https://doi.org/10.59459/1859-1655/JMM.541
KTQUBƯCĐUĐIUTRSUYTĨNHMCH
HINLỚNBNGSÓNGNĂNGLƯNGCÓTNSRADIO
TIBNHVINTRUNGƯƠNGQUÂNĐI103,
QUÂNĐINHÂNDÂNLÀO
MTẮT
Mụctiêu:Đánhgiákếtquảbướcđầuđiềutrịsuytĩnhmạchhiểnlớnbằngsóngnănglượngtầnsố
radio,tạiBệnhviệnTrungươngQuânđội103(QuânđộiNhândânLào).
Đốitượngvàphươngphp:Nghiêncứutiếncứu,môtả,cắtngang14bệnhnhânsuytĩnhmạchhiển
lớn(từC2-6),kèmdòngtràongượctrênsiêuâmDoppler,điềutrịbằngsóngnănglượngcótầnsốradio,
tạiBệnhviệnTrungươngQuânđội103,QuânđộiNhândânLào,từtháng11/2023đếntháng01/2024.
Kếtquả:Sau1thángđiềutrịcanthiệpbằngsóngnănglượngcótầnsốradionộitĩnhmạch,cáctriệu
chứng:đau,nặngtứcbắpchân,bỏngrátchân,chuộtrútvềđêm,giãnmaomạch,phùmắtcáchângiảm
cóýnghĩasovớitrướcđiềutrị(p<0,05).TỉlệcảithiệnphânđộCEAPtừC3-5vềC0-2sau1thángkhác
biệtrõrệt.Đườngkínhtĩnhmạchgiảmtừ6,17±1,38mmxuốngcòn4,65±0,97mm,khácbiệtcóýnghĩa
sovớitrướcđiềutrị(p<0,05).Thờigiandòngtràongượcvềbằng0giâyngay.ĐiểmVCSS,CIVIQ-20
giảmcóýnghĩathốngkêsovớitrướcđiềutrị(p<0,01-0,001).Biếnchứngthườnggặplàbầmtím(85,7%),
đaucăngcơ(78,6%)vàdịcảmngoàida(21,4%).
Từkhóa:Suytĩnhmạchhiểnlớn,sóngnănglượngcótầnsốradio.
ABSTRACT
Objectives:Evaluatinginitialresultofradiofrequencyabalationfortreatmentofgreatsaphenousveinous
insufciency(GSVI)atMilitaryCentralHospital103oftheLaoPeople’sArmy.
Subjectsandmethods:Across-sectionaldescriptiveandprospectivestudy.Wehavereviewedour
experienceswiththistechniquein14patients(CEAP2-6).PreoperativeDopplerUltrasoundconrmed
venousveinousinsufciencyinallpatientsfollowedbytreatmentwithRFAtechnique,atMilitaryCentral
Hospital103oftheLaoPeople’sArmy,FromNovember2022toJanuary2023.
Result:After1monthoftreatmentwithradiofrequencyablation:symptomssuchaspain,heavinessin
thecalf,burninglegs,nightcramps,telangiectasia,andankleedemadecreasedsignicantlycompared
tobeforetreatment(p<0.05).TheimprovementrateofCEAPgradingfromC3-5toC0-2after1month
isclearlydifferent.Greatsaphenousveindiameterdecreasedfrom6.17±1.38mmto4.65±0.97mm,a
signicantdifferencecomparedtobeforetreatment(p<0.05).Thereuxowtimeis0secondsattherst
month.VCSSandCIVIQ-20scoresdecreasedstatisticallysignicantlycomparedtobeforetreatment(p
<0.01-0.001).Commoncomplicationsarebruising(85.7%),musclepain(78.6%),andskinparesthesias
(21.4%).
Conclusions:Radiofrequencyablationforgreatsaphenousveininsufciencyisasafetechnique.
Keywords:Greatsaphenousveininsufciency,radiofrequency.
Chịutráchnhiệmnộidung:LêDuyThành,Email:leduythanhmh@gmail.com
Ngàynhậnbài:11/10/2024;mờiphảnbiệnkhoahọc:10/2024;chấpnhậnđăng:17/2/2025.
1
BệnhviệnTrungươngQuânđội108,QuânđộiNhândânViệtNam.
2
BệnhviệnTrungươngQuânđội103,QuânđộiNhândânLào.
1.ĐẶTVẤNĐỀ
Những năm gần đây, bệnh lí tĩnh mạch, đặc
biệtlà suytĩnh mạch (STM)mạn nh ngàycàng
giatăng,làmgiảmthờigian,khảnănglaođộng,
chất lượng cuộc sống của người bệnh tăng
gánhnặngchiphíytếchobệnhnhân(BN)cũng
DuyThành
1
SouliyethLathdavong
2
,MoLorkham
2
48 TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ374(01-02/2025)
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI
nhưcộngđồng.TheonghiêncứucủaGloviczkiP
(2011),hằngnăm,tạiHoaKỳcókhoảng10-30%
người lớn mắc STM mạn tính; tiêu tốn hàng tỉ
USDvàhơn1triệungàycônglaođộng[5].Hiện
cónhiềuphươngphápđiềutrịSTMmạntính,như
điều trị bằng thuốc, băng/tất áp lực, gây xơ, sử
dụngsóng nănglượng cótần sốradio, lasernội
tĩnhmạch...[7].ỞViệtNam,STMmạntínhchưa
đượcquantâmđiềutrịthỏađáng,vớikhoảng75%
BN có triệu chứng nhưng chưa điều trị; việc áp
dụngcácphươngphápđiềutrịmới,nhưsửdụng
sóngcaotần,lasernộitĩnhmạchcũngchưađược
quantâm.Tìnhtrạngtươngtựcũngtồntạiởmột
sốquốcgiakhuvựclâncận.
TạiBệnhviệnTrungươngQuânđội103,Cộng
hòanchủnhândânLào,kĩthuậtđiềutrịSTM
hiển lớn bằng sóng năng lượng có tần số radio
(Radio frequency Ablation - RFA) đã được triển
khai áp dụng, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu
đánh giá. Chúng tôi triển khai nghiên cứu này
nhằmđánhgiákếtquảbướcđầuđiềutrịSTMhiển
lớnbằngRFAtạiBệnhviệnTrungươngQuânđội
103,CộnghòadânchủnhândânLào.
2.ĐỐITƯỢNG,PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
2.1.Đốitượngnghiêncứu
14BNSTMhiểnlớn,điềutrịbằngRFAtạiBệnh
vinTrungươngQuânđội103,Cộnghòadânchủ
nhândânLào,từtháng11/2023đếntháng01/2024.
- Tiêu chuẩn lựa chọn: BN STM hiển lớn từ
dưới quai tĩnh mạch và/hoặc tĩnh mạch hiển bé,
cótriệu chứnglâmsàng từ C2-C6 theophân độ
CEAP,vớiđườngkínhtĩnhmạchtừ4-14mm,tĩnh
mạchkhônggấpkhúc.SiêuâmDopplercódòng
tràongược>0,5giây[6].
-Tiêuchuẩnloạitrừ:BNcótĩnhmạchhiểnlớn
đingoằnngoèo;BNSTMsâu;BNcórốiloạnđông
u;BNđáitháođườngcóbiếnchứngbệnhđộng
mạch chi dưới; BN đang trong nh trạng nhiễm
trùng; BNcó tiềnsửdị ứng với nhiềuloại thuốc;
BNđangcóthai/cóhuyếtkhốitĩnhmạchkèmtheo;
BNkhôngđồngýthamgianghiêncứu.
2.2.Phươngphpnghiêncứu
-Thiếtkếnghiêncứu:tiếncứu,môtảcắtngang.
-Phươngphápcanthiệp:đặtintroducevàonh
mạchhiển,luồncathethertớicáchchỗđổvàotĩnh
mạch đùi 2 cm.Gây tê nh mạch bằngdung dịch
Lidocainphatronghuyếtthanhmặn0,9%mo
xungquanhtĩnhmạch.Sauđó,tiếnhànhđốtcác
đoạn7cm,trongthờigian20giây.Saukhiđốtxong
tnbộtĩnhmạchhiểnlớn,lầnlượtrútdâydẫnnhiệt
rakhỏiđườngvàolòngmạch,rútốngolòngmạch
vàtiếnnhbăngépđóngđườngvàolòngmạch.
-Cácchỉtiêunghiêncứu:
+Sựthayđổicáctriệuchứnglâmsàngsauđiều
trRF1tháng:
+ Sự thay đổi giá trị trung bình điểm VCSS
(Venous clinal severrity score) - đánh giá mức
độ STM trên lâm sàng; điểm CIVIQ-20 (Chronic
venous insufciency questionnaire 20) - tự đánh
giá chất lượng sống BN STM mạn tính trước và
sauđiềutrịRFA[6].
+Thayđổiđườngkínhtĩnhmạchtrướcvàsau
điềutrịRFA1tháng.
+BiếnchứngsauđiềutrịRFA.
-Đạođức:nghiêncứuthôngquahộiđồngđạo
đức Bệnh viện Trung ương Quân đội 103, Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào. BN được giải thích
mụcđíchđồngýthamgianghiêncứu.Mọi
thôngtincánhânBNđượcbảomật.
-Xửlísốliệu:bằngphầnmềmSPSS20.0.
3.KẾTQUẢNGHIÊNCỨU
Bảng1.Sựthayđổicctriệuchứnglâmsàng
sauđiềutrịRF
Triệuchứng
lâmsàng
Tớcđiu
trị(n=14)
Sauđiềutrị1
thng(n=14) p
Giãnmao
mạch
13BN
(92,9%)
6BN
(42,9%)
<
0,001
Đau,nặngtức
bắpchân
13BN
(92,9%)
2BN
(14,3%)
<
0,001
Phùmắtcá
chân
8BN
(57,1%)
3BN
(21,4%)
<
0,05
Chuộtrútvề
đêm
12BN
(85,7%)
2BN
(14,2%)
<
0,001
Bỏngrátchân 10BN
(71,4%)
2BN
(14,2%)
<
0,001
Rốiloạnsắc
tốda
3BN
(21,4%)
3BN
(21,4%)
>
0,05
Ltnhmạch
đãliềnsẹo
1BN
(0,71%) 0<
0,05
C0đếnC2 4BN
(28,6%)
10BN
(71,4%) <
0,05
C3đếnC5 10BN
(71,4%)
4BN
(28,6%)
SauđiềutrịcanthiệpRFAnộitĩnhmạch1tháng,
cáctriệuchứngđau,nặngtứcbắpchân,bỏngrát
chân,chuộtrútvềđêm,giãnmaomạch,phùmắt
cáchângiảmcóýnghĩathốngkêsovớitrướcđiều
tr.TỉlệcảithiệnphânđộCEAPsau1thángđiều
trcũngkhácbiệtrõrệtsovớitrướcđiềutrị.Tuy
nhiên,triệuchứngrốiloạnsắctốdasauđiềutrịcó
TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ374(01-02/2025) 49
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI
giảmsovớitrướcđiềutrị,nhưngkhácbiệtkhông
cóýnghĩathốngkê(p>0,05).
Bảng2.ĐiểmVCSS,CIVIQ-20trungbìnhtrước
vàsauđiềutrịRFA
Chỉtiêu
đnhgi
Trước
điềutrị
Sauđiềutrị
1thng p
VCSS 5,1±1,9 3,0±1,6 <0,05
CIVIQ-20 46,3±8,1 20,3±1,8 <0,05
ĐiểmVCSS,điểmCIVIQ-20sauđiềutrị1tháng
giảmcóýnghĩathốngkê(p<0,01-0,001).
Bảng3.Thayđổiđườngkínhtĩnhmạchtrước
vàsauđiềutrịRF
Chỉtiêu
đnhgi
Trước
điềutrị
Sauđiềutrị
1thng p
Đườngkính
tĩnhmạch 6,17±1,38 3,35±0,71 <
0,05
Thờigian
dòngtràongược 2,6±0,8 0
Sau1thángđiềutrị,đườngkínhtĩnhmạchgiảm
rõrtsovớitrướccanthiệp,khácbiệtcóýnghĩa
thốngkê(p<0,001).Thờigiandòngtràongượcvề
bằng0giâyngaytừthángđầutiênsauđiềutrịRFA.
Bảng4.BiếnchứngsauđiềutrịRFA
Biếnchứng SốBN Tỉlệ%
Bầmtím 12 85,7%
Đaucăngcơ 11 78,6%
Dịcảm 3 21,4%
Biến chứng thường gặp là bầm tím (85,7%),
đaucăngcơ(78,6%)vàdịcảmngoàida(21,4%).
Khôngtrườnghợpnàogặpbiếnchứngbỏngda,
nhiễmtrùng,huyếtkhốitĩnhmạchsâu,thuyêntắc
độngmạchphổihaytửvong.
4.BÀNLUẬN
RFA (Radio frequency Ablation) là phương
pháphủybằngnhiệtgâyradongsóngradio
đượctruyềnvàođầucathetervàsinhnhiệt.Nhiệt
domasátlàmkhômôxungquanh,gâymấtnước
trongtếohoạitửmô.Việctruyềnnhiệtnày
cóthểthôngquatiếpctrựctiếpgiữađầusợi
với thành tĩnh mạch.Tùythuộc vào năngợng
RFA sử dụng tốc độ rút catheter mà các tổn
thươngtácđộnglênthànhtĩnhmạchkhácnhauở
mặtcắtngangtừtổnthươngnộimạc,trungmạc
vàngoạimạcđếngiánđoạnthủnghoàntoàn
thànhtĩnhmạch[6],[7].
-TriệuchứnglâmsàngsauđiềutrịRFA1tháng:
kết quả nghiên cứu cho thấy hầu hết các triệu
chứnglâmsàngcảithiệnrõrệtsauđiềutrị,như
đau,nặngtứcbắpchângiảmtừ92,9%xuốngcòn
14,3%; bỏng rátchân giảm từ 71,4% xuốngn
14,2%;chuộtrútvềđêmgiảmtừ85,7%xuốngn
14,2%;giãnmaomạchgiảmtừ92,9%xuốngcòn
42,9%;phùmắtcáchângiảmtừ57,1%xuốngcòn
14,2%;loéttĩnhmạchđãliềnsẹogiảmtừ0,71%
xuống0%.KhácbiệttrướcvàsauđiềutrịRFAcóý
nghĩathốngkê,vớip<0,05.Riêngtriệuchứngrối
loạnsắctố,khácbiệttrướcsauđiềutrịkhông
cóýnghĩathốngkê(cóthểdothờigiantheodõi
cònngắn).NguyễnVănTrangnghiêncứukếtquả
điềutrịSTMnôngchidướibằngđốtsóngcaotần
tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cần Thơ, thấy
triuchứngđau,nặngtứcbắpchângiảmtừ76,9%
xuốngn13,5%;chuộtrútvềđêmgiảmtừ48,1%
xuống còn 7,7%; giãn mao mạchgiảm từ 98,1%
xuốngcòn25%;phùmắtcáchângiảmtừ96,2%
xuống n 32,7% [3]; tương đương với kết quả
nghiêncứucủachúngtôi.
-PhânđộCEAPsauđiềutrịRF:tạithờiđiểm
sauđiềutrị1tháng,sốBNởnhómC0-2tăngtừ
28,6%lên71,4%(tăng42,8%)vàởnhómC3-C5
giảm từ 71,4% xuống còn 28,6% (giảm 41,7%),
khácbiệttrướcvàsauđiềutrịcóýnghĩathốngkê,
vớip<0,05.NghiêncứucủaNguyễnVânAnhnhận
thấy,sau1thángđiềutrịRFA,tỉlệC3giảmmạnh
nhất(còn0%),sauđóđếnC2(còn1,5%);tỉlệC1
từ0%tănglên19,7%,C0từ0%tănglên53%;tỉ
lệC4giảmnhẹ(từ21,2%xuốngn19,7%);tỉlệ
C5khôngthayđổi.Sau12thángtheodõi,cósự
chuyển dịch nhất định từ C4, C5 về C2, C3; tuy
nhiên,tỉlệC4vẫncòn6,1%;C5còn4,5%[2].
- Thangđiểm VCSS sau điều trị: điểm VCSS
trongnhóm nghiên cứucủachúngtôi giảm đáng
kểsauđiềutrị1tháng(3,9±1,6điểm)sovớitrước
điều trị (5,1 ±1,9 điểm), khác biệt với p < 0,05.
Nghiên cứu của Nguyễn VânAnh thấy sau điều
tr1tháng,VCSSgiảmrõrệttừ8,08±1,98điểm
xuốngcòn2,29±1,14điểm;sau12thángchỉcòn
1,2±1,3điểm[2].NghiêncứucủaAbdAlrahmaM
vàcộngsựtrên50BNSTMchidướimạntính,điều
trbằngRFA,sau6tháng,điểmVCSSgiảmtừ6,6
±3,4điểmxuốngcòn2,5±1,9điểm(p<0,001)[4].
- Thang điểm CIVIQ-20 sau điều trị: điểm
CIVIQ-20sau1thángđiềutrịgiảmtừ46,3±8,1
điểmxuống còn29,2 ± 4,5điểm, khác biệt cóý
nghĩa thống kê (p < 0,05). Như vậy, chất lượng
sống của BN, nhất là triệu chứng đau được cải
thiệnrấttốtsauđiềutrịRFAnộitĩnhmạch.Nghiên
cứu củaAbdAlrahma M và cộng sự trên 50 BN
STM chi dưới mạn tính điều trị bằng RFA, sau
6 tháng, điểm CIVIQ-20 giảm từ 45 ± 20,2 điểm
xuống19,4±9,8điểm(p<0,001)[4].Điềunàycho
thấyđápứnglâmsàngcủaBNSTMchidướimạn
tínhđiềutrịRFAnộitĩnhmạchcảithiệntốtcả3
50 TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ374(01-02/2025)
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI
tiêuchí đánh giá, gồm phânđộ lâm sàng CEAP,
thangđiểmVCSSvàCIVIQ-20.
- Kết quả siêuâm tĩnh mạch sauđiều trị: lớp
trungmạccủathànhtĩnhmạchbaogồmcácsợicơ
trơncũngnhưlướimôliênkếtđànhồi.Collagen
đượcđốtnóngđếnkhoảng60
o
Csẽmấtđicấutrúc
vàcolại [7].Kết quảnghiêncứu này thấysau1
thángđiềutrịRFAnộitĩnhmạch,đườngkínhtĩnh
mạchgiảmtừ6,17±1,38mmxuốngcòn4,65±
0,97mm,khácbiệtvớip<0,05;tươngtựkếtquả
nghiêncứucủaNguyễnVânAnh(sau1thángđiều
trSTMmạchbằngRFA,đườngkínhtĩnhmạchhiển
lớnđoạnđùigiảmtừ5,99±1,28mmxuốngcòn
3,92±0,91mm;sau12thánggiảmxuốngcòn1,93
±0,5mm)[2].Thờigiandòngtràongượctrướccan
thiệplà2,6±0,8vàsau1thángđãkhôngcòndòng
tràongược.100%tĩnhmạchđiềutrịtắchoàntoàn
ngaysau1 thángđiều trị.Điều trịsuy tĩnhmạch
chi dưới mạn tính bằng RFA nội tĩnh mạch tỉ
lệthànhcông100%;tươngđươngkếtquảnghiên
cứucủaNguyễnVânAnh(100%BNđiềutrịSTM
bằngRFAkhôngcòndòngchảyngượcsau1tháng
và12thángtheodõi)[2].
- Biến chứng của thủ thuật: các biến chứng
củađiềutrịRFAnộimạchtrongnghiêncứunàylà
bầmtím(85,7%),đaung(78,6%)vàdịcảm
ngoàida(21,4%).Đâylànhữngbiếnchứngnhẹ,
kháthườnggặptrongnghiêncứucủactácgiả
kháctrênthếgiới.Khôngtrườnghợpnàogặpcác
biếnchứngnặng,nhưnhiễmtrùng,huyếtkhốitĩnh
mạchsâu,thuyêntắcđộngmạchphổi,tửvong.Kết
quảnàykhácsovớinghiêncứucủaNguyễnVân
Anh(gặp3,8%biếnchứngcườngphếvịkhithực
hiệnkĩthuật;1,9%biếnchứngsảngLidocain;1,9%
huyếtkhốitĩnhmạchnông;13,6%rốiloạnsắctố
da[2])hayNguyễnVănTrang(90,4%đaucăngcơ;
7,7%dịcảm[3]).
5.KẾTLUẬN
Nghiêncứu14BNSTMhiểnlớn,điềutrịbằng
RFA, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 103,
CộnghòadânchủnhândânLào,kếtluận:
- Sau điều trị can thiệp RFA nội tĩnh mạch 1
tháng, các triệu chứng đau, nặng tức bắp chân,
bỏngrátchân,chuộtrútvềđêm,giãnmaomạch,
phù mắt cá chân giảm có ý nghĩa thống kê (p<
0,05).Tỉ lệ cải thiện phân độ CEAP từ C3-5 về
C0-2sau1thángkhácbiệtrõrệt.
- Sau 1 tháng điều trị, đường kính tĩnh mạch
giảmtừ6,17±1,38mmxuốngn4,65±0,97mm,
khácbiệtcóýnghĩasovớitrướcđiềutrị(p<0,05).
Thờigiandòngtràongượcvềbằng0giâyngaytừ
thángđầutiênsauđiềutrịRFA.
-ĐiểmVCSS,điểmCIVIQ-20saucanthiệp1
thángđiềutrịRFAgiảmcóýnghĩathốngkêsovới
trướcđiềutrị(p<0,01vàp<0,001).
-Biếnchứngthườnggặplàbầmtím(85,7%),
đaucăngcơ(78,6%)vàdịcảmngoàida(21,4%).
Không trường hợp nào gặp biến chứng nhiễm
trùng,huyếtkhốitĩnhmạchsâu,thuyêntắcđộng
mạchphổihoặctửvong.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1. Nguyễn Trung Anh, Bùi Thúc Quang, Phạm
Thắngvàcộngsự(2017),“Hiệuquảđiềutrịsuy
tĩnhmạchmạntínhchidướibằngLasernộitĩnh
mạch,tạiBệnhviệnLãoKhoatrungương”,Tạp
chíYhọcthựchành(1031),số1-2017,tr.62-64.
2.NguyễnVânAnh(2014),Đánhgiáhiệuquảsớm
điềutrị suy tĩnhmạch hiểnlớnmạn tínhbằng
sóngtầnsốRadio,Luậnvănbácsĩnộitrú,
ĐạihọcYHàNội.
3.NguyễnVănTrang,PhạmVănPhương(2015),
“Nghiên cứu ứng dụng điều trị suy tĩnh mạch
nôngchidướibằngđốtsóngcaotần,tạiBệnh
vin Đakhoa thànhphố Cần Thơ”,TạpchíY
họcThànhphốHồChíMinh,12(1),tr.157-60.
4.AbdAlrahmanM,SalemA,TawfekHetal(2013),
“Comparative study between conventional
surgery and endovenous radiofrequency
ablationinmanagementofpatientswithprimary
varicose veins”, Zagazig University Medical
Journal,Vol.19,N.1,pp.100-11.
5. Gloviczki P, Comerota A.J, Dalsing M.C et al
(2011),“Thecareofpatientswithvaricoseveins
andassociatedchronicvenousdiseases:clinical
practice guilines of the Society for Vascular
Surgery and theAmerican Venous Forum”, J
VascSurg,vol.53,pp.2-48.
6.GuidelinesoftheFirstInternationalConsensus
Conference on Endovenous Thermal Ablation
forVaricose Vein Disease - ETAV Consensus
Meeting(2012),Phlebology.
7.Steven S, Gale M.D, Jenifer N, et al (2010),
“A randomized, controlled trial of endovenous
thermal ablation sing the 810-nm wavelength
Laser and the Closure PLUS radiofrequency
ablation methods for supercial venous
insufciency of the great saphenous vein”,
Journalofvascularsurgery,Volume52,Number
3,pp.645-50.q
TạpchíYHỌCQUÂNSỰ,SỐ374(01-02/2025) 51
NGHIÊNCỨU-TRAOĐỔI