BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
NGUYỄN THỊ THU HỒNG
NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG CÂY MAI DƢƠNG
(Mimosa pigra L.) TRONG CHĂN NUÔI
DÊ THỊT
LUẬN ÁN TỐT NGHIỆP TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI
MÃ NGÀNH: 62 62 01 05
2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
NGUYỄN THỊ THU HỒNG
NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG CÂY MAI DƢƠNG
(Mimosa pigra L.) TRONG CHĂN NUÔI
DÊ THỊT
LUẬN ÁN TỐT NGHIỆP TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI
MÃ NGÀNH: 62 62 01 05
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
PGS. TS. Dƣơng Nguyên Khang
2017
LỜI CẢM ƠN
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Cần Thơ và các
Phòng, Khoa liên quan, Bộ môn Chăn nuôi, Phòng thí nghiệm, Văn phòng
khoa và Thư viện thuộc Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng đã tạo điều
kiện thuận lợi cho tôi học tập và thực hiện luận án.
Chân thành cảm ơn PGS.TS. Dương Nguyên Khang đã tận tình hướng
dẫn và đóng góp nhiều ý kiến quý báu trong quá trình học tập và thực hiện
luận án.
Chân thành cảm ơn các Thầy Cô trong Khoa Nông nghiệp, Trường Đại
học Cần Thơ đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập
và thực hiện đề tài.
Chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu, Ban Chủ Nhiệm Khoa Nông
nghiệp và Ban Lãnh đạo Khu Thí nghiệm Thực hành, Trường Đại học An
Giang đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và nghiên cứu.
Chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ và tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Cám ơn các bạn sinh viên đại học và các thành viên trong gia đình đã
động viên, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận án tốt
nghiệp.
Nguyễn Thị Thu Hồng
TÓM TẮT
Năm thí nghiệm đã được thực hiện từ tháng 2013 đến 2015 tại tỉnh An Giang
và thành phố Cần Thơ nhằm xác định ảnh hưởng của cây Mai dương (Mimosa
pigra) trong khẩu phần của dê đực giai đoạn sinh trưởng lên tỷ lệ tiêu hóa,
tăng trưởng và sinh khí mê tan.
Thí nghiệm 1: Thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của thời gian cắt lên sinh
khối và thành phần hóa học của cây Mai dương. Thí nghiệm được bố trí hoàn
toàn ngẫu nhiên 4 nghiệm tương ứng với 4 thời gian thu cắt 30, 45, 60 và 90
ngày và 6 lần lặp lại. Hàm lượng vật chất khô của lá cây Mai dương khác biệt
(P < 0,001) giữa các nghiệm thức, với các giá trị 35,5; 37,4; 37,1 và 38,2%,
tương ứng với thời gian thu cắt 30, 45, 60 và 90 ngày. Hàm lượng protein thô
trong lá giảm trong khi hàm lượng tanin gia tăng theo thời gian cắt.
Thí nghiệm 2: Hai thí nghiệm in vitro được bố trí hoàn toàn ngẫu nhiên với 6
nghiệm thức và 4 lần lặp lại, nhằm xác định ảnh hưởng việc bổ sung lá và thân
non cây Mai dương trong khẩu phần lên sự sinh mê tan với khẩu phần cơ bản
là cỏ Lông tây hoặc Rau muống. Các nghiệm thức là mức bổ sung tanin 0, 10,
20, 30, 40 và 50 g của cây Mai dương cho kg thức ăn. Kết quả cho thấy lượng
mê tan giảm lần lượt với các giá trị là 21,2; 18,4; 15,8; 15,0; 12,1 và 10,9 ml/g
VCK ứng với mức bổ sung tanin 0, 10, 20, 30, 40 và 50 g/kg VCK khẩu phần
Rau muống. Ở khẩu phần cơ bản là cỏ Lông tây lượng khí mê tan sinh ra giảm
dần với mức tăng của tanin bổ sung trong khẩu phần từ 21,5 đến 8,9 ml/g
VCK. Kết quả đã cho thấy bổ sung nguồn tanin từ cây Mai dương vào khẩu
phần cỏ Lông tây và Rau muống đã làm giảm sinh khí mê tan từ 13,2% đến
58,6%.
Thí nghiệm 3: Thí nghiệm được bố trí theo thể thức hình vuông Latin (4 x 4)
trên 4 dê đực lai (Bách thảo x Cỏ) 4 - 5 tháng tuổi để xác định ảnh hưởng của
lá và thân non cây Mai dương trên tỷ lệ tiêu hóa dưỡng chất và sinh mê tan
của dê tăng trưởng ăn khẩu phần cơ bản là Rau muống. Thí nghiệm được tiến
hành tại trại thực nghiệm trường Đại học An Giang. Mỗi giai đoạn thí nghiệm
là 15 ngày, 7 ngày thích nghi và 8 ngày thu thập mẫu. Bốn nghiệm thức là các
mức tannin 0, 10, 20 và 30 g/kg vật chất khô của khẩu phần Rau muống ứng
với các nghiệm thức MD00, MD10, MD20 và MD30. Kết quả cho thấy vật
chất khô ăn vào khác biệt không có ý nghĩa (P>0,05) ở giá trị 442, 459, 464 và
471 g/con/ngày ứng với các nghiệm thức MD00, MD10, MD20 and MD30.
Tỷ lệ tiêu hóa vật chất khô và protein thô tăng dần với mức bổ sung Mai
dương trong khẩu phần Rau muống. Lượng mê tan sinh ra là 23,3; 22,4; 20,9
và 20,1 l/kg chất khô khẩu phần ứng với nghiệm thức MD00, MD10, MD20
và MD30 (P>0,05). Các chỉ tiêu dịch dạ cỏ và sinh hóa máu dê là bình thường
và không có dấu hiệu ngộ độc. Kết quả đã cho thấy ở mức 30 g tanin trong kg
chất khô khẩu phần đã không gây bất kỳ ảnh hưởng hại cho sức khỏe dê thí
nghiệm. Như vậy thay thế Rau muống bằng cây Mai dương ở mức 30 g
tanin/kg vật chất khô cho tỷ lệ tiêu hóa dưỡng chất tốt và giảm sinh khí mê tan
trên dê giai đoạn sinh trưởng.
Thí nghiệm 4: Nghiên cứu được thực hiện tại Trại thực nghiệm, Trường Đại
học An Giang từ tháng 07 đến tháng 1 năm 2015. Bốn dê đực lai (Bách thảo x
Cỏ) có khối lượng ban đầu bình quân 11,5 ± 0,42 kg được sử dụng trong bố trí
theo ô vuông Latin 4*4 nhằm xác định ảnh hưởng của cây Mai dương lên tiêu
hóa dưỡng chất và sinh khí mê tan của dê giai đoạn sinh trưởng được cho ăn
khẩu phần cơ bản cỏ Lông tây. Bốn khẩu phần thí nghiệm bao gồm khẩu phần
đối chứng là cỏ Lông tây ăn tự do được bổ sung 80 g thức ăn hỗn hợp, các
khẩu phần thí nghiệm là mức bổ sung tannin của cây Mai dương 10, 20 và 30
g/kg chất khô khẩu phần. Kết quả cho thấy khả năng tiêu hoá dưỡng chất khá
tốt, biến động từ 70,9 đến 79,4%. Sản xuất mê tan khác biệt có ý nghĩa, cao
nhất là nghiệm thức đối chứng và thấp nhất là nghiệm thức bổ sung tannin
trong cây Mai dương 30 g/kg chất khô khẩu phần. Như vậy bổ sung tannin
trong cây Mai dương 30 g/kg chất khô khẩu phần đã cải thiện tỷ lệ tiêu hóa
dưỡng chất và giảm sinh khí mê tan trên dê giai đoạn sinh trưởng.
Thí nghiệm 5: Nghiên cứu được tiến hành trên 16 dê đực lai (Bách Thảo x
cỏ) giai đoạn sinh trưởng (15,7 ± 0,54 kg), được bố trí theo thừa số 2 nhân tố
với 4 nghiệm thức. Nhân tố thứ nhất bổ sung Mai dương đáp ứng tannin ở
mức 30 g/kg vật chất khô, hoặc không bổ sung Mai dương, nhân tố thứ 2 với
khẩu phần cơ bản là Rau muống hoặc cỏ Lông tây. Rau muống và cỏ Lông tây
được cho ăn tự do ở mức 120% lượng ăn vào. Tất cả khẩu phần được bổ sung
thức ăn hỗn hợp 120 g/con/ngày. Thí nghiệm được tiến hành trong 105 ngày.
Kết quả chỉ ra rằng mức ăn vào của vật chất khô, chất hữu cơ và protein thô
gia tăng khi bổ sung Mai dương trong khẩu phần (P<0,05). Mức tăng trọng
bình quân/ ngày và hệ số chuyển hóa thức ăn cũng gia tăng ở khẩu phần có bổ
sung Mai dương (P<0,05). Kết quả của nghiên cứu cho thấy có cải thiện dinh
dưỡng bởi sử dụng Mai dương trong khẩu phần đồng thời làm gia tăng mức ăn
vào và hệ số chuyển hóa thức ăn và từ đó làm gia tăng tăng trọng của dê tăng
trưởng.
Từ khóa: Mai dương, sinh khối, tannin, dê, tăng trọng, phát thải mê tan
