Khóa luận tốt nghiệp: Vận dụng các qui định pháp lý của liên minh châu Âu EU về chất lượng và nhãn hiệu hàng hoá nhằm tăng cường xuất khẩu Việt Nam vào thị trường nà

T R ƯỜ NG ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ NG KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH CHUYÊN N G À NH KINH DOANH QUỐC TÉ

goCQcss

KHÓA LUÂN TỐT NGHIÊP

Đe tài:

VẬN DỤNG C ÁC QUY ĐỊNH PHÁP LÝ CỦA LIÊN MINH C H ÂU Âu EU VỀ CHẤT L ƯỢ NG VÀ N H ÃN HIỆU H À NG HOA NHẰM T Ă NG C ƯỜ NG XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM V ÀO THỊ T R ƯỜ NG N ÀY

Sình viên thực hiện

Lóp

Khóa

ĐỖ Trà Mi M-QMU- Anh 6 L j* i LJ 45B

Giáo viên hướng dẫn

TS. Nguyễn Minh H ng

Hả Nội - 05/2010

MỤC LỤC

1

L ỜI MỞ Đ ÀU

C H Ư Ơ NG 1: LIÊN MINH CHÂU Âu VÀ NHỮNG QUY ĐỊNH PHÁP

LÝ VỀ C H ẤT L ƯỢ NG VÀ N H ÃN HIỆU H À NG H ÓA NHẬP K H ẨU

V ÀO THỊ T R ƯỜ NG N ÀY 4

ì. Khái quát về Liên minh châu Âu 4

ì. Tổng quan về Liên minh châu Ầu 4

2. Đặc điểm của thị trường EU. 6

2. ỉ. Những điểm tương đồng giữa thị trường các nước thành viên EU. ..ố

2.2. Những điếm khác biệt giữa thị trường các nước thành viên EU. li

3. Quan hệ kinh tế Việt Nam - EU: 12

l i. Các quy định pháp lý của Eư về chất lượng và nhãn hiệu hàng hoa

nhỰp khẩu vào thị trường này 15

ĩ. Các quy định về chất lượng hàng hoa. lố

2. Các quy định về nhãn hiệu hàng hóa. 25

2.1. Quy định ve nhãn hiệu hàng hóa 25

2.2. Quy định về bảo hộ sở hữu công nghiệp. 26

C H Ư Ơ NG 2: T H ỰC T R Ạ NG V I ỆC ÁP D Ụ NG C ÁC QUY ĐỊNH P H ÁP

LÝ VÊ C H ẤT L ƯỢ NG VÀ N H ÃN HIỆU H À NG H OA C ỦA EU Ở C ÁC

DOANH NGHIỆP VIỆT N AM KHI X U ẤT K H ẨU SANG THỊ

T R ƯỜ NG N ÀY 30

ì. Tổng quan về hoạt động xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU. 30

/. Kim ngạch xuất khẩu. 30

2. Các mặt hàng xuất khấu chủ lực. 31

n. Thực tiễn xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam sang EU.33

/. Mặt hàng giày dép 34

2. Mặt hàng dệt may. 35

3. Mặt hàng nông sản 37

4. Mặt hàng thủy sản 38

5. Gô và các sản phẩm từ gỗ. 40

in. Các doanh nghiệp Việt nam vói việc vận dụng các quy định pháp lý về

chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa khi xuất khẩu sang thị trường EU 41

1. về vẩn đề đảm bảo chất lượng hàng hóa. 41

2. về vẩn đề nhãn hiệu hàng hoa. 48

rv. Những nhận xét và đánh giá về thực tiễn vận dụng các quy định pháp

lý về chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam

52

khi xuất khẩu sang thị trường EU

1. Những thành công. 52

2. Những tồn tại và nguyên nhăn 55

C H Ư Ơ NG 3: M ỘT SÒ GIẢI P H ÁP N Â NG C AO HIỆU Q UẢ V I ỆC ÁP

DỤNG C ÁC QUY ĐỢNH P H ÁP LÝ C ỦA EU VÈ C H ẤT L ƯỢ NG VÀ

N H ÃN HIỆU H À NG H ÓA C ỦA C ÁC D O A NH NGHIỆP V I ỆT N AM

59 N H ẰM T H ÚC ĐẨY X U ẤT K H ẨU SANG THỢ T R ƯỜ NG N ÀY

ì. Định hướng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn ÍỚÍ..59

1. Tương lai quan hệ kinh tế Việt Nam -EU. 59

2. Định hướng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn

2010-2015. 60

n. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc áp dụng các quy định pháp

lý về nhãn hiệu và chất lượng hàng hóa để thúc đẩy xuất khẩu sang EU..63

ỉ. 1. về đối ngoại.

1. Giải pháp ở t m vĩ mô. 63

1.2.1. Hoàn thiện hành lang pháp lý làm nền tảng tạo thuận l ợi t ối

đa cho các doanh nghiệp xuất khẩu

1.2. về đối nội 64

1.2.2. Tăng cường thiết lập các kênh thông tin về thị trường, các

quy đinh pháp lý... của EU cho các doanh nghiệp xuất khẩu 66

1.2.3. Đẩy mạnh các biện pháp quản lý và giám sát quá trình sản

xuất từ khâu nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra của các

doanh nghiệp xuất khẩu 67

Ì .2.4. Phát triển các ngành hàng chủ lực sang thị trường EU 69

1.2.5. Gắn nhập khẩu công nghệ nguồn với xuất khẩu 72

2. Các giải pháp ở tầm vi mô

73 2.1. Tăng cường nghiên cứu và nhận thức đúng vê thị trường EU

73 2.2. Nâng cao chất lượng hàng hoa

76 2.3. Phát triền nguôn nhân lực

79 2.4. Đấy mạnh áp dụng thương mại điện tử.

80 2.5. Tăng cường công tác đãng kỷ nhãn hiệu tại thị trường EU

81 KÉT LUẬN

84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

86 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.

Nghĩa tiếng Việt

Nghĩa tiêng Anh

Chữ viêt tát

Nhãn hiệu hàng hóa Cộng

Community Trade Mark

1. CTM

đồng.

European Union

Liên minh châu Âu.

2. EU

ủy ban châu Âu.

European Commission

3. ÉC

European Economic

Cộng đồng kinh tế châu Âu.

4. EEC

Community

5. GPS

Global Positioning System Hệ thống định vị toàn cầu.

6. GSP

Generalized System of

Hệ thống ưu đãi thuế quan

Preference

phổ cập.

7. HACCP Hazard Analysis Critical

Phân tích mối nguy và điểm

Control Point

kiểm soát tới hạn.

8. ISO

Intemational Organization

Tố chức tiêu chuẩn hóa quốc

tế.

for Standardization

9. l ưu

Illegal, ưnreport and

Luật chống đánh bắt cá b t

Unregulated íishing

họp pháp, không báo cáo và

không theo quy định của ÉC.

10.PCA

Hiệp định họp tác và đối tác

toàn diện giữa Việt Nam và

Cộng đồng châu Âu.

11.REACH Registration, Evaluation,

Luật hóa ch t REACH

Authorisation and

Restriction of Chemicals.

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng Ì: Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU giai đoạn 2005 - 2009

_ ~ 30

Bảng 2 : Kim ngạch xuất khẩu lo mặt hàng chủ lực của Việt Nam sang thị

trường EƯ trong các năm từ 2007 đến 2009 32

Bảng 3 : Giá trị xuất khẩu giầy dép của Việt Nam sang EU 35

giai đoạn 2002 - 2009 35

Bảng 4 : Giá trị xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang EU 36

giai đoạn 2002 - 2009 36

Bảng 5 : Giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU 39

giai đoạn 2002 - 2009 39

Bảng 6 : số doanh nghiệp được phép chế biến thủy sản xuất khấu theo thị

trường (tính tới 20/04/2009) 48

LÒI MỞ ĐẦU

Thế kỷ 21 là thế kỷ của kinh tế tri thức, xu hướng khu vực hóa và toàn

cầu hóa đang mờ ra cho các hoạt động thương mại quốc tế những cơ hội mới.

Việt Nam sau khỉ gia nhập WTO lại càng có thêm nhiều cơ hội để phát triển

một cách toàn diện. Đe phát triển nhanh về kinh tế, không còn cách nào khác

là đấy mạnh xuất khảu. Tuy nhiên thị trường nhập khảu trên thế giới có rất

nhiều, vậy nên tập trung chú trọng vào thị trường nào để mang lại hiệu quả

cao cho sự tăng trưởng xuất khảu nói riêng và tăng trưởng kinh tế nói chung?

Những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ 20 đánh dấu một bước ngoặt

quan trọng trong sự phát triển kinh tế của nước ta: nền kinh tế chuyển từ cơ

chế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng

xã hội chủ nghĩa. Điều này đã tạo đà cho sản xuất trong nước phát triển đồng

thời đấy mạnh việc thiết lập quan hệ kinh tế thương mại với nước ngoài.

Thành tựu đáng ghi nhớ là năm 1990 Việt Nam đã chính thức thiết lập quan

hệ ngoại giao với Liên minh châu Âu (EƯ), kể từ đó, quan hệ buôn bán với

EU phát triển khá mạnh.

Thị trường Liên minh châu Âu là một thị trường tiêu thụ rộng lớn, với

dân số khoảng 493 triệu người nhưng chiếm tới 4 1% thương mại toàn cầu.

EU là thị trường nhập khảu lớn thứ hai thế giới sau Mỹ, nhu cầu nhập khảu

hàng năm đa dạng và phong phú. EU nhập rất nhiều các mặt hàng nông sản,

khoáng sản, thủy sản, giầy dép và dệt may. Đây là những mặt hàng xuất khảu

chủ lực của Việt Nam. hàng giầy dép, dệt may, thủy hải sản, đồ gốm, đồ gia

dụng, cà phê, chè và gia vị của Việt Nam đang là những mặt hàng được ưa

chuộng tại thị trường EU và triển vọng phát triển các mặt hàng này là rất khả

quan. Vì vậy, có thể nói rằng EU là thị trường xuất khảu quan trọng và tiềm

năng của Việt Nam. Đảy mạnh xuất khảu hàng hóa sang EU, Việt Nam đã

phần nào có được sự tăng trưởng ổn định về kim ngạch xuât khẩu qua các

năm.

Trong 20 năm kể từ khi Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại

giao với EU, hoạt động xuất khẩu hàng hóa cọa Việt Nam sang EU không

ngừng tăng cả về chiều rộng và chiều sâu. Tuy nhiên tỷ trọng xuât khâu cọa

Việt Nam trong kim ngạch ngoại thương cọa EU còn khá khiêm tốn và chưa

tương xứng với tiềm năng cọa hai bên.

Thực tế cho thấy, một trong những nguyên nhân quan trọng hạn chế cơ

hội xuất khẩu cọa các doanh nghiệp Việt Nam chính là hành lang pháp lý hết

sức chặt chẽ cọa EƯ. Những quy định pháp lý này đã trở thành những rào cản

đối với các mặt hàng xuất khẩu cọa Việt Nam. Nó hạn chế khả năng thâm

nhập và chiếm lĩnh thị trường EU cọa các doanh nghiệp Việt Nam. Việc

nghiên cứu tìm hiểu những vấn đề pháp lý và thực tiễn vận dụng cọa Việt

nam khi thâm nhập thị trường này là điều hết sức quan trọng.

Chính vì những lý do như vậy nên tác giả đã chọn đề tài : "Vận dụng

các quy định pháp lý cọa Liên minh châu Âu EU về chất lượng và nhãn

hiệu hàng hóa nhằm tăng cường xuất khẩu cọa Việt Nam vào thị trường

này" để nghiên cứu và viết khóa luận tốt nghiệp, nhằm đi sâu tìm hiểu về thị

trường EU và các yêu cầu cọa thị trường EU đối với hàng hóa xuất khẩu cọa

Việt Nam cũng nhu việc vận dụng các quy định pháp lý cọa EU ở các doanh

nghiệp Việt Nam. Đe hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp, tác giả đã sử dụng

phương pháp phân tích, tổng hợp trên cơ sở những thông tin thu thập được

cùng các phương pháp thống kê, so sánh... đế nghiên cứu những yêu cầu mà

đề tài đặt ra. Do thời gian nghiên cứu có hạn và việc thu thập tài liệu còn gặp

nhiều hạn chế nên Khóa luận tốt nghiệp này không tránh khỏi những thiếu

sót. Kính mong nhận được ý kiến đóng góp cọa các thầy cô giáo, các bạn sinh

viên để Khóa luận được hoàn thiện hơn.

Chương 1: Liên minh châu Âu và những quy định pháp lý về chất

lượng và nhãn hiệu hàng hóa nhập khẩu vào thị trường này.

Chương 2: Thực trạng việc áp dụng các quy định pháp lý về chất lượng

và nhãn hiệu hàng hóa của EU ở các doanh nghiệp Việt Nam khi xuât khâu

sang thị trường này.

Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định

pháp lý của EU về chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa của các doanh nghiệp

Việt Nam nhầm thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường này.

Cuối cùng, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy cô,

Ban giám hiệu, phòng Đào tạo, khoa Quản trị kinh doanh và các phòng ban

khác của trường Đại học Ngoại Thương đã tạo môi trường thuận lợi cho tác

giả được học tập và rèn luyện trong suốt 4 năm qua. Đặc biệt tác giả xin được

gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS. Nguyễn Minh Hầng, người đã nhiệt

tình hướng dẫn tác giả và giúp tác giả hoàn thành Khóa luận này. Qua Khóa

luận tốt nghiệp này, tác giả cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới cha mẹ

và gia đình, những người đã không ngừng động viên và ủng hộ tác giả cả về

vật chất lẫn tinh thần trong suốt những năm ngồi trên ghế nhà trường.

Hà Nội tháng 05 năm 2010,

Sinh viên

Đỗ Trà Mi.

C H Ư Ơ NG Ì LIÊN MINH CHÂU Âu VÀ NHỮNG QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VÈ CHÁT LƯỢNG VÀ N H ÃN HIỆU H À NG H ÓA NHẬP KHẨU V ÀO THỊ TRƯỜNG NÀY.

ì. Khái quát về Liên minh châu Âu.

1. Tổng quan về Liên minh châu Âu

Liên minh Châu Âu (European Union - Eư) là một tổ chức liên kết

kinh tế khu vực lớn nhất, thành công nhất trên thế giới và được coi là sự mẫu

mực của xu thế hợp tác kinh tế quốc tế. Liên minh châu Âu không phải là một

liên bang giống như Họp chủng quốc Hoa Kỳ. Liên minh châu Âu cũng

không chỉ đơn thuần là một tổ chức liên chính phủ như Liên hợp quốc. Trên

thực tế, đó là một mô hình duy nhất trong quan hệ quốc tế. Các nước lởp nên

Liên minh châu Âu (hay các nước thành viên) tởp hợp chủ quyền của họ lại để

tạo nên một sức mạnh và ảnh hưởng trên thế giới mà từng nước riêng lẻ

không thể đạt được. Trên thực tế, tởp họp chủ quyền nghĩa là các quốc gia

thành viên dành một phần ra quyết định của họ cho những thể chế chung mà

họ tạo ra để những quyết định về những vấn đề cụ thế có liên quan đến lợi ích

chung có thể được đưa ra ở cấp độ châu Âu. Hiện nay cùng với Mỹ, Nhởt

Bản, Liên minh Châu Âu đang là một trong ba trung tâm kinh tế hùng mạnh

của thế giới.

Cội nguồn lịch sử của Liên minh châu Âu bắt nguồn từ Chiến tranh thế

giới thứ hai. Ý tưởng về hội nhởp châu Âu được nhởn thức rằng sẽ ngăn chặn

được sự chết chóc và các hành động phá hủy sẽ không xảy ra nữa. Ý tưởng

được Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Robert Schuman đề xuất lần đầu tiên trong

một bài phát biểu nổi tiếng ngày 9 tháng 5 năm 1950. Ngày này hiện nay

chính là ngày sinh nhởt của EU và được kỷ niệm hàng năm là ngày Châu Âu.

Đầu tiên, EU bao gồm 6 quốc gia: Bỉ, Đức, Pháp, Italia, Luych-xam-

bua và Hà Lan. Đan Mạch, Ailen và Anh gia nhập năm 1973, Hy Lạp năm

1981, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha năm 1986; Áo, Phần Lan, Thụy Điển năm

1995. Ngày 01/05/2004 là làn sóng gia nhập Liên minh châu Âu lớn nhất

trong lịch sử diễn ra với lo thành viên mới là đảo Síp, cộng hòa Séc, Estonia,

Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Ba Lan, Slovenia và Slovakia. Gần đây

nhất, năm 2007, EU kết nạp thêm hai thành viên nờa là Bungary và Rumani.

Hiện nay, số lượng các nước thành viên EU đã lên tới con số 27.

Vào thời gian đầu, hợp tác chủ yếu giờa các nước EU là về kinh tế và

thương mại nhưng ngày nay EƯ cũng đã giải quyết nhiều vấn đề mới có tầm

quan trọng đối với cuộc sống hàng ngày của người dân như nhờng quyền cơ

bản của công dân, đảm bảo sự tự do, an ninh và công bằng, tạo việc làm, phát

triển khu vực và bảo vệ môi trường, đảm bảo toàn cầu hóa có lợi cho tất cả

mọi người. EU ngày nay là kết quả công sức vất vả của rất nhiều phụ nờ và

nam giới châu Âu làm việc vì một châu Âu thống nhất. EU được xây dựng

trên nhờng thành tựu cụ thể. Không nơi nào trên thế giới các nước tập họp

được chủ quyền cao như mức ở EU và có tầm quan trọng đối với công dân

của EU '. EU đã tạo ra một đồng tiền chung và một thị trường chung thống

nhất năng động ở đó con người, dịch vụ, hàng hóa, tư bản được tự do hoạt

động. EU vẫn tiếp tục đấu tranh để đảm bảo rằng chính thông qua nhờng tiến

bộ xã hội và cạnh tranh lành mạnh, ngày càng có nhiều người được hưởng lợi

ích của thị trường chung này.

Nhờng nguyên tắc cơ bản của Liên minh châu Âu được đề ra trong một

loạt nhờng Hiệp ước, có thể nhận thấy là Hiệp ước Paris thành lập nên Cộng

' Tổng quan về Liên minh châu Âu (truy cập 17/04/2010),

www.delvnm.ec.europa.eu/european union/euoverviewv.pdf

đồng Than và sắt châu Âu (ECSC) năm 1951, Hiệp ước Rome thành lập nên

Cộng đồng kinh tế (EEC) và Cộng đồng năng lượng nguyên tử (Euratom)

năm 1957.

Những Hiệp ước cơ sở này được sửa đổi vào năm 1986, 1992, 1997 và

2001. Hiệp định Masstricht năm 1992 cũng dẫn đến sự ra đời của một hiệp

định mới về Liên minh châu Âu. Những sửa đổi đối với những hiệp ước trên

đã làm đấy mảnh quan hệ giữa các nước thành viên, mang lải những thay đổi

lớn lao về mặt thể chế của Liên minh và tăng cường hoảt động tới nhiều lĩnh

vực khác.

2. Đặc điểm của thị trường EU.

2.1. Những điểm tương đồng giữa thị trường các nước thành viên EU.

EU hiện nay là một thị trường rộng lớn với 27 nước thành viên, dân số

493 triệu người, có diện tích 4.422.773 km2, với tổng GDP khoảng 15,7 ngàn

tỷ USD chiếm 3 0% GDP, 4 1% thương mải và 4 3% đầu tư toàn cầu (năm

2008) 2 . EU là một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa hàng đầu thế giới.

Tuy là thị trường có nhiều thành viên nhưng đây vẫn là thị trường thống nhất

trên nhiều khía cảnh.

Ngay từ cuối những năm 60 của thể kỷ 20, EU đã là thị trường có hệ

thống hải quan thống nhất trong cả khối với định mức chung ở các nước thành

viên.

Từ khi hiệp định Maastricht có hiệu lực (01/01/1993), EU thành thị

trường chung thống nhất hủy bỏ đường biên giới nội bộ trong liên minh (biên

giới lãnh thổ quốc gia và biên giới hải quan). Ngoài một thể chế thống nhất,

liên minh còn có cơ chế thống nhất trong việc ra quyết định và thực hiện

' Đoàn Tất Thắng (2008), Nâng cao mối quan hệ họp tác đối tác Việt Nam - EU lén tầm cao mới Tảp chí Nghiên cứu châu Âu số 7/2008.

trong phảm vi cộng đồng. Những quyết định của cộng đồng phải được tuân

thủ nghiêm túc ở mỗi quốc gia thành viên. Điều này được thế hiện trong

nguyên tắc " Luật cộng đồng luôn cao hon luật quốc gia".

Gắn liền với sự ra đời của thị trường chung châu Âu là một chính sách

thương mại chung. Nó điều tiết hoạt động xuất nhập khỏu và lưu thông hàng

hóa dịch vụ trong nội khối. EƯ ngày nay được xem như một đại quốc gia ở

châu Âu. Bời vậy chính sách thương mại chung của EƯ cũng giống như chính

sách thương mại của một quốc gia. Nó bao gồm chính sách thương mại nội

khối và chính sách ngoại thương. Chính sách thương mại nội bộ khối tập

trung vào việc xây dựng và vận hành thị trường chung châu Âu nhằm xóa bỏ

việc kiểm soát biên giới lãnh thổ quốc gia và hải quan (Xóa bỏ các hàng rào

thuế quan và phi thuế quan) để tự do lưu thông hàng hóa, sức lao động, dịch

vụ và vốn đồng thời điều hòa các chính sách kinh tế và xã hội của các nước

thành viên. Tất cả các nước thành viên EU đều áp dụng một chính sách ngoại

thương chung với các nước ngoài khối. ủy ban chầu Âu (ÉC) là người đại

diện duy nhất cho liên minh trong việc đàm phán ký kết các hiệp định thương

mại và dàn xếp tranh chấp trong lĩnh vực này. Các biện pháp được áp dụng

phổ biến trong chính sách ngoại thương của EU là thuế quan, hạn ngạch hạn

chế về số lượng, hàng rào kỹ thuật, chống bán phá giá và trợ cấp xuất khấu.

Chính sách ngoại thương của EU từ năm 1951 đen nay phân thành

những nhóm chủ yếu sau: Nhóm chính sách khuyến khích xuất khỏu, nhóm

chính sách thay thế nhập khỏu, nhóm chính sách tự do hóa thương mại và

nhóm chính sách hạn chế xuất khỏu tự nguyện.

Để đảm bảo cạnh tranh công bằng trong thương mại, EU đã thực hiện

các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp xuất khỏu và chống hàng giả.

EU đã ban hành chính sách chống bán phá giá và áp dụng thuế "chống bán

phá giá" để đấu tranh với những trở ngại trong buôn bán với thế giới. Bên

cạnh việc áp dụng các biện pháp chống cạnh tranh không lành mạnh trong

thương mại, EƯ còn sử dụng một biện pháp để đỏy mạnh thương mại với các

nước đang và chậm phát triển. Đó là Hệ thống ưu đãi thuế quan phô cập

(GSP). Bằng cách này, EU có thể làm cho nhóm các nước đang phát triên

(trong đó có Việt Nam) và nhóm nước chậm phát triển dễ dàng thâm nhập vào

thị trường của mình hơn....

Ngoài ra để đảm bảo quyền lợi và an toàn cho người tiêu dùng trong

khối, EU còn ban hành rất nhiều đạo luật chủ yếu cấm buôn bán các sản phàm

được sản xuất từ những nước có điều kiện sản xuất chưa đạt mộc an toàn

ngang với tiêu chuẩn của EU. Chẳng hạn như đạo luật 91/493/EC của hội

đồng ÉC "Những điều kiện đối với sộc khỏe đối với việc nhập khấu kinh

doanh hàng thủy sản trên thị trường EU". Theo điều lo của đạo luật này, các

tiêu chuẩn áp dụng ít nhất là tương đương với những tiêu chuẩn chỉ đạo được

áp dụng trên thị trường nội địa EU.

EU cũng thông qua những quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

về độ an toàn chung của các sản phẩm được bán ra, các hợp đồng quảng cáo,

nhãn hiệu... Các tổ chộc chuyên nghiên cộu đại diện cho người tiêu dùng sẽ

đưa ra các quy chế định chuẩn Quốc gia hoặc châu Âu. Hiện nay ở châu Âu

có 3 tổ chộc định chuẩn: ủy ban châu Âu về định chuẩn; ủy ban châu Âu về

định chuẩn điện tử; Viện định chuẩn viễn thông châu Âu. Đặc biệt EU có quy

chế về nhãn mác rất khắt khe, nhất là đối với các mặt hàng thực phẩm, đồ

uống, thuốc men và vải lụa. Điều này chi phối rất lớn tới xuất khẩu nông sản

về thủy sản của Việt Nam.

Nhờ ộng dụng thành tựu công nghệ thông tin, EU đã thiết lập hệ thống

chống gian lận về hạn ngạch trong toàn khối. Hải quan EU với những phương

tiện hiện đại nắm rất chắc các số liệu nhập khẩu của từng nước hàng ngày,

không cho phép vượt số lượng giao hàng theo quy định dù chỉ là một đơn vị.

EU hiện nay có 27 quốc gia thành viên. Mỗi thị trường lại có đặc điểm

tiêu dùng riêng. Do vậy có thể thấy rằng thị trường EU có nhu cầu rất đa dạng

và phong phú về hàng hóa. Tuy có những khác biệt nhất định về tập quán và

thị hiếu tiêu dùng nhưng 27 nước thành viên EU vẫn có những điếm tương

đồng về kinh tế và văn hóa. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các nước

khá đồng đều, bên cạnh đó có sự thống nhất ờ khía cạnh văn hóa do cùng chịu

ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, cho nên người dân thuộc khối EƯ cũng

có những điểm chung về sở thích và thói quen tiêu dùng.

Trước đây, người tiêu dùng châu Âu nói chung và EU nói riêng có sở

thích và thói quen sử dổng các sản phẩm có nhãn hiệu nổi tiếng trên thê giới.

Họ cho rằng, sự nổi tiếng gắn liền với chất lượng sản phẩm và uy tín lâu đời,

cho nên dùng những sản phẩm này sẽ an tâm về mặt chất lượng và an toàn

cho người sử dổng. Vì vậy trong nhiều trường họp, mặc dù sản phẩm giá rất

đắt nhưng họ vẫn mua mà không thích chuyển sang tiêu dùng những sản

phẩm không nổi tiếng khác cho dù giá thành rẻ hơn rất nhiều. Nhưng trong

thời buổi khủng hoảng kinh tế như hiện nay, sản phẩm đắt tiền không còn là

ưu tiên số Ì của người châu Âu mà thay vào đó là những mặt hàng có giá cả

phải chăng mà vẫn đảm bảo chất lượng.

Đặc tính tiêu dùng của người châu Âu — EU về một so loại mặt hàng:

- Lương thực thực phẩm: Xu hướng đầu tiên của người tiêu dùng châu

Âu nói chung và EU nói riêng là khi lựa chọn sản phàm, họ muốn mua những

sản phẩm thực phẩm sạch, an toàn và có lợi cho sức khỏe. Các sản phẩm là

thực phẩm ăn liền sẽ được bán chạy ở EU, bởi phổ nữ ở khu vực này tham gia

lao động nhiều và dành ít thời gian cho nấu nướng tại gia đình.

- Hàng may mặc và giày dép: Khách hàng EU đặc biệt quan tâm tới

chất lượng và thời trang của hai loại sản phẩm này. Một thông tin đáng chú ý

với nhóm sản phẩm giày dép và may mặc là người châu Âu có xu hướng

muốn mua sản phẩm mới nhanh hơn, thay vì phải chờ 5 -6 tháng để thay đổi

trang phổc đông hoặc hè như trước đây.

- Thủy sản: Người tiêu dùng EU không mua những sản phẩm thủy hải

sản không rõ nguồn gốc, bị nhiễm độc do tác động của môi trường hay do các

chất phụ gia không được phép sử dụng. Đối với những sản phẩm thủy hải sản

qua chế biến, người châu Âu chỉ dùng những sản phẩm đóng gói có ghi tên

sản phàm, nơi sản xuất, các điều kiện bảo quản và sử dụng, mã số mã vạch.

Họ tay chay các loại thủy sản nhập khẩu có chằa khuẩn Salmonela, độc tố

Lustamine, nhiễm V.Parahearmoliticus, nhiễm V.Cholerea... Người châu Âu

ăn ngày càng nhiều thủy sản vì họ cho rằng sẽ giảm được béo mà vẫn khỏe

mạnh.

Nhìn chung, xu hướng tiêu dùng trên thị trường EU đang có những thay

đổi như: không thích dùng đồ nhựa mà thích dùng đồ gỗ; thích ăn thủy sản

hơn ăn thịt; yêu cầu về mẫu mốt và kiểu dáng thay đổi nhanh đặc biệt đối với

những mặt hàng thời trang (giày dép, quần áo...). Sở thích và thói quen tiêu

dùng trên thị trường này đang thay đổi rất nhanh cùng với sự phát triển mạnh

mẽ của khoa học công nghệ. Ngày nay người châu Âu ùa chuộng những sản

phẩm với chu kỳ thời gian hẹp lại và số lượng cho từng chủng loại hàng hóa

giảm đi. Không như trước kia họ chỉ thích dùng những hàng hóa chất lượng

cao có giá đắt, vòng đời sản phẩm dài, hiện nay sở thích tiêu dùng lại là

những sản phẩm có chu trình sống ngắn hơn và giá rẻ hơn cũng với phương

thằc dịch vụ tốt hơn. Thói quen này áp dụng đối với tất cả hàng hóa tiêu dùng

kể cả hàng công nghệ cao. Tuy có sự thay đổi về sở thích và thói quen tiêu

dùng như vậy nhưng chất lượng hàng hóa vẫn là yếu tố quyết định hàng đầu

đối với các hàng hóa tiêu thụ trên thị trường này.

Một điểm tương đồng nữa mà chúng ta phải kể đến đó là văn hóa trong

kinh doanh của các doanh nhân EU. Với các đối tác trong khu vực này, nhiều

khi đã thỏa thuận xong về chất lượng, giá cả nhưng họ vẫn đến tận nơi để xem

xét tình hình, môi trường sản xuất rồi mới ký họp đồng, Trong giao dịch, các

doanh nhân EU rất coi trọng chữ tín. Họ không chấp nhận việc giao hàng

không đúng thời hạn quy định, không thỏa mãn các yêu cầu về chất lượng

hợp đồng. Các nhà nhập khẩu châu Âu rất cẩn trọng trong việc lựa chọn các

nhà cung cấp, các doanh nghiệp thường yêu cầu các nhà cung cấp ký quỹ 5%

giá trị hợp đồng, khoản tiền này sẽ mất nếu không giao hàng

2.2. Những điểm khác biệt giữa thị trường các nước thành viên EU.

EU là một thị trường chung thống nhất trong đó, hàng hóa, dịch vụ, vốn

và sức lao động được tử do lưu thông giữa các nước thành viên và đến nay đã

lưu hành đồng tiền chung Euro trong số 16 trên tổng số 27 nước thành viên.

Tuy nhiên, dù không có rào cản giữa các quốc gia thành viên, các quốc gia

mở cửa cho các quốc gia thành viên khác, các nền kinh tế thống nhất và hệ

thống quy định, pháp luật hòa hợp, thì tính chất thị trường của các nước vẫn

có những điểm khác biệt do sử khác biệt về dân số, diện tích, tôn giáo, phong

tục tập quán, văn hóa xã hội... M ỗi quốc gia đều có nguồn gốc dân tộc cơ bản

có những giá trị truyền thống và những đặc trưng văn hóa của riêng mình.

Điều đó đã tạo nên những nét riêng biệt trong tính cách và thị hiếu tiêu dùng

EU. Vì vậy chúng ta phải chú ý đến yếu tố này khi làm ăn buôn bán với từng

nước trong khu vửc.

Đối với người tiêu dùng châu Âu trong đó có EU, họ rất miễn cưỡng

phải sử dụng thẻ tín dụng, khác với Mỹ, họ cố gắng trả hết tiền sau một thời

gian. Thói quen tiêu dùng của EU đối với một số sản phẩm lưu thông trên thị

trường cũng có sử phân biệt. Chẳng hạn đối với sản phẩm thủy hải sản, những

người tiêu dùng ở những quốc gia Bắc Âu (Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch) ưa

thích các loại thủy hải sản vùng nước lạnh hơn các loại thủy hải sản ở vùng

nước ấm, vốn là sở thích tiêu dùng của các nước Nam Âu và vùng Địa Trung

Hải; trong khi những người dân Áo, Đức và Hà Lan ưa chuộng mặt hàng may

mặc và giầy dép không có chất nhuộm, có nguồn gốc hữu cơ thì người dân

của các quốc gia khác lại không coi tiêu chí đó là quan trọng...

Hệ thống phân phối sản phẩm trên thị trường EU cũng có những nét

đặc thù đối với từng nhóm quốc gia. Ví dụ ở Bắc Âu việc phân phối các sản

li

phẩm tiêu dùng có xu hướng tập trung cao, giảm bót trung gian, rút ngắn

đường đi của sản phàm tới người tiêu dùng, tập trung vào các cửa hàng bán lẻ

lớn, các siêu thị. Ngược lại ở các quốc gia Nam Âu, việc phân phối các sản

phàm tiêu dùng chủ yếu do các cửa hàng bán lẻ nhỏ truyền thống thầc hiện

(Italia, Hy Lạp, Tây Ban Nha...).

Đe xuất khấu được hàng hóa vào thị trường EU, các doanh nghiệp Việt

Nam không những cần phải nắm vững nhu cầu thị trường, thị hiếu tiêu dùng;

đảm bảo sản phẩm có sức cạnh tranh về chất lượng cũng như giá cả mà còn

phải thành thạo kênh phân phối, hệ thống luật pháp và yếu tố văn hóa cũng

như hệ thống quản lý xuất nhập khẩu của EƯ nói chung và đặc thù của từng

nước thành viên nói riêng.

3. Quan hệ kinh tế Việt Nam - EU:

Hiện nay, EU có thể coi là một tổ chức có tiềm năng to lớn để hợp tác

về mọi mặt, đặc biệt trong lĩnh vức thương mại và đầu tư.

Do hoàn cảnh lịch sử nên đến trước 1975 quan hệ kinh tế - thương mại

giữa Việt Nam và EU còn rất nhiều hạn chế. Trong giai đoạn 1975 - 1979,

EƯ đã dành cho Việt Nam khoản viện trợ lớn. Song từ tháng 7 năm 1979, do

vấn đề Campuchia nên EU đã ngừng viện trợ cho Việt Nam, kể cả những

khoản viên trợ đã được phê chuẩn. Từ cuối năm 1984, EƯ bắt đầu nối lại viện

trợ nhân đạo cho Việt Nam.

Dấu mốc quan trọng mở ra giai đoạn phát triển mới trong quan hệ Việt

Nam - EU là việc thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa nước Cộng hòa

xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng đồng châu Âu ngày 22/10/1990. Tiếp đó

ngày 17/07/1995, Việt Nam và ủy ban châu Âu đã ký Hiệp định khung hợp

tác tạo cơ sở pháp lý hết sức quan trọng thúc đẩy quan hệ kinh tế thương mại

giữa hai bên trong những năm sau này.

Trước khi ký hiệp định khung họp tác giữa hai bên, tống kim ngạch

xuất khẩu của Việt Nam vào EU hàng năm tăng như sau 3 : 1993/1992 tăng

39,3%, 1994/1993 tăng 3 2% và 1995/1994 tăng 45,4%. Sau khi Hiệp định

khung hợp tác ra đời, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU tăng khá

nhanh và ổn định. Trong suốt giai đoạn tính đến năm 2000, kim ngạch xuất

khẩu của Việt Nam vào EU chiếm khoảng 1 2% tổng kim ngạch xuất khẩu của

Việt Nam với quy mô buôn bán ngày càng được rộng mở sang nhiều mỳt

hàng khác.

Số liệu thống kê cho thấy kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU

tăng lên rất nhanh trong những năm qua. Đen năm 1999 kim ngạch xuất khẩu

sang EU đã đạt 2.506,3 triệu USD, tăng 17,7 lần so với năm 1990. Trong vòng

10 năm (1990 - 1999), kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này

đạt 8.492,6 triệu USD, tăng 37,2%/ năm. Chỉ tính riêng thời kỳ được điều chỉnh

bởi Hiệp định khung về hợp tác 1995 - 2000, kim ngạch xuất khẩu của Việt

Nam sang EU đã tăng trung bình hàng năm là 36,6%, còn của thời kỳ 1990 -

1994 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EƯ chỉ tăng 2 8 , 3 1 % 4

Trong thời kỳ kể từ 2001 đến nay, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu

rộng vào nền kinh tế thế giới và khu vực trong đó đáng chú ý nhất là việc Việt

Nam khẳng đinh vai trò của một trong những thành viên ASEAN được phía

EƯ quan tâm, coi như một chỗ dựa quan trọng khi duy trì quan hệ với cả khối

ASEAN. Cũng trong thời kỳ phát triển mới này, EU đã liên tục kết nạp thêm

thành viên mới với các sự kiện mở rộng năm 2004 và 2007 khiến EU đạt tới

con số 27 quốc gia thành viên. Các diễn biến này khiến cho quan hệ thương

mại Việt Nam - EU đạt tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và liên tục trong

3 PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Ầu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã hội, trang 83. 4 PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên kháo), N XB Khoa học xã hội, trang 84.

nhiều năm. số liệu thống kê của cả hai phía đều cho thấy kim ngạch trao đổi

thương mại Việt Nam - EU vẫn tăng trưởng đều trong thời kỳ 2001 - 2006

với tốc độ tăng trung bình 2 0% /năm. số liệu của Eurostat cho thấy kim ngạch

thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU - 25 đã tăng từ mức 6,5 tỷ Euro

năm 2001 lên 7,5 tỷ Euro năm 2004 và đạt tới con số kỷ lục 10,8 tỷ Euro vào

năm 2007 5.

N ăm 2009, quan hệ kinh tế Việt Nam - EU diắn ra trong bối cảnh có

nhiều khó khăn, thách thức hơn các năm trước. Cuộc khủng hoảng tài chính

và suy thoái kinh tế toàn cầu bắt đầu từ quý HI năm 2008, kéo dài trong cả

năm 2009 đã đẩy nền kinh tế các nước EƯ vào quá trình suy giảm nghiêm

trọng cả về đầu tư, thương mại và du lịch. Nếu như những năm trươc đây, EU

là thị trường xuất nhập khẩu lớn của Việt Nam, thì bắt đầu từ cuối năm 2008

và cả năm 2009, quy mô và phạm vi của thị trường này bị thu hẹp rất lớn.

Hàng hóa xuất khẩu chủ yếu là dệt may, giày dép, hàng thủy sản, đồ gỗ, rau

quả, thủ công mỹ nghệ, nhưng do tác động của khủng hoảng kinh tế, thất

nghiệp tại 27 nước thành viên EU tăng cao, nhu cầu tiêu dùng và sức mua của

dân cư giảm, kéo theo thị trường thu hẹp. Hàng nhập khấu của Việt Nam từ

EU chủ yếu là nguyên liệu, phụ liệu dệt may, da giày, máy móc thiết bị, sắt

thép, sữa bột, bột mỹ và thực phẩm cao cấp... cũng chịu chung số phận.

Bên cạnh đó, một số nước EU khôi phục xu hướng bảo hộ bằng các rào

cản kỹ thuật đối với hàng hóa xuất khẩu như tăng cường việc ban hành các

quy định về an toàn sản phẩm, bảo vệ môi trường, luật hóa chất (REACH), đòi hỏi nguồn gốc xuất xứ mặt hàng thủy sản (lưu),... gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất, chế biến, xuất khẩu của Việt

Nam. Một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang EU như thủy sản đồ gỗ

rau quả, thực phẩm đã gặp khó khăn khi EƯ ban hành các biện pháp bảo vệ

5 PGS.TS Nguyắn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh té Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên kháo), N XB Khoa học xã hội, trang 84.

người tiêu dùng và bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, để tăng cường thúc đẩy quan hệ kinh tế Việt Nam - EU

trong thời gian tới, từ tháng 6 năm 2008, giữa Việt Nam và EU đã tiến hành

các vòng đàm phán và ký kết một số hiệp định quan trọng làm cơ sở pháp lý

cho các hoạt động thương mại, đầu tư và du lịch. Vòng đàm phán đầu tiên về

Hiệp định hợp tác và đối tác toàn diện (PCA) giữa hai bên nhằm tạo khuôn

khễ pháp lý mới cho sự họp tác trong thế kỷ 21 giữa EU và Việt Nam diễn ra

vào trung tuần tháng 6/2008. Gần đây nhất, vào đầu tháng 11/2009, vòng đàm

phán thứ 5 Hiệp định PCA đã đạt được bước tiến mới, hai bên hy vọng có thể

tiến tới hoàn tất đàm phán và ký kết PCA vào cuối năm 2010 này.

T óm lại, quan hệ kinh tế Việt Nam - EU tính đến năm 2009 vẫn tồn

tại nhiều khó khăn, bất cập. Đó là hàng rào thuế quan của EU đối với một số

sản phẩm của Việt Nam như giày mũ da, xe đạp, chốt cài inox... vẫn áp thuê

cao trên thị trường EU. Mới đây, tháng 12/2009, ủy ban châu Âu quyết định

kéo dài mức đánh thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng giày mũ da Việt

Nam nhằm bảo hộ ngành giày dép của một số nước thành viên EU, gây tốn

hại cho ngành giày dép Việt Nam. Đây là điều rất đáng tiếc. Hàng rào kỹ

thuật vẫn là công cụ phòng vệ thương mại khá phố biến đế hạn chê hàng

nhập khẩu với mục đích tuyên bố là bảo vệ người tiêu dùng, bảo vệ môi

trường..., nhưng cũng nhằm bảo hộ các ngành sản xuất trong khối đang bị

mất dần lợi thế so sánh so với hàng nhập khẩu. Điều này đã gây ra rất nhiều

trở ngại cho các doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất khẩu vào thị trường này.

li. Các quy định pháp lý của EU về chất lượng và nhãn hiệu hàng hoa

nhập khẩu vào thị trường này.

Liên minh châu Âu EƯ là một thị trường với nhu cầu tiêu dùng lớn

đồng thời các yêu cầu, đòi hỏi về chất lượng, nhãn hiệu đối với hàng hóa nhập

khẩu là rất cao. Hệ thống các quy định mang tính pháp lý đối với các vấn đề

về chất lượng và nhãn hiệu sản phẩm nhập khẩu vào thị trường EU là hết sức

phức tạp. Vì vậy, trong giới hạn của bài viết này, tác giả chỉ dừng lại ở việc

tìm hiểu một số quy định mang tính bắt buộc của Liên minh châu Âu Eư đối

với một số ngành hàng vốn được coi là thế mạnh của Việt Nam khi xuầt khầu

sang thị trường này.

1. Các quy định về chầt lượng hàng hoa.

Liên minh châu Âu bao gồm chủ yếu các quốc gia phát triến, dân cư có

mức sống cao. Lẽ thường, khi người dân có mức sống cao, nhu cầu tiêu dùng,

trong đó đặc biệt là đồ ăn thức uống thay đổi theo hướng đòi hỏi cao đến mức

khắt khe về chầt lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, các mặt

hàng tiêu dùng khác như quần áo, giầy dép, đồ gỗ gia đình... cũng phải đảm

bảo về độ an toàn sử dụng và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Vì lẽ đó,

chúng ta cần nắm rõ những quy định nghiêm ngặt về nhập khẩu hàng hóa từ

các quốc gia khối EU. Muốn xuầt khẩu vào EU, các doanh nghiệp Việt Nam

không còn cách nào khác là phải vượt qua những đòi hỏi đó.

a) Mặt hàng da giầy

Một số quy định pháp lý của EU được áp dụng cho mặt hàng da giầy

mà các doanh nghiệp xuầt khẩu Việt Nam bắt buộc phải tuân thủ nếu không

muốn hàng hóa bị tẩy chay khỏi thị trường hoặc không tiếp cận được thị

trường.

- Luật REACH, luật về quản lý hóa chầt. REACH là đăng ký

(Registration), Đánh giá (Evaluation) và cầp phép hóa chầt (Authorization of

Chemical). REACH là một quy định mới đang được Cộng đồng châu Âu áp

dụng nhằm bảo vệ tốt hơn sức khỏe con người và môi trường tránh khỏi

những hóa chầt độc hại. Quy định REACH được ban hành vào tháng 6 năm

2007, chính thức có hiệu lực vào ngày 01/06/2008. Bắt đầu từ ngày

01/06/2008 đen 01/12/2008, các doanh nghiệp phải đăng ký, công bố các

thông tin về hóa chầt trong các sản phẩm của mình với Cơ quan quản lý hóa

chất châu Âu (ECHA). Ke tiếp, việc đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của REACH

cần phải đạt được trong khoảng thời gian hạn định 10 năm, để chứng minh

răng các hóa chất đã công bố không gây hại đến sức khỏe con người và môi

trường. Theo quy định này, danh mục bắt buộc khai báo bao gỗm tất cả các

sản phẩm thuộc ngành công nghiệp liên quan đến tiêu dùng như hóa chất,

nhuộm, in, vải sợi, may mặc, giày dép, gỗ, vật dụng trong gia đình, đỗ chơi

trẻ em... Như vậy, danh mục này bao gỗm cả những mặt hàng được coi là chủ

lực của Việt Nam xuất khẩu sang EU.

- Luật của EU về phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính Ao: Khí Ao là một

trong những loại khí kính có tác động mạnh. Khí này có thể tỗn tại rất lâu

trong bầu khí quyển và gây hiệu ứng nhà kính. Khí này được sử dụng trong

nhiều ngành công nghiệp như sản xuất dược phẩm, các sản phẩm nông hóa,

thuôc nhuộm, các con chip silic, các loại vật liệu các điện và pin nhiên liệu,

giầy dép.

- Chỉ thị 85/374/EEC về trách nhiệm của nhà sản xuất đối với sản phẩm

bị lỗi. Nhà sản xuất ở đây bao gỗm: bất cứ ai tham gia vào quá trình sản xuất;

nhà nhập khẩu của sản phẩm bị lỗi; bất cứ ai có tên, nhãn hiệu hay các đặc

điểm phân biệt khác trên sản phẩm; bất cứ ai cung cấp sản phẩm mà không

thể nhận biết được nhà sản xuất 6.

- Chỉ thị 94/62/EC quy định những tiêu chuẩn tối thiểu về đóng gói và

chất thải đóng gói đã được thực hiện ở hầu hết các nước châu Âu như luật

quốc gia.

- Việc dán nhãn trên giày dép hoặc trên các phụ kiện chính được bán

riêng lẻ phải tuân thủ theo các quy định về dán nhãn của Liên minh châu Âu

(EƯ). Cơ sở pháp lý của yêu cầu nhãn mác là Chỉ thị 94/11/ÉC của Nghị viện

châu Âu và của ủy ban châu Âu (ÉC) ban hành ngày 23/03/1994 về các luật

6 C o u n c il Directive 85/374/EEC of 25 July 1985 ôn the approximation of the laws, regulations a nd

administrative provisions of the M e m b er states c o n c e m i ng liabílity for defective products,

http://europa.eu/legislation summaries/consumers/consumer safetv/132012 en.htm

17 \.uụo^

lệ, quy định và các điều khoản hành chính của các quốc gia thành viên liên

quan đến dán nhãn nguyên vật liệu được sử dụng trong các bộ phận chính của

giày dép đê bán cho người tiêu dùng. Nội dung chỉ thị nêu rõ nhãn mác phải

miêu tả rõ những nguyên liệu của 3 phần chính trên mặt hàng giầy dép (phần

mặt trên, phẩn vải lót và đế giầy), nêu rõ trong tấng trường họp là "da", "da

thuộc", "vải" hay "loại khác". Nếu không có loại vật liệu nào chiếm ít nhất

8 0% sản phẩm thì nhãn mác phải nêu rõ thông tin về 2 vật liệu chính đã được

sử dụng tạo thành sản phàm.

b) Mặt hàng dệt may.

Dệt may là một trong những mặt hàng chủ đạo của Việt Nam xuất khẩu

sang EU. Các loại quần áo lót, quần áo ngoài, áo khoác, mũ, tất... hàng ngày

đều tiếp xúc trực tiếp với người sử dụng. Vì vậy EU đòi hỏi rất cao về độ an

toàn của các nguyên vật liệu sử dụng trong quá trình sản xuất đế tránh gây

ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng. Các doanh nghiệp Việt Nam muốn xuất

khẩu hàng may mặc vào EU cần nắm rõ những quy định mang tính bát buộc

về mặt hàng này. Trong số đó :

- Luật REACH (như đã trình bày ở phần a)

- Chỉ thị 2002/61/ÉC đã được 27 quốc gia EU đưa vào luật quốc gia.

Nội dung của thông tư này là cấm bán sản phẩm dệt may có chứa thuốc

nhuộm azo bị nghi ngờ là gây ưng thư.

- Chỉ thị 94/27/EC về giới hạn Niken trong các vật trang sức và phụ

kiện may mặc.

- Chỉ thị số 2003/53/EC (sửa đổi tấ Chỉ thị 76/769/EEC), EU đã đặt ra

những quy định hạn chế đối với việc sử dụng những hóa chất dễ gây nguy

hiểm, trong đó có Nonnyl Phenols (NP) và Nonnyl Phenol Ethoxylates

(NPEs) là những hóa chất có ảnh hưởng đến tuyến nội tiết nếu được sử dụng

trong các sản phẩm dệt may.

- Chỉ thị số 76/769/EEC (sửa đổi từ Chỉ thị 83/264/EEC) cấm việc

marketing và sử dụng những sản phẩm dệt tiếp xúc vợi da nếu nhũng sản

phẩm này chứa các chất làm chậm khả năng bắt cháy bao gầm :

+ Tri - (2,3, - dibromopropyl) - phosphate (TRIS)

+ Tris - (aziridinyl) - phosphineoxide (TEPA)

+ Polybromobiphenyles (PBB)

- EU cũng có quy định về cách thức ghi nhãn cho các sản phẩm dệt

may bán tại EU qua Thông tư 96/74 /ÉC. Việc ghi nhãn này bắt buộc phải

được xem là một phần của chất lượng. Phạm vi áp dụng : các sản phàm chỉ

gầm toàn xơ dệt; các sản phẩm dệt có chứa ít nhất 8 0% xơ dệt theo khối

lượng ; vải bọc đầ gỗ, ô, vật liệu che nắng, vật liệu trải sàn, thảm, găng tay,

bao tay...

c) Mặt hàng gỗ.

Quy định chung của EU mang tính bắt buộc đối với tất cả những sản

phẩm gỗ nhập khẩu vào thị trường các nước EU. Do đó, khi xuất khẩu vào

những thị trường này, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tuân theo tất cả

những yêu cầu và đảm bảo sản phẩm của mình phải phù hợp với những quy

định đó.

về mặt hàng gỗ, EU ban hành bộ Quy định sản phẩm, gầm có trách

nhiệm pháp lý theo quy định 85/343/EEC, nghĩa là phải có đền bù thiệt hại

cho cá nhân hoặc tập thể khi sản phẩm không an toàn, gây thiệt hại cho người

sử dụng. Kế đến, quy định kiểm soát các chất nguy hiểm có thể có trong sản

phẩm như : Cadmium, PCP bị hạn chế dư lượng ; các chất amiăng, PCB, PCT

bị cấm, hóa chất gây thủng tầng ozon (bị cấm từ 2015) và cho kiểm soát theo

chế độ đặc biệt khắt khe đối với những lô hàng làm từ gỗ gụ, thông Chile, gỗ

hầng sắc của Braxin. Bên cạnh đó, Luật hóa chất REACH cũng được EU áp

dụng cho mặt hàng này.

Ngoài ra, EU còn có các quy định về việc sử dụng hóa chất trong các

sản phẩm gỗ như :

- không có chất Fogmandehit trên ván gỗ (nồng độ tối đa 0,1 mi trên

m 3)

- Việc marketing các sản phẩm chứa thành phần PCP Pentaclophenol bị

cấm (chất PCP thường được sử dụng để chống nấm mốc trên sản phẩm dệt

may, sản phẩm da và để hoàn thiện các sản phẩm gỗ).

- Penta BDE (được sử dụng để sản xuất bột Pholiurethane cho sản

phẩm gỗ và hàng bủc nệm) tối đa là 0,1 by mass.

d) Mặt hàng nông sản và thủy sản.

Theo Luật thực phẩm của EU số 2002/178/EC, mỗi công dân đề có

mong muốn chính đáng về an toàn và chất lượng thực phẩm hủ tiêu dùng.

Điều 14 của Luật này - Yêu cầu về an toàn thực phẩm - nêu rõ :

Ì. Thực phẩm sẽ không được bán tại chợ nếu không được đảm bảo an

toàn.

2. Thực phẩm coi như không đảm bảo an toàn k h i:

(a) gây tổn thương tới sức khỏe con người.

(b) không đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng.

3. Đe khẳng định thực phẩm trong điều kiện an toàn, cần chú ý tới :

(a) các điều kiện sử dụng thực phẩm thông thường bởi người tiêu dùng

và từng công đoạn sản xuất, chế biến và phân phối,

(b) các thông tin cung cấp cho người tiêu dùng, gồm thông tin về nhãn

mác, hoặc thông tin chung, sẵn có cho người tiêu dùng liên quan

đến việc tránh các ảnh hưởng bất lợi tới sức khỏe từ một loại thực

phẩm hay một nhóm thực phẩm nào đó...

4. Đe khẳng định một loại thực phẩm không đáp ứng nhu câu của

người tiêu dùng, cần chú ý xem loại thực phẩm đó không đáp ứng vì

bị nhiễm khuẩn bời vật chất lạ, sự xuống cấp về chất lượng hoặc

thối rảa 1.

Đe đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm, Liên minh châu Âu thực

hiện nguyên tắc quản lý chất lượng và kiểm soát định hướng quá trình qua các

dây chuyền cung cấp thực phẩm - từ tàu đánh bắt hoặc nơi nuôi trồng, chế

biến tới bàn ăn 'Tròm the Farm to the Fork". Vì vậy tìm hiểu các quy định

của EU về vệ sinh an toàn thực phẩm là rất cần thiết, giúp các doanh nghiệp

nắm rõ và vận dụng tốt khi muốn thâm nhập vào thị trường này.

Cá và thủy sản có vỏ, cà phê, hạt điều, chè, hạt tiêu, gỗ, rau quả, mật

ong... là các mặt hàng nông - thủy sản xuất khẩu chủ đạo của Việt Nam.

Trong đó, cà phê, chè, gỗ và gạo thường không gặp phải các quy định chặt

chẽ dưới hình thức các biện pháp vệ sinh dịch tễ mặc dù nước nhập khẩu có

thể áp dụng quy định bắt buộc không có dư lượng bảo vệ thực vật hay mức độ

nhiễm khuẩn quá mức cho phép. Trái lại, cá, thủy sản có vỏ và động vật chăn

nuôi lại là đối tượng chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt bởi các biện pháp vệ sinh

động thực vật để bảo đảm an toàn thực phẩm cho con người.

Biện pháp vệ sinh động thực vật - bất cứ biện pháp nào được áp

dụng.

a) Để bảo vệ sức khỏe con người hay động thực vật trong phạm vi lãnh

thổ của nước thành viên khỏi các nguy hiểm nẩy sinh từ khâu nhập khẩu, từ

sự hình thành và lây lan của các côn trùng có hại, dịch bệnh, các sinh vật

mang bệnh hoặc các sinh vật gây bệnh.

7 Regulation (ÉC) No 178/2002 of The European parliament and of The Council of 28 January 2002 laying down the general principles and requừements of food law, establishing the European Food Saíety Authority and laying down producers in matters of food safety, http://ec.europa.eu/food/food/foodlaw/index en.htm

b) Đe bảo vệ sức khỏe, cuộc sống con người, động thực vật trong phạm

vi lãnh thổ của nước thành viên khỏi các nguy hiểm phát sinh từ các chát phụ

gia, chịt gây ô nhiễm, độc tố hay các sinh vật gây bênh trong đô ăn, thức

uống, thực phẩm.

c) Đe bảo vệ sức khỏe cuộc sống con người, động thực vật trong phạm

vi lãnh thổ của nước thành viên khỏi các nguy hiểm phát sinh từ các dịch

bệnh lây từ động vát, thực vật và các sản phẩm của nó, hay từ khâu nhập

khẩu, từ sự hình thành và lây lan của các loại côn trùng có hại.

d) Để ngăn chặn hoặc hạn chế những nguy hại khác trong phạm vi lãnh

thổ của các nước thành viên từ khâu nhập khẩu, sự hình thành và lây lan của

các côn trùng có hại.

Các biện pháp vệ sinh động thực vật bao gồm tịt cả các luật, nghị định,

quy định, yêu cầu và các thủ tục liên quan,.... ,và các yêu cầu đóng gói, dán

nhãn trực tiếp liên quan đến sự an toàn của thực phẩm 8.

Dưới đây là một số quy định của EU nhằm thực hiện các biện pháp vệ

sinh động thực vật:

Một số quy định của EU về hóa chất bị cẩm và hóa chất bị hạn chế

dư lượng.

- EU áp dụng MLRs (Maximum Residue Limit) là một giới hạn tối đa

dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (biểu thị bằng mg/kg), mới đây nhịt được ban

hành ngày 01/09/2008, quy định rằng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tìm thịy

trong thức ăn phải an toàn cho người sử dụng và ở mức thịp nhịt có thể. Giới

hạn tối đa là mức độ cao nhịt có thể của dư lượng thuốc trong thực phẩm và

thức ăn chăn nuôi được coi là hợp pháp. Quy chế mới này bao gồm khoảng

1100 loại thuốc trừ sâu đã và đang được sử dụng trong nông nghiệp trong và

8 Tổng cục tiêu chuẩn đo lường chịt lượng (tải ngày 15/04/2010) Hiệp định SPS

http://portal.tcvn.vn/quangbinh/media/TBT/Hiep%20Dinh%20SPS.doc

ngoài EƯ. Nó liệt kê giới hạn tối đa thuốc trừ sâu cho 315 sản phẩm nông

nghiệp. Trường họp thuốc trừ sâu là loại không được đề cập cụ thể, một mặc

định chung MRLs là 0,01 mg/kg được áp dụng 9

- Hiện EU đang thực hiện chính sách "dư lượng = 0" đối với 26 chất

kháng sinh bị cấm hoàn toàn. Trong đó có :

+ Chloramphenicol: gây suy tảy, rối loạn tăng trưởng sụn

xương.

+ Nitroíurans (bao gồm cả Furazolidone) : gây ung thư nêu sử

dụng trong thời gian dài.

+ Green Malachite : là chất được dùng phổ biến trên thế giới để

trị các bệnh nấm, ký sinh trên trứng cá, cá và các loại sò hến (nhuyễn thế), đó

là một loại thuốc trừ nấm rất công hiệu và thường được dùng để tẩy trùng

trong các hồ nuôi cá giống. Còn chất Leucomalachite Green là chất phát sinh

trong quá trình chuyển hóa cảa Malachite Green và thường tồn dư trong cá

một thời gian dài, ngay cả khi không còn thấy Malachite Green nữa. Nó gây

tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Do vậy EU không chấp nhận sử dụng

chất này trong thực phẩm.

+ ...

- Bên cạnh các chất kháng sinh bị cấm hoàn toàn, EU còn quy định các

chất kháng sinh bị hạn chế (cho phép sử dụng nhưng quy định giới hạn tối đa)

trong đó có một số chất thuộc nhóm Fluoroquinolone như Ciproíloxacine,

Enroíloxacine, Oxolinic acid... gây sụ đầu xương, chậm phát triển chiều cao...

EU ngày càng hạ thấp ngưỡng phát hiện dư lượng kháng sinh trên cơ sở hiện

đại hóa thiết bị kiểm tra. Mỗi khi nâng cấp thiết bị kiểm tra dư lượng kháng

sinh ở trong thịt gia sức, gia cầm và thảy sản nhập khẩu, EU lại hạ thấp

9 New rules ôn pesticide residues to strengthen food saíety in European Union, Ì September 2008, http://europa,eu/rapid/pressReleasesAction.do?refeience=IP/08/1282&format=HTML&aged=0&language=E

ngưỡng phát hiện dư lượng kháng sinh.

Một số quy định của EU về phụ gia thực phẩm.

Phụ gia thực phẩm là các loại nguyên liệu khác nhau được dùng để

thêm vào thực phẩm nhằm mục đích làm tăng thêm sự hấp dẫn của sản phẩm,

hoặc làm đông đặc thực phẩm. Phụ gia thực phẩm là đối tượng điều chỉnh của

luật pháp EU. ữ các nước thuộc Liên minh châu Âu, các phụ gia thực phẩm

được chấp nhận đều mang số hiệu nhận biết: trước số hiệu là chữ E. Các phụ

gia thực phẩm được ghi nhận trong danh sách các thành tố trên bao bì bằng

cách cho biết tên chất hay số liệu ban hành của nó.

- Phẩm màu được thêm vào thực phẩm nhằm mục đích làm cho thực

phẩm dễ bắt mắt, sinh động hem và kích thích người tiêu dùng. Quy định của

EU về phụ gia trong thực phẩm là phẩm màu được nêu trong Chỉ thị

94/3 6/EC chỉ được dùng các chất màu đã được quy định để làm phụ gia trong

thực phẩm. Ngoài ra Chỉ thị còn nêu rõ là không được thêm phụ gia vào các

thực phẩm là thịt gia cầm, cá, nhuyễn thể, động vật có vỏ (ngoại trừ trường

hợp đặc biệt).

- Chất làm ngọt được sử dụng phổ biến trong thực phẩm để tăng thêm

sự lôi cuốn của sản phẩm. Quy định của EU về chất phụ gia trong thực phẩm

là chất làm ngọt được nêu trong Chỉ thị 94/35/EEC. Chất làm ngọt có thành

phần là những chất không có hại cho sức khỏe và môi trường. Hạn chế những

chất làm ngọt có nguồn gốc từ hóa học.

- Hương liệu sử dụng trong thực phẩm làm cho thực phẩm ngon và

thơm hơn. Hương liệu là nguồn bố sung vào thực phàm và phải đảm bảo rằng

không chứa bất kỳ một nguyên to hay hợp chất nào có hàm lượng độc tố nguy

hiểm ; phải tuân theo bất cứ một tiêu chuẩn nào về độ tinh khiết; không chứa

hơn 3 mg/kg asenic ; chì không quá lo mg/kg ; Cadimi không quá lmg/kg và

10 Đinh Thị Ngọc Linh (2008), Các tiêu chuẩn về môi trường EU và vần để xuất khẩu thủy sàn của Việt Nam Đề tài nghiên cứu cấp Viện, v i ện Nghiên cứu châu Âu.

thủy ngân không quá lmg/kg 10.

Một số quy định khác.

Quy định 1005/2008 của ủy ban châu Âu (ÉC) về thiết lập hệ thống

kiểm soát nhằm phòng ngừa, ngăn chặn và xóa bỏ hoạt động khai thác, đánh

bắt thủy sản bất hợp pháp (Illegal, Unreport and Unregulated íĩshing - lưu)

chính thờc có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2010. Theo lưu, các lô hàng thủy

sản khi xuất khẩu vào thị trường EU phải có giấy chờng nhận thể hiện thông

tin về tính hợp pháp của sản phẩm. Các thông tin bao gồm thông tin về tàu

khai thác, tên chủ tàu, phương tiện đánh bắt, vùng biển khai thác, loại sản

phẩm và trọng lượng, giấy báo chuyển hàng trên biển...

2. Các quy định về nhãn hiệu hàng hóa.

2.1. Quy định về nhãn hiệu hàng hóa

Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ

chờc, cá nhân khác nhau ". Nhãn hiệu là một yếu tố đặc trưng gắn liền giữa

thị trường thương mại và lĩnh vực sở hữu công nghiệp. Nó được sử dụng

trong một thời gian dài bời các nhà sản xuất cũng như các thương nhân để xác

định nguồn gốc xuất xờ của hàng hóa hay dịch vụ của họ và phân biệt những

hàng hóa, dịch vụ đó với các hàng hóa, dịch vụ được sản xuất hay bán bởi các

chủ thể khác. Chờc năng phân biệt nguồn gốc hàng hóa hay dịch vụ của nhãn

hiệu luôn được xem là yếu tố quan trọng nhất của nhãn hiệu hàng hóa. Vì vậy

nó luôn đóng vai trò trung tâm và được đề cập đến rất nhiều trong pháp luật

về nhãn hiệu hàng hóa của hầu hết các quốc gia trên thế giới.

EU quy định nhãn hiệu cơ bản có thể hình thành bằng chữ, bằng hình

vẽ lẫn với nhiều màu sắc khác nhau. Dùng những phương tiện này nhà sản

xuất có thể tạo nên rất nhiều loại hình nhãn hiệu khác nhau phù họp với từng

mặt hàng của từng đối tượng tiêu thụ. EƯ không dùng các loại nhãn hiệu sau

" Định nghĩa về Nhãn hiệu, Điều 4 khoản 16 Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam 2005.

đây:

- Giống quốc kỳ, quốc huy hay quân huy của nước nào đó,

- Huy hiệu hay giống huy hiệu của một đoàn thể xã hội nào đó,

- Trùng hoặc giống hệt một nhãn hiệu đã được đăng ký hay đã được

sử dụng,

- Chân dung người khác mà chưa được sự đồng ý của người đó,

- Chân dung hay tên lãnh tụ,

- Dùng tên địa lý...

2.2. Quy định về bảo hộ sạ hữu công nghiệp.

EU đã tham gia Công ước Paris về bảo hộ sạ hữu công nghiệp. Đối

tượng bảo hộ bao gồm patent, mẫu hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu

dịch vụ, tên thương mại, chỉ dẫn nguồn gốc hoặc tên gọi xuất xứ và chống

cạnh tranh không lành mạnh.

Tại EU, các nguyên tắc bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa được ghi nhận trong

2 văn bản pháp luật quan trọng được ban hành liên quan một cách trực tiếp

đến pháp luật về nhãn hiệu hàng hóa, đó là Văn bản hướng dẫn đầu tiên năm

1988, 104/89/EEC, về hài hòa pháp luật về nhãn hiệu hàng hóa của các quốc

gia và Quy định của Hội đồng năm 1993, 40/94/EC, về Nhãn hiệu hàng hóa

Cộng đồng.

* Văn bản hướng dẫn 104/89/EEC được ban hành không phải nhằm

mục đích thống nhất tất cả các hệ thống pháp luật về nhãn hiệu hàng hóa của

các quốc gia. Mục đích của nó chỉ là hướng đến việc cố gắng làm giảm đi sự

khác biệt giữa các hệ thống nhãn hiệu hàng hóa quốc gia là nguyên nhân gây

ra những rào cản cho thương mại và ảnh hưạng đến sự lưu thông tự do hàng

hóa, dịch vụ cũng như hạn chế sự phát triển của các thị trường đơn lẻ. Có 3

điều khoản quan trọng của văn bản liên quan đến cơ chế đăng ký nhãn hiệu

hàng hóa cũng như việc xác lập quyền thông qua đăng ký, đó là:

-Điều 3: Chỉ ra những căn cứ cho việc từ chối hay vô hiệu hóa sự đăng

ký của các nhãn hiệu hàng hóa;

- Điều 4: Đe cập đến những trường họp được coi là gây ra sự xung đột

với những nhãn hiệu hàng hóa trước đó;

- Điều 5: Xác lập quyền thông qua thủ tục đăng ký nhãn hiệu hàng hóa.

Theo những quy định tại Điều 4 của Luật này, một nhãn hiệu hàng hóa

sẽ không thế được đăng ký, hoặc nếu đã được đăng ký sẽ có thể bị tuyên bố

vô hiệu ẫ các quốc gia châu Âu nếu nó bị coi là giống hoặc tương tự với

những nhãn hiệu đã được đăng ký được sử dụng cho những hàng hóa hay dịch

vụ tương tự, hoặc nó có thể gây ra sự nhầm lẫn với những nhãn hiệu Cộng

đồng trước đó.

Ngoài ra, một nguyên tắc quan trọng khác liên quan đến việc bảo hộ

nhãn hiệu hàng hóa ẫ châu Âu quy định rằng việc bảo hộ đối với nhãn hiệu

hàng hóa sẽ không chỉ bị giới hạn trong phạm vi những hàng hóa và dịch vụ

tương tự. Theo đó, phạm vi bảo hộ sẽ được mẫ rộng cho cả những trường hợp

nhãn hiệu hàng hóa được sử dụng cho những loại hàng hóa hay dịch vụ không

tương tự khi sự sử dụng như thế có thể gây thiệt hại hoặc tạo ra những điều

kiện bất lợi cho danh tiếng của nhãn hiệu trước đó .

* Quy định 40/94/EC của Hội đồng châu Âu năm 1993 chủ yếu đề cập

đến những vấn đề liên quan đến nhãn hiệu hàng hóa cộng đồng. Vì thế, nó

còn được biết đến với tên gọi Quy định về Nhãn hiệu hàng hóa Cộng đồng

(Community Trade Mark Regulation - CTMR).

Hệ thống đăng ký Nhãn hiệu hàng hóa Cộng đồng ra đời để giúp các

chủ sẫ hữu nhãn hiệu tiến hành đăng ký nhãn hiệu hàng hóa của mình vào các

nước châu Âu thuận lợi, nhanh chóng và đỡ tốn kém hơn. Hệ thống này tồn

tại độc lập với các nước thuộc cộng đồng. Nhãn hiệu hàng hóa được đăng ký

12 ThS. Phan Ngọc T âm (2006), Bào hộ nhãn hiệu nổi tiếng theo pháp luật châu Âu và Hoa Kỳ Tạp chí Khoa học Pháp luật số 4/2006.

thông qua hệ thống này được gọi là nhãn hiệu cộng đồng hay còn gọi là CTM.

CTM là dấu hiệu chung để xác định và phân biệt hàng hóa, dịch vụ

cùng loại của các nhà sản xuất khác nhau được đăng ký qua hệ thông đăng ký

CTM và có hiệu lực pháp lý tại tất cả các quốc gia thành viên của Cộng đông

châu Âu.

Đe được đăng ký CTM, nhãn hiệu phải được cả 27 nước trong cộng

đồng đồng ý. Sau khi được đăng ký tại cơ quan đăng ký này, nhãn hiệu đó sẽ

có hiệu lực ở tất cả các nước thành viên EU. Ngược lại, nếu nhãn hiệu bị huy

bỏ hay mất hiệu lực ở một nước thành viên thì đương nhiên bị mất hiệu lực

trong cả cộng đồng.

Trong quá trình đăng ký, chữ cần một trong các nước EU từ chối bảo hộ

thì việc đăng ký nhãn hiệu thông qua hệ thống đăng ký CTM coi như không

thành công. Lúc này, nếu chủ sở hữu vẫn muốn đăng ký nhãn hiệu vào những

nước thành viên khác không từ chối bảo hộ nhãn hiệu thì có thể chuyển đơn

đăng ký CTM thành nhiều đon đăng ký quốc gia vào từng nước này.

Vì hệ thống đăng ký CTM độc lập và không có ảnh hưởng đối với hệ

thống đăng ký quốc gia của mỗi nước thành viên cộng đồng , nên chủ sở hữu

nhãn hiệu hoàn toàn tự do nộp đơn đăng ký nhãn hiệu CTM, hoặc nộp đơn

quốc gia, hoặc cả hai. Điều này có nghĩa là nhãn hiệu CTM và nhãn hiệu đăng

ký quốc gia đều có thế song song tôn tại.

Ngoài ra, nếu muốn đăng ký nhãn hiệu hàng hóa ở EƯ, doanh nghiệp

còn có thể làm theo một cách khác. Đó là nộp đơn đăng ký theo hệ thống

Madrid mà EU là một thành viên (bao gồm cả Thỏa ước Madrid và Nghị định

thư Madrid).

Có thể nói, EU ngày nay được coi là một đại quốc gia ở châu Âu. Cùng

với các chính sách thương mại và các chính sách ngoại thương, các quy định

pháp lý được xây dựng nhằm tạo cơ hội kinh doanh cho mọi đối tượng trong

thị trường chung và ngăn ngừa cạnh tranh không lành mạnh bắt nguồn từ sự

méo mó về thương mại. Một thị trường lành mạnh không thể vận hành một

cách suôn sẻ nếu không thống nhất các quy định và điều kiện cạnh tranh áp

dụng. Và đối với các quốc gia có quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu

EU, việc nghiên cứu và áp dụng các quy định pháp lý nêu trên có ý nghĩa hết

sức quan trọng. Trong xu thế nhập mở cửa hiện nay, nắm bắt thời cơ và hiểu

rõ thị trường sẽ giúp các quốc gia có thể định hướng chính sách phát triển,

thúc đữy quan hệ buôn bán và hòa nhập với nền kinh tế thế giới. V ới thị

trường EU, việc quan hệ với khối liên minh này sẽ đem lại cho các quốc gia

nhiều cơ hội cũng như cả những thách thức.

về phía Việt Nam, kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao với EU năm

1990, quan hệ kinh tế thương mại ngày càng phát triển và được củng cố về

mọi mặt. Đặc biệt trong những năm gần đây, Việt Nam đang xúc tiến, khai

thông, thâm nhập vào thị trường EU. Trên thực tế vấn đề thâm nhập này

không phải dễ dàng khi những quy định pháp lý và những rào cản thương mại

luôn gây trở ngại cho phía doanh nghiệp Việt Nam. Mặc dù đứng trước những

thử thách lớn như vậy, nhưng các doanh nghiệp Việt Nam không ngần ngại

"vượt rào" để có thể tiếp cận được với thị trường đầy tiềm năng này. Đe làm

rõ hơn điều đó, nội dung của chương tiếp theo sẽ trình bày cụ thể thực tiễn

vận dụng các quy định pháp lý của doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khữu

sang thị trường EU.

C H Ư Ơ NG 2 THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VÈ CHẤT LƯỢNG VÀ N H ÃN HIỆU H À NG HOA CỦA EU Ở CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM KHI XUẤT KHẨU SANG THỊ TRƯỜNG NÀY.

ì. Tổng quan về hoạt động xuất khẩu cờa Việt Nam vào thị trường EU.

1. Kim ngạch xuất khẩu.

Ngay sau khi chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1990, việc

buôn bán giữa Việt Nam và EU phát triển khá mạnh. "Hiệp định dệt may" ký

kết năm 1993 và Hiệp định khung năm 1995 đã đánh dấu bước đột phá trong

mối quan hệ giữa Việt Nam và EƯ. Việc ký kết các Hiệp định này đã mở ra

những triển vọng mới trong quan hệ hợp tác và tạo cơ sở pháp lý cho sự phát

triển các mối quan hệ bền chặt lâu dài giữa Việt Nam - EU cũng như các

nước thành viên.

Bảng 1: Kim ngạch xuất khẩu cờa Việt Nam sang EU giai đoạn 2005 - 2009 Đơn vị: triệu USD

2008 2009 2007 2006 2005 Năm 1. Tổng 62 685,1 48 561,4 57 096,3 39 826,2 32 447,1 KNXK cờa VN 2. Trong đó 9 096,4 7 094,0 10 853,0 9 378,3 5 517,0 KNXK sang EU 17,8 18,7 17,3 17 16,4 3.Tỷ trọng %

13 Website cùa Bộ Công thương (truy cập 20/03/2010), Trị giá xuất khẩu hàng hóa phân theo khối nước phân theo nước và vùng lãnh thô, http://tttiĩi.moit.gov.vn/dstk.aspx?NewID=10E&CateID=l

(Ngu n : Thống kê của Bộ Còng thương 1 3 )

Qua bảng Ì ta thấy kim ngạch xuất khẩu của của Việt Nam sang Eư

tăng đều qua các năm từ 2005 đến 2008, trung bình tăng khoảng 2 5% so với

năm trước, tuy nhiên tỷ trọng so với kim ngạch xuất khẩu chung của Việt

Nam chi ở mức trên dưới 18%. Con số này còn chưa cân xứng với tiềm năng

trao đối thương mại của cả hai bên. Duy chỉ có năm 2009, do tác động của

cuộc khủng hoảng kinh tế diễn ra trên toàn thế giới, kim ngạch xuất khẩu nói

chung và kim ngạch xuất khẩu sang EU nói riêng có sị sụt giảm khoảng 9%

và 1 3% so với năm 2008.

2. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lịc.

Mặc dù EU là một thị trường hết sức "khó tính", khó thâm nhập, nhung

Việt Nam cũng đã tìm ra những mặt hàng chiến lược có thể chinh phục được

thị trường này. Cơ cấu hàng xuất khẩu có sị thay đổi tùy từng giai đoạn nhát

định. Trong những năm 1991 - 1992, mặt hàng chủ lịc của Việt Nam là gạo,

nông sản (gạo chủ yếu xuất sang nước thứ 3). Từ khi hai bên ký kết Hiệp định

hàng dệt may thì trong các năm từ 1992 đến 1997, mặt hàng chủ lịc của Việt

Nam lại là hàng dệt may, giày dép, thủy hải sản. Hiện nay, các mặt hàng Việt

nam xuất sang EU ngày càng phong phú và đa dạng. EU hiện là một trong

những đối tác thương mại lớn nhất của Việt nam, xuất khẩu của Việt Nam

sang EU chiếm 17 - 1 8% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Cơ cấu

mặt hàng của Việt Nam sang EU chủ yếu tập trung vào các mặt hàng truyền

thống : Giày dép, dệt may, cà phê, gạo, cao su, than đá, điều nhân, rau quả,

hàng thủ công mỹ nghệ và thủy hải sản. Những mặt hàng này chiếm tới 7 9%

tổng kim ngạch xuất khấu của Việt Nam vào EU. Trong đó riêng giày dép

chiếm 30%, dệt may chiếm 25%, cà phê và hải sản chiếm trên dưới 14%. Từ

năm 1996 đến nay, trong cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam xuất hiện thêm

một số mặt hàng như : đồ chơi trẻ em, đồ thể thao, đồ gỗ nội thất và các sản

phẩm gốm.

Bảng 2 : K im ngạch xuất khẩu 10 mặt hàng chủ lực của Việt Nam sang

thị trường EU trong các n ăm từ 2007 đến 2009.

Năm 2009

Năm 2008

Năm 2007

Nội dung Nội dung

Giá trị

K.lượng

Giá trị

K.lượng

Giá trị

K.lượng

(nghìnUSD)

(tấn)

(nghìnUSD)

(tấn)

(nghìnUSD)

(tấn)

9 378 294

10 853 004

9 095 953

KNXK sang EU

Trong đó các

HHXKchủ yếu

1 948 304

2 508 276

2 184 763

Giày dép

1 602 939

1 703 627

1 498 950

Dệt may

550 168

806 351

641 212

Đô gô

813 078

558 456

994 310

502 027

878 884

559 759

Cà phê

77 290

43 821

165 608

67 623

147 573

77 731

Cao su

Máy vi tính và

415 662

457 024

414 807

linh kiện

Túi

xách,

327 620

292 200

248 477

vali.mũ và ô dù

Sản phàm mây,

109 655

76 302

120 126

tre,cói và thảm

1 149 207

Hải sản

923 965

1 050 453

Hạt điêu

37 870

165 644

253 368

37 103

186 290

(Nguồn : Tổng cục thống kê 1 4 )

Ngoài những mặt hàng truyền thống, hàng xuất khẩu của Việt Nam còn

xuất hiện những mặt hàng mới, phù hợp với nhu c u của thị trường EU, khai

" Website của Tổng cục thống kê (truy cập 20/03/2010) Trị giá xuất khẩu phân theo một số nước khái nước và vùng lãnh tho chù yểu và phàn theo mặt hàng chủ yểu sơ bộ các năm 2001 2008 2009 http://www.gso.°ov.vn/default.aspx?tabid=629&idmid=4

thác được thế mạnh của Việt Nam và chiếm một tỷ trọng tương đối trong cơ

cấu hàng xuất khấu sang EU như hàng điện tử : máy vi tính và linh kiện. Chỉ

tính riêng kim ngạch xuất khẩu của của hai mặt hàng này đã đạt trên 400 triệu

USD một năm (theo bảng 2), chiếm khoảng 5% kim ngạch xuất khẩu sang

EƯ. Bước đầu hoạt động xuất khẩu của các mặt hàng trên đã gặt hái được

nhờng thành công và thâm nhập được vào thị trường tiềm năng này.

li. Thực tiễn xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam sang EU.

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường EU không ngừng

tăng cả về lượng và chất. Tuy nhiên tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu còn nhỏ bé

chưa tương xứng với tiềm năng của hai bên. Thực tế cho thấy, một trong

nhờng nguyên nhân quan trọng hạn chế cơ hội xuất khấu của các doanh

nghiêp Việt Nam chính là hành lang pháp lý của Liên minh này. Đe quản lý

chất lượng, EU đã ban hành nhờng quy định rất khắt khe về tiêu chuẩn an

toàn vệ sinh thực phẩm và môi trường. Ngoài ra EU cũng đưa ra các quy định

cụ thể về nhãn hiệu và bảo hộ quyền sở hờu công nghiệp đối với mỗi mặt

hàng. Nhận thức được điều đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã cố gắng

tuân thủ các quy định pháp lý để tạo nền tảng, từng bước mở rộng thị trường

mặt hàng xuất khẩu. Hơn nờa các mặt hàng xuất khấu của Việt Nam đang

hướng tới tiêu chí làm cho người tiêu dùng châu Âu quen dần với thương hiệu

của hàng hóa Việt Nam, từng bước hình thành tập quán và thói quen tiêu dùng

hàng Việt Nam. Tuy nhiên, căn cứ vào khả năng của Việt Nam thì tốc độ gia

tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường EU vẫn còn chưa tương xứng. M ột

nguyên nhân quan trọng ở đây là do việc vận dụng các quy định về nhãn hiệu

và chất lượng sản phẩm còn chưa hiệu quả. Ta sẽ xem xét thực tiễn xuất khẩu

một số mặt hàng chủ yếu để rút ra một số vấn đề cần xúc tiến đồng thời giải

quyết nhờng vấn đề còn tồn tại liên quan đến việc thực hiện các quy định

pháp lý của Liên minh châu Âu EU nhằm tăng kim ngạch xuất khấu của hàng

hóa Việt Nam sang thị trường này.

1. M ặt hàng giày dép.

Đây là mặt hàng quan trọng nhất của Việt Nam khi xuất khẩu vào thị

trường EU và hiện nay vẫn là mặt hàng có kim ngạch lớn nhất. Trước đây, khi

xuất khẩu mặt hàng này sang EU, các nhà xuất khẩu Việt Nam phải xin giấy

phép nhưng từ sau khi ký Hiệp định khung hợp tác (17/07/1995) thì nhóm

hàng này được nhập khẩu tỳ do vào EU. Chính vì vậy kim ngạch xuất khẩu

tăng nhanh : năm 1995 đạt 481,3 triệu USD, năm 1996 đạt 664,6 triệu Ư SD ;

năm 1997 đạt 1032,3 triệu Ư SD I5. Với kim ngạch như vậy đã vượt xa mặt

hàng dệt may đã từng giữ vị trí số Ì trong thời kỳ 1992 -1995.

Trong thời kỳ từ năm 2000 đến nay, kim ngạch xuất khẩu giày dép của

Việt Nam nhìn chung vẫn ổn định với mức tăng trưởng biến động không

nhiều qua các năm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam đã, đang và sẽ còn

gặp phải nhiều khó khăn trong xuất khẩu mặt hàng này do nhiều yếu tố liên

quan tới khả năng cạnh tranh, các biện pháp hạn chế của EU như là từ ngày

06/04/2006 Liên minh châu Âu chính thức áp thuế chống bán phá giá đối với

sản phẩm giày mũ da nhập khẩu từ Việt Nam với mức thuế khởi đầu là 4,2%,

tăng dần tới mức cao nhất 16,8% và cuối cùng dừng lại ở mức 10%; năm

2008, EƯ ra quyết định về việc bãi bỏ ưu đãi thuế quan GSP đối với mặt hàng

giày dép của Việt Nam. Hay mới đây nhất, ngày 22/12/2009, EU đã bỏ phiếu

chính thức thông quan đề xuất của úy ban châu Âu (ÉC) kéo dài thêm 15

tháng thời hạn áp thuế chống bán phá giá đối với giày mũ da nhập khẩu tù

Việt Nam. Quyết định có hiệu lỳc kế từ ngày 01/01/2010. Điều này dỳ báo

rằng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng giầy dép của chúng ta khó có thể tăng

15 PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và

triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã hội, trang 105.

trong thời buổi suy thoái kinh tế này. Theo Tổng cục thống kê, tông k im

ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Eư năm 2009 giảm 14,4% so với năm

2008, trong đó mặt hàng giày dép đạt 1,9 tỷ USD, giảm 23,2% so với năm

2008.

Bảng 3 : Giá trị xuất khẩu giầy dép của Việt Nam sang EU

giai đoạn 2002 - 2009

Giá trị (triệu USD)

N ăm

1 327,9

2002

1 602,5

2003

1 782,4

2004

1 783,2

2005

1 960,7

2006

2 184,7

2007

2008

2 508,3

2009

1 948,3

Nguồn : Bộ Công thương 16

Điều đáng chú ý là việc xuất khẩu mặt hàng giầy dép của Việt Nam

sang thự trường EU cho đến nay chủ yếu vẫn là hình thức gia công (chiếm 70

- 8 0% kim ngạch) nên hiệu quản thực tế rất nhỏ (25 - 3 0% tống doanh thu

xuất khẩu).

2. M ặt hàng dệt may.

Dệt may là mặt hàng xuất khau có kim ngạch lớn thứ 2 của Việt Nam

sang EU, hiện nay EU là thự trường xuất khấu hàng dệt may theo hạn ngạch

lớn nhất của Việt Nam. Từ năm 1980, hàng dệt may được xuất khẩu sang một

số nước thành viên EU như Đức, Anh, Pháp... nhưng đặc biệt phát triển mạnh

16 Trị giá xuất khất một số mặt hàng chủ yếu sang EU giai đoạn 2002 -2009, số liệu do cán bộ phòng Tổng hợp - Vụ châu Âu - Bộ Công thương cung cấp.

sau khi Hiệp đựnh buôn bán hàng dệt may được hai bên ký kết.

Phải thừa nhận rằng Hiệp định buôn bán hàng dệt may đã dành những

ưu đãi đánh kể cho các nhà xuất khẩu Việt Nam, nhờ đó kim ngạch xuất khấu

hàng dệt may vào EU tăng khá nhanh : năm 1995 đạt 350 triệu USD, sau 4

năm đến năm 1999 đã tăng gấp đôi đạt 700 triệu USD. Thị trường EƯ chiếm

tỷ trọng 46,7% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam

năm 1995, đến năm 1999 con sở này là 48,1% 17.

Trong thời kỳ 2002 - 2009, cùng với quá trình EU mở rộng từ 15 quởc

gia thành viên lên 27 quởc gia như hiện nay thì kim ngạch xuất khẩu hàng dệt

may sang EU cũng đạt tởc độ tăng trưởng tởt và luôn chiếm vị trí là một trong

những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Cụ thể sở liệu thởng kê của

Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy kim ngạch dệt may đã tăng đều từ 552

triệu USD năm 2002 lên 1603 triệu USD năm 2009 (xem bảng 4)

Bảng 4 : Giá trị xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang EU

giai đoạn 2002 - 2009

Giá trị (triệu USD)

Năm

551,9

2002

537,1

2003

760

2004

882,8

2005

1 244,6

2006

1 499,0

2007

1 703,9

2008

1 602,9

2009

" PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã hội, trang 109.

18 Trị giá xuất khẩu một so mặt hàng chú yếu sang EU giai đoạn 2002 - 2009, sở liệu do cán bộ phòng T ổ n" hợp - Vụ châu Âu - Bộ Công thương cung cấp.

Nguồn : Bộ Công thương 1

Theo bảng số liệu trên, năm 2009 vừa qua kim ngạch xuất khâu hàng

dệt may sang EU đạt 1,7 tỷ USD, giảm 3 1% so với năm 2008, cùng chung số

phận với ngành da giầy nói riêng và toàn bộ ngành hàng xuất khấu nói chung

do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế.

Trên thị trường hàng dệt may EU, bạn hàng nhập khẩu lớn nhất của

Việt Nam là Đức, chiếm 46,9% kim ngạch, bở xa các nước Pháp là 10,8%,

Anh 9,4%; Bỉ 6,1%... 19

Mặc dù hiện nay EU đã trở thành thị trường xuất khẩu hàng dệt may

lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch tăng khá nhanh nhưng cũng giống như

mặt hàng giầy dép, hàng dệt may của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU

chủ yếu là theo hình thức gia công (chiếm tỷ trọng trên 8 0 %) nên hiệu quả

thực tế rất nhở.

3. Mặt hàng nông sản.

Hàng nông sản xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang EU là cà phê, cao

su, gạo, chè, gia vị và một số rau quả. Do đã và đang được tập trung thành các

khu vực sản xuất và chế biến lớn, mang tính công nghiệp nên các mặt hàng

cao su, cà phê và chè xuất khẩu sang EU khá ổn định với tốc độ tăng trưởng

cao. Kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường EU trong

suốt giai đoạn từ 1995 đến nay đã tăng liên tục. Đặc biệt trong các năm từ

2001 đến 2007, xuất khẩu nông sản sang EƯ đã chiếm 18 - 1 9% kim ngạch

xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp của Việt nam. Ke hoạch xuất khau nông

sản của Việt Nam vào thị trường EU đã được xây dựng và thực hiện trong

nhiều năm dưới sự điều phối của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và

" PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và

triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã h ộ i, trang Ì lo.

mục tiêu đặt ra là đạt được kim ngạch khoảng 7 tỷ USD/ năm kể từ năm 2010,

từ đó nâng cao tỷ trọng xuất khẩu nông sản của Việt Nam vào thị trường EU

lên mức khoảng 3 0 % 2 0 .

Ngoài mặt hàng cà phê có nhiều biến động về kim ngạch xuất khâu do

biến động mạnh về giá trên thị trường thế giới thì gạo cũng là mặt hàng xuât

khẩu quan trọng sang EU, dù kim ngạch chưa cao do thuế nhập khấu rát cao

(100%) và nhập khẩu vào chủ yếu đổ tái suất sang nước thứ ba. Rau quả là

mặt hàng mới thâm nhập vào thị trường EU vài năm gần đây nhưng kim

ngạch tăng tương đối nhanh. Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu rau quả sang thị

trường này chiếm khoảng 1 8% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt

Nam. Các thị trường xuất khấu nông sản chính của Việt Nam trong khối EU

là Hà Lan, Thụy Điổn, Pháp, Anh, Bỉ.

4. Mặt hàng thủy sản.

Đây là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ tư của Việt Nam sang

EU. Trong giai đoạn từ 1995 đến 2000, thủy sản được xuất khẩu sang EU với

tốc độ tăng trưởng xuất khẩu rất nhanh (89%/ năm). Tuy nhiên, kổ từ năm

2000 đến 2002, hoạt động xuất khẩu thủy sản có phần chững lại sau khi EU

tăng cường áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn vệ sinh, môi trường

như kiổm tra dư lượng kháng sinh, hạ thấp ngưỡng phát hiện dư lượng các

chất kháng sinh, chất bảo quản trong thực phẩm... Tuy nhiên sau đó phía Việt

Nam đã nhanh chóng có các biện pháp điều chỉnh thích hợp đế khắc phục vấn

đề do phía EU đặt ra.

Tuy kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam vào EU tăng nhanh

trong những năm qua, nhưng hiện nay hàng thủy sản của Việt Nam chiếm tỷ

trọng khá khiêm tốn trên thị trường này. Thị trường EU hàng năm có nhu cầu

20 PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã h ộ i, trang n i, 112.

rất lớn về hàng thủy sản nhưng lại có yêu cầu rất cao về tiêu chuẩn chất lượng

và vệ sinh thực phẩm. Hiện nay, các doanh nghiệp chế biến và xuất khâu thực

phẩm đều buộc phải tuân thủ nhiều quy định liên quan đến nhập khâu sang

EU. Tuy nhiên, trong thực tế kinh doanh xuất khẩu, một số lô hàng thủy sản

của Việt Nam đưa vào EU còn không an toàn (nhiễm khuẩn, nhiễm bẩn...) và

chất lượng chưa được ổn định.

Bảng 5 : Giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang EU

giai đoạn 2002 - 2009

Giá trị (triệu USD)

Năm

97,9

2002

153,2

2003

245,3

2004

439,9

2005

726,0

2006

924,0

2007

1.149,2

2008

1.050,4

2009

Nguồn : Bộ Công thương 21

Trước đây hàng thủy sản của Việt Nam xuất sang nước thành viên nào

phải tuân thủ quy định về vệ sinh thực phẩm riêng của nước đó và không

được tự do luân chuyển giầa các thành viên EU. Tuy nhiên kể từ tháng

11/1999, trong khuôn khổ thị trường EU thống nhất và theo tinh thần của

Hiệp định hợp tác, các cơ quan chức năng của hai bên đã phối hợp kiểm tra

các điều kiện sản xuất để công nhận các doanh nghiệp chế biến thủy sản của

21 Trị giá xuất khẩu một số mặt hàng chù yếu sang EU giai đoạn 2002 - 2009, số liệu do cán bộ phòng Tồng hợp - vụ châu Âu - Bộ Công thương cung cấp.

Việt Nam đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh. Từ đó có nhiều

doanh nghiệp được công nhận đảm bảo tiêu chuẩn và đã đẩy mạnh xuất khẩu

sang EU với các điều kiện thông thoáng và tự do hơn. Những doanh nghiệp

này chỉ phải tuân theo quy định chung của khối EƯ về vệ sinh thực phẩm và

được cơ quan thẩm quyền Việt Nam cấp chứng nhận an toàn thực phẩm là

được đưa sản phẩm vào EU và được lưu thông tự do giữa các nước thành

viên. Việc công nhận này không những đảm bảo cho các doanh nghiệp Việt

Nam xuât khấu ổn định hàng thủy sản vào EU mà còn nâng cao uy tín về chất

lượng hàng thủy sản Việt Nam trên các thị trưồng khác.

5. Gỗ và các sản phẩm từ gỗ.

Liên minh châu Âu (EU) hiện là thị trưồng nhập khẩu gỗ lớn nhất thế

giới trong khi các doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ của Việt Nam có trình độ đang

được nâng cao có thể đáp ứng được các yêu cầu khắt khe của thị trưồng này.

Chính vì thế sản phẩm gỗ đang được đánh giá là mặt hàng có nhiều tiềm năng

phát triển. Những năm qua mặt hàng này đã thâm nhập khá tốt vào thị trưồng

EU với kim ngạch xuất khẩu tăng trung bình hàng năm là 34,6%. N ăm 2006

đạt 501,91 triệu USD ; năm 2007 đạt 641,22 USD, năm 2008 đạt 795,06 và

đến năm 2009 do chịu sự ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế trên toàn

thế giới, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ sang EU cũng bị sụt giảm như

phần lớn các mặt hàng khác, đạt 550,17 triệu USD .

Thị trưồng xuất khẩu đồ gỗ lớn nhất của Việt Nam trong khối EU là

Pháp (29,1%); Anh (24,8%); Italia (12,6%); Hà Lan ( 9 % ) . . . 2 3 .

Hiện nay, đồ gỗ xuất khẩu của Việt Nam vào EU vẫn đang được hưởng

thuế GSP với mức thuế suất chủ yếu là 0% (một số mã hàng chịu thuế 2,1%)

22 Trị giá xuất khẩu một số mặt hàng chù yếu sang EU giai đoạn 2002 - 2009, số liệu do cán bộ phònơ Tổng hợp - Vụ châu Âu - Bộ Công thương cung cấp. 23 PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên khảo), N XB Khoa học xã hội, trang 115.

đã giúp Việt nam có một lợi thế nhất định khi chen chân vào thị trưồng EU so

với Trung Quốc, Indonesia, Braxin... do các nước này không được hưởng

GSP. Tuy nhiên so với tổng lượng nhập khẩu và tiêu dùng của EU thì mức

xuất khấu của Việt Nam còn khiêm tốn và chưa phản ánh đúng tiềm năng.

Mặt khác, đồ gỗ Việt Nam còn mắc phải mạt số nhược điểm như : phụ thuạc

quá nhiêu vào nguồn nguyên liệu nhập khấu, hàng năm chúng ta phải nhập

khâu khoảng 8 0% nguồn nguyên liệu gỗ cho hoạt đạng sản xuất phục vụ xuất

khâu ; hàng xuất khấu của ta chủ yếu cũng là gia công cho các doanh nghiệp

nước ngoài... Bên cạnh đó, cơ sở sản xuất nhỏ, còn manh mún, thiếu đầu tư

cho sản xuất từ mẫu mã đến chất lượng cũng như ứng dụng các tiêu chuẩn

quốc tế trong sản xuất... công tác xúc tiến thương mại, nghiên cứu thị trường

còn hạn chế, kiến thức về các vấn đề pháp lý về nhãn hiệu còn chưa cao ;

nguồn cung nguyên liệu và phân phối còn chưa ổn định, đồng bạ, ít nhiều còn

manh nha...

ni. Các doanh nghiệp Việt nam với việc vận dụng các quy định pháp lý

về chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa k hi xuất khẩu sang thị trường EU.

1. về vấn đề đảm bảo chất lượng hàng hóa.

Hiện nay, hai ngành xuất khẩu chủ lực dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu

sang EU là da giầy và dệt may. Tuy nhiên, ờ hai ngành này, các doanh nghiệp

Việt Nam chủ yếu nhận gia công cho đối tác nước ngoài. Ngay cả nguyên vật

liệu, phụ liệu sử dụng trong xuất khẩu phần lớn cũng là nhập khẩu do điều

kiện cơ sở vật chất và kỹ thuật của chúng ta chưa đủ đáp ứng cho việc sản

xuất nguyên phụ liệu trong nước đáp ứng được đòi hỏi của các bạn hàng nước

ngoài. Điều này khiến cho hai ngành này tuy kim ngạch xuất khẩu cao nhưng

lợi nhuận thu về còn bị hạn chế. Nhưng cũng chính nhờ lý do đó nên việc tuân

thủ các quy định pháp lý của Liên minh châu Âu về chất lượng, môi trường...

không quá khó khăn do chúng ta chủ yếu chỉ nhận gia công. Chính vì vậy mà

tình trạng hàng xuất đi bị trả về, bị tiêu hủy... là không nhiều. Tuy nhiên, mặt

hàng nông sản và thủy sản thì lại khác. Do chúng ta chịu trách nhiệm hoàn

toàn từ khâu trồng trọt, đánh bắt, nuôi trồng, chế biến, bảo quản... nên tình

trạng vi phạm các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ môi

trường của EU vẫn diễn ra thường xuyên... Vì vậy, trong phần này, chúng ta

sẽ chủ yếu tìm hiụu thực trạng tình hình tuân thủ các quy định pháp lý của

Việt Nam cũng như EU của các doanh nghiệp nuôi trồng chế biến thủy sản

xuất khẩu.

Trong những năm vừa qua, việc vận dụng các quy định pháp lý của EU

về vệ sinh an toàn thực phẩm, về dư lượng chất kháng sinh, các hóa chất, chất

độc hại... vẫn còn là một vấn đề hết sức bức bối đối với ngành nông sản, thủy

sản nói riêng và ngành thực phẩm của nước ta nói chung.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng trưởng cao liên tiếp trong

nhiều năm qua, thế nhưng chưa bao giờ chất lượng thủy sản lại đáng báo động

như hiên nay khi liên tiếp bị nước ngoài cảnh báo.

Thành tích xuất khẩu tôm của Việt Nam vào EU trong năm 2002 thấp hơn

năm 2001 là 5 5% về khối lượng và 61,6% về giá trị. Do các sản phẩm bị tiêu

hủy do không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nên đầu năm 2003, 6 doanh

nghiệp Việt Nam đã mất quyền xuất khẩu vào EU 2 4.

Vào quý Ì năm 2003, với sự kiụm soát nghiêm ngặt của EU, 75

container hàng thủy sản Việt Nam xuất khẩu sang bị phát hiện là có chứa dư

lượng thuốc kháng sinh, và do đó phải tiêu hủy. Trong những trường hợp như

vậy, các nhà sản xuất Việt Nam phải chịu mọi phí tổn. Do vậy, sự kiụm soát

nghiêm ngặt về dư lượng thuốc kháng sinh của phía EU đã làm thiệt hại nặng

nề cho ngành thủy sản Việt Nam.

Cũng trong năm 2003, Trung tâm Kiụm tra chất lượng và Vệ sinh thủy

24 TS. Nguyễn thị Thanh Hà & Ths. Nguyễn Văn Tiền (2005), Nhĩmg thách thức chù yếu cùa ngành thúy sàn, Tạp chi Nghiên cứu kinh tế số 3/2005.

sản (Naíiquacen) đã triụn khai kiụm soát dư lượng kháng sinh trên toàn quốc,

gồm 130 vùng, tại 34 tỉnh. Đối tượng được kiểm soát bao gồm tôm sú, tôm

càng xanh, cá tra, cá basa, cua, cá rô phi, thuốc thú y, thức ăn và nguyên liệu

thủy sản tai các đại lý. Kết quả khảo sát cho thấy tỷ lệ mẫu phát hiện nhiễm

kháng sinh bị cấm rất thấp (4/524 nhiễm Chloramphenicol và 0/56 mẫu kiểm

tra bị phát hiện thấy Furazolidone) 2 5. Tuy nhiên, trên thực tế, số lô hàng thủy

sản xuất khỹu năm trước bị phát hiện nhiễm dư lượng còn nhiều : EU 19 lô,

Thụy Sỹ 15 lô, Canada 16 lô... Nguyên nhân là do việc lấy mẫu từ vùng nuôi

mới chỉ mang tính chất đại diện về các chỉ tiêu ô nhiễm môi trường (kim loại

nặng, thuốc bảo vệ thực vật), chưa mang tính đại diện về các chỉ tiêu lây

nhiễm từ thực hành nuôi (dư lượng kháng sinh, hóa chất...); thực tế nuôi

manh mún, mỗi vùng nuôi trồng bao gồm nhiều chủ nuôi/ao nuôi, dân tới

không đồng nhất trong việc sử dụng thức ăn, thuốc thú y và phương pháp nuôi

thả, chăm sóc. Đây chính là lý do dẫn đến việc kiểm soát dư lượng kháng sinh

tại vùng nuôi chưa được triệt đế.

Hiện nay, các còng ty thủy sản đang phải đối mặt với thực tế cạnh tranh

không lành mạnh từ chính các đồng nghiệp trong nước, khi tình trạng hàng

xuất khỹu Việt Nam vi phạm chất lượng an toàn thực phỹm bị cảnh báo tăng

mạnh trong quý 1/2010 vừa qua. Theo Hệ thống cảnh báo nhanh của EU

(Rasff Portal), tháng 3/2010, có 3 lô hàng thủy sản Việt Nam xuất khỹu sang

thị trường này bị cảnh báo. So với hai tháng trước, số lô hàng bị cảnh báo có

xu hướng gia tăng. Tính chung ba tháng đầu năm 2010, có tới 6 lô hàng thủy

sản Việt Nam nhập khấu vào EU bị cảnh báo. 2 trong số 3 lô hàng bị cảnh báo

trong tháng 3 có chứa dư lượng kháng sinh Neomycin vượt quá giới hạn cho

Công ty T N HN thủy sàn M ai Sao (đãng 07/01/2003), K i ềm soát chặt du lượng kháng sinh trong thủy sà

http://www.maisao.com/detail.asp?id=186

phép. Đây là một loại kháng sinh được chiết xuất từ nấm, có tác dụng diệt

khuẩn tại chỗ, được sử dụng hạn chế trong nuôi trồng và sản xuất thủy sản và

mới xuất hiện trong hệ thống cảnh báo của EU.

Cũng trong thời gian vừa qua, Tây Ban Nha liên tục công bố một số

lệnh cảnh báo đối với hàng Việt Nam xuất khẩu vào EU.

Ngày 14/02/2010, Bộ Y tế và Tiêu dùng Tây Ban Nha đã gửi Công

hàm thông báo về việc phía bạn nhển được lệnh cảnh báo 2010/0050 của ủy

ban châu Âu phát hiện có Salmonella quá mức cho phép trong lô hàng tôm

đông lạnh xuất khẩu mang mã số DL 153 của công ty "TRÚC

ANHCO.LTD". Tây Ban Nha đã ban hành lệnh cảnh báo y vụ đối ngoại số

2010/15UE ấn định các biện pháp kiểm soát đặc biệt đối với dòng sản phẩm

trên tại các cửa khẩu của Tây Ban Nha.

Ngày 18/02/2010, Bộ Y tể và tiêu dùng Tây Ban Nha đã gửi Công hàm

thông báo về việc phía bạn phát hiện salmonella trong lô hàng philê cá ba sa

số DL 239 của công ty Đông Tháp Trading Corporation Branch - DOCIFISH

và ban hành lệnh cảnh báo y vụ đối ngoại số 2010/ 36PO ấn định các biện

pháp kiểm soát đặc biệt đối với dòng sản phẩm trên tại các cửa khẩu của Tây

Ban Nha.

Tiếp tục, ngày 12/03/2010, Bộ Y tế và Tiêu dùng Tây Ban Nha đã gửi

Công hàm thông báo về việc phía bạn phát hiện Monoxit Carbon trong lô

hàng cá ngừ khúc xuất khẩu số DL 388 của công ty OCEANBLUECO.LTD

và ban hành lệnh cảnh báo y vụ đối ngoại số 2010/56UE ấn định các biện

pháp kiểm soát đặc biệt đối với dòng sản phẩm trên tại các cửa khẩu của Tây

Ban Nha.

Gần đây nhất, ngày 14/04/2010, Bộ Y tế và Tiêu dùng Tây Ban Nha đã

gửi Công hàm thông báo về việc phía bạn phát hiện hàm lượng lưu huỳnh

(Sulíite) vượt quá giới hạn cho phép trong lô hàng tỏi xuất khẩu của công ty

L &D Enterprise CO.LTD và ban hành lệnh cảnh báo y vụ đối ngoại số

2010/81UE ấn định các biện pháp k i ểm soát đặc biệt đối v ới dòng sản phẩm

trên tại các cửa khẩu của Tây Ban Nha.

Căn bệnh tiêm chích tạp chất vào nguyên liệu tuy không còn là điêu

mới mẻ ở nước ta tuy nhiên vẫn chưa có cách trị liệu hiệu nghiệm. B an đầu là

ghim đinh hoặc k im loại vào tôm. Các nhà m áy phải trang bị m áy rà k im loại.

N g ưằi ta "khắc phục" bằng cách dùng rau câu, bột năng tiêm chích vào thân

tôm đê tránh bị m áy rà k im loại phát hiện. Các doanh nghiệp lại phải trang bị

thuốc t hử tinh bột để phát hiện các "tạp chất" trên. H i ện nay, bí đao đang

được sử dụng rộng rãi để b om vào tôm, vì nó chưa bị thuốc t hử phát hiện.

Trong k hi đó các tàu đánh bắt xa bằ thì lại sử dụng các loại thuốc bị cấm sử

dụng trong thực phẩm để g iữ cho nguyên liệu tươi lâu, như Chloramphenicol,

Nitrophurans... Các nhà m áy phải trang bị phưằng tiện đắt tiền để k i ểm t ra

các loại kháng sinh này trong nguyên liệu. N h ư ng thỉnh thoảng v ẫn bị phát

hiện ở nước ngoài và bị trả hàng về V i ệt N am (hoặc bị tiêu hủy). N hư vậy, có

thể nói tình trạng gian lận của ngưằi nuôi trồng và đánh bắt thủy sản đến nay

vẫn rất khó k i ểm soát.

Ngoài các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, các doanh nghiệp

xuất khẩu thủy sản V i ệt N am hiện nay đang phải đứng trước m ột thách thức

rất lớn là bắt buộc phải tuân thủ quy định lưu về truy xuất nguồn gốc t h ủy

sản của EU. V i ệt N am hiện đang sở h ữu đội tàu khoảng 170.000 chiếc 26 khai

thác đánh bắt thủy sản theo k i ểu manh m ú n, n hỏ lẻ. Đa phần ngư dân không

có thói quen ghi nhật ký hành trình các chuyến đánh bắt cá ngoài khơi, hay

ghi chép sổ sách về chuyện tôm cá đánh bắt được ở đâu hay mua của tàu

nào... Do vậy, v ới ngư dân thì việc phải ghi nhật ký từ tọa độ đánh bắt, độ sâu

của biển, độ dài của lưới... trong mỗi chuyến ra khơi là việc làm hoàn toàn

mới, chưa thể đáp ứng được ngay. T h ậm chí nhiều ngưằi đi biển còn không

26 ThS. Lê Minh Tâm (2009), Thị trường thúy sàn EU: Tiêm năng và rào càn kỹ thuật thương mại Táp chí Nghiên cứu châu Âu số 10/2009

biết chữ. Chính vì vậy mà quy định lưu rất khó triển khai về đến ngư dân khi

lâu nay họ quen đánh bắt theo kiểu đa ngành, đa loài và nhỏ lẻ ; hoàn toàn

khác với xu hướng đánh bắt hiện đại là đơn ngành, đơn loài và quy mô bài

bản.

Hơn nữa, số lượng tàu thuyền của Việt Nam quá lớn nhưng chủ yếu lại

là loại thuyền nhỏ nên chưa có trang bị định vị GPS, việc ghi chép nhật trình

là rát khó. Việc phân loài càng khó hơn vì trong mẻ cá có nhiều loài, mà

không có loài nào có số lượng áp đảo. Hiện nay số tàu cá không có đăng

kiểm, sẫ dụng chất nổ, vi phạm đánh bắt vẫn còn nhiều.

Ngoài ra, tình trạng doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thu mua nguyên

liệu từ nhiều nguồn khác nhau, tàu cá lại bán cho nhiều doanh nghiệp khác

nhau nên việc kê khai nguồn gốc gặp rất nhiều khó khăn. Do vậy khi có quy

định bắt buộc lưu thì doanh nghiệp lại phải đầu tư thêm tiền bạc để làm lại

cả một quy trình khai báo xuất xứ hàng hóa rất phức tạp. Điều này sẽ làm cho

giá sản phẩm tăng theo, làm giảm sức cạnh tranh của thủy sản Việt Nam trên

thị trường EU.

Nếu theo quy định của lưu thì thật khó để trong thời gian ngắn, các

phương tiện đánh bắt hiện có của nước ta cũng như các doanh nghiệp chế biến

thủy sản nước ta có thể hoàn thành các thủ tục khai báo và đăng ký theo quy

định của lưu, nhất là khi Việt Nam chưa hình thành được đội tàu khai thác

quy mô lớn.

Mặt hàng rau quả xuất khẩu cũng không phải là một ngoại lệ. M ột số

thành viên của Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng vấn đề an toàn thực

phẩm ngày càng được khách hàng xem trọng không chỉ ở thị trường xuất khẩu

mà ngay cả thị trường nội địa. Đây là thách thức lớn của ngành Nông nghiệp

nói chung và ngành rau quả nói riêng.

Thực tế cho thấy, đã có một số lô rau quả xuất khẩu của Việt Nam từng

bị nhà nhập khẩu khiếu nại. Đó là vấn đề dư lượng thuốc bảo vệ thực vật đối

với các lô thanh long tươi xuất đi Đan Mạch (năm 2006), xuất sang Anh (năm

2007). N ăm 2008, thanh long xuất khẩu cũng bị phát hiện dư lượng

Prochloraz... Một số mặt hàng khác như : vải hộp có hàm lượng kim loại, dứa

có hàm lượng Asid lactic, rau đông lạnh xuất đi Nhật bị phát hiện có vật lạ

(nút áo, tóc...). Một số thị trường như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Đài

Loan... không cho nhập rau quả tươi từ Việt Nam do vấn đề "ruểi đục quả".

Một số nhà nhập khẩu châu Âu cũng yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu rau quả

chế biến (đóng hộp, cô đặc, đông lạnh...) phải có xác nhận "giống không

chuyển đổi gien" hoặc phải cung cấp danh mục các loại thuốc bảo vệ thực vật,

phân bón đã sử dụng đối với nguyên liệu đầu vào cho sản phẩm 21.

Dù còn nhiều thiếu sót, tuy nhiên, hiệu quả kiểm soát an toàn thực

phẩm trong chế biến thủy sản tại Việt Nam bước đầu đã được các cơ quan

thẩm quyền của các quốc gia như EU, Nhật bản, Hoa Kỳ, Canada, Hàn Quốc,

Trung Quốc... công nhận thông qua kết quả các đạt thanh tra định kỳ tại Việt

Nam, trong đó Liên minh châu Âu EU bắt đầu tiến hành các đạt thanh tra kể

từ năm 2002. Hiện nay, số doanh nghiệp chế biến thủy sản Việt Nam được

phép xuất khấu sang một số thị trường như sau :

27 Dự án hỗ trợ thương mại đa biên EƯ - Việt Nam (đăng 12/07/2009), Khó khăn của doanh nghiệp xuất khẩu sang EU,

httD://\vww.rnLitrap.org.vn/Lisls/Post5/Posl.aspx'»List^5276b79d-4e3a-4c5b-a2ad-c903807cc7ea&ID=287

Bảng 6 : số doanh nghiệp được phép chế biến thủy sản xuất khâu theo

thị trường (tính tới 20/04/2009)

Tong số doanh nghiệp đáp ứng đ ược nhu cầu và

Thị trường

được phép xuất khẩu vào thị trường

300

Nhật Bản

440

Hoa Kỳ

438

H àn Quôc

438

Trung Quôc

440

Canada

232

(Nguồn : Website H i ệp h ội chế biến và xuất khẩu thủy sản V i ệt N am )

2. về vấn đề nhãn hiệu hàng hoa

Chuyện mất thương hiệu đang diễn ra v ới rất nhiều doanh nghiệp của

V i ệt N am do chưa nhận thức đầy đủ về t ầm quan trọng của việc đăng ký nhãn

hiệu tại thị trưừng EU nói riêng và các thị trưừng l ớn trên thế g i ới nói chung.

Trong k hi các mặt hàng V i ệt N am xuất khẩu bằng nhãn hiệu V i ệt N am

còn dừng lại ở những con số khiêm t ốn vì chúng ta chưa có nhiều thương hiệu

uy tín thì lại xảy ra tình trạng nhãn hiệu V i ệt N am bị "đánh cắp hợp pháp" ở

nhiều nơi trên thế giới. N h i ều công ty V i ệt N am đã mất nhiều công sức thăm

dò thị trưừng, tiếp thị, tổ chức đại lý tiêu thụ... nhưng đến k hi bán được hàng

sang thị trưừng hết sức khó tính là EƯ thì lại bị hớt tay trên vì không đăng ký

nhãn hiệu sản phẩm của mình.

Nguyên nhân của việc này là do các doanh nghiệp V i ệt N am k hi xuất

khẩu hàng sang EU đã không chú ý đến việc đăng ký quyền sở h ữu công

28 Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (truy cập ngày 10/04/2010), Báo cáo về hoại động kiếm soát chắt lượng, an toàn vệ sinh thực phàm trong sàn xuất kinh doanh cả tra, basa tại Việt Nam www.vasep.com.vn/vascD/.../Kiem%20soat%20ca%20tra.Ddf

nghiệp về nhãn hiệu hàng hóa. Ví dụ như trường hợp của sản phẩm phồng

tôm Sa Giang. Trước đây các sản phẩm Sa Giang xuất khẩu sang Pháp rất ôn

định. Sau đó có một đại lý đã đem nhãn hiệu Sa Giang đi đăng ký nhãn hiệu

tại Pháp và EU. Kết quả là nếu sản phẩm Sa Giang muốn xuất khẩu vào Pháp

và EU thì phải xin phép và trả tiền thuê nhãn hiệu cho nhà buôn kia. Còn

trường hợp của công ty Mỹ phẩm Sài Gòn, hàng đang bán chạy tại Đức thì bị

một nhà phân phối bên đó đăng ký luôn nhãn hiệu và ra giá tiền chuộc là

20.000 USD. Sau khi thương lượng, cuối cùng tiền chuộc thỉa thuận còn

5000 USD.

Một ví dụ khác là trường hợp của nước mắm Phú Quốc. Tháng

04/2009, ủy Ban nhân dân tỉnh Kiên Giang đã phê duyệt cho phép Hiệp hội

sản xuất nước mắm Phú Quốc làm chủ đon đăng ký tên gọi xuất xứ "Phú

Quốc" tại EU cho sản phẩm nước mắm sản xuất tại Phú Quốc. Hồ sơ đăng ký

tên gọi xuất xứ nước mắm Phú Quốc tại EU được xây dựng với sự hỗ trợ của

Dự án hỗ trợ đa biên Việt Nam - EU giai đoạn li (MUTRAP). Sản phẩm cuối

cùng của dự án là bản mô tả tính chất, chất lượng đặc thù và danh tiếng của

sản phẩm phù hợp với quy định của Quy chế ÉC về bảo hộ chỉ dẫn tên gọi

xuất xứ của nông sản và thực phẩm của EU.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của một Văn phòng luật sư tại Việt Nam thì

tên gọi "Phú Quốc" đã được một công ty ở Mỹ đăng ký bảo hộ với danh nghĩa

là nhãn hiệu tại Mỹ, Cộng đồng châu Âu ÉC và úc. Cụ thể, nhãn hiệu "Phú

Quốc, hình" đã được đăng ký tại Cộng đồng châu Âu cho sản phẩm "nước

mắm" theo đăng ký số 003022654 ngày 12/05/2004 dưới tên chủ sở hữu là

Viet Huong Fishsauce Company, Inc có địa chỉ đăng ký tại Mỹ. Căn cứ theo

các quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ của Cộng đồng châu Âu thì chắc

chan việc đăng ký bảo hộ tên gọi xuất xứ nước mắm Phú Quốc tại thị trường

này sẽ gặp rất nhiều khó khăn và nhiều khả năng sẽ bị từ chối bảo hộ.

Như vậy, việc chậm trễ trong việc đăng ký bảo hộ tên gọi Phú Quôc -

một tài sản quý giá của Việt Nam - tại nước ngoài có thể dẫn đến những hệ

quả và thiệt hại rất lớn. Tên gọi xuất xứ nước mắm "Phú Quốc" không những

đang đối diện với nguy cơ bồ từ chối đăng ký ở Cộng đồng châu Âu mà các

sản phẩm của nước mắm Phú Quốc của Việt Nam có thể còn không được

phép xuất khẩu sang thồ trường này do bồ coi là hàng xâm phạm nhãn hiệu của

người khác đã được đăng ký bảo hộ.

Mặc dù vậy, những năm gần đây, ý thức về việc bảo hộ nhãn hiệu của

doanh nghiệp Việt Nam đã được cải thiện đáng kể. Trong thời gian vừa qua,

số đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu nộp cho Cục sở hữu trí tuệ Việt Nam đã gia

tăng đáng kể. Nếu năm 2000 mới chỉ có 5.882 đơn trong đó 3.483 đơn của

doanh nghiệp Việt Nam và 2.399 đơn của doanh nghiệp nước ngoài thì đến

năm 2007, theo số liệu thống kê của Cục sở hữu trí tuệ, tổng số đơn đã lên

đến 27.110 trong đó doanh nghiệp Việt Nam chiếm 19.653 đơn còn doanh

nghiệp nước ngoài chiếm 7.457 đơn, tăng hơn 5 lần so với năm 2000 2 9.

Tuy còn có những khó khăn nhất đồnh về tài chính và thủ tục khi tiến

hành đăng ký nhãn hiệu tại nước ngoài, nhưng nhiều doanh nghiệp Việt Nam

đã quan tâm đăng ký nhãn hiệu hàng hóa của mình từ khá sớm và có những

thành công đáng kể trên thồ trường EU nói riêng và thồ trường quốc tế nói

chung. Trong số những doanh nghiệp đã đăng ký nhãn hiệu quốc tế, không

chi các doanh nghiệp lòn với những nhãn hiệu đã khắng đồnh được vồ trí trên

thồ trường trong nước như : Vinamilk cho sản phàm sữa, Sài Gòn cho sản

phẩm bia, Minh Long cho sản phẩm gốm sứ, Vinataba cho sản phẩm thuốc lá,

Kymdan cho sản phẩm đệm mút, Miliket cho sản phẩm mỳ tôm, Thiên Long

cho các sản phẩm bút... mà còn có cả những nhãn hiệu dường như chưa được

29 Cục Sờ hữu tri tuệ Việt Nam (tài xuống 11/04/2010), số liệu thống kê Nhãn hiệu hàng hóa

http://www,noip,gov.vn/noip/cms vn.nsfyywDisplavContentNews/9698D92E9FD97E5C4725768D0034A8B F?OpenDocument

nhiều người tiêu dùng biết đến như cà phê Mỹ Lệ của công ty T N HH Mỹ Lệ

(tỉnh Bình Phước), giày dép Tân Tuấn Kiệt của công ty T N HH Sản xuất và

Thương mại Tân Tuấn Kiệt (TP. HCM), trà Trâm Anh của doanh nghiệp

Trâm Anh (tỉnh Lâm Đồng)...

Một trong những ví dụ điển hình về sự nỗ lực xây dựng thương hiệu

trên thị trường quợc tế là thương hiệu "Minh Long" của công ty gợm sứ Minh

Long ì. Hiện tại, sản phẩm gợm sứ Minh Long không chỉ chinh phục được

người tiêu dùng trên thị trường trong nước mà còn chiếm lĩnh được các thị

trường lớn như Pháp, Đức, Thụy Sỹ, Anh, Mỹ... Nhận thấy ý nghĩa quan

trọng của việc bảo hộ thương hiệu tại thị trường nước ngoài, ngay từ năm

2000, công ty Minh Long đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu quợc tế theo Thỏa

ước Madrid cho các sản phẩm gợm sứ và chi định đăng ký tại 16 quôc gia chủ

yếu là các nước có nền công nghiệp gợm sứ phát triển của châu Âu như Pháp,

Đức, Cộng hòa Séc, Nga, Hungary... Chính nhờ ý thức tạo dựng và bảo vệ tài

sản trí tuệ cũng như sự quyết tâm của doanh nghiệp mà công ty gợm sứ Minh

Long không gặp phải những thua thiệt khi thâm nhập thị trường nước ngoài

mặc dù các loại sản phàm của công ty là nhóm sản phàm rất dễ bị làm giả,

làm nhái.

Tuy nhiên, cũng theo Cục Sở hữu trí tuệ, tính đến năm 2008 mới có

khoảng hơn 1.500 thương hiệu Việt Nam được đang ký bảo hộ ở nước ngoài

so với hàng chục ngàn thương hiệu được sinh ra ở Việt Nam 3 0. Còn theo sợ

liệu của Văn phòng sở hữu trí tuệ quợc tế WIPO thì kể từ khi nhãn hiệu đầu

tiên của Việt Nam được đăng ký quợc tế theo Thỏa ước Madrid (năm 1986)

đến tháng 10/2007, mới có 156 nhãn hiệu của Việt Nam được đăng ký và nộp

50 Đăng ký thương hiệu ờ nước ngoài theo cách nào? (23/04/2008), http://www.vietnambranding.corn/thong-tin/phong-su-thuong-hieu/4040/dane-lcv-thuone-hieu-o-nuũc-ngoai- theo-cach-nao

đom theo hệ thợng đăng ký nhãn hiệu quợc tế theo Madrid, trong khi đó, sợ

lượng nhãn hiệu từ các nước chỉ định đăng ký tại Việt Nam là 59.014 3 I. Nhìn

vào con số nay có thể nhận thấy số lượng nhãn hiệu của Việt Nam được đăng

ký quốc tế còn rất hạn chế so với số lượng nhãn hiệu từ các nước chỉ chỉ định

vào Việt Nam. Quả là quá ít để tạo hành lang an toàn cho chính doanh nghiệp

và cho cả nền kinh tế quốc gia. Mất thương hiệu ở nước ngoài không chỉ đơn

thuần doanh nghiệp mất đi tài sản vô hình mà cả nền kinh tế quốc gia cũng

mất đi giá trị thương mại. Tăng trưởng kinh tế Việt Nam dựa vào hơn 5 0% từ

giá trị xuât khâu. Xuât khâu mạnh khi giá trị uy tín và thương hiệu được

khụng định.

IV. Những nhận xét và đánh giá về thực tiễn vận dụng các quy định pháp

lý về chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam

khi xuất khẩu sang thị trường EU.

1. Những thành công.

về phía doanh nghiệp, trong vài năm gần đây, ý thức về việc tuân thủ

các quy định pháp lý đối với chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa của EU đã

được nâng lên rất nhiều.

Vấn đề đăng ký nhãn hiệu trong vài năm trở lại đây không còn xa lạ với

các doanh nghiệp sản xuất phục vụ nhu cầu trong nước cũng như phục vụ nhu

cầu xuất khẩu. Điển hình là số đơn đăng ký nhãn hiệu hàng hóa gửi về cho

Cục sở hữu trí tuệ Việt Nam gần đây đã tăng lên đáng kể so với những năm

trước. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp đã sớm ý thức được tầm quan trọng

của việc đăng ký nhãn hiệu ở thị trường EU nên đã sớm đi đăng ký nhãn hiệu

31 Sờ khoa học và công nghệ tinh An Giang (đăng 18/03/2008;, Phương thức tránh mất nhãn hiệu, http7/webcache.googleusercontentxoiWseărèh?q-cache:gdJHsZH77ZMJ:sokhoahoccn.angiang.gov.vn/xemn oidung. a S D%3Fmaidtt%3D4270%2S20%26page%3D122%26+.+mới+có+156+nhãn+hiêu+cùa+Viêt+Nam+đ ươc+đăng+ký+vả+nôp+đQTi+theo+hê+thống+đăng+kv+nhãn+hiêu+quốc+tế+theo+Madrid&cd=4&hl=vi&ct

=clnk&gl=vn

quốc tế cho hàng hóa của mình.

Các doanh nghiệp Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong cải thiện chất

lượng hàng hóa xuất khẩu. Hàng hóa Việt Nam phần lớn đã được chấp nhận ở

các thị trường thuộc EƯ vốn là một thị trường có yêu cầu cao về an toàn sức

khỏe và vệ sinh môi trường. Bằng chứng là kim ngụch xuất khẩu của Việt

Nam sang EƯ vẫn tiếp tục tăng đều qua các năm, chỉ bị giảm ở năm 2009 do

tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Bên cụnh đó, các doanh

nghiệp đã có những điều chỉnh nhất định chiến lược kinh doanh để đáp ứng

tốt hơn các vấn đề chất lượng, môi trường trong hội nhập kinh tế quốc tế như

tăng cường thông tin, đầu tư đổi mới công nghệ, từng bước quy hoụch sản

xuất, lựa chọn các phương pháp nuôi trồng, chế biến... đảm bảo an toàn cho

người sử dụng và thân thiện với môi trường.

Các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp xuất khẩu

nói riêng ngày nay đã quan tâm nhiều hơn đến việc áp dụng các tiêu chuẩn

quốc tế về vệ sinh an toàn thực phẩm, hệ thống quản lý chất lượng, môi

trường... như ISO 14000 (Bộ tiêu chuẩn quốc tế về quản lý môi trường),

HACCP ( Hệ thống Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hụn trong quá

trình sản xuất và chế biến thực phẩm), ISO 9000 (Hệ thống quản lý chất

lượng quốc tế),... Điều đó được thể hiện ở việc hiện nay, mật độ ISO 9000 tụi

Việt Nam là cao nhất khu vực ASEAN nếu sử dụng GDP để so sánh, nói cách

khác mức độ quan trọng của ISO 9000 ở Việt Nam cao hơn các nước ASEAN

khác32.

Bên cụnh đó, về phía Nhà nước, khung pháp lý và hệ thống các quy

định, tiêu chuẩn chất lượng, môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm... ngày

càng được hoàn thiện theo hướng tuân thủ các chuẩn mực quốc tế trong đó có

EU. Nước ta cũng đã ban hành Luật sở hữu trí tuệ có hiệu lực từ 01/07/2006 ;

32 Trung tâm năng suất Việt Nam, TS. Phan Chí Anh Khoa (truy cập 27/03/2010;, /so 9000 và tác động tới két quà hoạt động doanh nghiệp Việt Nam , http://www.vpc.vn/PortletBlank.aspx/DD2F3B76S4B249C6A702E867DD 15B8D1 /Vỉew/Luan-dam-6- 09/1SO 9000 VA T ÁC DONG TOI K ẸT Q UA H O ẠT DONG D O A NH NGHIEP V1ET NAM/?print =150185747

Luật chất lượng sản phẩm, hàng hóa có hiệu lực từ ngày 01/07/2008; Luật bảo

vệ môi trường của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có hiệu lực từ

ngày 01/07/2006... Các bộ luật này tạo ra khung pháp lý buộc các doanh

nghiệp Việt Nam phải tuân thủ, đồng thời cũng giúp các doanh nghiệp bước

đầu làm quen với những luật lệ còn phốc tạp hơn rất nhiều ở các thị trường

xuât khấu, trong đó bao gồm cả các luật của EU... Ngoài ra, nước ta cũng đã

xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng quốc gia. Nhiều văn bản về vệ sinh

an toàn thực phẩm, sử dụng hóa chất đã được ban hành và có tác dụng đối với

sản xuất kinh doanh... Đây chính là những tiền đề tạo thuận lợi cho việc ống

dụng các bộ tiêu chuẩn quốc tể về sau này.

Kênh thông tin trên mạng internet trợ giúp cho doanh nghiệp Việt Nam

khi xuất khẩu sang EU hiện nay là khá phong phú. Ngoài website của các cơ

quan nhà nước trong lĩnh vực ngoại thương như website của Cục xúc tiến

thương mại; website của Bộ Công thương... còn có các trang thông tin điện tử

khác như website của Dự án thương mại đa biên Việt Nam - EU MUTRAP ;

vvebsite của Phòng thương mại EU tại Việt Nam Eurocham ; Diễn đàn điện tử

doanh nghiệp Việt Nam - EU... Các kênh thông tin trên mạng này tạo rất

nhiều thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất khẩu trong việc tìm kiếm thông tin,

nghiên cốu thị trường, hỏi đáp thắc mắc...

Thành công nữa là ở việc nước ta bước đầu đã có sự phối kết, lồng

ghép các vấn đề môi trường vào các chính sách thương mại và các vấn đề

thương mại vào trong chính sách môi trường. Nhà nước đã có những biện

pháp hỗ trợ nhất định đối với doanh nghiệp như cung cấp kỹ thuật, xây dụng

các tiêu chuẩn quốc gia, cấp giấy chống nhận bảo hộ công nghiệp, đáp ống

tiêu chuẩn chất lượng, môi trường... giám sát chặt chẽ các nguồn hàng xuất

khẩu và xử lý các vi phạm.

2. Những tồn tại và nguyên nhân.

Tuy đã đạt được những thành công nhất định trong việc áp dụng các

quy định pháp lý của EU về chất lượng và nhãn hiệu sản phẩm nhưng vẫn còn

rất nhiều tồn tại mà các doanh nghiệp Việt Nam chưa thể khắc phục được hay

khắc phục chưa triệt đế.

về phía doanh nghiệp, thứ nhất, nhận thức của các doanh nghiệp về các

quy định pháp lý, tiêu chuẩn về chất lượng, môi trưừng còn bị hạn chế. Các

doanh nghiệp còn chưa nắm bắt được đầy đủ và chính xác các thông tin vê

hiệp định hàng hóa, môi trưừng đa phương hoặc các quy định của EU về chất

lượng, nhãn hiệu, môi trưừng...

Thứ hai, đa phần các doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp vừa và

nhỏ nên đôi khi họ nghĩ rằng việc đăng ký thương hiệu ở thị trưừng nước

ngoài là không cần thiết.. Mặc dù trên thị trưừng quốc tế trong đó có EU, các

mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như chè, cà phê, cá ba sa... đều có chất

lượng không thua kém gì các nước khác nhưng do các doanh nghiệp Việt

Nam lại có nhận thức chưa đúng về giá trị thương hiệu nên đã vô tình làm

hàng của mình bị mất giá, thâm chí phải mượn tên của ngưừi khác làm nhãn

hiệu cho mình. Thêm vào đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ do thiếu vốn lại

thiếu hiểu biết nên chưa có sự đầu tư đúng mức, đúng chỗ cho việc xây dựng

thương hiệu. Họ chưa nhận ra rằng chi phí cho việc xây dựng, đăng ký nhãn

hiệu tốn kém không đáng bao nhiêu so với việc bị nhái nhãn hiệu, đó là chưa

tính đến những khó khăn trong trưừng hợp xảy ra kiện tụng về nhãn hiệu hàng

hóa ở thị trưừng nước ngoài mà cụ the là thị trưừng EƯ.

Thứ ba, tình hình các lô hàng thủy sản bị trả về hàng năm của Việt

Nam cho thấy hàng bị nhiễm kháng sinh chiếm tỷ lệ cao hon so với nhiễm vi

sinh. Điều này chứng tỏ phần lớn nguyên nhân xuất phát từ khâu chăn nuôi.

Ngưừi nuôi trồng thủy sản hiểu rất rõ tác hại của các loại thuốc có khả năng

để lại dư lượng kháng sinh trong sản phẩm, nhưng vì chạy theo lợi nhuận nên

họ vẫn cố tình vi phạm.

Thứ tư, luật lưu bắt đầu có hiệu lực kể từ đầu năm nay được coi là một

rào cản mịi đối vịi các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu thủy hải sản

vào thị trường EU. Đây sẽ là khó khăn lịn đối vịi các doanh nghiệp chế biến

xuất khẩu sản phẩm từ khai thác. Bởi lẽ, để đáp ứng được điều đó, trưịc hết,

doanh nghiệp phải phân loại ngay từ đầu những lô hàng nào có đầy đủ giấy

chứng nhận, những lô hàng nào không đạt yêu cầu của EU để quyết định việc

mua nguyên liệu chế biến xuất khẩu đi EU. Đe xuất khẩu vào EU, doanh

nghiệp không thể sử dụng các lô hàng thủy hải sản không rõ nguồn gốc,

không có đủ chứng từ. Đây sẽ là trở ngại lịn cho các doanh nghiệp trong bối

cảnh khả năng cung cấp nguyên liệu đầu vào cho chế biến xuất khẩu thủy sản

luôn là vấn đề "nóng". Vịi số lượng rất lịn thông tin cần cung cấp khi xuất

khẩu sản phẩm thủy hải sản, rất dễ xảy ra rủi ro (thiếu thông tin), có thể ảnh

hưởng đến toàn bộ lô hàng. Việc thực hiện quy định chắc chan sẽ làm nâng

giá thành sản phẩm, làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Thứ năm, công nghệ sản xuất các mặt hàng chế biến của Việt Nam hiện

nay còn lạc hậu, không đảm bảo chất lượng, gây ô nhiễm môi trường, phương

pháp đánh bắt hải sản còn thô sơ... Bên cạnh các doanh nghiệp thực hiện tốt

các quy định về vệ sinh an toàn thực phàm, vẫn còn có một số doanh nghiệp

do hạn chế về vốn đầu tư nên chưa áp dụng tốt công nghệ xử lý độc tố và côn

trùng trong sản phẩm và do đó chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về chất

lượng hàng hóa xuất khẩu. Tình trạng vi phạm các quy định về vệ sinh an

toàn thực phẩm còn khá phố biến đối vịi các doanh nghiệp chế biến thủy sản,

rau quả, thịt...

Nhìn chung, về phía doanh nghiệp, nguyên nhân của những tồn tại trên

là do nhận thức hạn chế, hoặc nhận thức được nhưng vẫn cố tìm cách lách

luật, nhằm giảm chi phí sản xuất, chạy theo mục đích t hu l ợi trước mắt, cục

bộ mà không tính đến l ợi ích lâu dài và toàn cục.

Bên cạnh những nguyên nhân từ phía doanh nghiệp, việc tồn tại những

bất cập trên cũng có m ột phần trách n h i ệm thuộc về cơ quan quản lý N hà

nước. T r o ng đó, các nguyên nhân c hủ yếu là:

T hẩ nhất, hệ thống quy định pháp lý như các Bộ luật về chất lượng

hàng hóa và sản phẩm, Luật sở hữu trí tuệ, Luật môi trường... tuy đã được ban

hành tuy nhiên chưa hoàn thiện và còn nhiều kẽ hở tạo điều k i ện cho các

doanh nghiệp lách luật. Rõ ràng các quy định pháp luật của nước ta hiện nay

còn có rất nhiều vấn đề phải khắc phục, chẳng hạn như v ấn đề liên quan đến

tính hợp lý, tính k hả thi, tính khoa học... Đối v ới công cuộc xây dựng và hoàn

thiện hệ thống pháp luật nói chung ở V i ệt Nam, việc tham khảo và tranh t hủ

các thành t ựu pháp lý quốc tế là hết sẩc cần thiết. T r o ng đó, hệ thống pháp

luật của Liên m i nh châu Âu là m ột hệ thống pháp luật t i ến bộ trên thế g i ới mà

V i ệt N am cần nghiên cẩu học hỏi.

T hẩ hai, công tác giám sát t hi hành luật còn chưa có hiệu q u ả; việc

quản lý, k i ểm soát quá trình sản xuất từ khâu nguyên liệu ban đầu đến khâu

xuất khẩu cuối cùng còn chưa chặt chẽ và đồng bộ ... N h ất là trong b ối cảnh

bùng nổ nghề nuôi trồng thủy sản đang vượt k h ỏi t ầm k i ểm soát của cơ quan

chẩc năng, dẫn đến ô n h iễm nguồn nước, làm gia tăng nguy cơ n h iễm bệnh

của thủy sản. Điều đáng nói hơn ở đây là sự " l ọt lưới" khó hiểu của hàng

phòng vệ trong nước. B ởi có nhiều lô hàng xuất khẩu, mặc dù cơ quan k i ểm

nghiệm trong nước cho là tốt nhưng k hi ra nước ngoài l ại bị phát hiện là

nhiễm kháng sinh, vi sinh... Có thể về thiết bị, ta đã đầu tư tốt, v ấn đề ở đây

chính là cách làm của người có trách nhiệm. Điều này không chỉ gây t ốn k ém

cho quốc gia mà còn tạo ra tiền lệ tự làm mất uy tín của hàng hóa và của cơ

quan k i ểm dịch của V i ệt nam trên trường thế g i ớ i.

Thứ ba, các biện pháp xử phạt đối với doanh nghiệp xuất khấu vi phạm

các quy định của EU về chất lượng hàng hóa còn chưa nghiêm minh, chưa

thích đáng, mới chỉ mang tính răn đe chứ chưa quyết liệt và triệt để... Chính

điều này một phần đã dẫn đến việc các doanh nghiệp xuất khẩu thiếu nghiêm

túc và thiếu tổ giác trong việc tuân thủ pháp luật.

Thứ tư, Nhà nước thổc thi chưa có hiệu quả việc tổ chức các kênh

thông tin nhằm tuyên truyền, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc nâng cao nhận

thức vê các quy định pháp lý về tiêu chuẩn chất lượng, nhãn hiệu do EU đưa

ra. Công tác phổ biến kiến thức về thị trường EU đến các doanh nghiệp tại địa

phương còn chưa nhiều. Điều này gây ra tình trạng rất nhiều doanh nghiệp

xuất khẩu vừa và nhỏ thiếu hiểu biết về các quy định pháp lý của EU.

Thứ năm, Nhà nước chưa đưa ra được những phương hướng, biện pháp

khả thi, hiệu quả trong việc khắc phục, thay đổi tình trạng nuôi trồng, sản

xuất, buôn bán nhỏ lẻ, manh mún ở nước ta vốn là nguyên nhân gây ra những

khó khăn trong công tác quản lý về nguồn gốc, chất lượng sản phàm, vệ sinh

an toàn thổc phẩm... Ngay như quy định về truy xuất nguồn gốc thủy sản lưu

đã chính thức có hiệu lổc từ đầu năm nay nhưng Việt Nam vẫn chưa đưa ra

được những biện pháp cụ thể để giúp các doanh nghiệp tuân thủ và thổc hiện

tốt quy định này, đảm bảo cho ngành xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU

phát triển ổn định.

C H Ư Ơ NG 3

MỘT SỐ GIẢI PHÁP N Â NG CAO HIỆU QUẢ VIỆC ÁP DỤNG C ÁC

QUY ĐỊNH PHÁP LÝ CỦA EU VÊ CHẤT L ƯỢ NG VÀ N H ÃN HIỆU

H À NG H ÓA CỦA C ÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM NHẰM T H ÚC

ĐẨY XUẤT KHẨU SANG THỊ T R ƯỜ NG NÀY.

ì. Định hướng xuất khẩu cạa Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn tới.

1. Tương lai quan hệ kinh tế Việt Nam - EU.

EU là một trong ba trụ cột của nền k i nh tế thế giới, là đối tác thương

mại và đầu tư hàng đầu trên thế giới. T r o ng chiến lược đối ngoại của mình,

V i ệt N am rất coi trọng hợp tác v ới EU trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Thực tế,

V i ệt N am đã có quan hệ lâu dài v ới nhiều nước thành viên EU, trong đó các

thị trường lớn nhất là Pháp, Hà Lan, Đức, Italia và Anh.

Chủ trương chung của V i ệt nam là m o ng m u ốn phát triển toàn diện v ới

EU. Điều này được thể hiện rất rõ trong Đe án từng thể phát triển quan hệ hợp

tác toàn diện V i ệt nam - Liên m i nh châu Âu n ăm 2005, là c hủ động xây dựng

"quan hệ đối tác bình đẳng, hợp tác toàn diện, lâu dài giữa V i ệt N am và Liên

minh châu Âu vì hòa bình và phát triển". Cùng v ới việc mờ rộng quan hệ EU

như là một từ chức khu vực, V i ệt N am cũng coi trọng quan hệ hợp tác v ới từng

nước thành viên, nhất là các nước lớn trong EƯ trên cơ sở khai thác l ợi thế của

từng nước và mối quan hệ truyền thống giữa V i ệt N am v ới từng n ướ c 3 3 .

Trên cơ sở này, quan hệ họp tác về k i nh tế được coi là n ội dung hợp tác

quan trọng nhất được cả hai bên hết sức quan tâm. T uy nhiên, để hợp tác k i nh

tế của V i ệt N am v ới EU phát triến mạnh và hiệu quả, V i ệt N am cần có định

hướng cụ thể về chiến lược phát triển, công cụ, biện pháp và lĩnh v ực ưu

tiên... Ngoài định hướng riêng cho phát triển chính trị ngoại giao và các lĩnh

vực nhằm hỗ trợ thêm sự hợp tác về k i nh tế.

33 Đề án tồng thể phát triển quan hệ Việt Nam - Liên minh châu Âu đến 2010 và định huống 2015.

Vì vậy, để tạo dựng cơ sở phát triển mạnh mẽ quan hệ kinh tê Việt

Nam với Eư, hai bên sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ hợp tác chính trị làm cơ sở

vững chắc cho quan hệ hợp tác kinh tế. Quan hệ chính trị - ngoại giao được

tăng cường vừa tạo ra sự thân thiện, hiểu biết lẫn nhau, vừa xóa bẻ những cản

trở về vấn đề nhân quyền, chia sẻ các vấn đề quốc tế mà hai bên cùng quan

tâm.

Trong bối cảnh mới, các yêu cầu cho sự phát triển cũng khác đi, đồng

thời với mong muốn hợp tác cao hơn đòi hẻi phải có khuôn khổ pháp lý rõ

ràng và chi tiết hơn. Vì vậy, thời gian tới, Việt Nam cần chủ động đàm phán

và ký, kết các hiệp định mới làm cơ sở cho phát triển quan hệ giữa hai bên.

Thêm vào đó, EU vẫn nổi bật là một nhà cũng cấp viện trợ phát triển

không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam và tiếp tục giúp Việt Nam trong nhiều

lĩnh vực ưu tiên, bao gồm phát triển con người, ủng hộ tiến trình cải cách kinh

tế xã hội, hỗ trợ Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. về thương

mại và đầu tư, EU vẫn là đối tác hàng đầu của Việt Nam. Tuy nhiên, cần thấy

rằng quan hệ kinh tế Việt Nam - EU vẫn có thể tiếp tục mở rộng thêm nhiều

về quy mô và chất lượng, chủng loại hàng hóa. Chúng ta cần nhận thức được

điều đó để đề ra được phương hướng phát triển đúng đắn.

2. Định hướng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn 2010

-2015.

Trước mắt, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trang xuất khẩu vào thị

trường EU các mặt hàng truyền thống như nông sản, khoáng sản và hàng tiêu

dùng sử dụng nhiều lao động (hàng may mặc, giày dép, thủy sản, cà phê, đồ

gỗ, hàng thủ công mỹ nghệ...) với chất lượng, mẫu mã và tiêu chuẩn môi

trường phù họp với các quy định pháp lý của EU...; đồng thời tích cực gia

tăng tỷ trọng các sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao, kể cả thông qua liên

doanh, gia công cho các doanh nghiệp châu Âu và từng bước xây dựng

thương hiệu Việt Nam đối với các sản phẩm xuất khẩu sang EƯ; coi trọng

việc mở rộng quan hệ thương mại dịch vụ, phấn đấu năm 2010 nâng kim

ngạch xuất khẩu lên 7,5 - 8 tỷ USD, nhập khẩu lên trên 5 tỷ USD để từ đó tạo

cơ sở định hướng mở rộng quan hệ này đến 2015.

Đối với một số mựt hàng xuất khấu chủ đạo, cần có định hướng rõ ràng

để việc thực thi đạt hiệu quả cao nhất. Cụ thế :

- Đối với mặt hàng dệt may: Đầu tư vào công nghệ sản xuất tiên tiến và

luôn đổi mới trang thiết bị là con đường duy nhất tạo sức cạnh tranh trên

trường quốc tế. Cùng với đó là tăng niềm tin cho các nhà nhập khẩu EU khó

tính bằng cách nâng cấp chất lượng sản phẩm và giảm thời gian giao hàng.

Tuy nhiên cũng cần biết rằng đối với thị trường châu Âu thì chất lượng hàng

hóa tốt, giá cả hợp lý và kinh doanh nhạy bén là chưa đủ bởi những người

quản lý ở đây ngày càng chú ý tới các chính sách của nhà sản xuất, chang hạn

như các chính sách về bảo vệ môi trường, về lao động họ quan tâm tới tiên

lương, nơi làm việc an toàn cho người lao động và các tiêu chuẩn xã hội

khác...

- Đối với mặt hàng da giầy : v ấn đề chủ yếu phải giải quyết của ngành

da giầy cho những năm trước mắt là phải dần trở thành ngành sản xuất độc

lập chứ không phải chủ yếu là gia công như hiện nay. Hiện nay các xí nghiệp

da giầy Việt Nam chủ yếu nhận lại họp đồng (sub - contracting) từ các công

ty thương mại Đài Loan và Hàn Quốc, tức là đối tác nước ngoài cung cấp

nguyên liệu (tính chung phụ thuộc vào nhập khấu đến 8 0 %) và thiết kế mẫu

mã, sau đó thành phẩm được xuất ra thị trường nước ngoài dưới sự quản lý

của các nhà thầu ngoại quốc. Trước tình hình đó, nhà nước cần có một chính

sách cụ thể khuyến khích các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả hoực các

doanh nghiệp sản xuất đã xuất khẩu trực tiếp sản phẩm sang EU.

- Đổi với mặt hàng thủy sản: Do đực điểm nước ta có 3.260km đường

bờ biển không kể các đảo, 2 mựt phía Nam và phía Đông tiếp giáp với vịnh

Thái Lan, vịnh Bắc Bộ và biển Đông do đó có rất nhiều thuận lợi cho sự phát

triển của ngành thủy sản. Chính vì thể thách thức lớn nhất của ngành thủy sản

Việt Nam hiện nay là sự phát triển và mở rộng thị trường mà đi kèm đó là vấn

đề giữ chân được các thị trường truyền thẩng quan trọng Hoa Kỳ, Nhật Bản,

EU.

- Đối với mặt hàng nông sản : Nước ta vẩn là một nước nông nghiệp,

do đó việc chú trọng phát triển xuất khẩu các sản phẩm nông sản là một việc

hết sức cần thiết. Vấn đề quan trọng đẩi với hàng nông sản hiện nay là thiếu

năng lực chế biến (gây tổn thất 2 0% tổng sản phẩm). Liên quan chặt chẽ với

vấn đề này là sự thiếu hụt vẩn đầu tư và dù có thì cũng phải giải quyết sự

manh mún nhỏ lẻ của nền sản xuất với hàng triệu nông hộ nhỏ và nghèo. Đó

là chưa kế đến các vấn đề chất lượng và vệ sinh an toàn thực phàm... những

vấn đề mà thị trường EU ngày càng quan tâm.

- Đối với sản phẩm gỗ: Chúng ta cần thấy rằng Việt Nam có khả năng

trở thành nước có ngành nghề chế biến gỗ cạnh tranh nhất trong khu vực bởi

giá lao động rẻ và người lao động có tay nghề khéo léo trong xử lý gỗ, thêm

nữa chúng ta có nhiều làng nghề truyền thẩng như Đồng Kị (Bắc N i n h ); Vân

Hà (Đông Anh); ... Do vậy, cần tiếp tục duy trì và mở rộng thị trường sản

phẩm gỗ trên thị trường EU. Bên cạnh đó cần tìm ra cách giải quyết cho tình

trạng phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khấu đồng thời tăng

nguồn nguyên liệu trong nước.

li. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc áp dụng các quy định

pháp lý về nhãn hiệu và chất lượng hàng hóa để thúc đẩy xuất khẩu sang

EU.

1. Giải pháp ở tầm vĩ mô.

1.1. về đối ngoại.

Đẩy mạnh xây dựng chiến lược phát triển thị trường EU thông qua việc

đàm phán ký kết các Hiệp định, thỏa thuẳn thương mại nhằm tạo ra các tiền

đề, hành lang pháp lý để đẩy mạnh xuất khẩu. Tăng cường đàm phán thương

mại cấp Chính phủ giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu để tạo khung pháp

lý cho các doanh nghiệp Việt Nam thâm nhẳp thị trường EU. Chẳng hạn như

Hiệp định hợp tác hay còn gọi là Hiệp định khung giữa Việt Nam và Cộng

đồng châu Âu được ký kết vào 07/1995 đã đưa mối quan hệ hợp tác Việt Nam

- EU chuyển sang một trang mới. sắp tới đây, sau 15 năm ký Hiệp định

khung, quan hệ Việt Nam - EƯ lại đang chuẩn bị bước tới một cột mốc mới

với việc ký kết Hiệp định hợp tác và đối tác (PCA) dự kiến sê được tiến hành

vào cuối năm nay, sau khi trải qua 5 vòng đàm phán kể từ khi bắt đầu vào

tháng 06/2008. Hay như Việt Nam là nước thứ hai trong ASEAN, sau

Singapore, được EU chọn để mời tham gia đàm phán Hiệp định thương mại

tự do (FTA) riêng rẽ... Đe có được kết quả này, ngoài sự phát triển về kinh tế,

chính trị được EU và thế giới thừa nhẳn, phải kể đến sự nỗ lực trong việc thúc

đẩy quan hệ ngoại giao cũng như thương mại của Chính phủ Việt Nam đối

với EU. Nhà nước cần có thêm các biện pháp cải cách mạnh mẽ hem nữa để

xây dựng nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, nhằm gây ấn tượng tốt cho các

nhà hoạch định chính sách của EU. Việc EU công nhẳn Việt Nam đã đáp ứng

được tiêu chí thứ nhất của một nền kinh tế thị trường vào trung tuần tháng

02/2010 vừa qua đã đánh dấu một bước tiến mới trong việc gây dựng hình

ảnh về một Việt Nam có nền kinh tế thị trường phát triển.

Bên cạnh đó, tăng cường xúc tiến thương mại tại EU cũng là một việc

làm hết sức cần thiết từ phía Nhà nước. Các bộ, ngành trực tiếp xúc tiên

thương mại tại thị trường EU, trong đó:

Bộ Công thương kết họp với Hiệp hội ngành hàng lập dự án xây dựng

"Trung tâm thương mại Việt Nam" tại các thị trường các nước thành viên EU,

trong đó lưu ý khuyến khích, hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam đang kinh

doanh tại châu Âu, họp tác với các doanh nghiệp trong nước xây dựng các

kênh phân phối hàng hóa và dịch vẩ của Việt Nam tại EU, chú trọng sản

phẩm mang thương hiệu Việt Nam, chỉ dẫn địa lý Việt Nam phân phối trực

tiếp đến người tiêu dùng cuối cùng.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì và phối họp với các bộ, cơ

quan liên quan xây dựng chương trình tuyên truyền đối ngoại, kể cả việc hợp

tác với các kênh thông tin đại chúng của các nước EU, nhằm quảng bá hình

ảnh, giới thiệu hình ảnh đất nước, con người, truyền thống văn hóa, tiềm năng

kinh tế, thương mại... của Việt Nam đến các doanh nghiệp và người tiêu dùng

1.2. về đối nội.

1.2.1. H o àn t h i ện hành lang pháp lý làm n ền t ả ng tạo t h u ận l ợi t ối đa cho

các d o a nh n g h i ệp x u ất k h ấ u.

EU...

Đe có thể đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường khác nhau

trên thế giới trong đó có EU, trước hết chúng ta cần thực hiện tốt việc quản lý

chất lượng sản phẩm, nhãn mác sản phẩm, an toàn vệ sinh thực phẩm, vấn đề

bảo vệ môi trường... ở trong nước. Hiện nay Việt Nam đã có đạo luật riêng về

chất lượng sản phẩm : Luật chất lượng sản phẩm hàng hóa, chính thức có hiệu

lực vào tháng 07/2006. Đây là đạo luật đầu tiên trong lịch sử lập pháp Việt

Nam quy định về quyền và nghĩa vẩ của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh

doanh sản phẩm hàng hóa và tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến chất

lượng hàng hóa, quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa. Tuy nhiên, đạo luật

trên đây vẫn còn nhiều bất cập, nhất là việc quy định người khiếu nại, khởi

kiện phải trả cho phí lấy mẫu và thử nghiệm hoặc giám định chất lượng sản

phàm, hàng hóa tranh chấp, trong khi đó ở nước ngoài, trách nhiệm này thuộc

vê các nhà sản xuất. Điều này đã gây tâm lý e ngại trong việc khởi kiện của

người tiêu dùng Việt Nam cũng như các nhà nhập khẩu nước ngoài.

Bên cạnh đó, Nhà nước ta cũng đã ban hành Luật sở hừu trí tuệ có hiệu

lực kể từ 01/07/2006 và lần chỉnh sửa mới đây là vào năm 2009, trong đó

pháp luật bảo hộ Sáng chế, giải pháp hừu ích; Kiểu dáng công nghiệp; Nhân

hiệu; Chỉ dẫn địa lý (bao gồm xuất xứ và chỉ dẫn địa lý). Điều này giúp cho

việc đăng ký nhãn hiệu nói riêng và bảo hộ sở hừu công nghiệp nói chung ở

nước ta ngày càng trở nên quen thuộc và phổ biến. Chính từ việc nhân thức

được phải bảo vệ nhãn hiệu của mình ở trong nước, các doanh nghiệp xuất

khẩu sẽ có ý thức bảo vệ nhãn hiệu của mình ở cả thị trường ngoài nước,

trong đó có thị trường EƯ. Vì vậy, việc tiếp tục hoàn thiện các bộ luật về chất

lượng sản phẩm, sở hừu trí tuệ, bảo hộ công nghiệp... đế tương thích với các

luật khác, với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã và sẽ tham gia là một

việc làm hết sức cần thiết của Nhà nước không chỉ giúp bảo hộ sản xuất trong

nước mà còn giúp các doanh nghiệp xuất khấu làm quen với các luật lệ này ở

nước ngoài trong đó có thị trường EU.

Tuy nhiên, cho đến năm 2008, trong 638 tiêu chuẩn quốc gia của Việt

Nam về thực phẩm thì có đến 5 0% không phù hợp với yêu cầu trong Hiệp

định về rào cản kỹ thuật thương mại (TBT) và Hiệp định về các biện pháp vệ

sinh và vệ sinh thực phẩm (SPS) do WTO đưa ra. Do đó việc đổi mới hệ

thống tiêu chuẩn Việt Nam cần được đặc biệt quan tâm và phải được xác định

là một nhiệm vụ trọng tâm trong hội nhập quốc tế. Điều này rất có ý nghĩa với

Việt Nam vì nó sẽ giúp chúng ta vượt qua được các rào cản kỹ thuật của thị

trường các nước công nghiệp phát triển bao gồm khối EU

1.2.2. Tăng cường thiết lập các kênh thông tin về thị trường, các quy đinh

pháp lý... của EU cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Các Bộ ngành, các cơ quan chức năng có liên quan đến hoạt động xuất

khâu nói chung và xuất khẩu sang EƯ nói riêng, từ trung ương đến địa

phương, cần tăng cường tổ chức các buổi hội thỏa, tập huấn... nhằm tuyên

truyền, nâng cao nhận thức về các quy định pháp lý cũng như liên tục cập

nhật nhễng sự thay đổi về quy định pháp lý của Liên minh châu Âu cho các

doanh nghiệp xuất khẩu.

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện và xây dựng thêm nhễng trang thông

tin chính thống, cung cấp thông tin về thị trường EU trên mạng internet như

website của Bộ công thương; website của Cục xúc tiến thương mại; vvebsite

của Dự án thương mại đa biên Việt Nam - EU MUTRAP ; website của Phòng

thương mại EU tại Việt Nam Eurocham ; Diễn đàn điện tử doanh nghiệp Việt

Nam - EU... Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho các doanh nghiệp xuất khấu

trong việc tìm kiếm nguồn thông tin đáng tin cậy phục vụ cho nhu cầu xuất

khẩu.

Nhà nước và các tỉnh, thành phô cân đây mạnh hoạt động của Văn

phòng Thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về hàng rào kỹ thuật thương mại

TBT và Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh an toàn

thực phẩm và Kiểm dịch động thực vật SPS bằng cách đẩy mạnh quảng bá

cho hoạt động của các văn phòng SPS và TBT đến các doanh nghiệp; kiện

toàn cơ cấu tổ chức và nâng cao trình độ cán bộ của văn phòng; hỗ trợ tài

chính thường xuyên cho hoạt động của hai văn phòng này từ nguồn ngân

sách...

Hiện nay, ở Việt Nam cũng có nhễng tổ chức đại diện hỗ trợ về quyền

sở hễu công nghiệp như: Trung tâm hỗ trợ sáng tạo và bảo hộ quyền sở hễu

công nghiệp (INVENCO) trực thuộc liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật

Việt Nam; Hội bảo trợ quyền lợi người tiêu dùng ở Việt Nam; Trung tâm hô

trợ nghiên cứu và tư vấn pháp lý (LERES) của trường Đại học khoa học xã

hội và nhân văn và rất nhiều các văn phòng luật tư nhân... Thực tiễn đã chứng

minh vai trò của các hội, văn phòng này trong việc nâng cao nhận thức của

cộng đồng về bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp. Bởi vậy, Nhà nưẩc cần có

chính sách khuyến khích để nhân rộng loại hình hoạt động này.

1.2.3. Đẩy mạnh các biện pháp quản lý và giám sát quá trình sản xuất từ

khâu nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra của các doanh nghiệp

xuất khẩu.

Việc đầu tiên Nhà nưẩc cần thực hiện là đề ra các biện pháp nhằm hạn

chế và quản lý chặt chẽ việc nhập khẩu và sử dụng các hóa chất độc hại trong

sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu như hiện nay. N ăm 2006, Việt Nam nhập

hơn 1,2 tỷ USD hóa chất cho ngành chế biến, lương thực nhưng không quan

tâm đến việc những hóa chất này được sử dụng ra sao. Ngay tại thành phố Hồ

Chí Minh, người ta có thể dễ dàng tìm thấy hàng trăm, hàng nghìn loại hóa

chất, từ Acid Chlohydric, Sulũiric đến Vitamin tổng hợp, phụ gia đủ loại cho

các ngành tại chợ Kim Biên, thậm chí muốn mua Cyanure giết người cũng có,

cho nên việc lạm dụng hóa chất là điều thường thấy trong khi các cơ quan

chức năng chưa đủ khả năng đế kiếm soát và khống chế. Vì vậy, việc ngăn

chặn hóa chất độc hại ngay từ khi nhập khẩu, cấm chỉ hoặc hạn chế; quản lý

nghiêm ngặt việc sử dụng hóa chất đế chế biến không có giấy phép, gian lận

thương mại bằng cách pha trộn tạp chất (dưẩi tên gọi phụ gia)... có hại cho

người tiêu dùng trong nưẩc lẫn người tiêu dùng nưẩc ngoài phải được quan

tâm ngang nhau, không có lý gì hàng bị từ chối nhập khẩu vì vi phạm luật

nưẩc sở tại lại quay ngược về thị trường trong nưẩc làm ảnh hưởng sức khỏe

người tiêu dùng một cách tràn lan như hiện nay.

Đối v ới các ngành như nuôi trồng thủy sản; chế biến lương thực thực

phẩm xuất khẩu... cần thường xuyên tổ chức các Đoàn thanh t ra đi thực tế

xuống địa phương để k i ểm tra tình hình tuân thủ các quy định về vệ sinh an

toàn thực phẩm từ các ao nuôi, chuồng trọi... cho đến nơi chế biến sản xuất.

Việc tăng cường giám sát trong suốt quá trình sản xuất của doanh nghiệp từ

khâu thu mua nguyên liệu đầu vào đến khâu chế biến sản phẩm đầu ra sẽ giúp

họn chế sự vi phọm các quy định của EU về v ấn đề đảm bảo chất lượng và vệ

sinh an toàn thực phẩm.

Ngoài ra, công tác k i ểm dịch và k i ểm soát chất lượng các lô hàng trước

khi cho phép xuất khẩu của các cơ quan chức năng cũng đóng m ột v ai trò hết

sức quan trọng trong việc g iữ gìn uy tín của hàng hóa V i ệt N am trên thị

trường EU. Hoọt động này cần phải được thực hiện m ột cách nghiêm túc và

kỹ lưỡng vì đây là khâu cuối cùng trước k hi thông quan. Không thể để tái diễn

tình trọng các lô hàng xuất khẩu sang EU dễ dàng vượt qua công tác k i ểm

dịch và kiểm soát chất lượng trong nước nhưng đến k hi ra nước ngoài lọi bị

thiêu hủy hoặc trả về do không đáp ứng được các quy định về chất lượng.

Điều này không chỉ gây thiệt họi về k i nh tế cho chính các doanh nghiệp xuất

khẩu mà còn làm mất uy tín của hàng hóa V i ệt N am trên thị trường EU. Đe

thực hiện được vấn đề này, N hà nước cần trang bị cho các cơ quan chức năng

có liên quan các trang thiết bị hiện đọi nhằm phát hiện các vi phọm dù là n hỏ

nhất về việc sử dụng hóa chất, về dư lượng kháng sinh, thuốc bảo vệ thực

vật... Bên cọnh đó, cần luyện rèn m ột đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên

môn, trung thực, làm việc nghiêm túc đế đảm n h i ệm vụ được giao được thực

hiện m ột cách có hiệu quả.

Trong trường hợp phát hiện sai phọm, cần có chế tài xử phọt thật

nghiêm m i nh để tránh tình trọng doanh nghiệp tái diễn các sai phọm, đồng

thời răn đe các doanh nghiệp khác. Đối v ới các doanh nghiệp xuất khẩu do

thiếu hiếu biết nên m ới vi phọm và vi phọm lần đầu thì có thể xử phọt hành

chính cùng m ột vài biện pháp mang tính cảnh cáo khác. Còn đối v ới các

doanh nghiệp vi phạm nhiều lần các quy định pháp lý của EU, hoặc dù biết

nhưng vẫn cố tình vi phạm thì cần phải xử phạt thật nặng, thậm chí tước giấy

phép sản xuất k i nh doanh để không làm t ổn hại uy tín chung của cả ngành

hàng quốc gia.

Thiết nghĩ, nhỉng động thái và phản ứng hiện nay của các nước nhập

khẩu hàng hóa của V i ệt N am không chỉ là l ời cảnh báo, đe dọa mà là nhỉng

lời góp ý cần thiết, nêu lên nhỉng bất cập cần phải khắc phục để chúng ta có

biện pháp điều chỉnh kịp thời, không nhỉng đảm bảo chất lượng trong xuất

khẩu, g iỉ gìn giá trị của thương hiệu V i ệt mà còn giúp chúng ta có cơ h ội

nhìn lại việc tăng cường quản lý đối v ới cả các mặt hàng đang được tiêu t hụ

trong nước.

N hà nước cần có chính sách cụ thể để phát triển các ngành hàng xuất

khẩu chủ lực. Thông qua sự hỗ t rợ về vốn, ưu đãi về thuế và tạo điều k i ện

thuận lợi trong sản xuất k i nh doanh cho các doanh nghiệp, từ đó phát triển sản

xuất, đồng thời nâng cao được k hả năng cạnh tranh của hàng hóa và doanh

nghiệp V i ệt N am trên thị trường EU.

Đối v ới mặt hàng xuất khẩu chủ lực là giầy dép và dệt may, do có đặc

thù riêng trong sản xuất và xuất khẩu: ta chủ y ếu làm gia công cho nước ngoài

nên hiệu quả thực tế t hu được từ xuất khẩu rất thấp (25 - 3 0% doanh thu).

H ơn nỉa, do gia công theo đơn đặt hàng và sản xuất theo kỹ thuật nước ngoài

nên các doanh nghiệp V i ệt N am hoàn toàn bị động về mẫu m ã, sản xuất cũng

như tiêu thụ sản phẩm. Ví dụ như hiện tại chúng ta nhận gia công cho các tên

tuổi l ớn như: Abercrombie & Fitch; Mango; Hollister; Zara; ... (về quần áo);

Clark; Adidas; Converse... (về giày dép). Đây là m ột điểm y ếu trong xuất

khẩu hai mặt hàng này của ta. N ấu cứ tiếp tục kéo dài tình trạng này sẽ rất bất

1.2.4. Phát triển các ngành hàng chủ lực sang thị trường EU.

lợi cho Việt Nam. Nhà nước cần có chính sách cụ thể để khuyến khích các

doanh nghiệp sản xuất làm ăn có hiệu quả hoặc các doanh nghiệp sản xuất đã

xuất khẩu trực tiếp sản phẩm sang EƯ thuộc hai ngành công nghiệp này tiếp

tục đầu tư vốn và đổi mới công nghệ trong quá trình sản xuất để cải tiến sản

phẩm cho phù hợp với thị hiếu của ngưồi tiêu dùng EU, nâng cao chất lượng;

tăng cưồng xuất khẩu theo phương thức mua đứt bán đoạn, giảm dần phương

thức gia công xuất khẩu; đồng thồi đẩy mạnh xuất khẩu trực tiếp sản phẩm có

tỷ lệ nội địa hóa cao và tiến tới xuất khẩu sản phẩm 1 0 0% nguyên liệu trong

nước nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động xuất khẩu hai mặt hàng này.

Đối với những mặt hàng đang được ưa chuộng trên thị trưồng EU như

hàng thủ công mỹ nghệ, đồ gỗ gia dụng, đồ dùng phục vụ du lịch, đồ chơi trẻ

em, hàng điện tử và hàng thủy sản..., Nhà nước cần có chính sách cụ thể

khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vốn và công nghệ hiện đại đế mở rộng

quy mô sản xuất, nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm, đa dạng

hóa và nâng cao trình độ tiếp thị sản phẩm nhằm mục đích tăng khối lượng và

nâng cao hiệu quả xuất khẩu những mặt hàng này sang EU.

Riêng đối với mặt hàng gỗ, Nhà nước cần có kế hoạch khắc phục việc

phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên liệu nhập khẩu bằng cách xây dựng chiến

lược khai thác hợp lý nguồn gỗ rừng tự nhiên, xác định tính hợp pháp và khả

năng tái sinh của khu vực khai thác; kết hợp với quy hoạch trồng rừng mới để

duy trì và mở rộng ngành chế biến gỗ mà vốn có thế mạnh về lao động và kỹ

thuật tay nghề truyền thống. Bên cạnh đó, xúc tiến việc thành lập chợ gỗ cũng

là việc làm cần thiết vì nếu liên kết để nhập khẩu gỗ với khối lượng lớn thì

các doanh nghiệp có thể tiết kiệm được ít nhất 1 0% chi phí.

Đối với một số mặt hàng nông sản có khả năng xuất khẩu sang thị

trưồng EU như cà phê, chè, điều, hạt tiêu, cao su, rau quả..., Nhà nước cần

xây dựng quy hoạch, chọn lựa và có chính sách khuyến khích cụ thể để đẩy

mạnh đầu tư vốn tạo ra các vũng sản xuất chuyên canh, ứng dụng các kỳ thuật

tiên tiến, công nghệ sau thu hoạch để đảm bảo sản phẩm làm ra có năng suât

cao, chất lượng tốt, đồng đều, giá thành hạ và khối lượng lớn. Việc tạo ra

vùng sản xuất chuyên canh cho xuất khẩu sẽ giúp cho công tác quản lý chát

lượng được thực hiện tốt từ khâu chọn giống, kỹ thuật thâm canh, chăm sóc

đến lựa chọn đảm bảo chất lượng, khắc phỏc được tình tràng chất lượng kém,

không ổn định và nguồn cung cấp nhỏ.

Còn đối với mặt hàng thủy sản, Nhà nước cần sớm có biện pháp quy

hoạch các hộ nuôi trồng manh mún, nhỏ lẻ thành các vùng chuyên canh lớn

về nuôi trồng thủy sản tại các địa phương để giúp cho công tác quản lý chất

lượng được thực hiện từ khâu nguyên liệu đầu vào đến khâu chế biến thành

phẩm. Ngoài ra, để giúp các donh nghiệp tuân thủ luật truy xuất nguồn gốc

thủy sản lưu, không còn cách nào khác là phải xây dựng các đội tàu lớn với

trang thiết bị hiện đại và cung cách đánh bắt chuyên nghiệp. Điều này đòi hỏi

sự hỗ trợ rất lớn từ phía Nhà nước trong việc xác định phương hướng, hướng

dẫn thực hiện và thậm chí cả hỗ trợ tín dỏng.

Chúng ta vẫn đang thực hiện tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa

và phương hướng đến năm 2020, Việt Nam cở bản trở thành nước công

nghiệp theo hướng hiện đại (phát biểu của Tổng bí thư Nông Đức Mạnh trong

buổi bế mạc Hội nghị lần thứ 12 Ban chấp hành Trung Ương Đảng khóa X).

Như vậy trong khoảng lo năm tới, cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ

chuyển mạnh theo hướng: tăng nhanh tỷ trọng hàng chế biến, chế tạo và giảm

mạnh tỷ trọng hàng nguyên liệu thô. Đe có cơ cấu hàng xuất khẩu như trên

trong tương lai gần, Nhà nước cần có một chính sách cỏ thế khuyến khích các

doanh nghiệp thuộc các ngành công nghiệp chế biến và chế tạo (thực phẩm

chế biến, đồ điện, điện tử gia dỏng, điện tử - tin học (phần mềm), công nghệ

viễn thông...) đầu tư theo chiều sâu đế nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và

tính độc đáo của sản phàm, đa dạng hóa mặt hang nhằm tăng nhanh khối

lượng và nâng cao hiệu quả xuất khẩu sang thị trường EU.

Riêng đối với các doanh nghiệp lớn của Nhà nước thuộc các ngành

điện tử - tin học, công nghệ viễn thông, các ngành có hàm lượng chất xám

cao, Nhà nước cần có sự hỗ trợ về vốn và khuyến khích họ tập trang cho

nghiên cứu cơ bản đế tữo ra các sản phẩm công nghệ cao. Đối tượng áp dụng

của chính sách là những doanh nghiệp chế biến và chế tữo có uy tín trên

thương trường quốc tế.

1.2.5. Gắn nhập khẩu công nghệ nguồn với xuất khẩu.

Việt Nam xuất khẩu sang EU nhưng đồng thời cũng nhập khẩu từ EU.

Chúng ta chủ yếu nhập khẩu những mặt hàng sau: máy móc, thiết bị công

nghệ cao, máy chế biến thực phẩm, phương tiện vận tải, máy bay hóa chất tân

dược, nguyên phụ liệu dệt - may - da. Đe phát triển xuất khẩu, cần nhớ rằng

so với các thị trường xuất khẩu truyền thống khác của Việt Nam thì thị hiếu

tiêu dùng EU là rất khắt khe, kênh phân phối phức tữp và có nhiều quy định

ngặt nghèo về hàng nhập khẩu. Song, Việt Nam và EU có cơ cấu hàng hóa

xuất nhập khẩu hoàn toàn bố sung cho nhau.

Bấy lâu nay chúng ta thường nhập khẩu máy móc thiết bị tù châu Á giá

rẻ nhưng không bền. Nấu chúng ta tăng cường nhập khẩu công nghệ nguồn từ

châu Âu sẽ làm cân bằng cán cân thanh toán, phía EU không tìm cách cản trở

hàng xuất khẩu của ta, đồng thời nhập khẩu được công nghệ hiện đữi giúp

thay đổi cơ cấu hàng xuất khẩu, nâng cao khả năng cữnh tranh và hiệu quả

xuất khẩu nói chung và xuất khẩu sang thị trường EU nói riêng.

Do vậy, Việt Nam có thế đấy mữnh xuất khấu những mặt hàng mình có

lợi thế, đồng thời tăng cường nhập khẩu máy móc thiết bị và dây chuyền sản

xuất hiện đữi của EU để phát triển sản xuất tữo động lực đẩy mữnh kinh tể

phát triển. Những sản phẩm thu được từ công nghệ sản xuất hiện đữi lữi xuất

khẩu trở lữi EU.

Nhập khẩu công nghệ nguồn từ Eư có thể thực hiện bằng 2 biện pháp

sau đây: (1) Đầu tư của Chính phủ; (2) Thu hút các nhà đầu tư EU tham gia

vào quá trình sản xuất hàng xuất khẩu của Việt Nam. Đe thực hiện những

biện pháp này, Nhà nước cần có những ưu đãi dành riêng cho các nhà đầu tư

EU bên cạnh những ưu đãi và quyền lợi mà hố được hưởng theo luật đầu tư

nước ngoài tại Việt Nam. Những ưu đãi này có thể là về thuế nhập khẩu công

nghệ nguồn từ EƯ, thuế suất lợi tức, thuế chuyển lợi nhuận... Các đối tác EU

chỉ được hưởng những ưu đãi này nếu góp vốn bằng công nghệ hiện đại được

chế tạo tại Liên minh và đầu tư vào những lĩnh vực sau: ngành công nghiệp

chế biến thực phẩm, ngành công nghiệp sản xuất các thiết bị điện, ngành điện

tử, viễn thông...

Thực hiện các biện pháp này, Việt Nam vừa thu hút được công nghệ từ

EU lại vừa nâng cao và tiêu chuẩn hóa chất lượng hàng xuất khẩu nói chung

và chất lượng hàng sang thị trường EU nói riêng. Với sự góp mặt của các nhà

đầu tư EƯ trong quá trình sản xuất hàng xuất khẩu, hàng hóa Việt Nam có thể

đáp ứng tốt nhất các yêu cầu khắt khe của thị trường EU về chất lượng, vệ

sinh, bảo vệ môi trường, mẫu mã đẹp, chủng loại phong phú... từ đó hàng hóa

của chúng ta sẽ nâng cao khả năng đáp ứng các quy định pháp lý về chất

lượng, môi trường, nhãn hiệu... vốn là một rào cản khó vượt qua khi xuất

khẩu sang EU. Đồng thời, quá trình sản xuất được thực hiện dưới sự giám sát

điều hành của các doanh nghiệp EU nên hàng Việt Nam sẽ được trang bị tính

cạnh tranh quốc tế cao.

2. Các giải pháp ở tầm vi mô.

2.1. Tăng cường nghiên cứu và nhận thức đúng về thị trường EU

EƯ là thị trường tiêu dùng khắt khe trên thế giới và có hệ thống các quy

định pháp lý về chất lượng, môi trường và nhãn hiệu sản phẩm mà hàng xuất

khẩu của các nước đang phát triển không dễ dàng vượt qua. Các doanh nghiệp

Việt Nam cần tìm hiểu kỹ về thị trường EU vì tuy là một thị trường thống

nhất về kỹ thuật song thị trường này thực tế là một nhóm các thị trường quôc

gia và khu vực, mỗi nước có bản sắc riêng, đặc điểm riêng mà các nhà nhập

khữu tại các nước phát triển thường rất chú trọng. Ngoài những yêu cầu mang

tính tối thiếu được áp dụng chung cho cả Cộng đồng, mỗi nước trong EU lại

có những quy định pháp lý riêng về bao bì, mẫu mã sản phữm... Cộng đồng

châu Âu không phải là một mẫu hình thống nhất cho nên quyết định mua

hàng chịu ảnh hưởng của các mô hình văn hóa của từng quốc gia riêng trong

EU. Các doanh nghiệp muốn thành công trong xâm nhập thị trường EU cần

phải hiểu rõ và sẵn sàng thích nghi.

Các doanh nghiệp cần phải tổ chức tìm hiểu và nắm vững các thông tin

về các quy định pháp lý liên quan đến ngành hàng của mình; nghiên cứu thị

trường; điều tra xã hội học; thu thập thông tin về nhu cầu thị hiếu tiêu dùng,

về chất lượng, giá cả của hàng hóa Việt Nam cũng như các nước khác trên thị

trường EU để đạt hiệu quả cao trong việc xuất khữu. Thậm chí các doanh

nghiệp xuất khữu nên có một phòng ban hoặc một tổ riêng, chuyên phụ trách

việc tìm hiểu các quy đinh pháp lý của EƯ về ngành hàng của doanh nghiệp

mình, hay có thể thuê luật sư riêng tư vấn để đảm bảo việc tuân thủ luật pháp

trong nước cũng như luật pháp EU được nghiêm ngặt, tránh tình trạng do

doanh nghiệp không hề cố ý mà do thiếu hiểu biết nên mới phạm luật.

Doanh nghiệp cần nhận thức được rằng thị trường EU có tính cạnh

tranh mạnh mẽ, bắt buộc các công ty phải tạo cho mình lợi thế canh tranh hơn

các đối thủ khác. Có nghĩa là chất lượng sản phữm phải liên tục cải thiện, mẫu

mã kiểu dáng phải được đổi mới nhanh hơn trước. Chu trình sống của một sản

phữm sẽ ngắn hơn và phương thức dịch vụ tốt hơn. Tuy nhiên vẫn phải tuân

thủ đầy đủ các yêu cầu và quy định pháp lý về chất lượng và nhãn hiệu sản

phữm của EƯ.

Bên cạnh đó, có thể nói các yêu cầu về vệ sinh và y tế cũng như môi

trường đã thúc đấy tạo ra các tiêu chuẩn quốc tế, ký mã hiệu, nhãn mác,

chứng chỉ... Mà các doanh nghiệp nhập khẩu cũng như người tiêu dùng EU lại

rất xem trọng các loại chứng chỉ, tiêu chuẩn mang tầm quốc tế này. Thực tế

cho thấy, ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam, hàng hóa của các

doanh nghiệp có giấy chứng nhận ISO 9000, ISO 14000...thâm nhập vào thả

trường EU dễ dàng hơn rất nhiều. Do đó, các nhà xuất khẩu thuộc các nước

như Việt Nam chúng ta phải tuân thủ và cố gắng đáp ứng các quy đảnh và yêu

cầu của thả trường.

Bên cạnh những điều kiện bắt buộc, việc tìm hiểu các chứng chỉ, tiêu

chuẩn, nhãn mác... mang tính tự nguyện được EU công nhận và đánh giá cao

là hết sức cần thiết. Ví như trong lĩnh vực an toàn sản phàm, ký mã hiệu EU

trở nên hết sức quan trọng trong việc lưu thông hàng chế tạo trên thả trường

EU. Ví dụ ký mã hiệu CE bắt buộc đối với đồ chơi, thiết bả áp thấp, các sản

phàm an toàn cho con người, thiết bả y tế và nguyên vật liệu xây dựng. Trong

lĩnh vực chế biến thực phẩm, các công ty phải tuân thủ các tiêu chuẩn vệ sinh

an toàn một cách chặt chẽ. về phương diện này, việc áp dụng hệ thống

HACCP trở nên vô cùng cần thiết.

Nhìn chung thả trường EƯ luôn đánh giá cao và danh ưu ái cho các

doanh nghiệp đạt các tiêu chuẩn, nhãn mác và chứng chỉ được quốc tế công

nhận. Ngoài HACCP, ISO 9000, ISO 14000, FSC (chứng chỉ rừng cho ngành

gỗ) thì còn có GAP (Good Agriculture Practice), các nhãn sinh thái

(Ecolabels) và các bộ luật mang tính xã hội về đạo đức như tiêu chuẩn SA

8000 (The Social Accountability 8000)... đang ngày càng phổ biến. Đây

không phải là những quy đảnh mang tính bắt buộc, nhưng có thể nói đây chính

là giấy thông hành cho hàng xuất khẩu Việt Nam nếu muốn xâm nhập vào thả

trường EU nói riêng và thả trường thế giới nói chung.

Tóm lại, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tự tin, chủ động tìm hiêu

kỹ môi trường pháp lý về xuất khẩu sang thị trường EU. Các doanh nghiệp

khi xuất hàng đi cần phải đảm bảo sản phàm tốt, không có phế phàm, coi

trọng kiểm tra chất lượng sản phẩm dớng thời cần đảm bảo thời gian giao

hàng, lựa chọn hãng vận chuyển tin cậy.

2.2. Nâng cao chất lượng hàng hoa.

Chất lượng hàng hóa là yếu tố sống còn, có ý nghĩa quyết định sức

cạnh tranh của hàng hóa và của các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường

EƯ. Để đảm bảo hàng hóa có chất lượng cao tuân thủ các quy định pháp lý và

đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng các doanh nghiệp Việt Nam phải có các

biện pháp sau đây:

- Đầu tư thiết bị máy móc, công nghệ mới (cố gắng nhập khẩu từ những

nước có công nghệ nguớn) nhằm sản xuất ra hàng hóa xuất khẩu có chất

lượng tốt đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của tất cả các thị trường nước ngoài. Bên

cạnh đó, đổi mới công nghệ thông qua liên doanh, liên kết với nước ngoài,

dưới các hình thức đầu tư trực tiếp, gián tiếp.

- Đào tạo một đội ngũ công nhân có tay nghề kỹ thuật cao, đủ trình độ

tiếp thu công nghệ mới đế sản xuất ra những sản phàm có chất lượng cao.

- Đảm bảo nguớn cung cấp nguyên liêu cho sản xuất ổn định, chất

lượng tốt nhằm đáp ứng yêu cầu về sản phẩm và chủ động sản xuất, đảm bảo

thời gian giao hàng. Đây là một trong những nhân tố nâng cao sức cạnh tranh

cho sản phẩm.

- Chú ý chặt chẽ khâu kiểm tra chất lượng, không chỉ ở khâu cuối mà

ngay từ khâu đầu tiên. Đặc biệt với ngành nông sản và thủy sản, cần kiểm tra

kỹ chất lượng hàng ngay khi nhận nguyên liệu từ người nuôi trớng, đánh bắt,

trớng trọt... trước khi đưa vào chế biến hoặc xuất khấu để tránh việc họ gian

lận nhằm tăng l ợi nhuận, gây ra những thiệt hại không đáng có k hi xuât hàng

đi.

- K i ếm t ra nghiêm ngặt thành phẩm trước k hi đóng gói và xuất khâu

trên cơ sở các tài liệu kỹ thuật và mẫu hàng.

- Xây dựng các phòng thí nghiệm, k i ểm nghiệm, phòng thanh tra chất

lượng v ới trang thiết bị hiện đại; k i ểm tra chất lượng m ảt cách đồng bả và

hoàn chỉnh, có k hả năng k i ếm tra nhanh chóng, chính xác và phù hợp v ới tiêu

chuẩn quốc tế.

- Liên tục đổi m ới mẫu mã, k i ểu dáng sản phẩm phù hợp v ới thị hiếu

khách hàng.

- Bên cạnh đó cần tự mình nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, c oi đó là

mảt điều kiện sống còn đối v ới sự thành công của doanh nghiệp c hứ không

chỉ đơn thuần mang tính đối phó. Từ đó đề ra những giải pháp thiết thực và

hiệu quả như đầu tư thiết bị công nghệ vào quá trình xử lý nước thải sau sản

xuất, khói bụi thải ra trong quá trình sản xuất... Đồ ng thời cần nghiên c ứu và

tìm ra loại bao bì "sạch" và thân thiện v ới môi trường, có thể tái sử dụng và

dễ phân hủy... V i ệc này hết sức quan trọng vì nó không chỉ giúp hàng hóa

xuất khẩu dễ thâm nhập vào thị trường EƯ hơn mà còn góp phần bảo vệ môi

trường trong nước.

- Đối v ới mặt hàng giày dép và dệt may, chúng ta chủ y ếu làm gia công

xuất khẩu, các doanh nghiệp V i ệt N am cần phấn đấu sản xuất hoặc tìm nguồn

sản xuất nguyên phụ liệu n ải địa đảm bảo yêu cầu chất lượng, không có các

chất bị EU cấm sử dụng. Nâng cao tỷ lệ sử dụng nguyên p hụ liệu t r o ng nước,

tăng tỷ lệ n ải địa trong cơ cấu giá trị sản phẩm để hạ giá thành sản phẩm, tăng

sức cạnh tranh trên thị trường EU. N hư vậy l ợi nhuận mang lại sẽ cao hơn.

- Đối v ới mặt hàng thủy hải sản, cần tăng cường đầu tư quản lý t ốt việc

đánh bắt hải sản xa bờ và nuôi trồng thủy sản để đảm bảo nguồn nguyên liệu

"sạch" cho chế biến xuất khẩu. Q uá trình chế biến, bảo quản... tuyệt đối

không được sử dụng các chất bị EU cấm. N ếu phát hiện ra những lô hàng bị

nhiễm kháng sinh, vi sinh không được cho phép, cần tìm giải pháp xử lý kịp

thời... thay vì cố tình tìm m ọi cách để được xuất khẩu, r ồi đến k hi bị phát hiện

thiệt hủi còn nặng nề hơn và còn gây ảnh hưởng x ấu đến uy tín của cả ngành

Các doanh nghiệp V i ệt N am phải tăng cường đầu tư và hoàn thiện công

tác quản lý vì đây là hai yếu tố quan trọng của quá trình sản xuất, có tính

quyết định đối v ới việc cho ra đời m ột sản phẩm như thế nào. N êu m ột doanh

nghiệp đã chú trọng vào việc đầu tư v ốn và công nghệ tiên tiến vào quá trình

sản xuất, lủi áp dụng một hệ thống quản lý có hiệu quả sẽ tủo ra những sản

phẩm xuất khẩu có chất lượng cao đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng

và vượt được rào cản kỹ thuật của bất kỳ thị trường nào dù là khó tính nhất.

Tủi thời điểm này, các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu của V i ệt

N am muốn hướng vào EU thì không còn cách nào khác là phải tăng cường áp

dụng các hệ thống quản lý I SO 9000, HACCP... Việc áp dụng hệ thống tiêu

chuẩn chất lượng ISO 9000 sẽ đ em lủi rất nhiều l ợi ích cho doanh nghiệp như:

tủo lòng tin cho người tiêu dùng, cải thiện danh tiếng cho doanh nghiệp, giúp

doanh nghiệp nâng cao k hả năng thỏa mã khách hàng t ốt hơn, cũng như tủo

lợi thế củnh tranh cho doanh nghiệp k hi thâm nhập vào thị trường v ốn n ổi

tiếng khó tính là EU. cần hiểu rằng đầu tư đế áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế

này trong sản xuất tuy t ốn k ém lúc ban đầu nhưng sẽ mang lủi vô vàn l ợi ích

trong tương lai, k hi hệ thống quản lý hoủt động trơn tru, hiệu quả thì năng

suất và chất lượng tăng là điều không hề khó.

N hư vậy, có thể nói rằng việc nâng cao nhận thức về thị trường xuất

khẩu, đổi m ới công nghệ, áp dụng các bộ tiêu chuẩn quốc tế như I SO 9000,

ISO 14000 và HACCP... giúp ích rất nhiều cho các doanh nghiệp V i ệt N am

trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng thời bảo vệ được môi trường

hàng.

nhằm tuân thủ các quy định khắt khe từ phía EU. Có thể nói đó chính là chìa

2.3. Phát triển nguồn nhân lực.

khóa để các doanh nghiệp Việt Nam mở cánh cửa vào thị trường EU.

Con người là yếu tố quan trọng cho quá trình sản xuất. Đê tứo ra sản

phẩm có chất lượng cao và đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng,

ngoài việc trang bị máy móc thiết bị hiện đứi, cần phải có những cán bộ kỹ

thuật và công nhân lành nghề. Tuy nhiên, nước ta hiện nay số lượng các cán

bộ kỹ thuật và công nhân kỹ thuật có tay nghề cao còn rất ít. Vì vậy dẫn tới

tình trứng: sản xuất hàng hóa chất lượng chưa cao, không đồng đều và kiểu

dành còn đơn điệu, thiếu tính sáng tứo. Vì thế mà khả năng cứnh tranh quốc tế

của hàng hóa rất thấp.

Do vậy, để khắc phục tình trứng này, các doanh nghiệp trong nước cần

phải chú trọng vào những việc làm sau đây:

- Chú trọng công tác đào tứo để nâng cao năng lực cán bộ và công nhân

kỹ thuật vì họ là nhân tố quan trọng không thể thiếu trong việc nâng cao chất

lượng hàng hóa, từ đó có thể thâm nhập và cứnh tranh được trên thị trường

EU. Các doanh nghiệp phải luôn chú trọng nâng cao trình độ công nhân kỹ

thuật vì họ là người trực tiếp làm ra sản phẩm. Bên cứnh đó, phải đồng thời

đào tứo một đội ngũ cán bộ thương mứi, quản lý am hiếu về thị trường, tinh

thông về pháp luật của nước nhập khẩu để kết hợp với đội ngũ công nhân kỹ

thuật cho ra đời những sản phẩm xuất khấu đảm bảo chất lượng và đáp ứng

được các quy định của EU.

- Từng doanh nghiệp phải dành một khoảng kinh phí nhất định cho hoứt

động này và phải biết tận dụng các chương trình đào tứo cán bộ, công nhân kỹ

thuật của Chính phủ để cử cán bộ của mình tham gia. Đối với cán bộ thương

mứi, các doanh nghiệp không chỉ chú trọng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn

mà còn phải nâng cao ngoứi ngữ vì ngoứi ngữ kém sẽ trở thành rào cản trong

việc đ àm phán và thường bất l ợi trong giao dịch k i nh doanh. H ơn nữa còn có

thể dẫn đến hiểu l ầm trong k hi tìm hiểu về các Bộ luật và quy định được viết

bằng tiếng nước ngoài, khiến cho việc áp dụng luật bị đi lệch hướng hoặc

không hiệu quả, gây tủn thất cho doanh nghiệp.

- Tủ chức tạo điều kiện cho cán bộ, công nhân tham gia các khóa thuyết

trình, các buủi h ội thảo, tập huấn... g i ới thiệu các thông t in m ới nhất về chế độ

chính sách, những thay đủi về luật, xu hướng tiêu dùng m ới cũng như các

hướng dẫn về bao bì hàng hóa, marketing...của Liên m i nh châu Âu do Chính

phủ, các cơ quan ban ngành tủ chức. Tham gia các h ội nghị, h ội thảo do Liên

minh châu Âu tố chức để trao đủi học h ỏi k i nh nghiệp v ới g i ới doanh nhân

châu Âu...

- Tủ chức các đoàn đại biểu đi nghiên cứu, thăm dò thị trường EU,

đồng thời m ời các doanh nghiệp EU vào làm việc , tìm hiểu các cơ h ội k i nh

doanh và đầu tư sản xuất ở tại doanh nghiệp mình...

2.4. Đẩy mạnh áp dụng thương mại điện tử.

Các doanh nghiệp V i ệt N am nên đẩy mạnh việc áp dụng thương m ại

điện tử vì thương mại điện tử đ em lại cho các doanh nghiệp những lợi ích to

lớn. Các doanh nghiệp EU cũng như doanh nghiệp Mỹ có quan n i ệm là: "Nếu

công ty bạn không t ồn tại trên Internet thì công ty bạn không t ồn t ạ i" và họ

luôn quan tâm xem có tìm thấy đối tác cần tìm trên Internet hay không. N hư

vậy thương m ại điện tử cũng là giải pháp có tính thách thức l ớn đối v ới doanh

nghiệp V i ệt Nam. Các website của doanh nghiệp được ví như là những T r u ng

tâm thông tin, văn phòng đại diện và cửa hàng bán lẻ của doanh nghiệp ở m ọi

lúc m ọi nơi trên m ọi phương diện. Do vậy, nó có t ầm quan trọng trong việc

xúc tiến g i ới thiệu sản phẩm doanh nghiệp mình trên thị trường thế giới.

K ết n ối Internet, sử dụng các công cụ tìm k i ếm p hủ biến như Google

Yahoo, A O L, A l ta Vista..., doanh nghiệp có thể tìm thấy hầu hết các thông t in

về thị trường, về quy định pháp lý, rào cản thương mại... của EU phục vụ cho

hoạt động xuất khẩu của mình cũng như tìm k i ếm đối tác rất nhanh và hiệu

quả.

Bên cạnh đó các doanh nghiệp cũng không thể bỏ qua việc đăng ký tên

miên trên Internet. Internet ngày nay t rở thành một thế mạnh trong giao

thương quốc tế cần phải được khai thác triệt để, trong đó có việc tiếp thị. M ột

địa chễ tên miền ngắn gọn, thông dụng dễ truy cập là sự thuận l ợi cho doanh

nghiệp k hi đưa hình ảnh, thông tin... của mình đến v ới đối tác và người tiêu

dùng. Điều đó sẽ mang lại rất nhiều lợi ích nếu thực hiện được, m ột trong sô

đó chính là việc giúp người tiêu dùng làm quen và phân biệt được sản p h àm

và nhãn hiệu thật nếu xảy ra trường họp bị làm hàng nhái, hàng g iả hay bị các

doanh nghiệp khác ăn cắp thương hiệu... Doanh nghiệp có thế đăng ảnh mẫu

so sánh hoặc hướng dẫn người tiêu dùng cách phân biệt hàng thật, hàng nhái;

nhãn hiệu thật, nhãn hiệu không phải của doanh nghiệp... trên website của

mình. Điều đó sẽ giúp ích rất nhiều cho khách hàng và góp phần xây dựng

thườn hiệu.

Đe được pháp luật bảo hộ tránh những r ủi ro bị x âm phạm nhãn hiệu,

các doanh nghiệp V i ệt N am cần phải đăng ký nhãn hiệu ở trong nước và đặc

biệt ở nước ngoài. Đối v ới các doanh nghiệp xuất khấu, đăng ký nhãn hiệu tại

thị trường nước ngoài mang ý nghĩa sống còn. V i ệc đăng ký không chễ đ em

lại l ợi ích trước mắt cho các doanh nghiệp: có thể bán hàng trực tiêp cho

doanh nghiệp nước ngoài không cần t ốn k ém chi phí trung gian, không bị các

công ty nước ngoài lấy nhãn mác của mình đặt tên cho sản phẩm của họ, sản

phẩm không bị dìm giá trên thị trường vì lý do không có nhãn mác,.... Đ ă ng

ký nhãn hiệu tại nước ngoài còn đ em lại nhũng lợi ích lâu dài, đó là tạo d ự ng

một thương hiệu uy tín, chất lượng đối v ới các đối tác cũng như người tiêu

2.5. Tăng cường công tác đăng ký nhãn hiệu tại thị trường EU

dùng nước ngoài mà ở đây là Cộng đồng EU. Doanh nghiệp tuy nhiên cũng

không vì thế mà đăng ký bảo hộ sở hữu công nghiệp bừa bãi ở các thị trường

mà mình không có ý định vươn tới vì như thế sẽ gây mất thời gian, tôn kém

và lãng phí...

Trước khi đăng ký thương hiệu, doanh nghiệp cần xác định thị trường

của mình đê tìm hiếu luật sở hữu của nước đó. Doanh nghiệp cần tìm hiểu

xem quốc gia cần đăng ký thương hiệu nợm trong hệ thống sở hữu trí tuệ nào

để doanh nghiệp có thể tham gia đăng ký theo hệ thông đó.

Hiện nay, để đăng ký nhãn hiệu ở EU, doanh nghiệp Việt Nam có thê

thực hiện theo nhiều cách:

- Đăng ký trực tiếp ở từng nước, theo đó doanh nghiệp có thể trực tiếp

nộp đon tại từng quốc gia dự định đăng ký cho nhãn hiệu thông qu đại diện

hợp pháp của mình tại các nước này. Hạn chế lớn nhất của hình thức đăng ký

này là ngoài khoản phí nộp cho cơ quan nhà nước, doanh nghiệp sẽ phải nộp

thêm một khoản chi phí cho Luật sư nước sở tại do hầu hết các nước đều cho

phép các doanh nghiệp tự nộp đơn đăng ký mà không thon qua đại diện của

mình. Đồng thời, việc không am hiểu pháp luật về sở hữu trí tuệ của từng

nước cũng có thế gây cho doanh nghiệp nhiều khó khăn trong quá trình đăng

ký.

- Đăng ký nhãn hiệu thông qua hình thức nộp đơn quốc tế:

+ Đăng ký theo hệ thống Mađrid (bao gồm cả Thỏa ước Madrid và

Nghị định thư Madrid): doanh nghiệp chỉ cần nộp đơn duy nhất tại Cục sở

hữu trí tuệ Việt Nam và đơn nhãn hiệu sẽ được xét nghiệp tại các nước mà

doanh nghiệp chỉ định. Nhãn hiệu sẽ được bảo hộ tại các nước chỉ định nếu

đạt tiêu chuẩn bảo hộ. Việc từ chối bảo hộ của một nước nào không ảnh

hưởng đến việc bảo hộ tại các nước khác. Tuy nhiên cần lưu ý là nếu doanh

nghiệp nộp đơn theo Thỏa ước Madrid thì nhãn hiệu đó phải được bảo hộ tại

nước sở tại - Việt Nam trước. Hệ thống nộp đơn này hiện nay đã có hơn 100

nước thành viên trong đó có Liên minh châu Âu EU.

+ Đăng ký Nhãn hiệu hàng hóa Cộng đồng (CTM): như đã nói ở

chương Ì, phần li, mục 2.2, với hình thức này, văn bằng bảo hộ sẽ có hiệu lực

đồng thời tại toàn bộ các nước thành viên thuộc Cộng đông chung châu Au.

Tuy nhiên, ngoài ưu điểm thủ tục đơn giản, tiết kiệm chi phí thì hình thức

đăng ký này lại có một nhưửc điểm rất lớn đó là nếu như có một nước thành

viên từ chối bảo hộ thì nhãn hiệu sẽ không còn đưửc độc quyền sử dụng tại tất

cả các nước còn lại.

KÉT LUẬN

Số lượng các quy định pháp lý về vấn đề bẩm đảm chất lượng, bảo hộ

công nghiệp... của Liên minh châu Âu đang ngày một gia tăng được coi là

một rào cản khó vượt qua đối với các nhà xuất khẩu ở các nước đang phát

triên. Nhiêu doanh nghiệp đang bị mất cơ hội làm ăn do những đòi hỏi ngày

càng khắt khe từ phía đối tác EU. Khi một doanh nghiệp vi phạm các quy

định pháp lý của Liên minh châu Âu, không chể doanh nghiệp đó bị thiệt hại

về tài chính và uy tín mà còn ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp khác

trong toàn ngành. Do đó, đáp ứng đúng và đầy đủ các quy định pháp lý là

điều kiện sống còn để các doanh nghiệp Việt Nam có thể trụ vững và thành

công trên thị trường EU.

Trong quá trình nghiên cứu đề tài "Vận dụng các quy định pháp lý

của Liên minh châu Âu EU về chất lượng và nhãn hiệu hàng hóa nhằm

tăng cường xuất khấu của Việt Nam vào thị trường này", bài khóa luận

này đã trình bày một số vấn đề sau:

- Thứ nhất, trình bày tóm gọn một số quy định pháp lý mang tính bắt

buộc về chất lượng, nhãn hiệu mà EU hiện nay đang áp dụng cho hàng hóa

lưu thông trên thị trường, trong đó bao gồm cả các mặt hàng xuất khẩu chủ

lực của Việt Nam sang thị trường này.

- Thứ hai, đánh giá khái quát năng lực của Việt Nam trong việc đáp

ứng các quy định pháp lý trên như: thực tế việc tuân thủ các quy định về vệ

sinh an toàn thực phẩm, đăng ký nhãn hiệu,... của các doanh nghiệp xuất khấu

sang EU; những điểm đáng ghi nhận và những điểm còn thiếu sót của các

doanh nghiệp Việt Nam trong việc vận dụng các quy định pháp lý đó; những

tác động tích cực từ phía Nhà nước và những điều còn chưa làm được... Đồng

thời, khóa luận cũng đi sâu vào phân tích tình hình xuất khẩu và khả năng đáp

ứng các quy định pháp lý của một vài ngành hàng xuất khẩu chính : dệt may,

da giầy, nông nghiệp, thủy hải sản, gỗ. Trong đó đặc biệt tập trung vào ngành

nông nghiệp và thủy hải sản bởi đây là 2 ngành khó đáp ứng các quy định

pháp lý của EU nhất...

- Thứ ba, đề xuất một số giải pháp khắc phục những điẩm còn tồn tại và

phát huy những điẩm mạnh của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Qua

đó kiến nghị một số giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của Việt

Nam sang EU.

Tóm lại, đẩ đấy mạnh xuất khẩu, các doanh nghiệp cần hiẩu rằng, đáp

ứng các quy định pháp lý của Việt Nam, của Liên minh châu Âu hay của các

thị trường khác trên thế giới là một việc làm cần thiết, là một chiến lược lâu

dài chứ không chỉ là các biện pháp đối phó ngày một ngày hai.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu trên sách báo và t ạp chí

1. GS.TS. Đỗ Đức Bình (2008), Giải pháp vượt rào cản ký thuật để đẩy

mạnh xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường EU, Tạp chí Nghiên

2. GS.TS. Đỗ Đức Bình (2009), Rào cản môi trường - "Rào cản xanh"

cứu châu Âu số 5/2008.

của EU và giải pháp vượt rào đẩy mạnh xuất khau hàng hóa của Việt

Nam sang thị trường EU, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 6/2009.

3. TS. Nguyễn thị Thanh Hà & ThS. Nguyễn Văn Tiền (2005), Những

thách thức chủ yếu của ngành thủy sản, Tạp chí Nghiên cứu kinh tê sô

4. ThS. Bùi Việt Hưng, (2008), Thị trường EƯ: Cơ hội và thách thức cho

3/2005.

xuất khẩu mặt hàng giầy dép Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số

4/2008.

5. PGS.TS. Nguyễn Hữu Khải & ThS. Đào Ngọc Tiến (2008), Hàng rào

kổ thuật của EƯ và giải pháp đấy mạnh xuất khấu đối với các doanh

6. Đinh Thị Ngọc Linh (2008), Các tiêu chuẩn về môi trường EU và vấn

nghiệp Hà Nội, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 10/2008.

đề xuất khấu thủy sản của Việt Nam, Đe tài nghiên cứu cấp Viện, Viện

7. TS. Ngô Duy Ngọ (2009), Hệ thống thuế quan và phi thuế quan của

Nghiên cứu châu Âu.

Liên minh châu Âu, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 8/2009.

8. ThS. Phan Ngọc Tâm (2006), Bảo hộ nhãn hiệu nổi tiếng theo pháp

luật châu Âu và Hoa Kỳ, Tạp chí Khoa học Pháp luật số 4/2006

9. ThS. Lê Minh Tâm (2009), Thị trường thủy sản EU: Tiềm năng và rào

cản kỹ thuật thương mại, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 10/2009.

10. Đoàn Tất Thắng (2008), Nâng cao mối quan hệ hợp tác đối tác Việt

Nam - EUlên tầm cao mới, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 7/2008.

11. PGS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, (2008), Quan hệ kinh tế Việt Nam —

Liên minh châu Âu từ năm 1995 đến nay và triển vọng, Tạp chí nghiên

cứu châu Âu sổ 4/2008.

12. PGS.TS Nguyễn Quang Thuấn (2009), Quan hệ kinh tế Việt Nam -

Liên minh châu Âu - Thực trạng và triển vọng (sách chuyên khảo),

NXB Khoa học xã hội.

13.Viện Nghiên cứu châu Âu (2008), Tọa đàm hợp tác Việt Nam - Liên

minh châu Âu khi Việt Nam — Liên minh châu Âu cùng hướng tới tương

lai, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu số 11/2008.

14. Luật sở hữu trí tuệ 2005.

15. Quyết định số 07/2005/QĐ - BTS của Bộ trưởng Bộ thủy sản về việc

ban hành danh mực hóa chất, kháng sinh cấm và hạn chế sử dựng trong

Tài liệu trên các website

sản xuất, kinh doanh thủy sản.

Ì. Báo Đầu Tư trực thuộc Bộ Ke hoạch và Đầu tư, Nghiên cồu đặc tính

tiêu dùng tại £ơ(đăng 24/06/2009),

http://www.vir.com.vn/Client/Dautu/dautu.asp?CatID= Ị 5&DocID= Ị 89

2. Cổng thương mại điện tử quốc gia - Bộ Công thương, Đãng ký nhãn

hiệu Cộng đồng (CTM) (truy cập 15/03/2010),

http://www.ecvn.com/ROOTSYS/book/anyone/Hoidapdangkvnhanhieu

taithitruongEU/DangKyCTM.html

3. Công ty TNHN thủy sản Mai Sao (đăng 07/01/2003), Kiểm soát chặt

dư lượng kháng sinh trong thủy sản,

http://www.maisao.com/detail.asp7icH186

4. Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (tải xuống 11/04/2010), số liệu thống kê

Nhãn hiệu hàng hóa,

http://www.noip.gov.vn/noip/cms vn.nsf/vwDisplavContentNews/969

8D92E9FD97E5C4725768D0034A8BF?OpenDocument

5. Dự án hỗ trợ thương mại đa biên Việt Nam - EU, Vượt qua rào cản

SPS để đẩy mạnh xuất khẩu sang Liên minh châu Au (đăng

10/03/2010),

http://www.mutrap.org.vn/Lists/Posts/Post.aspx?List=5276b79d-4e3a-

4c5b-a2ad-c903807cc7ea&ID=387

6. Dự án hỗ trợ thương mại đa biên EU - Việt Nam (đăng 12/07/2009),

Khó khăn của doanh nghiệp xuât khâu sang EU,

http://www.mutrap.org.vn/Lists/Posts/Post,aspx?List=5276b79d-4e3a-

4c5b-a2ad-c903 807cc7ea&ID=287

7. Đăng kỷ thương hiệu ở nước ngoài theo cách nào? (đăng 23/04/2008),

http://www.vietnambranding,com/thonạ-tin/phong-su-thuonạ-

hieu/4040/danạ-ky-thuong-hieu-o-nuoc-ngoai-theo-cach-nao

8. Đầu tư Chứng khoán điện tử - Báo Đầu tư trực thuộc Bộ Ke hoạch và

Đầu tư (đăng ngày 06/05/2010), Thủy sản tự làm khó mình,

http://tinnhanhchungkhoan.vn/RC/N/CFCEEA/thuy-san-tu-lam-kho-

minh.html

9. Hiệp hội chế biến và xuất kh u thủy sản Việt Nam (truy cập ngày

10/04/2010), Bảo cáo về hoạt động kiêm soát chất lượng, an toàn vệ

sinh thực phàm trong sản xuất kinh doanh cá tra, basa tại Việt Nam

www.vasep.com.vn/vasep/., ./Kiem%20soat%20ca%20tra,pdf

10. Sở công thương Thái Bình (đăng 19/05/2008), Xuất khẩu sangEU

phải đăng ký hóa chất,

http://www.thaibinhtrade.gov.vn/default.aspx?ID=16&LangID=l&Ne

WSĨD=93 ì &PageNum= Ị 06

11. Sờ Khoa học và Công nghệ tỉnh Ben Tre (đăng 27/12/2006), Đăng kỷ

nhãn hiệu hàng hóa ở nước ngoài: Việc cần làm ngay,

http://www.dost-bentre.gov.vn/chuyen-muc/so-huu-tri-tue/149-ng-ky-

nhan-hiu-hang-hoa--nc-ngoai-vic-cn-lam-ngay.html

12.SỞ Khoa học và Công nghệ tỉnh Hải Dương,ThS. Nguyễn Thị Yến

(truy cập 19/03/2010), Rào cản kỹ thuật đối với hàng dệt may,

http://www.haiduongdost.gov.vn/index.php7optiorFCom content&vie

w=article&id=1664:rao-cn-k-thut-i-vi-hang-dt-may&catid=236:thong-

tin-tbt&Itemid=214

13.Sở khoa học và công nghệ tỉnh An Giang (đăng 18/03/2008^, Phương

thức tránh mất nhãn hiệu,

http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:gdJHsZH77Z

MJ:sokhoahoccn.angiang.gov.vn/xemnoidung.asp%3Fmaidtt%3D4270

%2520%26page%3D122%26+,+mới+cỏ+156+nhãn+hiêu+của+Viêt+N

am+đươc+đãng+ký+và+nôp+đơn+theo+hê+thống+đăng+kv+ĩihãn+hiê

u+quốc+tế+theo+Madrid&cd=4&hl=vi&ct=clnk&gl=vn

14.Tổng quan về Liên minh châu Âu (truy cập 17/04/2010),

www.delvnm.ec.europa,eu/european union/euoverviewv.pdf

15.Tổng cợc tiêu chuẩn đo lường chất lượng (tải ngày 15/04/2010), Hiệp

định SPS,

http://portal.tcvn.vn/quangbinh/media/TBT/Hiep%20Dinh%20SPS.doc

20/05/2009), Yêu cầu về thâm nhập thị trường đối với gõ và sản phẩm

ló.Trang tin điện tử Cợc xúc tiến thương mại, Tạ Hoàng Lan (đăng

gô tại Anh,

http://www.vietrade.gov.vn/index.php7optioriecom content&view=arti

cle&id= Ị 84:veu-cau-ve-tham-nhap-thi-truong-doi-voi-go-va-san-

pham-go-tai-anh&catid=86:g-va-cac-sn-phm-t-g&Itemid=189

17.Trang tin điện tử Cục xúc tiến thương mại, Tạ Hoàng Lan (truy cập

20/03/2010), Yêu cầu thâm nhập thị trường đối với ảo khoác ngoài tại

Anh,

http://www.vietrade.gov.vn/index.php7optioiFCom content&view=arti

cle&id=464:veu-cau-ve-tham-nhap-thi-tmong-doi-voi-ao-khoac-ngoai-

tai-anh&catid= ĩ 55 :ao-khoac-ngoai&Itemid= Ị 89

18.Trang tin điện tử Cục xúc tiến thương mại, Trần Hoài Hương (2010),

Một số yêu cầu tiếp cận thị trường giày dép Anh — Phân ỉ,

http://www.vỉetrade.gov.vn/index.php?option=com content&view=arti

cle&id=l 186:mt-s-yeu-cu-tip-cn-th-trng-giay-dep-anh-

p Ị &catid=223 :da-giav-va-cac-sn-phm-t-da&Itemid= Ị 98

19. Trang tin điện tử Cục xúc tiến thương mại (đăng 05/11/2009), Yêu cầu

thâm nhập của một so thị trường xuất khấu da giầy chính —P.l,

http://www.vietrade.gov.vn/da-giay-va-cac-sn-phm-t-da/1009-yeu-cau-

tham-nhap-cua-mot-so-thi-truonẹ-xuat-khau-da-giay-chinh-p Ị .html

20.Trang thông tin của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Vĩnh Long, Dư

lượng thuốc bảo vệ nông sản theo tiêu chuẩn GlobalGap của EU (tải

xuống 15/04/2010),

http://vinhlone.agroviet.gov.vn/index.asp?cat=2&con=l&bydate-&pag

e=l&lavID=2450

21 .Trung tâm Báo chí và Họp tác truyền thông Quốc tế (CPI) trực thuộc

Bộ thông tin và truyền thông (đăng 25/01/2002), Báo động tình trạng

thương hiệu bị đánh cáp ở M ,

http://vietbao.vn/Kinh-te/Bao-dong-tinh-trang-thuong-hieu-bi-danh-

cap-o-Mv/10756392/87/

22.Trung tâm Năng suất Việt Nam, TS. Phan Chí Anh Khoa (truy cập

27/03/2010), ISO 9000 và tác động tới kết quả hoạt động doanh nghiệp

Việt Nam,

http://www.vpc.vn/PortletBlank.aspx/DD2F3B7654B249C6A702E867

DD15B8Dl/View/Luan-dam-6-

09/ISO 9000 VA T ÁC DONG TOI K ÉT QUA H O ẠT DONG D

OANH NGHĨEP VIET NAM/?print=150185747

23 .Trung tâm Thông tin PTNNNT trực thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT

(đăng 24/09/2007), Tuyên chiến với nạn gian dối trong nuôi trồng thủy

sản, http://www.agro.gov.vn/news/newsdetail.asp?targetID=4570

24. Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về tiêu chuẩn đo

lường chất lượng (đăng 04/05/2010), Tây Ban Nha công bố một số lệnh

cảnh báo đối với hàng Việt Nam xuất sang EU,

http://www.tbtvn.org/Lists/Tin%20nng/DispFomiCustomize.aspx7List

=d9127cb8-f83c-45cc-95b2-fl536Sf57808&ID=863

25. Văn phòng luật sư Lê & Lê (đăng 07/05/2009), Tên gọi xuất xứ nước

mắm Phú Quốc nhiều khả năng sẽ bị từ chối đăng kỷ ở M , úc và Cộng

đồng châu Âu, http://www,lele.vn/vn/ip-news/l Ị 6-ten-goi-xuat-xu-

nuoc-mam-phu-quoc-nhieu-kha-nang-se-bi-tu-choi-dang-ky-o-my-uc-

Tài liệu tiếng Anh

va-cong-dong-chau-au

1. Regulation (ÉC) No 178/2002 of The European parliament and of The

Council of 28 January 2002 laying down the general principles and

requirements of food law, establishing the European Food Safety

Authority and laying down producers in matters of food safety,

http://ec.europa.eu/food/food/foodlaw/index en.htm

2. N ew rules ôn pesticide residues to strengthen food safety in European

Union, Ì September 2008,

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/08/ĩ282&f

ormat=HTML&aged=Q&lanạuage"EN

3. Council Directive 85/374/EEC of 25 July 1985 ôn the approximation of

the laws, regulations and administrative provisions of the Member

States concerning liability for defective products,

http://europa,eu/legislation summaries/consumers/consumer safety/132

012 en.htm