TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
649
KHẢO SÁT NHU CẦU CHĂM SÓC GIẢM NHẸ CỦA NGƯỜI BỆNH UNG THƯ
ĐANG ĐIỀU TRỊ HÓA CHẤT TẠI KHOA UNG BƯỚU BỆNH VIỆN ĐÀ NẴNG
VÀ TÌM HIỂU MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN
Lê Quốc Tuấn1, Võ Lê Uyên1, Trần Thụy Diệu Thùy1
TÓM TẮT78
Mục tiêu: Khảo sát nhu cầu chăm sóc giảm
nhẹ của người bệnh ung thư đang điều trị hóa
chất tại khoa Ung Bướu Bệnh viện Đà Nẵng và
tìm hiểu một số yếu tố liên quan.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 150 người bệnh
ung thư đang điều trị nội trú sử dụng hóa chất
gây độc tế bào tại Khoa Ung Bướu – Bệnh viện
Đà Nẵng từ tháng 02/2023 đến tháng 8/2023.
Kết quả: Độ tuổi trung bình là 58,5 ± 10,3,
tỷ lệ nam/nữ là 1,38. Có đến 68,7% người bệnh
sức khỏe còn khá tốt (với chỉ số hoạt động
Karnofsky 80 - 100 điểm). Chiếm đa số là giai
đoạn IV (di căn và tái phát) (58,7%). Phần lớn
điều trị hóa chất đường tiêm truyền chiếm tỷ lệ
84,7%. Hầu hết người bệnh có vấn đề sức khỏe
(93,3%) và 78,7% có nhu cầu chăm sóc giảm
nhẹ. Điểm trung bình vấn đề sức khỏe chung là
54 ± 16,1, lớn hơn điểm trung bình nhu cầu chăm
sóc giảm nhẹ chung là 46,3 ± 17,2 và có mối
tương quan thuận chặt chẽ với hệ số tương quan r
là 0,907, có ý nghĩa thống kê. Những yếu tố liên
quan ảnh hưởng có ý nghĩa thống kê đến vấn đề
sức khỏe và nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ chung
của người bệnh ung thư đang điều trị hóa chất là
1Bệnh viện Đà Nẵng
Chịu trách nhiệm chính: Võ Lê Uyên
Email: voleuyen17041997@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/8/2024
Ngày phản biện: 11/9/2024
Ngày chấp nhận đăng: 03/10/2024
giới tính, đặc điểm tài chính, tình trạng lao động,
nhóm chỉ số Karnofsky, đường dùng thuốc.
Kết luận: Hầu hết người bệnh tham gia
nghiên cứu đều có vấn đề sức khỏe (93,3%) và
phần lớn đều có nhu cầu cần nhân viên y tế quan
tâm chăm sóc giảm nhẹ (78,7%). Việc đánh giá
các vấn đề sức khỏe và nhu cầu chăm sóc giảm
nhẹ của người bệnh ung thư (có tương quan
thuận chặt chẽ có ý nghĩa với hệ số r là 0,907) sẽ
giúp nhóm chăm sóc đưa ra các can thiệp và
quản lý các vấn đề cũng như đáp ứng những nhu
cầu cụ thể của người bệnh qua đó cung cấp dịch
vụ chăm sóc toàn diện và nâng cao chất lượng
sống cho người bệnh.
Từ khóa: Chăm sóc giảm nhẹ, ung thư,
PNPC.
SUMMARY
SURVEY OF PALLIATIVE CARE
NEEDS OF CANCER PATIENTS
UNDER GOING CHEMOTHERAPY
TREATMENT AT THE ONCOLOGY
DEPARTMENT OF DA NANG
HOSPITAL AND IDENTIFYING
RELATED FACTORS
Background: Survey of palliative care needs
of cancer patients undergoing chemotherapy
treatment at the Oncology department of Da
Nang hospital and identifying related factors.
Materials and method: The cross-sectional
descriptive study of 150 cancer patients
undergoing inpatient treatment using cytotoxic
chemicals at Oncology department of Da Nang
Hospital from 02/2023 to 8/2023.
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
650
Results: The average age was 58,5 ± 10,3,
with the ratio of male to female is 1,38. Up to
68,7% of patients were in good status (with
Karnofsky index 80 - 100 points). The majority
were at stage IV (metastasis and recurrence)
(58,7%). Most patients received intravenous
chemotherapy, accounting for 84,7%. Most of
the patients had health problems (93,3%) and
78,7% had a need for palliative care. The average
score for general health problem was 54 ± 16,1,
was higher than the average score for general the
need for palliative care, which was 46,3 ± 17,2
and had a fairly close positive correlation with a
correction coefficient (r) is 0,907, which was
statistically significant. Related factors that have
a statistically significant impact on the general
health problems and the general palliative care
needs of cancer patients undergoing
chemotherapy treatment were gender, financial
characteristics, labor status, and Karnofsky index
group and route of medication administration.
Conclusion: Most of the patients
participating in the study had health problems
(93,3%) and most of them had a need for
palliative care attention from medical staff
(78,7%). Assessing the health problems and
palliative care needs of cancer patients (had a
fairly close positive correlation with a correction
coefficient (r) is 0,907) will help the care team
provide interventions and manage problems as
well as meet the specific needs of the patient,
thereby providing comprehensive care and
improving the quality of life for patients.
Keywords: Palliative care, cancer, PNPC.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư là một trong những nguyên nhân
hàng đầu gây bệnh tật và tử vong trên thế
giới và cả Việt Nam. Theo định nghĩa của Tổ
chức Y tế Thế giới, “Chăm sóc giảm nhẹ là
nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của
người bệnh và gia đình người bệnh, những
người đang phải đối mặt với những vấn đề
liên quan đến sự ốm đau đe dọa tính mạng,
thông qua sự ngăn ngừa và làm giảm gánh
nặng họ phải chịu đựng bằng cách nhận biết
sớm, đánh giá toàn diện, điều trị đau và các
vấn đề khác như thể chất, tâm lý xã hội và
tinh thần”[12]. Hóa trị là phương pháp điều trị
toàn thân, sử dụng các hóa chất nhằm tiêu
diệt các tế bào ác tính trong cơ thể, các hóa
chất này gây độc tế bào, tác động lên sự phân
chia của tế bào hoặc phá hủy cấu trúc tế bào.
Ngoài tác dụng tích cực của phương pháp
hóa trị thì người bệnh cũng chịu nhiều tác
động bởi chính căn bệnh và phương pháp
điều trị này gây ra như các triệu chứng đau,
khó thở, buồn nôn, nôn,… và tổn thất về tâm
lý, xã hội, kinh tế cho cả người bệnh, gia
đình, xã hội. Vì vậy, kết hợp chăm sóc giảm
nhẹ trong chăm sóc người bệnh ung thư đang
điều trị hóa chất và đánh giá đúng đủ vấn đề
sức khỏe và nhu cầu chăm sóc tương ứng của
người bệnh sẽ góp phần tìm ra các giải pháp
hỗ trợ làm giảm tất cả các loại thương tổn về
thực thể, tâm lý, xã hội, tinh thần với mục
đích là nâng cao sự hài lòng, chất lượng cuộc
sống của người bệnh cũng như gia đình
người bệnh[4]. Từ thực tế đó, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu đề tài “Khảo sát nhu cầu
chăm sóc giảm nhẹ của người bệnh ung
thư đang điều trị hóa chất tại khoa Ung
Bướu Bệnh viện Đà Nẵng và tìm hiểu một
số yếu tố liên quan”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Người bệnh
ung thư đang điều trị nội trú sử dụng hóa
chất gây độc tế bào tại Khoa Ung Bướu –
Bệnh viện Đà Nẵng.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
651
ngang loạt trường hợp.
2.2.2. Chọn mẫu:
- Tiêu chuẩn lựa chọn: Các người bệnh
(NB) ung thư đang điều trị nội trú sử dụng
hóa chất gây độc tế bào tại Khoa Ung Bướu
– Bệnh viện Đà Nẵng. Người bệnh đồng ý
tham gia nghiên cứu. Có khả năng nghe, nói,
đọc, viết bằng tiếng Việt.
- Tiêu chuẩn loại trừ: Người bệnh quá
yếu, không đủ khả năng thực hiện bộ câu hỏi
phỏng vấn, cùng lúc kết hợp nhiều phương
pháp điều trị khác (xạ trị, phẫu thuật). Những
người mắc và hoặc tiền sử bệnh lý về tâm
thần, đang có tình trạng suy giảm hoặc rối
loạn ý thức hành vi.
2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu:
Phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi.
2.2.4. Công cụ thu thập số liệu:
- Thông tin hành chính (thông tin ghi
nhận từ bệnh án, tình trạng bệnh lý, điều
trị,…).
- Bộ câu hỏi được xây dựng dựa trên bộ
công cụ vấn đề (VĐ) và nhu cầu (NC) trong
chăm sóc giảm nhẹ (Problems and needs in
Palliative care questionnaire - PNPC)[5] - đây
là bộ công cụ đánh giá các nhu cầu rõ ràng
và phù hợp với các khía cạnh đánh giá của
Tổ chức Y tế thế giới nên được lựa chọn
tham khảo[12] và các nghiên cứu đánh giá nhu
cầu chăm sóc giảm nhẹ (CSGN) của một số
tác giả khác như: Nghiên cứu của tác giả Vũ
Đình Sơn (2021)[11], tác giả Phạm Thu Dịu
(2020)[7], tác giả Trần Thị Liên (2019)[10].
- Bố cục bộ câu hỏi được phân theo các
mục cụ thể trong bảng sau:
Bảng 1. Bố cục bộ câu hỏi đánh giá vấn đề sức khỏe và nhu cầu CSGN
STT
Nhóm nội dung
Số lượng nội dung
1
Vấn đề về các hoạt động thường ngày và vận động/ Nhu cầu hỗ trợ
7
2
Vấn đề về triệu chứng thể chất/ Nhu cầu hỗ trợ
17
3
Vấn đề về các hoạt động theo vai trò cá nhân/ Nhu cầu hỗ trợ
4
4
Vấn đề về tài chính và thủ tục hành chính/ Nhu cầu hỗ trợ
4
5
Vấn đề về tâm lý, tinh thần/ Nhu cầu hỗ trợ
13
6
Vấn đề về thông tin y tế/ Nhu cầu hỗ trợ
12
7
Vấn đề về quyền tự chủ/ Nhu cầu hỗ trợ
8
8
Vấn đề về giao tiếp xã hội/ Nhu cầu hỗ trợ
16
Tổng số nội dung
81
- Mỗi nhóm nội dung sẽ bao gồm nhiều
nội dung câu hỏi cụ thể chi tiết các vấn đề
sức khỏe (SK) và nhu cầu chăm sóc giảm
nhẹ.
- Với mỗi nội dung, NB sẽ trả lời 2 câu
hỏi:
A. Đây có phải là vấn đề ông/ bà đang
gặp?
B. Ông/ Bà có cần nhân viên y tế
(NVYT) quan tâm/ chú ý đến vấn đề này
không?
- Nếu NB trả lời câu A là “Có” và “Thỉnh
thoảng” thì tiếp tục trả lời câu B tương ứng;
nếu trả lời là “Không” thì chuyển qua nội
dung câu tiếp theo.
- Quy định:
• “Không” và “Không muốn” = 0 điểm
• “Thỉnh thoảng” và “Nhiều đầy đủ như
bây giờ” = 1 điểm.
• “Có” và “Có, muốn nhiều hơn” = 2
điểm.
2.2.5. Tiêu chuẩn đánh giá:
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
652
a. Đánh giá vấn đề SK và nhu cầu CSGN
của NB trong mỗi nhóm nội dung:
• Không có VĐ/ NC: < 20% tổng điểm
tối đa của mục đánh giá và ĐTNND < 0,2.
• Thỉnh thoảng có VĐ/ NC “Nhiều đầy
đủ như bây giờ”: Từ 20% đến 50% tổng
điểm tối đa của mục đánh giá và 0,2 ≤
ĐTNND < 0,5.
• Thường xuyên có VĐ/ NC “Có, muốn
nhiều hơn”: > 50% tổng điểm tối đa của mục
đánh giá và 0,5 ≤ ĐTNND ≤ 1.
b. Đánh giá vấn đề SK và nhu cầu CSGN
chung của NB
• Không có VĐ/ NC: ĐC < 0,2.
• Thỉnh thoảng có VĐ/ NC “Nhiều đầy
đủ như bây giờ: 0.2 ≤ ĐC < 0,5.
• Thường xuyên có VĐ/ NC “Có, muốn
nhiều hơn”: 0,5 ≤ ĐC ≤ 1.
2.3. Phân tích và xử lý số liệu: Xử lý
bằng phần mềm SPSS 20.0.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm nhóm người bệnh
Bảng 2. Đặc điểm nhóm người bệnh
Đặc điểm
Số NB
Tỷ lệ (%)
Tuổi
58,5 ± 10,3
Giới
87
58
63
42
Khó khăn tài chính
108
72
42
28
Phân nhóm chỉ số
Karnofsky
47
31,3
103
68,7
Giai đoạn
62
43,3
88
58,7
Mục đích điều trị
4
2,7
58
38,7
65
43,3
23
15,3
Đường dùng hóa chất
23
15,3
127
84,7
Nhận xét: Tuổi trung bình (TB) của NB
trong nhóm nghiên cứu là 58,5 ± 10,3. Nam
chiếm đa số với 58% và tỷ lệ nam/nữ là 1,38.
Phần lớn NB có khó khăn tài chính chiếm
72%. Phân nhóm Karnofsky từ 80 - 100%
chiếm đa số so với 50 - 70% với tỷ lệ lần
lượt là 68,7% và 31,3%. Chiếm phần lớn là
giai đoạn IV (58,7%). Phần lớn mục tiêu điều
trị của nhóm NB nghiên cứu là hóa trị triệu
chứng (Kiểm soát lui bệnh và giảm nhẹ) với
58,7%. Tỷ lệ NB điều trị hóa chất đường
tiêm truyền chiếm đa số (84,7%).
3.2. Vấn đề sức khỏe và nhu cầu chăm
sóc giảm nhẹ của nhóm người bệnh nghiên
cứu
3.2.1. Thực trạng vấn đề sức khỏe và
nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ chung:
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
653
Biểu đồ 1. Vấn đề SK và nhu cầu CSGN chung
Nhận xét: Hầu hết NB đang điều trị hóa chất đều có vấn đề SK (thỉnh thoảng hoặc
thường xuyên) chiếm tỷ lệ 93,3% và phần lớn có nhu cầu cần NVYT chăm sóc giảm nhẹ
(nhiều đầy đủ như bây giờ hoặc có muốn nhiều hơn) với 78,7%.
3.2.2. Điểm trung bình vấn đề sức khỏe và nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ chung:
Bảng 3. Điểm trung bình vấn đề SK và nhu cầu CSGN chung
Điểm TB vấn đề SK
Nhóm nội dung
Điểm TB nhu cầu CSGN
p
3,4 ± 3,6
Hoạt động thường ngày và vận động
1,8 ± 2,3
0,000
8,4 ± 3,8
Triệu chứng thể chất
6,9 ± 4,0
0,000
2,8 ± 1,7
Hoạt động theo vai trò cá nhân
2,6 ± 1,8
0,020
5,6 ± 3,8
Tài chính và thủ tục hành chính
5,4 ± 4,3
0,054
8,6 ± 2,4
Tâm lý, tinh thần
6,7 ± 2,9
0,084
16,4 ± 5,7
Thông tin y tế
15,1 ± 5,6
0,000
3,7 ± 2,9
Quyền tự chủ
3,0 ± 2,8
0,000
5,2 ± 1,4
Giao tiếp xã hội
5,0 ± 1,6
0,000
54 ± 16,1
Điểm TB chung
46,3 ± 17,2
0,000
Nhận xét: Điểm trung bình vấn đề sức khỏe chung là 54 ± 16,1 lớn hơn điểm trung bình
nhu cầu CSGN chung là 46,3 ± 17,2, sự khác biệt là có ý nghĩa thống kê với p < 0,01.
3.2.3. Phân loại mức độ vấn đề sức khỏe và nhu cầu chăm sóc giảm nhẹ chung:
Bảng 4. Phân loại mức độ vấn đề SK và nhu cầu CSGN chung
Vấn đề SK (%)
Nhóm nội dung
Nhu cầu CSGN (%)
Không
Thỉnh
thoảng
Thường
xuyên
Không
muốn
Nhiều đầy đủ
như bây giờ
Có, muốn
nhiều hơn
53,3
27,3
19,3
Hoạt động thường ngày và vận động
72
21,3
6,7
36
64
0
Triệu chứng thể chất
47,3
52,7
0
28,7
35,3
36
Hoạt động theo vai trò cá nhân
31,3
34,7
34
2,7
7,3
90
Tài chính và thủ tục hành chính
6
6
88
52,7
42,7
4,7
Tâm lý, tinh thần
55,3
36,7
8
0,7
17,3
82
Thông tin y tế
0,7
23,3
76
54,7
31,3
14
Quyền tự chủ
65,3
24,7
10
12,7
85,3
2
Giao tiếp xã hội
58
39,3
2,7
6,7
88
5,3
Phân loại chung
21,3
76
2,7