ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
_______________________
Nguyễn Văn Toàn
NGHIÊN CỨU CHẾ TO VÀ KHẢO SÁT MT
SỐ ĐẶC TNG CA LASER VI CU T CÁC
VẬT LIỆU NGUỒN GỐC SINH HC
Chuyên ngành: Quang Học
Mã số: 9440130.05
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÍ HỌC
Hà Nội 2022
Công trình được hoàn thành ti: Trường Đại hc Khoa hc T Nhiên
- ĐHQGHN
Người hướng dn khoa hc:
1. TS. T Văn Dương
2. PGS. TS. Mai Hng Hnh
Phn bin 1: PGS.TS. Phm Hng Minh - Vin Vt lý - Vin Hàn
lâm KH&CN Vit Nam
Phn bin 2: PGS.TS. Nguyn Thanh Tùng - Vin Khoa hc Vt liu
- Vin Hàn lâm KH&CN Vit Nam
Phn bin 3: PGS.TS. Lương Hữu Bc - Trường Đại hc Bách Khoa
Hà Ni
Lun án s được bo v trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ họp
tại Trường Đại hc Khoa hc T nhiên - ĐHQGHN
vào hi gi ngày tháng năm 2022
Có th tìm hiu lun án ti:
- Thư viện Quc gia Vit Nam;
- Trung tâm Thư viện và Tri thc số, Đại hc Quc gia Hà Ni
1
M ĐẦU
1. Lý do chọn đềi
Laser là mt trong nhng phát minh quan trng nht ca thế k
20, góp phần làm thay đổi nhiều lĩnh vực khoa hc công ngh.
Ngày nay laser ng dng trong hu hết các lĩnh vực ca cuc
sng, nghiên cu khoa hc, sn xut công nghip, chuẩn đoán
điều tr bệnh, vũ khí và khí tài quân sự.
Laser được chế to thành công lần đầu tiên vào năm 1960. Đến
nay hàng trăm loại laser khác nhau như laser rn, laser bán dn, laser
màu, laser kđã được phát trin và s dng vi nhiu cu trúc
hình dng. Mc vy nhiu loi laser mi vn tiếp tục được nghiên
cứu như plasmon laser, polariton laser, laser chấm lượng t, laser da
trên vt liu ngun gc sinh hc (gi tt laser sinh hc). Trong
các cu trúc laser, dng vi cu (có bung cộng hưởng dng vi cu)
được bắt đầu nghiên cu t năm 1961 một trong các hướng được
quan tâm chú ý nhiu với các ưu điểm v kh năng chế to, cht
ng ca ngun laser phù hp vi nhiu loi ng dng khác
nhau: t tích hp trong các mch quang t cho ti các cm biến siêu
nh.
Cùng vi s phát trin ca vt liu chế to nhiu loi laser
vi cầu đã được nghiên cứu như: Laser vi cầu dng rn (s dng vt
liu thy tinh, vt liu bán dn), laser vi cu dng lng (các git dung
dch cha hot cht laser ), laser vi cu mm (s dng c loi
polymer nhân to), laser vi cu sinh hc (s dng vt liu ngun
gc sinh hc). Vi tng loi vt liu lại các phương pháp phù hợp
để chế tạo như: Phương pháp nóng chy, quang khắc ăn mòn, Sol-
gel, bc v, kh nước,....Trong s các vt liu s dng chế to laser
2
vi cu, nhóm vt liu ngun gc sinh hc với ưu đim v tính
tương thích sinh học, kích thước, m ra trin vng ng dng ca
laser vi cu trong cm biến sinh hc thm chí cấp độ tế bào.
Hin nay nghiên cu v laser vi cu sinh hc tp trung vào hai
hướng chính: Hướng th nht khám phá điều chế vt liu sinh
hc mi ng dng cho laser. Nhng vt liu này bao gm c vt liu
phát quang để làm hot cht laser vt liệu không phát quang để
làm bung cộng hưởng (cho laser thông thường) hoặc môi trường tán
x (cho laser ngẫu nhiên); hướng th hai nghiên cu và phát trin các
ngun laser sinh học kích thước nh (khong 5-150 µm) để ng
dng cho các cm biến sinh hóa học có có độ nhạy cao như: cảm biến
áp sut, cm biến nhiệt độ, cm biến độ pH của môi trường,… hay
tích hp vào trong các mô, tế bào thể sng. Chúng th hot
động như c cảm biến sinh hóa, theo dõi hoạt động ca tế bào, giúp
chuẩn đoán và điều tr bnh.
Ti Việt Nam hướng nghiên cu v laser vi cầu cũng đã được
triển khai. Năm 2006 nhóm nghiên cứu ca PGS. Phm Văn Hội đã
công b các kết qu v laser vi cu t vt liu thy tinh pha tp ion
đất hiếm Er3+. Tuy nhiên các nghiên cu chế to laser vi cu t vt
liu sinh hc còn chưa được trin khai.
Nhìn chung laser vi cu sinh học là hướng nghiên cu hiện đại
vi nhiu tiềm năng phát triển. Chế to thành công laser vi cu sinh
hc trin khai ng dng tính cp thiết, đóng góp cho việc phát
trin các h thng quang t h thng cm biến sinh hc siêu nh,
siêu nhy. Mt s vấn đề trọng tâm trong hướng nghiên cu v laser
vi cu sinh hc hin nay có th tóm lược là: (1) Nghiên cu phát trin
các phương pháp chế to hiu qu, s ng lớn, nhanh đơn giản;
(2) Nghiên cu s dng nhiu loi vt liu ngun gc sinh hc
3
khác nhau; (3) Điu khiển kích thước hình dng laser vi cu; (4)
Trin khai các ng dng thc tế.
Do đó, tôi lựa chọn đề tài luận án: “Nghiên cứu chế to và kho
sát mt s đc trưng ca laser vi cu t các vt liu ngun gc sinh hc”.
2. Mc tiêu nghiên cu ca lun án
Chế to thành công laser vi cu t vt liu ngun gc sinh
hc với đặc trưng ngưỡng phát laser thp và h s phm cht cao;
Điu khiển thành công kích thước ca laser, thu được các
nguồn laser có đặc trưng tương đương nhau;
Th nghim ng dụng laser đã chế to cho cm biến nhiệt độ.
3. Ni dung nghiên cu
Nghiên cu, chế to laser vi cu t dung dch protein t lòng
trng trng và protein chiết xut pha hot cht màu Rhodarmin B;
Nghiên cu chế to h kênh dẫn vi lưu ng dng chế to
điều khiển kích thước ca laser vi cu sinh hc;
Kho sát, thống phân tích các đặc trưng ca laser vi cu
đã chế to;
ng dng th nghim laser vi cu trong cm biến nhiệt độ i
trưng.
4. Phương pháp nghiên cứu
Laser vi cầu được chế to dựa trên phương pháp khử nước t
dung dịch protein. Kích thước ca laser vi cầu được điều khin thông
qua h thng kênh dẫn vi lưu. Độ lớn kích thước ca laser vi cu
được xác định thông qua kính hin vi quang hc và kính hiển vi điện
t quét (SEM). Phân b kích thước ca laser vi cầu được tng hp
thông qua thống kê. Đặc trưng laser vi cầu được phân tích tng
hp t h đo phân tích phổ laser. Nghiên cu ng dng ca laser vi