Giới thiệu kỹ thuật nhân
giống hoa đồng tiền bằng
phương pháp invitro
Đồng tiền là một trong những loài hoa có màu sắc đẹp, tươi sáng, đa dạng về
chủng loại với đầy đủ các loại màu từ đỏ, cam, vàng, trắng, phấn hồng, tím và có
giá trị kinh tế lớn. Trên bông hoa có thể có một màu đơn hoặc nhiều màu xen kẽ.
Hoa lớn và đai nên thích hợp để tạo thành bó hoặc tạo thành hoa lẵng hoặc cắm
hoa nghệ thuật. Ngoài ra, hoa đồng tiền cũng thường được trồng trong chậu để
trong phòng làm việc hoặc phòng khách. Một trong những ưu điểm của hoa đồng
tiền là khá lâu tàn, nếu trồng trong chậu có thể nở trong thời gian 20 ngày – 30
ngày. Đồng tiền là một loại hoa có sản lượng và giá trị cao, ở điều kiện thích hợp
có thể ra hoa quanh năm, tỷ lệ hoa cắt và tỷ lệ hoa thương phẩm thu được khá cao,
hình dáng hoa cân đối, hài hòa, có giá trị thẩm mỹ, tươi lâu. Đây là một trong 10
loại hoa được ưa chuộng và tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới. Đồng tiền hiện nay
được trồng ở nhiều nước trên thế giới. Ở Trung Quốc, hoa đồng tiền còn có tên là
Phu lang và thường được dùng trang trí cho xe hoa và phòng cưới. Việt Nam là
nước thuộc vùng khí hậu nhiệt đới thích hợp cho sự phát triển của nhiều loại hoa,
trong đó có hoa đồng tiền.
Kỹ thuật nhân, nuôi hoa đồng tiền thông thường bằng cách tách chiết cây con và
gieo hạt, tuy nhiên phương pháp này có hệ số nhân thấp, cây không đồng đều, hoa
không đảm bảo chất lượng. Hiện nay công nghệ nhân giống hiện đại bằng phương
pháp in vitro sẽ khắc phục được các nhược điểm đó, từ một cá thể có thể nhân nuôi
thành vài ngàn đến vài triệu cây con.
A. Qui trình nhân giống hoa đồng tiền bằng phương pháp invitro
B. Mô tả các bước trong qui trình
1. Tạo nguồn vật liệu khởi đầu
Việc tạo nguồn vật liệu ban đầu tốt sẽ là bước quyết định tới sự thành công của các
bước thực hiện tiếp theo. Vì vậy, để có nguồn mẫu cho quá trình nuôi cấy mô thì
cần phải lựa chọn các cá thể sinh trưởng phát triển tốt từ quần thể đã được lựa chọn
từ trước, trồng vào trong chậu với nền giá thể là trấu hun để hạn chế tỷ lệ nhiễm
bệnh khi đưa vào nuôi cấy. Sau khi cây ổn định, phát triển bình thường (khoảng từ
2-3 tuần) thì có thể tiến hành lấy mẫu để nuôi cấy. Phần mẫu dùng để thực hiện
phương pháp nuôi cấy là đỉnh sinh trưởng của cây. Thời gian lấy mẫu từ 9-10h của
những ngày những nắng ráo, độ ẩm trong không khí không quá cao hoặc quá thấp.
2. Khử trùng tạo mẫu sạch
Mẫu lấy về cần bóc các lá ngoài, lấy đỉnh sinh trưởng khỏe mạnh, rửa sạch bằng xà
phòng dưới vòi nước chảy, rửa lại bằng nước cất và đặt vào trong bình để khử
trùng. Dùng cồn 70% ngâm mẫu trong 1 phút để khử trùng sơ bộ, rửa lại mẫu bằng
nước cất 3 lần, sau đó dùng Canxihypocholorid 15% để khử trùng sạch trong thời
gian15 phút, tiếp tục rửa sạch mẫu 5 lần bằng nước cất vô trùng. Cuối cùng chúng
ta được mẫu đỉnh sinh trưởng của hoa đồng tiền sạch.
3. Tái sinh cụm chồi
Mục đích của giai đoạn này là tái sinh một cách định hướng của các tế bào mô nuôi
cấy thành các cụm chồi. Mẫu đã được khử trùng sạch đưa vào đĩa petri có giấy
thấm vô trùng để thấm khô bề mặt các mẫu. Dùng dao để tách đỉnh sinh trưởng và
chồi nách có đường kính khoảng 5mm ra và sau đó cấy vào các bình tam giác có
môi trường dinh dưỡng phù hợp. Môi trường thường được sử dụng là môi trường
MS có bổ sung saccharose 3%, agar 9 g/lít, chất kích thích sinh trưởng BA 0,7
mg/lít ở độ pH= 5,8. Sau 3 tháng thì các đỉnh sinh trưởng sẽ phát triển và tạo được
nhiều cụm chồi với các kích thước khác nhau.
4. Nhân nhanh cụm chồi
Sau khi đã phát triển thành nhiều cụm chồi thì các chồi này cần phải được tách ra
để nhân nhanh. Các cụm chồi nhỏ có kích thước 5-10mm được tách ra và cấy lên
môi trường MS có bổ sung saccharose 3%, agar 9 g/lít, chất kích thích sinh trưởng
BA 0,5 mg/lít và GA3 0,1mg/lit ở độ pH= 5,8 được đặt trong các bình tam giác.
Cụm chồi phát triển tốt thì sau 2 tháng sẽ đạt được từ 4 - 5 chồi/cụm. Các chồi,
cụm chồi phát triển mạnh sẽ cho thấy các cây con có màu xanh non, lá thẳng dài,
kích thước cây từ 30-40mm.
5. Duy trì cây
Cây sau khi được cấy lên môi trường nhân giống và đạt kích thước 30-40mm thì
được cấy chuyền sang môi trường MS có bổ sung saccharose 3%, agar 9 g/lít, chất
kích thích sinh trưởng BA 0,1 mg/lít và GA3 0,3 mg/lit ở độ pH= 5,8 để duy trì sự
phát triển của cây. Sau 1 tháng cây con phát triển mạnh, lá có màu xanh non,
thẳng và có kích thước từ 40-60mm là đạt yêu cầu.
6. Tạo cây hoàn chỉnh
Cây đưa ra vườn ươm cần phải kích thước phù hợp, có đầy đủ rễ để có thể phát
triển bình thường. Do đó khi cây đạt kích thước từ 40-60mm sẽ được cấy chuyền
tiếp sang môi trường duy trì sự phát triển của cây và tạo rễ MS có bổ sung
saccharose 3%, agar 9 g/lít, NAA 0,3 mg/lít, than hoạt tính 2g/lít ở độ pH= 5,8.
Sau 2 tháng trên môi trường này cây hoa đồng tiền sẽ có kích thước 7-10cm, có
đầy đủ bộ rễ và đảm bảo tiêu chuẩn để đưa ra vườn ương.
7. Đưa cây ra ngoài vườn ương
Sau khi cây con đạt chiều cao 7-10cm, có đầy đủ bộ rễ để có thể phát triển ngoài
đất thì tiến hành tách ra khỏi bình tam giác, rửa sạch môi trường bám ở rễ, để ráo
nước. Dùng khay xốp 80 lỗ, xơ dừa sàng mịn, đổ đầy xơ dừa vào các lỗ trên khay,
sau đó tiến hành cấy cây con vào các lỗ trên khay. Khi trồng cây vào khay chú ý
không để cổ rễ của cây non ngập quá sâu để tránh hiện tượng thối cổ rễ. Giữ ẩm và
thoáng khí khi chăm sóc cây con.
Ẩm độ, nhiệt độ trong thời gian đầu đối với cây đồng tiền con mới trồng phải được
suy trì gần tương tự như trong phòng nuôi cấy mô. Trồng trong nhà kính có lưới
che 30% ánh sáng vì đồng tiền không chịu được cường độ ánh sáng trực xạ cao và
sương muối, mưa nhiều nên phải làm giàn che để hạn chế các điều kiện bất lợi
trên.
Chế độ tưới nước cho cây con giai đoạn đầu là 2 ngày tưới một lần, có thể sáng
tưới trước 9h, hoặc chiều tưới sau 4h. Tưới bằng bình phun sương, trong thời gian
này không nên tưới phân. Sau khi cây ổn định bám được rễ vào xơ dừa thì mới bón
phân. Bón phân NPK 0,5% ( 20-20-15), hai tuần phun một lần, khi phun nên phun
vào buổi sáng hoặc chiều mát.
Sau 2 tháng thì cây con có thể đưa ra trồng ngoài vườn để kinh doanh.
