TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - QUYỂN 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024
37
KHẢO SÁT VIỆC THỰC HÀNH TRUYỀN MÁU LÂM SÀNG
TRONG CÁC KHOA THUỘC HỆ NGOẠI TẠI BỆNH VIỆN ĐÀ NẴNG
Đoàn Thị Cẩm Nhung1, Phạm Thị Ngọc Ánh1, Đào Hữu Uyên Thư1
TÓM TẮT4
Mục tiêu: Khảo sát sự ph hp trong chỉ
định truyền máu và các chế phẩm máu tại các
khoa thuộc hệ ngoại. Đánh giá kiến thức thực
hành truyền máu lâm sàng của điều dưỡng tại các
khoa thuộc hệ ngoại và mối liên quan.
Đối tượng nghiên cứu: 450 lưt chỉ định
truyền máu/chế phẩm máu và 72 điều dưỡng tại
các khoa thuộc hệ ngoại, bệnh viện Đà Nẵng.
Kết quả: Tỷ lệ phù hp trong các chỉ định
truyền hồng cầu khối, FFP, khối tiểu cầu lần lưt
là 87,3%; 83,6% và 85,4%. Có 87,5% điều
dưỡng có mức điểm đánh giá kiến thức thực hành
lớn hơn 50% tổng số điểm. Có mối liên quan
giữa trnh độ điều dưỡng và mức độ kỹ năng thực
hành truyền máu.
SUMMARY
SURVEY OF CLINICAL BLOOD
TRANFUSION PRACTICES FROM
SURGICAL DEPARTMENTS AT
DANANG HOSPITAL
Objectives: To evaluate the appropriate use
of blood and blood components of surgeon. To
assess the clinical practical knowledge of nurses
regarding safety in blood transfusion from
surgical departments.
1Bệnh viện Đà Nẵng
Chịu trách nhiệm chnh: Đoàn Thị Cẩm Nhung
SĐT: 0967734789
Email: doannhung111@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/8/2024
Ngày duyệt bài: 24/9/2024
Subjects: 450 indications of blood/blood
products and 72 nurses from surgical
departments of Danang hospital.
Results: The appropriate use of red blood
cell, fresh frozen plasma, platelet transfusions
were 87.3%, 83.6% and 85.4, respectively.
87.5% nurses scored over 50% of total points in
practical knowledge on safe blood transfusion.
Also there were a statically significant relation
between nurses' practical knowledge and their
education regarding to blood transfusion.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
An toàn truyền máu đưc đảm bảo là kết
quả nhiều hoạt động của một quy trình gồm
nhiều giai đoạn, trong đó truyền máu lâm
sàng là khâu cuối cng nhưng đóng vai tr
rất quan trọng.
Một số báo cáo chỉ ra rằng một số lưng
lớn các ca phẫu thuật có tình trạng lạm dụng
chỉ định truyền máu, chiếm 5% đến 40% [1].
Ngoài việc đảm bảo chỉ định hp lí của
bác sĩ lâm sàng, th điều dưỡng cũng đóng
một vai trò quan trọng trong việc thực hành
truyền máu và chế phẩm máu an toàn, đúng
quy định.
Tại bệnh viện Đà Nẵng, lưng máu sử
dụng ở các khoa thuộc hệ ngoại chiếm
khoảng hơn 1/3 trên tổng lưng máu cần
truyền. Trong các năm tới, bệnh viện sẽ phát
triển nhiều kĩ thuật cao, nhất là các chuyên
ngành về ngoại khoa và ghép tạng…v vậy
nhu cầu truyền máu của khối ngoại có thể
tăng lên rất cao. Việc khảo sát tổng thể về
truyền máu lâm sàng của khối ngoại là rất
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
38
cần thiết, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên
cứu này với 2 mục tiêu:
1. Khảo sát sự ph hp của chỉ định
truyền máu và chế phẩm máu của các khoa
thuộc hệ ngoại.
2. Đánh giá kiến thức thực hành truyền
máu lâm sàng của điều dưỡng tại các khoa
thuộc hệ ngoại và mối liên quan.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu đưc tiến hành trên: 450 chỉ
định truyền máu/chế phẩm máu và 72 điều
dưỡng làm việc tại các khoa thuộc hệ ngoại,
bệnh viện Đà Nẵng.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
Chọn mẫu: theo mẫu thuận tiện.
Thời gian và địa điểm nghiên cứu: Từ
tháng 3 đến tháng 6/2023 tại Bệnh viện Đà
Nẵng.
2.3. Tiêu chuẩn sử dụng trong nghiên
cứu
Mục tiêu 1: Từ các nguyên nhân chỉ định
truyền máu/chế phẩm máu, kết hp các triệu
chứng lâm sàng và cận lâm sàng, sau đó
chúng tôi đối chiếu với các tiêu chuẩn trong
cuốn “Hướng dẫn chỉ định, sử dụng máu và
các chế phẩm máu” của Viện Huyết học-
Truyền máu Trung Ương [2] để xác định sự
phù hp.
Mục tiêu 2: Dựa vào % số điểm đạt đưc
theo bộ câu hỏi thiết kế sẵn. Nội dung bộ câu
hỏi nằm trong phần “Quy trnh truyền máu
lâm sàng” của cuốn “Hướng dẫn chỉ định, sử
dụng máu và các chế phẩm máu” [2]. Bộ câu
hỏi đánh giá trong 4 khâu: Khâu chuẩn bị
trước truyền máu bao gồm các vấn đề về
cách lấy mẫu xét nghiệm, bảo quản vận
chuyển chế phẩm máu trước truyền, các khâu
kiểm tra đối chiếu, giải thch ngưi nhà.
Khâu thực hiện phản ứng hòa hp miễn dịch
trước truyền máu chúng tôi tách riêng, chủ
yếu liên quan đến kỹ thuật bao gồm việc thực
hiện các phản ứng định nhóm máu và hòa
hp tại giưng, đây là một khâu rất quan
trọng, giúp tránh nhầm lẫn ngưi bệnh. Tiếp
đến là khâu thi gian truyền máu và khâu
theo dõi truyền máu.
Bảng 2.1. Thang điểm về đánh giá thực hành có các mức độ như sau:
Mức độ thực hành (% điểm đạt)
Số điểm đạt được
Tốt (80%-100%)
8-10
Khá (65% - < 80%)
6,5- < 8
Trung bình (>50% và < 65%)
>5 và <6,5
Yếu kém (≤50%)
≤5
Điểm tối đa
10
2.4. Xử lý số liệu: Số liệu đưc xử lý trên phần mềm SPSS 22.0
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đánh giá sự phù hợp về chỉ định truyền máu của các khoa hệ ngoại
Bảng 3.1. Phân loi đặc điểm chung
Đặc điểm
Số lượng (n)
Tỷ lệ (%)
Nhóm tuổi
15-24
29
6,4
25-64
224
49,8
≥ 65
197
43,8
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - QUYỂN 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024
39
Nhóm máu
A
90
20,0
B
116
25,8
O
222
49,3
AB
22
4,9
Nhận xét: Chỉ định truyền máu nhiều nhất ở nhóm 25-64 tuổi và nhóm trên 65 tuổi, với tỷ
lệ lần lưt là 49,8% và 43,8%. Nhóm máu O đưc chỉ định nhiều nhất (49,3%).
Biểu đồ 3.1. Loi chế phẩm máu sử dụng
Nhận xét: Chế phẩm Hồng cầu khối đưc chỉ định nhiều nhất (64,7%).
Biểu đồ 3.2. Tình hình sử dụng máu ti các khoa thuộc h ngoi
Nhận xét: Chỉ định truyền máu nhiều nhất tại khoa ngoại tim mạch và phẫu thuật tim
(19,3%), hồi sức ngoại (17,3%), phòng mổ (15,1%).
Bảng 3.2. Phân loi chỉ định truyền chế phẩm hồng cầu khối
Thông số
n
Chỉ định truyền Hồng cầu khối
Thiếu máu
204
Chảy máu
37
Dự phòng phẫu thuật lớn
41
Khác
9
Tổng
291
Giá trị Hb (g/L)
≤ 70
162
>70
129
Đánh giá sự phù hợp của chỉ định
Phù hp
254
Không phù hp
37
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
40
Nhận xét: Chỉ định truyền hồng cầu khối do thiếu máu chiếm tỷ lệ cao nhất (70,1%). Có
55,7% trưng hp chỉ định truyền hồng cầu khối với nồng độ Hb ≤ 70 g/L. Chỉ định truyền
hồng cầu khối phù hp chiếm 87,3%.
Bảng 3.3. Phân loi chỉ định truyền hồng cầu khối cho những trường hợp Hb > 70g/L
Loại chỉ định truyền
Không phù hợp
Phù hợp
Tổng
p
Thiếu máu
n (%)
26 (39,4%)
40 (60,6%)
66 (100%)
>0,05
Chảy máu
n (%)
6 (18,8%)
26 (81,2%)
32 (100%)
Dự phng phẫu thuật lớn
n (%)
4 (12,5%)
20 (87,5%)
24 (100%)
Khác
n (%)
1 (14,3%)
6 (85,7%)
7 (100%)
Tổng
n (%)
3 (28,5%)
92 (71,5%)
129 (100%)
Nhận xét: Có 92 chỉ định truyền máu phù hp và 37 trưng hp truyền máu không phù
hp.
Bảng 3.4. Phân loi chỉ định truyền FFP
Chỉ định FFP
n
%
Thiếu yếu tố đông máu
11
9,5%
Bệnh lý gan
21
18,1%
Giảm áp lực keo
13
11,2%
Trao đổi huyết tương
7
6,0%
RLĐM do ha loãng
37
31,9%
DIC
23
19,8%
Khác
4
3,4%
Tổng
116
100%
Nhận xét: Chỉ định truyền FFP nhiều nhất trên nhóm bệnh nhân rối loạn đông máu do
pha loãng (do truyền dịch hoặc truyền máu khối lưng lớn, với tỷ lệ là 31,9%.
Biểu đồ 3.3. Chỉ định FFP phù hợp
Nhận xét: Tỷ lệ chỉ định truyền huyết tương tươi không ph hp là 16,4%.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - QUYỂN 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024
41
Bảng 3.5. Phân loi sự phù hợp về chỉ định truyền tiểu cầu
Loại chế phẩm và chỉ định truyền
Không phù hợp
Phù hợp
Tổng
p
Chỉ định
truyền
tiểu cầu
Dự phng cho
phẫu thuật
n
6
28
34
>0,05
%
17,6%
82,4%
100%
Chảy máu
(Giảm tiểu cầu)
n
0
7
7
%
0,0%
100%
100%
Tổng
n
6
35
41
%
14,6%
85,4%
100%
Nhận xét: Tỷ lệ phù hp của các chỉ định
truyền tiểu cầu là 85,4%, trong đó tỷ lệ phù
hp của chỉ định dự phòng cho phẫu thuật
chiếm 82,4%, tỷ lệ chỉ định do chảy máu ở
bệnh nhân có giảm tiểu cầu đạt 100%.
3.2. Đánh giá kiến thức thực hành
truyền máu của các điều dưỡng tại các
khoa thuộc hệ ngoại, bệnh viện Đà Nẵng
Bảng 3.6. Đặc điểm chung của các điều dưỡng được tiến hành nghiên cứu
Đặc điểm chung
n
%
Tuổi
<25
9
12,5
25-40
53
73,6
>40
10
13,9
Giới tnh
Nam
4
5,6
Nữ
68
94,4
Trnh độ chuyên môn
Cử nhân
34
47,2
Cao đẳng
30
41,7
Trung học
8
11,1
Thâm niên năm công tác
<5
23
31,9
5-10
15
20,8
10-20
26
36,1
>20
8
11,1
Tổng
72
100
Nhận xét: Đối tưng nghiên cứu chủ yếu là điều dưỡng có độ tuổi từ 25-40 tuổi (73,6%).
Cử nhân chiếm tỷ lệ 47,2%, cao đẳng chiếm 41,7%. Thâm niên công tác từ 10-20 năm và
dưới 5 năm chiếm tỷ lệ cao hơn các nhóm cn lại (36,1% và 31,9%).