Làm gì để nhiều sữa khi cho con bú
Sữa mẹ rất quan trọng đối với trẻ sơ sinh và đa số chị em đều hiểu được tầm quan
trọng của sữa mẹ đối với sự phát triển của trẻ. Nhưng thực tế, không ít bà mẹ ngậm
ngùi bởi không có sữa cho con bú.
Tại Việt Nam, chỉ 10% bà mẹ nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, thấp
nhất khu vực Tây Thái Bình Dương. Trong khi theo chuyên gia nước ngoài, nuôi con
bằng sữa mẹ giúp ngăn chặn 13% các ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.
Tôi có một chị bạn mới sinh con nhưng luôn trong tình trạng stress vì không có sữa cho
con bú mặc dù chị ấy đã làm mọi cách để có sữa. Mỗi khi nhìn những bà mẹ khác cho
con ti, chị lại nghẹn ngào…
Sau cùng, những cố gắng từ ăn uống và sử dụng các biện pháp dân gian chị ấy đã có sữa.
Gặp nhau, chị phấn khởi kể về “chiến công” có được nguồn dinh dưỡng vàng của mình.
Nhưng chị lại băn khoăn không biết làm sao để bảo vệ và duy trì được sữa mẹ ít nhất
trong 6 tháng đầu cho trẻ bú. Đem những băn khoăn đó của nhiều bà mẹ, chúng tôi đã
trao đổi với bác sĩ Tuyết Lan (BV Phụ Sản TƯ) và nhận được những lời khuyên giúp
tăng sữa mẹ và bảo vệ nguồn sữa mẹ tốt nhất.
Chuẩn bị ngay từ khi mang thai
- Chế độ dinh dưỡng: Ngay trong thời kỳ có thai, người mẹ cần được ăn uống đủ chất, ăn
nóng sốt có chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái, mới có nhiều sữa sau
khi sinh. Ngoài ra, nên ăn bổ sung thêm chất đạm, vitamin, chất khoáng và yếu tố vi
lượng.
- Massage bầu vú: Cần massage hai bầu vú thường xuyên để kích thích tuyến sữa hoạt
động (không chạm hay day ti vì sẽ gây co bóp tử cung). Tuyệt đối không mặc áo ngực
chật, nếu đầu nhũ hoa tụt vào trong, thai phụ dùng tay kéo ra để khắc phục.
- Vệ sinh nhũ hoa: Nhũ hoa cần được vệ sinh ít nhất một lần trong ngày. Khi vệ sinh, nên
sử dụng nước sạch đủ ấm và dùng vải mềm để lau.
Khi cho con bú
- Cho bú sớm: Trong sữa mẹ, nhất là sữa non, chứa nhiều kháng thể giúp bé sơ sinh
chống lại các bệnh nhiễm trùng khi bé chưa đủ thời gian tự tạo lập kháng thể. Vì thế, các
sản phụ phải cho bú càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh. Sữa non thường dễ tắc nên
trước và sau cho con bú, nên day ép bầu vú nhẹ nhàng để tránh sữa đông kết. Việc cho bé
bú đều đặn sẽ tăng tiết hormone, kích thích tuyến sữa hoạt động mạnh, giúp bạn tiết ra
nhiều sữa hơn và không sợ bị mất sữa.
- Giữ sạch đầu vú: Để không bị tắc tia sữa, bạn phải giữ thật sạch đầu vú, nhất là ở các kẽ
của núm vú. Trước khi cho trẻ bú, phải lau sạch và vắt vài giọt đầu bỏ đi, khi bú xong
cũng cần lau sạch và khô. Khi thấy sữa chảy không thành tia hoặc tia bị tắc thì phải dùng
tay xoa cho mềm vú, dùng ống hút sữa hoặc dùng tay vắt mạnh để thông sữa. Có thể
dùng khăn ấm hoặc túi chườm nóng kết hợp với day ép để nhanh có sữa.
- Phải nặn sữa: Đây là trường hợp cũng thường gặp ở các bà mẹ trẻ. Bạn hãy rửa tay thật
sạch bằng xà phòng và nước ấm, massage ngực một chút trước khi tiến hành nặn. Nặn
sữa đúng cách như sau: Đặt tay để nặn ở phần quầng đen xung quanh đỉnh vú. Dùng ngón
cái và các ngón còn lại theo hình chữ C. Nặn nhịp nhàng, cố gắng không để các ngón tay
trượt trên da. Lần đầu tiên nặn, chỉ có vài giọt xuất hiện. Sau đó, sữa sẽ chảy thành dòng
mạnh và bạn có thể nặn dễ dàng vào các lần tiếp theo.
Nếu sữa không chảy, di chuyển bàn tay gần đỉnh hoặc xa hơn để tìm vị trí tốt nhất.
Massage ngực thêm một lúc và thử lại.
- Cho bú đúng cách: Cho con bú đúng cách sẽ làm cho mẹ có nhiều sữa hơn và bé cũng
bú được nhiều hơn. Khi cho trẻ bú, người mẹ ở tư thế thoải mái, có thể nằm hoặc ngồi, để
toàn thân trẻ sát vào người mẹ: miệng trẻ ngậm sâu vào quầng đen bao quanh núm vú để
động tác bú được tốt hơn.
- Uống nhiều nước: Để lượng sữa dồi dào, bạn nên chú ý uống đủ nước trong ngày (1,5 –
2 lít/ ngày). Khoảng cách đều đặn giữa các lần uống nước tốt nhất là 4 – 5 lần/ngày (Lần
1, khoảng 2 ly: lúc ngủ dậy trước khi đi vệ sinh; các lần sau từ 1 – 2 ly cách nửa giờ đến
1 giờ trước bữa ăn và trước khi đi ngủ).
- Dinh dưỡng và nghỉ ngơi: Để có nhiều sữa cho con bú, chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi
đóng vai trò rất quan trọng. Người mẹ cần có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, không áp dụng
chính sách kiêng khem trong ăn uống, ăn thêm quả chín. Các món ăn cổ truyền như cháo
chân giò gạo nếp, ý dĩ có tác dụng kích thích bài tiết sữa.
Nên hạn chế các gia vị như ớt, hành, tỏi vì dễ làm cho sữa có mùi khó chịu, trẻ dễ bỏ bú.
Khi cho con bú, hạn chế dùng thuốc vì một số thuốc có thể qua sữa gây ngộ độc cho trẻ
và làm giảm tiết sữa. Ngoài ra, bạn cũng cần có tinh thần thoải mái, tránh bị stress hay
trầm cảm sẽ ảnh hưởng tới việc tiết sữa.
Những bài thuốc lợi sữa
Đối với những phụ nữ ít sữa hoặc không có sữa, có thể áp dụng những bài thuốc sau giúp
cải thiện nguồn sữa mẹ:
- Chân dê: Lấy từ móng lên khoảng 10 – 15cm đốt sạch lông, đập bỏ móng rồi đem hầm
với gạo nếp cùng 10gr thông thảo, 20gr hạt sen, 15 – 20gr ý dĩ cho sản phụ dùng.
- Đậu đỏ: Dùng 1kg đậu đỏ nấu nước uống trong ngày, uống liên tục trong 3 ngày.
- Hạt rau diếp cá: Dùng 15gr hạt rau diếp cá, 10gr cam thảo cùng gạo nếp, gạo tẻ nấu
cháo loãng dùng trong 5 ngày.
- Vừng đen: Vừng đen 30g (giã nhỏ), gạo tẻ 50g đem nấu cháo. Món này vừa lợi sữa vừa
nhuận tràng, thích hợp với những sản phụ sau đẻ bị huyết hư, táo bón, ít sữa.
- Lá khoai lang: Chọn lá khoai lang tươi non, rửa sạch, thái chỉ, xào với thịt heo nạc hoặc
có thể luộc rau lang chấm mắm ăn hàng ngày.
Tăng lượng sữa mẹ nhờ bổ sung dinh dưỡng
Nguồn sữa mẹ hết sức quan trọng đối với sự phát triển của bé trong những tháng
đầu đời, do vậy các phương án bồi bổ cho mẹ là hết sức cần thiết bởi sau cơn vượt
cạn thì khí huyết người mẹ đã suy yếu đáng kể. Dưới đây là những món ăn dinh
dưỡng giúp mẹ có thể tiết sữa được nhiều hơn cho bé bú:
Đu đủ xanh với móng giò lợn
- Nguyên liệu: Đu đủ 400g, móng giò 1 cái. Gia vị vừa đủ.
- Cách làm: Rửa sạch đu đủ thái miếng, móng giò làm sạch chặt miếng nhỏ. Ninh nhừ
móng giò, cho đu đủ vào đun chín, cho gia vị vào rồi bắc ra. Ăn ngay khi còn nóng hoặc
dùng làm canh ăn hàng ngày. Ăn liên tục trong 7 ngày. Món ăn này có tác dụng thông
sữa, rất tốt cho những sản phụ ít sữa hoặc sữa loãng.
Đu đủ hầm móng giò tốt cho phụ nữ sau khi sinh con
Móng giò hầm táo đen, a giao
- Nguyên liệu: Móng giò (2 chiếc), táo đen 200g, a giao 15g, đường đỏ, nước đủ dùng.
- Cách làm: Móng giò làm sạch, chặt miếng nhỏ. Làm tan a giao. Cho móng giò, táo đen
và nước vào hầm nhừ, rồi đổ a giao, đường đỏ vào đun thêm 15 phút rồi bắc ra. Nên ăn
khi canh còn nóng và ăn cả nước lẫn cái, ăn liên tục 7 ngày, cách 2 ngày ăn 1 lần.
Đương quy hầm thịt dê
- Nguyên liệu: Đường quy 100g, thịt dê 200g (rửa sạch, thái miếng), gừng tươi 3 lát
mỏng, hành.
- Cách làm: Tất cả cho vào nồi hầm nhỏ lửa, tới khi thịt dê chín nhừ, thêm gia vị vừa đủ.
Ăn thịt, uống nước hầm. Ngày ăn 2-3 lần. Ăn trong 5 ngày. Món này thích hợp với người
sau sinh mất máu nhiều, gầy còm, kém ăn, người lạnh, ít sữa. Lưu ý với người bị táo bón
thì không nên dùng.
Cháo thịt nạc, tôm tươi
- Nguyên liệu: Gạo ngon 60g, tôm tươi 200g, thịt nạc 60g, gừng tươi, gia vị, nước đủ
dùng.
- Cách làm: Thịt lợn nạc, tôm đã bóc vỏ băm nhỏ. Gừng thái chỉ. Nấu nhừ gạo thành cháo
cho các thứ trên vào đun khoảng 15-20 phút. Cho gia vị vừa đủ, khi ăn cho gừng vào. Ăn
liên tục trong vòng 5 ngày, mỗi ngày một bát. Món cháo có công dụng ích khí, bổ thận,
thông sữa, dùng cho những sản phụ bị tắc sữa sau khi sinh.
Gan lợn xào đương quy, hoàng kỳ
- Nguyên liệu: Gan lợn tươi 200g, hoàng kỳ 30g, đương quy 20g. Dầu (mỡ), gia vị,
đường, hành, gừng tươi vừa đủ.
- Cách làm: Đun hoàng kỳ, đương quy trong vòng 45 phút rồi chắt lấy một bát con nước,
bỏ bã. Gan lợn rửa sạch, thái miếng mỏng ướp với gia vị và 1/2 bát nước hoàng kỳ,
đương quy. Phi hành, gừng rồi đổ gan đã ướp vào xào khoảng 1-2 phút, đổ nốt chỗ nước
hoàng kỳ và đương quy vào xào qua rồi bắc ra. Mỗi ngày nên ăn 1 lần, ăn liên tục trong
10 ngày. Món ăn có tác dụng bổ huyết, dùng cho những sản phụ mới sinh mất máu, người
nhợt nhạt, thiếu sữa.
Cháo mè đen (vừng đen)
Mè đen 50g, giã nát, cho vào một nắm nếp trắng rồi nấu cháo ăn. Ăn trong 7-10 ngày.
Món này giúp lợi sữa, nhuận tràng, thích hợp với những sản phụ sau đẻ huyết hư, táo
bón, ít sữa.
Rau mùi tàu khô
Rau mùi tàu khô 50g, đem sao qua, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống trong ngày.
Dùng trong 7 ngày.
Rau mồng tơi
Rau mùng tơi nấu canh hoặc luộc ăn hàng ngày. Ăn liên tục trong 10 ngày. Rau mồng tơi
có nhiều vitamin A3, B3, chất saponin, chất nhầy và chất sắt nên rất tốt cho sản phụ sau
sinh thiếu sữa.
8 cách để tăng lượng sữa mẹ
Sữa là nguồn dinh dưỡng quý báu đem đến cho trẻ sơ sinh một sức khỏe khỏe
mạnh. Bởi vì thế chất lượng và số lượng sữa rất quan trọng
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho sự phát triển của trẻ sơ sinh cho tới khi bé được
4-6 tháng tuổi. Sữa mẹ giúp giảm đáng kể những nguy cơ mắc phải nhiễm trùng hay dị
ứng ở trẻ sơ sinh. Đồng thời cũng bảo vệ các bé khỏi những căn bệnh như eczema, hen
suyễn, béo phì, tiểu đường và cao huyết áp. Sữa mẹ không chỉ tốt cho bé mà con tốt cho
cả mẹ, giúp người mẹ giảm nguy cơ mắc phải ung thư vú và bệnh tiểu đường sau này.
Trong 2 tuần đầu tiên, có thể mẹ sẽ gặp nhiều khó khăn khi cho con bú. Nhiều bà mẹ con
lo lắng sẽ không đủ sữa cho con bú.
Tuy nhiên, các mẹ không phải lo lắng nhiều đâu, vẫn có rất nhiều cách giúp các mẹ có
thể làm tăng lượng sữa cho bé bú:
. Cho con bú và hút sữa thường xuyên
Điều này àm tăng lượng sữa trong vòng 48 tiếng, Nếu bé không bú quá nhiều thì bạn nên
hút sữa ra ở cả hai bầu vù trong vong 10-15 phút mỗi ngày.
2. Dành thời gian để nghỉ ngơi
Mặc dù làm mẹ là một công việc khá khó khăn và căng thẳng nhưng bạn cũng cần phải
dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn. Tìm cho mình một không gian yên tĩnh trong nhà
và nghỉ ngơi. Căng thẳng sẽ hạn chế khả năng tiết sữa của bạn. Thường xuyên mát xa bầu
vú và ủ một tấm khăn ấm trước khi cho bé bú.
3. Nếu có thể, hãy cho bé uống thêm sữa bột công thức
Điều này sẽ khiến cho nhu cầu bú sữa mẹ của bé giảm đi.
4. Hút sữa ở cả hai bầu vú cùng một lúc
Hút sữa sẽ giúp cơ thể bạn sản sinh ra loại hormone prolaction giúp tăng tiết sữa.
5. Uống thật nhiều nước
Uống nhiều nước lọc, nước hoa quả hay sữa sẽ giúp cơ thể giữ nước làm tăng quá trình
sản xuất sữa mẹ. Hạn chế những thức uống có chứa caffeine như cà phê và sô đa. Uống
quá nhiều các loại nước có chứa caffeine sẽ khiến cho bé cảm thấy khó chịu khi bú. Bên
cạnh đó, còn khiến bé cảm thấy khó ngủ.
6. Không hút thuốc
Hút thuốc không chỉ có hại cho chính sức khỏe của bạn mà còn làm giảm lượng sữa trong
cơ thể. Chất Nicotine có trong thuốc lá làm thay đổi mùi vị của sữa mẹ và ảnh hưởng đến
giấc ngủ của bé.
7. Kiểm soát việc sử dụng thuốc tránh thai
Trong thuốc tránh thai có chứa estrogen gây cản trở cho quá trình sản xuất sữa. Vì thế
trước khi sử dụng bất kì loại thuốc tránh thai nào, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ.
8. Giữ sức khỏe khỏe mạnh
Ăn thật nhiều trái cây và rau xanh. Cung cấp nguồn chất dinh dưỡng thích hợp cho cơ thể
không những giúp bạn tăng tiết sữa mà còn tăng chất lượng của sữa mẹ.
Nuôi con bằng sữa mẹ luôn được khuyến khích bởi nó đem đến những lợi ích về sức
khỏe cho cả mẹ và con. Mặc dù ngày nay có rất nhiều sản phẩm sữa công thức dành cho
bé, nhưng thực sự những loại sữa này vẫn không thể thay thế hoàn toàn được sữa mẹ. Để
có một chất lượng và số lượng sữa đảm bảo cho bé, người mẹ cần phải biết quan tâm đến
sức khỏe của chính bản thân mình.
