1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Lưu Tuấn Linh
Sinh ngày: 15/09/1983
Là học viên nghiên cứu sinh khóa 2014 - 2018 của Học viện Ngân hàng.
Cam đoan luận án “Đa dạng hóa danh mục đầu tư trên thị trường chứng
khoán Việt Nam”
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng; Mã số: 9340201
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Kiều Hữu Thiện và TS. Đào Lê Minh
Là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc
lập riêng; không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn bộ nội dung
ở bất kỳ đâu; các số liệu, nguồn trích dẫn trong luận án là trung thực và có nguồn
gốc rõ ràng, minh bạch.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.
Hà nội, ngày ……tháng ….. năm 2018
Tác giả
Lưu Tuấn Linh
2
LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Kiều Hữu Thiện
và TS. Đào Lê Minh, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và động viên tôi trong
suốt thời gian tôi nghiên cứu để triển khai, phát triển và hoàn thiện luận án.
Đồng thời tôi cũng xin chân thành cảm ơn Quý Thầy, Cô của Học viện Ngân
hàng nói chung và Khoa Sau đại học nói riêng, những người đã truyền đạt tri thức
và kinh nghiệm nghiên cứu cho tôi trong quá trình tôi học tập và nghiên cứu tại
trường.
Tôi cũng xin bày tỏ lời cảm ơn đến Quý Thầy, Cô trong Hội đồng chuyên đề
tiến sĩ, Hội đồng luận án tiến sĩ cấp bộ môn và các Thầy, Cô phản biện độc lập đã
có những ý kiến phản biện, góp ý và chỉ dẫn vô cùng quý báu, giúp tôi hoàn thiện
nội dung luận án.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình đã luôn ở bên động viên tôi
vượt qua những khó khăn; xin cảm ơn các bạn và đồng nghiệp nơi tôi công tác đã
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi có thời gian để hoàn thành luận án.
Hà nội, ngày ……tháng ….. năm 2018
Tác giả
Lưu Tuấn Linh
3
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của nghiên cứu
1.1. Bối cảnh học thuật
Đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK là một trong những nền tảng cơ
bản tạo nền móng cho ngành học tài chính doanh nghiệp và lý thuyết đầu tư. Kết
quả thành công của các công ty quản lý đầu tư, các công ty chứng khoán,… phụ
thuộc phần lớn vào khả năng phân bổ, nắm giữ tài sản và đa dạng hóa danh mục đầu
tư trên TTCK của các công ty đó. Chính từ vai trò quan trọng và sự phong phú
trong hoạt động đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK của thị trường, dẫn đến
nhiều trường phái, phương pháp đã được phát triển trong lý thuyết tài chính để đánh
giá, phân tích về cách thức xây dựng, đo lường, so sánh hoạt động đa dạng hóa danh
mục đầu tư. Từ sự đa dạng trong các quan điểm học thuật về đa dạng hóa danh mục
đầu tư trên TTCK dẫn đến các nghiên cứu thực chứng trong lĩnh vực này cũng rất
đa dạng và sinh động.
1.2. Bối cảnh thực tiễn
Sau hơn 15 năm trưởng thành và phát triển, TTCK Việt Nam đã ghi nhận
những thay đổi lớn cả về qui mô bề rộng lẫn chiều sâu với tốc độ phát triển được
đánh giá là nhanh nhất trong nhóm thị trường biên (frontier markets) và thị trường
mới nổi (emerging markets). Quy mô TTCK Việt Nam có bước tăng trưởng mạnh
mẽ, vững chắc, từng bước đóng vai trò là kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng,
đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững.
Trong giai đoạn 2000-2005, vốn hóa thị trường chỉ đạt trên dưới 1% GDP.
Tuy nhiên, quy mô vốn hóa thị trường đã có bước nhảy vọt mạnh mẽ lên 22,7%
GDP vào năm 2006 và tiếp tục tăng lên mức trên 43% GDP vào năm 2007. Tổng
vốn hoá của thị trường niêm yết trong năm 2016 đạt hơn 1,76 triệu tỷ đồng tương
đương 42% GDP, tăng 345.000 tỷ đồng (26,6%), tương ứng tăng khoảng hơn 15 tỷ
USD so với cuối năm 2015; và đạt 74,6% GDP vào cuối năm 2017. Mặc dù đã có
4
những bước phát triển nhảy vọt nhưng TTCK còn nhiều biến động và hạn chế về
thanh khoản đặc biệt khi thị trường điều chỉnh hoặc có dấu hiệu suy giảm. Bên cạnh
đó, hàng hóa niêm yết trên TTCK chưa đa dạng, chất lượng chưa cao, chưa đáp ứng
nhu cầu đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK và phòng ngừa rủi ro của nhà đầu
tư (các sản phẩm phái sinh chưa đa dạng). Các dịch vụ tiện ích cho nhà đầu tư trên
thị trường còn nghèo nàn (chưa có nghiệp vụ bán khống, vay ký quỹ, bán trước
ngày hoàn tất giao dịch,…), tính minh bạch của thị trường chưa đáp ứng nhu cầu
của công chúng đầu tư.
Với thị trường phát triển nhanh và đầy biến động như đề cập ở trên, việc hệ
thống hóa được cơ sở lý thuyết và các bài học kinh nghiệm, đồng thời lựa chọn và
áp dụng vào hoạt động đa dạng hóa đầu tư trong quá trình quản lý, điều hành của
các nhà đầu tư chuyên nghiệp (Công ty chứng khoán, Công ty quản lý quĩ, Quĩ đầu
tư,…) tại TTCK Việt Nam là nhu cầu rất cần thiết. Mặt khác, việc nghiên cứu, rà
soát thực trạng hoạt động đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK Việt Nam trong
thời gian qua, tìm ra những điểm tích cực và những vấn đề tồn tại, khó khăn, thách
thức cũng như cơ hội mà có khả năng ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt
động đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK Việt Nam là một đòi hỏi cấp thiết,
góp phần tăng cường hiệu quả sử dụng vốn, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả
hoạt động cho nhà đầu tư nói riêng và toàn thị trường nói chung; qua đó hỗ trợ duy
trì tăng trưởng kinh tế bền vững. Ngoài ra, việc xây dựng và hệ thống hóa được
những nghiên cứu về lý thuyết được áp dụng trong thực tiễn quản trị, phân bổ tài
sản và đa dạng hóa đầu tư cũng góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện và phát
triển công tác nghiên cứu khoa học tại Việt Nam trong lĩnh vực này.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Đa dạng hóa danh
mục đầu tư trên TTCK trên thị trường chứng khoán Việt nam” làm Luận án tiến
sỹ.
2. Tình hình nghiên cứu và khoảng trống trong lĩnh vực nghiên cứu
2.1 Nghi n ứu nƣớ ngo i
5
Các công trình nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm đối với lý thuyết đa
dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK trên thế giới khá phong phú, tuy nhiên kết
quả rất khác nhau tùy từng nước và vùng lãnh thổ:
Lee, Fah và Chong (2016) đã sử dụng mô hình CAPM và mô hình trung bình
phương sai của Markowitz để xem xét, đánh giá hiệu quả của hoạt động đa dạng
hóa danh mục đầu tư trên TTCK tại Malaysia thông qua sử dụng chuỗi số liệu theo
tuần của 60 cổ phiếu trong giai đoạn từ 1/1/2010 - 31/12/2014. Chỉ số thị trường
được tham chiếu là chỉ số FBM KLCI, tài sản phi rủi ro là lãi suất lấy từ Ngân hàng
Trung ương Malaysia..
Verchenko (2000) sử dụng phương pháp tương quan đơn giản và phương
pháp đồng liên kết để đo lường mối tương quan giữa cổ phiếu của 10 thị trường mới
nổi ở châu Âu, gồm Ukraina, Lithuania, Estonia, Latvia, Poland, Hungary,
Slovenia, Nga và Cộng hòa Séc, với chuỗi số liệu theo tuần của các chỉ số chứng
khoán của 10 nước trong giai đoạn từ tháng 4/1997 - 1/2000.
Zaimovic, Berio và Mustafic (2017) sử dụng lý thuyết mô hình trung bình
phương sai của Markowitz và kỹ thuật phân tích cấu phần cơ bản (PCA) để xem xét
lợi ích và đánh giá hiệu quả của hoạt động đa dạng hóa danh mục đầu tư trên TTCK
tại các thị trường mới nổi ở Đông Nam Âu (South East Europe, còn gọi tắt là SEE).
Nghiên cứu dựa trên số liệu về tỷ suất sinh lợi theo tháng của 47 cổ phiếu của các
nước Đông Nam Âu (gồm Croatia, Serbia, Montenegro, Macedonia và Bosnia-
Herzegovina) và giá trị của 23 chỉ số chứng khoán trong giai đoạn từ 1/1/2006 -
1/4/2016, bao gồm cả các chỉ số của các thị trường lớn nhất trên thế giới đại diện
cho Mỹ, Anh, Đức, Australia, Nhật Bản và Italia.
Zhou (2010) đã xem xét tối ưu hóa danh mục đầu tư trên TTCK cổ phiếu
quốc tế trên vai trò của nhà đầu tư Trung Quốc, sử dụng chuỗi số liệu theo tháng
của 3 thị trường lớn thế giới (Mỹ, châu Âu, Trung Quốc) trong giai đoạn từ tháng
12/1990 - 12/2007. Nghiên cứu sử dụng khung khổ phân tích danh mục đầu tư trên