TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
73
HIỆU QUẢ CỦA PERAMPANEL TRONG ĐIỀU TRỊ ĐỘNG KINH
KHÁNG THUỐC Ở TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH HÀ NỘI:
NGHIÊN CỨU TRÊN 39 TRƯỜNG HỢP
Nguyễn Văn Liệu1, Vũ Thị Hinh1, Nguyễn Thu Thảo1
Nguyễn Thu Hà1, Kiều Thị Hậu1
TÓM TẮT12
Mục tiêu: Perampanel là một thuốc chống
động kinh thế hệ mới với cơ chế tác động chọn
lọc lên thụ thể AMPA. Hiện nay những dữ liệu
về việc sử dụng Perampanel trong điều trị động
kinh ở trẻ em vẫn còn hạn chế. Chúng tôi thực
hiện nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả và
tác dụng phụ của Perampanel trong điều trị động
kinh kháng thuốc ở trẻ em. Phương pháp
nghiên cứu: Nghiên cứu quan sát, hồi cứu thực
hiện tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội,
trên nhóm bệnh nhân động kinh kháng thuốc ở
trẻ em từ 18 tuổi trở xuống được điều trị với
Perampanel và theo dõi tại Bệnh viện Đa khoa
Tâm Anh từ năm 2020 đến năm 2024. Kết quả:
Có tổng cộng 39 bệnh nhân (21 nam, 18 nữ) với
tuổi trung bình là 14,18 ± 3,66, nhỏ nhất là 4 tuổi
và lớn nhất là 18 tuổi. Về phân loại, 3 bệnh nhân
(chiếm 10,3%) được chẩn đoán động kinh toàn
thể, 26 bệnh nhân (66,7%) được chẩn đoán động
kinh cục bộ, còn lại 10 bệnh nhân (chiếm 25,6%)
không rõ phân loại chẩn đoán. Số loại thuốc
kháng động kinh trung bình được sử dụng trước
khi phối hợp Perampanel là 3,08 ± 1,42 loại. Tỷ
1Khoa Thần kinh - Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa
Tâm Anh
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Liệu
SĐT: 0913367330
Email: lieutk@gmail.com
Ngày nhận bài: 05/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 05/8/2024
Ngày duyệt bài: 13/8/2024
lệ đáp ứng chung sau khi phối hợp Perampanel:
15,4% người bệnh không có cơn và 61,5% giảm
số cơn. Có 9 bệnh nhân (23,1%) không thay đổi
tình trạng lâm sàng sau khi dùng thêm
Perampanel. Đa số bệnh nhân (84,6%) được khởi
đầu với liều Perampanel 2mg. Có 7 bệnh nhân
(17,9%) có tác dụng phụ, trong đó thường gặp
nhất là mệt mỏi (3 bệnh nhân) và buồn ngủ (3
bệnh nhân), tuy nhiên đều ở mức độ nhẹ. Kết
luận: Perampanel có thể giúp cải thiện hiệu quả
điều trị động kinh ở trẻ em. Các tác dụng phụ
thường gặp là mệt mỏi, buồn ngủ.
Từ khoá: Động kinh, trẻ em, thuốc chống
động kinh, Perampanel
SUMMARY
EFFECTIVENESS OF PERAMPANEL
IN TREATMENT OF DRUG-
RESISTANT EPILEPSY IN CHILDREN
AT TAM ANH GENERAL HOSPITAL,
HANOI: STUDY ON 39 CASES
Objective: Perampanel is a new generation
antiepileptic drug with a selective mechanism of
action on AMPA receptors. Currently, data on
the use of Perampanel in the treatment of
epilepsy in children are still limited. We
conducted this study to evaluate the effectiveness
and side effects of Perampanel in the treatment of
drug-resistant epilepsy in children. Methods:
Observational, retrospective study conducted at
Tam Anh General Hospital, Hanoi, on a group of
drug-resistant epilepsy patients in children aged
18 years and younger treated with Perampanel
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
74
and monitored at the Hospital. Tam Anh General
Hospital from 2020 to 2024. The effectiveness
and side effects after using Perampanel are
recorded. Results: There were 39 patients (21
men, 18 women) with an average age of 14.18 ±
3.66 years, the youngest being 4 years old and
the oldest being 18 years old. Regarding
classification, 3 patients (accounting for 10.3%)
were diagnosed with generalized epilepsy, 26
patients (66.7%) were diagnosed with partial
epilepsy, and the remaining 10 patients
(accounting for 25.6%) had unknown diagnostic
classification. guess. The average number of
antiepileptic drugs used before combining
Perampanel was 3.08 ± 1.42 types. Overall
response rate after combining Perampanel:
15.4% of patients had no attacks and 61.5%
reduced the number of attacks. There were 9
patients (23.1%) whose clinical condition did not
change after adding Perampanel. The majority of
patients (84.6%) were started with a 2mg dose of
Perampanel. There were 7 patients (17.9%) with
side effects, of which the most common were
fatigue (3 patients) and drowsiness (3 patients),
but all were mild. Conclusion: Perampanel may
help improve the effectiveness of epilepsy
treatment in children. Common side effects are
fatigue and drowsiness.
Keywords: Epilepsy, children, antiepileptic
drugs, Perampanel
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tỷ lệ động kinh ở trẻ em ước tính là 41-
187/100 000 và cao hơn ở những nước đang
phát triển (3.6-44/1000).1 Theo nghiên cứu,
khoảng 20-40% tổng số bệnh nhân động kinh
mới được chẩn đoán sẽ trở thành động kinh
kháng trị2. Mặc dù trong vòng 20 năm qua đã
có nhiều thuốc kháng động kinh được nghiên
cứu và sử dụng, số bệnh nhân không được
kiểm soát cơn động kinh và tỉ lệ kháng thuốc
vẫn cao3. Trong số các thuốc kháng động
kinh thế hệ mới, Perampanel là thuốc đầu
tiên trong nhóm với cơ chế tác động đối
kháng chọn lọc, không cạnh tranh lên thụ thể
AMPA glutamate ở màng sau synap3. Tại
hơn 40 quốc gia trên toàn thế giới,
Perampanel đã được phê duyệt để sử dụng
điều trị bổ trợ cho động kinh khởi phát cục
bộ có hoặc không có toàn thể hoá với bệnh
nhân từ 12 tuổi trở nên và gần đây là đối với
cả động kinh toàn thể nguyên phát3. Gần đây,
Perampanel cũng được nghiên cứu trên
những bệnh nhân dưới 12 tuổi4. Hiện nay
những dữ liệu về việc sử dụng Perampanel
trong điều trị động kinh nói chung và ở trẻ
em nói riêng tại Việt Nam vẫn còn rất hạn
chế. Do đó, chúng tôi thực hiện nghiên cứu
này nhằm đánh giá hiệu quả và tác dụng phụ
của Perampanel trong điều trị động kinh
kháng thuốc ở trẻ em.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
- Bệnh nhân từ 18 tuổi trở xuống.
- Bệnh nhân thỏa mãn tiêu chuẩn chẩn
đoán động kinh dựa vào tiêu chuẩn chẩn
đoán động kinh của ILAE năm 1981.
- Bệnh nhân được điều trị Perampanel.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Bệnh nhân không có đủ số liệu nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu quan sát, hồi cứu thực hiện
trên các bệnh nhân trẻ em dưới 18 tuổi được
chẩn đoán động kinh và điều trị với
Perampanel tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
từ năm 2020 đến năm 2024. Trong thời gian
quan sát hiệu quả của Perampanel, các thuốc
chống động kinh khác đang được dùng cho
bệnh nhân không thay đổi. Nghiên cứu thu
thập tác dụng phụ sau điều trị Perampanel
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
75
thông qua thông tin được ghi nhận trong hồ sơ
bệnh án điện tử tại phần mềm quản lý bệnh
viện, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
2.2.2. Công cụ nghiên cứu
- Bệnh án nghiên cứu.
2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu
Thu thập số liệu từ hồ sơ bệnh án điện tử
tại phần mềm quản lý bệnh viện, bệnh viện
đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
Bệnh nhân giảm được > 50% số cơn
động kinh được coi là có giảm cơn, giảm 0 -
50% được coi là không thay đổi, tăng > 50%
số cơn động kinh được coi là nặng hơn.
2.2.4. Quy trình nghiên cứu
Bước 1: Thu thập số liệu đầy đủ từ bệnh
án điện tử trước, trong và sau quá trình bệnh
nhân được sử dụng Perampanel.
Bước 2: Làm sạch và nhập số liệu.
Bước 3: Xử lý và phân tích số liệu: sử
dụng phần mềm SPSS 29.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Tổng cộng chúng tôi ghi nhận được 39
bệnh nhân trong độ tuổi từ 4 đến 18 tuổi,
thoả mãn điều kiện chọn vào nghiên cứu và
phân tích kết quả. Tỷ lệ nam chiếm 53,8%,
nữ chiếm 46,2%. Thời gian theo dõi trung
bình là 426 ngày, ít nhất là 132 ngày và dài
nhất là 1247 ngày.
3.1. Phân loại cơn động kinh
Bảng 1: Phân loại cơn động kinh
Cơn lâm sàng
Tần số
Tỷ lệ %
Động kinh toàn thể co cứng co giật
3
7,7
Động kinh cục bộ
26
66,7
Không rõ cơn
10
25,6
Tổng
39
100
Nhận xét: Động kinh cục bộ chiếm tỷ lệ
cao hơn (66,7%) so với động kinh toàn thể
(7,7%)
3.2. Kết quả điều trị
Số loại thuốc kháng động kinh trung bình
được sử dụng trước khi phối hợp Perampanel
là 3,08 loại
Bảng 2: Liều khởi đầu Perampanel
Liều khởi đầu
Tần số
Tỷ lệ %
2mg
34
87,2
4mg
5
12,8
Tổng
39
100
Nhận xét: Đa số bệnh nhân được khởi đầu với liều Perampanel 2mg (87,2%)
Bảng 3: Kết quả điều trị sau phối hợp Perampanel
Tình trạng
Tần số
Tỷ lệ %
Không có cơn
6
15,4
Giảm số cơn
24
61,5
Không thay đổi
9
23,1
Tổng
39
100
Nhận xét: Tỷ lệ có đáp ứng sau điều trị phối hợp Perampanel đạt 76,9%, cụ thể có 15,4%
bệnh nhân không còn cơn động kinh; 61,5% bệnh nhân giảm số cơn.
3.3. Tác dụng phụ
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
76
Bảng 4: Tác dụng phụ sau điều trị Perampanel
Tác dụng phụ
Tần số
Tỷ lệ %
Buồn ngủ
3
7,7
Mệt mỏi
3
7,7
Ăn kém
2
5,1
Nhận xét: Các tác dụng phụ thường gặp
nhất là buồn ngủ và mệt mỏi. Tuy nhiên đều
ở mức độ nhẹ và dung nạp được.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Phân loại động kinh
Mặc dù đã được FDA phê duyệt trong
điều trị cả động kinh khởi phát cục bộ và
động kinh co cứng co giật toàn thế, các
nghiên cứu chứng minh hiệu quả của
Perampanel hiện nay chủ yếu được thực hiện
trên nhóm động kinh khởi phát cục bộ5,6.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, động kinh
khởi phát cục bộ chiếm tỷ lệ cao hơn so với
động kinh toàn thể co cứng co giật (tương
ứng 66,7% và 7,7%). Tỷ lệ bệnh nhân không
rõ phân loại cơn được ghi nhận là 25,6%. Tất
cả bệnh nhân đều được chẩn đoán là động
kinh kháng thuốc trước khi bắt đầu điều trị
phối hợp với Perampanel. Kết quả này tương
tự như trong nghiên cứu của tác giả De Liso
và cộng sự (tỷ lệ động kinh khởi phát cục bộ
chiếm 62,9%)3. Trong nghiên cứu khác của
Eli Heyman và cộng sự, tỷ lệ động kinh toàn
thể chỉ chiếm 20% trong nhóm trẻ em dưới
12 tuổi và chiếm 11,1% trong nhóm từ 12
tuổi trở lên, còn lại là động kinh khởi phát
cục bộ7.
4.2. Kết quả điều trị
Hiệu quả
Từ khi Perampanel được chấp thuận
trong điều trị động kinh, đã có một số nghiên
cứu báo cáo về kinh nghiệm lâm sàng sử
dụng Perampanel ở trẻ em chủ yếu ở nhóm
tuổi trên 12. Tuy nhiên, những nghiên cứu
trên nhóm trẻ em dưới 12 tuổi thì ít hơn.
Nhìn chung, các nghiên cứu đều cho thấy
hiệu quả của Perampanel trong kiểm soát cơn
động kinh4,8. Nghiên cứu của chúng tôi cũng
cho thấy kết quả tương đồng với các nghiên
cứu khác. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỉ
lệ giảm số cơn đạt 61,5% trong khi 15,4%
bệnh nhân không còn cơn. Không có trường
hợp nào tăng nặng hơn sau khi dùng thuốc.
Liều khởi đầu chúng tôi sử dụng thường là
2mg theo khuyến cáo của nhà sản xuất
(chiếm tỷ lệ 87,2%). Đây là mức liều an toàn
để khởi đầu và theo dõi đáp ứng cũng như các
tác dụng phụ. Theo nghiên cứu của nhóm tác
giả Rui Qu và cộng sự năm 2022 trên tổng số
96 bệnh nhân động kinh kháng thuốc trong độ
tuổi 2-14 được sử dụng Perampanel, tỉ lệ đáp
ứng giảm 50% số cơn và cắt cơn hoàn toàn
tương ứng là 46,9% và 20,8% sau 6 tháng, và
51,2% và 27,4% sau 12 tháng9. Trong một
nghiên cứu quan sát tiến cứu đa trung tâm tại
Italia bao gồm 62 bệnh nhân (8 bệnh nhân
dưới 12 tuổi), Perampanel được lựa chọn là
thuốc điều trị bổ sung và theo dõi trong thời
gian trung bình 6,6 tháng; kết quả cho thấy tỉ
lệ đáp ứng là 50%, 16% có tỷ lệ giảm tần suất
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
77
> 75% số cơn động kinh và 5% cắt cơn hoàn
toàn3. Hiệu quả của Perampanel có sự thay
đổi ở những khoảng thời gian khác nhau.
Theo kết quả nghiên cứu của N.Swiderska và
cộng sự, 18 (19%) và 15 (19%) bệnh nhân
được phân loại có đáp ứng ở thời điểm sau 6
và 12 tháng. 1 bệnh nhân trong số đó có đáp
ứng ở thời điểm 6 tháng nhưng không duy trì
hiệu quả được đến 12 tháng8.
Tác dụng phụ
Cũng như nhiều loại thuốc chống kinh
khác, Perampanel cũng đi kèm với một số tác
dụng phụ. Nghiên cứu của tác giả Rui Qu và
cộng sự báo cáo có 22 bệnh nhân (22,9%)
gặp tác dụng phụ, trong đó thường gặp nhất
là kích động, buồn ngủ và chóng mặt9. Buồn
ngủ, mệt mỏi là 2 trong số 3 tác dụng phụ
thường gặp nhất trong nghiên cứu của chúng
tôi (cùng chiếm tỉ lệ 7,7%). Ngoài ra chúng
tôi ghi nhận có 2 trường hợp ăn kém (5,1%).
Không có trường hợp nào phải dừng thuốc
Perampanel do ảnh hưởng của tác dụng phụ
cho thấy các tác dụng phụ gặp phải thường ở
mức độ nhẹ và có thể dung nạp được. Các tác
dụng phụ thường diễn ra trong vòng 2 tháng
kể từ khi bắt đầu điều trị Perampanel, và các
triệu chứng cải thiện ngay khi giảm liều hoặc
ngưng thuốc10. Tuy nhiên cũng có báo cáo về
trường hợp tác dụng phụ suy hô hấp và yêu
cầu thông khí cơ học4. Nghiên cứu của Eli
Heyman và cộng sự cho thấy tỉ lệ gặp tác
dụng phụ gặp nhiều hơn ở nhóm trẻ từ 12
tuổi trở lên so với nhóm nhỏ hơn, và chủ yếu
liên quan rối loạn hành vi7.
Nghiên cứu của chúng tôi có một số điểm
hạn chế như sau. Thứ nhất, đây là một
nghiên cứu hồi cứu quan sát với cỡ mẫu nhỏ.
Thứ hai, những đánh giá về tần suất cơn chủ
yếu được thực hiện dựa trên ghi nhận của
người nhà và người chăm sóc, do đó không
tránh khỏi những sai số nhớ lại. Cuối cùng,
kinh nghiệm điều trị phối hợp Perampanel
với các thuốc chống động kinh khác cũng
như việc tăng, giảm liều có sự khác biệt giữa
các bác sĩ.
V. KẾT LUẬN
Tóm lại, qua nghiên cứu này, chúng tôi
chứng minh vai trò của Perampanel có thể
giúp cải thiện hiệu quả điều trị động kinh ở
trẻ em từ 18 tuổi trở xuống. Một số tác dụng
phụ thường gặp là mệt mỏi, buồn ngủ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Incidence, prevalence and aetiology of
seizures and epilepsy in children -
Camfield - 2015 - Epileptic Disorders -
Wiley Online Library. Accessed June 20,
2024. https://onlinelibrary.wiley.com/
doi/10.1684/epd.2015.0736.
2. French JA. Refractory Epilepsy: Clinical
Overview. Epilepsia. 2007;48(s1):3-7.
doi:10.1111/j.1528-1167.2007.00992.x.
3. De Liso P, Vigevano F, Specchio N, et al.
Effectiveness and tolerability of perampanel
in children and adolescents with refractory
epilepsies—An Italian observational
multicenter study. Epilepsy Research.
2016;127: 93-100. doi:10.1016/j.eplepsyres.
2016.08.021.
4. Yun Y, Kim D, Lee YJ, Kwon S, Hwang
SK. Efficacy and tolerability of adjunctive
perampanel treatment in children under 12