BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG -----------------------------------------

ĐỖ THỊ THU MAI

KIẾN THỨC, THỰC HÀNH XỬ TRÍ SỐT

CHO TRẺ DƯỚI 5 TUỔI CỦA CHA, MẸ VÀ

MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN

ĐA KHOA TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2019

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG

Hà Nội – Năm 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG --------------------------------------

ĐỖ THỊ THU MAI – C01073

KIẾN THỨC, THỰC HÀNH XỬ TRÍ SỐT

CHO TRẺ DƯỚI 5 TUỔI CỦA CHA, MẸ VÀ

MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN

ĐA KHOA TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2019

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH: Y TẾ CÔNG CỘNG

MÃ SỐ: 8720701

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS.BS. VĂN QUANG TÂN

Hà Nội – Năm 2019

i

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập và rèn luyện tại Trường Đại học Thăng Long bằng sự

biết ơn và kính trọng, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, các

khoa, phòng thuộc Trường Đại học Thăng Long và các Giáo sư, P. Giáo sư, Tiến

sĩ đã nhiệt tình hướng dẫn, giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ em

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện đề tài nghiên cứu khoa

học này.

Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thầy Văn Quang Tân người

thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh, các cán bộ y

tế tại khoa Nhi của bệnh viện, cùng bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện hỗ trợ,

giúp đở để tôi hoàn thành đề tài này.

Tuy nhiên điều kiện về năng lực bản thân còn hạn chế, chuyên đề nghiên

cứu khoa học chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận

được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp để bài

nghiên cứu của em được hoàn thiện hơn.

Em xin trân trọng cảm ơn!

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi,

do chính bản thân tôi thực hiện, tất cả số liệu trong luận văn này là trung thực,

khách quan và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nếu có

điều gì sai trái tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Tác giả luận văn

ĐỖ THỊ THU MAI

iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

CRT Capillary Refill Time

(Thời gian đổ đầy mao mạch)

HPM Health Promotion Model

(Mô hình nâng cao sức khỏe)

NICE National Institute for Health and Care

Excellenghiên cứue

(Viện y tế quốc gia về chất lượng điều trị)

RR Respiratory rate

(Nhịp thở)

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

Trên THPT Trên trung học phổ thông

iv

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 3

1.1. Sinh lý điều hòa thân nhiệt ....................................................................... 3

1.2. Tổng quan về sốt ......................................................................................... 4

1.3. Chăm sóc và điều trị sốt .............................................................................. 7

1.4. Tình hình nghiên cứu về sốt và cách xử trí tại nhà ................................... 12

1.5. Khung lý thuyết ......................................................................................... 16

1.6. Sơ lược về khoa Nhi, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương ..................... 17

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................. 20

2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu ............................................... 20

2.2. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................... 20

2.4. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu ........................................................................ 20

2.5. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................... 21

2.6. Các biến số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá ........................................ 22

2.7. Tiêu chuẩn đánh giá kiến thức, thực hành chăm sóc trẻ bị sốt ................. 25

2.8. Xử lý và phân tích số liệu ......................................................................... 26

2.9. Khống chế sai số ....................................................................................... 27

2.10. Đạo đức trong nghiên cứu ....................................................................... 27

2.11. Một số hạn chế của nghiên cứu: ............................................................. 27

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 28

3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu .............................................. 28

Tác dụng của việc lau mát ................................................................................ 33

3.3. Thực hành xử trí của đối tượng nghiên cứu khi trẻ bị sốt: ....................... 35

3.4. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành chăm sóc trẻ bị sốt . 40

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN .................................................................................. 44

4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ......................................................... 44

v

4.2. Kiến thức, thực hành xử trí sốt cho trẻ của đối tượng nghiên cứu ........... 45

4.3. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thực hành chăm sóc trẻ bị sốt của đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 52

KẾT LUẬN ......................................................................................................... 58

1. Kiến thức, thực hành chăm sóc trẻ bị sốt của đối tượng nghiên cứu ........... 58

2. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thực hành chăm sóc trẻ bị sốt của đối tượng nghiên cứu.............................................................................................. 58

KHUYẾN NGHỊ ................................................................................................. 60

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 61

PHỤ LỤC ............................................................................................................ 67

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Các biến số trong nghiên cứu ............................................................. 22

Bảng 3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu ........................................ 28

Bảng 3.2. Kiến thức của đối tượng nghiên cứu về tình trạng nhiệt độ của trẻ ... 30

Bảng 3.3. Kiến thức của đối tượng nghiên cứu về cách xử trí cần thiết dựa vào

nhiệt độ của trẻ .................................................................................................... 30

Bảng 3.4. Kiến thức về cách kiểm tra nhiệt độ của trẻ ....................................... 31

Bảng 3.5. Kiến thức của đối tượng nghiên cứu về ảnh hưởng của sốt ............... 31

Bảng 3.6. Kiến thức của đối tượng nghiên cứu về tác dụng của thuốc hạ sốt .... 32

Bảng 3.7. Kiến thức của đối tượng nghiên cứu về tác dụng của việc lau mát .... 33

Bảng 3.8. Nguồn cung cấp thông tin về kiến thức sử dụng thuốc cho đối tượng

nghiên cứu ........................................................................................................... 34

Bảng 3.12. Cách sử dụng thuốc của đối tượng nghiên cứu ................................ 36

Bảng 3.13. Phương pháp hạ sốt vật lý đối tượng nghiên cứu sử dụng ............... 37

Bảng 3.14. Cách thức hạ sốt cho trẻ bằng lau mát của đối tượng nghiên cứu .... 38

Bảng 3.15. Cách hạ sốt bằng phương pháp dân gian đối tượng nghiên cứu sử

dụng ..................................................................................................................... 39

Bảng 3.17. Mối liên quan giữa tuổi của đối tượng nghiên cứu với liều thuốc dựa

vào cân nặng ........................................................................................................ 40

Bảng 3.18. Mối liên quan giữa trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu với tác

dụng của thuốc hạ sốt .......................................................................................... 40

Bảng 3.19. Mối liên quan giữa trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu với

liều thuốc hạ sốt dựa vào cân nặng ..................................................................... 41

Bảng 3.22. Mối liên quan giữa trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu với

mặc quần áo mỏng hỗ trợ trẻ giảm sốt ................................................................. 42

vii

Bảng 3.23. Mối liên quan giữa đặc điểm dân tộc của đối tượng nghiên cứu với

việc xử trí sốt ........................................................................................................ 43

Bảng 3.24. Mối liên quan giữa việc xử trí sốt của đối tượng nghiên cứu bằng

băng dán và chanh với số con .............................................................................. 43

viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Mô hình nâng cao sức khỏe ............................................................... 16

Biểu đồ 3.1. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu ......................................... 29

Biểu đồ 3.2. Mối quan hệ giữa đối tượng nghiên cứu và trẻ bị sốt ................... 29

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Sốt là một cấp cứu nhi khoa thường gặp, được đặc trưng bởi sự gia tăng

nhiệt độ cơ thể cao hơn khoảng dao động bình thường. Sốt thường là đáp ứng

của cơ thể với các yếu tố nhiễm trùng (vi khuẩn, vi rút…) hoặc có thể do những

yếu tố không nhiễm trùng (bệnh hệ thống, bệnh ác tính, sau tiêm chủng, vận

động…) [4], [7], [8].

Trên thực tế, sốt là một hiện tượng có lợi cho cơ thể, khi thân nhiệt tăng có

tác dụng ức chế hoạt động, thậm chí có thể tiêu diệt được vi khuẩn, vi rút. Khi

sốt, tính đề kháng của cơ thể tăng lên do tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch,

tăng hiện tượng thực bào và tổng hợp kháng thể [4], [7], [8].

Tuy nhiên, sốt cao ở trẻ em nếu không được xử trí kịp thời có thể xảy ra

các hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của trẻ như co

giật hoặc động kinh. Vì vậy việc kiểm soát tốt nhiệt độ của trẻ và thái độ, cách

xử trí đúng khi trẻ bị sốt là rất quan trọng [2], [3].

Mặt khác, sốt thường xảy ra rất đột ngột, bất ngờ; người đầu tiên phát hiện

và xử trí cho trẻ thường là cha hoặc mẹ của bệnh nhi. Nếu cha/mẹ có thái độ và

phương pháp xử trí đúng thì sẽ hạn chế rất nhiều hậu quả không tốt cho trẻ,

ngược lại nếu cha/mẹ không có kiến thức và phương pháp xử trí đúng thì có thể

dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Trong thực tế tiếp xúc với các bà mẹ có con bị

sốt, chúng tôi nhận thấy nhiều bà mẹ không biết theo dõi nhiệt độ cho trẻ khi trẻ

sốt, không biết các phương pháp hạ nhiệt cho trẻ, không biết cách cho trẻ dùng

thuốc hạ sốt và thời gian dùng thuốc lần sau.

Trên địa bàn tỉnh Bình Dương, tính đến thời điểm hiện tại, chưa có một

nghiên cứu đánh giá nào về kiến thức, xử trí trẻ sốt tại nhà của các bậc cha, mẹ.

Nhằm có cơ sở, xây dựng định hướng các hoạt động thông tin giáo dục truyền

thông sức khỏe trong cộng đồng về chăm sóc sức khỏe cho trẻ, bước đầu xử trí

sốt tại nhà cho các bậc cha mẹ người chăm sóc trẻ chúng tôi tiến hành nghiên

2

cứu đề tài “Kiến thức, thực hành xử trí sốt cho trẻ dưới 5 tuổi của cha, mẹ

và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương”.

Đề tài thực hiện với 2 mục tiêu như sau:

1. Đánh giá kiến thức, thực hành xử trí sốt ở trẻ dưới 5 tuổi của cha/mẹ đưa

con đến khám tại khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2019.

2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thực hành xử trí sốt ở trẻ

dưới 5 tuổi của đối tượng nghiên cứu