómbệnhnhân<60tuổi.Sựkhác
biệtnàykhôngcóýnghĩathốngkê(p=0,053).
BÀN LUN
Nghiêncứunàythựchiệntrên279bệnhnhân
cóRLLMđiềutrịtạiKhoaKhámbệnh-Bệnhviện
Thống Nhất bằng rosuvastatin với các liều khác
nhau.Đâylàmộtnghiêncứukhôngchỉcungcấp
thôngtinvềđặcđiểmđốitượngnghiêncứu,mà
cònchobiếtthựctrạngsửdụngthuốcrosuvastatin
hiệnnaytạiphòngkhámBệnhviệnThốngNhất,tỉ
lệkiểmsoátLDL-Cởcácđốitượngnguycơtim
mạchcaovàrấtcao.
Đềtàiđượcthựchiện tại BệnhviệnThống
Nhất, đây là một bệnh viện đa khoa hạng I với
một Trung tâm Tim mạch gồm nhiều chuyên gia
timmạchvàlãokhoa,lànơithựchànhcủanhiều
trườngđạihọctạiThànhphốHồChíMinh.Bệnh
viện luôn cập nhật khuyến cáo của các Hội tim
mạchtrongvàngoàinướcđểcácbácsĩápdụng
vàothựchiện.
Vấnđềsửdụngrosuvastatintrênlâmsàng
Thực tế lâm sàng cho thấy, chỉ có 32,4%
bệnh nhân nguy cơ tim mạch rất cao và 23,3%
bệnhnhânnguycơtimmạchcaođượcápdụng
đúngvớikhuyếncáocủaHiệphộiTimmạchchâu
Âu2019.Vìvậy,mộtsốkiếnnghịđượcđưaratừ
nghiêncứunày,baogồmkiểmtrađánhgiálạiáp
dụng các khuyến cáo mới của bác sĩ hiện đang
công tác tại phòng khám Bệnh viện Thống Nhất
đểcóthểgiảiquyếtvấnđềsửdụngrosuvastatin
chưathíchhợpđốivớibệnhnhânRLLM.