Luận án phó tiến sỹ " Kinh tế nông hộ và kinh tế hợp tác xã trong sự phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa "

TRUONG D_~I RyC TONG HQ'P Tl-L~NH PHO HO CHI MINH

'

r 'i

I

NGUYEN THANH VAN

I

,I

I

I

Ir.1

'I II

x,A

KI~H Tf NONGEO V.A KINH TE HQ'P lAc "

,".

~.

,

,

TRONG SV PRAT TRIEN SA;'; XUAT NONe NGmEP HANG BOA

II If 1/n"I'

(Qua tlwc tikn d Thcmh ph{;' Ho Chi Ahnh;

"' N"~r"; r\11 ;-. 1= vnl

I

5.02.0:

Ii I! 'I I:II i I

; I , NH - R'

-.-

.""-

iT " N' i .u~.':1-.

- m~'f' N' <::r '-' .Ll~.

"

1'-;;:

vTTr ) t> R O .,,--"l~ ,. "--'.

1':.,.1...c_~

Ii.1 'i I I

Ii II

~IL ';'I-L~NH PHO HO GHi MINH 1993

TOM TAT 'r\' PR O' ,I Ii J: I' ,I ; I Ii C -~TNT~-

&.J'-\

, '.

Lu(m an duQc hoan thanh t~i

tv;'., .

).,

Trubng D~i hQc T6ng HQp Thanh photH6 Chi Minh

5"1s-:::-~ J

LAM QUANG HUYEN

N gubi huang dftn khoa hQc

Pha giao Sit, Pha tii'/n sf khoa hr;;cKinh a! BAa DUY HuAN

PM tie'n sf hhoa hr;;cKinh te'

N gubi nMn xet

thli nhat:

Ngubi nMn xet

thli hai:

Co quaIl nh$.n xet:

Lu(m an se aU'rlcbao vij tt;rihfJi dong cMim lu(m an nha nU'rJChr;;p

t(1.iTru'ong J)t;riHr;;cT8ng HC;p Thcmh phei No Chi Minh vcw luc... giO... ngay

thang ... nam 1993.

Ca tld rim !~du lug.n an tt;rithz.t viijn QuOc gia va thz.t vi?n Tru'ong

J)t;riHr;;cTBng HC;p Thanh phei No Chi Minh.

1

'"

?

'"

PHAN Me' DAU

?

"',

A'

,

""

,

TINH CAP BACH CUA DE TAl NGHIEN CUU

Thqc ti~n d6i moi cd ch€ qUaD Ii kinh t€

chinh trj phai

t6 chl1c trong ti€n

trinh pMt

n6ng nghi~p tli N ghj 10 cua BQ Chinh trj Wi nay, vdi nQi dung cd ban la: chuy~n sang Quy€t kinh t€ hang hOalS:yh9 n6ng daTIlam ddn vi kinh t€ W chu d(it ra nhl1ng van d'e cd ban va clp bach xung quanh ph:;tm tril nong h9 kinh t€ trong n6ng nghi~p. Di'eu do (KTNH) va kinh t€ HQp hie xa (KTHTX) doi hOi kinh t€ lam r5 v'e m(it khoa hQc kinh t€: Nhl1ng vS:nde ly lu~n cua kinh t€ Nong h9 va kinh t€ HTX vdi tinh each la hinh thl1C kinh t€ tri~n kinh t€ Nong Nghi~p XHCN a nudc ta.

"

""

'"

A' TINH HINH NGHIEN CUU VAN DE:

Vai tro n6ng tr!;li gia dinh duQc C.Mac trinh bay trong ~p thl1 3 bQ tu ban song Mac khOng tuy~t d6i hOa n'en kinh t€ ti~u n6ng 1. Con Ph. Anghen rS:t chti y d€n vS:nd'e t6 Chl1cHTX cua nong dan, ong lieU lu~n

1987.

r£:~T!f;:\;:-- '1

L'

~~---~

1

;~.._"-: t ,. I ",-.~~~--~

; ~. ! f , ~ ~. ..

(1) Cae Mae: TLTban. T~p thu 3. Phan II, ChUOT1g47. NXB.TB-M va. NXB-ST-Ha. N9i

tren manh da't tri§n thee eung tri§n n6ng nghi~p t6i uu la ki§u tri§n dl1a tren cd Sd n6ng tr~i gia dinh. Lenin dii nghien euu sau

thC1igian guy nghi di§m "Phai M eho nguai nong dan::6 eua hQ"l V.L. Lenin eho ding: Nong nghi~p khOng phat mQt ki§u vdi eong nghi~p va sl1 phat phat siie v'e h<;1phie h6a nong nghi~p. Ly lu?n v'e h<;1ptae h6a eila 6ng dii du<;1e v?n d\lng thanh eong CJnude Nga trong thai ky dau nh11ng nam 20 2.

ATrai-A-N6p

khiing dinh vai tro ehil

.

th§ eila kinh t~ hQ nong clan va HTX la nhu ciu ta't y~u eila sl1 phat tri§n kinh t~ hQ nong dan, gi11a KTNH va KTHTX e6 m6i quan M qua l~i trong sl1 phan eong hi~p tae ehiiit eM.

Kinh t~ n6ng hQva KTHTX dii va dang thu hu t sl1quan tam nghien euu eila nhfeu nM khoa hQe kinh ~. Tu dau th~ ky nhfeu nguai dii tien tri§n eila khoa hQe - dean ding kinh t~ nong hQ se eh~t truoe sl1 phat ky thu?t, eua sl1banh truong kinh te:TBCN, nhung KTNH vftn t6n t~i eho de:nngay nay. a My nhi'eu nha kinh t~ eho ding qua trinh phat tri§n kinh t~ nong tr~i gia dinh se di~n ra a ta't ca cae nude trong tudng lai. anude ta KTNH va KTHTX dii va dang la de tai nghien euu eila nhfeu nha kinh t~ 3 . Nhin chung trong cae e6ng trinh nghien euu cae tae gia deu khiing dinh vai tro KTNH va KTHTX trong phat tri§n nong nghi~p hang h6a.

Ke:thua nh11ngthanh Wu nghien euu eua cae tae gia trong va ngoai nude, Lu?n an nay ti~p t\le nghien euu KTNH va KTHTX trong thaiky ehuy§n sang kinh te:thi truang .tren dia ban T.P Ho Chi Minh g6p ph'an

~ (1) ~aC-Anghen: Tuy~n t?P - T?p VI,trang 586. - T?p V trang 563 NXB.ST- Ha NQi

(2) V.L~nin: Toan t?P (Tieng Vi~t), T?p 17 trang 182. NXB-TB-M-1979: T?p 44 trang

422 NXB-TB-M-1978. T?p 45 trang 692, NXB-TB-M- 1978.

(3) Chu HCruQuy: NhCmg van de can giai quyet M dua nOng nghi~p VN I~n san

Ian. T~p chi NN va CNTP S6 362 (8/1992)

nOng tr~i gia dlnh T~p chi TILL S6 6

tMn

thOn Va nOng d~n VN

xuat - Chrr Van L~m: Hqp tac hoa NN.VN: Lich Slr - van de - tri~n v9ng. ST.HN 1992. - Dao The Tuan : Qua trlnh phat (6/1992) - Nguy~n Sinh Cuc: ThlfC tr~ng NOng nghi%p, nOng 1976-1990: NXB.TK.HN 1991 - ... Xem th~m danh ml,)cT/L tham khao cua Lu{inan.

~984. .

2

giai quy~t nhung va'n de ma th1/c ti~n d5i mdi kinh t~ dang diilt ra.

Mt;1CDICH NGHIEN COO CUA LuAN AN

Lam r6 v'e m~t 19 lu?n kinh t~:

Vi~c th1/c hi~n va phat

tri€n

kinh t~ hQ Hong clan san XU/lt hang hOa, trong m(>t ch~ dQ hc;1Ptac hOa phu hc;1Pvdi nhu ctu cua KTNH vdi m'Q.etieu va di'eu ki~n kiIlh t~ -xa hQi tung gill do~n la con duong dung d~n d~ phat

tri~n n'en Hong nghi~p XHCN a nude ta.

NHI~M Vt;1CUA LuAN AN

Phan tieh th1/e tr~ng cae hinh thue KTNH, KTHTX da va dang t'on tl;titrong Il'en kinh t~ Hong nghi~p a nude ta, tren co sa s1/ phan tich do, v~eh ra:

- Kinh t~ hQHong clan la ph~m tru kinh t~ khaeh quan, la hinh thuc eua kinh te Nong

tri€n

kinh te cd ban eua san xuat Hong nghi~p. 81/ phat h9 se clAn Wi nhu ctu hc;1Ptac, dAn tdi hinh thanh HTX.

tri€n

- HTX la hinh thuc phat

tri€n

phuong huang, nhung

kinh te Hong dan, xa hQi hoa kinh te Hong dan, kinh te' hQ Hong clan phat trong s1/ phan cong va hQp tac ydi cae lol;tihinh HTX la con duC1ngxa hQi hOa Hong nghi~p ma nude tri~n san xua't Hong nghi~p hang hOa. Tren co ta cin v?n d'Q.ngM phat giai phap, vdi nhung mo sa do d'e xua't nhung hinh kinh te't5 chuc thich hQp cho s1/ phat tri~n Hong nghi~p hang hOa tren dia ban thanh ph6 Ho Chi Minh.

NHlrNG NET Mal VE M~T KHOAHQC CUA LuAN AN

1. Vdi tinh cach la hinh thuc kinh te' co ban trong Hong nghi~p hang hOa, KTNH chi phat buy duQc vai tro cua no trong m6i quan M phan cong va hQp tac vdi cae hinh thuc KTHTX do Hong clan t5 chuc ra. Vi~c duy tri va phat tri€n kinh te Hong hQsan xua't hang hOa la n'en n'en Hong nghi$p san xuat hang hoa XHCN a nudc tang d€ phat tri€n ta.

2. Kinh te' HQp tac xa t'on ~i do nhu c'au cua KTNH la hinh thuc t5 chuc cua kinh te' hang hoa Hong nghi~p, chi hinh thanh tren co sa phat tri~n KTNH. HTX la t6 chuc kinh te' thq'c hi$n sq' hQp tac kinh te'

3

;::.,

-

giua cac hQ Dong dan, la hinh thuG xa hQi h6a nhO d6 kinh te Dong clan hOa nh~p dueJCvdi thi truong, duy tri st:ft6n tf}.iva phat tri~n ngay cang cao cua no. KTNH va KTHTX la hai.hinh thuG kinh te song song t6n tf}.ilau dai trong qua trinh phat tri~n Dong nghi~p hang hOa d nudc ta. , ~, Y NGHIA THl)'CTIEN CUA LU~N AN

Hoan thanh lu~n an se dong gap mQt ph'an vaGvi~c lam phong phu them ly lu~n ve KTNH va KTHTX la nhung van de cap thiet d~t ra cho gidi khoa hQc kinh te a nudc ta.

cO' sa LV LuAN vA PHUONGPHAp LuAN

Co sdly lu~n cua lu~n an 130nhung quaD di~m khoa hQc tU cac nha tU duong loi ubi mdi kinh te cua Dimg va nba nudc ta, nhat \kinh di~n, la tit N ghi quyet Df}.ihQi VII tdi nay. Ngoai ra lu~n an cOn tiep thu nhung tlnh quy lu~t, nhung tu t11dng phu heJP tU nhung Gong trinh nghien cuu cua cac taG gia trong va ngoai nudc.

lich sit,

. Ngoai phuong phap lu~n chung la chu nghia duy v~t bi$n chung va lu~n an v$.n d\lng phuong phap di'eu tra - rut

chu nghia duy v~t thong ke, h$ thong hOa, tbng heJp, ket h<;1pvoi pban tich kinh te... ra ban chat

titng van de nghien cuu.

Ket cau cua lu$.n an g6m co: Ph'an ma d'au, nQi dung 2 chuong, ph'an lu$.n va danh m\lc tai

li$u tham kh3.o.

ket

4

2

NQI DUNG CO BAN COA LU~N AN

NQi dung eua 1u~n an duQe tM hi~n trong 142 trang - vdi 16 bi~u bang th6ng ke cae lo~i. Phan ra 2 ehudng, 6 tiet

CHUdN G I KINH TE NONG H9

ra ket 1u~n: vi~c th\1C hi~n va phat

Trong ehudng nay 1u~n an phan tieh 1y 1u~n v'e KTNH, qua d6 xac dinh vi trf vai tro cua KTNH trong S\1pMt tri~n n6ng nghi~p hang hOa a nude ta. Tren cd sa d6 nit tri~n tri~n nong KTNH 1a s\1 tac d9ng dung hudng, h<;fpquy 1u~t d~ pMt nghi~pXHCNa nude ta. Phan tfch th\1Ctr~ng KTNH, d'exutit roo hinh pMt

tri~n KTNH tren dia ban thanh ph6 H6 Chi Minh.

~,

~

,

""

~

~,

~"

TIET 1: KINH TE NONG HO'LA HINH THl1C KINH TE NEN

?

""

~

~,

~

,

~

.;

TANG DE PHAT TRIEN SAN XUAT NONG NGHII;P HANG HOA:

Trong tiet nay, 1u~nan xac dinh: KTNH 1a hinh thuc kinh te n'en

tang d~ phat

trilin san xutit n6ng nghi~p hang h6a. D6i tu<;fng san xutit

5

va phat

tri€n

tinh clan trai v'e ph~n b6 khOng gian cua san xuat,

tinh khOng th~ kh6ng che d6i

tinh khOng th€

cua Dong nghi~p la nhung sinh V?t co quy lu?t sinh tntang tri€n d~c thii. Do do ket qua cua san xuat Dong nghi~p do ket qua sinh truang va phat cua sinh V?t quyet dinh. M~t khac san xuat Dong nghi~p di~n ra trong mQt khOng gian rQng IOn chili s1.1taG dQng tr1fc tier cua thien nhien, vi V?y qua trinh th1.1Chi?n san xuat Dong nghi?p mang tinh tinh chat d~c thu: lien tt}.c v'e thOi gian sinh tru'ang va phat tri~n cua d6i tuQng san xuat. Tinh thai V\l cua san xuat, tinh khOng d6ng nhat giua thai glaD laD dQng tinh khong cin b~ng cua qua trinh v?n hanh san va thOi glaD san xuat, thay truDC nhung bien dQng cua xuat, thien nhien, xac dinh lQi ich kinh te trong tUng bQ ph?n Gong vi?c...

Nhung tinh chat

tuQng cua san xuat

trong su6t qua trinh

tren dbi hoi m(Jt ki~u t6 chuG kinh te giin b6 nguoi laD dQng voi d6i san xuat. KTNH la hinh thuG kinh te lay gia dinh Dong d~n lam ddn vi san xuat, KTNH d1.1atren quy'en sa hUll tu nMn v'e tu li~u san xuat pMn Gong la hinh thuG t6i UUM th1.1c taG va gioi tinh... laD d(Jng t1.1nhien theo tu6i hi?n san xuat Dong nghi?p.

Tuy nhien trong th1.1Chi?n va phat

la s1.1thieu th6n v'e v6n lieng,

tri€n Dong nghi~p hang h6a t?t cua n6 la: s1.1bat 11.1Ctrudc nhung bien KTNH bQClQ nhung khuyet tru'ong, 130kha Dang h~n che trong ung dt}.ng khoa hQc, ky dQng cua thj thu?t va Gong ngM moi vao san xuat, tu li~u san xuat v.v... Di'eu d6 tat yeti dbi hOi Dong d~n phai hQp taG l~i t~o thOng qua d6 KTNH ho?t dQng hba nMp vao kinh te xll hQi. ra KTHTX, Vi Ii do nay: trong kinh te hang h6a, val trb KTNH chi duQc phat huy khi Dong hQla thanh vieD cua M thong KTHTX do Dong d~n t1.1nguy?n t6 chuG ra.

Val

trong qua trinh phat

trb KTNH duQc khimg dinh dlly du hdn qua vi~c v?n dt}.ng khOng thanh Gong mo hinh HTX t?P tM h6a (TTH) d Vi~t Nam va cac nUDCXHCN tru'dc d~y: Mo hinh HTX nay duQc hinh thanh tren cd sa t?P th~ h6a san xuat, pMn phoi... dll dftn t?P th~ h6a tu li~u san xuat, tieu KTNH voi tinh each 130hinh thuG kinh te n'en tang cua den tri?t san xuat Dong nghi~p. Vi v~y cang c6 g~ng hoan thi~n KTTT, thi san xuat Dong nghi~p Gang lam vao kh6 khan, be t~c: chfll1g h?n nhu a nuDc ltia tU ta, (1980) cM caD nhat

tri~l}iHTX - TTH dll lam cho Dang suat 10 nUDC CMu A{1959) xuong nUDC thap nhat

6

trong

(Bang 1). Vi v~y vi~c d6i mdi kinh t€f nong nghi~p xac dinh hQ nong clan tri§n hqp quy lu~t. la don vi kinh te t\l chu san xu at hang h6a la s\l phat Suc song cua KTNH la van d'e IQi ich kinh te. Trang san xu::1'tnong

thich ung vdi KTNH. Trang hinh thuc KTNH,

th~ xac dinh IQi ich kinh t€f trang tUng cong vi~c C1,1th~. nghi~p;khOng M{lt kliac d::1'tdai, tu li~u san xu::1'td{lc bi~t cua nong nghi~p dbi hoi qua trinh diu tu mang tinh nhan qua. S\l th\lC hi~n IQi ich kinh te cua nong clan trang nong nghi~p la mQt qua trinh lien t1,1Cthong nh::1't,khong chia tach. Ket qua san xu::1'tla k€ft qua cua taan bQ qua trinh ha~t dQng cua nong clan giin vdi taan bQ qua trinh tai san xu::1't,vdi s\l tinh t€f cua doi song sinh v~t dbi hOi s\l ti mi tung gio, tung phtit. S\l th\lC hi~n ich lqi kinh t€f nhu v~y chi IQi ich kinh t€f hOrn nay giin vdi ngay mai, IQi ich kinh te cua ha~t dQng nay giin vdi ho~t dQng khac... ~a thanh moi quan h~ lqi ich gin b6 ch{lt eM nong clan vdi ruQng d::1'tvdi doi tuQng san xu::1't.

Khae vdi linh V\lCsan xu::1'tcong nghi~p, s\l phat

tri§n cua sue san tang cuong S1.1giin b6 m~t

nong nghi~p luon dbi hOi pnai lac QQng vdi doi tuqng san xu::1't.Trang thlfc hi~n san xu::1't

xu::1'ttrang thi€ft ngtidi tri~n kinh te cua nong hQ tach din nhung linh hang bOa, nhu Cau phat ho~t dQng ma neu th\lc hi~n a ph~m vi ngaai nong hQ vdi v1.1c,nhung cae hinh thuc kinh te khac va s\l phan cong va hi~p tac khac S8 mang l~i hi~u qua cao hon nhung nhu Cau nay d:1n Mn hinh thanh KTHTX cUa nong clan.

S\l phan cong xi hQi l::1'yhQ nong clan lam don vi co sa chi hinh thanh trong qua trinh phat tri§n kinh te hang bOa. Trang s\l phan cong xi hQi nay m6i hinh thuc kinh te chi t6 chuc th\lc hi~n nhung eong do~n nh::1'tdjnh cua qua trinh tai san xu::1'tnong nghi~p hang h6a ma n6 Gem l~i hi~u qua caa nh::1't. Trang moi quan M nay, vdi tu each la hinh thuc kinh te n'en tang cua san xu::1'tnong nghi~p KTNH d6ng vai tro co sa, quyet dinh.

TIET II: KINH TE NONG HQ val VI$c HiNH THANH KINH TE TH! TRuONG

Tren co sa Ti€ft I, tiet nay lu~n an trinh bay vai tro KTNH trang nong nghi$p hang bOa. Nghien cuu s\l phat tri§n kinh t€f nong nghi~p

7

euathe giOi, cae Me gia v~eh ra: Kinh te hQtiEi1;1Dong trong moi truong tv do phat tri~n san xuat kinn doanh se tat yeu ehuy~n thanh kinh te hQ Dong tr~i, ngttoi ta gQi la kinh te Dong tr~i gia dinh 1. La kinh te hQ Dong dfm d trinh d(J phat tri~n caD eua kinh te hang boa, nhu vfJ.y qua trinh phat tri~n tv nhien eua kinh te Dong hQ tit hQ ti~u Dong den hQ Dong tr~i ehinh la qua trinh hinh thanh va phat tri~n eua nfm kinh te Dong nghi~p san xuat hang h6a.

Trong qua trinh phat tri~n kinh te hang bOa,n'en Dong nghi~p the giOi phat tri~n theo hill con duong: ho?e kinh te d~i don di'en TBCN ho?e kinh te Dong tr~i gia dinh. Ve hai con duong nay cae nha sang l~p ehu nghia Mac thlia nh~n: con duong phat tri~n Dong tr~i gia dinh la sv phat tri~n nhanh chong Ive lu<;,ngsan xuat, nude My va cae nude co n'en Dong nghi~p phat triEin caD, hinh thue kinh te pM bien trong Dong nghi~p la Dong tr~i gia dinh (xem bang 2).

f l f i t F

truong

io.

l,

DEiPhat

Ljeh s\1 phat triEin KTNH eho thay: kinh.te hQti~u Dong thap hdn kinh te hQ Dong tr~i v'e trinh d(J kY thu~t va eong ngM eua san xuat, v'e trinh d(J xa hQi hoa kinh te...Tli kinh te hQ tiEiu Dong den kinh te hQ Dong tr~i qua trinh ehuy~n hoa di€Jn ra d'an d'an tli thap tdi caD. Khi Dong hQco nhu c'a.ubue thiet phiii d6i mdi eong e\l va ky thu~t eua san xuat, nhh.m thay d6i phudng thue canh tae, dap ung nhl1ng nhu c'a.ueua la thai diEim KTNH ehuyEin bien quyet djnh sang san xuat thj hang bOa ehuyen mODboa, trd thanh te baa eua n'en kinh te thj truong. tri~n KTNH e'an tieh eve t~o ra moi truong kinh te thieh h<;,pgiup eho KTNH phat buy bet ti'em Dang dEiehuyEin sang san xuat hang bOa ehuyen man bOa. Trong di'eu ki~n nude ta hi~n nay, kho khan ehu yeu la trinh dQ thap k€!nl eua pMn eong xa hQi,vdi quy mo binh quEm 0,57 ha, 5 nhan khl1u, 2,5 laD d(Jng, tfem Dang laD dQng trong m6i hQ Dong clan ehl1a duc;1es\1 d\lng co hi~u qua. N ghien euu KTNH eua the triEin Dong nghi$p hang boa, KTNH phiii co di~n gidi eho thay: DEi phat tieh canh Me va mue s\1d\lng laDd(>ngh<;,ply, eh£ng h~n nhl1d cae nude CMu A, mue khiem ton nhat hi~n nay la tli 1 ha/hQ va 1,2 laDd(Jng/ha. (Bang 3 va 4).

(1) Xem: 1 va 2 chu thich trang 2 (phan mo-Oau) - N6ng tr?i

la dcrn vi san xuat co gia tri n6ng phiim ban ra hang nam tu 1000 USD. - Xem CONUGIN. Kinh te n6ng tr?i My. TruOng D?i h9C KT.TP.HCM, 1990 - trang 23..

~:

8

V~n d~ ~o m6i truong kinh te'a day la ci1n d'au hi mQi m~t, nhanh tt'! cd ciu nganh ngh'e de'n chOng thay d6i cd c~u kinh te' n6ng nghi~p, cd ciu cay tr6ng, v~t nu6i, ~o ra quy m6 thiGh hc;1Pnh~t cho sl1 phat tri~n KTNH cua thanh phO'.BAng vi~c chuy6n cfan mQt b9 pMn laD dQng thu'an n6ng sang cha.n nu6i, che' bie'n n6ng philm va djch V1} la nhung ngimh thanh phO' co ti'em Hang Idn, la nhung Hnh V1!ekinh doanh mang I~i hi~u qua kinh te' caD (Bang 5). Dfeu nay d~t ra, vi~c phat tri6n caq nganh ngh'e phi n6ng nghi~p 0-n6ng tMn la v~n d~ cOYnghia quye't tri~n kinh te' hang hOa. djnh vi~c phan c6ng laD dQng mdi, thuG dily phat

thie'u ruQng Gilt phai

tri6n kinh te' Hong tr~i

eho qua trinh phat

tilt ye'u no phai

D6 thuc dily sl1 chuy6n hOa kinh te' n6ng hQ, pMi chu y hoan thi~n nhung di'eu ki~n din thie't cd ban nhu: v'e che'dQ sa hliu, SU:d-q.ngruQng d~t: n'en kinh te' Hong tr~i cua the' gidi dl1a tren nhung hinh thue sa hliu da d~ng: nude nao cung co sa hliu nha nudc va sa hliu tu nhan, che' dQ Hnh canh, thue mudn rtIQng Gilt la pM bie'n, duqe phap lu~t tht'!a nMn. Ve ciu true: quy'en sO-huu giin vdi quy'en sU:d-q.ng duqc tM hi~n trong cae Hong tr~i eo ruQng Gilt rieng: quy'en sO-hliu tach khai quy'en sU:d-q.ng linh canh mQt ph'an hay toan thE! hi~m a Hong tr~i tren the' bQ. Vi~e Hnh canh ruQng Gilt dE!phat la binh thuesng va ph6 bie'n (bang 6 va 7). kMng gay mQt tra ng~i gidi HaD. Tt'! day eo tM nh~n djnh: quy'en sU:d-q.ngruQng d~t theo Hie'n phap nude ta quy dinh la kMng tra n~i tri6n kinh te' Hong hQ. 811taeh resi quy'en sO-hliu va quy'en sU:d-q.ng rtIQng Gilt la ti'en tri6n kinh te' Hong hQ trong di'eu ki~n ehe' dQsa huu toan clan d'e d6 phat v'e rtIQng Gilt, nhu v~y quy'en sU:d-q.ng rtIQng Gilt tci thanh ye'u to' eua kinh te' hang hOa thi thanh dO'ituqng trao d6i. Nha nude c'an eo cae dinh che' thUG dily luu chuy6n rtIQng Gilt theo quy lu~t kinh te' hang hoa.

tci d6 ph at

Ve phan Gong laD dQng xii hQi, d6 hinh thanh phan Gong laD dQng la cae quO'c gia d'eu dily xii hQi mdi viln d'e th1!C hi~n co tinh quy I~t m~nh ho~t dQng khuye'n Hong, Nha nude h6 trc;1Hong clan ngay cang caD, kE!ca baa tieu san philm. Day la cai gia pMi tri6n san xuilt Hong nghi~p trong bude di ban d'au t~o s1! ehuy~n hoa kinh te' a mQt nude Hong nghi~p.

9

A'

A'

A'

A

'"

:.

"

TIET III: THU'CTRANG vA PHlJO'NGHuaNG PHAT TRIEN , KINH TE NONG HQ TREN O!A BAN THANH PHO HO CHI MINH.

Tie't nay lu~n an phan tieh nhung d?e dir;m t1.1nhien, kinh te', xa thve tr:;tng kinh

trir;n KTNH, khai quat

hQi chi phoi de'n tinh hinh phat te' nongh(>:

Tit khi thve hi$n Nghj quye't 10 - B(>Chinh trj

tai nay, kinh te' nong hQ eua thanh pho No Chi Minh da phat buy duQe val tro tieh eve trong san xuat, nhd do thu nh~p tang nhanh, dOl song kinh te', xa hQi nong thOu duQe cai thi$n n19i miiit. Chimg h:;tn nhu d hai dia ban HTX Linh Xuan va HTX Phuoe Long huy$n Thu Due: Tit 1987 den 1991 thu nh~p eua kinh te' nong hQ tang 333% d Phuoe Long, va 500% d Linh Xuan (xem Mng 8). Tuy nhien phai nMn ro bell trong sv ehuyr;n bie'n chung d6 m(>t b(>pMn KTNH da phat trir;n vUQt leu thanh nhung nong tr:;ti VOlthu nMp hang tram tri~u d6ng/nam, M(>tb(>pMn khae ehitng 15% trong d6 me)t be> tren telng sol:;ti khOng thr; tv ehu san xuat kinh doanh, pMn nhO rat ngheo dol. Con d:;tibe) ph~n KTNH da va dang tv ehu san xuat kinh doanh VOlxu the' ngay eang tie'n be>,nhung con thie'u than v'e van lie'ng va cae di'eu ki$n md r(>ng san xuat, con lung tung trong vi$e trir;n san xuat kinh doanh. Iva ehQn xae djnh phuCing huang d'au tu phat

ST!din thie't doL hoi

tang cuiJng vai

Di sau phan tieh thve tr:;tng v'e eCicall nganh ngh'e, v'e thu nMp, v'e tr:;tng thai pM bie'n eua sti d\lng van, v'e quan h$ rue>ng dilL. eho thay: thve hi~n san xuat hang h6a nhO, kinh doanh t6ng KTNH thanh phola hQp, vita tr6ng trQt, ehan nuoi, vita lam tat ca ngh'e gi mang l:;ti thu nMp. Dat dai, van lie'ng la nhung nhu Cau cap thie't dang d?t ra eho vi$e md re)ng san xuat. Nhin chung ehua co sv bien deli tieh eve trong eCicall tr6ng trQt ehua di vao ehuyen canh, ehan nuoi va cae nganh san xuat: trir;n duQe. Tit tir;u thu eong nghi$p co tfem nang Ion nhung chua phat thve tr:;tng lu~n an trinh bay fro quan IJ nha nu{Jc cua chinh quy'en Thanh pho.

M9t Ia: Cling co quy'en quan Ii Nha nuoe va quy'en lam ehu thve trir;n kinh

thee phuCing huang ph at

sv eua nong clan doi VOlru(>ng dat te' nong nghi$p hang h6a.

Hai Ia: 6n djnh Hnh vve lull thOng hang h6a, dr; dap ling yell e'au

6n djnh san xuat.

10

Ba la.:Nha nude h6 tr<;1v'e rei ehinh va ky thu~t. Day la v~n d'e co

tinh quy lu~t trong qua trinh phat tri~n kinh te"nong nghi$p.

Bon la.' Nha nude gird quy€t

t6t va'n d'e nong hQ ngh~b. Nong hQ ngheo dudi goe de}phat tri~n KTNH c'an dU<;1Cgiai quyet thee hudng d'au tu phat tri~n thl1Chi$n sl1 phan cong lac de}ngmdi trong nong nghi~p va nong than.

Trong chuang nay lu~n an cling trinh bay phuong hudng phat tri~n

thac dU<;1C

kinh t€ nong hQeua thanh ph6 vdi quan di~m co ban la: khai l<;1ithe kinh te"cua thanh ph6, phat tri~n da d~ng h6a nganh ngh'e, tirng budc hinh thanh san xua't chuYEmman hoa, ~o co ca'u san xua't mdi. Lu~n an de xua't mo hinh kinh te",vdi mo hinh I -mo hinh hQnong clan kinh doanh t6ng h

Ket thUc chuang I lu?n an xac djnh: Kinh te"nong hQ chi co tM

I

phat huy du

---=-"""--'~-.-~

~

;

""""

I' n\J ;\;L ,;!:1 "",' ,- ';

'O;" , ~O; .."

r"""'" i "I, ~ I i\", !~~""l":"';"'j'f'~o,'~.~..\ doOr-"" """ ,,' I i \ ',~ ~, ~

._-"'~

"

" "--

\.,

CHUaNG II KINH TE HQP TAc xA

~

~

! i I

Chuang nay eua lu?n an phan tich kinh te" h<;1ptac x:1 dudi goc dl) ph?m tru kinh te .. t6 ehttc, vdi each tiep ~n mang tinh phuong phIlp lu~n: Phan tieh sl1v~n d~ng kinh te HTX trong n'en kinh te"the"gidi va nude ta, rut ra nhllng va'n de Ii lu?n, t1! do xac djnh phuong hudng va de xua't mo hinh HTX trong nhung nam 90 cua thanh ph6.

A'

AI'..

A'

,..

,

.

~ TIET I: NGUON GOC VA BAN CHAT CUA HqP TAC XA

Tir h<;1pMe lac dl)ng de"n h<;1ptae kinh te"la sl1 phat

tri~n t~ nhien, lac dl)ng mang tinh xii hQi eua con ngudi. H

tir ban chat

xua't phat

11

la nhung phudng thuG trong d6 lac dQng va ho!;lt dQng kinh t€ cua nguoi ta duc;1cth\fc hi~n. Hc;1PtaG voi tinh cach 130phudng thuG th\fC hi~n kinh t€ xua't hi~n t6 chuG cua n6 130HTX. HTX la hinh thuG kinh t€ t6 chUG , hinh thanh do nhu cali hc;1PtaG cua cac chu tM kinh t€ trong san xua't kinh doanh himg h6a.

tri~n, nhung Hnh Vt1ckinh t€

t~p th~. Kinh t€ ~p th~ (KTTT»

chung. Kinh t€

Hc;1PtaG xa 130hinh thuG th\fC hi~n s\f ph at tri~n kinh t€ nong dan, HTX chi th\fC hi~n nhung chUG nang kinh t€ hang h6a ma kinh t€ nong h9 khOng c6 khii nang th\fC hi$n, hoi;ic th\fc hi~n kern hi~u qua. L\fC luc;1ngsan xua't cang phat chung cang gia thi kinh t€ HTX cang ma r(>ng, kinh t€ HTX khac v'e ban cha't vdi tang, kinh t€ ti€m 'kinh t€ nong 130s\f t'ri$t la'y h9 nong daTI lam cd sd. HTX hinh thanh dan, con kinh t€ HTX thi do nhu cali hc;1PtaG kinh t€ giua cac h9 nong daTI san xua't hang bOa, do d6 HTX c6 nhieu hinh thuG, tudng ung vdi nhi'eu trinh dQ khac nhau: a bu6i d'au HTX xua't hi~n nhu mQt hinh thuG lien kfit tudng trc;11§.nnhau cua cac h9 nong dan, d'an d'an trong qua trinh phat tri~n vai tro KTHTX duc;1Ckhi\ng dinh, HTX hinh thanh tal san chung v'e v6n, v'e tu li~u san xua't d~ th\fC hi$n cac ho!;lt dQng kinh t€ chung nay la c6 phfm, c6 dong la h9 nong daTI - HTX la mQt doanh nghi~p c6 kinh t€ tu cach phap nhan. Kinh t€ HTX va KTNH la hai hinh thuG kinh te song song fan t!;lic6 quan h~ dung hQp vdi nhau. Trong m6i quan h~ nay kinh "HTX la s\f be) sung, phl).c Vl).cho kinh t€ n6ng daTIvi th€ ma thi€u te h9 nong gi cii" 1. Do d6 HTX la hinh thuG xa hQi h6a kinh t€ nong dan, xa hQi h6a san xua't nong nghi$p.

Cu6i th€

ho?t dQng ky 19, tren th€ gidi HTX da trd thanh ph6 bi€n, trong h'au h€tcac Hnh Vt1ccling ung d'au VaGqua trlnh t!;lOra nong ph&m va ch€ bien, tieu thl). san ph&m nong nghi~p. Cac HTX thuong lien k€t vdi nhau trong tUng dia phudng va trong phq.m vi ca nudc, c6 vi trf quan trQng khOng nhung trong Hnh v\fC kinh t€ ma cii trong linh v\fc chinh tri xa hQi. Trong ta't ca cac qu6c gia c6 phong traG hc;1PtaG h6a phat

daTI thi HTX se khong c6 y nghia

(1) A.V.Trai-A-Nop: Tom tat bili gian~ ve Hqp tac hoa (Tieng Nga) M.1925

12

tri~n, ngt1oi ta deu nMn thay stt h6 trt;1 d~e Itte eua Nha nude v'e m~t l~p phap v'e kinh ti3, tal ehinh... Nha nude khOng can thi$p vaG ho~t dl)ng kinh ti3 eua HTX.

Ve HTX dudi CNXH, V.Lenin la ngt1oi ki3tht'!a nhung tu-tudng ctia eoi HTX la bude qua dl) sang xii hQi mdi Mng con C.Mae va P.Anghen duong d@tii3p thu nh:1t d6i vdi nong dan; ehi3 dl) eua nhung xii vien HTX van minh la ehi3 dl) XHCN - Ong dii v~eh ra cae hinh thlle va nguyen t~e t6 ehlle hQp tae h6a 1 HQp tae xii dudi CNXH theo tu tudng eua Lenin, dii duQe v~n d1.).ngd nude Nga - Xo vii3t trong thai ky nhung nam 1920. Di3n nam 1929 d nude Nga HTX eung tieu dii lien ki3t 60% nong hQ, eung cap 70% v~t tv, 85% may mac, eong e1.).,70% sua, khoai tay... phong traG HTX e6 bude phat

tri~n hQp quy lu~t 2 .

Sau khi Lenin m:1t, tu tudng t~p th~ h6a th6ng tri

trong duong 16i eua Dang Cl)ng San, dftn Mn hQp tae xii trong luu thOng duQe thay b~ng M th6ng dan bi euong bue vaG cae nong trang t~p tM. Kinh ti3 t$.p th~ ra dOl va trd thanh mo hinh kinh ti3 t6 ehlle d~ eM t~o XHCN d6i vdi nong nghi$p. Mo hinh kinh ti3 HTX - t$.p th~ h6a duQe cae nude qua dl) leu CNXH day eong xay dtfng nhung ki3t e1.).ekhOng mang l~i Mt qua, Mi n6 khong la hinh thlle kinh ti3 HTX eua nong dan, n6 la hinh thlle thu tiem pMi kinh ti3 nong dan, thu tieu ehu th~ hQp tae va do d6 thu tieu Stf hQp ~ae, th$.m chi thu tieu ca nhung di'eu ki~n eua ho~t dl)ng kinh ti3.

Tt'! eu6i nhung nam 1980 di3n nay d tat ca cae nude KTTT duQe ehuy~n d6i thanh kinh ti3 n6ng hQ va cae hinh thlle HTX eua n6ng dan. Nude ta vdi duong 16i phat tri~n kinh ti3 hang h6a l:1y hQ n6ng dan lam don vi kinh ti3 W ehu la di'eu ki$n quyi3t dinh eho Stf hinh thanh va phat tri§n cae hinh thlle HTX eua n6ng dan. Tuy nhien kinh ti3 t$.p th~ HTX hi$n nay vein con la v:1n de t6n t~i cln giM quyi3t.

(1) V.L~nin loan t~p - T~p 38 - TB.M.1978 trang 249. Toan t~p - T~p 44 - TB.M.

kinh nude, ti3 nong co quail Nha hQ bi x6a bO, nong

13

1978 trang 243-244 (2) Xem: Chlr Van LAm:Hc;rplac h6a NOng nghi~p Viet Nam. Lich Slr - van de - tri€in vong. ST.HN 1992 Trang 133-134

TIET II: THlfC TR~NG HTX CUA THANH PHO

Trong Dongnghi~p thanh ph6 Ho Chi Minh tU Nghi Quyet 10 - BQ Chinn tri tOi nay t6n tq.i 2 mo hinh HTX la: HTX - kinh te t~p th§ va HTX moi nay sinh do nhu Caliphat tri§n kinh te la hinh thuc KTHTX cua Dong daD.

HQP roc xa KTTT khac v'eban cha"tvoi cac hinh thuc KTHTX cua Dong daD vi KTTT la hinh thuc kinh te d\1a tren Cdsa t~p th§ hOa tt! li~usan xuc1t,~P th§ hoa san xuc1t... H?u qua la xoa bO kinh te Dong daD. Trong KTTT ngt!bi Dong daD chi' ddn thu'an la mQt sue lac dQng, ph"lfthuQc bean toaD vao HTX. Th\1Cte cho thc1y:S\1 thiet l?p KTTT da dADden tri~t tieu d(>ngl\1Ckinh te cua ngt!bi Dong dim vi toaD bO lQi ich kinh te cua chu tM kinh te: chu sa htiu, chu kinh doanh da bi vi phq.m nghiem trQng Mi vi~c d~t lQiich kinh te cua t~p th§ leu tren tc1t ca. Ph'an thu liMp cua Dong daD tU S\1phan ph6i thee lac d(>ngchi'ngang muc sinh t6n M san xuc1tva tai san xuc1tsuc lac dQng. S\1 tr6ng r6ng v'e lQi ich kinh te khien cho Dong daD tham gia lac dQng t~p th§ chi' la s\1 Mt buQc vi khong co sinh ke nao khac va hoq.t dQng do tc1tyeti chi' eam chung ngang muc sinh t6n. Chinn vi V?yKTTT khOng pMi 1abt!oc giai phong lac dQng.

Khong phat tri~n dt!Qcsuc san xuc1tkhong tq.o ra dt!Qcsan ph

TU nhting d?c trung tren cho thc1ykinh te ~p thf£ khong pMi 1a hinh thuc phat tri§n kinh te Mi no khOng thOa man khat v9ng kinh te cua ngt!bi Dong daD trong giai doq.nhi~n nay. Chinn vi the no khOng th§' la hinh thai kinh te cua CNXH - Kinh te t?P th§ th\1Cchat 1a hinh thai phi kinh te vi no d

Tren dia ban thanh ph6 Ho Chi Minh. Lo~i HTX nay den thang 12/1992 con 18 ddn vi, chiem 9,4% t6ng s6 (xem bang 9). Thvc chat sv t6n tq.i den nay cua 18 ddn vi nay niiing v'e miiit phap 1ST,la cac Ban qUail 1STHTX quail 1STva S11d"lfng mQt s6 tal san v6n lieng, co sd v~t chat con th,§ tren th\1C te tu sau Nghi Quyet 10. lq.i cua kinh te t~p th§ da giai tri§n tJ;j~ cua kinh te t~p th§ la sv phat Song song voi s\1 tV giai kinh te h9 Dong daD san xuc1t hang hOa nhting nhu Cali hQp tac kinh te

14

dQng l\1C d§ dfly kinh te tieD leu. thieu

nay sinh nhung hinh thuc HTX ciia Dong thOu xuilt hi~n vdi mo hinh gian don nhilt la sv HEmkfit kinh tfi giua cac hQDong daD. D:;mglien ket d mQt khau la ph6 bifiDnhu HQi Lai (Nhai) An Phu Dong, la sv lien kfit trong khau tifm thv. bOng lai, d~ng lien kfit a nhfeu khfiu la T6 Nuoi Tom xii Tan Kien, vdi mo hinh t6 chuc gQn ubI?~T6 lam nhi~m vv. cung ring vO'n,con giO'ng,v~t tu va tieu thv. san phftm. Tuy chi mdi budc d'au song nhung hinh thuc nay cho tha'y day la nhung hinh thuc kinh tfi HTX dich thvc ciia Dong dan, no duCJCDong daD tv nguy~n thalli gia dong daD va mang l~i hi~u qua cao nhu d HQi Lai An Phu Dong, chi sau 4 thang, h<;1p dong, con a T6 tac ban san phftm HQi lam l<;1icho HQi VieD 235.134.000 Nuoi Tom Tan Kien, chI sau 2 vv. nuoi tom co kfit qua, quy mo va Dang Built nuoi tang gilp obi, con san luCJngtang hdn 3 fan (Bang 10 va 11). Ve lo~i hinh kinh tfi h<;1pmc nay thanh phO'c'an h6 trCJdi\c Ivc v'e mQi mi;lt d~ no phat buy mc dv.ng. Mi;ltkhac c'an nghien CUllmQt each th~n trQng d~ mc dQng dung huang.

.,

-

.

.

TIET III: DINH HuaNG Hap TAc HOA NONG NGHIEP CUA - T.P HO CHI MINH TRONG NHU'NG NAM 90

D~ thvc hi~n nwc tieu phat

tri~n Dong nghi~p, Dong thOu va hCJp

tac bOa trong nhung Dam truoc mi\t ciia Dang va Nha nuac, Lu~n an giai phap cho viln d'e hCJpmc bOa Dong nghi~p a thanh doexua't nhung phO' nhu Ball:

1) D6i mOl ~inh te ~p th~ thee tinh th'an Nghj quyfit d~i hQi toaD

.

quO'c fan thu VII 2) Phat

tri~n kinh tfi Dong hQ san xuilt hang hoa vai bi~n phap cd tri~n M mQt b9 ph~n Dong h9 co Dang Ivc lam d'au tau cho

th~ kinh tfi mal,

ban la: thvc hi~n d'au tu phat phat tri~n vu'CJtlen t~o ra nhung chii sv chuy~n hoa Dong nghi~p va Dong thOu.

3) Khuyfin khich cac hinh thuc kinh tfi HTX gian ddn cua Dong daD d~ h6 trq kinh te Dong hQ, md ra thai ky mai cua sv hCJptac hoa kinh te Dong daD.

4) Phat

ti~u thii cong nghi~p,

tri~n cong nghi~p,

thudng nghi$p va djch vv. Dong than. Day la giai phap co y nghia quyet djnh nha-t, no tac

(1) Xem: Nguy~n Thanh Van - 0110 Duy Hufln: Phuong hu6'ng NO VII va HTX NOng nghi~p (, dong b~mgsOng cCruLong.Tic KHXHt?i TP. HCMso 12 (11/1992)

15

tiliu thu c6ng nghi~p,

t~o mOl truang

trilin cua d<)ng den mQi m~t cua nong nghi~p va hong than. S,! phat th1.t<1ngm~i va dich V1J.n6ng than se cong nghi~p, thuCfng m~i... hinh thanh a khiip nCfinhung t1J.dilim kinh te, ky thu~t, c1J.md<)ng hlC kich thich san xuilt hang hoa va vdi val tro nhu nhung ma rt)ng thi truang n6ng than. Day chinh la con Quang cong nghi~p hoa nong nghi~p, phi t~p trung di~n ra mQt cach t'! nhiEm. Nha nudc can co nhung chinh sach uu dai v'e thue, v'e tai chanh, thu~n l<,1i,bao tr<,1v'e ky thu~t, v'e tiEm th1J.dli cong nghi~p, tiliu thu cong nghi~p nong than phat

trilin.

Dli dong gap i kien vaG hudng phat

trilin cua HTX n6ng nghi~p lu~n an phan tich ro nhung d1;lctrung cua HTX trong giai tinh chilt

thli hi~n m5i HTX fcin t~i va phat

trilin dudi s'!lanh

thanh ph6, do~n hi~n Iltly vdi cac d1;lc trung' quan trQng hang dftu la: XHCN cua HTX, d~o cua Dang va s,! quan Ii, hudng dftn h6 tr<,1cua Nha nudc.

S'! da d~ng va tinh chilt dan xen cua cac lo~i hinh sa huu la d~c trung baa triim cua kinh te HTX cua nudc ta trong giai do~n hi~n nay,' sa huu trong HTX la sa huu c6 phftn, n<)i dung kinh te cua sa huu t~p tM a day khOng d6i l~p vdi sa huu cua xa vH~n, ma la mt)t b<)ph~n cua sa huu ca thli cua nong dan, dang v~n d<)ng trEm con Quang xa Mi hOa kinh te nong dan theo YEmcftu phat

trilin l,!c lU<;1ngsan xuilt.

Viln d'e chu th~ kinh te la d1;lctrung xac djnh ban chilt kinh te HTX, M xa vien la dCfnvi kinh te tlf chu c:lU thanh HTX. Kinh te M n6ng dan va kinh te HTX do n6ng dan t6 chl1c ra la 2 chu th~ kinh te cung trong m6i quan M th6ng nhilt, m5i M co quy'en t'On ~i va phat tham gia mQt hay nhi'eu HTX tren cac ho~t dQng kinh doanh khac nhau.

Ve hinh thl1c va budc di cua qua trinh h<;1pmc, can cll VaG dinh hudng.va thlfc tr~ng kinh te - xa Mi cua thanh ph6, Lu~n an de xuilt trong nhung nam 90 chi nen th'!c hi~n cac hinh thl1c HTX trong linh V1fCluu thOng nhu HTX Cling tieu, HTX tin d1J.ng. Day la nhung linh vlfc h<;1pmc chAng nhung dap I1ng nhu cali b'!c thiet cua n6ng dan d1;lt ra mily nam qua, ma ban than nhung hinh thl1c HTX nay khang doi hOi nhung phi t6n Idn cho vi~c t6 chllc ho~t dQng, l~i la hinh thl1c d~ tiep thu d6i vdi nong dan. Ngoai ra trong cac linh V1fCkhac nhu dich V1J.san I1ng d1J.ng khoa h<;>c,ky thu~t, khi nhu cali d~t ra cling chi nen xuilt, hinh thanh nhung hi~p ht)i nganh ngh'e vdi tinh cach la nhung t6 chllc t?P h<;1pban dftu. Do trinh dQ kinh te can thilp kern, khang nen lien ket, vi;li khuyen khich phat trilin nhung hinh thuc HTX san xuilt dudi hinh thl1c nhung xi nghi~p h<;1ptac trong san xuilt n6ng nghi~p cua thanh ph6.

16

tri~n

..

3

".

,." PHAN KET LUJ?N

Lich stt phat

tri~n cua s17mxu~t nong nghi~p cho th~y: Trong linh v\1C nay kinh te' nong hQ voi s\1 phan cong lac d9ng d?c thu, voi quail h~ san xu~t, quail h~ kinh te' cua nguoi ta hoa lam m9t VOlnhung quail M ~u thanh chinh ban than nong hQ, dii t~o n€m m9t phuong thuc xa hQi b'en vung, VOlqui mo thich hl;1pth\1e hi~n co hi~u qua qua trinh san xu~t nong nghi~p. Chinh nho vfj.ykinh te' nong hQ t6n ~i qua nhi'eu hinh thai kinh te' xii hQi tu xua tai nay va to ra thieh ling VOlmQi trinh de? phat

tri~n kinh te' tu th~p toi cao. M?t khac th\1c te' cho th~y: Trong nong nghi~p hang h6a KTNH chi phat huy dUI;1Ctinh uu vi~t cua no trong s\1 hl;1ptac va phan c6ng voi cac hinh thuc HTX cua nong daTI.

HQp tile xa la hinh thuc t6 chue kinh te' hang hoa,

tri~n KTNH san xu~t hang h6a d?t

la t6 ehue kinh te' t\! nguy~n cua n6ng daTI. Khac Val: HTX - T?p th~ hoa la S\1tri~t tieu kinh te' n6ng dan, HTX: hinh thuc th\1c hi~n KTHTX cua n6ng daTIhinh tri~n KTNH, do nhu clu th\1C hi~n va thanh tren co sd duy tri va phat phat ra. HTX co nhi'eu hinh thue voi nhieu trinh de?khae nhau: Tuy nhien HTX chi th\!c hi$n nhung chue nang kinh te' hang h6a ma nong hQ khOng co kha nang th\1C hi~n ho{\c th\!c hi~n kern hi~u qua. Chinh vi vfj.yHTX la hinh thuc phat tri~n, hinh thuc xii hQi h6a kinh te' nong daTI.

s\! phat

tri~n kinh te' hQ nong daTI tro,ng s\1 phan cong va hqp tac voi cac lo~i hinh hQp tae xa Iii con duong ;4bhat tri§n N6ng nghi~p ph6 bie'n cua the' gioi.

17

KTNH va KTHTX Ia hai hinh thuc kinh te' song song t'on t:;li M tri~n nong nghi~p hang h6a. Lieh sung eho nhau trong qua trinh phat s1 xay d\1ng nong nghi~p XHCN nhung nam qua a Vi~t Nam va m9t s6 nude khae eho tha'y: khong th~ tuy~t d6i hoa m9t hinh thuc kinh te' nao ma phiii ton trt;mg tinh khaeh quan eua \inh thuc kinh te'. Vi~e duy tri trong va phat tri~n KTNH san xuat hang h6a a nude ta hi~n nay cAn~t m6i quan M vdi cae hinh thue KTHTX, mdi phat huy duQc vai tro kinh te' nong h9, kMe ph~e nhung ye'u kern eua no, tung bude xli hQi hoa kinh te' nong nghi~p.

Tren dia ban Tp ffo Chi Minh, tu Nghj quye't 10 B9 Chinh tri tdi nay: KTNH dB.clan dl1n th~ hi~n vai tro Ia ddn vj kinh te' t'-1ehu trong san xuat nong nghi~p a ngol;\ithanh: san xuat phat tri~n thu nh~p eua hQ nong clan tang nhanh. Cae hinh thuc KTHTX do nhu cAu kinh te' nong h9 d~t ra cling dB.xuat hi~n tren mQt s6 linh V'-1e.Th'-1eti~n nay eua Thanh ph6 khiing djnh s\1dung d~n eua Ii Iu~n v'e kinh te' h9 nong clan ~n vdi cae hinh thue kinh te' HTX trong phat tri~n nong nghi~p hang h6a.

BANG 1. Nang guilt

ltia d ID9t so nUde chflu A (Ddn vf tinh:

t~/ha)

Ten nuUc 1959 1980 1976 1980/1959 %

Mien Oin 27,3 18,2 17,3 157,8

An 09 14,2 20,5 144,3 18,33

Indonesia 18,3 31,9 174,3 26,4

15,1 20,3 18,5 134,4 Bangladet

Thai Lan 13,0 127,3 18,2 19,1

11,3 21,5 18,1 190,2 Philippin Malaixia 18,4 28,8 156,5 25,0

Pakistan 12,4 23,2 24,0 193,5

Xrilanca 18,0 19,7 25,9 133,8

Vit Nam

+ Mien sac 22,8 18,9 82,8 22,8

+ Ca nuUc 22,8 20,8 91,2 22,3

Nguon: Ph~m Nhll Cuung: M9t so van d~ kinh te cua hgp tic hOanOn9 nghi~p a Vi~t Nam- Trang 133 - NXBKhoa h9CXa h9i Hi!N9i 1991

18

hinh thue

BANG 2. Phfm lo;;ti nong tr;;ti eua nude My theo t6 ehue sim xuat S6 li~u 1982

Di~n tieh dat dai

Giatn n6ng san ban ra

S61uqng n6ng tr'.ii

%

Tri$u USD

77.907

1945,6

87,0 1260.000 I 65,0

59,2

LO'.iin6ng tr'.ii 1000 % 1000ha %

1 - N6ng tr'.ii gia dlnh

2 - N6ng tr'.iilien doanh

61.500 21.520 223,3 10,0 15,4 16,3

59,8

3 - Hqp doanh n6ng nghi$p

51.500 31.840 12,9 23,9 2,7

4 - Cae lO'.iikhae

26.500 633 6,7 0,6 10,6 0,3

dB. dAn. Trang

24.

Nguon: CONUGIN - Sach

BANG 3 -Quy mo nong tr;;ti eua My va m9t s6 nUDe ehau Au

2.239,3 1100,01399.5001100,01131.5901100,0 Tong 56

Nam th6ng ke

Tong 56 n6ng tr'.ii (1000)

Ten nUDe

Tong di$n tieh (1000 ha) Tong 56 laD dQng (100) Sinh quEm laD d(mg 1ld/ha Di$n tieh blnh quEm (ha/NT)

2.239 398.675 178 3.058 1982 0,0076 My

Anh 1987 254 18.034 71 670 0,037

1989 26.912 982 27 2.031 0,075 Phap

1971 1.075 15.050 14 2.735 0,18 Tay Due

Ha Lan 1987 128 2.048 16 235 0,11

: Qua trlnh phat

trien cua nOng tr~i gia dlnh . T~p chi thOng tin Ly

Nguon: 0110The Tuan: Lu?n 6-6/92

Italia 1985 2.801 2.241 15.685,6 5,6 0,14

19

.0/. ."

BANG 4 - Quy mo nong tn;1i C1ia mt)t so nude ehilu A

Ten nuac

Nam th6ng ke

Di$n tfch Tong s6 lac d9ng (1000) Tong di$n tfch (1000 ha) Blnh quan ao d9ng 1ld/ha blnh quan (ha/nT) Tong s6 n6ng tr<:1i (1000)

5.408 3.739 1,033 1990 Nht 5.234,6 1,4

1.112 739 1988 1,2 Oai Loan 1,21 894,19

3.722 2.126 1979 1.772 1,7 Nam Trieu Tien 1,19

33.016 17.632 0.95 1983 18.560 1,8 Indonexia

199.765 97.720 1,21 1985 1,68 164.196,6 An 09

tri~n cua nOng tr<;li gia dlnh - T<;tpchi thOng tin Ly

Nguon: Olio The Tuan: Qua trlnh phat Lu~n 6-6/92

19.576 5.255 1986 Thai Lan 23.707,4 4,51 0,82

20

BANG 5:Quy mb thu nh~p elm nhung h9 kinh doanh ehan nubi va dieh V\! d 3 xii TAN KIEN,

Hung Hoa (Binh Chanh),

QUY MO THU NH,?IP NAM 1991 Thue Chi tlu

Doanh Chi phi

Tich IOy

S5 TT

khu lac

GHI CHU

HQ TN CHU HQ

tho

sx.

Thu nh?p

dgt nOng d(>ng nghip (m2)

Gia tr! may moc thief bi (1O00d)

Nganh Nhan Quy mO Gia tr! klnh COng trlnh doanh chinh phl,!c VI,! SX (1O00d)

1

THANH QUANG

0

4.500

500

208.000 132.000 75.060

hao 10 con +

0

8.025

67.035

3/2

CMn nu6i

-

2 PHAM DANG CHIEN

8.000

0

4.000

230.400 115.200 115.200

11.300 103.900

0

5/2

ga 1.500 Ga:2000 + Xay xat

-

3 PUONG TAN TO

3.000

0

15.000

915.000 567.000 347.000

10.140 336.860

0

6/4

50 hao nai 600 hao thit

5.000

5.000

80.400 336.040 247.906 115.136 2.400 11.580 100.852 4 may cay 50 CV

4 NGUYEN VAN THaN Dlch vI,! 4/2 5

-

RUONG VAN BA

2.300

3.500

237.000 458.890 164.885 294.050 1.533 29.116 263.401

16/7

4 may xay xat

6 PINH GONG DUNG

0

40.000

5.000

0

6.904

76.096

3/2

208.000 125.000 83.000

Chan nu6i

ga: 2000 + xay xat

-

BINH va Tfin Th~nh Dbng (ci't Chi).

11.180

20.500

217

8.100

10.500 191.000 122.000 69.000

61.000

6/6

-

VAN ANH

0

20.000

500

5.040

8

0

228.000 129.456 99.344

94.301

3/1

=

20 hao nal + 150 hao thit 10haonal + 100 heo thit

9 PHAM VAN KHAN

6.000

80.000

2.300

19.108 111.148

0

240.000 126.000 113.830

1/1

4 may xay xat

D/vV -

10 RUONG TH! NGOC

1.600

19.108 121.460

97.000 220.854 80.250 140.603

350

12/8

2 may cay + 1 xa tili

-

NGUON: sa NONG NGHI~P TP. Ho Chi Minh: Bao cao T6ng kef di'eu tra Kinh Ie' xii h(>i NOng thOn - 10/1992

21

7 DUONG TAN SaM

BANG 6.: Phan

ph6i nong

theo lo~i hinh

sa hU'u ru9ng

tr~i My dflt

LO<;iihlnh sa hQu

S6 nong tr~i 1000

1982

Di$n tfch SU-dl,mg Tri$u ha

1969

1974

1326

1424

1706

1982 1969 1974

138,6 151,9 145,5 1/ Sa hQu toan ruQng dat

61,5

59,0

628

% 31,7 35,3 62,4 35,3

656

~ 2/ Sa hQu 1 phan

672 214,9 216,7 222,7

27,1

29,3

'

259

% 53,4 52,6 51,7 24,6

262

55,7

3/ Thue dat hoan toan

,

46,0

11

%

11,4

353 49,5

I 111,9

12,9

I I '

12,9

2730

I

,1

11,7 I 2241

!

I 12,1 4303 ! 411,8 II 399,9

%

/100,0

100,0 1100,0

I 2314 ! I 100,0 1100,0

Tong cQng

i

1100,0 CONUGIN. Kinh Ie NOng tr~i My - Trang 29 Trucrng D?i hoc Kinh Ie TP. HO CHI MINH - 1990 - Nguy~n men: Sdd. Trang 10 va. 11

BANG 7. Tinh hinh sa hU'u va S11d\}ng dflt dai

trong nen kinh te nong tr~i cua m9t sO' nudc

GHICHU

tl I 1 I

I

I I I i

I S6 nonq I S6 nonq trai I 'h';;aVt; I "'havnuh'7' toan bQ ruQng dat % %

T,"

i

70 30 Phap I Anh 60 40 Vung dong Betphosia

70 30 Tht,Jy Dien 60.000 nong tri ITnhcanh

Canada 63 Unh canh dat cua NN va tLInhan 37

Nhat 62 38

Nguon: Nguyiln men: Van de s& hCruva.Slr dl,Jngru9ng dat trong nen kinh te trang tr~i gia dlnh tr~n the gi6i. Tic NhGng van de kinh te the gi6i, S6 2(6) 4/92.

22

Dai Loan 84 16

BANG 8: Tinh

di1i song nong

hinh

va sau Nghi quyet

dim trttdc 10 d 2 hgp tac xii Linh Xuan va PhttO'c Long huy~n Thi'I Drlc.

1987 1991 Chi lieu Dan vi tfnh So sanh % 1991/1987

Linh Xuan

40 200 500 1 1000 dong Thu nhp binh quan khau/tMng 15 18 120 2 kg ILIa Sinh quan luung thl[c khau/thang

S6 h(J giEiU

3 30 80 260 h(J

4 200 81 162 h(J S6 h(Jtrung binh

5 40 10 25 h(J H(Jthieu an

6 90 210 cai 230 S6 nha xay

7 S6 nha tranh 210 60 cai 28

50 cai 8 150 300 Xe may cac II

Ti vi cac lQi?i

cai 9 80 120 150

Phuoc Long 1000d 1 30 100 333 Thu nhp SO khau/thang

2 15 20 133 kg ILIa SO luang thl[c khau/thang

144 400 3 36 S6 h(Jgiau h(J

4 288 216 75 h(J S6 h(Jtrung binh

5 36 0 H(Jthieu an h(J

6 cai 72 270 375 S6 nha xay

7 S6 nha tranh 288 90 cai 31,25

Nguen: Sa N6ng nghi~p Thanh pho He Chi Minh: Bac cae Tong ke! dieu tra 8 chuyen de: n6ng nghiep va n6ng th6n 10/1992,

8 80 cai 200 250 Xe may cae 101 9 80 cai 180 225 Ti vi cae lQi?i

23

BANG 9: Tinh hinh

t~ t~p th~)

hgp tac xii (kinh Thanh

pho den thang

cua 10/92

.r- ..

Ten Huyn,Qun 86 llIC!ngHTX Ti I % giam xu6ng

1985 1990 1992 90/85 92/90

190 18 40 55,0 79,0 Toan thanh ph6

- Cu Chi

92 0 04 95,6 100,0

- H6e M6n

26 05 08 37,5 69,2

- Thu Due 06 20 09 33,3 55,0

09

0

- Cn Gia

I

I

I

09 - Binh Chanh 0 03 100,0 66,6

i 100,0

02

13

- NhaBe

!

I

8

I ! o 100,0 84,6

- Qun

75,0

I I

I

! j I i I i

I

08 02 02

-TAnBinh

!

' i ! 07 07 100,0

05 05 05 - Go Vap

Nguon: Sa N6ng Nghi~p TP. Ho Chi Minh: Bao cao T6ng kat di'eu tra Kinh ta xii h9i N6ng tMn 10/1992.

24

01 0 - Binh Th,;lnh 100,0

BANG 10: Hi~u qua kinh

te eua h~p hie ban san phflm (j Tb Ud An Phu Dong - tli 29/4 den 31/8/91

Phuong thu-c. ban san pham

S6

Dan gia, lUQ"ng xa h9i cua san pham san pham (1000d/Kg) Kg gia ca san pham (1OOOd)

Tong s6 Tong s6 Tong chi phi luu tfen thong nong dan (1000d) nh~n dUQ"c (1000d)

639.386

261.324

87.108

10,350/Kg 900.710

Ban rieng Ie tung h9 cho tLI thuong

BANG 11: S\}' phat

tri~n

quy mo eua T6 Nuoi Tom Tim Ki€m qua 2 v1;1san xuat - 90 va 91

Vy nuoi

gia t6

Hqp tac ban san pham 87.108 10,350/Kg 900.710 873.529 26.180

San lUQ"ng Nang suat cao nhat thu ho<;ich kg/ha Kg

16

150

790

350

89-90

4,6

21

350

2500

700

90-91

7,9

41

9,3

(10/91)

Nguon: Ban NOng nghi~p - Ph~n ban NOng thOn Thanh uy Thanh pho Ho Chi Minh: Bac cae t6ng ket v'e Hap tac Xa.- Thang 10/1991.

S6 ho tham Di$n tfch ha Nang suat blnh quan kg/ha

~:.

25

cAc CONG TRINH NGHIEN cUu DA DU(JC

CONGBO THEODE TAl LU!N AN .

1 - MQt vai suy nghi ve H

Song Cli'u Long.

Tr;rpchi

thOng tin ly lu(zn so 9 (164) 1991.

2 - Phuong

hudng TIght quy~t VII va Hqp me xii Nong nghi$p

.~

- Vi?n

a d6ng btlng Song Cli'u Long. Tr;rp chi Khoa h9i

trzi TP.

3 - Suy nghi ve sl! ehuy~n h6a kinh t~ Nong hQ thanh

kinh t~

a nude ta.

trudng

]{o Chi Minh

so

Nong tr?i. Trang n6ng nghi~p sim xuat hang h6a v:;\.ndQng theo ed eM' thj T(1p san khoa hpc D(1i H9C TIJng Hqp TP. 1/1993.

,-,--,-",,"-'--Y~"-~'"'-"",

o.

.

.

~

*

*

*

!r~Aj j-H1'~;ofijJ';h HCP : .' , I T1nJV!t:.NGAi)HGCj . .\ . \ ~ i i i I .; ,=- -

26

so 12 (11/1992) khoa hpc xii hpc xii h9i ]{o Chi Minh.