ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------
NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
DÒNG BÁO CHÍNH TRỊ VỚI ĐỜI SỐNG CHÍNH TRỊ
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1925 - 1945
LUẬN ÁN TIẾN SĨ BÁO CHÍ
Hà Nội - 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------
NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
DÒNG BÁO CHÍNH TRỊ VỚI ĐỜI SỐNG CHÍNH TRỊ
VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1925 - 1945
Chuyên ngành: BÁO CHÍ HỌC
Mã số: 62320101
LUẬN ÁN TIẾN SĨ BÁO CHÍ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. ĐỖ QUANG HƯNG
XÁC NHẬN NCS ĐÃ CHỈNH SỬA THEO QUYẾT NGHỊ
CỦA HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ LUẬN ÁN
Người hướng dẫn khoa học
Chủ tịch hội đồng đánh giá
Luận án Tiến sĩ
GS.TS. Đỗ Quang Hưng
GS.TS. Phùng Hữu Phú
Hà Nội - 2016
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình công trình nghiên cứu khoa học của riêng
tôi. Tên đề tài luận án không trùng với bất cứ nghiên cứu nào đã được công bố. Các
tài liệu, số liệu, trích dẫn trong luận án là trung thực, rõ ràng và chính xác. Những kết
quả nêu trong luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN
Nguyễn Thị Thúy Hằng
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS. Đỗ Quang Hưng, người đã gợi
ý tưởng, truyền cảm hứng, giảng dạy cho tôi về phương pháp, tri thức và tận tình
hướng dẫn tôi thực hiện luận án này.
Tôi xin gửi lời tri ân đến GS. Hà Minh Đức, thầy đã hướng dẫn tôi khóa luận
tốt nghiệp đại học, luận văn thạc sĩ và cho tôi những động viên tinh thần trong quá
trình làm luận án. Xin cảm ơn PGS.TS. Đinh Văn Hường, Ban Chủ nhiệm Khoa và
các thầy cô giáo trong Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội, những người đã đào tạo tôi suốt cả quá
trình từ cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ Báo chí.
Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến GS.TS. Phùng Hữu Phú, Ban Chủ
nhiệm Khoa, các thầy cô giáo, anh chị em đồng nghiệp ở Khoa Khoa học Chính trị,
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, về những chỉ bảo, góp ý cũng như
sự quan tâm, khích lệ trong suốt quá trình tôi làm nghiên cứu sinh. Đặc biệt, xin
được cảm ơn chị Vũ Thị Minh Thắng, người đã hỗ trợ tôi rất nhiều trong việc biên
dịch các tài liệu tiếng Pháp và đọc bản thảo luận án.
Tôi cũng muốn dành cơ hội này để gửi lời cảm ơn đến TS. Eva Hansson, cô
giáo đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi tận tình trong thời gian tôi học tập và nghiên cứu ở
Đại học Stockholm, Thụy Điển. Xin cảm ơn các thầy, cô giáo, các nhà báo ở Học
viện Báo chí và Tuyên truyền, Hội Nhà báo, các cơ quan báo chí đã trả lời phỏng
vấn và cho tôi thêm những chỉ dẫn trong quá trình nghiên cứu. Cảm ơn các cán bộ ở
Thư viện Quốc gia Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Viện Sử học, Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia I, Trung Tâm Thông - Tin Thư viện - ĐHQGHN và nhiều cơ quan
khác đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình khai thác tư liệu phục vụ luận án. Xin
cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, ở cả trong và ngoài nước, đã động viên, khích lệ.
Đặc biệt, Luận án này xin được dành tặng Gia đình - Bố mẹ, Chồng và các
con, những người đã chịu nhiều hy sinh, vất vả, yêu thương và chia sẻ cùng tôi trong
suốt thời gian tôi làm luận án!
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Thúy Hằng
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4
5. Giả thuyết nghiên cứu .............................................................................................. 6
6. Đóng góp của luận án ............................................................................................... 6
7. Cấu trúc của luận án ................................................................................................ 7
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ...................................... 8
1.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ........................................................................ 8
1.1.1. Nhóm các công trình về lịch sử báo chí ............................................................... 8
1.1.2. Về mối quan hệ báo chí và đời sống chính trị ...................................................... 13
1.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài ..................................................................... 15
1.2.1. Về báo chí và đời sống chính trị ở Việt Nam đầu thế kỷ XX đến năm 1945 ....... 15
1.2.2. Về lý thuyết truyền thông chính trị ....................................................................... 18
1.3. Những thành tựu đã đạt đƣợc và những vấn đề cần giải quyết ........................ 22
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ BÁO CHÍ VÀ ĐỜI SỐNG
CHÍNH TRỊ ....................................................................................................................... 25
2.1. Khái niệm dòng báo chính trị, đời sống chính trị ............................................... 25
2.1.1. Khái niệm dòng báo chính trị ............................................................................... 25
2.1.2. Khái niệm đời sống chính trị ................................................................................ 29
2.2. Các lý thuyết về mối quan hệ báo chí và đời sống chính trị .............................. 31
2.2.1. Quan điểm mác xít ................................................................................................ 31
2.2.2. Các lý thuyết khác................................................................................................. 39
Tiểu kết chƣơng 2 ......................................................................................................... 45
CHƢƠNG 3: SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN DÒNG BÁO CHÍNH TRỊ
TRONG ĐỜI SỐNG CHÍNH TRỊ VIỆT NAM (1925-1945) .................................... 46
3.1. Cơ sở hình thành dòng báo chính trị ở Việt Nam ............................................... 46
3.1.1. Cơ sở chính trị-xã hội .......................................................................................... 46
3.1.2. Cơ sở văn hóa-tư tưởng ........................................................................................ 51
3.2. Các giai đoạn phát triển của dòng báo chính trị ở Việt Nam ............................ 54
3.2.1. Giai đoạn trước năm 1925 .................................................................................... 54
3.2.2. Giai đoạn 1925 đến 1936 ...................................................................................... 56
3.2.3. Giai đoạn 1936 đến 1939 ...................................................................................... 58
3.2.4. Giai đoạn 1939 đến Cách mạng tháng Tám 1945 ................................................ 60
3.3. Các khuynh hƣớng của dòng báo chính trị ......................................................... 61
3.3.1. Báo chí theo khuynh hướng mác xít ..................................................................... 62
3.3.2. Báo chí theo khuynh hướng dân tộc cách mạng và đối lập chính quyền ............. 64
3.3.3. Báo chí theo khuynh hướng thân chính quyền và chủ nghĩa quốc gia cải lương ... 66
3.3.4. Báo chí theo khuynh hướng Trotskyist ................................................................. 68
