H NG D N QUY TRÌNH ƯỚ Ẫ S N XU T THEO TIÊU CHU N Ả Ấ Ẩ
VIETGAP TRÊN CÂY NHÃN (Dimocarpus longan)
(Ban hành kèm theo Quy t đnh s /QĐ-SNNPTNTế ị ố ngày tháng năm 2020
c a S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn)ủ ở ệ ể
I. YÊU C U SINH THÁIẦ
1. Yêu c u v khí h u:ầ ề ậ
Nhi t đ thích h p cho nhãn sinh tr ng và phát tri n là t 21-27oC;ệ ộ ợ ưở ể ừ
mùa hoa n c n nhi t đ cao 25-31ở ầ ệ ộ oC; Mùa Đông c n m t th i gianầ ộ ờ
nhi t đ th p đ phân hóa m m hoa.ệ ộ ấ ể ầ
Ánh sáng: Nhãn c n nhi u ánh sáng, thoáng. Ánh sáng chi u đc vàoầ ề ế ượ
bên trong tán giúp cây phát tri n và th ng sai trái, ánh sáng còn giúp đu trái,ể ườ ậ
v bóng và v ng t, ngon.ỏ ị ọ Tuy nhiên gi ng ốnhãn B c là cây a sáng nh ng l iắ ư ư ạ
s ánh sáng tr c x còn ợ ự ạ gi ng ốnhãn Nam n u b r p cây cho ít trái, ch nh ngế ị ợ ỉ ữ
cành nh n đy đ ánh n ng m i cho trái t t.ậ ầ ủ ắ ớ ố
L ng m a thích h p cho nhãn t 1.300 đn 1.600 mm, nhãn là cây aượ ư ợ ừ ế ư
m nh ng không ch u úng và r t nh y c m v i vi c ng p n c kéo dài.ẩ ư ị ấ ạ ả ớ ệ ậ ướ
Ng c l i, n u g p khô h n trong th i gian dài s làm cho cây sinh tr ngượ ạ ế ặ ạ ờ ẽ ưở
ch m, ra hoa và đu trái khó khăn.ậ ậ Trong th i k nhãn n hoa n u g p m aờ ỳ ở ế ặ ư
thì hoa b r ng và t l đu qu kém. Nhãn r t nh y c m v i gió, nh ng c nị ụ ỷ ệ ậ ả ấ ạ ả ớ ữ ơ
gió xoáy m nh làm r ng qu và g y cành.ạ ụ ả ẫ
2. Yêu c u v đt đai đi v i cây v i nhãnầ ề ấ ố ớ ả
Nhãn có tính thích ng r ng, có th tr ng trên nhi u lo i đt t vùngứ ộ ể ồ ề ạ ấ ừ
n c ng t quanh năm đn vùng nhi m m n.ướ ọ ế ễ ặ Tuy nhiên, đt tr ng nhãn thíchấ ồ
h p nh t là đt cát, cát pha, cát gi ng, đt c n và phù sa ven sông, đt có đợ ấ ấ ồ ấ ồ ấ ộ
pH t 5,5 - 6,5. Nhãn không thích h p trên đt sét n ng.ừ ợ ấ ặ Ng i ta th ngườ ườ
tr ng nhãn các vùng đt th p, không tr ng quá cao, vùng đi nh t đnhồ ở ấ ấ ồ ở ở ồ ấ ị
ph i t i n c cho nhãn thì m i ra hoa đu qu đc.ả ướ ướ ớ ậ ả ượ
II. GI NGỐ
1. Ch n gi ngọ ố
- Ph i s d ng gi ng cây tr ng có ngu n g c rõ ràng, đc phép s nả ử ụ ố ồ ồ ố ượ ả
xu t, kinh doanh t i Vi t Nam ho c gi ng đa ph ng đã đc s n xu t, sấ ạ ệ ặ ố ị ươ ượ ả ấ ử
d ng lâu năm không gây đc cho ng i. Tr ng h p mua gi ng t i các c sụ ộ ườ ườ ợ ố ạ ơ ở
đã công b va đc ti p công b tiêu chu n cây gi ng xu t v n m.ố ượ ế ố ẩ ố ấ ườ ươ
- C n l a ch n gi ng có kh năng kháng sâu b nh và s d ng h tầ ự ọ ố ả ệ ử ụ ạ
gi ng, cây gi ng kh e, s ch sâu b nh đ gi m s d ng thu c BVTV.ố ố ỏ ạ ệ ể ả ử ụ ố
- Gi ng ốchín s m, chín v và chín mu n, trong đó có 2 gi ng là PHT 99ớ ụ ộ ố
– 1.1 và PHM 99- 1.1 đc ượ tr ng ph bi n nh t. Thông qua các đt bình tuy nồ ổ ế ấ ợ ể
đã l a ch n đc các cây nhãn u tú làm c s cho vi c nhân gi ng đ tr ng.ự ọ ượ ư ơ ở ệ ố ể ồ
T các cây nhãn đu dòng đã qua bình tuy n có kh năng sinh tr ng và phátừ ầ ể ả ưở
tri n t t, cho năng su t cao, ch t l ng n đnh, cây nhanh ra qu v i c c uể ố ấ ấ ượ ổ ị ả ớ ơ ấ
h p lý gi a các trà nhãn chín s m, chính v và nhãn mu n đ r i v thuợ ữ ớ ụ ộ ể ả ụ
ho ch và kh c ph c các y u t b t l i do th i ti t gây ra.ạ ắ ụ ế ố ấ ợ ờ ế
III. K THU T TR NG VÀ CHĂM SÓCỸ Ậ Ồ
1. Chu n b đtẩ ị ấ đai:
- Ch n vùng s n xu t:ọ ả ấ
+ Vùng s n xu t rau áp d ng theo VietGAP ph i ph i cách xa các khuả ấ ụ ả ả
v c có th gây ô nhi m vê hóa h c, sinh h c va vât lý ( ự ể ễ ọ ọ ' khói, b i, ch t th i,ụ ấ ả
hóa ch t đc h i t ho t đng giao thông v n t i, công nghi p, ti u th côngấ ộ ạ ừ ạ ộ ậ ả ệ ể ủ
nghi p và làng ngh , sinh ho t khu dân c , b nh vi n, khu chăn nuôi, c sệ ề ạ ư ệ ệ ơ ở
gi t mế ổ t p trungậ, nghĩa trang …). Tr c khi ti n hanh s n xu t, ng i s nướ ế ả ấ ườ ả
xu t ph i ti n hanh đánh giá các y u t trên. Bao g m hi n tr ng s d ngấ ả ế ế ố ồ ệ ạ ử ụ
đt c a vùng s n xu t va vùng lân cân va lich s tr c đó c a vùng s n xu t. ấ ủ ả ấ ' ' ử ướ ủ ả ấ
+ Ph i đánh giá nguy c gây ô nhi m s n ph m vê hóa h c va sinh h c ả ơ ễ ả ẩ ọ ọ
t các ho t đng tr c đó va t các khu v c xung quanh. Tr ng h p xácừ ạ ộ ướ ừ ự ườ ợ
đinh có m i nguy ph i có bi n pháp ngăn ng a va ki m soát hi u qu ho c' ố ả ệ ừ ể ệ ả ặ
không ti n hanh s n xu t (vi d s d ng thu c BVTV tr c đó không đúng ế ả ấ ụ ử ụ ố ướ
ch ng lo i, liêu l ng, n ng đ, thu c ngoai danh m c..., ham l ng kim ủ ạ ượ ồ ộ ố ụ ượ
lo i n ng, bón phân cao....) ạ ặ
+ Đt tr ng ph i là đt cao, d thoát n c, phù h p v i quá trình sinhấ ồ ả ấ ễ ướ ợ ớ
tr ng và phát tri n c aưở ể ủ cây bơ.
+ Đinh k hang năm ph i ti n hanh l y m u đt đ phân tich, đánh giá ' ỳ ả ế ấ ẫ ấ ể
các nguy c vê hóa h c, sinh h c, vât lý. Vi c l y m u ph i do ng i l yơ ọ ọ ' ệ ấ ẫ ả ườ ấ
m u đc c p ch ng ch c a C c Tr ng tr t – B Nông nghi p &PTNTẫ ượ ấ ứ ỉ ủ ụ ồ ọ ộ ệ
c p, m u ph i đc phân tich t i các phòng thi nghi m đc ch đinh. ấ ẫ ả ượ ạ ệ ượ ỉ '
- Chu n b đt, h tr ng, phân bón lótẩ ị ấ ố ồ
+ B r nhãn có kh năng ch u n c kém, n u b ng p trong th i gianộ ễ ả ị ướ ế ị ậ ờ
dài s b th i r và làm cho cây b ch t. Do đó, c n tr ng nhãn trên cao, môẽ ị ố ễ ị ế ầ ồ
đt đp hình tròn r ng, đng kính mô đt kho ng 1m, cao 50 – 60cm. Đcấ ắ ộ ườ ấ ả ặ
bi t, m t s vùng có đa hình th p c n đào m ng, lên lu ng. Tùy theo đệ ở ộ ố ị ấ ầ ươ ố ộ
cao c a v n mà đào m ng sâu hay c n, lu ng r ng hay h p. Th ngủ ườ ươ ạ ố ộ ẹ ườ
lu ng có chi u r ng 8m, m ng r ng 1– 2m, sâu 1m. C n chú ý làm b baoố ề ộ ươ ộ ầ ờ
quanh, c ng thoát n c cho nhãn trong mùa m a lũ. ố ướ ư
+ C n đào h v i kích th c (dài x r ng x sâu) là 0,6m x 0,6m x 0,3m –ầ ố ớ ướ ộ
0,5m. Bón lót m i h 25-50kg phân chu ng ho i m c + 0,5 kg NPK có hàmỗ ố ồ ạ ụ
l ng đm và lân cao đi n hình là NPK Phú M 16-16-8+13S+TE và 0,1kg vôiượ ạ ể ỹ
b t. H n h p phân tr n đu v i đt, phá thành h sau đó cho h n h p phânộ ỗ ợ ộ ề ớ ấ ố ỗ ợ
đt xu ng h , đp cao so v i m t đt 50 – 60cm. Tr ng h p không cóấ ố ố ắ ụ ớ ặ ấ ườ ợ
phân chu ng, có th s d ng phân lân vi sinh thay th v i l ng bón t 10 –ồ ể ử ụ ế ớ ượ ừ
15 kg/ h . Đi v i tr ng h p tr ng nhãn trên đt t n d ng (b m ng, bố ố ớ ườ ợ ồ ấ ậ ụ ờ ươ ờ
máng…), c n đp mô v i b m t l n h n 1,5 m2 và cao h n m c n c lúcầ ắ ớ ề ặ ớ ơ ơ ự ướ
cao nh t là 70 cm. Các công vi c trên th c hi n xong tr c 10 -15 ngày tr ngấ ệ ự ệ ướ ồ
cây nhãn.
2. K thu t tr ng1. ỹ ậ ồ
- Th i v tr ngờ ụ ồ : Cây nhãn có th tr ng quanh năm, trong đó th i gianể ồ ờ
tr ng thích h p nh t là đu mùa m a (t tháng 5 đn tháng 6) và cu i mùaồ ợ ấ ầ ư ừ ế ố
m a (t tháng 10 đn tháng 11) .ư ừ ế
- Kho ng cách, m t đả ậ ộ: Tu thu c vào gi ng cây, đ màu m c a đtỳ ộ ố ộ ỡ ủ ấ
đai, đi u ki n khí h u cũng nh kh năng thâm canh, m c đ đu t mà xácề ệ ậ ư ả ứ ộ ầ ư
đnh m t đ tr ng và kho ng cách tr ng h p lý. V i cây nhãn, m t đ tr ngị ậ ộ ồ ả ồ ợ ớ ậ ộ ồ
thích h p là: 8m x 8m; 8m x 10m ho c 10m x 10m. Đ tăng hi u qu s d ngợ ặ ể ệ ả ử ụ
đt nên tr ng xen các lo i cây rau màu, cây h đu v a cho thu ho ch, v aấ ồ ạ ọ ậ ừ ạ ừ
gi m và tăng đ màu cho đt ho c tr ng thêm 1 cây vào gi a kho ng cáchữ ẩ ộ ấ ặ ồ ữ ả
trên. Sau 7-10 năm, khi cây giao tán ti n hành c t t a b d n nh ng cây ế ắ ỉ ỏ ầ ữ ở
gi a.ữ
- Cách tr ngồ: Đào h nh chính gi a , đt b u vào v tri gi a h saoố ỏ ở ữ ụ ặ ầ ị ữ ố
cho m t b u ngang v i m t , dùng dao s c r ch và b túi nilon ngoài b u,ặ ầ ớ ặ ụ ắ ạ ỏ ầ
tháo b g y ghép quanh m t ghép đ tránh cho cây nhãn kh i b hi n t ngỏ ấ ắ ể ỏ ị ệ ượ
th t và sùi thân, vun đt và nén ch t đt xung quanh b u, 1 l p r m rácắ ấ ặ ấ ầ ủ ớ ơ
ho c c khô quanh g c, c m c c bu c c đnh cây và t i ngay sau khiặ ỏ ố ắ ọ ộ ố ị ướ
tr ng. N u th i ti t quá n ng nóng, c n c m c c che ph phía trên cho câyồ ế ờ ế ắ ầ ắ ọ ủ
đ tránh n ng, tránh thoát h i n c.ể ắ ơ ướ
3. Chăm sóc:
3.1 Bón phân
- S d ng phân bónử ụ
+ Ph i s d ng phân bón và ch t b sung đc phép s n xu t, kinhả ử ụ ấ ổ ượ ả ấ
doanh t i Vi t Nam. N u s d ng phân gia súc, gia c m làm phân bón thìạ ệ ế ử ụ ầ
ph i hoai m c và ki m soát hàm l ng kim lo i n ng theo quy đnh.ả ủ ụ ể ượ ạ ặ ị
+ S d ng phân bón theo nhu c u c a ử ụ ầ ủ cây, k t qu phân tích các ch tế ả ấ
dinh d ng trong đt, giá th ho c theo quy trình đã đc khuy n cáo c a cưỡ ấ ể ặ ượ ế ủ ơ
quan có ch c năng.ứ
+ Phân bón và ch t b sung ph i gi nguyên trong bao bì; n u đi sangấ ổ ả ữ ế ổ
bao bì, v t ch a khác, ph i ghi rõ và đy đ tên, h ng d n s d ng, h n sậ ứ ả ầ ủ ướ ẫ ử ụ ạ ử
d ng nh bao bì ban đu.ụ ư ầ
+ M t s lo i phân bón và ch t b sung nh : amoni nitrat, nitrat kali,ộ ố ạ ấ ổ ư
vôi s ng ph i đc b o qu n tránh nguy c gây cháy, nó, làm tăng nhi t đ.ố ả ượ ả ả ơ ệ ộ
+ Các trang thi t bi, d ng c ph c v ph i tr n, bón phân… ph i đcế ' ụ ụ ụ ụ ố ộ ả ượ
v sinh sau m i l n s d ng va b o d ng th ng xuyên nh m gi m nguyệ ỗ ầ ử ụ ả ưỡ ườ ằ ả
c gây ô nhi m vùng s n xu t va ngu n n c. ơ ễ ả ấ ồ ướ
+ Sau t ng v ph i đánh giá nguy c ô nhi m hóa h c, sinh h c va vâtừ ụ ả ơ ễ ọ ọ '
lý do s d ng phân bón va ch t ph gia, ghi chép va l u trong h s ử ụ ấ ụ ư ồ ơ s n xu tả ấ .
N u xác đinh có nguy c ô nhi m trong vi c s d ng phân bón hay ch t phế ' ơ ễ ệ ử ụ ấ ụ
gia, c n áp d ng các bi n pháp nh m gi m thi u nguy c ô nhi mầ ụ ệ ằ ả ể ơ ễ .
- L ng phân bón theo tu i cây nhãnượ ổ
* Th i gian bón: 3 – 5 l n bón/nămờ ầ
Cây nhãn có yêu c u đi v i các ch t dinh d ng nh ng l ng nh tầ ố ớ ấ ưỡ ở ữ ượ ấ
đnh v i nh ng t l nh t đnh gi a các ch t. Thi u hay th a m t ch t dinhị ớ ữ ỷ ệ ấ ị ữ ấ ế ừ ộ ấ
d ng nào đó, cây sinh tr ng và phát tri n kém. Các nguyên t dinh d ngưỡ ưở ể ố ưỡ
không ch tác đng tr c ti p lên cây mà còn có nh h ng qua l i trong vi cỉ ộ ự ế ả ưở ạ ệ
phát huy ho c h n ch tác d ng c a nhau. Vì v y nên bón phân t ng h pặ ạ ế ụ ủ ậ ổ ợ
NPK có ch a các dinh d ng đa, trung, vi l ng h p lý.ứ ưỡ ượ ợ
- Cách bón:
+ Phân chu ng: Cu c rãnh xung quanh tán cây sâu 20cm, r ng 30cm vàồ ố ộ
bón phân sau đó l p đt lên, có th bón k t h p v i đm, lân và kali.ấ ấ ể ế ợ ớ ạ
+ Phân đm, lân và kali: Nên s d ng phân bón NPK, hòa n c t iạ ử ụ ướ ướ
ho c x i nh đt, bón phân và l p đt l i, sau khi bón ph i t i n c m.ặ ớ ẹ ấ ấ ấ ạ ả ướ ướ ẩ
+ Nên th c hi n 4-5 l n bón chính: Sau thu ho ch, thúc hoa, giai đo nự ệ ầ ạ ạ
nuôi qu và tr c khi thu ho ch.ả ướ ạ
+ Sau thu ho ch: Là giai đo n cây c n nhi u đm và lân đ ra r , đâmạ ạ ầ ề ạ ể ễ
ch i. Cung c p đ đm và lân s giúp cây cho nhi u l c, l c m p,ồ ấ ủ ạ ẽ ề ộ ộ ậ
kh e….Nên bon tr c ho c sau khi tia canh va khi lôc thu đt 1 đa chuyên ỏ ươ ặ - ' ơ' -
mau xanh.
+ Tr c khi x lý ra hoa: C n cung c p đy đ dinh d ng, giúp câyướ ử ầ ấ ầ ủ ưỡ
th t sung t t đ cho cây phát hoa dài, kho m nh, d ra hoa, đu trái. C nậ ố ể ẻ ạ ễ ậ ầ
bón phân lân và kali, gi m phân đm. N u bón th a đm s làm cho cây raả ạ ế ừ ạ ẽ
l c, khó ra hoa. Khi x ly ra hoa chi bon kali. ộ ư- -
+ Giai đo n cây nuôi qu c n nhi u đm đ giúp qu phát tri n, đngạ ả ầ ề ạ ể ả ể ồ
th i c n kali đ tăng c ng v n chuy n dinh d ng nuôi qu , nâng cao năngờ ầ ể ườ ậ ể ưỡ ả
su t, ch t l ng . Khi qu nh bòn nhi u đm, ít kali; khi qu to gi m đm,ấ ấ ượ ả ỏ ề ạ ả ả ạ
tăng kali.
+ Tr c khi thu ho ch: Kho ng 1 tháng tr c khi thu ho ch bón bướ ạ ả ướ ạ ổ
sung kali đ giúp tăng năng suât,ch t l ng, sang màu qua. Có th phun phân ể ấ ượ - ể
kali qua lá.
+ C n bón theo tán cây, cách g c t 1-1,5 m vì r g n g c kha năngầ ố ừ ễ ở ầ ố -
h p thu dinh d ng kem, chi r t bên ngoài m i hút dinh d ng t t nh t.ấ ưỡ ễ ơ ở ớ ưỡ ố ấ
+ L u ý: không có ph ng pháp nào xác đnh chính xác nhu câu l ngư ươ ị ượ
phân bón b ng vi c quan sát mau săc lá cây: ằ ệ
3.2 T i n c:ướ ướ
- N cướ t iướ c n d a trên nhu c u c a ầ ự ầ ủ cây và đ m c a đt. C n ápộ ẩ ủ ấ ầ
d ng ph ng pháp t i hi u qu , ti t ki m nh : nh gi t, phun s ng vàụ ươ ướ ệ ả ế ệ ư ỏ ọ ươ
th ng xuyên ki m tra h th ng t i nh m h n ch t i đa l ng n c th tườ ể ệ ố ướ ằ ạ ế ố ượ ướ ấ
thoát và r i ro tác đng x u đn môi tr ng.ủ ộ ấ ế ườ
- N c t i (g m c n c m t va n c ng m) có ham l ng kim lo i ướ ướ ồ ả ướ ặ ướ ầ ượ ạ
n ng không v t quá gi i h n t i đa cho phép. N c s d ng sau thu ho chặ ượ ớ ạ ố ướ ử ụ ạ
đt yêu c u theo quy đinh vê ch t l ng n c sinh ho t . ạ ầ ' ấ ượ ướ ạ
- Không đc chăn th vât nuôi gây ô nhi m ngu n n c trong vùngượ ả ' ễ ồ ướ
tr ng. N u b t bu c ph i chăn nuôi thì ph i có chu ng tr i va có bi n phápồ ế ắ ộ ả ả ồ ạ ệ
x lý ch t th i đm b o không gây ô nhi m môi tr ngử ấ ả ả ả ễ ườ ngu n n c và ồ ướ s nả
ph m sau khi thu ho ch. ẩ ạ
3.3 T o tánạ: Nh m t o cho cây nhãn có b tán th p, hình mâm xôi,ằ ạ ộ ấ
thu n l i cho vi c chăm bón, t a cành, phun thu c và thu ho ch, khi cành ghépậ ợ ệ ỉ ố ạ
dài ch ng 30 -40 cm nên b m ng n đ đnh cành c p 1 cho cây. Khi cành c pừ ấ ọ ể ị ấ ấ
1 dài 30 – 40 cm lai b m ng n ti p đ t o cành c p 2, t đây s m c ra cànhấ ọ ế ể ạ ấ ừ ẽ ọ
c p 3. Nên đ 3-4 cành c p 1; 6 -8 cành c p 2 và 12 – 16 cành c p 3.ấ ể ấ ấ ấ
Chú ý: ch đ l i nh ng m m n y t m t ghép ra còn l i nh ng m mỉ ể ạ ữ ầ ẩ ừ ắ ạ ữ ầ
d i m t ghép đu ph i c t b h t.ướ ắ ề ả ắ ỏ ế