Lªh
Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Bé v¨n ho¸, ThÓ thao vμ du lÞch
ViÖn v¨n ho¸ NghÖ thuËt viÖt Nam
Ph¹m B¸ Toμn
Nghiªn cøu nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa trong nh©n c¸ch
Bé ®éi Cô Hå qua s¸ch håi ký vμ nhËt ký chiÕn tranh ®îc xuÊt b¶n t¹i Nhμ xuÊt
b¶n Qu©n ®éi nh©n d©n
tõ n¨m 1975 ®Õn nay
Chuyªn ngµnh: V¨n ho¸ häc
M· sè: 62 31 70 01
Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ V¨n ho¸ häc
Hµ Néi - 2010
C«ng tr×nh ®îc hoµn thµnh t¹i:
ViÖn v¨n ho¸ NghÖ thuËt viÖt nam
Ngêi híng dÉn khoa häc:
GS.TS. §inh Xu©n Dòng
Ph¶n biÖn 1:
Ph¶n biÖn 2:
Ph¶n biÖn 3:
LuËn ¸n sÏ ®îc b¶o vÖ tríc Héi ®ång chÊm luËn ¸n TiÕn sÜ
cÊp Nhµ níc, t¹i ViÖn V¨n ho¸ NghÖ thuËt ViÖt Nam.
Vµo håi:..... giê..... ngµy..... th¸ng.... .n¨m 2010.
Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i:
- Th viÖn Quèc gia ViÖt Nam.
- Th viÖn ViÖn V¨n ho¸ NghÖ thuËt ViÖt Nam.
Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶
liªn quan ®Õn luËn ¸n
1. Nh©n ®¹o - Mét gi¸ trÞ cao c¶ cña Bé ®éi Cô Hå. T¹p chÝ V¨n ho¸ nghÖ thuËt, sè
8/2009.
2. Nh©n c¸ch Hå ChÝ Minh, céi nguån gi¸ trÞ v¨n ho¸ Bé ®éi Cô Hå. T¹p chÝ B¸o chÝ
tuyªn truyÒn, sè 12/2009.
3. Mét nÐt v¨n ho¸ ®Ñp cña ngêi chiÕn sÜ. T¹p chÝ V¨n ho¸ nghÖ thuËt, sè 1/2010
4. Cã mét di s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn ®Æc biÖt - Håi ký chiÕn tranh. T¹p chÝ Di s¶n v¨n ho¸,
sè1-2/2010.
5. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh gi¸o dôc qu©n ®éi ta vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. T¹p
chÝ NghÖ thuËt qu©n sù ViÖt Nam, sè 3 (109)/2008.
6. Ph¸t huy b¶n chÊt Bé ®éi Cô Hå - nÐt ®Ñp cña ngêi qu©n nh©n c¸ch m¹ng thêi kú
míi. T¹p chÝ NghÖ thuËt qu©n sù ViÖt Nam, sè 6/2008.
7. N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng g¾n liÒn víi x©y dùng lèi sèng øng xö cã v¨n hãa cho
bé ®éi theo t tëng Hå ChÝ Minh trong thêi kú míi. T¹p chÝ NghÖ thuËt qu©n sù ViÖt
Nam, sè 6/2009.
1
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
1.1. Ph¸t huy truyÒn thèng Bé ®éi Cô Hå, x©y dùng qu©n ®éi theo híng c¸ch m¹ng,
chÝnh quy, tinh nhuÖ, tõng bíc hiÖn ®¹i, t¨ng cêng søc m¹nh phßng thñ trong c«ng
cuéc b¶o vÖ vµ x©y dùng ®Êt níc ®ang lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña §¶ng, Nhµ níc,
nh©n d©n vµ qu©n ®éi ta.
1.2. Bé ®éi Cô Hå lµ mét hiÖn tîng v¨n hãa ®Æc s¾c, mét gi¸ trÞ cao ®Ñp cña v¨n
hãa ViÖt Nam, v¨n hãa qu©n sù ViÖt Nam, lµ mét hiÖn tîng rÊt ®éc ®¸o trong lÞch sö ®Êu
tranh vò trang cña d©n téc. Nã g¾n liÒn víi lÞch sö ®Êu tranh c¸ch m¹ng ®Çy gian khæ, hy
sinh vµ rÊt ®çi ngoan cêng, qu¶ c¶m cña d©n téc ta tõ khi cã §¶ng cña giai cÊp c«ng
nh©n vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh l·nh ®¹o.
1.3. Tõ n¨m 1975 ®Õn nay, nhiÒu cuéc vËn ®éng viÕt håi ký vÒ ®Ò tµi chiÕn tranh
c¸ch m¹ng vµ lùc lîng vò trang ®îc Tæng côc ChÝnh trÞ Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam tæ
chøc ®· lµm nªn mét mïa håi ký béi thu c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho viÖc nghiªn cøu, luËn gi¶i, rót ra nh÷ng kÕt luËn khoa häc vÒ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa
trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå trong ba m¬i n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng (1945-1975).
1.4. HiÖn nay, ®Êt níc ta ®ang chuyÓn m×nh theo ®µ ®æi míi, më cöa vµ héi nhËp,
nh÷ng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng cïng ©m mu thñ ®o¹n "diÔn biÕn hßa b×nh"
cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®ang hµng ngµy, hµng giê t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng t tëng, chÝnh
trÞ, t©m tr¹ng x· héi. ChÝnh bèi c¶nh míi ®ã ®ßi hái nh©n c¸ch cña ngêi chiÕn sÜ qu©n
®éi nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi: v÷ng vµng vÒ b¶n lÜnh chÝnh
trÞ nhng ®ång thêi ph¶i thÊm ®Ëm chÊt nh©n v¨n; kiªn ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng
®ång thêi hÖ gi¸ trÞ Bé ®éi Cô Hå ph¶i ®îc bæ sung, ph¸t triÓn nh÷ng néi dung, ®Æc ®iÓm
míi ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå trong hiÖn t¹i vµ t¬ng lai víi t c¸ch
lµ mét gi¸ trÞ v¨n hãa bÒn v÷ng.
1.5. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng gi¸ trÞ nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå trong lÞch sö cuéc chiÕn
tranh gi¶i phãng d©n téc ba m¬i n¨m (1945-1975), x¸c ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cèt lâi
trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå ®· ®îc kÕt tinh trong lÞch sö ®Ó cñng cè, kh¼ng ®Þnh,
®ång thêi bæ sung, ph¸t triÓn nh÷ng nh©n tè míi tríc nh÷ng ®ßi hái vµ ®Æc ®iÓm cña thêi
kú míi, tiÕp tôc phÊn ®Êu x©y dùng truyÒn thèng Bé ®éi Cô Hå trong sù nghiÖp x©y dùng
qu©n ®éi theo híng c¸ch m¹ng, chÝnh quy, tinh nhuÖ vµ tõng bíc hiÖn ®¹i lµ cùc kú cÇn
thiÕt.
Víi nh÷ng lý do ®ã, t¸c gi¶ chän ®Ò tµi Nghiªn cøu nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa trong
nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå qua s¸ch håi ký vµ nhËt ký chiÕn tranh ®îc xuÊt b¶n t¹i
Nhµ xuÊt b¶n Qu©n ®éi nh©n d©n tõ n¨m 1975 ®Õn nay lµm ®Ò tµi nghiªn cøu
2. Môc ®Ých, néi dung nghiªn cøu
2
2.1. Kh¸m ph¸ nh÷ng gi¸ trÞ trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå trong cuéc chiÕn tranh
gi¶i phãng ba m¬i n¨m (1945-1975) ®îc thÓ hiÖn qua s¸ch håi ký vµ nhËt ký chiÕn
tranh (chñ yÕu ®îc xuÊt b¶n t¹i Nhµ xuÊt b¶n Qu©n ®éi nh©n d©n tõ khi thèng nhÊt ®Êt
níc).
2.2. Kh¼ng ®Þnh ý nghÜa to lín cña nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa Bé ®éi Cô Hå ®èi víi cuéc
kh¸ng chiÕn trêng kú cña d©n téc ta vµ trong sù ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i. Qua
®ã, ®Ò tµi ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp riªng cña thÓ lo¹i håi ký, nhËt ký chiÕn tranh trong sù ph¸t
triÓn cña dßng v¨n häc vÒ ®Ò tµi chiÕn tranh c¸ch m¹ng ë ViÖt Nam.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
3.1. §èi tîng
§èi tîng nghiªn cøu chÝnh lµ c¸c gi¸ trÞ trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå qua kh¶o
cøu s¸ch håi ký vµ nhËt ký chiÕn tranh
3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
Trong ph¹m vi nghiªn cøu, t¸c gi¶ chØ giíi h¹n vµo viÖc t×m hiÓu c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸
cña ngêi chiÕn sÜ qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam trong cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng ba
m¬i n¨m. Ph¹m vi nghiªn cøu ®ã nh»m nh×n nhËn vÒ ph¬ng diÖn lÞch sö ®Ó cè g¾ng lµm
râ nh÷ng ®Æc ®iÓm trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå cã nguån gèc tõ truyÒn thèng, ®ång
thêi chØ ra sù xuÊt hiÖn vµ ®Þnh h×nh nh÷ng ®Æc ®iÓm hoµn toµn míi cña c¸c gi¸ trÞ trong
nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå.
§Ò tµi kh¶o s¸t 90 ®Çu s¸ch håi ký, nhËt ký chiÕn tranh, ®Ó võa cã c¸ch nh×n tæng
thÓ, bao qu¸t, võa tËp trung ph©n tÝch s©u vµo mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt, lµm râ
nh÷ng biÓu hiÖn gi¸ trÞ v¨n ho¸ Bé ®éi Cô Hå, ®¸nh gi¸ mét c¸ch thÊu ®¸o, toµn diÖn
nh÷ng vÊn ®Ò míi ph¸t hiÖn ra.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
4.1. Ph¬ng ph¸p luËn: Do ®èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®îc kh¸m ph¸, kh¼ng
®Þnh qua håi ký, nhËt ký - mét thÓ lo¹i ®Æc biÖt, cã nhiÒu tÝnh ®Æc thï cña v¨n häc, nªn
ph¶i vËn dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n häc m¸c xÝt, thùc hiÖn nghiªm tóc yªu cÇu
vËn dông s¸ng t¹o quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ®êng lèi v¨n ho¸, nghÖ thuËt.
4.2. C¸c ph¬ng ph¸p cô thÓ: LuËn ¸n sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: ph©n
lo¹i - thèng kª, ph©n tÝch - tæng hîp kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p l«gÝc - lÞch sö, nghiªn
cøu liªn ngµnh; ph¬ng ph¸p so s¸nh.
5. §ãng gãp cña luËn ¸n
5.1. HÖ thèng ho¸ c¸c t liÖu liªn quan ®Õn gi¸ trÞ v¨n ho¸ Bé ®éi Cô Hå, ®Æc biÖt lµ
c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ trong nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå qua håi ký, nhËt ký chiÕn tranh.
5.2. LuËn ¸n kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ®éc ®¸o ViÖt Nam qua nh©n c¸ch Bé
®éi Cô Hå. Lý gi¶i b¶n chÊt, néi dung vµ nh÷ng hµnh ®éng biÓu hiÖn c¸c gi¸ trÞ ®ã cña
ngêi chiÕn sÜ ®îc miªu t¶, thÓ hiÖn trong håi ký, nhËt ký chiÕn tranh; ý nghÜa to lín cña
nh©n c¸ch Bé ®éi Cô Hå ®èi víi sù ph¸t triÓn cña v¨n häc c¸ch m¹ng ViÖt Nam nãi riªng
vµ ®èi víi lÞch sö ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña d©n téc ta nãi chung.