31

Ch(cid:1133)(cid:1131)ng 3

CH(cid:1196)N (cid:264)OÁN HÌNH (cid:1190)NH H(cid:1226) HÔ H(cid:1192)P

I. Các k(cid:1275) thu(cid:1201)t hình (cid:1191)nh khám h(cid:1227) hô h(cid:1193)p M(cid:1257)c tiêu h(cid:1233)c t(cid:1201)p 1. Phân tích (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các (cid:1133)u (cid:255)i(cid:1223)m ch(cid:1259) y(cid:1219)u c(cid:1259)a các k(cid:1275) thu(cid:1201)t hình (cid:1191)nh thông d(cid:1257)ng trong kh(cid:1191)o sát h(cid:1227) hô h(cid:1193)p. 2. (cid:264)ánh giá (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng phim ph(cid:1241)i, (cid:255)(cid:1231)nh khu phân thu(cid:484) ph(cid:1241)i, mô t(cid:1191) trình t(cid:1269) (cid:255)(cid:1233)c phim ph(cid:1241)i

1. Phim ph(cid:861)i thông th(cid:753)(cid:869)ng 1.1. S(cid:1131) l(cid:1133)(cid:1255)c k(cid:1275) thu(cid:1201)t Ch(cid:1257)p ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng: B(cid:1227)nh nhân (cid:255)(cid:1261)ng th(cid:1207)ng cân x(cid:1261)ng, tách hai x(cid:1133)(cid:1131)ng b(cid:1191) vai kh(cid:1235)i l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c, hít h(cid:1131)i vào sâu và nín th(cid:1251). Kho(cid:1191)ng cách bóng tia X và phim 1,5 m - 2m. Ch(cid:1257)p ph(cid:1241)i nghiêng trái: B(cid:1227)nh nhân (cid:255)(cid:1261)ng nghiêng bên trái sát phim. Luôn luôn ch(cid:1257)p phim nghiêng trái (dù t(cid:1237)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ph(cid:1241)i bên ph(cid:1191)i) vì hai lý do: nghiêng trái thì bóng tim ít b(cid:1231) phóng (cid:255)(cid:1189)i và theo s(cid:1269) th(cid:1237)ng nh(cid:1193)t qu(cid:1237)c t(cid:1219) khi (cid:255)(cid:1233)c phim c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263). M(cid:1245)t s(cid:1237) t(cid:1133) th(cid:1219) khác b(cid:1241) sung trong m(cid:1245)t s(cid:1237) tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p: + Ch(cid:1257)p ch(cid:1219)ch tr(cid:1133)(cid:1247)c ho(cid:1211)c ch(cid:1219)ch sau, bên ph(cid:1191)i ho(cid:1211)c bên trái, nhi(cid:1221)u góc (cid:255)(cid:1245). + Ch(cid:1257)p t(cid:1133) th(cid:1219) (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1223) xem các t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i b(cid:1231) x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)òn, s(cid:1133)(cid:1249)n che l(cid:1193)p + B(cid:1227)nh nhân n(cid:1205)m nghiêng tia X chi(cid:1219)u ngang phát hi(cid:1227)n tràn d(cid:1231)ch s(cid:1247)m, tràn khí nh(cid:1213) + Ch(cid:1257)p ph(cid:1241)i thì th(cid:1251) ra phát hi(cid:1227)n tràn khí màng ph(cid:1241)i nh(cid:1213), c(cid:259)ng giãn ph(cid:1241)i 1.2. Tiêu chu(cid:1197)n ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng phim ph(cid:1241)i * Phim ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng Hoàn toàn th(cid:1207)ng: b(cid:1249) trong x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)òn (cid:255)(cid:1237)i x(cid:1261)ng nhau qua (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng gi(cid:1267)a, cung tr(cid:1133)(cid:1247)c x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n 6 (cid:255)(cid:1237)i x(cid:1261)ng (cid:1251) tr(cid:1215) em (So sánh hai kho(cid:1191)ng cách t(cid:1263) b(cid:1249) trong cung tr(cid:1133)(cid:1247)c x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n 6 (cid:255)(cid:1219)n b(cid:1249) ngoài thành ng(cid:1269)c) Hít vào sâu: cung tr(cid:1133)(cid:1247)c x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n 6 - 7 trên vòm hoành. (cid:264)(cid:1261)ng th(cid:1207)ng cân x(cid:1261)ng: m(cid:1261)c h(cid:1131)i d(cid:1231)ch (cid:1251) túi h(cid:1131)i d(cid:1189) dày, hai x(cid:1133)(cid:1131)ng b(cid:1191) vai tách ra kh(cid:1235)i l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c. (cid:264)(cid:1245) (cid:255)(cid:1237)i quang t(cid:1237)t g(cid:1239)m 3 tiêu chu(cid:1197)n: - Th(cid:1193)y m(cid:1189)ch máu sau tim, sau gan. - Th(cid:1193)y m(cid:1189)ch máu cho (cid:255)(cid:1219)n cách ngo(cid:1189)i vi kho(cid:1191)ng 1,5 cm (1 - 2 cm). - Th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c 3 - 4 (cid:255)(cid:1237)t s(cid:1237)ng ng(cid:1269)c trên, (cid:255)oán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các (cid:255)(cid:1237)t s(cid:1237)ng ng(cid:1269)c còn l(cid:1189)i. Phim ph(cid:1241)i ch(cid:1257)p t(cid:1189)i gi(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1227)nh vì b(cid:1227)nh n(cid:1211)ng không (cid:255)(cid:1261)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c ph(cid:1191)i ch(cid:1257)p n(cid:1205)m, ch(cid:1193)t l(cid:1133)(cid:1255)ng kém, ch(cid:1229) có th(cid:1223) (cid:255)ánh giá (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1247)n. Do v(cid:1201)y khi tình tr(cid:1189)ng b(cid:1227)nh nhân cho phép nên ch(cid:1257)p l(cid:1189)i ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1261)ng. * Phim ph(cid:1241)i nghiêng Nghiêng hoàn toàn: các cung s(cid:1133)(cid:1249)n sau 2 bên g(cid:1195)n nh(cid:1133) ch(cid:1239)ng nhau, x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c nghiêng hoàn toàn (th(cid:1193)y rõ võ x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c). Hít vào sâu: góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành sau sáng, vòm hoành d(cid:1133)(cid:1247)i cung tr(cid:1133)(cid:1247)c x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n 6.

32

Hình 1. S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) ph(cid:1219) huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n

1.3. Trình t(cid:1269) (cid:255)(cid:1233)c phim ph(cid:1241)i (cid:264)(cid:1233)c phim ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng m(cid:1245)t cách có h(cid:1227) th(cid:1237)ng theo vòng xo(cid:1203)n 7 b(cid:1133)(cid:1247)c, tránh b(cid:1235) sót th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1241)n (cid:1251) l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c. (cid:264)(cid:1233)c trên (cid:255)èn (cid:255)(cid:1233)c phim v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245) sáng thích h(cid:1255)p.

B(cid:753)(cid:867)c 1: th(cid:1259) t(cid:1257)c (tên, s(cid:1237) b(cid:1227)nh nhân; bên ph(cid:1191)i, trái; ngày, n(cid:1131)i ch(cid:1257)p) B(cid:753)(cid:867)c 2: ph(cid:1195)n m(cid:1221)m thành ng(cid:1269)c B(cid:753)(cid:867)c 3: c(cid:1131) hoành và vùng d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1131) hoành B(cid:753)(cid:867)c 4: x(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c B(cid:753)(cid:867)c 5: màng ph(cid:1241)i B(cid:753)(cid:867)c 6: nhu mô ph(cid:1241)i và r(cid:1237)n ph(cid:1241)i: so sánh hai bên.

B(cid:753)(cid:867)c 7: trung th(cid:1193)t

Hình 3. Trình t(cid:1269) (cid:255)(cid:1233)c phim ph(cid:1241)i

1. Vùng (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i 2. Vùng nách 3. Vùng gi(cid:1267)a 4. Vùng quanh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i 5. Vùng trên r(cid:1237)n ph(cid:1241)i 6. Vùng c(cid:1189)nh tim 7. Vùng (cid:255)áy ph(cid:1241)i

Hình 2. Phân chia vùng t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng trên phim ph(cid:1241)i

(cid:264)(cid:1233)c phim phim ph(cid:1241)i nghiêng: - Ph(cid:1195)n m(cid:1221)m - X(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c - C(cid:1131) hoành - Tim-(cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259)-(cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i - Các rãnh liên thùy - Khí qu(cid:1191)n

33

- Các kho(cid:1191)ng sáng sau tim, sau x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c, sau khí qu(cid:1191)n-tr(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1245)t s(cid:1237)ng, l(cid:1241) liên h(cid:1255)p c(cid:1245)t s(cid:1237)ng ng(cid:1269)c 1.4. Nh(cid:1267)ng l(cid:1133)u ý trên phim tim ph(cid:1241)i bình th(cid:1133)(cid:1249)ng

Bóng m(cid:1249) c(cid:1131) (cid:1261)c (cid:255)òn ch(cid:1259)m (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) trên x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)òn Bóng m(cid:1249) c(cid:1131) ng(cid:1269)c l(cid:1247)n Bóng m(cid:1249) vú và núm vú ph(cid:1257) n(cid:458) Bóng m(cid:1249) c(cid:1259)a x(cid:1133)(cid:1131)ng b(cid:1191) vai ch(cid:1239)ng lên tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i Vôi hóa h(cid:1189)ch c(cid:1241), vôi hóa h(cid:1189)ch nách Bóng sáng c(cid:1259)a h(cid:1235)m trên x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c X(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n c(cid:1241): quá phát c(cid:1259)a m(cid:1193)u ngang (cid:255)(cid:1237)t s(cid:1237)ng c(cid:1241) C7 Vôi hóa s(cid:1257)n s(cid:1133)(cid:1249)n: th(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1203)t (cid:255)(cid:1195)u sau 30 tu(cid:1241)i D(cid:1231) d(cid:1189)ng x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n chia (cid:255)ôi, d(cid:1231) d(cid:1189)ng c(cid:1195)u x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n Bóng sáng khí qu(cid:1191)n và bóng sáng ng(cid:1191) ba khí qu(cid:1191)n ph(cid:1219) qu(cid:1191)n Rãnh thùy (cid:255)(cid:1131)n Rãnh liên thùy nh(cid:1235) ph(cid:1241)i ph(cid:1191)i Hình súng 2 nòng: hình (cid:1191)nh m(cid:1245)t m(cid:1189)ch máu và ph(cid:1219) qu(cid:1191)n h(cid:1189) phân thu(cid:484) (cid:255)i kèm, có tr(cid:1257)c song song chùm tia x

T(cid:429)nh m(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1131)n

(cid:264)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i

T(cid:429)nh m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i

D(cid:1191)i x(cid:1131) do t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ph(cid:1241)i c(cid:458) Vôi hóa h(cid:1189)ch r(cid:1237)n ph(cid:1241)i Vôi hóa n(cid:1237)t lao nguyên th(cid:1259)y Dày dính màng ph(cid:1241)i: góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành tù, c(cid:1131) hoành d(cid:1213)t Dính c(cid:1131) hoành: hình mái l(cid:1221)u L(cid:1247)p m(cid:1253) góc tâm hoành hai bên Bóng m(cid:1249) t(cid:429)nh m(cid:1189)ch ch(cid:1259) d(cid:1133)(cid:1247)i: tù góc tâm hoành ph(cid:1191)i Khi có các hình (cid:811)nh trên (cid:255)ây v(cid:819)n k(cid:839)t lu(cid:821)n là hình (cid:811)nh tim và ph(cid:861)i bình th(cid:753)(cid:869)ng.

Hình 4. M(cid:1189)ch máu (cid:1251) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i

34

1 c(cid:1189)nh khí qu(cid:1191)n ph(cid:1191)i 2 vú trong 3 gi(cid:1267)a các ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ph(cid:1191)i và trái 4 c(cid:1265)a s(cid:1241) ch(cid:1259)-ph(cid:1241)i 5 ng(cid:1191) ba khí-ph(cid:1219) qu(cid:1191)n 6 c(cid:1189)nh khí qu(cid:1191)n trái 7 c(cid:1189)nh tim 8 c(cid:1189)nh c(cid:1245)t s(cid:1237)ng

Hình 5. Các nhóm h(cid:1189)ch trung th(cid:1193)t chính

(cid:264)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i T(cid:429)nh m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i và b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch

1 ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n trung tâm ti(cid:1223)u thu(cid:484) 2 ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n t(cid:1201)n cùng 3 ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n hô h(cid:1193)p 4 (cid:1237)ng ph(cid:1219) bào 5 chùm ph(cid:1219) bào 6 ph(cid:1219) bào 7 d(cid:1199)n l(cid:1133)u t(cid:429)nh m(cid:1189)ch và b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch

1.5. (cid:264)(cid:1131)n v(cid:1231) gi(cid:1191)i ph(cid:1199)u, (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) ch(cid:1261)c n(cid:259)ng c(cid:1259)a ph(cid:1241)i Các ti(cid:1223)u thùy ph(cid:1241)i th(cid:1261) c(cid:1193)p Miller bình th(cid:1133)(cid:1249)ng không th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng, trên phim ch(cid:1257)p c(cid:259)t l(cid:1247)p vi tính (CLVT) có th(cid:1223) th(cid:1193)y m(cid:1245)t s(cid:1237) (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i. Các h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng X quang ph(cid:1241)i quan tr(cid:1233)ng nh(cid:1133) h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) bào, h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng k(cid:1217)... có liên quan (cid:255)(cid:1219)n các b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1189)i các ti(cid:1223)u thùy th(cid:1261) c(cid:1193)p. M(cid:1243)i vùng gi(cid:1191)i ph(cid:1199)u c(cid:1259)a ti(cid:1223)u thùy th(cid:1261) c(cid:1193)p có th(cid:1223) là ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c c(cid:1259)a d(cid:1193)u hi(cid:1227)u, nhi(cid:1221)u khi th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng ho(cid:1211)c phim ch(cid:1257)p CLVT. Các ti(cid:1223)u thùy th(cid:1261) c(cid:1193)p t(cid:1189)o nên phân thùy ph(cid:1241)i. Ti(cid:1223)u thùy ph(cid:1241)i th(cid:1261) c(cid:1193)p Miller là (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) gi(cid:1191)i ph(cid:1199)u nh(cid:1235) nh(cid:1193)t c(cid:1259)a ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bao b(cid:1251)i vách liên k(cid:1219)t. Hình nón (cid:255)a giác (cid:255)áy phía màng ph(cid:1241)i, (cid:255)(cid:1229)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng v(cid:1221) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i. (cid:264)áy ti(cid:1223)u thùy có d(cid:1189)ng (cid:255)a giác, (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính 1 - 2,5cm. Vách c(cid:1259)a ti(cid:1223)u thùy là t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1215), chính là t(cid:1241) ch(cid:1261)c liên k(cid:1219)t. Trong vách này có các ti(cid:1223)u t(cid:429)nh m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i và b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch. Tr(cid:1257)c c(cid:1259)a ti(cid:1223)u thùy là ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n trung tâm ti(cid:1223)u thùy, (cid:255)i kèm có (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch trung tâm ti(cid:1223)u thùy. Ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n trung tâm ti(cid:1223)u thùy chia ra 3-5 ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n t(cid:1201)n cùng, d(cid:1199)n khí cho ph(cid:1219) nang. M(cid:1243)i ti(cid:1223)u thùy th(cid:1261) c(cid:1193)p có 3 - 5 ph(cid:1219) nang. Ph(cid:1219) nang là (cid:255)(cid:1131)n v(cid:1231) ch(cid:1261)c n(cid:259)ng c(cid:1259)a ph(cid:1241)i . M(cid:1243)i ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n t(cid:1201)n cùng chia nhi(cid:1221)u ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n hô h(cid:1193)p, thành c(cid:458)ng có các ph(cid:1219) bào tham gia trao (cid:255)(cid:1241)i khí. Các ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n hô h(cid:1193)p chia ra (cid:1237)ng ph(cid:1219) bào r(cid:1239)i túi ph(cid:1219) bào g(cid:1239)m các ph(cid:1219) bào. Ti(cid:1223)u thùy s(cid:1131) c(cid:1193)p là ph(cid:1195)n nhu mô ph(cid:1241)i k(cid:1223) t(cid:1263) (cid:1237)ng ph(cid:1219) bào. Các ti(cid:1223)u (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ti(cid:1223)u thùy (cid:255)i kèm các ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, s(cid:1269) phân chia song song này b(cid:1203)t (cid:255)(cid:1195)u t(cid:1263) (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch phân thùy, chúng có cùng tên và cùng kh(cid:1197)u kính v(cid:1247)i ph(cid:1219) qu(cid:1191)n.

Hình 6. Ti(cid:1223)u thu(cid:484) ph(cid:1241)i th(cid:1261) c(cid:1193)p Miller

35

1.6. (cid:264)(cid:1231)nh khu ph(cid:1241)i, phân thùy ph(cid:1241)i Trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng hình chi(cid:1219)u cu(cid:1191) các thu(cid:484), phân thu(cid:484) ph(cid:1241)i ch(cid:1239)ng nhau, trên phim nghiêng m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng cúa các rãnh liên thu(cid:484) ho(cid:1211)c ranh gi(cid:1247)i c(cid:1259)a các phân thu(cid:484) g(cid:1195)n song song v(cid:1247)i chùm tia x nên d(cid:1225) (cid:255)(cid:1231)nh v(cid:1231).

= PT 6

Hình 7. (cid:264)(cid:1231)nh khu phân thu(cid:484) ph(cid:1241)i ph(cid:1191)i

= PT 1 = PT 2 = PT 3 = PT 4 = PT 5

= PT 6 = PT 8 = PT 9 = PT 10 (cid:264)(cid:1231)nh khu phân thu(cid:484) ph(cid:1241)i trái

h(cid:809)ch trung th(cid:813)t gi(cid:887)a các tác gi(cid:811).

Ph(cid:1241)i ph(cid:1191)i có 2 rãnh liên thùy, 3 thùy ph(cid:1241)i, 10 phân thùy Ph(cid:1241)i trái có 1 rãnh liên thùy, 2 thùy ph(cid:1241)i, 9 phân thùy. Ph(cid:1241)i ph(cid:1191)i + Thùy trên: Phân thùy (cid:255)(cid:1229)nh = PT 1 Phân thùy tr(cid:1133)(cid:1247)c = PT 2 Phân thùy sau = PT 3 + Thùy gi(cid:1267)a: = PT 4 Phân thùy sau ngoài Phân thùy tr(cid:1133)(cid:1247)c trong = PT 5 + Thùy d(cid:1133)(cid:1247)i: Phân thùy Fowler Phân thùy c(cid:1189)nh tim = PT 7 Phân thùy tr(cid:1133)(cid:1247)c n(cid:1221)n = PT 8 = PT 9 Phân thùy c(cid:1189)nh n(cid:1221)n Phân thùy sau n(cid:1221)n = PT10 Ph(cid:1241)i trái + Thùy trên: Phân thùy (cid:255)(cid:1229)nh Phân thùy tr(cid:1133)(cid:1247)c Phân thùy sau Phân thùy trên Phân thùy d(cid:1133)(cid:1247)i + Thùy d(cid:1133)(cid:1247)i: Phân thùy Fowler Phân thùy tr(cid:1133)(cid:1247)c n(cid:1221)n Phân thùy c(cid:1189)nh n(cid:1221)n Phân thùy sau n(cid:1221)n Ghi chú: Có m(cid:865)t s(cid:857) khác bi(cid:847)t nh(cid:855) v(cid:841) (cid:255)(cid:851)nh khu phân thu(cid:484), phân chia trung th(cid:813)t, tên các nhóm

36

Hình 8. (cid:264)(cid:1231)nh khu phân thu(cid:484) ph(cid:1241)i trên c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính (MF; r(cid:1191)nh liên thu(cid:484))

1.7. Các d(cid:1193)u hi(cid:1227)u hình (cid:1191)nh c(cid:259)n b(cid:1191)n 1.7.1. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u bóng ch(cid:1239)ng: hai b(cid:1245) ph(cid:1201)n cùng (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245), n(cid:1219)u cùng m(cid:1245)t m(cid:259)t ph(cid:1207)ng thì không th(cid:1193)y ranh gi(cid:1247)i c(cid:1259)a nhau ví d(cid:1257)

- c(cid:1131) hoành trái phía tr(cid:1133)(cid:1247)c cùng (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245), cùng m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng v(cid:1247)i tim nên b(cid:1231) xoá - xoá b(cid:1249) ph(cid:1191)i cung d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1259)a tim khi có bóng m(cid:1249) c(cid:1259)a (cid:255)ông (cid:255)(cid:1211)c ph(cid:1241)i thu(cid:484) gi(cid:1267)a - xóa các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng trung th(cid:1193)t khi t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng trong cùng m(cid:1245)t m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng

Hình 9. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u bóng ch(cid:1239)ng: A (cid:255)ám m(cid:1249) thu(cid:484) gi(cid:1267)a, B tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú 1.7.2. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u c(cid:1241) ng(cid:1269)c: bóng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t n(cid:1219)u có b(cid:1249) trên phía trên x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)òn không rõ nét, là (cid:1251) trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c vì cùng m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng ((cid:1173)liên t(cid:1257)c) v(cid:1247)i ph(cid:1195)n m(cid:1221)m n(cid:1221)n c(cid:1241); ng(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1189)i n(cid:1219)u b(cid:1249) trên c(cid:1259)a bóng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t phía trên x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)òn rõ nét là (cid:1251) trung th(cid:1193)t sau vì (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bao b(cid:1233)c b(cid:1251)i khí c(cid:1259)a nhu mô ph(cid:1241)i vùng (cid:255)(cid:1229)nh.

37

Hình 10.D(cid:1193)u hi(cid:1227)u c(cid:1241) ng(cid:1269)c: A bóng m(cid:1249) trung thát sau B bóng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c

1.7.3. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u ng(cid:1269)c b(cid:1257)ng: bóng m(cid:1249) (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i n(cid:1219)u có b(cid:1249) d(cid:1133)(cid:1247)i rõ nét trên n(cid:1221)n m(cid:1249) (cid:1241) b(cid:1257)ng là xu(cid:1193)t phát t(cid:1263) ph(cid:1241)i, (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bao b(cid:1233)c b(cid:1251)i khí; n(cid:1219)u b(cid:1249) d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1259)a bóng m(cid:1249) này b(cid:1231) xoá là xu(cid:1193)t phát t(cid:1263) (cid:1241) b(cid:1257)ng, (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c bao b(cid:1233)c b(cid:1251)i ph(cid:1195)n m(cid:1221)m c(cid:1259)a (cid:1241) b(cid:1257)ng.

Hình 11. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u ng(cid:1269)c b(cid:1257)ng A bóng m(cid:1249) trong l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c B bóng m(cid:1249) trong (cid:1241) b(cid:1257)ng 1.7.4. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u ti(cid:1219)p tuy(cid:1219)n: b(cid:1249) c(cid:1259)a c(cid:1131) quan hay t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c khi (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245) c(cid:1259)a nó khác bi(cid:1227)t h(cid:1131)n (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245) môi tr(cid:1133)(cid:1249)ng xung quanh và khi b(cid:1249) cu(cid:1191) nó ti(cid:1219)p tuy(cid:1219)n v(cid:1247)i chùm tia X. Ví d(cid:1257) bóng m(cid:1249) c(cid:1259)a vú ho(cid:1211)c bóng m(cid:1249) núm vú có b(cid:1249) d(cid:1133)(cid:1247)i rõ nét n(cid:1219)u có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n d(cid:1133)(cid:1247)i là m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng song song v(cid:1247)i chùm tia x. 1.7.5. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u S Golden hay d(cid:1193)u hi(cid:1227)u S ng(cid:1133)(cid:1255)c: X(cid:1213)p ph(cid:1241)i thu(cid:484) ph(cid:1241)i cho hình (cid:1191)nh bóng m(cid:1249), có b(cid:1249) t(cid:1269)a vào r(cid:1191)nh liên thu(cid:484) rõ nét và l(cid:1235)m. N(cid:1219)u b(cid:1249) này có (cid:255)o(cid:1189)n l(cid:1239)i cho hình (cid:1191)nh S ng(cid:1133)(cid:1255)c, (cid:255)o(cid:1189)n l(cid:1239)i này t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng kh(cid:1237)i u ph(cid:1219) quãn gây x(cid:1213)p ph(cid:1241)i. Dây cung c(cid:1259)a (cid:255)o(cid:1189)n l(cid:1239)i này g(cid:1195)n b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính kh(cid:1237)i u. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u này có th(cid:1223) th(cid:1193)y (cid:1251) nhi(cid:1221)u v(cid:1231) trí x(cid:1213)p ph(cid:1241)i, trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:458)ng nh(cid:1133) trên phim c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính. 1.7.6. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u h(cid:1245)i t(cid:1257) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i: r(cid:1237)n ph(cid:1241)i l(cid:1247)n có th(cid:1223) do giãn (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i ho(cid:1211)c do kh(cid:1237)i u c(cid:1189)nh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i (ví d(cid:1257) h(cid:1189)ch). N(cid:1219)u các m(cid:1189)ch máu d(cid:1263)ng l(cid:1189)i (cid:1251) b(cid:1249) ho(cid:1211)c bên trong b(cid:1249) bóng m(cid:1249) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i không quá 1cm thì r(cid:1237)n ph(cid:1241)i l(cid:1247)n là do giãn (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i; ng(cid:1133)(cid:1255)c l(cid:1189)i n(cid:1219)u các m(cid:1189)ch máu (cid:255)i vào bóng m(cid:1249) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i quá 1cm thì r(cid:1237)n ph(cid:1241)i l(cid:1247)n là do kh(cid:1237)i u c(cid:1189)nh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i. 1.7.7. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u bao ph(cid:1259) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i: Bóng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t, n(cid:1219)u có r(cid:1237)n ph(cid:1241)i d(cid:1263)ng l(cid:1189)i (cid:1251) b(cid:1249) ho(cid:1211)c (cid:255)i vào trong cách b(cid:1249) không quá 1cm là do bóng tim l(cid:1247)n; n(cid:1219)u r(cid:1237)n ph(cid:1241)i (cid:255)i vào trong quá b(cid:1249) 1cm thì bóng m(cid:1249) này là do u trung th(cid:1193)t.

38

Hình 12.D(cid:1193)u hi(cid:1227)u h(cid:1245)i t(cid:1257) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i

1.7.8. Các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng trung th(cid:1193)t trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng Vài c(cid:1193)u trúc c(cid:1259)a trung th(cid:1193)t có d(cid:1193)u (cid:1193)n lên ph(cid:1241)i - màng ph(cid:1241)i. N(cid:1219)u hai (cid:255)i(cid:1221)u ki(cid:1227)n sau (cid:255)ây (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c th(cid:1235)a mãn, v(cid:1219)t (cid:1193)n này s(cid:1217) t(cid:1189)o nên (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t, chính là b(cid:1249) c(cid:1259)a c(cid:1193)u trúc t(cid:1189)o nên v(cid:1219)t (cid:1193)n: - thay (cid:255)(cid:1241)i (cid:255)(cid:1245)t ng(cid:1245)t (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245): (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245) khí c(cid:1259)a ph(cid:1241)i và (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1245) d(cid:1231)ch c(cid:1259)a c(cid:1193)u trúc - b(cid:1249) c(cid:1193)u trúc ti(cid:1219)p tuy(cid:1219)n v(cid:1247)i chùm tia X + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c (1) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng trung th(cid:1193)t sau (2) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1189)nh t(cid:429)nh m(cid:1189)ch (cid:255)(cid:1131)n (3) + Các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1189)ch máu trên (4) (5) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1189)nh (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259) (6) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1189)nh c(cid:1245)t s(cid:1237)ng trái (7) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1189)nh th(cid:1269)c qu(cid:1191)n (8) + (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:1189)nh t(cid:429)nh m(cid:1189)ch ch(cid:1259) d(cid:1133)(cid:1247)i (9)

1.7.9. Hình (cid:1191)nh quá sáng

lan t(cid:1235)a hay khu trú. Bóng sáng tròn ho(cid:1211)c gi(cid:1191)i sáng.

Hình 13. Các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng trung th(cid:1193)t 1.7.10. Hình (cid:1191)nh bóng m(cid:1249): 1.7.10.1. Hình d(cid:1189)ng

D(cid:1189)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249), b(cid:259)ng m(cid:1249), b(cid:1249).D(cid:1189)ng tròn. D(cid:1189)ng tam giác 1.7.10.2. Phân b(cid:1237): Lan t(cid:1235)a, R(cid:1191)i rác, Khu trú: có d(cid:1189)ng thùy, phân thùy? 1.7.10.3. B(cid:1249): (cid:255)(cid:1221)u rõ, không (cid:255)(cid:1221)u rõ, b(cid:1249) m(cid:1249) 1.7.10.4. (cid:264)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t hay không (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t 1.7.10.5. Thay (cid:255)(cid:1241)i hình (cid:1191)nh: theo t(cid:1133) th(cid:1219), theo thì hô h(cid:1193)p th(cid:1251) vào, th(cid:1251) ra 1.7.10.6. B(cid:1249) trên n(cid:1205)m ngang: m(cid:1261)c h(cid:1131)i d(cid:1231)ch

Hình 14.Mô t(cid:1191) hình (cid:1191)nh bóng m(cid:1249)

Hình 15. Các hình hang th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p

39

2. Siêu âm Siêu âm (SÂ) là k(cid:1275) thu(cid:1201)t (cid:255)(cid:1131)n gi(cid:1191)n, ít t(cid:1237)n kém, không nhi(cid:1225)m x(cid:1189). SÂ không truy(cid:1221)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c qua khí, nên vai trò r(cid:1193)t h(cid:1189)n ch(cid:1219) trong th(cid:259)m khám h(cid:1227) hô h(cid:1193)p. Sau phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng, có th(cid:1223) ch(cid:1229) (cid:255)(cid:1231)nh SÂ b(cid:1241) sung m(cid:1245)t s(cid:1237) ít tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p trong b(cid:1227)nh lý màng ph(cid:1241)i, c(cid:1131) hoành, trung th(cid:1193)t. SÂ có vai trò quan tr(cid:1233)ng trong th(cid:259)m khám tim. 2.1. K(cid:1275) thu(cid:1201)t Các (cid:255)(cid:1195)u dò siêu âm lo(cid:1189)i r(cid:1217) qu(cid:1189)t có t(cid:1195)n s(cid:1237) 3,5 MHz, b(cid:1241) sung lo(cid:1189)i th(cid:1207)ng t(cid:1195)n s(cid:1237) cao 5;7;10 MHz. B(cid:1227)nh nhân n(cid:1205)m ng(cid:1267)a, h(cid:1133)(cid:1247)ng quét siêu âm t(cid:1263) d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1131) hoành, qua nhu mô gan, qua nhu mô lách. T(cid:1133) th(cid:1219) ng(cid:1239)i, SÂ qua k(cid:1217) liên s(cid:1133)(cid:1249)n (cid:255)(cid:1223) ch(cid:1233)c dò d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i.

SÂ qua h(cid:1235)m trên x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c có th(cid:1223) th(cid:1193)y các (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch, t(cid:429)nh m(cid:1189)ch l(cid:1247)n (cid:1251) n(cid:1221)n c(cid:1241).

2.2. B(cid:1227)nh lý màng ph(cid:1241)i 2.2.1. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i SÂ phát hi(cid:1227)n d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i r(cid:1193)t nh(cid:1189)y, nh(cid:1193)t là bên ph(cid:1191)i. D(cid:1231)ch có hình (cid:1191)nh r(cid:1243)ng âm trên c(cid:1131) hoành t(cid:259)ng âm. Khi l(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1231)ch ít, d(cid:1231)ch s(cid:1217) t(cid:1257) l(cid:1189)i (cid:1251) góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành. Khi l(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1231)ch nhi(cid:1221)u có th(cid:1223) th(cid:1193)y thu(cid:484) d(cid:1133)(cid:1247)i c(cid:1259)a ph(cid:1241)i di (cid:255)(cid:1245)ng trong d(cid:1231)ch. SÂ còn có vai trò phân bi(cid:1227)t d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i và dày dính màng ph(cid:1241)i trong m(cid:1245)t s(cid:1237) tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p khó phân bi(cid:1227)t trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú nhi(cid:1221)u n(cid:1131)i, SÂ tìm (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c m(cid:1245)t s(cid:1237) v(cid:1231) trí tràn d(cid:1231)ch sát thành ng(cid:1269)c và h(cid:1133)(cid:1247)ng d(cid:1199)n ch(cid:1233)c dò. 2.2.2. T(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng màng ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1211)c Dày dính màng ph(cid:1241)i s(cid:1217) không th(cid:1193)y d(cid:1193)u hi(cid:1227)u tr(cid:1133)(cid:1255)t màng ph(cid:1241)i, SÂ không nh(cid:1189)y b(cid:1205)ng phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng ho(cid:1211)c phim C(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính. U màng ph(cid:1241)i th(cid:1193)y màng ph(cid:1241)i dày lên d(cid:1189)ng n(cid:1237)t, th(cid:1133)(cid:1249)ng k(cid:1219)t h(cid:1255)p tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i. 2.3. B(cid:1227)nh lý ph(cid:1241)i Kh(cid:1237)i u ho(cid:1211)c (cid:255)ám (cid:255)ông (cid:255)(cid:1211)c ph(cid:1241)i sát thành ng(cid:1269)c, có th(cid:1223) th(cid:1193)y trên siêu âm n(cid:1219)u không b(cid:1231) ng(cid:259)n cách b(cid:1251)i khí trong ph(cid:1241)i, (cid:255)ôi khi giúp sinh thi(cid:1219)t t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng d(cid:1133)(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng d(cid:1199)n siêu âm. 2.4. B(cid:1227)nh lý trung th(cid:1193)t T(cid:1195)ng d(cid:1133)(cid:1247)i trung th(cid:1193)t d(cid:1225) xem nh(cid:1193)t: có th(cid:1223) th(cid:1193)y h(cid:1189)ch l(cid:1247)n, kén màng ph(cid:1241)i-màng tim... T(cid:1195)ng trên trung th(cid:1193)t khó xem: có th(cid:1223) th(cid:1193)y b(cid:1133)(cid:1247)u giáp sa, b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng các m(cid:1189)ch máu l(cid:1247)n. T(cid:1195)ng gi(cid:1267)a trung th(cid:1193)t không xem (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tr(cid:1263) tr(cid:1215) em. SÂ v(cid:1247)i (cid:255)(cid:1195)u dò trong th(cid:1269)c qu(cid:1191)n (7,5 MHz) xem (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thành th(cid:1269)c qu(cid:1191)n, các thành ph(cid:1195)n trung th(cid:1193)t xung quanh, nh(cid:1229) trái và (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259). 2.5. B(cid:1227)nh lý c(cid:1131) hoành SÂ cho th(cid:1193)y s(cid:1269) di (cid:255)(cid:1245)ng c(cid:1131) hoành theo nh(cid:1231)p th(cid:1251). SÂ ch(cid:1197)n (cid:255)oán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thoát v(cid:1231) và nh(cid:1191)o c(cid:1131) hoành khi th(cid:1193)y các thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a (cid:1241) b(cid:1257)ng trong l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c. SÂ ch(cid:1197)n (cid:255)oán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c u c(cid:1131) hoành. 3. Ch(cid:877)p c(cid:823)t l(cid:867)p vi tính Ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính là m(cid:1245)t k(cid:1275) thu(cid:1201)t (cid:255)ã tr(cid:1251) nên không th(cid:1223) thay th(cid:1219) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trong ch(cid:1197)n (cid:255)oán b(cid:1227)nh ph(cid:1241)i. Các l(cid:1247)p c(cid:1203)t dày, m(cid:1235)ng tùy b(cid:1227)nh lý và tùy c(cid:1193)u trúc c(cid:1195)n nghiên c(cid:1261)u có th(cid:1223) t(cid:1263) 1 - 10mm. Nhu mô ph(cid:1241)i n(cid:1205)m (cid:1251) vùng t(cid:1229) tr(cid:1233)ng kho(cid:1191)ng (cid:16) 800 UH, trung th(cid:1193)t hay ph(cid:1195)n m(cid:1221)m, khu trú (cid:1251) t(cid:1229) tr(cid:1233)ng trung bình c(cid:1259)a các c(cid:1193)u trúc trung th(cid:1193)t và thành ng(cid:1269)c, kho(cid:1191)ng 0 - 40 HU.

M(cid:1245)t s(cid:1237) t(cid:849) tr(cid:853)ng c(cid:879)a các c(cid:813)u trúc trong l(cid:859)ng ng(cid:889)c (cid:148) - 100 H Khí > - 850 H < - 750 H và Ph(cid:1241)i < - 10 H > - 100 H và M(cid:1253) < 30 H > -10 H và D(cid:1231)ch

40

> < 70 H < 150 H 100 H C(cid:1193)u trúc (cid:255)(cid:1211)c > 20 H và > 60 H và S(cid:1257)n X(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:255)(cid:1211)c

Tiêm c(cid:1191)n quang t(cid:429)nh m(cid:1189)ch trong ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính ph(cid:1191)i có s(cid:1269) chu(cid:1197)n b(cid:1231) nh(cid:1133) ch(cid:1257)p N(cid:264)TM. (cid:264)(cid:1237)i v(cid:1247)i ph(cid:1191)n (cid:1261)ng không dung n(cid:1189)p thu(cid:1237)c c(cid:1191)n quang: c(cid:1195)n xem xét các y(cid:1219)u t(cid:1237) nguy c(cid:1131), trang b(cid:1231) ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n t(cid:1189)i phòng ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính (cid:255)(cid:1223) phòng và x(cid:1265) trí ban (cid:255)(cid:1195)u. 4. Ch(cid:877)p c(cid:865)ng h(cid:753)(cid:871)ng t(cid:883) Ch(cid:1257)p c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263) là m(cid:1245)t k(cid:1275) thu(cid:1201)t vô h(cid:1189)i, n(cid:1219)u tuân th(cid:1259) các ch(cid:1237)ng ch(cid:1229) (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i các b(cid:1227)nh nhân mang máy t(cid:1189)o nh(cid:1231)p tim, d(cid:1231) v(cid:1201)t kim lo(cid:1189)i trong nhãn c(cid:1195)u, clip ph(cid:1199)u thu(cid:1201)t b(cid:1205)ng kim lo(cid:1189)i trong s(cid:1233) hay m(cid:1189)ch máu. Không th(cid:1269)c hi(cid:1227)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c k(cid:1275) thu(cid:1201)t (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i b(cid:1227)nh nhân s(cid:1255) ch(cid:1261)ng cô (cid:255)(cid:1245)c ph(cid:1191)i n(cid:1205)m lâu trong (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1195)m c(cid:1259)a máy, ho(cid:1211)c (cid:255)(cid:1237)i v(cid:1247)i b(cid:1227)nh nhi không cho ng(cid:1259). Các thành ph(cid:1195)n c(cid:1259)a trung th(cid:1193)t nh(cid:1133) tim và m(cid:1189)ch máu (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phân tích r(cid:1193)t t(cid:1237)t trên m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng c(cid:1203)t nhi(cid:1221)u h(cid:1133)(cid:1247)ng. Nhu mô ph(cid:1241)i bình th(cid:1133)(cid:1249)ng không cho tín hi(cid:1227)u c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263) nên không (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c kh(cid:1191)o sát trên c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263).

II Các h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng hình (cid:1191)nh chính trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng M(cid:1257)c tiêu h(cid:1233)c t(cid:1201)p 1. Ch(cid:1197)n (cid:255)oán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng chính c(cid:1259)a h(cid:1227) hô h(cid:1193)p trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng (X quang th(cid:1133)(cid:1249)ng quy). 2. Phân tích (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các d(cid:1193)u hi(cid:1227)u c(cid:1131) b(cid:1191)n trên phim X quang ph(cid:1241)i.

1. H(cid:865)i ch(cid:881)ng màng ph(cid:861)i 1.1. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i 1.1.1 Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i t(cid:1269) do D(cid:1231)ch (cid:1251) trong khoang màng ph(cid:1241)i (gi(cid:1267)a lá thành và lá t(cid:1189)ng) t(cid:1201)p trung (cid:1251) vùng th(cid:1193)p. Trên phim ch(cid:1257)p th(cid:1207)ng, t(cid:1133) th(cid:1219) (cid:255)(cid:1261)ng, d(cid:1231)ch t(cid:1201)p trung (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i cho hình m(cid:1249) (cid:255)(cid:1201)m, (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t; có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n trên là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong m(cid:1249) không rõ nét, lõm lên trên vào trong, (cid:255)ó là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng cong Damoiseau X quang; không th(cid:1193)y rõ b(cid:1249) vòm hoành, b(cid:1249) tim; d(cid:1231)ch thay (cid:255)(cid:1241)i v(cid:1231) trí theo t(cid:1133) th(cid:1219) b(cid:1227)nh nhân. Khi l(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1231)ch ít ch(cid:1229) th(cid:1193)y tù góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành, th(cid:1193)y s(cid:1247)m h(cid:1131)n trên phim nghiêng (cid:1251) góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành sau, s(cid:1247)m nh(cid:1193)t (cid:1251) t(cid:1133) th(cid:1219) n(cid:1205)m nghiêng tia X chi(cid:1219)u ngang. Siêu âm b(cid:1257)ng th(cid:1193)y d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i s(cid:1247)m h(cid:1131)n trên X quang, v(cid:1247)i hình (cid:1191)nh r(cid:1243)ng âm trên c(cid:1131) hoành t(cid:259)ng âm. Khi d(cid:1231)ch nhi(cid:1221)u trung th(cid:1193)t b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y sang phía (cid:255)(cid:1237)i di(cid:1227)n, vòm hoành b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y xu(cid:1237)ng th(cid:1193)p, tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i còn l(cid:1189)i quá sáng do thông khí bù. Ch(cid:1257)p phim (cid:1251) t(cid:1133) th(cid:1219) n(cid:1205)m ng(cid:1267)a, d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i (cid:1251) ph(cid:1195)n th(cid:1193)p phía sau, bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n trên phim th(cid:1207)ng là (cid:255)ám m(cid:1249) gi(cid:1247)i h(cid:1189)n không rõ nét (cid:1251) gi(cid:1267)a l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c. Trên phim ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính (CLVT), d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1233)ng (cid:1251) ph(cid:1195)n th(cid:1193)p, (cid:1251) thành ng(cid:1269)c sau, có hình li(cid:1221)m v(cid:1247)i t(cid:1229) tr(cid:1233)ng c(cid:1259)a d(cid:1231)ch (t(cid:1263) (cid:16)10 H (cid:255)(cid:1219)n (cid:14)20 H). Khi l(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1231)ch nhi(cid:1221)u, nhu mô ph(cid:1241)i b(cid:1231) ép vào phía trong, (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là x(cid:1213)p ph(cid:1241)i th(cid:1257) (cid:255)(cid:1245)ng, thùy d(cid:1133)(cid:1247)i có th(cid:1223) x(cid:1213)p hoàn toàn và chìm trong d(cid:1231)ch. Ch(cid:1257)p c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263) c(cid:458)ng th(cid:1193)y hình li(cid:1221)m c(cid:1259)a d(cid:1231)ch (cid:1251) ph(cid:1195)n th(cid:1193)p c(cid:1259)a l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c. Nguyên nhân tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i có th(cid:1223) do viêm màng ph(cid:1241)i, u màng ph(cid:1241)i, ch(cid:1193)n th(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c, tràn d(cid:1231)ch do b(cid:1227)nh tim, b(cid:1227)nh th(cid:1201)n. Trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng không phân bi(cid:1227)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các lo(cid:1189)i d(cid:1231)ch. Siêu âm có th(cid:1223) phân bi(cid:1227)t d(cid:1231)ch trong ho(cid:1211)c d(cid:1231)ch không trong do máu m(cid:1259), CLVT và c(cid:1245)ng h(cid:1133)(cid:1251)ng t(cid:1263) có th(cid:1223) bi(cid:1219)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c d(cid:1231)ch, máu.

41

Hình 16. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i t(cid:1269) do

Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú a (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i b thành ng(cid:1269)c sau c thành ng(cid:1269)c bên d r(cid:1191)nh liên thu(cid:484) nh(cid:1235) e r(cid:1191)nh liên thu(cid:484) l(cid:1247)n f trên c(cid:1131) hoành

1.1.2. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú D(cid:1231)ch có th(cid:1223) khu trú (cid:1251) vòm hoành, (cid:1251) thành ng(cid:1269)c, (cid:1251) trung th(cid:1193)t, ho(cid:1211)c rãnh liên thùy, ít ho(cid:1211)c không di chuy(cid:1223)n khi thay (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1133) th(cid:1219) b(cid:1227)nh nhân. Bóng m(cid:1249) c(cid:1259)a d(cid:1231)ch khu trú th(cid:1133)(cid:1249)ng có (cid:255)áy tròn rõ nét, b(cid:1249) trên m(cid:1249) và chi(cid:1221)u cao l(cid:1247)n h(cid:1131)n chi(cid:1221)u r(cid:1245)ng. C(cid:1195)n phân bi(cid:1227)t v(cid:1247)i u màng ph(cid:1241)i. D(cid:1231)ch b(cid:1231) khu trú khi có x(cid:1131) ph(cid:1241)i, phù t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217), ho(cid:1211)c dính màng ph(cid:1241)i.

Hình 17. Các v(cid:1231) trí tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú

Hình 18. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i khu trú

1.2. Tràn khí màng ph(cid:1241)i Khí vào trong khoang màng ph(cid:1241)i do t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ph(cid:1241)i và là t(cid:1189)ng ho(cid:1211)c do t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng thành ng(cid:1269)c và lá thành. Áp l(cid:1269)c âm gi(cid:1267)a hai lá màng ph(cid:1241)i kéo khí vào. Hình (cid:1191)nh quá sáng (cid:1251) vùng (cid:255)(cid:1229)nh và vùng nách, không th(cid:1193)y huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n, có th(cid:1223) th(cid:1193)y lá t(cid:1189)ng là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) r(cid:1193)t m(cid:1235)ng ng(cid:259)n cách gi(cid:1267)a khí màng ph(cid:1241)i và nhu mô ph(cid:1241)i b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y x(cid:1213)p th(cid:1257) (cid:255)(cid:1245)ng. Khí có th(cid:1223) (cid:1251) màng ph(cid:1241)i trung th(cid:1193)t phía trong vùng (cid:255)(cid:1229)nh.

42

Khi tràn khí màng ph(cid:1241)i ít, ch(cid:1257)p ph(cid:1241)i (cid:1251) thì th(cid:1251) ra m(cid:1247)i phát hi(cid:1227)n d(cid:1225). Tràn khí màng ph(cid:1241)i có van là m(cid:1245)t c(cid:1193)p c(cid:1261)u c(cid:1195)n (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231) d(cid:1199)n l(cid:1133)u. Do th(cid:1259)ng màng ph(cid:1241)i có van, khí vào khoang màng ph(cid:1241)i (cid:1251) thì th(cid:1251) vào và không thoát ra (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:1251) thì th(cid:1251) ra. Áp l(cid:1269)c khí trong khoang màng ph(cid:1241)i t(cid:259)ng d(cid:1195)n (cid:255)(cid:1197)y mãnh các c(cid:1131) quan lân c(cid:1201)n: khoang liên s(cid:1133)(cid:1249)n r(cid:1245)ng, trung th(cid:1193)t b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y nhi(cid:1221)u sang phía (cid:255)(cid:1237)i di(cid:1227)n, vòm hoành h(cid:1189) th(cid:1193)p, nhu mô ph(cid:1241)i b(cid:1231) x(cid:1213)p nh(cid:1235) d(cid:1195)n quanh r(cid:1237)n. Th(cid:1133)(cid:1249)ng th(cid:1193)y có m(cid:1261)c d(cid:1231)ch n(cid:1205)m ngang nh(cid:1235) (cid:1251) góc s(cid:1133)(cid:1249)n hoành, là l(cid:1133)(cid:1255)ng d(cid:1231)ch sinh lý trong khoang màng ph(cid:1241)i, khi th(cid:1193)y nhi(cid:1221)u thì ph(cid:1191)i nghi ng(cid:1249) tràn máu màng ph(cid:1241)i, bi(cid:1219)n ch(cid:1261)ng c(cid:1259)a tràn khí màng ph(cid:1241)i. N(cid:1219)u tình tr(cid:1189)ng b(cid:1227)nh nhân n(cid:1211)ng ph(cid:1191)i ch(cid:1257)p (cid:1251) t(cid:1133) th(cid:1219) n(cid:1205)m, tràn khí màng ph(cid:1241)i r(cid:1193)t khó phát hi(cid:1227)n. Khí t(cid:1201)p trung (cid:1251) thành ng(cid:1269)c tr(cid:1133)(cid:1247)c không th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c, (cid:255)ôi khi th(cid:1193)y m(cid:1245)t vùng sáng khu trú, ho(cid:1211)c th(cid:1193)y b(cid:1249) trung th(cid:1193)t rõ nét m(cid:1245)t cách b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng. N(cid:1219)u có th(cid:1223) ch(cid:1257)p (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c (cid:1251) t(cid:1133) th(cid:1219) n(cid:1205)m nghiêng tia X chi(cid:1219)u ngang, thì th(cid:1251) ra, s(cid:1217) th(cid:1193)y tràn khí màng ph(cid:1241)i d(cid:1225) h(cid:1131)n. Ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính phát hi(cid:1227)n r(cid:1193)t nh(cid:1189)y tràn khí màng ph(cid:1241)i, r(cid:1193)t c(cid:1195)n thi(cid:1219)t trong tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p b(cid:1227)nh nhân n(cid:1211)ng, (cid:255)(cid:1223) có quy(cid:1219)t (cid:255)(cid:1231)nh (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231) d(cid:1199)n l(cid:1133)u.

Hình 19. Tràn khí màng ph(cid:1241)i

Hình 20. Tràn khí màng ph(cid:1241)i có van

Tràn khí màng ph(cid:1241)i khu trú: Khi có dính màng ph(cid:1241)i, ho(cid:1211)c (cid:255)(cid:1245) (cid:255)àn h(cid:1239)i c(cid:1259)a ph(cid:1241)i gi(cid:1191)m, khí b(cid:1231) khu trú (cid:1251) thành ng(cid:1269)c tr(cid:1133)(cid:1247)c, sau, bên, ho(cid:1211)c (cid:1251) (cid:255)(cid:1229)nh, (cid:1251) trên c(cid:1131) hoành, d(cid:1225) phát hi(cid:1227)n h(cid:1131)n trên phim ch(cid:1257)p (cid:1251) thì th(cid:1251) ra. Nguyên nhân tràn khí màng ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng là do v(cid:1253) các bóng khí d(cid:1133)(cid:1247)i màng ph(cid:1241)i (tràn khí màng ph(cid:1241)i t(cid:1269) nhiên); ngoài ra có th(cid:1223) do ch(cid:1193)n th(cid:1133)(cid:1131)ng. 1.3. Tràn d(cid:1231)ch - tràn khí màng ph(cid:1241)i Có s(cid:1269) hi(cid:1227)n di(cid:1227)n c(cid:1259)a d(cid:1231)ch và khí trong khoang màng ph(cid:1241)i. Ch(cid:1197)n (cid:255)oán d(cid:1225) dàng, trên phim ch(cid:1257)p ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng b(cid:1227)nh nhân (cid:255)(cid:1261)ng có hình m(cid:1261)c h(cid:1131)i d(cid:1231)ch n(cid:1205)m ngang. Nhu mô ph(cid:1241)i x(cid:1213)p quanh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i, nhô lên kh(cid:1235)i m(cid:1211)t d(cid:1231)ch nh(cid:1133) hòn non b(cid:1245). N(cid:1219)u tràn d(cid:1231)ch - tràn khí khu trú có th(cid:1223) th(cid:1193)y nhi(cid:1221)u m(cid:1261)c h(cid:1131)i d(cid:1231)ch c(cid:1237) (cid:255)(cid:1231)nh. Trên phim ch(cid:1257)p CLVT th(cid:1193)y ph(cid:1241)i n(cid:1241)i trên b(cid:1221) m(cid:1211)t d(cid:1231)ch. Ch(cid:1257)p CLVT r(cid:1193)t ích l(cid:1255)i (cid:255)(cid:1223) phân bi(cid:1227)t tràn khí tràn d(cid:1231)ch khu trú v(cid:1247)i nhi(cid:1221)u (cid:1241) áp xe ph(cid:1241)i ngo(cid:1189)i vi. Nguyên nhân thông th(cid:1133)(cid:1249)ng là do khí l(cid:1233)t vào trong khi hút d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i. Ngoài ra có th(cid:1223) do ch(cid:1193)n th(cid:1133)(cid:1131)ng l(cid:1239)ng ng(cid:1269)c, do v(cid:1253) áp xe ph(cid:1241)i vào màng ph(cid:1241)i. 1.4. U màng ph(cid:1241)i 1.4.1. U màng ph(cid:1241)i nguyên phát U màng ph(cid:1241)i nguyên phát ch(cid:1259) y(cid:1219)u là mésothéliome, lo(cid:1189)i này có th(cid:1223) lành tính hay ác tính, lan t(cid:1235)a hay khu trú. Lo(cid:1189)i lan t(cid:1235)a luôn luôn ác tính.

43

Mésothéliome ác tính có th(cid:1223) bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n màng ph(cid:1241)i dày không (cid:255)(cid:1221)u ho(cid:1211)c d(cid:1189)ng n(cid:1237)t lan t(cid:1235)a nhi(cid:1221)u hay ít; kh(cid:1237)i m(cid:1249) ngo(cid:1189)i vi b(cid:1249) không (cid:255)(cid:1221)u; tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i ít ho(cid:1211)c nhi(cid:1221)u. Không có vôi hóa, không loét hang. Có th(cid:1223) có n(cid:1237)t m(cid:1249) (cid:1251) nhu mô ph(cid:1241)i, t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng x(cid:1133)(cid:1131)ng thành ng(cid:1269)c. Ch(cid:1257)p CLVT giúp (cid:255)ánh giá t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1237)t nh(cid:1193)t. Mésothéliome lành tính thông th(cid:1133)(cid:1249)ng bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n bóng m(cid:1249) (cid:1251) (cid:255)áy, (cid:255)(cid:1131)n (cid:255)(cid:1245)c, gi(cid:1247)i h(cid:1189)n rõ nét (cid:255)(cid:1221)u và ít nhi(cid:1221)u có d(cid:1189)ng vòng cung. Không có vôi hóa, có th(cid:1223) k(cid:1219)t h(cid:1255)p tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i.

Hình 22. U màng ph(cid:1241)i

Hình 21. Tràn d(cid:1231)ch-tràn khí màng ph(cid:1241)i 1.4.2. U màng ph(cid:1241)i th(cid:1261) phát Các n(cid:1237)t m(cid:1249) di c(cid:259)n màng ph(cid:1241)i là u ác tính màng ph(cid:1241)i hay g(cid:1211)p nh(cid:1193)t, th(cid:1133)(cid:1249)ng có ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c do u ph(cid:1241)i, vú, (cid:1237)ng tiêu hóa, th(cid:1201)n. Bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n là nh(cid:1267)ng n(cid:1237)t m(cid:1249), (cid:255)ôi khi c(cid:1191) hai bên, n(cid:1205)m sát màng ph(cid:1241)i ngo(cid:1189)i vi ho(cid:1211)c màng ph(cid:1241)i trung th(cid:1193)t, c(cid:1131) hoành, rãnh liên thùy. Có th(cid:1223) là dày màng ph(cid:1241)i lan t(cid:1235)a. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i hay k(cid:1219)t h(cid:1255)p. Có th(cid:1223) kèm t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng thành ng(cid:1269)c. Lymphome màng ph(cid:1241)i bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n dày màng ph(cid:1241)i khu trú ho(cid:1211)c nh(cid:1267)ng n(cid:1237)t m(cid:1249) d(cid:1133)(cid:1247)i màng ph(cid:1241)i, th(cid:1133)(cid:1249)ng xu(cid:1193)t phát t(cid:1263) m(cid:1245)t kh(cid:1237)i lymphome (cid:1251) trung th(cid:1193)t.

Hình 23. Góc ti(cid:1219)p xúc tù và nh(cid:1233)n

2. H(cid:865)i ch(cid:881)ng trung th(cid:813)t 2.1. Bóng m(cid:1249) b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:1251) trung th(cid:1193)t Bóng m(cid:1249) b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:1251) trung th(cid:1193)t có (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m là bóng m(cid:1249) (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u; gi(cid:1247)i h(cid:1189)n ngoài rõ và liên t(cid:1257)c, l(cid:1239)i v(cid:1221) phía ph(cid:1241)i, góc ti(cid:1219)p xúc v(cid:1247)i trung th(cid:1193)t là m(cid:1245)t góc tù; gi(cid:1247)i h(cid:1189)n trong không th(cid:1193)y vì bóng m(cid:1249) l(cid:1199)n vào bóng m(cid:1249) c(cid:1259)a trung th(cid:1193)t. Ch(cid:1257)p CLVT là k(cid:1275) thu(cid:1201)t nghiên c(cid:1261)u trung th(cid:1193)t r(cid:1193)t hi(cid:1227)u qu(cid:1191).

Cách phân chia trung th(cid:1193)t:

44

(cid:120) Trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n tr(cid:1133)(cid:1247)c là x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c, gi(cid:1247)i h(cid:1189)n sau là b(cid:1249) tr(cid:1133)(cid:1247)c c(cid:1259)a khí qu(cid:1191)n và b(cid:1249) sau c(cid:1259)a tim.

(cid:120) Trung th(cid:1193)t gi(cid:1267)a có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n sau là m(cid:1245)t m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng (cid:1261)ng b(cid:1249) tr(cid:1133)(cid:1247)c các thân (cid:255)(cid:1237)t s(cid:1237)ng. (cid:120) Trung th(cid:1193)t sau có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n sau là các cung sau x(cid:1133)(cid:1131)ng s(cid:1133)(cid:1249)n. Trung th(cid:1193)t (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c chia 3 t(cid:1195)ng: t(cid:1195)ng trên, t(cid:1195)ng gi(cid:1267)a và t(cid:1195)ng d(cid:1133)(cid:1247)i, b(cid:1251)i 2 m(cid:1211)t ph(cid:1207)ng qua b(cid:1249) trên quai (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259) và b(cid:1249) d(cid:1133)(cid:1247)i ngã ba khí ph(cid:1219) qu(cid:1191)n.

Hình 24. S(cid:1269) phân chia trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c, gi(cid:1267)a, sau và t(cid:1195)ng trên, gi(cid:1267)a, d(cid:1133)(cid:1247)i

B(cid:1191)n ch(cid:1193)t các th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1241)n (cid:1251) trung th(cid:1193)t có th(cid:1223) có liên quan v(cid:1247)i v(cid:1231) trí c(cid:1259)a nó.

t(cid:1195)ng trên t(cid:1195)ng gi(cid:1267)a & d(cid:1133)(cid:1247)i B(cid:1133)(cid:1247)u giáp U tuy(cid:1219)n (cid:1261)c U th(cid:1195)n kinh Kén ph(cid:1219) qu(cid:1191)n

1. B(cid:1133)(cid:1247)u giáp 2. U tuy(cid:1219)n (cid:1261)c 3. Kén màng ph(cid:1241)i màng tim 4. Ng(cid:1191) ba khí-ph(cid:1219)

qu(cid:1191)n

5. U th(cid:1195)n kinh

Các lo(cid:1189)i U trung th(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p (cid:1251) ng(cid:1133)(cid:1249)i l(cid:1247)n: Trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c Trung th(cid:1193)t tr(cid:1133)(cid:1247)c Trung th(cid:1193)t sau Trung th(cid:1193)t gi(cid:1267)a & tr(cid:1133)(cid:1247)c H(cid:1189)ch trung th(cid:1193)t l(cid:1247)n là nguyên th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p nh(cid:1193)t c(cid:1259)a bóng m(cid:1249) trung th(cid:1193)t, và có th(cid:1223) g(cid:1211)p m(cid:1233)i n(cid:1131)i (cid:1251) trung th(cid:1193)t.

Hình 25. Các v(cid:1231) trí u trung th(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p

2.2. Bóng sáng b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:1251) trung th(cid:1193)t Ngo(cid:1189)i tr(cid:1263) bóng sáng khí qu(cid:1191)n, bóng sáng (cid:1251) trung th(cid:1193)t có th(cid:1223) do tràn khí trung th(cid:1193)t, tràn khí màng tim, b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng v(cid:1221) th(cid:1269)c qu(cid:1191)n. 2.2.1. Tràn khí trung th(cid:1193)t Trên phim th(cid:1207)ng có hình gi(cid:1191)i sáng m(cid:1245)t hay hai bên d(cid:1233)c b(cid:1249) trung th(cid:1193)t, trên phim nghiêng là gi(cid:1191)i sáng sau x(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)c, b(cid:1249) tr(cid:1133)(cid:1247)c khí qu(cid:1191)n, bao quanh quai (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259). D(cid:1193)u hi(cid:1227)u c(cid:1131) hoành liên t(cid:1257)c trên phim th(cid:1207)ng. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u tuy(cid:1219)n (cid:1261)c n(cid:1241)i (cid:1251) tr(cid:1215) nh(cid:1235).

45

1. Thân t(cid:429)nh m(cid:1189)ch cánh tay (cid:255)(cid:1195)u 2. T(cid:429)nh m(cid:1189)ch ch(cid:1259) trên 3. Tâm nh(cid:429) ph(cid:1191)i 4. Kh(cid:1237)i m(cid:1253) góc tâm hoành ph(cid:1191)i 5. T(cid:429)nh m(cid:1189)ch ch(cid:1259) d(cid:1133)(cid:1247)i 6. (cid:264)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch d(cid:1133)(cid:1247)i (cid:255)òn trái 7. Nút (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259) 8. Tâm th(cid:1193)t trái 9. Kh(cid:1237)i m(cid:1253) góc tâm hoành trái 10. (cid:264)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i (r(cid:1237)n ph(cid:1241)i)

Hình (cid:1191)nh tràn khí trung th(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng không di (cid:255)(cid:1245)ng theo thay (cid:255)(cid:1241)i t(cid:1133) th(cid:1219) b(cid:1227)nh nhân. Tràn khí trung th(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng k(cid:1219)t h(cid:1255)p v(cid:1247)i tràn khí d(cid:1133)(cid:1247)i da, ho(cid:1211)c (cid:255)ôi khi v(cid:1247)i tràn khí màng ph(cid:1241)i. Nguyên nhân: V(cid:1253) ph(cid:1219) bào, v(cid:1253) khí ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, th(cid:1259)ng th(cid:1269)c qu(cid:1191)n, ph(cid:1199)u thu(cid:1201)t m(cid:1211)t, c(cid:1241) ng(cid:1269)c b(cid:1257)ng, th(cid:1259)ng t(cid:1189)ng r(cid:1243)ng sau phúc m(cid:1189)c: tá tràng, (cid:255)(cid:1189)i tr(cid:1269)c tràng.

Hình 26. Bóng trung th(cid:1193)t trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1207)ng

2.2.2 Tràn khí màng tim Gi(cid:1191)i sáng bao quanh tim, không lên t(cid:1247)i (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ch(cid:1259) và có th(cid:1223) di (cid:255)(cid:1245)ng, có d(cid:1193)u hi(cid:1227)u c(cid:1131) hoành liên t(cid:1257)c Nguyên nhân: Do ch(cid:1193)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ng(cid:1269)c, th(cid:1259) thu(cid:1201)t (cid:1251) màng tim, viêm màng ngoài tim k(cid:1231) khí. 2.2.3 Các b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng th(cid:1269)c qu(cid:1191)n

To th(cid:1269)c qu(cid:1191)n, thoát v(cid:1231) hoành, túi th(cid:1263)a th(cid:1269)c qu(cid:1191)n. Ngoài ra bóng sáng (cid:1251) trung th(cid:1193)t có th(cid:1223) do áp xe trung th(cid:1193)t.

3. H(cid:865)i ch(cid:881)ng ph(cid:839) bào (HCPB) Là t(cid:1201)p h(cid:1255)p các tri(cid:1227)u ch(cid:1261)ng ph(cid:1191)n ánh t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1251) ph(cid:1219) bào, khí trong ph(cid:1219) bào (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thay b(cid:1251)i d(cid:1231)ch ho(cid:1211)c các t(cid:1219) bào lành hay ác tính. 3.1. Các d(cid:1189)ng t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng N(cid:1237)t m(cid:1249) ph(cid:1219) nang (n(cid:1237)t m(cid:1249) ph(cid:1219) bào): Tròn, b(cid:1249) m(cid:1249), (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính kho(cid:1191)ng 5 - 10 mm (cid:264)ám m(cid:1249) b(cid:1249) không rõ nét, có th(cid:1223) có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n rãnh liên thùy th(cid:1207)ng rõ nét; có th(cid:1223) có hình tam giác (cid:255)áy (cid:1251) ngo(cid:1189)i vi; ho(cid:1211)c có hình m(cid:1249) cánh b(cid:1133)(cid:1247)m (cid:1251) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i hai bên. 3.2. (cid:264)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ph(cid:1219) bào + N(cid:1237)t m(cid:1249) ph(cid:1219) nang + B(cid:1249) t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng m(cid:1249), tr(cid:1263) khi t(cid:1269)a vào rãnh liên thu(cid:484). + Có xu h(cid:1133)(cid:1247)ng t(cid:1201)p trung thành t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng r(cid:1245)ng h(cid:1131)n. + Có th(cid:1223) t(cid:1189)o thành (cid:255)ám m(cid:1249) tam giác, d(cid:1189)ng thùy hay phân thùy. ((cid:255)ám m(cid:1249) có h(cid:1227) th(cid:1237)ng) + Có th(cid:1223) có d(cid:1189)ng cánh b(cid:1133)(cid:1247)m là hai (cid:255)ám m(cid:1249) (cid:1251) hai bên r(cid:1237)n ph(cid:1241)i, không lan (cid:255)(cid:1219)n vùng ngo(cid:1189)i vi và (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i. C(cid:1131) ch(cid:1219) hình thành ch(cid:1133)a rõ. + Hình nhánh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n khí trong bóng m(cid:1249). + Lan r(cid:1245)ng nhanh, bi(cid:1219)n m(cid:1193)t nhanh, d (cid:1133)(cid:1247)i 48 gi(cid:1249). 3.3. Các nguyên nhân chính c(cid:1259)a h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) bào + Viêm ph(cid:1241)i vi khu(cid:1197)n ho(cid:1211)c siêu vi. + Lao ph(cid:1241)i.

46

+ N(cid:1193)m ph(cid:1241)i. + Nhi(cid:1225)m ký sinh trùng ph(cid:1241)i. + Ung th(cid:1133) ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n-ph(cid:1219) bào. + Di c(cid:259)n ph(cid:1241)i. + Lymphome nguyên phát. + Phù ph(cid:1241)i c(cid:1193)p + Nh(cid:1239)i máu ph(cid:1241)i. + Xu(cid:1193)t huy(cid:1219)t trong ph(cid:1219) bào...

Hình 27. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u nhánh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n khí trong (cid:255)ám m(cid:1249) ph(cid:1219) bào Hình 28. Các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng Kerley 4. H(cid:865)i ch(cid:881)ng k(cid:837)

T(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) g(cid:1239)m bao liên k(cid:1219)t bao quanh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n m(cid:1189)ch máu, các vách liên ti(cid:1223)u thùy, t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1215) d(cid:1133)(cid:1247)i lá t(cid:1189)ng màng ph(cid:1241)i, thành ph(cid:1219) bào. Bình th(cid:1133)(cid:1249)ng không th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) trên phim ph(cid:1241)i và trên CLVT (m(cid:1245)t vài ti(cid:1223)u thu(cid:484) (cid:1251) vùng (cid:255)áy có th(cid:1223) th(cid:1193)y trên CLVT) Ch(cid:1229) th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) khi dày lên do d(cid:1231)ch hay có xâm nh(cid:1201)p t(cid:1219) bào. 4.1. Các d(cid:1189)ng t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng - (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) ng(cid:1203)n là các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng Kerley, do dày vách liên ti(cid:1223)u thùy, th(cid:1193)y (cid:1251) vùng ngo(cid:1189)i vi. Tùy v(cid:1231) trí mà (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng Kerley còn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i Kerley A,B, C, D, dài t(cid:1263) 1- 10mm. - (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) dài do các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng x(cid:1131) và x(cid:1213)p ph(cid:1241)i lá. - Các bao quanh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n m(cid:1189)ch máu dày lên làm cho b(cid:1249) c(cid:1259)a chúng không rõ nét. - (cid:264)(cid:1133)(cid:1249)ng b(cid:1249) màng ph(cid:1241)i, do dày t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) d(cid:1133)(cid:1247)i lá t(cid:1189)ng màng ph(cid:1241)i, th(cid:1133)(cid:1249)ng k(cid:1219)t h(cid:1255)p v(cid:1247)i các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) Kerley B, sát màng ph(cid:1241)i vùng (cid:255)áy ph(cid:1241)i. - Hình (cid:1191)nh kính m(cid:1249) do hi(cid:1227)n h(cid:1267)u dày (cid:255)(cid:1211)c các n(cid:1237)t m(cid:1249) c(cid:1269)c nh(cid:1235), bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n gi(cid:1191)m (cid:255)(cid:1245) sáng c(cid:1259)a ph(cid:1241)i, v(cid:1199)n còn th(cid:1193)y các nhánh huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n, trên phim ph(cid:1241)i c(cid:458)ng nh(cid:1133) trên CLVT, khác v(cid:1247)i (cid:255)ám m(cid:1249) ph(cid:1219) bào d(cid:1189)ng (cid:255)ông (cid:255)(cid:1211)c ph(cid:1241)i không th(cid:1193)y các nhánh huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n. - Các n(cid:1237)t m(cid:1249) nh(cid:1235) (1 - 7mm): b(cid:1249) rõ, không có xu h(cid:1133)(cid:1247)ng t(cid:1201)p trung, ch(cid:1229) th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c khi kích th(cid:1133)(cid:1247)c >3 mm, th(cid:1133)(cid:1249)ng ch(cid:1259) y(cid:1219)u (cid:1251) vùng (cid:255)áy và do lan truy(cid:1221)n b(cid:1205)ng (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng máu c(cid:1259)a t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng nhi(cid:1225)m khu(cid:1197)n ho(cid:1211)c u (lao kê, di c(cid:259)n ung th(cid:1133) th(cid:1223) kê) Nhi(cid:1221)u khi khó phân bi(cid:1227)t n(cid:1237)t m(cid:1249) k(cid:1217) và ph(cid:1219) bào, khi hai h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng này cùng hi(cid:1227)n h(cid:1267)u, ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính giúp phân bi(cid:1227)t t(cid:1237)t. - M(cid:1249) d(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i, dày ho(cid:1211)c m(cid:1235)ng, l(cid:1133)(cid:1247)i m(cid:1235)ng khó phát hi(cid:1227)n; m(cid:1249) d(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i (cid:1251) ng(cid:1133)(cid:1249)i già là bình th(cid:1133)(cid:1249)ng. - N(cid:1237)t m(cid:1249) l(cid:1247)n (7 - 20mm) và kh(cid:1237)i m(cid:1249) (> 20mm) th(cid:1133)(cid:1249)ng có ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c t(cid:1263) (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng máu và th(cid:1193)y ch(cid:1259) y(cid:1219)u (cid:1251) hai (cid:255)áy (d(cid:1193)u hi(cid:1227)u bong bóng bay).

47

1 dày màng ph(cid:1241)i, 2 (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng Kerley, 3 m(cid:1249) quanh m(cid:1189)ch máu và ph(cid:1219)

qu(cid:1191)n,

4 kính m(cid:1249), m(cid:1189)ch máu th(cid:1193)y rõ, 5 các ki(cid:1223)u m(cid:1249) d(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i, 6 các d(cid:1189)ng n(cid:1237)t m(cid:1249) k(cid:1215), 7 hình t(cid:1241) ong.

- M(cid:1249) t(cid:1241) ong: t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng không h(cid:1239)i ph(cid:1257)c, m(cid:1249) d(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i dày do t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) x(cid:1131) hóa dày lên t(cid:1189)o nh(cid:1267)ng hình (cid:255)a giác bao quanh m(cid:1245)t s(cid:1237) ph(cid:1219) nang (cid:255)ã tiêu h(cid:1259)y vách và ch(cid:1261)a (cid:255)(cid:1195)y khí. 4.2. Các (cid:255)(cid:1211)c (cid:255)i(cid:1223)m t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) - M(cid:1249) rõ nét. - Không t(cid:1201)p trung. - Không có d(cid:1189)ng thùy, phân thùy. - Không có hình nhánh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n khí. - Ti(cid:1219)n tri(cid:1223)n ch(cid:1201)m. 4.3. Nguyên nhân - Viêm b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch ung th(cid:1133), lymphome - B(cid:1227)nh nhi(cid:1225)m khu(cid:1197)n (lao, n(cid:1193)m, siêu vi, ký sinh trùng) - B(cid:1227)nh b(cid:1257)i ph(cid:1241)i. - Phù ph(cid:1241)i c(cid:1193)p giai (cid:255)o(cid:1189)n s(cid:1247)m. - Viêm t(cid:1203)c ti(cid:1223)u ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, x(cid:1131) t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) vô c(cid:259)n, ...

Hình 29. S(cid:1131) (cid:255)(cid:1239) hình (cid:1191)nh t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1215) trên phim CLVT

5. H(cid:865)i ch(cid:881)ng ph(cid:839) qu(cid:811)n H(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n là t(cid:1201)p h(cid:1255)p các bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n X quang c(cid:1259)a b(cid:1227)nh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, bao g(cid:1239)m các d(cid:1193)u hi(cid:1227)u tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p liên quan v(cid:1247)i dày ho(cid:1211)c giãn ho(cid:1211)c (cid:1261) (cid:255)(cid:1233)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, các d(cid:1193)u hi(cid:1227)n gián ti(cid:1219)p liên quan (cid:255)(cid:1219)n các h(cid:1201)u qu(cid:1191) v(cid:1221) thông khí ho(cid:1211)c tu(cid:1195)n hoàn c(cid:1259)a t(cid:1203)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n. 5.1. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p 5.1.1. Dày thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n Bình th(cid:1133)(cid:1249)ng thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ch(cid:1229) th(cid:1193)y (cid:1251) ph(cid:1219) qu(cid:1191)n g(cid:1237)c và ph(cid:1219) qu(cid:1191)n thu(cid:484) c(cid:1189)nh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i. Trên phim ch(cid:1257)p CLVT v(cid:1247)i nh(cid:1267)ng l(cid:1247)p c(cid:1203)t m(cid:1235)ng s(cid:1217) th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n phân thùy, ph(cid:1219) qu(cid:1191)n d(cid:1133)(cid:1247)i phân thùy (2/3 trong c(cid:1259)a ph(cid:1241)i). Dày thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n do phù t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) quanh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, thâm nhi(cid:1225)m t(cid:1219) bào (cid:1251) niêm m(cid:1189)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ho(cid:1211)c do x(cid:1131). Có hình (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng ray xe l(cid:1265)a, hình vòng tròn thành dày, có th(cid:1223) th(cid:1193)y hình m(cid:1249) tròn c(cid:1259)a m(cid:1189)ch máu bên c(cid:1189)nh (hình súng hai nòng b(cid:1193)t th(cid:1133)(cid:1249)ng). Hình ph(cid:1241)i b(cid:1197)n: do dày thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n lan t(cid:1235)a nh(cid:1133)ng không th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c tr(cid:1269)c ti(cid:1219)p. Ch(cid:1257)p CLVT cho phép th(cid:1193)y dày thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n nh(cid:1235) kèm giãn phé qu(cid:1191)n ho(cid:1211)c không. 5.1.2. Giãn ph(cid:1219) qu(cid:1191)n - Hình (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng ray xe l(cid:1265)a, hình súng hai nòng v(cid:1247)i ph(cid:1219) qu(cid:1191)n có kích th(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1247)n h(cid:1131)n (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch (cid:255)i kèm. - Thành ph(cid:1219) qu(cid:1191)n dày không (cid:255)(cid:1221)u, không song song.

48

- Hình gi(cid:1191) t(cid:1241) ong: m(cid:1249) d(cid:1189)ng l(cid:1133)(cid:1247)i nh(cid:1133)ng khu trú và không th(cid:1193)y (cid:1251) vùng ngo(cid:1189)i vi. - Hình các kén nh(cid:1235) có m(cid:1261)c d(cid:1231)ch. Nguyên nhân giãn ph(cid:1219) qu(cid:1191)n: U lành, U ác ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, lao s(cid:1131) nhi(cid:1225)m, lao hang, d(cid:1231) v(cid:1201)t ph(cid:1219) qu(cid:1191)n. 5.1.3. (cid:1260) (cid:255)(cid:1233)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n Do t(cid:259)ng ti(cid:1219)t ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ho(cid:1211)c suy gi(cid:1191)m v(cid:1201)n (cid:255)(cid:1245)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, h(cid:1201)u qu(cid:1191) là ph(cid:1219) qu(cid:1191)n giãn ch(cid:1261)a (cid:255)(cid:1195)y ch(cid:1193)t nhày, nguyên nhân th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p là hen ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, viêm ph(cid:1219) qu(cid:1191)n mãn. (cid:1260) (cid:255)(cid:1233)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n t(cid:1189)o nên hình (cid:1191)nh các gi(cid:1191)i m(cid:1249) hình ngón gant tay hay hình ch(cid:1267) Y, V ho(cid:1211)c n(cid:1237)t m(cid:1249). 5.2. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u gián ti(cid:1219)p 5.2.1. X(cid:1213)p ph(cid:1241)i do t(cid:1203)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n hoàn toàn: (cid:264)i(cid:1223)n hình s(cid:1217) th(cid:1193)y bóng m(cid:1249) b(cid:1249) rõ, có kích th(cid:1133)(cid:1247)c nh(cid:1235) h(cid:1131)n vùng ph(cid:1241)i bình th(cid:1133)(cid:1249)ng, hình tam giác, (cid:255)(cid:1229)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng v(cid:1221) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i; các nhánh huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n khép l(cid:1189)i; v(cid:1247)i các d(cid:1193)u hi(cid:1227)u gián ti(cid:1219)p c(cid:1259)a x(cid:1213)p ph(cid:1241)i: co kéo rãnh liên thùy, r(cid:1237)n ph(cid:1241)i, trung th(cid:1193)t, c(cid:1131) hoành; h(cid:1213)p khe liên s(cid:1133)(cid:1249)n; vùng ph(cid:1241)i lành qúa sáng bù tr(cid:1263). 5.2.2. C(cid:259)ng giãn ph(cid:1241)i do h(cid:1213)p ph(cid:1219) qu(cid:1191)n không hoàn toàn: t(cid:259)ng th(cid:1223) tích vùng ph(cid:1241)i t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, hình quá sáng v(cid:1247)i các huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n th(cid:1133)a nh(cid:1235). D(cid:1193)u hi(cid:1227)u gián ti(cid:1219)p c(cid:1259)a c(cid:259)ng giãn ph(cid:1241)i: rãnh liên thùy b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y v(cid:1221) phía lành; c(cid:1131) hoành b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y xu(cid:1237)ng th(cid:1193)p, kho(cid:1191)ng liên s(cid:1133)(cid:1249)n r(cid:1245)ng, trung th(cid:1193)t b(cid:1231) (cid:255)(cid:1197)y v(cid:1221) phía (cid:255)(cid:1237)i di(cid:1227)n lúc th(cid:1251) ra. Ch(cid:1257)p (cid:1251) thì th(cid:1251) ra d(cid:1225) phát hi(cid:1227)n h(cid:1131)n trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng c(cid:458)ng nh(cid:1133) phim CLVT.

Hình 30. X(cid:1213)p ph(cid:1241)i trái do t(cid:1203)c hoàn toàn ph(cid:1219) qu(cid:1191)n g(cid:1237)c Hình 31. Tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i trái 6. H(cid:865)i ch(cid:881)ng m(cid:809)ch máu Bao g(cid:1239)m các thay (cid:255)(cid:1241)i m(cid:1245)t cách b(cid:1227)nh lý v(cid:1221) kh(cid:1197)u kính, v(cid:1221) s(cid:1237) l(cid:1133)(cid:1255)ng, v(cid:1221) phân b(cid:1237) m(cid:1189)ch máu (cid:1251) ph(cid:1241)i; các thay (cid:255)(cid:1241)i này có th(cid:1223) khu trú ho(cid:1211)c lan t(cid:1235)a và có th(cid:1223) phát hi(cid:1227)n (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng. - T(cid:259)ng kh(cid:1197)u kính khu trú: túi phình (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i; dò (cid:255)(cid:1245)ng - t(cid:429)nh m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i. - T(cid:259)ng kh(cid:1197)u kính lan t(cid:1235)a: s(cid:1237)t, g(cid:1203)ng s(cid:1261)c, có thai, có shunt trái - ph(cid:1191)i (thông liên th(cid:1193)t, thông liên nh(cid:429), còn (cid:1237)ng (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ). Ngoài ra có th(cid:1223) do s(cid:1237)t, g(cid:1203)ng s(cid:1261)c, có thai. - Tái phân b(cid:1237) (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i: gi(cid:1191)m l(cid:1133)(cid:1255)ng máu (cid:1251) m(cid:1245)t vùng ph(cid:1241)i s(cid:1217) d(cid:1199)n (cid:255)(cid:1219)n t(cid:259)ng t(cid:1133)(cid:1247)i máu (cid:1251) m(cid:1245)t vùng khác lân c(cid:1201)n ho(cid:1211)c (cid:1251) ph(cid:1241)i bên kia (do t(cid:259)ng áp t(cid:429)nh m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i gây phù t(cid:1241) ch(cid:1261)c k(cid:1217) (cid:1251) (cid:255)áy nên l(cid:1133)(cid:1247)i m(cid:1189)ch máu t(cid:259)ng lên (cid:1251) (cid:255)(cid:1229)nh ph(cid:1241)i, giãn ph(cid:1219) nang di(cid:1227)n r(cid:1245)ng,...). - T(cid:259)ng kh(cid:1197)u kính m(cid:1189)ch máu trung tâm và gi(cid:1191)m kh(cid:1197)u kính m(cid:1189)ch máu ngo(cid:1189)i biên, liên quan v(cid:1247)i s(cid:1269) t(cid:259)ng áp (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i lâu ngày. Th(cid:1133)(cid:1249)ng th(cid:1261) phát sau b(cid:1227)nh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ph(cid:1241)i mãn tính, shunt trái - ph(cid:1191)i lâu ngày, h(cid:1213)p van hai lá lâu ngày. - Gi(cid:1191)m kh(cid:1197)u kính khu trú hay lan t(cid:1235)a t(cid:1189)o hình ph(cid:1241)i quá sáng có th(cid:1223) so sánh v(cid:1247)i ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1237)i di(cid:1227)n. Có ba nguyên nhân ch(cid:1259) y(cid:1219)u: h(cid:1213)p t(cid:1203)c (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i; t(cid:259)ng áp (cid:1251) ph(cid:1219) bào gây gi(cid:1191)m l(cid:1133)(cid:1255)ng máu

49

(cid:255)(cid:1219)n hay tiêu h(cid:1259)y l(cid:1133)(cid:1247)i mao m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i: giãn ph(cid:1219) nang, c(cid:259)ng giãn ph(cid:1241)i; t(cid:259)ng áp trong khoang màng ph(cid:1241)i: tràn khí màng ph(cid:1241)i. 7. H(cid:865)i ch(cid:881)ng nhu mô Các hình (cid:1191)nh b(cid:1227)nh lý có ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c nhu mô ph(cid:1241)i không thu(cid:1245)c h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng k(cid:1217), ph(cid:1219) bào, ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, m(cid:1189)ch máu do t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng quá khu trú ho(cid:1211)c quá lan t(cid:1235)a. 7.1. Hình m(cid:1249) tròn (cid:255)(cid:1131)n (cid:255)(cid:1245)c - Kích th(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1247)n > 3 cm th(cid:1133)(cid:1249)ng t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ác tính có th(cid:1223) nguyên phát hay th(cid:1261) phát. - B(cid:1249) t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng lành tính (cid:255)(cid:1221)u liên t(cid:1257)c, n(cid:1219)u b(cid:1249) không có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n rõ nét, không (cid:255)(cid:1221)u ho(cid:1211)c có hình gai th(cid:1133)(cid:1249)ng là t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ác tính. - Hình m(cid:1249) có vôi hóa th(cid:1133)(cid:1249)ng lành tính. - Các t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng k(cid:1219)t h(cid:1255)p: hình m(cid:1249) có m(cid:1189)ch máu h(cid:1245)i t(cid:1257) do dò (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch - t(cid:429)nh m(cid:1189)ch, hình m(cid:1249) l(cid:1247)n v(cid:1247)i các n(cid:1237)t m(cid:1249) nh(cid:1235) v(cid:1227) tinh là t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng viêm. 7.2. Hình m(cid:1249) tròn nhi(cid:1221)u (cid:1241). Th(cid:1133)(cid:1249)ng kích th(cid:1133)(cid:1247)c không (cid:255)(cid:1221)u nhau, hay g(cid:1211)p nh(cid:1193)t là di c(cid:259)n. 7.3. Hình hang.T(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ho(cid:1189)i t(cid:1265) nhu mô, n(cid:1219)u thông v(cid:1247)i ph(cid:1219) qu(cid:1191)n s(cid:1217) hình thành hang. 7.3.1. Hình hang áp xe ph(cid:1241)i - Là hình qúa sáng trong hình m(cid:1249) viêm ph(cid:1241)i, có th(cid:1223) có m(cid:1261)c d(cid:1231)ch. - Gi(cid:1247)i h(cid:1189)n bên trong (cid:255)(cid:1221)u, gi(cid:1247)i h(cid:1189)n ngoài m(cid:1249). 7.3.2. Hình hang lao - Th(cid:1133)(cid:1249)ng ít khi có m(cid:1261)c d(cid:1231)ch vì hang lao th(cid:1133)(cid:1249)ng (cid:1251) thùy trên d(cid:1231)ch d(cid:1225) thoát ra. - Có th(cid:1223) th(cid:1193)y hình (cid:1191)nh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n d(cid:1199)n l(cid:1133)u. - Có th(cid:1223) th(cid:1193)y nhi(cid:1221)u n(cid:1237)t m(cid:1249) nh(cid:1235) quanh hang (v(cid:1227) tinh). 7.3.3. Hình hang do t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng ác tính B(cid:1249) trong c(cid:1259)a hang không (cid:255)(cid:1221)u, hình hoa súng; b(cid:1249) ngoài rõ nét. 7.4. Hình bóng sáng - Có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n rõ, không có huy(cid:1219)t qu(cid:1191)n, thành là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng vi(cid:1221)n m(cid:1235)ng. - Nhu mô xung quanh bình th(cid:1133)(cid:1249)ng, bên trong có d(cid:1231)ch hay hình m(cid:1249) do b(cid:1245)i nhi(cid:1225)m. Nguyên nhân: Giãn ph(cid:1219) nang, t(cid:1203)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n m(cid:1203)c ph(cid:1191)i 7.5. Hình quá sáng: lan t(cid:1235)a ho(cid:1211)c khu trú - C(cid:259)ng giãn ph(cid:1241)i sau t(cid:1203)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n có van. - H(cid:1213)p t(cid:1203)c (cid:255)(cid:1245)ng m(cid:1189)ch ph(cid:1241)i - Thông khí bù tr(cid:1263). - Giãn ph(cid:1219) nang liên ti(cid:1223)u thùy vô c(cid:259)n (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i. - Giãn ph(cid:1219) nang th(cid:1223) trung tâm ti(cid:1223)u thùy do viêm ph(cid:1219) qu(cid:1191)n mãn tính.

III. Ch(cid:1197)n (cid:255)oán hình (cid:1191)nh b(cid:1227)nh ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng g(cid:1211)p M(cid:1257)c tiêu h(cid:1233)c t(cid:1201)p Ch(cid:1197)n (cid:255)oán (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c các b(cid:1227)nh ph(cid:1241)i ch(cid:1259) y(cid:1219)u trên phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng.

1. Viêm ph(cid:861)i siêu vi Th(cid:1133)(cid:1249)ng hay g(cid:1211)p, bi(cid:1223)u hi(cid:1227)n X quang là h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) bào (cid:1251) hai (cid:255)áy, nhi(cid:1221)u bóng m(cid:1249) không có d(cid:1189)ng thùy, (cid:255)ôi khi có ph(cid:1191)n (cid:1261)ng màng ph(cid:1241)i kín (cid:255)áo.

50

2. Viêm ph(cid:861)i thùy c(cid:813)p tính Th(cid:1133)(cid:1249)ng do ph(cid:1219) c(cid:1195)u khu(cid:1197)n. Có th(cid:1223) viêm m(cid:1245)t hay nhi(cid:1221)u phân thùy, có khi m(cid:1245)t thùy ho(cid:1211)c nhi(cid:1221)u thùy. Thùy gi(cid:1267)a hay b(cid:1231) viêm ph(cid:1241)i, còn (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c g(cid:1233)i là tam giác viêm ph(cid:1241)i, k(cid:1219) (cid:255)(cid:1219)n là thùy d(cid:1133)(cid:1247)i. (cid:1250) tr(cid:1215) em hay g(cid:1211)p là thùy gi(cid:1267)a, k(cid:1219) ti(cid:1219)p là thùy trên. Hình (cid:1191)nh X quang là h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) bào: hình m(cid:1249) (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u; d(cid:1189)ng tam giác t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng m(cid:1245)t phân thùy hay m(cid:1245)t thùy; có (cid:255)(cid:1229)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng v(cid:1221) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i, (cid:255)áy (cid:1251) ngo(cid:1189)i vi; c(cid:1189)nh th(cid:1133)(cid:1249)ng là m(cid:1245)t hay hai rãnh liên thùy, rõ nét, có th(cid:1223) th(cid:1207)ng hay h(cid:1131)i l(cid:1239)i nh(cid:1133)ng không bao gi(cid:1249) lõm. (cid:1250) gi(cid:1267)a có th(cid:1223) th(cid:1193)y hình ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ch(cid:1261)a khí. Không có d(cid:1193)u hi(cid:1227)u co kéo các t(cid:1189)ng xung quanh. (cid:1250) giai (cid:255)o(cid:1189)n s(cid:1247)m và giai (cid:255)o(cid:1189)n thoái tri(cid:1223)n hình m(cid:1249) không (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u, do s(cid:1269) hi(cid:1227)n di(cid:1227)n cùng lúc nhóm ph(cid:1219) bào thông khí và nhóm ph(cid:1219) bào t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng. 3. Ph(cid:839) qu(cid:811)n ph(cid:839) viêm (PQPV) Hay g(cid:1211)p (cid:1251) tr(cid:1215) em do các vi khu(cid:1197)n sinh m(cid:1259). PQPV th(cid:1133)(cid:1249)ng là bi(cid:1219)n ch(cid:1261)ng sau các b(cid:1227)nh s(cid:1251)i, ho gà, b(cid:1189)ch h(cid:1195)u. Hình (cid:1191)nh X quang là các hình m(cid:1249) ph(cid:1219) bào không (cid:255)(cid:1239)ng nh(cid:1193)t, to nh(cid:1235) không (cid:255)(cid:1221)u nhau, b(cid:1249) m(cid:1249), r(cid:1191)i rác nhi(cid:1221)u n(cid:1131)i, không t(cid:1201)p trung ho(cid:1211)c m(cid:1245)t s(cid:1237) có th(cid:1223) t(cid:1201)p trung thành (cid:255)ám, không có nhánh ph(cid:1219) qu(cid:1191)n khí. 4. Áp xe ph(cid:861)i Th(cid:1133)(cid:1249)ng là h(cid:1201)u qu(cid:1191) c(cid:1259)a m(cid:1245)t b(cid:1227)nh ph(cid:1241)i c(cid:1193)p tính không (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231) t(cid:1237)t nh(cid:1133) viêm ph(cid:1241)i thùy, ph(cid:1219) qu(cid:1191)n ph(cid:1219) viêm. Giai (cid:255)o(cid:1189)n (cid:255)(cid:1195)u là hình m(cid:1249) (cid:255)(cid:1201)m (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u, b(cid:1249) m(cid:1249). Khi ch(cid:1193)t ho(cid:1189)i t(cid:1265) (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c t(cid:1237)ng ra ngoài theo ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, s(cid:1217) th(cid:1193)y hình hang v(cid:1247)i m(cid:1261)c d(cid:1231)ch ngang, thành hang m(cid:1235)ng, b(cid:1249) trong (cid:255)(cid:1221)u nh(cid:1209)n, b(cid:1249) ngoài m(cid:1249) do h(cid:1245)i ch(cid:1261)ng ph(cid:1219) bào. Khi (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231) t(cid:1237)t hình viêm ph(cid:1241)i xung quanh bi(cid:1219)n m(cid:1193)t, hang thu nh(cid:1235) d(cid:1195)n.

Hình 32. Áp xe ph(cid:1241)i (ph(cid:1241)i ph(cid:1191)i) và tràn d(cid:1231)ch-tràn khí màng ph(cid:1241)i khu trú (ph(cid:1241)i trái)

5. Lao ph(cid:861)i 5.1. Lao s(cid:1131) nhi(cid:1225)m Là s(cid:1269) xâm nh(cid:1201)p l(cid:1195)n (cid:255)(cid:1195)u tiên c(cid:1259)a BK vào c(cid:1131) th(cid:1223) ch(cid:1133)a mi(cid:1225)n d(cid:1231)ch lao. Có th(cid:1223) x(cid:1197)y ra b(cid:1193)t k(cid:484) lúc nào t(cid:1263) khi tr(cid:1215) còn nh(cid:1235) cho (cid:255)(cid:1219)n ng(cid:1133)(cid:1249)i tr(cid:1133)(cid:1251)ng thành. Hình (cid:1191)nh X quang (cid:255)i(cid:1223)n hình là ph(cid:1261)c h(cid:1255)p lao nguyên th(cid:1259)y g(cid:1239)m n(cid:1237)t lao nguyên th(cid:1259)y, h(cid:1189)ch viêm ph(cid:1241)i lao và viêm b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch. N(cid:1237)t lao nguyên th(cid:1259)y là m(cid:1245)t (cid:1241) viêm ph(cid:1241)i gi(cid:1247)i h(cid:1189)n, bã (cid:255)(cid:1201)u hóa, (cid:1251) b(cid:1193)t c(cid:1261) vùng nào c(cid:1259)a ph(cid:1241)i; m(cid:1245)t ho(cid:1211)c nhi(cid:1221)u h(cid:1189)ch r(cid:1237)n ph(cid:1241)i cùng bên ho(cid:1211)c khác bên l(cid:1247)n. Gi(cid:1267)a (cid:1241) lao nguyên th(cid:1259)y và h(cid:1189)ch viêm lao n(cid:1237)i v(cid:1247)i nhau là (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) viêm b(cid:1189)ch m(cid:1189)ch. Trong th(cid:1269)c t(cid:1219) hi(cid:1219)m khi th(cid:1193)y (cid:255)(cid:1195)y (cid:255)(cid:1259) 3 thành ph(cid:1195)n trên; kho(cid:1191)ng 50% tr(cid:1133)(cid:1249)ng h(cid:1255)p phim ph(cid:1241)i bình th(cid:1133)(cid:1249)ng. Ch(cid:1197)n (cid:255)oán lao s(cid:1131) nhi(cid:1225)m ch(cid:1259) y(cid:1219)u d(cid:1269)a vào ngu(cid:1239)n lây và IDR. (cid:264)a s(cid:1237) lao s(cid:1131) nhi(cid:1225)m t(cid:1269) kh(cid:1235)i sau khi t(cid:1239)n t(cid:1189)i có th(cid:1223) nhi(cid:1221)u tháng, (cid:255)(cid:1223) l(cid:1189)i các d(cid:1193)u tích vôi hóa v(cid:1221) sau ho(cid:1211)c không. (cid:264)ôi khi x(cid:1197)y ra tràn d(cid:1231)ch màng ph(cid:1241)i hay màng tim, lao kê; m(cid:1245)t s(cid:1237) ít bi(cid:1219)n thành lao sau s(cid:1131) nhi(cid:1225)m.

51

5.2. Các th(cid:1223) lao sau s(cid:1131) nhi(cid:1225)m ch(cid:1259) y(cid:1219)u: 5.2.1 Lao kê Do vi khu(cid:1197)n lan theo (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng máu, xâm nh(cid:1201)p ph(cid:1241)i (cid:255)(cid:1239)ng lo(cid:1189)t. Hình (cid:1191)nh X quang g(cid:1239)m nh(cid:1267)ng n(cid:1237)t m(cid:1249) h(cid:1189)t kê < 3mm (n(cid:1237)t m(cid:1249) k(cid:1217)) dày (cid:255)(cid:1211)c t(cid:1201)p trung nhi(cid:1221)u (cid:1251) phía trên tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i. C(cid:1195)n ch(cid:1197)n (cid:255)oán phân bi(cid:1227)t: - Di c(cid:259)n K th(cid:1219) kê: t(cid:1201)p trung nhi(cid:1221)u (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i. - B(cid:1227)nh b(cid:1257)i ph(cid:1241)i: t(cid:1201)p trung (cid:1251) quanh hai r(cid:1237)n và (cid:255)áy ph(cid:1241)i. C(cid:1195)n l(cid:1133)u ý ti(cid:1221)n s(cid:1265) có ti(cid:1219)p xúc lâu n(cid:259)m v(cid:1247)i nguyên nhân gây b(cid:1227)nh. - Xung huy(cid:1219)t ph(cid:1241)i: t(cid:1201)p trung quanh r(cid:1237)n, kèm b(cid:1227)nh tim là nguyên nhân. 5.2.2. Lao thâm nhi(cid:1225)m s(cid:1247)m Hình (cid:1191)nh X quang là (cid:255)ám m(cid:1249) không có gi(cid:1247)i h(cid:1189)n rõ, (cid:1251) góc ngoài c(cid:1259)a vùng h(cid:1189) (cid:255)òn; thay (cid:255)(cid:1241)i nhanh, có th(cid:1223) tiêu d(cid:1195)n hay loét thành hang. C(cid:1195)n ch(cid:1197)n (cid:255)oán phân bi(cid:1227)t: + Thâm nhi(cid:1225)m mau bay: thâm nhi(cid:1225)m Loeffler do ký sinh trùng hay siêu vi. Hình (cid:1191)nh X quang có hình m(cid:1249), bi(cid:1219)n m(cid:1193)t t(cid:1269) nhiên sau 1 tu(cid:1195)n (cid:255)(cid:1219)n 10 ngày, b(cid:1189)ch c(cid:1195)u ái toan t(cid:259)ng cao có th(cid:1223) > 50%. IDR (-) tính. + Viêm ph(cid:1241)i không (cid:255)i(cid:1223)n hình: Hình m(cid:1249) r(cid:1191)i rác nhi(cid:1221)u n(cid:1131)i, bi(cid:1219)n m(cid:1193)t nhanh h(cid:1131)n không (cid:255)(cid:1223) l(cid:1189)i di ch(cid:1261)ng. 5.2.3. Lao ph(cid:1241)i mãn tính 5.2.3.1. Lao n(cid:1237)t: Hình X quang là nhi(cid:1221)u n(cid:1237)t m(cid:1249) tròn kích th(cid:1133)(cid:1247)c không (cid:255)(cid:1221)u nhau t(cid:1263) 3 - 10mm (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính, t(cid:1201)p trung (cid:255)(cid:1229)nh, h(cid:1189) (cid:255)òn nhi(cid:1221)u (n(cid:1237)t m(cid:1249) k(cid:1217)). Kèm theo các gi(cid:1191)i x(cid:1131) co kéo các c(cid:1131) quan xung quanh. N(cid:1219)u (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231) t(cid:1237)t s(cid:1217) xu(cid:1193)t hi(cid:1227)n các n(cid:1237)t vôi hóa. 5.2.3.2. C(cid:1259) lao: là m(cid:1245)t th(cid:1223) lao n(cid:1237)t, hình m(cid:1249) tròn, (cid:255)(cid:1131)n (cid:255)(cid:1245)c, b(cid:1249) rõ, (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng kính > 2 - 3cm. Ti(cid:1219)n tri(cid:1223)n nhi(cid:1221)u (cid:255)(cid:1255)t r(cid:1239)i t(cid:1189)m (cid:1241)n, sau m(cid:1243)i (cid:255)(cid:1255)t kích th(cid:1133)(cid:1247)c càng to d(cid:1195)n, có th(cid:1223) th(cid:1193)y hình vôi hóa bên trong, c(cid:1259) lao có th(cid:1223) loét thành hang lao. 5.2.3.3. Lao x(cid:1131) hang. Lao n(cid:1237)t ti(cid:1219)n tri(cid:1223)n x(cid:1193)u s(cid:1217) loét thành hang, kèm các gi(cid:1191)i x(cid:1131). 5.2.3.4. Lao x(cid:1131). Th(cid:1133)(cid:1131)ng t(cid:1241)n ch(cid:1259) y(cid:1219)u là các gi(cid:1191)i x(cid:1131), kèm ti(cid:1219)n tri(cid:1223)n t(cid:1241)n th(cid:1133)(cid:1131)ng lao, th(cid:1133)(cid:1249)g (cid:1251) phía trên tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i, co kéo các c(cid:1131) quan chung quanh, ít thay (cid:255)(cid:1241)i khi (cid:255)i(cid:1221)u tr(cid:1231). 6. U ph(cid:861)i 6.1. U lành Ch(cid:1229) chi(cid:1219)m 2% u ph(cid:1241)i. Khi u (cid:1251) trung tâm s(cid:1217) cho hình khuy(cid:1219)t trong lòng khí ph(cid:1219) qu(cid:1191)n có th(cid:1219) th(cid:1193)y trên phim ph(cid:1241)i th(cid:1133)(cid:1249)ng, nh(cid:1193)t là CLVT; chính soi ph(cid:1219) qu(cid:1191)n kèm sinh thi(cid:1219)t cho phép xác (cid:255)(cid:1231)nh ch(cid:1197)n (cid:255)oán. Các tri(cid:1227)u ch(cid:1261)ng lâm sàng g(cid:1255)i ý v(cid:1231) trí trung tâm c(cid:1259)a u nh(cid:1133) ho, khó th(cid:1251), ho ra máu. Khi u (cid:1251) ngo(cid:1189)i vi ph(cid:1241)i, th(cid:1133)(cid:1249)ng không có tri(cid:1227)u ch(cid:1261)ng lâm sàng và (cid:255)(cid:1133)(cid:1255)c phát hi(cid:1227)n tình c(cid:1249) trên phim ph(cid:1241)i. D(cid:1193)u hi(cid:1227)u X quang là nh(cid:1267)ng n(cid:1237)t m(cid:1249), m(cid:1249) (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u, tròn hay b(cid:1195)u d(cid:1257)c, b(cid:1249) (cid:255)(cid:1221)u rõ nét, th(cid:1133)(cid:1249)ng có vôi hóa, không ti(cid:1219)n tri(cid:1223)n sau th(cid:1249)i gian dài 2 n(cid:259)m, sinh thi(cid:1219)t ph(cid:1241)i nhi(cid:1221)u khi c(cid:1195)n thi(cid:1219)t (cid:255)(cid:1223) ch(cid:1197)n (cid:255)oán. Lo(cid:1189)i u lành hay g(cid:1211)p nh(cid:1193)t (50%) là Hamartome (ch(cid:1261)a các thành ph(cid:1195)n cu(cid:1191) ph(cid:1219) qu(cid:1191)n nh(cid:1133) ch(cid:1259) mô vôi hóa: s(cid:1257)n, c(cid:1131) tr(cid:1131)n, m(cid:1253), bi(cid:1223)u bì tr(cid:1257). Các lo(cid:1189)i u lành khác g(cid:1239)m papillome, chondrome, adénome, u th(cid:1195)n kinh ... 6.2. Ung th(cid:1133) ph(cid:1241)i M(cid:1245)t s(cid:1237) tru(cid:1249)ng h(cid:1255)p ung th(cid:1133) ph(cid:1241)i xác (cid:255)(cid:1231)nh trên lâm sàng và xét nghi(cid:1227)m, phim ph(cid:1241)i v(cid:1199)n bình thu(cid:1249)ng (4 - 6 %). Nh(cid:1133)ng phim ph(cid:1241)i thông th(cid:1133)(cid:1249)ng v(cid:1199)n là ph(cid:1133)(cid:1131)ng ti(cid:1227)n ch(cid:1259) y(cid:1219)u (cid:255)(cid:1223) (cid:255)(cid:1231)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng, t(cid:1263) (cid:255)ó s(cid:1217) ch(cid:1229) (cid:255)(cid:1231)nh các k(cid:1275) thu(cid:1201)t khác nh(cid:1133) ch(cid:1257)p c(cid:1203)t l(cid:1247)p vi tính, soi ph(cid:1219) qu(cid:1191)n k(cid:1219)t h(cid:1255)p sinh thi(cid:1219)t ho(cid:1211)c hút d(cid:1231)ch ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, sinh thi(cid:1219)t d(cid:1133)(cid:1247)i h(cid:1133)(cid:1247)ng d(cid:1199)n CLVT, giúp ch(cid:1197)n (cid:255)oán chính xác h(cid:1131)n.

52

Ung th(cid:1133) ph(cid:1241)i ch(cid:1259) y(cid:1219)u là có ngu(cid:1239)n g(cid:1237)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, phát tri(cid:1223)n t(cid:1263) các niêm m(cid:1189)c ph(cid:1219) qu(cid:1191)n. Có 2 th(cid:1223): trung tâm và ngo(cid:1189)i vi. 6.2.1. Th(cid:1223) trung tâm Ung th(cid:1133) (cid:1251) các ph(cid:1219) qu(cid:1191)n l(cid:1247)n, lúc (cid:255)(cid:1195)u ch(cid:1133)a th(cid:1193)y hình m(cid:1249) c(cid:1259)a u. Do h(cid:1213)p ph(cid:1219) qu(cid:1191)n không hoàn toàn t(cid:1189)o van, nên có th(cid:1223) th(cid:1193)y hình c(cid:259)ng giãn m(cid:1245)t vùng ph(cid:1241)i c(cid:1259)a ph(cid:1219) qu(cid:1191)n t(cid:1133)(cid:1131)ng (cid:1261)ng. N(cid:1219)u ch(cid:1257)p ph(cid:1219) qu(cid:1191)n c(cid:1191)n quang th(cid:1193)y h(cid:1213)p lòng ph(cid:1219) qu(cid:1191)n, b(cid:1249) nham nh(cid:1251) ho(cid:1211)c c(cid:1203)t c(cid:1257)t, nh(cid:1133)ng soi ph(cid:1219) qu(cid:1191)n và ch(cid:1257)p CLVT là nh(cid:1267)ng k(cid:1275) thu(cid:1201)t thay th(cid:1219) hi(cid:1227)n nay, giúp ch(cid:1197)n (cid:255)oán (cid:255)(cid:1195)y (cid:255)(cid:1259) hi(cid:1227)u qu(cid:1191).. Khi U phát tri(cid:1223)n l(cid:1247)n, h(cid:1213)p ph(cid:1219) qu(cid:1191)n hoàn toàn, s(cid:1217) th(cid:1193)y hình x(cid:1213)p ph(cid:1241)i là hình m(cid:1249) tam giác (cid:255)(cid:1229)nh h(cid:1133)(cid:1247)ng v(cid:1221) r(cid:1237)n (cid:255)áy ngo(cid:1189)i vi, b(cid:1249) rõ, trong hình m(cid:1249) x(cid:1213)p ph(cid:1241)i có l(cid:1199)n hình m(cid:1249) c(cid:1259)a U. Có th(cid:1223) th(cid:1193)y viêm ph(cid:1241)i t(cid:1203)c ngh(cid:1217)n sau U ph(cid:1219) qu(cid:1191)n. 6.2.2. Th(cid:1223) ngo(cid:1189)i vi Ung th(cid:1133) (cid:1251) ph(cid:1219) qu(cid:1191)n nh(cid:1235). Hình kh(cid:1237)i m(cid:1249) (cid:1251) gi(cid:1267)a tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i, tròn, to nh(cid:1235), b(cid:1249) (cid:255)(cid:1221)u rõ hay không (cid:255)(cid:1221)u, ho(cid:1211)c có nhi(cid:1221)u chân t(cid:1235)a ra xung quanh. U có th(cid:1223) b(cid:1231) ho(cid:1189)i t(cid:1265) t(cid:1189)o hang thành dày; nham nh(cid:1251). Ít g(cid:1211)p h(cid:1131)n là (cid:255)ám m(cid:1249) thâm nhi(cid:1225)m (cid:255)(cid:1201)m, không (cid:255)(cid:1239)ng (cid:255)(cid:1221)u, gi(cid:1247)i h(cid:1189)n không (cid:255)(cid:1221)u và không rõ nét. 6.2.3. Di c(cid:259)n ph(cid:1241)i: có nhi(cid:1221)u th(cid:1223) - Th(cid:1223) h(cid:1189)t kê: n(cid:1237)t m(cid:1249) nh(cid:1133) h(cid:1189)t kê kh(cid:1203)p tr(cid:1133)(cid:1249)ng ph(cid:1241)i, t(cid:1201)p trung nhi(cid:1221)u (cid:1251) hai (cid:255)áy. - Th(cid:1223) n(cid:1237)t: n(cid:1237)t m(cid:1249) kích th(cid:1133)(cid:1247)c l(cid:1247)n 3 - 10cm không (cid:255)(cid:1221)u nhau, t(cid:1201)p trung nhi(cid:1221)u (cid:1251) (cid:255)áy ph(cid:1241)i ho(cid:1211)c xung quanh r(cid:1237)n ph(cid:1241)i. - Th(cid:1223) l(cid:1133)(cid:1247)i: các (cid:255)(cid:1133)(cid:1249)ng m(cid:1249) t(cid:1263) r(cid:1237)n ph(cid:1241)i t(cid:1235)a ra xung quanh do viêm m(cid:1189)ch b(cid:1189)ch huy(cid:1219)t, kèm hình h(cid:1189)ch l(cid:1247)n vùng r(cid:1237)n ph(cid:1241)i và trung th(cid:1193)t. - Th(cid:1223) th(cid:1191) bong bóng: là các hình m(cid:1249) tròn b(cid:1249) rõ, kích th(cid:1133)(cid:1247)c không (cid:255)(cid:1221)u nhau t(cid:1263) (cid:255)áy ph(cid:1241)i lên (cid:255)(cid:1229)nh nh(cid:1133) hình bong bóng bay.

TÀI LI(cid:1226)U THAM KH(cid:1190)O

1. Theresa C. McLOUD, (1998), Thoracic radiology, Mosby 2. Rémy jacques, (2002), Imagerie thoracique, JFR- Paris 3. Loshkajian (2000), Imagerie médicale, Éditions ESTEM 4. Giron J., Sans N., Senac J., (1998), Manuel d’imagerie thoracique, SAURAMPS médical

5. Frija J., (1995), Radiologie du thorax, Masson