1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của để tài luận án
Trong thời đại ngày nay, xu hướng hội nhập khu vực và toàn cầu đang diễn ra một cách
mạnh mẽ. Điều này, đòi hỏi các quốc gia mở cửa nền kinh tế ra thị trường thế giới, tham
gia một cách tích cực vào mối quan hệ kinh tế quốc tế.
Viêng Chăn là Thủ đô của nước CHDCND Lào, là trái tim của cả nước, là đầu não chính
trị, hành chính quốc gia, là trung tâm lớn nhất về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và
giao dịch quốc tế. Viêng Chăn còn là nơi tập trung các cơ quan ngoại giao, các đại sứ quán,
các văn phòng đại diện của các tổ chức quốc tế. Thủ đô Viêng Chăn là một trung tâm lớn, có
các ngành công nghiệp phát triển nhất cả nước Lào, có hệ thống hạ tầng thủy lợi kiên cố, các
trung tâm sản xuất giống động thực vật hiện đại. Phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội Thủ đô
tạo động lực và đầu tàu phát triển kinh tế - xã hội cả nước.
Vốn là yếu tố cơ bản không thể thiếu được trong quá trình sản xuất kinh doanh, đồng
thời là yếu tố quan trọng nhất để phát triển kinh tế, cả nước nói chung và Thủ đô Viêng
Chăn nói riêng. Do vậy, huy động và duy trì được một lượng vốn đầu tư đủ lớn chính là
nhân tố có ý nghĩa quyết định tới tăng trưởng và phát triển kinh tế.
Kế hoạch phát triển đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 được đánh giá là một
kế hoạch tham vọng và để thực hiện được kế hoạch đó, Thủ đô Viêng Chăn cần một lượng
vốn lớn để thực hiện và phát triển các ngành. Với mong muốn góp phần vào giải quyết vấn
đề có ý nghĩa quan trọng thiết thực và mang tính cấp bách này, đề tài “Huy động vốn đầu
tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào”, được
chọn làm luận án tiễn sỹ, chuyên ngành Kinh tế Đầu tư.
2. Mục đích nghiên cứu và ý nghĩa nghiên cứu luận án
* Mục đích nghiên cứu:
+ Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vốn đầu tư phát triển, huy
động vốn cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của 1 địa phương.
+ Nghiên cứu tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến vốn đầu tư phát triển đến kết
quả của hoạt động huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn.
+ Phân tích đánh giá thực trạng huy động vốn cho đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng
Chăn giai đoạn năm 2006 – 2011.
+ Đề xuất các định hướng và giải pháp huy động vốn đầu tư phát triển nhằm đáp ứng
tốt nhu cầu vốn đầu tư phát triển Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn đến năm 2020.
* Nhiệm vụ nghiên cứu luận án
+ Hệ thống hóa và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vốn, huy động vốn đầu tư phát
2
triển kinh tế xã hội.
+ Phân tích đánh giá thực trạng huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn,
chỉ ra những nhân tố cơ bản tác động đến kết quả huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ
đô Viêng Chăn trong thời gian qua. Đánh giá những thành tựu đạt được, chỉ ra những tồn tại,
hạn chế và nguyên nhân của nó để có định hướng cho việc huy động vốn đầu tư phát triển
trong thời gian tới. Đề xuất định hướng và giải pháp tăng cường huy động vốn đầu tư phát
triển trên địa bàn Thủ đô Viêng Chăn đến năm 2020.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động huy động vốn đầu tư phát ở một địa
phương.
* Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian luận án nghiên cứu các hoạt động vốn đầu tư phát triển ở Thủ đô
Viêng Chăn.
- Về thời gian: Số liệu, tình hình khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng huy động
vốn đầu tư phát triển thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2006 – 2011. Các định hướng và giải
pháp huy động vốn đầu tư phát triển Thủ đô Viêng Chăn được xác định cho giai đoạn đến
năm 2020.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp lịch sử và phương pháp hệ thống: Việc nghiên cứu hoạt động huy động
vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn được thực hiện một cách đồng bộ, gắn với
hoàn cảnh, điều kiện và các giai đoạn cụ thể. Huy động vốn đầu tư phát triển được xem xét
trong mối liên hệ chặt chẽ với nhau cả về không gian và thời gian, đồng thời được đặt ra
trong bối cảnh chung của toàn bộ nền kinh tế trong quá trình đổi mới và mở rộng quan hệ
đối ngoại của Thủ đô Viêng Chăn.
- Phương pháp thống kê: Luận án sử dụng các số liệu thống kê thích hợp để phục vụ cho
phân tích quá trình huy động vốn đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn giai đoạn 2006 -
2011.
- Phương pháp so sánh, đối chiếu: Huy động vốn đầu tư phát triển của Thủ đô Viêng
Chăn được xem xét trên cơ sở có sự so sánh tác động của nó đối với sự tăng trường và phát
triển kinh tế của Thủ đô Viêng Chăn qua từng giai đoạn, cũng như kinh nghiệm thực hiện
việc huy động vốn đầu tư phát triển của Thủ đô Hà nội - Việt Nam.
5. Kết cấu của luận án:
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo nội dung chính của luận
án được kết cấu thành 4 chương:
3
- Chương 1: Tổng quan các kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án.
- Chương 2: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về huy động vốn cho đầu tư phát triển ở
địa phương.
- Chương 3: Thực trạng huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng Chăn giai
đoạn 2006 – 2011.
- Chương 4: Định hướng và giải pháp huy động vốn đầu tư phát triển tại Thủ đô Viêng
Chăn giai đoạn đến năm 2020.
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Tổng quan các kết quả nghiên cứu lý thuyết
1.1.1. Tổng quan các giáo trình và sách
Đến nay đã có nhiều sách, giáo trình trong nước và nước ngoài nghiên cứu vấn đề huy
động vốn đầu tư phát triển nhất là liên quan đến đầu tư phát triển, vốn đầu tư phát triển,
nguồn vốn đầu tư phát triển, các nguồn vốn để phát triển nhiều lĩnh vực, có nhiều quan
điểm và cách tiếp cận về khái niệm đầu tư tuỳ theo các góc độ nghiên cứu.
1.1.2. Tổng quan các luận án tiến sỹ, luận văn có liên quan đến đề tài luận án
Nhìn chung, vấn đề huy động vốn đầu tư phát triển là đối tượng nghiên cứu của nhiều
nhà nghiên kinh tế trong và ngoài nước. Các luận án tiễn sĩ, luận văn thạc sĩ và các công
trình nghiên cứu đã công bố tương đối nhiều. Tuy nhiên, dù được tiếp cận dưới nhiều góc
độ, nhưng thực tế chưa có 1 đề tài khoa học, luận án, luận văn thạc sỹ nào nghiên cứu về
vấn đề huy động vốn đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn, nước Cộng Hòa Dân Chủ
Nhân Dân Lào. Vì vậy, có thể khẳng định đề tài luận án của nghiên cứu sinh không trùng
lắp với các công trình, luận văn, luận án đã công bố trong thời gian gần đây.
1.1.3. Các đề tài khoa học, các bài viết đăng tài
Hiện nay, việc huy động vốn đầu tư phát triển trên địa bàn Thủ đô ngày càng được
nhiều nhà khoa học. Thời gian qua có một số công trình của các nước trong khu vực
nghiên cứu về vấn đề này ở những khía cạnh khác nhau. Thực tế rất nhiều nhân tố ảnh
hưởng tới việc huy động vốn cho phát triển trên địa bản Thủ đô, tuy nhiên, phải có hệ
thống chính sách khuyến khích đầu tư và chính sách phát triển phù hợp mới có thể huy
động và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn này.
4
1.2. Xác định nội dung nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu của luận án
1.2.1. Các khoảng trống nghiên cứu và xác định nội dung nghiên cứu của luận án
Thực tế chưa có 1 đề tài khoa học, luận án, luận văn thạc sỹ nào nghiên cứu về vấn đề
huy động vốn đầu tư phát triển ở Thủ đô Viêng Chăn, nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân
Lào. Vì vậy, có thể khẳng định đề tài luận án của nghiên cứu sinh không trùng lắp với các
công trình, luận văn, luận án đã công bố trong thời gian gần đây. Luận án kế thừa các kết
quả nghiên cứu trước đó và vận dụng vào điều kiện cụ thể của Viêng Chăn.
1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu chính của luận án
- Các nội dung trong khung lý thuyết cần xác định lập để làm căn cứ nghiên cứu các
nội dung chính của luận án?
- Các nhân tố nào tác động đến việc huy động vốn đầu tư phát triển? Và tác động cụ
thể như thế nào?
- Các nguồn vốn đầu tư có thể huy động?
- Có thể quản lý việc huy động vốn đầu tư phát triển như thế nào? (quy trình, phương
thức và điều kiện...)
- Những năm qua (2006 - 2011) Thủ đô Viêng Chăn đã thu hút vốn đầu tư cho phát
triển kinh tế - xã hội như thế nào? Kết quả đạt được? Các vấn đề phát sinh cần tiếp tục
nghiên cứu giải quyết?
- Các phương lý và giải pháp tăng cường huy động vốn đầu tư phát triển Viêng Chăn
đến năm 2020?
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HUY ĐỘNG
VỐN CHO ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN Ở ĐỊA PHƢƠNG
2.1. Đầu tƣ phát triển và vai trò của vốn đầu tƣ phát triển
2.1.1. Các khái niệm cơ bản
Trên thế giới đã có đã có nhiều quan điểm và cách tiếp cận về khái niệm đầu tư phát
triển tùy theo các góc độ nghiên cứu, đầu tư phát triển là bộ phận cơ bản của đầu tư trên
địa phương, là hoạt động sử dụng vốn trong hiện tại, nhằm tạo ra những tài sản vật chất và
trí tuệ mới, năng lực sản xuất mới và duy những tài sản hiện có, nhằm tạo thêm việc làm
và vì mục tiêu phát triển. Đầu tư phát triển có mục đích phát triển bền vững, vì lợi ích quốc
gia, cộng đồng và nhà đầu tư. Khi xem xét đến nội dung của hoạt động đầu tư phát triển trên
góc độ vĩ mô cần quan tâm đến những vấn đề sau:
Một là, đầu tư phát triển phải làm gia tăng tài sản cho nền kinh tế chứ không phải là
5
hiện tượng chu chuyển tài sản giữa các đơn vị.
Hai là, đầu tư phát triển là điều kiện cần thiết, quan trọng đối với đầu tư tài chính và đầu
tư thương mại trong việc tạo ra cơ sở vật chất, trang thiết bị, đào tạo nhân lực…
Đầu tư phát triển có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, đem lại lợi ích
cho những người bỏ vốn và nền kinh tế quốc dân. Về cơ bản, vốn đầu tư phát triển mang
những đặc trưng chung như: (1) vốn đại diện cho một lượng giá trị tài sản. Vốn được biểu
hiện bằng giá trị của những tài sản hữu hình và vô hình. (2) vốn phải vận động sinh lời.
Vốn được biểu hiện, vận động và có khả năng sinh lời. (3) vốn cần được tích tụ và tập
trung đến một mức nhất định mới có thể phát huy tác dụng. (4) vốn phải gắn với chủ sở
hữu. Khi xác định rõ chủ sở hữu, đồng vốn sẽ được sử dụng hiệu quả. (5) vốn có giá trị về
mặt thời gian.
2.1.2. Vai trò của vốn đầu tƣ phát triển đối với tăng trƣởng và phát triển
+ Đầu tư tác động đến tăng trưởng và phát triển kinh tế.
+ Đầu tư tác động làm tăng năng lực khoa học công nghệ của đất nước.
+ Đầu tư vừa tác động đến tổng cung, vừa tác động đến tổng cầu của nền kinh tế.
2.2. Các lý thuyết về huy động vốn đầu tƣ phát triển
Có nhiều lý thuyết về huy động vốn đầu tư phát triển, mỗi lý thuyết nghiên cứu một
khía cạnh khác nhau của đầu tư với tăng trưởng và phát triển kinh tế của mỗi địa phương,
mỗi quốc gia. Các lý thuyết nền tảng sau đây đã được đúc kết ở các nước phát triển. Khi
vân dụng vào một quốc gia , địa phương cụ thể cần xem xét đến các yếu tố liên quan như:
Trình độ phát triển, trình độ quản lý, tính đặc thù của từng quốc gia hoặc địa phương… để
bảo đảm vận dụng đúng và có hiệu quả.
2.2.1. Các lý thuyết hiệu suất sử dụng vốn cận biên
Theo mô hình này những nước dư thừa vốn đầu tư có năng suất cận biên của vốn thấp
hơn ở những nước thiếu vốn đầu tư, vì vậy sẽ xuất hiện dòng lưu chuyển vốn ở những
nước này.
Giả sử trên thế giới có hai nước I và II, giả sử nước I là thừa vốn và nước II là thiếu vốn.
+ Xét trường hợp toàn bộ vốn ở mỗi quốc gia được sử dụng để đầu tư trong nước.
+ Xét trường hợp vốn đầu tư di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia kia (có đầu tư quốc tế).
2.2.2. Lý thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith
Lý thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith có thể tóm tắt trong mấy điểm như sau:
+ Đề cao vai trò của cá nhân và các doanh nghiệp, ủng hộ một nền thương mại tự do,
không có sự can thiệp của Chính phủ. Mậu dịch tự do sẽ làm cho thế giới sử dụng tài
nguyên có hiệu quả hơn, mang lại lợi ích nhiều hơn.