BÁO CÁO NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬT: 75 USING IN VITRO PROPAGATION TO PRESERVE Glyptostrobus pensilis (Staunton ex.)

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

75

ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP VI NHAÂN GIOÁNG TRONG BAÛO TOÀN GIOÁNG CAÂY THUYÛ TUØNG [Glyptostrobus pensilis (Staunton ex) K.Koch] USING IN VITRO PROPAGATION TO PRESERVE Glyptostrobus pensilis (Staunton ex.) VARIETY Nguyeãn Thanh Sum, Phaïm Ngoïc Tuaân, Nguyeãn Vaên Keát Khoa Noâng Laâm – Tröôøng Ñaïi hoïc Ñaø Laït – Email: ketnv@dlu.edu.vn

ABSTRACT Noäi dung

- Khaûo saùt thôøi gian vaø noàng ñoä chaát khöû truøng maãu Thuyû tuøng

- Khaûo saùt moâi tröôøng khoaùng thích hôïp cho söï taêng tröôûng choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

- Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa BA ñeán khaû naêng hình thaønh cuïm choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro Shoots tip of Glyptostrobus pensilis (Staunton ex.) were cultured on woody plant medium (WPM) supplemented with benzyladenine (BA-0.5mg/l), 8g/l agar and 30g/l succrose being most effective multiplied in vitro. Rooting was induced in WPM supplemented with 0.5 mg/l indole-3-butyric acid (IBA). By contrast, increasing BA up to 1.5mg/l, calluss become more large and microcuttings also showed reduced rooting capacity.

Key words: Glyptostrobus pensilis, in vitro, BA, IBA - AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar leân söï sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro ÑAËT VAÁN ÑEÀ

- Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa bình nuoâi caáy coù vaø khoâng coù trao ñoåi khí trong giai ñoaïn nhaân nhanh choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

- Nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa IBA vaø NAA ñeán söï sinh tröôûng cuûa caây Thuyû tuøng in vitro

Phöông phaùp nghieân cöùu

Thuyû tuøng (Glyptostrobus pensilis (Staunton ex) K. Koch) laø loaøi caây coù giaù trò cao veà maët khoa hoïc vaø kinh teá. Ngaøy nay, theo ñieàu tra nhaän thaáy Thuyû tuøng chæ coøn phaân boá ôû moät soá tænh cuûa Trung Quoác nhö Phuùc Kieán, Vaân Nam vaø Khaêm Muoän (Laøo). Taïi Vieät Nam, Thuyû tuøng ñöôïc phaùt hieän laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1955 ôû buoân Mil, xaõ Eahoà, caùch Buoân Meâ Thuoäc 45km veà phía Ñoâng Baéc. Hieän chæ coøn laïi 32 caây ôû vuøng Traáp Ksor, Huyeän Kroângnaêng vaø ñaäp Eañra, xaõ Eawy, huyeän EaH’leo. (Nguyeãn Hoaøng Nghóa, 1997). Caùc choài ngoïn vaø ñoát thaân ñöôïc röûa saïch roài caét thaønh caùc ñoaïn non daøi 2-3 cm sau ñoù tieán haønh khöû truøng vôùi caùc noàng ñoä khaùc nhau.

Sau khi khöû truøng, maãu ñöôïc caét thaønh töøng maãu nhoû coù chöùa ñænh sinh tröôûng, hoaëc caùc choài non, kích thöôùc töø 3 ñeán 5 mm, sau ñoù ñöôïc ñöa vaøo bình caáy coù chöùa caùc moâi tröôøng thích hôïp nhö MS, WPM…. Sau 2 tuaàn nuoâi caáy caùc maãu

Taát caû caùc thí nghieäm ñöôïc tieán haønh trong tuû caáy voâ truøng. Moâi tröôøng vaø caùc duïng cuï nuoâi caáy ñeàu ñöôïc voâ truøng ôû 120oC trong voøng 30 phuùt, bình nuoâi caáy laø caùc bình thuyû tinh ñöôïc ñaäy kín baèng naép nhöïa vaø ñöôïc bòt kín baèng baêng keo nhaèm ngaên caûn söï trao ñoåi khí vôùi moâi tröôøng ngoaøi, vaø caùc hoäp nhöïa 500ml ñöôïc ñaäy kín, moãi bình nuoâi caáy ñöôïc caáy 5 maãu Loaøi caây naøy bò ñe doaï tuyeät chuûng, khoâng phaûi vì phaân boá heïp vaø soá caù theå coøn laïi quaù ít maø vì quaù trình taùi sinh töï nhieân raát keùm, cuøng vôùi söï gia taêng veà daân soá neân moâi tröôøng soáng ñang bò xaâm phaïm vaø thu heïp.Vieäc nhaân gioáng thaønh coâng caây thuyû tuøng baèng phöông phaùp nuoâi caáy moâ seõ môû ra moät trieån voïng môùi trong trong coâng taùc baûo toàn nguoàn gen caây röøng, beân caïnh ñoù vieäc aùp duïng kyõ thuaät coâng ngheä sinh hoïc trong nghieân cöùu seõ ñem laïi cho ngaønh laâm nghieäp nhöõng höôùng phaùt trieån coù nhieàu trieån voïng môùi. Nghieân cöùu höôùng tôùi laø xaùc ñònh ñöôïc moâi tröôøng phuø hôïp cuõng nhö haøm löôïng caùc Auxin, Cytokynin thích hôïp cho sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caây Thuyû tuøng trong moâi tröôøng in vitro thoâng qua vieäc öùng duïng kyõ thuaät nuoâi caáy moâ.

VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP

Vaät lieäu

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

Maãu caáy laø choài ngoïn vaø ñoát thaân cuûa caây Thuyû Caùc thí nghieäm ñöôïc boá trí hoaøn toaøn ngaãu nhieân (CRD) vôùi 3 laàn laëp laïi, moãi nghieäm thöùc caáy trong 5 bình thuyû tinh (hay hoäp nhöïa 500ml), moãi bình ñöôïc caáy 5 maãu. Soá lieäu ñöôïc ño ñeám vaøo ngaøy thöù 60 sau khi nuoâi caáy ôû taát caû caùc thí nghieäm. Soá lieäu thu ñöôïc ñöôïc xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm MSTAT-C.. tuøng.

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

76

KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN

Khaûo saùt thôøi gian vaø noàng ñoä chaát khöû truøng maãu Thuyû tuøng

thöùc khaùc (2,1 choài). Caùc nghieäm thöùc coøn laïi cho thaáy caùc nghieäm thöùc coù boå sung BA soá löôïng choài trung bình treân maãu cao hôn so vôùi nghieäm thöùc ñoái chöùng. Trong moâi tröôøng MS, nghieäm thöùc ñoái chöùng coù soá löôïng choài trung bình treân maãu cao hôn so vôùi caùc nghieäm thöùc coù boå sung BA (Baûng 1).

Qua keát quaû thu ñöôïc cho thaáy maãu ñöôïc xöû lyù ôû noàng ñoä Javel 2% trong 30 phuùt cho keát quaû toát vôùi tyû leä khoâng nhieãm khaù cao laø 70%, khi taêng noàng ñoä leân 3% ñeán 4% trong thôøi gian 30 phuùt seõ gaây cheát maãu. Thôøi gian xöû lyù maãu töø 10 ñeán 20 phuùt thì tyû leä nhieãm vaãn cao hôn noàng ñoä 2% trong 30 phuùt. Döôùi caùc noàng ñoä vaø thôøi gian treân tyû leä nhieãm maãu khaù cao (Hình 1). Nhö vaäy, choài Thuyû tuøng ñöôïc nuoâi caáy trong moâi tröôøng WPM coù caùc chæ tieâu nghieân cöùu cao hôn so vôùi moâi tröôøng MS, moät soá chæ tieâu maãu nuoâi caáy treân moâi tröôøng WPM cao gaáp ñoâi so vôùi maãu ñöôïc nuoâi caáy treân moâi tröôøng MS.

Khaûo saùt moâi tröôøng khoaùng thích hôïp cho söï taêng tröôûng choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

Trong moâi tröôøng WPM, vôùi chæ tieâu soá löôïng choài trung bình treân maãu, nghieäm thöùc boå sung 1,0 mg/l BA cho keát quaû cao hôn so vôùi caùc nghieäm Xeùt treân toaøn loâ thí nghieäm coù theå nhaän thaáy giöõa moâi tröôøng MS vaø WPM coù söï sai khaùc moät caùch coù yù nghóa. Moâi tröôøng WPM laø phuø hôïp trong vieäc nuoâi caáy moâ caây Thuyû tuøng. Moâi tröôøng WPM seõ laø moâi tröôøng ñöôïc choïn loïc söû duïng trong caùc nghieân cöùu tieáp theo.

(%)

100

80

60

40

20

0

Thôøi gian(phuùt)

10

20

20

30

10

30 10

10 20 30

20 30

2

1

3

4

Noàng ñoä Javel (%)

Tæ leä nhieãm Tæ leä khoâng nhieãm

Hình 1. Thôøi gian vaø noàng ñoä chaát khöû truøng maãu Thuûy Tuøng

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

77

Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa BA ñeán khaû naêng hình thaønh cuïm choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

coù keát quaû ñoái nghòch neáu haøm löôïng agar quaù cao (Stolz, 1967). Ñieàu naøy cuõng phuø hôïp ôû nghieäm thöùc vôùi noàng ñoä ñöôøng töø 20 ñeán 50 g/l vaø noàng ñoä agar 16 g/l thì choài gaàn nhö khoâng taùi sinh (Baûng 3).

Söï phaùt sinh choài cuûa Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro khoâng coù söï khaùc bieät roõ reät khi haøm löôïng ñöôøng trong moâi tröôøng bieán ñoäng töø 30 ñeán 50 g/l. Haøm löôïng agar boå sung trong moâi tröôøng coù söï khaùc bieät ôû caùc nghieäm thöùc khaùc nhau, nhöng nghieäm thöùc boå sung 4g vaø 8g agar khoâng coù söï khaùc bieät roõ reät. ÔÛ caùc noàng ñoä BA lôùn hôn 1 mg/l haàu nhö coù bieåu hieän gaây öùc cheá söï sinh tröôûng cuõng nhö tæ leä soáng cuûa choài caây giaûm suùt ñaùng keå. Soá löôïng choài trung bình treân maãu döôùi taùc ñoäng cuûa BA toát nhaát laø ôû noàng ñoä 1 mg/l. Noùi chung, heä soá nhaân choài döôùi taùc ñoäng cuûa BA laø chöa cao, toái ña laø hai choài treân moät maãu. Nhö vaäy, xeùt chung veà caùc chæ tieâu ñaõ theo doõi, nghieäm thöùc 0,5mg/l BA toû ra phuø hôïp nhaát do coù tyû leä maãu soáng cao (88,8%) (Baûng 2).

AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar leân söï sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro Nhö vaäy, soá löôïng choài trung bình cuûa caây Thuyû tuøng in vitro trong nghieäm thöùc khaûo saùt noàng ñoä ñöôøng vaø agar theå hieän ôû baûng 3 cho thaáy söï thay ñoåi noàng ñoä ñöôøng töø 30 ñeán 50 g/l vaø noàng ñoä agar bieán ñoäng trong khoaûng 4 ñeán 8 g/l laø nhö nhau.

AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar ñeán phaùt sinh soá choài trung bình maãu Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar leân söï phaùt trieån chieàu cao trung bình cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

Moâi tröôøng khoâng chöùa aga vaø ñöôøng, choài Thuyû tuøng in vitro cheát sau 5 tuaàn nuoâi caáy. Agar laø moät polysaccaric vôùi nguyeân töû löôïng cao, noàng ñoä thöôøng duøng trong nuoâi caáy moâ laø 0,6 – 0,8 %. Neáu noàng ñoä agar taêng leân noù laøm cho maãu caáy khoù haáp thu chaát dinh döôõng trong moâi tröôøng. Söï sinh tröôûng in vitro Vôùi chæ tieâu chieàu cao trung bình cuûa maãu, nghieäm thöùc boå sung haøm löôïng ñöôøng khaùc nhau ñaõ theå hieän coù söï khaùc bieät roõ reät. Haøm löôïng ñöôøng 30g/l laø nghieäm thöùc öu theá phaùt trieån veà chieàu cao so vôùi caùc nghieäm thöùc coøn laïi (Baûng 4).

Baûng 2. AÛnh höôûng cuûa moâi tröôøng WPM vaø BA ñeán taïo cuïm choài caây Thuyû tuøng in vitro

Moâi tröôøng

Nghieäm thöùc BA (mg/l) DC 0,5 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0

WPM LSD (0,05)

Chieàu cao maãu (cm) 0,4 d 1,5 a 1,6 a 1,6 a 1,4 b 0,9 c 1,1 c 0,1

Tyû leä maãu soáng (%) 80,00 ab 88,75 a 76,67 b 55,00 c 60,00 c 30,00 d 31,25 d 10,04

Soá löôïng choài treân maãu 1,46 bc 1,59 b 2,08 a 1,30 cd 1,52 bc 1,16 d 1,40 bcd 0,28

Caùc giaù trò trung bình trong cuøng moät coät coù caùc kyù töï khaùc nhau thì khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc P≤ 0,005

Agar(g/l)

Trung bình

50 - 1,03 1,13 1,02

0,00 c 0,83 ab 0,89 a 0,81 b 0,79 ab LSD (0,05)

40 - 1,28 0,97 1,09 0,83 a

Baûng 3. AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar leân söï phaùt sinh soá choài trung bình Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro Ñöôøng(g/l) 30 - 0,93 1,30 0,99 0,80 ab 0,08

20 - 0,91 1,07 0,95 0,73 b

0 - - - - 0,00 c

0,07

0 4 8 16 Trung bình LSD (0,05)

Caùc giaù trò trung bình trong cuøng moät coät coù caùc kyù töï khaùc nhau thì khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc P ≤ 0,005

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

78

Baûng 4. AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar leân phaùt trieån chieàu cao trung bình cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

Trung bình

Agar(g/l)

0,0 d 0,8 b 0,9 a 0,5 c

50 - 1,2 0,7 0,7 0,6 c LSD (0,05)

0 4 8 16 Trung bình LSD (0,05)

0 - - - - 0,0 d

40 - 1,2 1,2 0,6 0,7 b 0,07

20 - 0,8 0,9 0,7 0,6 c

Ñöôøng (g/l) 30 - 0,9 1,8 0,8 0,9 a 0,06 Caùc giaù trò trung bình trong cuøng moät coät coù caùc kyù töï khaùc nhau thì khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc P ≤ 0,005

Baûng 5. AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar ñeán tyû leä thuûy tinh theå (%) cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

Agar (g/l)

Trung bình

0,0 d 0,8 b 0,9 a 0,5 c

50 - 17,0 10,0 0,0 6,8 c LSD (0,05)

0 4 8 16 Trung bình LSD (0,05)

0 - - - - 0,0 d

Ñöôøng (g/l) 30 - 36,0 8,0 10,0 13,7 a 1,91

20 - 42,0 0,0 10,0 13,1 ab

40 - 28,0 17,0 0,0 11,5 b

1,70

Caùc giaù trò trung bình trong cuøng moät coät coù caùc kyù töï khaùc nhau thì khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc P ≤ 0,005

Ñieàu naøy cho ta thaáy neáu boå sung moät löôïng ñöôøng vöøa ñuû (30 g/l) thì caây sinh tröôûng toát nhöng vôùi löôïng ñöôøng taêng cao (50 g/l) thì maãu caây Thuyû tuøng in vitro coù chieàu cao phaùt trieån chaäm laïi. Vì vaäy ôû thí nghieäm treân moâi tröôøng nuoâi caáy coù 30g/ l ñöôøng vaø 8 g/l agar ñöôïc ñaùnh giaù laø toái öu.

Vôùi caùc nghieäm thöùc boå sung agar, coù söï khaùc bieät roõ reät giöõa caùc nghieäm thöùc, trong ñoù nghieäm thöùc boå sung 8g/l agar khaùc bieät so vôùi caùc nghieäm thöùc khaùc vaø laø nghieäm thöùc caây Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro phaùt trieån toát nhaát. Nhö vaäy, chieàu cao cuûa maãu Thuûy tuøng nuoâi caáy in vitro ôû nghieäm thöùc moâi tröôøng nuoâi caáy coù 30 g/l ñöôøng vaø 8 g/l agar vöôït troäi so vôùi caùc nghieäm thöùc khaùc. AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar ñeán tyû leä thuûy tinh theå cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

AÛnh höôûng cuûa haøm löôïng ñöôøng vaø agar ñeán tyû leä thuûy tinh theå cuûa choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro qua baûng 5 ñaõ theå hieän coù söï khaùc bieät roõ reät ôû caùc noàng ñoä ñöôøng vaø agar khaùc nhau. Nhö vaäy, ngoaïi tröø ôû moâi tröôøng khoâng chöùa aga vaø ñöôøng, choài Thuyû tuøng cheát sau 5 tuaàn nuoâi caáy, vôùi nghieäm thöùc boå sung ñöôøng, noàng ñoä cho tyû leä thuyû tinh theå thaáp nhaát laø 50 g/l. Vôùi nghieäm thöùc boå sung agar, noàng ñoä 16 g/l laø noàng ñoä cho tyû leä thuyû tinh theå thaáp nhaát ñoái vôùi caây Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro.

Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa bình nuoâi caáy coù vaø khoâng coù trao ñoåi khí trong giai ñoaïn nhaân nhanh choài Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro

Hình 1. Choài Thuûy tuøng

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Nuoâi caáy vôùi maøng milipore moät lôùp vaø hai lôùp coù söï khaùc bieät veà soá löôïng choài trung bình/ maãu

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

79

daïng calus khaùc nhau (theå hieän ôû baûng 7 vaø hình 2). Ñoái vôùi caùc loaøi caây thaân goã, vieäc ra reã trong moâi tröôøng in vitro raát khoù khaên, chuû yeáu thöïc hieän ôû moâi tröôøng ex vitro. giöõa nuoâi caáy choài ñôn vaø cuïm choài ôû caû hai kieåu coù naép ñaäy vaø maøng milipore, theå hieän ôû baûng 6. So vôùi ñoái chöùng thì vieäc nuoâi caáy thoaùng khí laøm cho choài thaáp hôn veà chieàu cao vaø soá löôïng choài trung bình/maãu nhöng choài toát hôn vôùi laù xanh ñaäm.

Vôùi noàng ñoä IBA töø 0,25 ñeán 0,5 mg/l (nghieäm thöùc R2 vaø R3) callus ra vôùi hình daïng xoáp, traéng. Nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa IBA vaø NAA ñeán söï sinh tröôûng cuûa caây Thuyû tuøng in vitro Vôùi IBA noàng ñoä 0,5mg/l (R3) coù xuaát hieän hình daïng cuûa reã, vôùi chieàu daøi khoaûng 0,2 cm. Trong 8 tuaàn nuoâi caáy trong moâi tröôøng coù boå sung auxin, choài Thuyû tuøng phaùt trieån thaønh caùc

Baûng 6. AÛnh höôûng kieåu maøng milipore leân khaû naêng sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa choài Thuyû tuøng in vitro

Maøng milipore Kieåu maãu caáy Chieàu cao trung bình choài (cm)

ÑC

1 lôùp

2 lôùp

LSD (0,05)

Choài ñôn Cuïm choài Choài ñôn Cuïm choài Choài ñôn Cuïm choài

1,6 b 1,7 a - - 0,9 c 0,4 d 0,04

Soá löôïng choài TB/maãu 1,7 c 2,8 a - - 1,2 d 2,3 b 0,16

Caùc giaù trò trung bình trong cuøng moät coät coù caùc kyù töï khaùc nhau thì khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc P ≤ 0,005

Baûng 7. Bieåu hieän taïi goác choài caây Thuyû tuøng in vitro sau khi söû duïng caùc noàng ñoä NAA vaø IBA sau 8 tuaàn nuoâi caáy

Nghieäm thöùc

Bieåu hieän taïi goác choài nuoâi caáy

- - - - - - - - - - 0,5 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 0,5 1,0 1,5 2,0 3,0

IBA (mg/l) - 0,25 0,5 0,75 1,0 1,5 2,0 3,0 4,0 5,0 - - - - - - 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5

Callus nhoû, xoáp Callus xanh, xoáp Callus traéng, xoáp, coù daáu hieäu ra reã Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus xanh, chai cöùng Callus xanh, chai cöùng Callus xanh, chai cöùng Callus xanh, chai cöùng Callus xanh, chai cöùng Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp Callus xanh, chai cöùng Callus xanh, xoáp Callus xanh, xoáp Callus xanh, xoáp Callus xanh, xoáp Callus coù maøu ñoû, xoáp

Kí hieäu NAA (mg/l) R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12 R13 R14 R15 R16 R17 R18 R19 R20 R21

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

80

R 3

R 2

R 1

R 4

R 5

R 6

Hình 2. Bieåu hieän taïi goác choài caây Thuyû tuøng in vitro khi söû duïng IBA sau 8 tuaàn nuoâi caáy

- So vôùi moâi tröôøng MS, moâi tröôøng WPM phuø hôïp trong vieäc nuoâi caáy moâ caây Thuyû tuøng

Khi taêng noàng ñoä IBA leân ñeán töø 0,75 ñeán 1,5 mg/ l (R4 ñeán R6) thì callus xuaát hieän thaønh cuïc to, saàn suøi coù maøu ñoû, khi taêng noàng ñoä IBA leân treân 1,5 mg/l (treân R7) thì callus xuaát hieän thaønh töøng khoái lôùn, maøu xanh, chai cöùng. - Moâi tröôøng WPM boå sung 0,5 mg/l BA laø nghieäm thöùc phuø hôïp cho vieäc nhaân nhanh choài caây Thuyû tuøng in vitro.

- Moâi tröôøng nuoâi caáy coù 30 g/l ñöôøng vaø 8 g/l agar laø moâi tröôøng phuø hôïp cho söï phaùt trieån choài caây Thuyû tuøng nuoâi caáy in vitro.

Khi söû duïng NAA trong nuoâi caáy caây Thuyû tuøng in vitro, coù söï hình thaønh callus ôû cuoái goác choài nuoâi caáy. Hình daïng callus laø moät khoái lôùn chöùa nöôùc vaø coù maøu ngaû ñoû neáu taêng noàng ñoä leân cao, callus laø caùc cuïc coù hình daïng xanh cöùng. Trong caùc nghieäm thöùc boå sung auxin NAA hoaøn toaøn khoâng thaáy xuaát hieän reã hoaëc caùc daïng callus traéng, xoáp coù khaû naêng phaùt trieån thaønh reã. - Nuoâi caáy choài caây Thuyû tuøng in vitro vôùi maøng milipore 1 lôùp nhieãm hoaøn toaøn sau 1 tuaàn nuoâi caáy.

- Moâi tröôøng WPM boå sung 0,5 mg/l IBA sau 8 tuaàn nuoâi caáy xuaát hieän callus traéng, hôi xoáp coù hình daïng cuûa reã.

Qua qua trình nghieân cöùu, nhaän thaáy IBA vôùi noàng ñoä 0,5 mg/l cho keát quaû khaû quan nhaát, treân noàng ñoä naøy phaàn lôùn callus sinh ra khoâng coù khaû naêng phaùt trieån thaønh reã. Chính vì vaäy nghieäm thöùc tieáp theo laø coá ñònh noàng ñoä IBA ôû möùc 0,5 mg/l vaø boá trí NAA ôû caùc möùc töø 0,5 ñeán 3,0 mg/l.

- Taêng noàng ñoä IBA leân, xuaát hieän callus coù hình daïng khaùc nhau, noàng ñoä IBA leân treân 1,5 mg/l thì callus xuaát hieän thaønh töøng cuïc to, maøu xanh, chai cöùng, nhöõng loaïi callus naøy seõ khoâng coù khaû naêng phaùt trieån thaønh reã.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Sau 8 tuaàn, caùc maãu nghieân cöùu xuaát hieän caùc hình daïng callus khaùc nhau trong ñoù nghieäm thöùc 0,5 IBA + 0,5 NAA coù nhieàu khaû naêng phaùt trieån thaønh reã. Caùc noàng ñoä coøn laïi cho ra caùc loaïi callus vôùi caùc daïng khaùc nhau, khoù phaùt sinh thaønh reã.

Phaïm Hoaøng Hoä, 2001. Caây coû Vieät Nam. NXB Treû. KEÁT LUAÄN

Traàn Hôïp, 2002. Taøi nguyeân caây goã Vieät Nam. NXB noâng nghieäp.

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Mai Xuaân Löông, 2003. Giaùo trình Sinh Lyù Thöïc Vaät. Khoa Ñaøo taïo Sau ñaïi hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Ñaø Laït. - Maãu Thuyû tuøng xöû lyù ôû noàng ñoä Javel 2% trong 30 phuùt cho keát quaû toát vôùi tyû leä khoâng nhieãm khaù cao laø 70%, khi taêng noàng ñoä leân 3% ñeán 4% trong thôøi gian 30 phuùt seõ gaây cheát maãu. Thôøi gian xöû lyù maãu töø 10 ñeán 20 phuùt thì tyû leä nhieãm vaãn cao hôn noàng ñoä 2% trong 30 phuùt.

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT

81

IUCN Red List of Threatened Species. http:// www.iucnredlist.org/search/details.php/32312/all Traàn Vaên Minh, 2003. Coâng ngheä Sinh hoïc Thöïc Vaät. Giaùo trình cao hoïc - Nghieân cöùu sinh, Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM.

Nguyeãn Hoaøng Nghóa, 1997. Baûo toàn nguoàn gen caây röøng. NXB noâng nghieäp. Kozai, 1991. Autotrophic micropropagation, Biotechnology in Agriculture and Forestry, High- Tech and Micropropagation I, Bajaj YPS (ed) 17:313-343.

Nguyeãn Vaên Uyeån vaø coäng söï, 1993. Nuoâi caáy moâ teá baøo phuïc vuï coâng taùc gioáng caây troàng. NXB Noâng nghieäp Haø Noäi. Murashige, Skoog, 1962. A resvised medium for rapid growth and bioassay with tobacco tissue cultures. Physiol. Plant 15: 475 - 497.

Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM

Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007

Farjon, Thomas, Nguyen Duc To Luu, 2005. Glyptostrobus pensilis. In: IUCN 2006.