Hiện nay các bệnh gây ra do vi khuẩn ngày càng nghiêm trọng, trong đó không thể không kể đến các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Để hiểu thêm về các bệnh này cũng như tác hại và cách phòng chống chúng mời các bạn tham khảo tài liệu Kiến thức về một số bệnh lây truyền qua đường tình dục thường gặp bệnh do vi khuẩn sau đây.
Ề Ộ Ố Ệ Ứ Ề Ế KI N TH C V M T S B NH LÂY TRUY N QUA
ƯỜ Ụ ƯỜ Ặ Đ NG TÌNH D C TH NG G P
Ẩ Ệ B NH DO VI KHU N
Ệ 1.B NH GIANG MAI
Ạ ƯƠ 1.1. Đ I C NG:
ệ ệ ố ề
ụ ễ ạ ọ
ơ ạ daniêm m c và nhi u t
ươ ủ ế ở ơ ươ ề ổ ứ ệ
ề ề ừ ẹ ng máu, lây truy n t ầ ể ả ầ ư ệ ể ọ
ạ ẩ ễ ệ B nh giang mai là b nh nhi m trùng kinh di n h th ng, lây truy n qua ẩ ắ ườ Treponema pallidum gây nên. ng tình d c, do xo n khu n nh t, tên khoa h c là đ ủ ơ ể ổ ở ể ệ ng t n ch c, c quan c a c th B nh có th gây th ạ ủ ế ớ ầ ng kh p, tim m ch và th n kinh. B nh lây truy n ch y u c , x mà ch y u ườ ề ụ ệ qua quan h tình d c và có th lây truy n qua đ m sang ậ con. B nh có th gây h u qu tr m tr ng nh giang mai th n kinh, giang mai tim m ch, giang mai b m sinh.
1.2. CĂN NGUYÊN:
1.2.1. Tác nhân gây b nhệ
ắ ạ ệ ọ
ẩ c vài gi
ượ ơ ể ể ố t có th s ng đ n i khô;
ợ Treponema pallidum. ờ ượ ỉ ố , ể ố c hai ngày, có th s ng t đ thích h p là nhi
ở ơ t đ l nh. ấ ể ệ ượ ẩ ắ ẩ B nh gây nên do xo n khu n nh t có tên khoa h c là ế ẩ ắ Xo n khu n giang mai là vi khu n y u, ra ngoài c th nó ch s ng đ ở ơ ẩ ướ ế n i m ch t nhanh chóng ệ ộ ạ Ở 0C ch t trong vòng 15 phút. Nhi ế ở ấ r t lâu 56 370C. Xà phòng và các ch t sát khu n có th di ệ ộ ẩ c xo n khu n trong vài phút. t đ
1.2.2. Cách lây truy nề
ẩ ườ ơ ể ợ Xo n khu n xâm nh p vào c th ng
ệ
ặ ườ ng h u môn ho c đ ễ ạ ị
ắ ậ ậ ụ ố ượ ế ệ ả ầ
ườ ẩ ậ i lành qua giao h p đ ể ệ ng mi ng. Ngoài ra b nh có th lây gián ti p qua các đ ế ướ ề ừ ẹ m sang con, th ạ ườ ng âm đ o, ồ ế c trên da – niêm m c khi ặ ề c b o v . Lây do truy n máu: truy n máu ho c ng sau
ứ ủ ệ ẩ ỳ ườ đ ắ dùng, v t d ng b nhi m xo n trùng. Lây qua các v t x th y thu c ti p xúc mà không đ ơ tiêm chích mà b m kim tiêm không vô khu n. Lây t tháng th 3 c a thai k và gây b nh giang mai b m sinh.
Ệ Ứ 1.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ờ ỳ 1.3.1. Giang mai th i k I
a) Săng (chancre)
ơ ổ ố ượ ườ ệ ấ ộ ộ ỉ ạ ơ ng th
ng t n đ n đ c, s l ơ ể ng ch có m t, xu t hi n ngay t ấ ể ệ ườ ắ i n i xo n ả ng kho ng
ậ ả ễ ầ ươ Th ẩ khu n xâm nh p vào c th . Săng giang mai có th xu t hi n thông th 3 4 tu n (kho ng 10 90 ngày) sau lây nhi m.
1
ộ ặ ể ượ ế ợ
ụ ờ ổ ờ ẳ
ề ủ ể
ỉ ấ ố ặ ứ ườ i. N n c a săng giang mai th ng r n, c ng nh t ợ ệ
ườ ề
ườ ị ạ ụ b ph n sinh d c (> 90% các tr ự ng th y
ế ị ườ ấ ưỡ m t s v trí khác nh : môi, l
ỏ kh i. Th ậ ấ ở ộ ệ ở ộ ố ị ườ ở ữ ộ ể ụ ệ ệ ầ ng bì, hình tròn hay Săng có đ c đi m: Là v t tr t nông, ch m t m t ph n th ỏ ị ề ặ ằ ầ b u d c, không có b n i g lên ho c lõm xu ng, b m t b ng ph ng, màu đ th t ặ ươ ư ờ ắ t bìa, đó là đ c đi m quan ứ ọ t các v t tr t khác. Săng giang mai không ng a, không đau, tr ng giúp phân bi ủ ng kèm theo viêm h ch vùng lân không có m , không đi u tr cũng t ợ ậ ng h p). c n. V trí khu trú: săng th Ngoài ra săng còn có th xu t hi n i, amidan (do quan h mi ng sinh d c), ngón tay (th ư n h sinh), trán, vú v.v… ng
b) H chạ
ở ộ ụ b ph n sinh d c, các h ch vùng b n th
ạ ạ ẹ ọ ơ
ắ
ộ ị ườ ậ ng b viêm, Vài ngày sau khi có săng ạ ộ ạ ọ h ch chúa ”. h p thành chùm, trong đó có m t h ch to h n các h ch khác g i là “ ứ ổ ủ ạ H ch r n, không đau, không hóa m , không dính vào nhau và vào t ch c xung ễ quanh, di đ ng d .
ờ ỳ 1.3.2. Giang mai th i k II
ắ ầ
ờ ỳ ứ ẩ ươ ơ
ấ ơ ể ắ
ề ộ ơ ể ấ
ờ ỳ ế ừ ệ ề ế ợ
ể ạ ạ ả ắ ạ ầ Th i k th II b t đ u kho ng 6 8 tu n sau khi có săng. Đây là giai đo n xo n ổ ế ấ ả t c các c quan trong c th nên th ng t n có tính khu n vào máu và đi đ n t ổ ẩ ấ ươ ặ ờ ợ ch t lan tràn, ăn nông h i h t trên m t da, có r t nhi u xo n khu n trên th ng t n ả ệ ề nên th i k này r t lây, nguy hi m nhi u cho xã h i h n là b n thân b nh nhân. ả ứ 1 2 năm. Các ph n ng huy t thanh B nh ti n tri n thành nhi u đ t, dai d ng t ươ trong giai đo n này d ẳ ấ ng tính r t m nh.
ờ ỳ ờ ỳ ể ơ
ờ ỳ Giang mai th i k II có th chia thành: giang mai th i k II s phát và giang mai th i k II tái phát.
ơ ứ ệ có các tri u ch ng sau a) Giang mai II s phát:
ế ươ ư ằ ẳ ồ
ầ ặ ụ ữ ố ượ
ờ ề ạ ứ hai bên m ng s
ặ ộ ệ ở ờ ớ i nh cánh đào, b ng ph ng v i ễ ề ng có th ít ho c nhi u. S m m, không thâm nhi m, n, m t, lòng bàn i m t th i gian
ườ ồ ạ da đ u gây r ng tóc. Đào ban t n t ể ạ ế ắ ố ề ấ ổ Đào ban (Roseole): là nh ng v t màu h ng t m t da, hình b u d c, s l không ng a, không đau. Khu trú ch y u ấ tay/chân. Đào ban xu t hi n ị không đi u tr gì cũng m t đi đ l ể ặ ủ ế ở ụ ầ ễ i v t nhi m s c t loang l .
ạ ả ế
ờ ơ ổ ị ợ ấ ề ặ ứ ườ ế ề ỏ ạ t, đôi khi h i n i cao, s n sùi ặ ở ể ầ ng g p
ủ ợ ướ ng tr t ẩ ắ t, ch a nhi u xo n khu n nên r t lây. V trí th ộ ầ ậ M ng niêm m c: là v t tr t r t nông c a niêm m c, không có b , có th nh ằ ườ ồ ạ ỗ b ng h t đ hay đ ng xu. B m t th ả ặ ứ ẻ ho c n t n đóng v y ti ỗ ạ các niêm m c mép, l ấ mũi, h u môn, âm h , rãnh quy đ u.
ế ắ ạ ủ
ổ ế ươ ắ ẩ ạ ế i c a đào ban, s n t o thành các v t ọ ệ ữ ở ổ V t loang tr ng đen: là nh ng di tích còn l ổ ậ loang tr ng đen loang l ữ . N u th ng t n t p trung c thì g i là “vòng v n ”.
2
ạ ạ ở ẹ ổ ướ ể ấ ụ b n, nách, c , d
i hàm, ạ ỏ ề
ạ ọ ròng r c. H ch Viêm h ch lan t a: có th th y h ch ắ ề ỏ to nh không đ u, không đau, không dính vào nhau. Trong h ch có nhi u xo n khu n.ẩ
ệ ườ ứ ụ ả
ng hay x y ra v ban đêm. R ng tóc ể ứ ị ư ầ ầ ụ ừ ư ề Các tri u ch ng toàn thân: Nh c đ u th ọ ề đ u, làm tóc b th a d n, còn g i là r ng tóc ki u “r ng th a”.
b) Giang mai II tái phát
ả ứ ắ
ứ ờ ỳ ệ ắ ầ ủ
ề ộ ị
ờ ỳ ạ
ươ ươ ồ ạ ổ ổ ư ơ ơ ể ừ ế khi m c giang mai I. Th i k này b t đ u kho ng tháng th 4 đ n tháng 12 k t ấ ồ ạ ờ ộ ồ ạ ơ i m t đi Các tri u ch ng c a giang mai II s phát t n t i trong m t th i gian r i l ạ ặ ờ i phát ra các cho dù không đi u tr . Qua m t th i gian im l ng (giang mai kín) l ố ượ th ng th ng t n da, niêm m c. Đó chính là giang mai th i k II tái phát. S l ng t n ít h n, nh ng t n t ẳ i dai d ng h n.
ư
ơ ớ ắ ươ ổ ỗ ế ạ c m i v t l
ấ ệ ữ ế ơ ế ẩ ơ ổ
ắ ầ ỏ ồ ề ả
ề ứ ạ ạ
ẩ ộ ườ ẩ ẩ h u môn, âm h , các s n th
ườ ậ
ạ Ở ậ ẳ ứ ấ ế ẩ ẩ ắ
ẩ
ạ ả ỏ ườ ả ở ẳ ng t o thành viên v y m ng
ả ề ả ọ ướ vi n v y Biette Các th ng t n giang mai II tái phát: đào ban tái phát v i ít v t h n, nh ng kích ộ ướ i to h n, khu trú vào m t vùng và hay s p x p thành hình vòng. th ặ ẩ S n giang mai: trên các vùng da khác nhau, xu t hi n nh ng s n, n i cao h n m t ẩ ắ da, r n ch c, màu đ h ng, hình bán c u, xung quanh có vi n v y. Các s n giang ậ ủ ạ ấ ế mai r t đa d ng v hình thái: s n d ng v y n n, d ng tr ng cá, d ng th y đ u, ơ ạ ng, có chân bè d ng loét… ng to h n bình th ướ ộ ề ặ ộ t, có khi x p thành vòng xung quanh h u môn, âm h . r ng, b m t ph ng và ẩ ượ ọ ấ ề ẩ c g i là s n phì đ i hay s n Các s n này ch a r t nhi u xo n khu n và r t lây đ ặ ề ặ Ở lòng bàn tay, bàn chân các s n giang mai có b m t ph ng, bong v y da ho c sùi. ạ ừ xung dày s ng, bong v y theo h quanh, g i là " ng ly tâm nên th ".
ể ệ
ể ấ ứ ố ơ ươ ng, đau nh c x
ờ ỳ ươ ứ ầ ọ ể ệ ậ ắ ủ Bi u hi n khác c a giang mai th i k II: có th th y viêm m ng m t, viêm gan, ề ế ng c đùi v đêm, viêm viêm h ng khàn ti ng, viêm màng x ầ th n, bi u hi n th n kinh (đau, nh c đ u).
ờ ỳ 1.3.3. Giang mai th i k III
ứ ệ ặ
ủ ệ ị ớ ườ ề c phát hi n và đi u tr s m b ng Penixilin. ng đ
ươ ng t n có tính ch t khu trú, mang tính phá h y t
ử ồ
ờ ỳ ờ ỳ ờ ỳ ữ ờ ỳ ệ ồ ụ ả ộ ườ ắ ầ Th i k này th ng b t đ u vào năm th 3 c a b nh. Ngày nay ít g p giang mai ượ ườ ệ Ở ằ th i k III vì ng i b nh th ấ ổ ứ ủ ổ th i k này th ch c, gây nên ố ớ ậ ứ ộ vong cho b nh nhân. Đ i v i xã h i, nh ng di ch ng không h i ph c, th m chí t ế ị ạ ể th i k này ít nguy hi m vì kh năng lây lan trong c ng đ ng b h n ch .
ươ ổ Các th ng t n giang mai III:
ế ề ắ
ự ỏ ế ậ ế Đào ban giang mai III: là nh ng v t màu h ng, s p x p thành nhi u vòng cung, ể ạ ẹ ể ấ ti n tri n r t ch m, t ữ kh i, không đ l ồ i s o.
3
ổ ở ầ
ủ ả ươ ng t n ố ể ứ
ườ trung bì, n i lên thành hình bán c u có đ ẽ ủ ặ ư
ổ ng kính C giang mai: th ặ ậ ư ạ ỗ kho ng 5 20mm, gi ng nh h t đ xanh. Các c có th đ ng riêng r ho c t p ắ ằ ẫ ườ ng s p x p thành hình nh n, hình cung ho c v n vèo. trung thành đám, nh ng th ế ả Cũng có khi loét ra và đóng v y ti ế t đen.
ổ ủ ư ươ
ổ ộ ặ ể ế ạ
ứ ữ ầ
ầ ụ ỡ ư ạ ự ư ạ ả
ể ể ặ
ườ ặ ặ
ầ ầ ấ ỳ ẳ ị Ở ệ ệ ờ ố ố ẹ ặ ị niêm m c, v trí thông th
ầ Gôm giang mai (Gomme): gôm giang mai là th ng t n đ c tr ng c a giang mai ắ ươ ắ ở ạ ờ ỳ h bì, ti n tri n qua 4 giai đo n: B t ng t n ch c th i k III. Gôm là m t th ụ ầ ầ ướ i da s gi ng nh h ch, d n d n các c c này to ra, đ u là nh ng c c tr ng d ị ế ế ề m m d n và v ch y ra d ch tính gi ng nh nh a cao su t o thành v t loét và v t ề ồ loét d n d n lên da non r i thành s o. Gôm có th nhi u ho c ít và có th khu trú ầ ầ ỗ ng g p là m t, da đ u, mông, đùi, m t ngoài ph n vào b t k ch nào. V trí th ườ ạ ng là mi ng, môi, vòm mi ng, trên c ng chân, v.v… ưỡ l i, mũi, h u…
ổ ở ờ ỳ ạ ườ da/niêm m c, giang mai th i k III cũng th ng khu trú vào
ươ ng t n Ngoài th ư ủ ạ ph t ng nh :
ở ộ ạ ạ ạ ộ ủ + Tim m ch: gây phình đ ng m ch, h đ ng m ch ch .
ủ ắ ắ ố ạ + M t: viêm c ng m c, viêm m ng m t.
ầ ấ ở ệ + Th n kinh: viêm màng não c p, kinh. Gôm ủ ố màng não, t y s ng gây tê li t.
ề ẩ ọ 1.3.4. Giang mai kín hay còn g i là giang mai ti m n
ế ệ ể
ờ ỳ ệ ữ ể ạ ằ ứ ể ệ ệ ệ ệ ỉ
ặ ạ B nh giang mai ti n tri n qua các giai đo n, gi a các giai đo n có th i k im l ng ế không bi u hi n tri u ch ng b nh, ch có th phát hi n b ng xét nghi m huy t thanh.
ệ ế ớ
ứ ấ ng t n giang mai bi n m t, không có tri u ch ng ườ ự ể ầ ờ ươ Giang mai kín s m: các th ơ th c th và c năng. Th i gian th ổ ng trong vòng hai năm đ u.
ổ
ề ươ ơ ể ệ ả ứ ể ặ
ỉ ẩ ườ ẻ ặ ộ ị i m m i đ
ắ ệ ệ ấ ộ ng t n, có th kéo dài vài tháng hay r t Giang mai kín mu n: trên da không có th ế ằ nhi u năm (có th 10 20 năm ho c lâu h n). Ch phát hi n b ng ph n ng huy t ẹ ớ ượ thanh ho c có khi đ ra m t em bé b giang mai b m sinh thì ng c phát hi n ra m c b nh.
ẩ 1.3.5. Giang mai b m sinh
ớ ẩ a) Giang mai b m sinh s m
ườ ấ ẫ ườ ủ ầ
ư ẻ ấ ủ ệ ể ườ ệ ặ ng g p nh t v n là 3 ắ ờ ỳ ứ ng mang tính ch t c a giang mai th i k th II m c
ấ Th tháng đ u. Các bi u hi n th i l n. ph i ng xu t hi n trong 2 năm đ u c a tr , nh ng th ầ ả ở ườ ớ ng
ứ ể ệ Có th có các tri u ch ng sau:
4
ườ ướ ả ở ơ
ổ c lòng bàn tay/chân, th ụ ị ứ t Parrot: th
ể ặ ủ
ụ ở ạ ậ ươ ầ ng làm tr
ệ ặ ỏ lòng ng g p h n là tri u ch ng bong v y + Ph ng n ươ ườ ả ệ ụ ng trong li bàn tay, chân, s mũi, kh t kh t mũi, viêm x ng s n, gi ươ ứ ươ ẻ ầ các x ng s n 6 tháng đ u c a tr sau sinh, có th g p ch ng viêm x ng dài ộ ở ươ ệ ể ớ ng i v n đ ng các chi ng to, đau các đ u x v i các bi u hi n: x ả ệ li t Parrot". hay "gi
ườ ụ
ư ng, da nhăn nheo nh ông già, b ng to, ế ấ ể ụ ỏ ơ ẻ ẻ đ ra nh h n bình th ệ ẻ ầ + Toàn thân: tr tu n hoàn bàng h , gan to, lách to. Tr có th s t cân nhanh, ch t b t thình lình.
ộ ẩ b) Giang mai b m sinh mu n
ệ ặ
ẻ ộ ườ ưở ấ ủ ủ ắ ứ ệ ng thành. Các tri u ch ng c a giang ả ờ ỳ ứ ng mang tính ch t c a giang mai th i k th III m c ph i
ấ Xu t hi n sau đ 3 4 năm ho c khi đã tr ẩ mai b m sinh mu n th ở ườ ớ i l n. ng
ứ ệ ườ Các tri u ch ng th ặ ng g p là:
ạ ẽ ấ ắ ầ ệ ậ
ắ ằ ể ẫ ệ ề ế ả ứ ườ ng xu t hi n lúc d y thì, b t đ u b ng các tri u ch ng ở ộ m t bên, v sau c hai bên. Có th d n đ n mù. Lác quy
+ Viêm giác m c k : th ợ ứ nh c m t, s ánh sáng .ụ t
ế ả ắ ầ ừ ẽ ạ
ườ ệ ượ ấ
ổ 10 tu i, th i ta không phát hi n đ ộ ườ ẩ ỉ ấ ủ ẹ ớ
ưỡ ủ ẩ ấ
ứ ể ạ ề ẹ ở + Đi c c hai tai b t đ u t khi trên lâm sàng, ng sinh s m, giang mai b m sinh mu n mà ch th y th ng vòm mi ng, mũi t ươ x ươ th ng kèm theo viêm giác m c k . Cũng có ẩ ệ ủ c các d u hi u c a giang mai b m ệ t, trán dô, i ki m... Đ y chính là các di ch ng c a giang mai b m sinh do các i. ế ng chày l ổ ng t n giang mai bào thai đã li n s o đ l
Ẩ 1.4. CH N ĐOÁN:
ả ự ệ ẩ Ch n đoán b nh giang mai ph i d a vào:
ề ử Khai thác ti n s .
ạ ủ ệ Lâm sàng: theo các giai đo n c a b nh
ệ ể ế ầ ị
ệ ệ ớ ệ ệ ế ả ứ ệ ả ồ ị ị
ể ề Xét nghi m: Xét nghi m huy t thanh giang mai c n làm đ xác đ nh b nh và phân ượ t v i b nh khác. K t qu xét nghi m bao g m ph n ng đ nh tính và đ nh l bi ng ị ế huy t thanh đ theo dõi sau đi u tr .
Ị Ề 1.5. ĐI U TR : Nguyên t cắ
ề ị ớ ỏ ệ ủ ề ể ề ặ
Đi u tr s m và đ li u đ kh i b nh, ngăn ch n lây lan, đ phòng tái phát và di ch ng.ứ
ủ ệ ả ạ ị ồ ề ờ Đi u tr đ ng th i cho c b n tình c a b nh nhân.
5
ư ọ ườ ợ ượ ự ố ế c l a ch n, cho đ n nay ch a có tr ắ ng h p nào xo n
ẩ Penicillin là thu c đ khu n giang mai kháng Penixilin.
Ệ 1.6. PHÒNG B NH:
ụ ộ ồ
ộ ợ ụ ủ ệ ậ ặ ử ệ t
ườ ơ ố ượ ư ạ ơ ụ Tình d c an toàn: Chung th y m t v , m t ch ng. Tình d c không xâm nh p. S ụ d ng bao cao su khi quan h tình d c: dùng đúng cách và th ng xuyên, đ c bi các đ i t ng có nguy c cao nh gái m i dâm, “khách làng ch i”.
ờ ầ ượ ề ẩ ờ ớ ị ị c ch n đoán s m và đi u tr k p th i, tránh
ể ả ệ ứ ế ứ Khi có tri u ch ng nghi ng c n đ các bi n ch ng có th x y ra.
Ậ Ệ 2.B NH L U
Ạ ƯƠ 2.1. Đ I C NG:
ộ ậ ệ ệ ễ ẩ
ườ ụ ế ệ ng lây tr c ti p qua quan h tình d c không b o v
ẹ ắ ậ Neisseria ệ ả ự ượ ệ c ng âm đ o, h u môn và sinh d c mi ng. M m c b nh l u n u không đ
ầ ệ ệ ế ậ ạ ạ ể ẻ ễ ị B nh l u là m t b nh nhi m khu n, do song c u Gram () gonorhoeae gây nên. B nh th ế ườ ụ đ ắ ẻ ơ ề đi u tr có th lây nhi m cho tr s sinh khi đ gây viêm k t m c m t.
ấ ạ ệ ể nam th
ệ ườ ể ệ ng là viêm ni u đ o c p tính, ứ ở ữ n là viêm c t ộ
ễ ể ị ư ậ ự ắ
ễ ổ ọ ớ ườ ớ ng ph i h p v i viêm kh p, t n th
ố ợ ế ị ặ ượ ư ệ ố ờ
ư ề ọ ị
ử ổ ử ở ệ Bi u hi n b nh ậ ặ ệ ể cung, có th có ho c không bi u hi n tri u ch ng lâm sàng. Các b ph n khác cũng ệ ế ẩ có th b nhi m b nh nh h u môn tr c tràng, h ng, m t...Nhi m khu n huy t do ặ ươ ể ả ậ ầ ng da. M c l u c u cũng có th x y ra và th ặ ệ ị ề c phát hi n k p th i ho c dù đã có thu c đi u tr đ c hi u nh ng n u không đ ứ ế ể ồ ệ đi u tr không đúng phác đ b nh có th gây các bi n ch ng nghiêm tr ng nh vô ử sinh, ch a ngoài t cung...
ầ ậ ướ ng tăng. Theo c tính c a T ch c Y t
ổ ứ ậ ủ ệ ệ ả
ả ỗ ướ ệ ế ớ i (WHO) h ng năm trên toàn th gi ướ t Nam, Ở ệ Vi ế i có kho ng 62 tri u b nh nhân l u/390 c tính m i năm có kho ng trên 50.000
ị ậ ườ ợ ữ Nh ng năm g n đây b nh l u có xu h ằ ế ớ Th gi ệ ệ tri u b nh nhân LTQĐTD. ng h p b l u. 100.000 tr
ố ợ ộ ố ệ ạ ớ
ệ ườ ư ấ ặ
ể B nh có th ph i h p v i m t s tác nhân gây viêm ni u đ o khác, trong đó Chlamydia trachomatis và các tác nhân khác nh trùng th ng g p nh t là roi, ureaplasma, mycoplasma.
2.2. CĂN NGUYÊN:
ầ Song c u khu n l u đ c Neisser tìm ra năm 1879, tên khoa h c ọ Neisseria
ượ ẩ ậ ể ặ ầ ẩ ậ gonorrhoae. Song c u khu n l u có đ c đi m:
ừ ế ặ ạ ắ Hình h t cà phê, s p x p thành t ng c p.
ầ ắ ằ ạ B t màu Gram () n m trong b ch c u đa nhân.
6
ữ ả ẩ ả ộ Dài kho ng 1,6m, r ng 0,8m, kho ng cách gi a hai vi khu n 0,1m.
ấ ặ ướ ườ ể ệ ng th ch máu ho c n c báng phát tri n nhanh. Hi n nay
ườ ườ ấ Nuôi c y trên môi tr th ng nuôi c y trên môi tr ạ ồ ng ThayerMartin và làm kháng sinh đ .
ỏ ơ ể ỉ ồ ạ ứ ề ế ộ ờ S c đ kháng y u: ra kh i c th ch t n t i m t vài gi .
Ệ Ứ 2.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ậ ở ệ 2.3.1. B nh l u nam
ờ ệ ạ 114 ngày, trung bình 25 ngày. Viêm ni u đ o tr
ườ ệ ướ c là ụ ớ nam. Sau m t l n quan h tình d c v i
ừ ấ ủ ệ ng g p nh t c a b nh l u ạ ộ ầ ị ắ ệ ậ ở ả Th i gian ệ ể bi u hi n th ườ ệ ng i b nh qua đ ủ ệ b nh t ặ ườ ng âm đ o có kho ng 25% nam b m c b nh.
ả ậ ẽ ể ệ ệ
ớ ệ ườ ỏ ị
ệ ủ ệ ủ ặ ị ố ệ ề ủ ứ ậ
ề ệ ấ ạ Có kho ng 85% nam b viêm ni u đ o do l u s bi u hi n c p tính v i các tri u ứ ch ng khó ch u, đái bu t và ra m , th ng kèm theo phù n và đ mi ng sáo. Ra ộ ủ ệ m ni u đ o là m t tri u ch ng đ c hi u c a b nh l u, m màu vàng, vàng xanh, ố ượ s l ạ ng nhi u.
ả ệ ệ ệ ứ ệ
ư
ợ ậ ộ ố ườ ể ớ ệ ạ ệ
ứ ế ệ ấ
ầ ẽ ả ạ ệ ề ế ứ ạ
ư ườ ỗ ề ợ
ệ ượ ệ ệ ứ ề ứ
ứ ế ể ạ ị Kho ng 25% b nh nhân có tri u ch ng không rõ, bi u hi n ra d ch ni u đ o ệ ệ ượ ề c v i viêm ni u đ o không t đ nh ng không nhi u và màu trong, không phân bi ứ ứ ệ do l u. M t s tr ng h p không có tri u ch ng. Các b nh nhân có tri u ch ng ế ị n u không đi u tr thì sau vài ngày đ n vài tu n s gi m tri u ch ng c p tính và có ể ả i ch nh viêm ni u đ o sau gây đái són đau, viêm mào th x y ra bi n ch ng t ệ ng h p b nh nhân không có tri u ch ng b nh tinh hoàn, viêm túi tinh…. Nhi u tr ị c đi u tr thì lý rõ ràng. Tuy nhiên, dù có hay không có tri u ch ng mà không đ ề đ u có th gây bi n ch ng.
ậ ở ữ ệ 2.3.2. B nh l u n
ụ ớ ộ ầ ệ ậ ị ệ n b m c b nh l u sau m t l n quan h tình d c v i đàn ông b b nh
ỷ ệ ữ ị ắ ệ T l ả vào kho ng 6080%.
ầ ậ ổ ử ủ ệ
ậ ườ ố Viêm ng c t ễ
ệ ủ ủ ệ ư
ệ ế ậ ở ữ n là không rõ ràng nh ng thông th b nh c a b nh l u ườ ệ ứ ấ
ể ứ ệ ể ơ
ộ ể ấ ứ ể ệ ộ
ể ề ệ ấ ứ ườ ng
ổ ử ủ
ờ ả ữ ỳ ệ ề ể cung ra m ho c m nhày, đ và phù n vùng ngoài c t ấ ễ ả ở ổ ử c t ề ủ ở ệ ể ấ ế ạ
ạ ệ ạ ữ ể ạ ệ cung là bi u hi n đ u tiên c a b nh l u n . Ni u đ o cũng ầ ị ễ ị b nhi m l u c u (7090%). Các tuy n Skène và Bartholin cũng th ng b nhi m ườ trùng. Th i gian ng ề ư ng th y là ra khí h nhi u, ti u khó, ra trong kho ng 10 ngày. Các tri u ch ng th ặ ệ ộ máu gi a k kinh, rong kinh... B nh nhân có th có đ n đ c m t tri u ch ng ho c ặ ầ ẹ ệ có nhi u tri u ch ng. Bi u hi n các tri u ch ng có th r t nh ho c r m r . Khi ệ ư ấ khám có th không th y bi u hi n b t th cung, nh ng nhi u b nh ổ ử ỏ ặ ủ nhân c t cung và khi ni u đ o, các tuy n quanh ch m vào r t d ch y máu. Khi khám có th th y m ế ni u đ o, tuy n Bartholin.
7
ệ ậ ở ụ ữ ệ
ậ ở ụ ữ ph n có thai không khác b nh l u ể ơ ị
B nh l u ể ơ ấ ế ự ph n có thai là s y thai t
ở ụ ữ ạ ế ả ắ ẻ ơ ẻ
ph n không có thai. Tuy ặ ậ ụ ữ ậ nhiên, có th nh n th y ph n có thai ít b viêm ti u khung h n và hay g p l u ứ ả ườ ọ ầ nhiên, ng x y ra h u h ng h n. Các bi n ch ng th ầ ố ấ ỡ ố ớ i rau, viêm k t m c m t tr s sinh, viêm h u i s m, đ non, viêm c p màng v ọ h ng...
ộ Viêm âm h do l u
ị ế ể ụ ệ ệ ậ ị
ủ ỏ ộ ố ể ặ ở ậ ở ẻ bé gái b hi p dâm, do dùng tr em gái: có th g p ậ ộ ậ ễ chung khăn, ch u b nhi m l u khi v sinh b ph n sinh d c. Bi u hi n lâm sàng: âm h viêm đ có m vàng xanh kèm theo đái bu t.
ự ễ ậ 2.3.3. Nhi m trùng h u môn tr c tràng
ụ ườ ặ ở ớ ồ
ng g p ậ Nhi m trùng h u môn th ụ ữ i tình d c đ ng gi ặ ơ
ườ ng ự ủ ở ậ ả
ự ư ấ
ả ể ặ ấ ặ
ủ ủ ỏ ể ấ ạ ệ ậ ễ ủ ề ặ ậ
ộ ậ ễ i nam và m t ứ ệ ổ ử ố cung do l u. Viêm tr c tràng ít g p h n. Tri u ch ng có s ph n có viêm c t ị ư ứ ậ ư ệ ể ể th bi u hi n nh ng a h u môn, ch y d ch m nhày h u môn nh ng không đau, ự ể ặ đôi khi th y ch y máu tr c tràng, có th n ng nh viêm tr c tràng, bi u hi n đau, ả mót r n và có th tiêu ch y, đi ra ch t nhày ho c m , táo bón. Khám th y h u môn ả ỏ đ , có m nhày, soi h u môn có nhày ho c m , đ , phù n , niêm m c d ch y máu.
ầ ọ ễ 2.3.4. Nhi m trùng h u h ng
ầ ễ ỷ ệ ị ậ ữ ệ ọ T l
ớ ớ i nam kho ng 37%, n 1020% và 1025% nam tình d c đ ng gi ụ i. Có t
ụ ồ ọ ữ ệ ườ ứ ể ầ nhi m trùng h u h ng trong nh ng b nh nhân b l u tình d c khác ả i trên ấ ệ ợ ng h p không tri u ch ng. Bi u hi n viêm h u h ng, viêm amiđan c p,
ạ ố ớ gi 90% tr ổ ư đôi khi có s t và s ng h ch vùng c .
ơ ễ 2.3.5. Nhi m trùng các c quan khác
ạ ắ ế ự ế lây nhi m l u c u t
ụ ậ ầ ừ sinh d c ể ả ợ ng h p có th x y
ặ ở ườ ớ ng i l n và do t ớ ệ ậ ế ề ở ễ Viêm k t m c m t hi m g p ộ ố ườ ậ h u môn, do dùng chung khăn ch u v i b nh nhân. M t s tr ệ ệ nhân viên phòng xét nghi m do tai bi n ngh nghi p. ra
ễ ể ả ườ ế ở ng là các v t loét ụ sinh d c,
ậ Nhi m trùng da tiên phát do l u có th x y ra và th ầ t ng sinh môn, đùi và ngón tay.
ắ ở ẻ ơ ườ ẻ ệ
ủ ừ ắ ề ấ ắ ể ị ộ ng xu t hi n sau đ 1 3 ngày. Có th b m t ả ề m t ch y ra,
ể ạ ỏ ệ ấ ậ tr s sinh. B nh th L u m t ặ ả ở ượ ắ ư ho c c hai m t. M t s ng n không m đ c, có r t nhi u m t ạ ế k t m c, giác m c viêm đ và có th loét.
ủ ệ ế ậ ứ 2.3.6. Các bi n ch ng c a b nh l u
ứ ế ạ ỗ ở a) Bi n ch ng t i ch nam
ế ườ ứ ấ
Bi n ch ng th ệ ướ ố ệ ị ệ ứ ả ng g p nh t là viêm mào tinh hoàn. Tr ả ỷ ệ ế l ặ c khi có kháng sinh ể ậ bi n ch ng này kho ng 20% s b nh nhân l u. Bi u tr li u có hi u qu , t
8
ộ ườ ệ ạ ạ ạ
ế ẹ ạ ạ
ứ ế ế ế ệ ề ế ế ệ ư ng có viêm ni u đ o. Viêm b ch m ch hi m hi n s ng m t bên bìu, đau và th ấ ệ ệ ặ g p. Chít h p ni u đ o và áp xe quanh ni u đ o ngày nay r t hi m do viêmáp xe ặ tuy n Littre. Các bi n ch ng hi m g p là viêm túi tinh, viêm tuy n ti n li t.
ứ ế ạ b) Bi n ch ng t i ch ỗ ở ữ n
ặ ấ ể ế ứ Bi n ch ng th
ấ ế ấ ợ ậ ứ
ả ử
ể ữ ể ậ ệ
ạ
ụ ấ ủ ổ ử ỳ ị ụ ặ
ộ ầ ứ ệ ồ
ố
ả ứ ườ ậ ợ
ả kho ng 50% tr ệ ớ ỉ ấ ở ấ ấ ơ ứ ườ ng g p nh t là viêm c p vòi tr ng hay viêm ti u khung ặ ứ ườ ả ế ng h p l u c p. Viêm vòi tr ng là bi n ch ng hay g p chi m kho ng 1020% tr ư ể ể ạ ấ ủ ệ ậ i nh ng h u qu lâu dài nh vô sinh, ch a ngoài nh t c a b nh l u và có th đ l ợ ướ ạ ử i, đau khi giao h p, cung, đau ti u khung m n tính. Bi u hi n là đau b ng d t ầ ệ ướ ử ụ ữ ố i, t r i lo n kinh nguy t, ra máu gi a k kinh ...Khám th y b ng d cung, ph n ổ ử cung, đôi khi có cung đau, d ch nhày ho c m nhày c t ph đau, di đ ng c t ạ ể ố ứ ụ đám áp xe ph n ph và vòi tr ngbu ng tr ng. B nh nhân có th s t, tăng b ch ộ ắ ầ c u, tăng t c đ l ng máu, tăng protêin ph n ng C (Creactive protein)... Xét ầ ậ ể ng h p. Viêm ti u khung do l u nghi m tìm l u c u ch th y ể ơ th ệ ườ ng c p tính h n và xu t hi n s m h n viêm ti u khung do các tác nhân khác.
ế ố ệ ữ ậ ả ặ
ặ ế Áp xe tuy n Bartholin g p kho ng 28% s b nh nhân l u n . Viêmáp xe tuy n ế Skène hi m g p.
ế ứ c) Bi n ch ng toàn thân
ậ ặ ễ ấ ủ ứ
ặ ầ ả ậ ấ ị
ả ọ ế ề ớ ệ ớ
ủ ụ ổ
ặ ụ ầ ọ
ạ ử ấ ố ặ ớ
ẩ ạ ị ệ ậ ứ Nhi m l u c u toàn thân là bi n ch ng hay g p nh t c a bi n ch ng l u ộ ố ể ể g i là H i ch ng viêm dakh p vì bi u hi n lâm sàng là đau kh p và có bi u ề ỏ , đau trên n n da đ ướ ế c. Đau ổ các kh p g i, c tay, kh p c chân và ả ng hay x y ra sau 1 ứ ấ ươ ng t n hay g p nh t là m n m ho i t ủ ơ ể ổ ở ớ ườ ặ ở ữ ơ n h n nam và th
ế ố ệ toàn thân, g p kho ng 0,53% trong s b nh nhân l u c p không đi u tr . M t s ộ tác gi ệ hi n ngoài da. Th ư nh ng cũng có th là dát, s n, m n m đ n thu n, xu t huy t, b ng n ớ ả kh p ho c viêm gân bao ho t d ch x y ra ớ kh p ngón tay, ngón chân. B nh hay g p ầ tu n khi có kinh.
ệ ể ễ ế ề ậ ị
ả ầ ậ ấ Bi u hi n nhi m trùng huy t do l u đôi khi khó xác đ nh v lâm sàng, xét ỉ ng tính ch kho ng 20 ỷ ệ ươ d l
ệ nghi m máu nuôi c y tìm l u c u cũng khó khăn, t 30%.
ấ ậ
ệ ể ấ ạ
ườ ệ ạ ạ ộ ỷ ệ ả ấ ặ ng là van đ ng m ch ch đe d a tính m ng ng
ủ ể ệ ỉ x y ra trên b nh nhân r t th p, ch Viêm màng não và viêm màng tim do l u. T l ế ả ổ ứ kho ng 13%. Tuy nhiên, đây là bi n ch ng r t n ng, có th gây t n h i van tim, ế ọ ườ th i b nh. Viêm màng não hi m ể ặ g p và không có bi u hi n đi n hình.
Ị Ề 2.5. ĐI U TR :
ề ị ắ Nguyên t c đi u tr
ị ồ ề ờ Đi u tr đ ng th i nhi m ễ Chlamydia.
9
ị ớ ề Đi u tr s m.
ề ị ồ Đi u tr đúng phác đ .
ề ị ả ạ Đi u tr c b n tình.
ủ ế ộ ề ụ ệ ị ượ ấ u bia và ch t
ậ ế ủ ệ ề Tuân th ch đ đi u tr : không quan h tình d c, không u ng r kích thích, không làm th thu t ti ố ị ờ t ni u trong th i gian đi u tr .
ế ướ ị ể ề ệ c và sau khi đi u tr đ phát hi n
ệ ọ ệ Xét nghi m huy t thanh giang mai và HIV tr sàng l c hai b nh này.
Ễ Ụ Ệ Ế 3.NHI M CHLAMYDIA TRACHOMATIS SINH D C TI T NI U
Ạ ƯƠ 3.1. Đ I C NG:
ữ i ta đã bi
ứ ậ ế C. trachomatis gây nhi m khu n đ ẩ ổ ứ ễ ủ ướ c tính c a T ch c Y t ườ ng ế
ừ ầ ụ ế ớ t ư ệ ợ ớ T đ u nh ng năm 1970 ng ầ ệ sinh d c có tri u ch ng g n gi ng nh b nh l u. Theo ệ th gi ườ ố ườ i hàng năm có 89 tri u tr ng h p m i m c ắ Chlamydia.
ộ ộ ế
ở ố ượ ả ỷ ệ l ườ ụ ữ t Nam, m t nghiên c u t các đ i t ứ ạ i Hà N i năm 2003 cho k t qu t ng: tân binh 9%, ph n có thai 1,5%, ng
ứ ạ
ớ ễ C. nhi m i khám STI ỉ i 5 t nh i trên ph n m i dâm cho k t qu : 11,9% nhi m chlamydia, trong đó Kiên
ụ ữ ạ ấ ễ ấ ấ ệ Vi trachomatis ệ 1,5%, nghi n chích ma túy 0%, ph n m i dâm 5%. Nghiên c u khác t ế biên gi Giang có t ụ ữ ạ ả cao nh t 17,3%, Lai Châu 16,2%, th p nh t An Giang 7,3%. ỷ ệ l
3.2. CĂN NGUYÊN:
ộ
ườ ệ ề ấ ọ ộ Chlamydia trachomatis là m t trong ba loài thu c nhóm Chlamydia là m t ụ ng tình d c
ộ nguyên nhân r t quan tr ng gây mù lòa và b nh lây truy n qua đ (LTQĐTD).
ộ ế ổ Chlamydia là vi khu n n i t
ợ ượ ộ ủ ắ ể ệ
ả ệ ổ ể ạ ế ả ố ứ ch c t
ủ ứ ứ
ạ ử ủ ế ễ ị do t
ễ ợ ẩ bào b t bu c do không có kh năng t ng h p ủ ế ấ ng cao. Ti n tri n c a b nh và bi u hi n lâm sàng c a các h p ch t có năng l nhi mễ chlamydia là do hi u qu ph i h p c a h y ho i t ủ ệ ợ bào ấ ẩ ớ ủ ổ do chlamydia nhân lên và đáp ng viêm c a t ch c v i vi khu n này và các ch t ớ ậ U. ể ồ ễ chlamydia có th đ ng nhi m v i l u, ho i t bào b phá h y. Nhi m urealyticum, M. genitalium, trùng roi và nhi m HSV.
Ệ Ứ 3.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ầ ệ ớ ệ ạ
ủ ệ ể ụ ủ ệ ế
ả
ể ể ể ẹ
ẩ ả ố ể ậ Bi u hi n lâm sàng c a b nh g n gi ng v i b nh l u. C hai lo i vi khu n ườ ễ ạ ồ c a ni u đ o r i lan lên mào tinh bào bi u mô lát tr này th ng gây nhi m t ạ ử ự ạ ứ ổ ử cung, vòi tr ng, phúc m c và tr c tràng. C hai vi hoàn, c t cung niêm m c t ướ ề ẩ C. i bi u mô, loét bi u mô và gây s o. Tuy nhiên, khu n đ u có th gây viêm d ẩ ễ trachomatis ít gây nhi m khu n toàn thân.
10
ể ở ễ C. trachomatis nam ch ủ
nam: ủ ệ ạ ờ ở 3.3.1. Nhi mễ C. trachomatis ệ ế y u là viêm ni u đ o. Th i gian ệ Bi u hi n nhi m b nh khá dài 721 ngày.
ị ạ ậ ệ ệ Ở
ả ắ ế ị
ụ ố ắ ể ắ ố ượ ể ế ừ
ệ ẹ ấ ổ
ệ ệ ậ
ạ ươ mi ng sáo và d ể ổ ứ ứ ệ ệ
ệ ầ
ạ ầ ạ ệ các b nh nhân b viêm ni u đ o không do l u (Non Viêm ni u đ o: ủ ệ ứ C. trachomatis. Tri u ch ng c a gonococcal urethritisNGU) có kho ng 3550% do ệ ị ệ ạ b nh là đi ti u khó (đái bu t, đái r t, đau khi đi ti u) và ti t d ch ni u đ o, d ch ệ ấ nhày màu tr ng đ c hay tr ng trong, s l ng ít đ n v a. Khám th y mi ng sáo ề ỏ ệ ư ư đ , viêm n , không th y các b nh lý khác nh s ng h ch b n, các đau trong ni u ươ ạ ở ề ệ đ o, các th ng v t. Nhi u b nh nhân ng t n b nh herpes ớ ệ ệ i trên 50% không bi u hi n tri u ch ng, khi xét không có tri u ch ng b nh, có t ộ ằ ấ ạ ệ ị nghi m d ch ni u đ o b ng nhu m Gram không th y song c u Gram () và có ≥ 5 ớ ộ ườ ạ ng v i đ phóng đ i 1000X. b ch c u đa nhân/vi tr
ề
t: ằ ố ể ạ ệ ộ
ị ằ ủ ệ
ệ ủ ể ố ứ ộ ề t, đi u đó ng h cho quan đi m cho r ng
ệ C. trachomatis là nguyên nhân chủ ế Viêm mào tinh hoàn và viêm tuy n ti n li ế ệ ướ c đây cho r ng không rõ căn nguyên. Bi u hi n y u gây viêm mào tinh hoàn mà tr ườ ề ng có viêm ni u đ o. Tuy lâm sàng là đau m t bên bìu, phù n , đau và s t th ậ ệ ề ạ v y, có khi không có tri u ch ng c a viêm ni u đ o. Đi u tr b ng tetraxyclin b nh ằ C. trachomatis là căn nguyên ể ế ti n tri n t gây b nh.ệ
ế ề ệ ủ C. trachomatis trong viêm tuy n ti n li t không do vi
ư ượ ẩ ệ Vai trò gây b nh c a c rõ. khu n ch a đ
Ở ữ ườ ườ ng h u môn thì
ợ i giao h p qua đ ệ nh ng ng ự ể ể
ậ ẹ ơ ừ ệ ậ ồ ứ ứ ự ệ ế ể ố
ế ả ự C. Viêm tr c tràng: trachomatis có th gây viêm tr c tràng. Bi u hi n lâm sàng nh h n t không có ự tri u ch ng đ n có tri u ch ng gi ng viêm tr c tràng do l u r i bi u hi n đau tr c ả tràng và ch y máu, ti ệ ỉ t nhày và a ch y.
ộ ứ ộ ạ
ạ ồ ổ ươ ở ệ ứ ệ H i ch ng Reiter g m các tri u ch ng viêm ni u đ o, viêm ạ ư ớ da, niêm m c có liên quan ặ ng t n đ c tr ng
ứ H i ch ng Reiter: ắ ế k t m c m t, viêm kh p và các th ễ ế đ n nhi m trùng C. trachomatis.
3.3.2. Nhi mễ C. trachomatis ở ụ ữ ph n :
ệ ấ
ứ cung: ả ệ ệ ế ị ỗ
ổ ử ệ ủ ệ ộ
ễ
ề ở ộ ị ệ ể Đa s b nh nhân không có bi u hi n các d u hi u và tri u ặ ấ ng g p là ti i ch . Các d u hi u th t d ch ễ ề ả tuy n phì đ i v i bi u hi n phù n , xung huy t và d ch y máu. ủ ử ả cung và ấ cung th y cung. Nhu m Gram d ch ti ườ ế ị cung d ch y máu, có d ch m t ế ổ ử t c t
vùng l ầ ạ ườ ạ ố ệ Viêm c t ệ ạ ấ ch ng b nh, kho ng 1/3 có d u hi u t ể ạ ớ ế nhày m và l ổ ử ấ ổ ử cung th y c t Khám lâm sàng c t ạ ổ ử ế phù n tuy n phì đ i c t ộ có > 30 b ch c u /vi tr ộ ng, đ phóng đ i 1000X.
ồ ế ị ệ ệ
ệ ề Ở ữ ườ ỏ ể ệ Viêm ni u đ o: ặ ạ đ o đ ho c phù n . ệ ạ Bi u hi n tri u ch ng g m có ti nh ng ng ứ ị i có d ch ti ệ ạ t d ch ni u đ o, mi ng ni u cung có kèm theo đái khó, ế ổ ử t c t
11
ệ ệ
C. trachomatis có th đ
ụ ờ ị c nghĩ đ n ắ i ph n tr ệ ặ ạ
ứ ệ ạ ặ ị
ườ ệ ạ ộ
ấ ấ ự ầ
ẩ ệ ứ ệ ạ ị ồ ạ ệ ợ ắ C. trachomatis. Viêm đái r t là g i ý vi c b nh nhân đ ng th i b viêm ni u đ o do ụ ữ ẻ ở ổ ể ượ ườ ế ở ữ ạ ệ tu i nh ng ng ni u đ o do ủ ệ ể ọ ạ ộ ho t đ ng tình d c m nh mà có đi ti u khó, đái r t và m ni u, đ c bi t khi h có ộ ớ ệ ạ ạ b n tình có tri u ch ng viêm ni u đ o ho c có b n tình m i. Nhu m Gram d ch ạ ầ ạ ế ng đ phóng đ i ti t ni u đ o th y có trên 10 b ch c u đa nhân trung tính/vi tr ố ệ ậ 1000X, không th y có l u c u, trùng roi và tr c khu n. Tuy nhiên, đ i đa s b nh nhân b viêm ni u đ o do ạ C. trachomatis không có tri u ch ng lâm sàng.
ư ậ
Cũng nh l u c u, ế ủ ể ế ầ C. trachomatis gây viêm xu t ti ơ ấ ế ố t ng ầ C. trachomatis đ n thu n
ớ ậ ầ ố ợ ế Viêm tuy n Bartholin: tuy n Bartholin. Viêm tuy n Bartholin có m có th do hay ph i h p v i l u c u.
ạ ử ổ ử i g n m t n a s b nh nhân viêm c t
ớ ầ ộ Có t ị cung. Vi khu n lan qua niêm m c t
ạ ử ứ ẻ ẻ ườ ẩ cung sau đ th cung và ạ ử ng do không
ộ ử ố ệ ộ Viêm n i m c t cung: ạ ử ứ ế ố ầ h u h t s viêm vòi tr ng b viêm n i m c t ộ ố cung lên vòi tr ng. S t sau khi đ và viêm n i m c t ị C. trachomatis khi mang thai. đi u trề
ủ ứ ế cung do
ứ ứ ứ ệ ấ
ả ẹ ố ậ ứ ử ử ẫ Viêm vòi tr ng:ứ Viêm vòi tr ng cũng là bi n ch ng c a viêm c t ổ ử C. ậ ệ trachomatis. Tuy v y, tri u ch ng r t nghèo nàn ho c không có tri u ch ng. H u qu s o ng d n ch ng gây nên ch a ngoài t ặ cung và vô sinh.
ể ả ặ ở ụ ữ ứ ệ
ể ượ ệ ớ ạ ộ ể ồ
ặ Viêm quanh gan (HC FitzHugh Cutis): Viêm quanh gan có th x y ra sau ho c ế ph n trong cùng lúc v i viêm vòi tr ng. B nh có th đ c nghĩ đ n khi g p ặ ả ố ạ ườ ạ ụ ổ tu i ho t đ ng tình d c m nh, có bi u hi n đau h s n ph i, s t, bu n nôn ho c nôn.
Ẩ 3.4. CH N ĐOÁN:
ệ ệ ậ ầ ạ ớ C n xét nghi m cho các b nh nhân l u, viêm ni u đ o ệ i:
ố ớ 3.4.1. Đ i v i nam gi không do l uậ
ệ ễ ơ ụ ữ Có ti n s ph i nhi m v i
ệ ệ
ể ạ ử
ề ử ệ ế ị t d ch nhày m , viêm niêm m c t ự ấ ổ ử cung ti ạ ệ ệ ố ớ ớ C. trachomatis (có quan h tình 3.4.2. Đ i v i ph n : ệ ộ ố ệ ứ ạ ặ ụ d c ho c b n tình có d u hi u, tri u ch ng b nh) và có bi u hi n m t s tri u ể ủ ứ ch ng (viêm c t cung, viêm ti u ầ ượ khung, viêm ni u đ o, viêm tr c tràng) c n đ c xét nghi m
ệ ơ ị Các ph n có nguy c cao b nhi m b nh c n đ
ễ ụ ầ ượ ụ ữ ả ụ ữ ế ọ ệ c xét nghi m sàng l c: ề ườ i có nhi u
ệ b nh nhân đ n các phòng khám STD, ph khoa, ph n s y thai, ng ạ b n tình.
Ị Ề 3.5. ĐI U TR :
ị ệ ượ ự ầ ọ Tr li u đ ặ c l a ch n là Tetraxyclin ho c Doxycyclin trong 13 tu n.
12
ủ ệ ệ C n đ c xét nghi m trong vòng 30 ngày sau
Các b n tình c a b nh nhân: ị ằ ặ ượ ơ ạ ễ ề ầ ượ c đi u tr b ng tetraxyclin, doxycyclin. khi ph i nhi m ho c đ
Ạ Ệ 4.B NH H CAM
Ạ ƯƠ 4.1. Đ I C NG:
ạ ộ ệ ườ ề ờ
ắ ủ ệ ể ặ ơ
ụ ộ ế ẹ ủ ệ ụ ạ ấ H cam là m t b nh c p tính, lây truy n qua đ ệ ng là sinh d c ngoài và gây viêm h ch b n có m . B nh h
ề ả ng tình d c và có th i gian ư b nh ng n 25 ngày. Bi u hi n đ c tr ng c a b nh là m t v t loét đau n i vi ạ ề h c trong lây truy n HIV, làm tăng kh năng lây truy n
ễ ọ ơ ữ ừ ầ ủ ệ ậ ườ ẩ khu n xâm nh p, th ế ố ị ồ d ch t cam có đ ng y u t ặ HIV t 59 l n ho c cao h n n a.
ề ở ướ ư ặ
ể các n ố ệ ầ ệ ế ệ
ễ ọ h c: B nh có trên toàn c u, nh ng g p nhi u ệ ở t ị ệ ạ c đang phát ở phía nam. Lây
ề ừ ườ ạ ệ ế ụ ị D ch t ặ ặ t nam hi n nay hi m g p và đa s b nh nhân tri n, đ c bi ặ ở ữ Nam. Nam b b nh nhi u h n n , viêm h ch b ch huy t cũng hay g p i khác qua quan h tình d c không an toàn. truy n t ệ châu Phi. Vi ơ ề ườ i này sang ng ng
4.2. CĂN NGUYÊN:
ệ ự Tác nhân gây b nh là tr c khu n Gram () có tên là
ế ệ
ệ ự ạ ẩ ổ ừ ươ th
ườ ệ Haemophilus ducreyi. ụ B nh lây qua ti p xúc tr c ti p, ch y u lây qua quan h tình d c không an toàn. ạ Tr c khu n h cam có th t ng t n ra vùng da, niêm m c lành nên b nh nhân th ẩ ủ ế ự ế ể ự ễ lây nhi m t ổ ươ ề ng t n. ng có nhi u th
Ệ Ứ 4.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ủ ệ ườ ề ệ ờ Th i gian b nh th ng 310 ngày và không có ti n tri u.
ớ ụ ữ ế ệ ẹ ặ
ạ ổ ườ ể ể ộ ị ệ ng không rõ, bi u hi n tùy thu c v trí th
ạ ệ ự ặ ả ợ ứ Nam gi i đi khám vì v t loét ho c viêm đau h ch b n. Ph n tri u ch ng ươ th ng t n khu trú: đau khi đi ti u, đau ư khi đi đ i ti n, ch y máu tr c tràng, đau khi giao h p ho c ra khí h .
ỏ ầ ệ ể
ể ế ụ ầ ườ ế
ủ
i là t ố ượ ả ỉ ườ ộ
ổ ng v t loét có th ch có m t nh ng th ị ướ ng. S l ữ ườ ế
ứ ế ề ế ắ ớ ờ ả ẩ ề Bi u hi n đ u tiên là s n m m, xung quanh có qu ng đ . Sau kho ng 2448 gi ờ ế ề ủ ồ ợ ng m m và đau. B v t loét ti n tri n thành m n m r i tr t và loét. V t loét th ế ạ ử ề ứ ế ủ ở ị t m ho i t màu vàng rõ, sói mòn và không c ng. N n v t loét ph b i d ch ti ề ườ ạ ặ ủ ễ ng có phù n xung quanh ho c xám, d ch c h t m , d ch y máu. Th ự ề ư ươ ổ ể lây ng nhi u do t t n th ơ ừ ế ướ ễ ng b nhi u v t loét h n nam. Kích th nhi m, n th c các v t loét t 210mm, ặ ộ ế ể ế các v t loét có th liên k t thành m t v t loét l n ho c thành hình r n bò.
ị ế ầ ữ
bao qui đ u, rãnh qui đ u, thân d ổ ử ạ ầ ậ ạ ộ ớ ở ậ ươ ng v t. N có ậ cung, h u môn…,
ư ụ ệ ạ ị ở Khu trú: nam hay b v t loét ỏ ề ch c âm h , môi l n, môi nh , ti n đình âm đ o, âm v t, c t các v trí ngoài sinh d c nh vú, ngón tay, đùi, niêm m c mi ng.
13
ẹ ở ộ ươ ầ ổ m t bên và 12 tu n sau khi th ng
ạ ấ ư ệ ề ầ ng t n đ u tiên ỡ ự
ầ ở ị ư ạ ủ ặ ỷ ệ ệ ư ẹ ả ườ H ch b n viêm đau th ồ ầ ỏ xu t hi n. H ch s ng đ , đau, nóng r i d n d n tr nên m m lùng nhùng và v t nhiên. M đ c sánh nh kem. T l ạ b nh nhân b s ng h ch b n kho ng 1/3.
ệ ể ố ệ ỏ
ứ ẩ ễ ặ
ễ ẩ ẹ ề ư ộ ụ ể ế ạ
ơ ủ ơ ơ ạ ớ ị
ư ườ ế ặ ườ ậ H.ducreyi không gây Tri u ch ng toàn thân có th s t nh , m t m i. Tuy v y, nhi m khu n toàn thân ho c lây truy n sang các c quan xa. B i nhi m các vi ữ khu n y m khí có th gây loét ho i th và phá h y c quan sinh d c. Trên nh ng ạ ơ ệ b nh nhân HIV/AIDS thì v t loét l n h n, lâu lành h n và ít b viêm h ch b ch huy t n ng nh ng ế i bình th ng.
ẻ ơ ệ ệ ạ ấ ườ ị ệ ẹ B nh h cam không th y gây b nh cho tr s sinh dù ng i m đang b b nh.
ế ị ạ ẹ ầ ỏ
ậ ả ệ ắ ờ
ế ấ ị ạ ế ầ
ặ ầ ệ ố ư ệ ệ ệ ơ ể ể ố ế ề t sau 1 tu n đi u tr , h ch b n kh i ch m h n. Ti n tri n: V t loét ti n tri n t ồ ả ộ ỷ ệ nh t đ nh (kho ng 1015%) b nh nhân đ ng th i m c c giang l Do có m t t mai, ho c herpes và h cam nên c n xét nghi m huy t thanh trong vòng 3 tháng. Cũng c n xét nghi m HIV cho b nh nhân vì gi ng nh các b nh có loét sinh
Ộ Ệ 5.B NH H T XOÀI
Ạ ƯƠ 5.1. Đ I C NG:
ộ ạ
ề ệ ườ ệ ộ ụ ng tình d c do vi khu n
ế ề ị
ệ ấ ể ệ ầ ủ ề ị
ứ ạ ư ế ẹ ậ ỗ
ủ ệ ứ ế ể ệ ụ B nh h t xoài hay u h t Lympho sinh d c (Lymphogranuloma venereum LGV) là ẩ Chlamydia trachomatis m t b nh lây truy n qua đ ạ ặ ể ể (CT) gây nên. B nh có th bi u hi n c p tính và m n tính. N u không đi u tr ho c ụ ế ệ ề đi u tr không đ y đ thì b nh có th gây nhi u bi n ch ng nh dò vùng sinh d c, ạ ạ ạ ụ ơ dò b ch huy t, phù b ch m ch. x hóa chít h p sinh d c h u môn và t o các l ạ ả ứ Các bi n ch ng và di ch ng đó c a b nh có th ph i can thi p ngo i khoa.
ệ ư ị ở Ấ ộ ỹ Châu Phi, n Đ , Nam Á, Nam M và
ỷ ệ Hi n nay LGV còn là b nh d ch l u hành vùng Caribe. T l ệ ữ nam/n là 5/1.
ệ ở ệ ủ ế ở ệ ặ ỉ Hi n nay Vi t Nam b nh ít g p, ch y u các t nh phía Nam.
5.2. CĂN NGUYÊN:
ệ Tác nhân gây b nh là
ậ ễ ế ế ầ
ạ ắ ạ ế ỏ ể ạ ổ ứ ơ i t
ổ ứ ị ả
ượ ệ
Chlamydia có th phát hi n đ ặ ươ ể ề
ệ ể ồ ạ ế ể ễ
Chlamydia trachomatis type L1, L2, L3. Chlamydia xâm ấ ỏ ệ nh p vào daniêm m c qua các v t sang ch n nh . B nh di n bi n vài tu n đ n vài ạ ủ ổ ứ ạ ch c x hóa, phá h y t ch c b ch m ch và làm t c m ch tháng, khi kh i đ l ễ ớ ơ ứ ế ạ b ch huy t gây phù voi. T ch c b phù, x c ng thành m ng l n. Sau khi nhi m ể ầ ể c sau 12 tu n, tét Frei và trùng, kháng th kháng ị ế Chlamydia d kháng th huy t thanh đ c hi u LGV ng tính. N u không đi u tr , ổ ứ LGV Chlamydia có th t n t ch c 1020 năm và có th gây nhi m trùng i trong t lan r ng.ộ
Ệ Ứ 5.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
14
ờ ủ ệ ế ầ Th i gian b nh không rõ ràng: 1 tu n đ n 23 tháng.
ạ 5.3.1. Giai đo n tiên phát
ợ ổ ẩ ươ ươ ng t n tiên phát có th có các hình thái: s n, loét nông ho c ch t, th
ạ ặ ặ ệ ặ ổ
ậ ậ
ể ạ ẹ ậ
ị ở ữ ế ớ
ầ rãnh quy đ u, dây hãm, d ộ ề ạ ứ ệ ệ
ạ ườ ồ
ệ ị ở i s o. Nam hay b ỏ môi l n, môi nh , ch c âm h , ti n đình âm đ o. N u th trong ni u đ o thì gây tri u ch ng viêm ni u đ o không đ c hi u, ti ệ Ở ữ nh ng ng ự ổ ng t n ươ ệ ng t n không có tri u ế ị ệ ỏ t b b nh, sau đó kh i nhanh ươ ặ ạ ng v t ho c h nang. ổ ươ ạ ng t n loét ế ệ ặ ạ t ộ ườ ng h u môn, viêm ru t ạ ệ i đ ng tính quan h tình d c đ ặ ộ ế ườ ể ệ ặ ể Th ạ ệ d ng herpes ho c viêm ni u đ o không đ c hi u. Th ặ ứ ch ng ho c kín đáo, vì v y b nh nhân không nh n bi không đ l N hay b ợ ở hay ch t ủ m nhày. ế k t ho c viêm tr c tràng ru t k t là bi u hi n th ậ ụ ng g p trong giai đo n này.
ạ ạ ươ ư ừ thân d
ộ ở ộ ạ ộ
ươ ẹ ế ỗ
ể ị ơ ườ ạ rò ni u đ o gây x hóa, s o bi n d ng d ậ ạ ầ ng ng m và l ặ ườ ạ ệ ng g p, kèm theo phù n t
ế ệ ậ ng v t ể ỡ ậ ạ ng v t. ỗ i ch và vùng lân c n, nam gây ọ ổ ở mi ng, h ng thì gây viêm phimosis, n b phù n sinh d c. N u th ơ ề ạ ng t n
ề ặ ạ ướ ố ả Nam có th b viêm b ch m ch thành d i gi ng nh dây th ng ế ạ và lan r ng h n gây viêm m ch b ch huy t t o thành h t xoài. H t xoài có th v ạ ạ t o nên các đ Viêm b ch m ch th ữ ị ả gi ạ ạ b ch m ch hàm d ươ ụ ế ổ ạ i ho c h ch b ch huy t c .
ộ ứ ứ ẹ ạ 5.3.2. Giai đo n th phát (H i ch ng b n: inguinal syndrome)
ệ ư ẹ ạ
ể ớ i bi u hi n s ng phù n h ch b n th ư ọ ấ ủ ứ ườ ệ ặ ệ ừ ệ ng g p nh t c a giai đo n này và 10 30 ngày
ấ ễ ư ớ ề ạ Nam gi ờ là lý do đ a h đi khám b nh. Th i gian xu t hi n tri u ch ng này t nh ng cũng có khi t i 4 6 tháng sau khi nhi m trùng.
ợ ộ ạ ư ặ ở ứ
ườ ng h p. Kh i đ u là đám c ng, đau nh ứ ạ
2/3 tr ệ ơ ể ặ ư ệ
ỗ ỏ
ứ ơ ể ố ẩ ặ ườ ạ ầ ạ
ẹ ẹ ở ầ S ng h ch b n m t bên g p ầ ễ ố ầ ồ . Tri u ch ng toàn thân s t cao trong giai đo n này r i to d n lên trong 12 tu n l ắ ỏ có th doể ạ Chlamydia lan t a kh p c th m c dù không có tri u ch ng s ng h ch ứ ệ ạ i ch . Các tri u ch ng khác do vi khu n lan t a trong c th : viêm gan, hay viêm t ứ ớ ể ổ viêm ph i và có th viêm kh p. Cũng th ng g p tăng b ch c u, r i lo n ch c ố ộ ắ năng gan, t c đ l ng máu tăng.
ạ ư ề ặ ỏ ạ
ề ạ ắ ỡ
ỏ
ư ươ ề ỗ ệ ầ ỡ ẹ ể ấ ố ng sen, các đ ườ dò nh g
ườ ẹ ẹ ộ ở
ố ệ ủ ệ ệ ố ớ đa s b nh nhân nam gi i mà không đ l
ạ ở ữ ườ ề ả ị ầ Sau 1 2 tu n, h ch s ng to nhanh, đau vùng b n, da trên b m t đ , h ch dính ớ ổ ứ ở ch c tr nên m m lùng nhùng, khi da chuy n màu xám thì h ch s p v và có v i t ủ ả ả ng kèm theo s t, m t ng , m t m i và đau. Khi hình nh “qu bóng xanh”. Th ớ ạ ng h m thông v i nhau, h ch v , hình thành nhi u l ẹ ủ ặ m đ c sánh màu vàng xanh. Quá trình lành s o mu n, s o co rúm vùng b n và là ể ạ ở ể i di bi u hi n cu i cùng c a b nh ư ứ ch ng. Kho ng 20% b tái phát s ng h ch ị i không đi u tr . nh ng ng
ườ ạ
ng h p h ch m m lùng nhùng và v m , các tr ứ ả ạ ế ỡ ủ ẹ ề ộ ể ở ố ườ Có kho ng 1/3 s tr ậ còn l ợ i ti n tri n ch m và hình thành m t đám c ng ợ ng h p ỡ ủ vùng b n mà không v m .
15
ợ ả ư
ườ ằ ệ
ượ ượ ộ ứ ẹ ph n , kho ng 20 30% có h i ch ng b n. H ch h
ủ ệ ạ ộ ắ ư ư ụ
ớ ồ
ứ ố ậ ừ ơ ể ớ ạ ạ c ngăn cách v i h ch ng h p h ch vùng đùi cũng s ng to và đ Kho ng 20% tr ệ ặ ấ ạ ẹ ấ ở c coi là d u hi u đ c b n b i dây ch ng Poupart t o nên d u hi u rãnh b n đ Ở ụ ữ ư ố ạ ẹ ả tr ng c a b nh h t xoài. ằ ấ ể ậ ch u và h ch th t l ng viêm có th gây nên đau b ng, đau l ng, nh t là khi n m ộ ẩ ử ứ ng a làm ch n đoán nh m v i viêm ru t th a hay áp xe vòi tr ng bu ng tr ng. ổ ứ ả ể ạ ậ H u qu đ l ầ i có th gây dính các t ch c, c quan trong h ch u.
ứ ự ộ ậ ụ 5.3.3. H i ch ng h u môn tr c tràng sinh d c
ệ ể ứ ả ổ ứ
ộ ế ộ ế ộ ệ ộ
ự ỗ ự ậ ạ
ự ứ ấ ạ ự ch c b ch H i ch ng có bi u hi n viêm tr c tràng ru t k t bán c p, quá s n t ự ặ ạ ể huy t quanh tr c tràng và ru t. Bi u hi n mu n ho c m n tính là áp xe quanh tr c ụ ồ dò tr c tràng âm đ o và tr c tràng tràng, gây các l ng i, dò h u môn và gây chít ộ ự ẹ h p tr c tràng (H i ch ng Jersild).
ạ ổ ứ ạ
ế ặ ở ữ ố ể ế ạ ế ạ
ổ ứ ươ ế ạ ơ ạ ch c b ch huy t còn gây trĩ b ch huy t và sùi gi ng h t c m ạ ầ n , ban đ u viêm b ch m ch, ti n tri n m n tính ạ ạ ng t n c ng, phì đ i, đau gây bi n d ng
ả Quá s n phì đ i t ệ ậ quanh h u môn. B nh hay g p ổ ứ ạ ơ ch c t o nên đám th gây phù, x hóa t ậ ụ vùng sinh d c h u môn.
5.4. XÉT NGHI M:Ệ
ạ ả ổ ể ả ứ ố ị Ph n ng c đ nh b th nh y c m
ặ ướ ẳ Test Frei tiêm trong da m t tr ọ c c ng tay, đ c sau 48h.
ự ế ả ứ ễ ỳ ị Ph n ng mi n d ch hu nh quang tr c ti p
ấ Nuôi c y phân l p ậ Chlamydia
ế ạ ặ ậ ỹ PCR ho c các k thu t khuy ch đ i nuclid acid khác
Ị Ề 5.5. ĐI U TR :
ố ượ ử ụ ị ệ ề ề ộ ệ Hi n nay ạ có nhi u lo i thu c đ c s d ng đi u tr b nh h t xoài .
ụ ủ ẹ ả ạ ắ
ế ủ ầ ể ọ ứ ề ể ế ạ ớ Kháng sinh có tác d ng rút ng n th i gian ti n tri n c a h ch b n và gi m b t ượ đ ờ ị ỡ c bi n ch ng. Các h ch m m đã làm m c n ch c hút đ tránh b v .
ụ ữ ẻ
ổ Chú ý: không dùng tetraxyclin và doxycyclin cho ph n có thai và con bú, tr ướ d i 7 tu i.
ỗ ể ầ ả ự ẹ ệ dò và phù voi có th c n ph i can thi p
ạ ứ Các di ch ng chít h p tr c tràng, các l ngo i khoa.
ầ ượ ạ B n tình c n đ ị ầ ủ ề c khám và đi u tr đ y đ .
Ạ Ệ Ẹ Ễ 6.B NH U H T B N HOA LI U
16
Ạ ƯƠ 6.1. Đ I C NG:
ệ ạ ẹ ườ ề ụ
ự ẩ ạ ng tình d c m n tính hay còn Calymmmatobacterium
ộ ệ B nh u h t b n là m t b nh lây truy n qua đ ệ ọ g i là b nh Donovanosis do tr c khu n Gram () granulomatis gây nên.
l m c khá cao
ướ c có t m c cao thành b nh d ch
ệ ệ ả ệ c khi có kháng sinh, b nh Donovan có t ỷ ệ ắ l i. Các n ệ ắ ỉ
ề nhi u n ố các n ệ ụ
ổ ơ
ề
ờ ệ ẻ ơ ể ị ễ
ề ả ạ ị ườ ướ ẹ ị ệ ậ ườ ử ạ ầ ắ ụ ẻ ậ ỷ ệ ắ ướ ở c ị ở Nam Trung Qu c, Đông ề ướ ặ ở c ề ặ ườ ệ ng tình d c khác, b nh g p ủ ệ ữ b nh không rõ ràng, dao l a tu i 2040, nam nhi u h n n . Th i gian ể 1360 ngày, trung bình kho ng 17 ngày. B nh có th lây truy n qua phân, vi ệ c. Tr s sinh có th b lây nhi m b nh khi i m b b nh, do v y c n t m r a s ch tr ng sinh d c ng
ướ Tr ế ớ trên th gi ộ Ấ và Tây n Đ , B c Úc. Hi n nay, b nh đã gi m nhi u, ch còn g p ể ư đang phát tri n. Cũng nh các b nh lây truy n qua đ ủ ế ở ứ ch y u ừ ộ đ ng t trùng xâm nh p vào da niêm m c b xây x ẻ khi đ qua đ sinh.
6.2. CĂN NGUYÊN:
ầ ầ ượ ả vào năm 1905.
ệ Tác nhân gây b nh l n đ u tiên đ ẩ c Donavan mô t ể ằ
ự ự ầ ầ
ả ế ư ề ả ạ ẩ ứ x p lo i vi khu n vào nhóm Klebsiella nh ng nhi u tác gi
ộ C. granulomatis là vi khu n Gram () n m trong và ngoài th Donovan, chúng có ộ ố ề nhi u hình thái, c u trùng, c u tr c trùng và tr c trùng. Nghiên c u DNA, m t s ẫ tác gi khác v n cho ằ r ng nó thu c nhóm Calymmmatobacterium.
ậ ườ Vi khu n xâm nh p vào da niêm m c, th ng
ấ ụ ứ ẩ ệ ạ ỏ ườ ệ ữ ở ườ ở ả ng x y ra ụ vùng sinh d c qua các sang i v sinh nh ng ng
ụ ầ ể ch n. Bi u hi n ban đ u là c c c ng nh . Th vùng sinh d c kém.
Ệ Ứ 6.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ấ ặ ẽ ề ầ ươ ụ ể ơ
ặ ẩ ộ ạ ng g p nh t, th ỏ Bi u hi n lâm sàng ban đ u th ặ ắ
ặ ể ề
ố ả ươ ặ ẹ
ư
ươ ổ
ể ệ ể ườ ế ề ả ươ ổ ặ ổ ứ ị ủ ạ sâu, loét mùi hôi th i do t ộ ặ ẹ ơ ặ ặ ợ ng t n b n g p 100% tr ng h p và th ầ nam gi ươ ươ ộ
cung có th ả ươ ổ
ụ ệ ả ị ng h p và d b b qua
ạ ẹ ổ
ọ ổ ả ớ ươ ườ ụ ổ ở ạ ườ ng là c c ho c s n, sau đó s loét. U h t ổ ị ng t n có th đ n đ c ho c nhi u, màu th t, loét là th th ặ ễ ả không m m, v t loét r n màu đ và d ch y máu khi ch m vào. Th quá s n ho c ổ ờ ổ sùi có th ng t n ng t n loét ho c quá s n n i cao trên m t da, b không đ u, th ơ ứ ạ ử ch c b h y ho i và gây x c ng ho c s o gây ho i t ụ ổ ươ ệ ả ng t n vùng sinh d c hình nh b nh lý đ c tr ng là x hóa ho c s o lan r ng. Th ổ ườ ặ ươ ị ợ ườ ẹ ng ng h p. V trí t n th g p 90% tr ậ ươ ậ ươ ặ ở ườ ớ ng v t. ng v t, thân d th ng g p i là bao, rãnh quy đ u, dây hãm d ể ạ Ở ữ ặ ổ ở ổ ử ổ ở ỏ c t ng t n n g p th môi nh , ch c âm h . Th ng t n ớ ầ ể ặ ư ổ ử ng t n ngoài sinh d c có th g p kho ng 6% cung. Th nh m v i ung th c t ị ở ư ễ ị ỏ ợ ườ nh ng n i không ph i là b nh d ch u h t b n. Các v tr ể ặ i, má, vòm h ng, th c qu n, mũi, h ng, c , ng c. Tuy trí có th g p là môi, l ươ sinh nhiên, th ơ ự ọ ế ợ ng k t h p v i th ợ ng t n ngoài sinh d c th ự ng t n tiên phát
17
ặ ệ ộ
ươ ể ệ ặ ở ạ gan, x
ụ ữ ươ ủ ế ặ ể ặ ổ ạ ng t n lan ế ươ ơ ng và g p trên ph n có thai, b nh ti n tri n n ng h n ể ị ẻ ơ ớ s sinh có th b ng hi m g p. Tr
ễ ế ụ d c. Ít g p viêm h ch b ch huy t và b nh lan r ng. Có th g p th ặ ứ ộ r ng th phát khi có thai. Viêm đa kh p và viêm t y x nhi m trùng tai.
ứ ế 6.4. Bi n ch ng
ườ ấ ặ phù voi, g p nhi u
ứ ệ ế ẹ ề ở ữ ệ ể ơ ứ
Bi n ch ng th ạ ể ồ n . B nh có th ả ườ ng g p nh t là gi ậ ớ ặ ạ ễ ề
ư ể ả ạ ệ gây chít h p ni u đ o, âm đ o, h u môn do x c ng và có th ph i can thi p ngo i ụ ệ ệ ng tình d c khác khoa. B nh có th đ ng nhi m v i các b nh lây truy n qua đ nh giang mai…
Ạ Ẩ 7.VIÊM ÂM Đ O DO VI KHU N
Ạ ƯƠ 7.1. Đ I C NG:
ẩ ạ ự ấ
ạ ự ườ ứ ủ
ẩ
ẩ ả
ợ ự ạ
ẩ ườ ế ế ẩ ỉ
ạ ặ
ườ ả ng. BV g p kho ng 20% ph n bình th ệ ph n bình th
ụ ữ
ừ ế ỷ ệ l
ệ khá cao, dao đ ng t ở ụ ữ ẩ ặ Ở ỹ ạ M , t ẩ ườ ườ ở ạ ng tình d c, viêm âm đ o do vi khu n chi m t các phòng khám ph khoa thông th ộ ph n có thai, t ng là 15% 23%,
ừ ộ ẩ Viêm âm đ o do vi khu n (BV: Bacterial Vaginosis) x y ra khi có s m t cân ộ ố ệ ằ ng, do có s tăng sinh quá m c c a m t s vi b ng h sinh thái âm đ o bình th ưMobiluncus, Mycoplasma hominis, Bacteroides species và nh tấ khu n Gram () nh ố ượ ể là Gardnerella vaginalis. Các vi khu n này phát tri n, tăng sinh làm gi m s l ng ạ ệ ặ i trong âm đ o, gây nên viêm âm đ o không đ c hi u. tr c khu n lactobaccilli có l ộ ượ ấ Ở ụ ữ ng r t ít. ng trong âm đ o vi khu n y m khí ch chi m m t l ph n Bình th ế ẩ ấ ạ ị b viêm âm đ o không đ c hi u do vi khu n (BV), vi khu n y m khí cao g p 100 ụ ữ ườ ụ ữ ầ ở ế ng và đ n 1000 l n ề ở ả kho ng 16 29% i các phòng khám các b nh lây truy n ph n có thai. ụ 33 qua đ ỷ 64%, ệ l ụ 19% 26%. này dao đ ng t
7.2. CÁCH LÂY TRUY N:Ề
ế ố 7.2.1. Nguyên nhân và y u t thu n l ậ ợ i
ả ẩ ễ
ườ ạ ự ấ
ế ẩ
ạ t rõ. Tuy nhiên, BV th ạ ụ ữ ệ ệ
ệ ế ạ
ạ ở ữ ạ ườ ử ụ ễ ữ ụ ề Viêm âm đ o do vi khu n không ph i là nhi m trùng theo nghĩa thông ẩ ng mà là s m t cân đ i c a h vi khu n trong âm đ o. Nguyên nhân chính xác ườ ng ặ nh ng ph n có thói quen v sinh th t r a âm đ o, dùng băng v sinh đ t t tinh trùng, thi u estrogen. ng tình d c thì nguy c m c BV
ố ủ ệ th ạ gây ra tình tr ng viêm âm đ o do vi khu n còn ch a bi ả x y ra trong âm đ o, s d ng màng ngăn âm đ o, thu c di ệ i nhi m các b nh lây truy n qua đ Nh ng ng ậ ợ ạ ấ r t cao. Thai nghén và pH âm đ o > 4,5 thu n l ư ụ ử ố ơ ắ ườ ẩ ạ i cho viêm âm đ o do vi khu n.
7.2.2. Cách lây truy nề
ự ự ụ ệ
ườ BV không th c s là b nh lây truy n qua đ ề ộ ạ ệ ế ẩ ề ng tình d c, tuy nhiên viêm âm ớ ạ ạ đ o do vi khu n cũng liên quan đ n vi c có nhi u b n tình, có m t b n tình m i,
18
ỷ ệ ắ ệ ề ử ệ ắ ặ m c b nh cao ho c ti n s có m c l
ụ ớ ề quan h tình d c v i ng ườ ệ b nh lây truy n qua đ ắ ệ ườ i m c b nh thì t ụ ng tình d c.
Ệ Ứ 7.3. TRI U CH NG LÂM SÀNG:
ầ ớ ế ẩ Viêm âm đ o do vi khu n y m khí, ph n l n là
ạ ấ ả
ẽ ế ươ ề ạ ạ ơ Gardnerella vaginalis. Các vi ủ khu n này s n xu t ra các enzym phân h y protein thành các acid amin. Trong môi ổ tr ẩ ườ ng ki m các acid amin này s bi n đ i thành d ng h i và t o ra mùi cá n.
ặ ấ ị ệ ặ ợ t sau khi giao h p ho c dùng xà
ề ư Ra nhi u khí h có mùi hôi r t khó ch u, đ c bi ề phòng ki m tính.
ị ở ạ ẩ ả ộ âm h . Kho ng 50% viêm âm đ o do vi khu n không
ứ ứ ệ ể Có th ng a và khó ch u có tri u ch ng.
ư ỏ ỏ ị ắ ạ ấ
ằ ạ ề Khám b ng m v t th y âm đ o có nhi u khí h l ng, màu tr ng xám, niêm m c ườ ạ âm đ o th ỏ ng không viêm đ .
ỳ ễ ạ ố ỡ ớ i v non, i v s m, hay gây
ễ ố ẻ ố ỡ ẩ Viêm âm đ o do vi khu n trong thai k d gây ổ ấ ạ ử cung sau đ , sau m l y thai. nhi m ộ i, viêm n i m c t
Ệ 7.4. PHÒNG B NH:
ạ ụ ử Không th t r a âm đ o
ử ụ ề ạ ạ
ệ ụ ườ ề ụ S d ng bao cao su khi quan h tình d c không lành m nh (nhi u b n tình, có ệ b nh lây truy n qua đ ng tình d c).
ổ ử ụ ụ ệ ạ ạ V sinh s ch d ng c tránh thai: Màng ngăn âm đ o, mũ c t cung.
19
