Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Bản tin thời sự phát thanh địa phương (Khảo sát trên đài phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

-----------------------------------------

TRƢƠNG THỊ HƢƠNG DIỄM

BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT THANH ĐỊA PHƢƠNG

(Khảo sát trên đài phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Báo chí học

Hà Nội – 2016

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

-----------------------------------------

TRƢƠNG THỊ HƢƠNG DIỄM

BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT THANH ĐỊA PHƢƠNG

(Khảo sát trên đài phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học

Mã số: 60 32 01 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Bảo Khánh

Hà Nội - 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của

riêng tôi. Các số liệu, kết quả điều tra nêu trong luận văn

này hoàn toàn trung thực, ghi rõ nguồn gốc trích dẫn. Đề tài

nghiên cứu này chưa từng được công bố ở bất kỳ đâu.

Hà Nội, tháng 6 năm 2016

Tác giả luận văn

Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Bản tin thời sự phát thanh địa phương” (Khảo sát trên đài phát

thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến

tháng 4/2015) đƣợc hoàn thành là nhờ sự hƣớng dẫn của TS Trần Bảo Khánh.

Tôi xin chân thành cảm ơn TS Trần Bảo Khánh đã tận tình và nhiệt tâm

hƣớng dẫn tôi tiến hành nghiên cứu đề tài luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Đặng Thị Thu Hƣơng, các thầy, cô

giảng viên trong khoa Báo chí – Truyền thông và các thầy, cô giảng dạy các

bộ môn đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo, các anh chị phóng viên, biên

tập viên Đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn đã cộng tác, cung cấp tƣ

liệu, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Trân trọng cảm ơn !

Hà Nội, tháng 6 năm 2016

Tác giả luận văn

Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 8

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 9

5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................... 9

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .................................................... 10

7. Cấu trúc của của luận văn ....................................................................... 11

Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT

THANH ĐỊA PHƢƠNG ............................................................................... 12

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài .................................................. 12

1.1.1. Khái niệm Tin, Tin phát thanh ....................................................... 12

1.1.2. Khái niệm bản tin, bản tin thời sự .................................................. 15

1.2. Đặc điểm của Đài Phát thanh Truyền hình địa phƣơng ....................... 19

1.2.1. Đặc điểm chung .............................................................................. 19

1.2.2. Đối tƣợng tiếp nhận thông tin của các Đài phát thanh truyền hình

địa phƣơng ................................................................................................ 21

1.3. Vị trí, vai trò của bản tin thời sự đối với phát thanh trong bối cảnh cạnh

tranh thông tin. ............................................................................................. 25

1.3.1. Vai trò đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh chóng ............................ 25

1.3.2. Vai trò định hƣớng tƣ tƣởng........................................................... 26

1.3.3. Vai trò ảnh hƣởng tới xã hội .......................................................... 28

1.4. Tiêu chí xây dựng bản tin thời sự phát thanh của các đài phát thanh

truyền hình địa phƣơng ................................................................................ 29

1.4.1. Tiêu chí lựa chọn của bản tin thời sự ............................................. 29

1.4.2. Tiêu chí sắp xếp, bố trí thứ tự thông tin trong bản tin thời sự ....... 34

Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................ 37

Chƣơng 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT

THANH TRÊN ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH BẮC GIANG,

BẮC NINH, LẠNG SƠN .............................................................................. 38

2.1. Khái quát về các Đài Phát thanh truyền hình địa phƣơng đƣợc khảo sát ... 38

2.1.1. Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Giang ................................... 38

2.1.2. Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Ninh ...................................... 39

2.1.3. Đài Phát thanh và Truyền hình Lạng Sơn ..................................... 40

2.2. Thực trạng bản tin thời sự phát thanh của Đài Phát thanh- Truyền hình

Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn ................................................................. 42

2.2.1. Số lƣợng bản tin thời sự ở ba đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh,

Lạng Sơn .................................................................................................. 42

2.2.2. Nội dung các bản tin thời sự trên đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn ..................................................................... 42

2.2.3. Thứ tự sắp xếp thông tin trong bản tin thời sự ............................... 48

2.3. Đánh giá ƣu, nhƣợc điểm của bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng .............. 49

2.3.1. Ƣu điểm của bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng ...................... 49

2.3.2. Hạn chế của Bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng ...................... 51

2.4. Nguyên nhân thành công và hạn chế của bản tin thời sự ..................... 58

2.4.1. Nguyên nhân thành công ................................................................ 58

2.4.2. Nguyên nhân hạn chế ..................................................................... 60

Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................ 63

Chƣơng 3: GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT THANH

ĐỊA PHƢƠNG ............................................................................................... 64

3.1. Nhiệm vụ đặt ra đối với Đài Phát thanh-Truyền hình địa phƣơng trong

thời gian tới .................................................................................................. 64

3.1.1. Đòi hỏi từ thực tiễn ....................................................................... 64

3.1.2. Đòi hỏi từ xu hƣớng phát triển của ngành phát thanh .................... 65

3.2. Những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự phát

thanh địa phƣơng ......................................................................................... 66

3.2.1. Tiếp cận với các vấn đề lý luận trong phƣơng pháp làm tin hiện đại .. 66

3.2.2. Thay đổi tƣ duy làm tin .................................................................. 68

3.2.3. Xây dựng hệ thống cộng tác viên ở cơ sở ...................................... 70

3.3. Một số kiến nghị đề xuất riêng cho từng đài trong khảo sát ................ 71

3.3.1. Đối với đài phát thanh truyền hình Bắc Giang .............................. 71

3.3.2. Đối với đài Phát thanh Truyền hình Bắc Ninh ............................... 73

3.3.3. Đối với đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn .............................. 76

Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 78

KẾT LUẬN .................................................................................................... 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83

PHỤ LỤC ....................................................................................................... 85

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Bảng tỷ lệ các lĩnh vực thông tin của bản tin thời sự phát thanh của

đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn ................................................... 43

Bảng 2.2: Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang (phát vào 20 ngày 10/3/2015) ............................................................... 45

Bảng 2.3: Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang thay đổi thứ tự sắp xếp thông tin trong bản tin. ................................... 49

Bảng 2.4. Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh 20h đài PT-TH Bắc Giang đƣa tin

hội nghị ............................................................................................................ 54

Bảng 2.5: Tỷ lệ tin bài liên quan đến các địa phƣơng của tỉnh Bắc Giang..... 57

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong thời đại ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học, công nghệ,

các phƣơng tiện báo chí truyền thông ở Việt Nam đã có những bƣớc phát triển

mạnh mẽ, góp phần tạo nên một kỷ nguyên thông tin phong phú, đa dang. Nằm

trong xu thế chung đó, các đài Phát thanh – Truyền hình (PT- TH) địa phƣơng

cũng đang từng bƣớc phát triển và khẳng định đƣợc chỗ đứng của mình.

Là bộ phận quan trọng của báo chí cách mạng Việt Nam, báo chí địa

phƣơng không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nƣớc với nhân dân, là cơ quan

tuyên truyền, giải thích, vận động nhân dân thực hiện đƣờng lối, chính sách

mà còn định hƣớng chính trị, tƣ tƣởng cho nhân dân trƣớc các sự kiện, vấn đề

trong tỉnh, thành, khu vực, trong nƣớc cũng nhƣ quốc tế. So với các cơ quan

báo chí ở Trung ƣơng và của ngành, báo chí ở địa phƣơng có lợi thế là nắm

chắc hoàn cảnh cụ thể, phong tục tập quán địa phƣơng, đi sâu vào từng đối

tƣợng riêng biệt, từ đó thông tin gần gũi, góp phần tác động vào tƣ tƣởng, tình

cảm của ngƣời dân địa phƣơng một cách trực tiếp.

Mỗi địa phƣơng đều có những truyền thống và đặc điểm riêng về đời sống

kinh tế, xã hội, có sắc thái riêng trong tâm lý của công chúng báo chí. Công

chúng địa phƣơng thích đọc báo, nghe đài địa phƣơng trƣớc hết vì họ luôn luôn

muốn biết đƣợc những thông tin của địa phƣơng mình, những thông tin đã và

đang diễn ra xung quanh mình. Đó chính là lợi thế của hệ thống báo chí này.

Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, Đài PT-TH địa phƣơng luôn

chú trọng đầu tƣ và phát triển hệ thống các chƣơng trình Thời sự, nhất là các bản

tin thời sự là một phần nội dung của các chƣơng trình thời sự. Bởi những thông

tin thời sự nóng hổi, những thông tin chính yếu trên mọi lĩnh vực nhƣ chính trị,

kinh tế, văn hóa, xã hội … trong tỉnh, trong nƣớc, quốc tế luôn là món ăn tinh

thần không thể thiếu của mỗi ngƣời trong xã hội thông tin nhƣ hiện nay.

1

Với thế mạnh là sự gần gũi, dễ hiểu, dễ tiếp cận nên bản tin thời sự phát

thanh địa phƣơng đã trở thành ngƣời bạn thân thiết trong mỗi gia đình và ngày

càng khẳng định chỗ đứng của mình. Thế mạnh của phát thanh không chỉ ở tin tức

nhanh, trực tiếp, đa dạng và phong phú, mà bằng lời nói, âm nhạc, tiếng động,

phát thanh đƣa ngƣời nghe đến tới gần sự kiện, nhân vật nhƣ đƣợc hòa mình, cảm

nhận đầy đủ sự kiện, sự vật đó. Do đó, thông qua bản tin thời sự, phát thanh các

địa phƣơng thực hiện cung cấp liên tục thông tin thời sự trong tỉnh, trong nƣớc

một cách chính thống, chuẩn xác, kịp thời nhằm tuyên truyền chủ trƣơng, đƣờng

lối của Đảng và Nhà nƣớc, đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân.

Những năm gần đây, các bản tin thời sự phát thanh phát trên các đài

PT-TH của các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn đã có nhiều đổi mới về

nội dung, hình thức, về sự nhanh nhạy trong thông tin và phần nào đáp ứng

đƣợc yêu cầu của công chúng thính giả các địa phƣơng. Tuy nhiên đánh giá

một cách khách quan, các bản tin thời sự phát thanh ở đài PT-TH Bắc Giang,

Bắc Ninh, Lạng Sơn vẫn chƣa thực sự phong phú, hấp dẫn về mặt đề tài, nội

dung phản ánh và tính thời sự chƣa cao.

Trong xu thế cạnh tranh thông tin giữa các loại hình báo chí nhƣ hiện

nay, để thu hút công chúng thính giả theo dõi chƣơng trình của đài mình, đòi

hỏi các bản tin thời sự trong các chƣơng trình thời sự phát thanh của các đài

PT-TH các địa phƣơng nói chung, đài PT-TH Bắc Giang, đài PT-TH Bắc

Ninh và đài PT-TH Lạng Sơn nói riêng phải có sự thay đổi, phải đƣợc chú

trọng vấn đề nâng cao chất lƣợng nội dung lẫn hình thức để phù hợp với thị

hiếu của công chúng. Trong đó để thực sự đáp ứng đƣợc yêu nhiệm vụ này

đòi hỏi rất lớn sự đổi mới phù hợp về cả mặt nội dung, hình thức thể hiện và

vấn đề liên quan đến các bản tin thời sự.

Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn nghiên cứu vấn đề “Bản tin

thời sự phát thanh địa phương” (Khảo sát trên đài phát thanh truyền hình

Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015) làm đề

2

tài nghiên cứu tốt nghiệp cao học chuyên ngành Báo chí học. Với mong muốn

qua việc triển khai đề tài này sẽ đánh giá đúng thực trạng chất lƣợng bản tin

thời sự phát thanh, đồng thời góp phần thiết thực vào việc cải tiến và nâng cao

chất lƣợng bản tin thời sự của các đài PT-TH địa phƣơng.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Trên thế giới và ở Việt Nam, vấn đề chủ thể truyền thông và các sản

phẩm truyền thông phải thay đổi để thích ứng với nhu cầu, thị hiếu của công

chúng đã đƣợc nói tới trong các công trình nghiên cứu về công chúng. Các tác

giả trong khi phân tích vai trò quan trọng của công chúng trong quy trình

truyền thông đều khẳng định vai trò tích cực, chủ động tác động trở lại của

yếu tố này, trở thành động lực để truyền thông, báo chí phát triển. Cuốn sách

viết về sự phát triển của báo chí nói chung cũng khẳng định: khi công nghệ đã

khác, khi đời sống và công chúng cũng đã khác thì báo chí cũng tự phải thay

đổi để thích ứng. Ngƣợc lại sự thay đổi của báo chí cũng tác động trở lại, đáp

ứng thỏa mãn và thúc đẩy nhu cầu công chúng đồng thời góp phần tích cực

vào sự vận động, phát triển của đời sống xã hội nói chung. Trong quá trình

khảo sát nghiên cứu về bản tin phát thanh, tác giả luận văn nhận thấy đã có

nhiều cuốn sách nghiên cứu cụ thể về tin và cách thức đƣa tin cũng ít nhiều có

liên quan đến đề tài.

Trên thế giới, đề cập tới nguyên dẫn đến sự cần thiết phải thay đổi của

tin từ góc độ công chúng, cuốn giáo trình nổi tiếng News Reporting and

Writing đã đƣợc tái bản 8 lần (tạm dịch là Cách viết và đƣa tin) của Ban biên

soạn The Missouri Group thuộc Khoa báo chí Đại học Missouri có nhận

định: Người phán quyết tối hậu cái gì là quan trọng và sự kiện nào đáng được

phản ánh chính là những người tiêu thụ báo chí, là công chúng. Công chúng

thay đổi, và điều đó đòi hỏi những nhà báo cũng phải thay đổi.

Stuart Allan trong cuốn Online News (tạm dịch là Tin tức trực tuyến) đã

trích lời của ông Rupert Murdoch (Chủ tịch, giám đốc điều hành News

3

Corporation) phát biểu tại cuộc họp hàng năm của các tổng biên tập báo in

của Mỹ năm 2005: “Chúng ta cần phải nhận ra rằng những thế hệ tiếp tới sẽ

tiếp cận tin tức dù từ các tờ báo in hay bất cứ nguồn nào khác cũng sẽ có

một mong muốn khác đi về kiểu tin tức mà họ sẽ tiếp nhận”.

Theo cuốn Cách viết tin năm 1987, ở những trang đầu tiên của cuốn

sách này, hai tác giả T.J.S. Giooc và B. Sumanta đã phân tích sự thay đổi cách

làm tin do sự tác động của công nghệ đang không ngừng phát triển. Ngƣời

làm tin đã không sử dụng giấy và bút nữa mà sử dụng màn hình máy vi tính.

Đáng kể hơn là kỹ thuật điện tử đã làm cho việc gửi tin từ khắp nơi trên thế

giới trở nên dễ dàng và nhanh chóng. Nhà báo có thể sử dụng điện thoại để

phỏng vấn và thu thập thông tin. Kỹ thuật truyền tin qua vệ tinh đã khiến cho

việc đƣa tin đƣợc vƣợt ra ngoài các biên giới. Từ việc chứng minh cách làm

tin thay đổi, ông cũng nhận định, các yếu tố trong tin hiện nay đã có sự đổi

mới rõ rệt so với trƣớc đây..

Một số tác giả khác đã so sánh cách làm tin trƣớc đây so với hiện nay.

Trong cuốn Chúng tôi làm tin, tác giả L.A. Vaxilepva nhận định: tin tức hiện

nay đang quan tâm tới một số đặc tính trong sự kiện, đó là tính kịp thời, rõ

nét; tính gần gũi; tính xung đột; quy mô của sự kiện, …v.v. Ông cũng khẳng

định, báo chí hiện đại tiếp cận và truyền tải thông tin một cách trực tiếp.

Những thay đổi trong cách làm tin đó bắt nguồn từ nguyên nhân là: … người

tiêu dùng tiếp xúc với thông tin luôn chờ những tin chân thực và mới lạ … về

bản chất nội tại, mối quan tâm của người tiếp nhận hoạt động như một cái

phin lọc, nó hoặc là để cho thông tin đi qua đến nhận thức của con người

hoặc chặn nó lại, hoặc biến thể nó dưới tác động của những định hướng được

hình thành chắc chắn ..”.

Trong cuốn Sau đây là bản tin chi tiết, các tác giả Marray Masterton và

Roger Patching đã phân tích cách thức để báo phát thanh ở Ôxtraylia vận

động để thích ứng trong sự cạnh tranh với truyền hình, trong bối cảnh công

4

chúng đang thay đổi là hƣớng đến các bản tin đến với những nhóm công

chúng riêng biệt, từ đó hình thành các phong cách đƣa tin khác nhau trên các

kênh phát thanh.

Tác giả V.V Xmirnop trong cuốn Các thể loại báo chí phát thanh nhận

định: sự hình và phát triển của hệ thống các thể loại báo phát thanh, trong đó

có tin phát thanh là một quá trình phức tạp và “phụ thuộc vào đời sống chính

trị của xã hội và sự hoàn thiện của kỹ thuật, vào sự phát triển nội tại của

nó”. Ông cho rằng: Quá trình này được đặc trưng bởi tính năng động của tất

cả các thành tố trong hệ thống các thể loại báo chí. Quá trình này gắn chặt

vai trò của phát thanh trong hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng và

đời sống con người, gắn liền với sự chuyển hóa của các thể loại phát thanh

trong tiến trình khai thác các khả năng của báo chí phát thanh trong bối

cảnh có sự thay đổi quan hệ với công chúng thính giả”.

Ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu đề cập đến thể loại tin

báo chí nói chung. Nhận định chung của các nhà nghiên cứu là thể loại tin đã

và cần đƣợc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lƣợng để đáp ứng tốt nhu cầu của

công chúng hiện đại. Tác giả Đinh Hƣờng trong chƣơng Tin cuốn Thể loại

báo chí đã nêu nhận định cụ thể: “Các dạng tin vẫn tiếp tục đổi mới, phát

triển và sẽ xuất hiện những dạng tin mới trong hoạt động thực tiễn năng

động, sôi động và sáng tạo của báo chí và người làm báo”.

Trong chƣơng Tin phát thanh thuộc cuốn Báo phát thanh (2002), tác

giả Vũ Thúy Bình cũng có nhận định: Nhu cầu thông tin của người nghe đài

ngày càng tăng về số lượng và chất lượng. Nhịp sống hiện đại đòi hỏi con

người lựa chọn hình thức thông tin nhanh gọn, trực tiếp, dễ hiểu, dễ nhớ …

sao cho với một lượng thời gian vật chất nhỏ nhất có thể tiếp thu được một

lượng thông tin lớn nhất”.

Điều này dẫn đến những thay đổi về cách thức đƣa tin phát thanh. Và

các đài phát thanh cũng xây dựng các dải chƣơng trình tin tức liên tục với

5

các bản tin đầu giờ, bản tin thời sự nhằm tăng khả năng cập nhật tin tức,

đáp ứng nhu cầu của thính giả và thực hiện định hƣớng dƣ luận xã hội.

Đặc biệt, trong cuốn Phát thanh trực tiếp (2007), các tác giả đã phân

tích sâu về sự thay đổi của báo phát thanh nói chung, của thể loại tin phát

thanh nói riêng từ khi phƣơng thức sản xuất chƣơng trình phát thanh trực tiếp

đƣợc đƣa vào ứng dụng ở nƣớc ta, bắt đầu từ năm 1993. Cuốn sách nêu rõ:

Trong bối cảnh bùng nổ thông tin và công chúng có quá nhiều nguồn để lựa

chọn thì các tác phẩm phát thanh đang có xu hướng co ngắn lại về mặt thời

lượng … một tin ngắn trung bình chỉ nên dao động khoảng 30 giây. Sự ngắn

gọn này sẽ giúp người nghe tiếp nhận được nhiều thông tin hơn, làm cho phát

thanh trực tiếp đảm bảo được tính thời sự, nhanh nhạy của thông tin, phát

huy được tối đa đặc trưng của loại hình báo phát thanh”. Cuốn sách này

cũng ghi lại những sự thay đổi lớn của Đài Tiếng nói Việt Nam từ khi ứng

dụng phƣơng thức sản xuất chƣơng trình này và cho thấy Đài tiếng nói Việt

Nam đã lấy các chƣơng trình thời sự , trong đó thể loại tin chiếm ƣu thế làm

mũi nhọn để thực hiện những thay đổi đó.

Ngoài ra còn một số công trình nghiên cứu nhƣ “Đổi mới cách viết tin

và đưa tin trên đài Tiếng nói Việt Nam” thực hiện năm 2008 đặt ra vấn đề cần

đẩy mạnh hiện đại hóa cách làm tin phát thanh. Các tác giả phân tích những

hạn chế trong cách viết và đƣa tin của Đài Tiếng nói Việt Nam nhƣ “hạn chế

về cấu trúc viết tin”, “hạn chế về sử dụng ngôn ngữ”, “hạn chế về sử dụng

tiếng động”, từ đó kiến nghị những giải pháp để nâng cao chất lƣợng tin. Đề

tài cũng cho thấy Đài Tiếng nói Việt Nam đã thực hiện một số cải tiến trong

cách làm tin nhƣng yêu cầu tiếp tục cải tiến vẫn đang đƣợc đặt ra mạnh mẽ.

Ngoài ra, đề cập đến các chƣơng trình tin tức, đề tài “Nghiên cứu xây

dựng quy trình sản xuất bản tin và chương trình thời sự trên Hệ thời sự chính

trị tổng hợp (VOV1)” (2005) của Đài Tiếng nói Việt Nam đã cho thấy những

nỗ lực cải tiến các chƣơng trình thời sự, các bản tin và cách làm tin nhằm đáp

6

ứng tốt hơn nhu cầu của công chúng và tăng cƣờng năng lực cạnh tranh với

các loại hình báo chí khác. Các đề tài này chỉ ra những cải tiến của Đài trong

thời gian qua đã mang lại những khởi sắc trong cách tổ chức sản xuất tin,

nâng cao chất lƣợng tin theo hƣớng đƣa tin nhanh hơn, phong phú và sinh

động hơn. Các tác giả cũng đặt ra yêu cầu tiếp tục đổi mới phƣơng pháp thể

hiện tin, nâng cao chất lƣợng tin phát thanh để đáp ứng nhu cầu của công

chúng hiện đại.

Luận văn thạc sỹ Đổi mới và nâng cao chất lượng chương trình Thời

sự Đài Tiếng nói Việt Nam của tác giả Đồng Mạnh Hùng (bảo vệ năm 2008)

cũng đã phân tích chất lƣợng của các chƣơng trình thời sự trong đó thể loại tin

là nòng cốt sau những bƣớc cải tiến, đổi mới trong việc tổ chức sản xuất.

Theo đó, Tin của Đài Tiếng nói Việt Nam đã đi vào phản ánh nhiều lĩnh vực

của đời sống, thể hiện tốt tính định hƣớng và đang từng bƣớc phát huy những

ƣu thế của phƣơng thức sản xuất chƣơng trình phát thanh trực tiếp để thông

tin nhanh gọn hơn. Tác giả cũng chỉ ra những bất cập trong quy trình tổ chức

thực hiện các chƣơng trình tin tức và đặt ra yêu cầu cần thiết phải nâng cao

chất lƣợng tin tức nhằm khẳng định vai trò của Đài Tiếng nói Việt Nam trong

lòng công chúng.

Hay một số khóa luận đã đề cập đến đề tài này nhƣ “Thể loại Tin trong

chương trình thời sự trên sóng phát thanh khảo sát trên đài PT-TH tỉnh Nghệ

An năm 2008 -7/2009” (Khóa luận tốt nghiệp cử nhân của tác giả Lê Thị

Nhung-2009) đã phân tích, đánh giá hiện trạng sử dụng thể loại tin trong

chƣơng trình thời sự của đài PT-TH Nghệ An. Trong đó đã khái quát đầy đủ

cách thức viết và đƣa tin phát thanh của một đài địa phƣơng. Hay khóa luận

“Nâng cao chất lượng và hiệu quả bản tin Thời sự của Đài phát thanh huyện

Nghĩa Hưng, Nam Định” (Khóa luận tốt nghiệp cử nhân của tác giả Hoàng

Thị Tƣ- 2004). Trong đó các đề tài này đã đề cập đến chất lƣợng và hiệu quả

của bản tin thời sự trên đài phát thanh trong phạm vi cấp huyện.

7

Nhƣ vậy, đối với vấn đề tin phát thanh, đã có một số tác giả trên thế

giới cũng nhƣ Việt Nam đã đƣa ra một số nhận định có liên quan đến bản tin

thời sự. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu sâu về bản tin thời sự ở

các đài PT-TH địa phƣơng (nhất là chƣa có đề tài nào nghiên cứu, khảo sát

trên đài phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn). Vì vậy đề

tài “Bản tin thời sự phát thanh địa phương” (Khảo sát trên đài phát thanh

truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến tháng

4/2015) là một đề tài mới, có ý nghĩa khoa học và giúp cho việc nhận diện,

đổi mới và nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự trên sóng phát thanh ở các đài

phát thanh- truyền hình địa phƣơng.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở khảo sát về nội dung,

hình thức và phƣơng thức sản xuất bản tin thời sự của Đài PT-TH Bắc

Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn, luận văn sẽ hình thành một khung lý thuyết cơ

bản có thể chỉ rõ những ƣu điểm, nhƣợc điểm của bản tin thời sự phát

thanh địa phƣơng. Từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lƣợng các

bản tin thời sự sao cho đến đƣợc với thính giả nhiều hơn nữa, góp phần

thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nƣớc giao phó cho

ngành PT-TH địa phƣơng.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ sau:

- Hệ thống hóa các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài nhƣ tin, bản

tin, bản tin thời sự … để tạo thành một khung lý thuyết cơ bản tiếp cận vấn đề

nghiên cứu.

- Thông qua các phƣơng pháp khảo sát, phân tích, so sánh, đánh giá

một cách khoa học để đƣa ra những nhận định về chất lƣợng của bản tin thời

sự trên sóng đài Phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn.

8

- Từ việc nghiên cứu các yếu tố tác động đến quá trình sản xuất bản tin

để có thể đề xuất những giải pháp nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự phát

sóng trên đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là bản tin thời sự phát thanh

địa phƣơng.

Đối tƣợng nghiên cứu và khảo sát trực tiếp của luận văn là nội dung,

hình thức và phƣơng thức sản xuất các bản tin thời sự phát thanh phát trên

sóng đài PT-TH Bắc Giang, đài PT-TH Bắc Ninh và đài PT-TH Lạng Sơn

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu của luận văn là các bản tin thời sự với tƣ cách là

một phần nội dung của chƣơng trình thời sự phát thanh phát trên đài PT-TH

Bắc Giang, Đài PT-TH Bắc Ninh và Đài PT-TH Lạng Sơn từ tháng 10/2014

đến tháng 04/2015.

5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận:

Luận văn đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở lý luận là chủ nghĩa Mác –

Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về báo chí; quan điểm đƣờng lối, chính sách

của Đảng, Nhà nƣớc về phát thanh và hoạt động báo chí, lý luận về báo chí

cách mạng Việt Nam.

Luận văn cũng sử dụng một số lý thyết về báo chí – truyền thông nói

chung và một số lý luận về báo chí phát thanh nói riêng làm cơ sở cho việc

nghiên cứu và đánh giá.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu, ngƣời viết luận văn đa dử dụng một số

phƣơng pháp sau đây:

Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: đƣợc thực hiện trong việc khảo

sát các công trình nghiên cứu, các văn bản, chỉ thị, Nghị quyết, quyết định … có

9

liên quan đến đề tài. Phƣơng pháp này cũng đƣợc sử dụng để nghiên cứu các tài

liệu lý luận báo chí cũng nhƣ hệ thống hóa những vấn đề lý luận báo chí, phát

thanh để tạo cơ sở cho đề tài nghiên cứu. Ví dụ nhƣ phân tích các dữ liệu thực

tiễn của 57 bản tin phát trong tháng 3 và tháng 4 năm 2015 của đài PT-TH Bắc

Giang, 52 bản tin phát trong tháng 3 và tháng 4 năm 2015 của đài PT-TH Lạng

Sơn, 55 bản tin phát trong tháng 3 và tháng 4 năm 2015.

Phương pháp khảo sát: dùng để khảo sát thực trạng các bản tin thời sự phát

thanh phát trên sóng phát thanh truyền hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn.

Phương pháp phân tích, tổng hợp: dùng để nhận diện, phân tích các

yếu tố thể hiện nội dung và hình thức của các bản tin thời sự.

Phương pháp thống kê: trong quá trình khảo sát, tác giả sử dụng

phƣơng pháp này kết hợp với phƣơng pháp phân tích, tổng hợp để rút ra các

thông số về nội dung và hình thức của bản tin thời sự trong diện khảo sát.

Phương pháp so sánh: dùng để so sánh số liệu giữa 03 đài đƣợc khảo

sát với nhau làm nổi bật lên những thành công, hạn chế trong nội dung và

hình thức của bản tin thời sự phát thanh ở các đài thuộc diện khảo sát. Tác giả

cũng sử dụng phƣơng pháp này để nhìn nhận điểm chung và sự khác biệt giữa

bản tin thời sự của các đài địa phƣơng với nhau.

Phương pháp phỏng vấn: đƣợc thực hiện với các đối tƣợng là những

ngƣời làm lãnh đạo, quản lý, biên tập và các phóng viên đang trực tiếp tham

gia thực hiện bản tin thời sự ở 03 đài khảo sát, qua đó có thêm căn cứ để đề

xuất các giải pháp nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự cho phù hợp.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

6.1. Ý nghĩa lý luận:

Đề tài làm rõ những khái niệm và vấn đề lý luận liên quan đến bản tin

thời sự của các đài phát thanh truyền hình địa phƣơng. Đề tài góp phần đƣa ra

những giải pháp, cách thức cụ thể, cơ bản nhằm nâng cao chất lƣợng bản tin

thời sự phát thanh ở các đài phát thanh truyền hình địa phƣơng.

10

6.2. Ý nghĩa thực tiễn:

Về mặt ý nghĩa thực tiễn, đề tài sẽ đem đến cái nhìn sơ lƣợc về thực

trạng của bản tin thời sự phát thanh ở các đài phát thanh truyền hình địa

phƣơng hiện nay, giúp cho những ngƣời làm bản tin thời sự phát thanh thấy

đƣợc những thành công, hạn chế của bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng.

Đề tài đóng góp những đề xuất, giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng bản tin

thời sự phát thanh phát trên các đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn.

Ngoài ra, đề tài là tài liệu tham khảo phục vụ cho sinh viên báo chí, đặc

biệt là sinh viên chuyên ngành phát thanh, phóng viên, biên tập viên phát

thanh và những ngƣời quan tâm đến lĩnh vực này.

7. Cấu trúc của của luận văn

Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, luận văn này đƣợc kết cấu thành 03

chƣơng với nội dung sau:

Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng

Chƣơng 2: Thực trạng bản tin thời sự phát thanh trên đài phát thanh và truyền

hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn.

Chƣơng 3: Giải pháp đổi mới nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh

địa phƣơng

11

Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT

THANH ĐỊA PHƢƠNG

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.1.1. Khái niệm Tin, Tin phát thanh

1.1.1.1. Khái niệm Tin

Tin là thể loại cơ bản nhất của báo chí bởi “nếu tính theo tỷ lệ bài đăng

trên mỗi tờ báo lƣợng tin có thể chiếm tới 70%” . Ngƣợc dòng lịch sử, tin còn

là thể loại ra đời sớm nhất và làm nền để hình thành nên những thể loại báo

chí khác. Mặc dù vậy, cho đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chƣa thống nhất

một khái niệm chính thức của thể loại tin. Liên quan đến định nghĩa về tin

hiện có rất nhiều ý kiến.

Đại từ điển Tiếng Việt giải nghĩa tin là: 1/ Điều báo cho biết về sự

việc, tình hình xảy ra; 2/ Sự truyền đạt, sự phản ánh dƣới các hình thức

khác nhau , cho biết về thế giới xung quanh và những quá trình xảy ra

trong nó”.

Theo tác giả Đức Dũng: “...Tin là thể loại phổ biến nhất, năng động nhất

và thể hiện rõ nhất sự nhạy bén, tính xác thực của báo chí trong việc phản ánh

một hiện thực luôn vận động, biến đổi”. Tin “có nhiệm vụ thông tin kịp thời về

những sự việc, sự kiện thời sự”, và “Tin có nhiệm vụ phản ánh các sự kiện mới

chứ không có nhiệm vụ đi sâu vào giải quyết các vấn đề” [5 , tr.68].

Cũng có quan điểm cho rằng: “Tin là dữ kiện thực tế, đƣợc ghi lại

một cách trung thực về các sự kiện xảy ra trên thế giới”.

Trong cuốn Tác phẩm báo chí tập 1, tác giả Tạ Ngọc Tấn và Nguyễn

Tiến Hài định nghĩa tin là “thể loại thông dụng nhất của báo chí. Nó phản

ánh nhanh những sự kiện thời sự có ý nghĩa trong đời sống xã hội với ngôn

ngữ cô đọng, ngắn gọn, trực tiếp và dễ hiểu” [17, tr.50].

12

Tác giả Đinh Văn Hƣờng trong bài giảng Thể loại Tin (tại khoa Báo

chí trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội)

định nghĩa: “Tin là một trong những thể loại thuộc nhóm thông tấn báo chí,

trong đó thông báo, phản ánh, bình luận có mức độ một cách ngắn gọn, chính

xác và nhanh chóng nhất về sự kiện, vấn đề, con người, có ý nghĩa chính trị

xã hội nhất định”[ 14, tr.15].

Nhƣ vậy qua phân tích, chắt lọc những điểm tƣơng đồng từ những quan

niệm khác nhau về tin, tác giả đƣa ra một khái niệm về tin nhƣ sau:

+ Tin là một thể loại thông dụng, cơ bản của báo chí.

+ Tin phản ánh nhanh sự kiện thời sự.

+ Tin được thể hiện một cách ngắn gọn, xúc tích.

+ Tin có ý nghĩa chính trị xã hội nhất định.

1.1.1.2. Khái niệm Tin phát thanh

Nói đến tin phát thanh, trƣớc hết nói đến một thể loại của báo chí – thể

loại tin với những đặc điểm về nội dung và hình thức của thể loại này. Ngoài

ra thể loại tin phát thanh còn chịu tác động từ những đặc trƣng của loại hình

báo phát thanh nhƣ: sử dụng âm thanh tổng hợp; thông tin nhanh, tiếp nhận

đồng thời; tỏa sóng rộng khắp; tiếp nhận theo trình tự thời gian. Do vậy, ngoài

những đặc điểm của thể loại báo chí nói chung, tin phát thanh còn mang

những đặc điểm riêng.

Năm 1993, tác giả Nguyễn Đình Lƣơng trong cuốn Nghề báo nói xuất

bản năm 1993 cho rằng: “Tin tức phát thanh là sự kiện hoặc sự biến của con

người, sự vật và hiện tượng được truyền đạt đến người tiếp nhận bằng

phương tiện truyền thông radio” [15, tr.73].

Khái niệm này đề cập đến một khía cạnh nội dung của tin là phản ánh

sự kiện, sự biến đồng thời chỉ ra con đƣờng tác động của tin phát thanh là

thông qua phƣơng tiện truyền thông radio. Tuy nhiên, theo chúng tôi, định

nghĩa này còn mang tính chung chung bởi chƣa chỉ ra những đặc điểm cụ thể

13

của tin trong khi mọi thể loại đƣợc sử dụng trên báo phát thanh đều phản ánh

sự kiện, sự biến và đƣợc truyền đạt tới ngƣời tiếp nhận thông qua phƣơng tiện

truyền thông radio.

Năm 2002, tác giả Vũ Thúy Bình trong chƣơng Tin phát thanh cuốn

Báo phát thanh định nghĩa: “Tin phát thanh là sự kiện mới, biến cố mới, tình

hình mới về con người, sự vật hiện tượng đã xảy ra, đang tiếp diễn được

truyền đạt một cách ngắn gọn, trực tiếp, dễ hiểu tới người nghe bằng phương

tiện truyền thông radio” [8, tr.245].

Định nghĩa này đã làm rõ hơn tin phát thanh ở đặc điểm, có nội dung

phản ánh nhanh những sự kiện, biến cố mới, có hình thức ngắn gọn, trực tiếp,

dễ hiểu, và con đƣờng tác động của thể loại này là bằng phƣơng tiện truyền

thông radio. Tuy nhiên định nghĩa trên còn có điểm chƣa nhận đƣợc sự thống

nhất của các nhà nghiên cứu do cách gọi tin phát thanh là sự kiện, biến cố

mới. Bởi tin phát thanh trƣớc hết là một thể loại của báo phát thanh, tức là

một chỉnh thể nội dung và hình thức tƣơng ứng. Sự kiện là nội dung của tin

nhƣng không phải mọi sự kiện đều là tin bởi có những sự kiện không đƣợc

nhà báo nhận thức, khám phá, phản ánh vào tác phẩm. Đời sống diễn ra với

vô số sự kiện xuất hiện mỗi ngày, chỉ những sự kiện phản ánh trong tin mới

trở thành nội dung của tin.

Trong cuốn sách Hướng dẫn sản xuất chương trình phát thanh của

trƣờng phát thanh truyền hình điện ảnh – Australia cho rằng: “Tin phát thanh

là nói súc tích, rõ ràng trong một thời gian khá ngắn để diễn tả được cái gì

xảy ra, cái gì đang diễn ra và nếu có thể cái gì sắp xảy ra dựa trên những

suy đoán độc lập”.

Trong cuốn “Thể loại báo chí: Tin, Tƣờng thuật, ghi nhanh”, nhà xuất bản

Chính trị - Hành chính năm 2013, T.S Phạm Thị Thanh Tịnh có viết: “Tin phát

thanh, truyền hình là một thể loại báo chí có nhiệm vụ phản ánh sự kiện mới, biến

cố mới, tình hình mới về con người, sự vật, hiện tượng đã xảy ra, đang tiếp diễn

14

được truyền đạt một cách ngắn gọn, trực tiếp, dễ hiểu tới công chúng bằng phương

tiện truyền thông Radio và Tivi” [19, tr. 17]. Theo TS Phạm Thị Thanh Tịnh thì

“tin thời sự trên sóng phát thanh, truyền hình có thời lượng thường khoảng 20-40

giây. Tin có tiếng động, lời nói nhân vật thường một phút”. [19, tr. 23]

Theo đó, tác giả luận văn có thể đúc rút những điểm chính gắn với cách

hiểu về tin phát thanh:

+ Tin phát thanh là một thể loại cơ bản, thông dụng nhất của

báo phát thanh.

+ Nó phản ánh nhanh những sự kiện mới vừa, đang, sắp, sẽ xảy ra.

+ Nó được thể hiện dưới dạng âm thanh với ngôn ngữ cô đọng,

ngắn gọn, dễ hiểu, trực tiếp và được truyền tải trên sóng phát thanh.

1.1.2. Khái niệm bản tin, bản tin thời sự

1.1.2.1. Khái niệm bản tin, bản tin thời sự

Báo chí ra đời chính từ các bản tin. Và cho đến bây giờ, thể loại tin vẫn

luôn khẳng định đƣợc vai trò quan trọng không thể thiếu của mình đối với bất

kỳ loại hình báo chí nào. Phần tin thời sự là chƣơng trình có tính bắt buộc v à

quyết định sự tồn tại định hƣớng cảu một tờ báo nói chung. Với phát thanh,

các chƣơng trình thời sự luôn thu hút sự quan tâm của thính giả nhiều nhất,

tiếp đó mới đến các chuyên mục giải trí.

Bản tin là một trong những hình thức chuyển tải thông tin báo chí. Đối

với một đài phát thanh với tƣ cách là cơ quan báo chí, bản tin là tồn tại ở hai

hình thức. Thứ nhất là một chƣơng trình phát thanh độc lập. Thứ hai, bản tin

là một phần nội dung của chƣơng trình thời sự phát thanh. Trong nghiên cứu

của luận văn này, do tác giả luận văn nghiên cứu theo hƣớng thứ hai, vì bản

tin là một phần nội dung của chƣơng trình thời sự trên các đài phát thanh địa

phƣơng chiếm đa số.

Theo trang www.wattpad.com nói về bản tin đã có định nghĩa: bản tin

là một thể loại của văn bản báo chí nhằm thông tin một cách chân thực, kịp

15

thời những sự kiện thời sự có ý nghĩa trong đời sống. Bản tin thƣờng có 3

phần: tiêu đề, phần mở đầu bản tin, phần triển khai chi tiết bản tin. Trong đó,

tiêu đề và phần mở đầu thƣờng nêu trực tiếp, chứa đựng những thông tin khái

quát quan trọng nhất. Phần triển khai chi tiết bản tin có thể chi tiết hóa, giải

thích nguyên nhân hoặc kết quả, tƣờng thuật chi tiết sự kiện.

Còn trang luonluon.com cho rằng: bản tin là đơn vị cơ sở của thông tin

báo chí nhằm truyền đạt, phản ánh về một sự kiện mới xảy ra được mọi người

hoặc một số người quan tâm.

Yếu tố cốt lõi của bản tin thời sự là thông tin. Mọi chức năng của báo

chí (trong đó có phát thanh) đều đƣợc thực hiện thông qua con đƣờng thông

tin. Hiểu khái quát, thông tin là lƣợng tri thức mà ngƣời này hoặc đối tƣợng

này muốn chuyển cho ngƣời khác hoặc đối tƣợng khác, là cái mà A nghĩ là B

chƣa biết và cần biết, B muốn biết và A muốn chuyển. Đối với báo chí, thông

tin trở thành phần tri thức, tƣ tƣởng (do nhà báo sáng tạo, tái tạo từ hiện thực)

đƣợc chuyển dịch từ nhà báo đến công chúng để cung cấp kiến thức, thay đổi

nhận thức và cảm biến hành vi. Nói cách khác thông tin chính là điểm khởi

đầu, gốc rễ cơ bản nhất của quá trình truyền thông, quyết định hiệu quả - kết

quả so với mục đích ban đầu của ngƣời làm truyền thông.

Trong thời đại ngày nay, do nhu cầu nắm bắt, trao đổi thông tin của xã

hội là hết sức cấp thiết nên bản tin có vai trò vô cùng quan trọng trong đời

sống hàng ngày. Trong đó cũng phân loại bản tin có nhiều loại nhƣng có hai

loại chủ yếu là tin ảnh và tin chữ. Trong đó tin chữ gồm có tin vắn, tin

thƣờng, tin tƣờng thuật, tin tổng hợp. Ở dạng đầy đủ nhất, bản tin thƣờng có

cấu trúc hai phần là đầu đề (tít bài, tiêu đề, tên tin) và nội dung. Trong đó

yêu cầu đầu đề phải ngắn gọn, gây tò mò, hấp dẫn, hé lộ lƣợng thông tin

quan trọng nhất. Còn nội dung phải chính xác về thời gian, địa điểm, diễn

biến, kết quả của các sự kiện, hiện tƣợng đã xảy ra. Các sự kiện quan trọng

hơn đƣợc nêu trƣớc.

16

Theo Từ điển Tiếng Việt của Trung tâm từ điển học, Nhà xuất bản Đà

Nẵng năm 1998 giải thích: “Thời sự là tổng thể nói chung những sự việc ít nhiều

quan trọng trong một lĩnh vực nào đó, thường là xã hội- chính trị, xảy ra trong

một thời gian gần nhất và đang được nhiều người quan tâm” [20, tr.956]

Còn theo Từ điển Tiếng Việt của Trung tâm ngôn ngữ và văn hóa Việt

Nam, nhà xuất bản Văn hóa Thông tin năm 1999: Thời sự là toàn bộ sự việc ít

nhiều quan trọng vừa mới xảy ra được nhiều người quan tâm”. [21, tr.159]

Bản tin thời sự là sự ghi lại những sự kiện lịch sử theo thời gian bao

gồm các thể loại tin đƣợc phát bằng lời.

1.1.2.2. Phân biệt bản tin thời sự phát thanh và chương trình thời sự

Theo tác giả G.V Cu dơ nhet xốp, X.L. Xvich, A.La.Iu rốp xki trong cuốn

Báo chí truyền hình: “chương trình thời sự” đơn giản giống nhƣ một bản tin trên

báo, thông báo các sự việc, hơn nữa đó là những sự việc đƣợc phân tích, khái

quát, … Trên thực tế, chủ đề của bản tin là không giới hạn: nông nghiệp, nghệ

thuật, kinh doanh, sáng chế, các sự kiện trong đời sống quốc tế ”[22, tr.83-84].

Nhƣ vậy nói đến “thời sự” là nói đến sự mới mẻ, cập nhật, nhanh

chóng. Trên cơ sở những tìm hiểu và phân tích nêu trên, tác giả luận văn xin

đƣa ra một quan niệm nhƣ sau về thuật ngữ “chƣơng trình thời sự phát

thanh”: chƣơng trình thời sự phát thanh là chƣơng trình chuyển tải một cách

nhanh chóng, kịp thời những thông tin về các sự kiện, vấn đề đang đƣợc nhiều

ngƣời quan tâm trên sóng phát thanh.

Thuật ngữ “chƣơng trình” thƣờng đƣợc nhắc tới phổ biến ở loại hình phát

thanh và truyền hình. Ở loại hình truyền hình cũng có “chƣơng trình thời sự”, ở

loại hình phát thanh cũng có “chƣơng trình thời sự”. Tuy nhiên dạng chƣơng trình

này ở mỗi loại hình sẽ có những đặc trƣng riêng do đặc điểm loại hình, do phƣơng

thức truyền tải chi phối. Thực tế, dù hai loại hình khác nhau nhƣng trong bối cảnh

cạnh tranh thông tin gay gắt nhƣ hiện nay, chƣơng trình thời sự của hai loại hình

này đều luôn phấn đấu để đƣa nội dung thông tin đến với công chúng nhanh nhất.

17

Các tác giả G.V Cu dơ nhet xốp, X.L. Xvich, A.La.Iu rốp xki trong

cuốn Báo chí truyền hình quan niệm về “bản tin thời sự” nhƣ sau: Nhiều khi

ngƣời ta còn gọi “bản tin thời sự” là “bản tin ngắn”. “Bản tin thời sự” là sự

ghi lại những sự kiện lịch sử theo trình tự thời gian. Trong báo chí, thể loại

thời sự là thông tin ngắn về sự việc. Vậy nên bản tin ngắn và bản tin thời sự

trở nên đồng nhất”. [22,tr21-22].

Trên thực tiễn, ở các đài phát thanh truyền hình ở các tỉnh trong cả

nƣớc có sự phân biệt nhất định giữa “bản tin thời sự” và “chƣơng trình thời

sự”. Trên thực tiễn, ở các đài phát thanh truyền hình các tỉnh trong cả nƣớc có

sự nhận diện về “bản tin thời sự” và “chƣơng trình thời sự”. Trong đó có thể

nhận diện “bản tin thời sự” là bản tin thƣờng chủ yếu là sử dụng các thể loại

tin nhƣ tin ngắn, tin tƣờng thuật và có thời lƣợng ngắn hơn chƣơng trình thời

sự. Thực tế, bản tin thời sự phát thanh đa số thƣờng xuất hiện là bản tin hoặc

phần nội dung của chƣơng trình thời sự. Còn chƣơng trình thời sự thƣờng có

thời lƣợng dài hơn và sử dụng bản tin thời sự ngay đầu của chƣơng trình và

nhiều thể loại báo chí khác nhƣ phóng sự, phỏng vấn trong một chƣơng trình.

1.1.2.3. Bản tin thời sự phát thanh địa phương

Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học: Địa phương là những

vùng đất nhất định nằm trong một quốc gia, có những sắc thái đặc thù riêng,

là bộ phận cấu thành đất nƣớc. Có thể hiểu địa phƣơng là những đơn vị hành

chính nhƣ các xã, huyện, tỉnh, thành phố. Có ý kiến quan niệm theo cách đơn

giản đó là tất cả những gì không phải là của trung ƣơng hay quốc gia đều

đƣợc coi là địa phƣơng. Nhƣ vậy thủ đô của một quốc gia hay từng khu vực

của thủ đô cũng đƣợc xem là địa phƣơng.

Ở Việt Nam hiện nay có 66 Đài phát thanh, truyền hình, trong đó có 02

đài trung ƣơng và 64 đài địa phƣơng. Sự đóng góp của các đài địa phƣơng

trong sự nghiệp báo chí cách mạng và trong đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội

của địa phƣơng là rât lớn. Là cơ quan ngôn của của cấp ủy, chính quyền, là

18

diễn đàn của nhân dân. Thực tế tùy theo năng lực và nhiệm vụ tuyên truyền

của mỗi đài phát thanh địa phƣơng, bản tin thời sự phát thanh sản xuất mỗi

ngày cũng khác nhau về số lƣợng, thời lƣợng, tính phong phú về nội dung

cũng nhƣ khả năng việc mở rộng địa bàn phản ánh sự kiện … sẽ đƣợc xây

dựng khác nhau. Trong một ngày có đài xây dựng nhiều chƣơng trình thời sự

hoặc bản tin thời sự, có thời lƣợng và thời gian phát sóng khác nhau.

Bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng có nhiệm vụ chủ yếu tuyên

truyền nhiệm vụ chính trị của địa phƣơng, đồng thời còn có chức năng giải trí,

khai sáng, phục vụ đời sống tinh thần và góp phần nâng cao dân trí cho nhân

dân trong địa phƣơng đó. Có thể thấy phạm vi phản ánh của những thông tin

thời sự chủ yếu giới hạn trong địa giới hành chính của địa phƣơng nhất định.

Đây chính là những đặc điểm chính chi phối toàn bộ những yếu tố cấu thành

nên một bản tin thời sự phát thanh của địa phƣơng.

Tuy nhiên cho đến nay, việc nghiên cứu phát thanh địa phƣơng mới chỉ

dừng ở việc nghiên cứu về chất lƣợng chƣơng trình phát thanh, còn việc đƣa

ra một khái niệm, định nghĩa về bản tin phát thanh địa phƣơng và bản tin thời

sự địa phƣơng là gần nhƣ chƣa có.

Trên cơ sở lý luận về bản tin thời sự phát thanh và thực tiễn hoạt động

phát thanh địa phƣơng hiện nay, theo tác giả: Bản tin thời sự phát thanh địa

phương là bản tin chứa các thông tin về các sự kiện, vấn đề của một địa

phƣơng nhất định, đƣợc cập nhật liên tục theo chu kỳ, đảm bảo kết cấu thông

tin các lĩnh vực và các vùng miền.

1.2. Đặc điểm của Đài Phát thanh Truyền hình địa phƣơng

1.2.1. Đặc điểm chung

Trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam, bên cạnh các cơ quan

báo, đài Trung ƣơng Đảng còn có hệ thống báo chí của các địa phƣơng. Báo

chí địa phƣơng là một bộ phận quan trọng cấu thành nền báo chí cách mạng

Việt Nam.

19

Ở các địa phƣơng, cơ quan Báo của Đảng bộ tỉnh do Tỉnh ủy trực tiếp

lãnh đạo, quản lý, còn các đài Phát thanh – Truyền hình do Ủy ban Nhân dân

các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng quản lý. Ngoài ra ở các địa phƣơng

còn có các văn phòng đại diện của các cơ quan báo chí Trung ƣơng và một số

nơi còn có báo cấp sở, ngành của tỉnh. Là bộ phận quan trọng của báo chí

cách mạng Việt Nam, báo chí địa phƣơng không chỉ là cầu nối giữa Đảng,

Nhà nƣớc với nhân dân, là cơ quan tuyên truyền, giải thích vận động nhân dân

thực hiện đƣờng lối, chính sách mà còn định hƣớng chính trị, tƣ tƣởng cho

nhân dân trƣớc các sự kiện, vấn đề trong tỉnh, thành, khu vực, trong nƣớc

cũng nhƣ quốc tế.

So với các cơ quan báo chí ở Trung ƣơng và các ngành, báo chí ở địa

phƣơng có lợi thế là nắm chắc hoàn cảnh cụ thể, phong tục tập quán địa

phƣơng, đi sâu vào từng đối tƣợng riêng biệt, từ đó thông tin gần gũi, góp phần

tác động vào tƣ tƣởng, tình cảm của ngƣời dân địa phƣơng một cách trực tiếp.

Mỗi địa phƣơng đều có những truyền thống và đặc điểm riêng về đời

sống kinh tế, xã hội, có sắc thái riêng trong tâm lý công chúng báo chí. Công

chúng địa phƣơng thích đọc báo, nghe đài địa phƣơng trƣớc hết vì họ luôn luôn

muốn biết đƣợc những thông tin của địa phƣơng mình, những thông tin đã và

đang diễn ra xung quanh mình. Đó chính là lợi thế của hệ thống báo chí này.

Riêng đối với Đài Phát thanh – Truyền hình cấp tỉnh, là cơ quan chuyên

môn thuộc Ủy ban Nhân dân Tỉnh. Tham mƣu giúp UBND tỉnh và Đài quốc

gia thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc trên lĩnh vực thông tin đại chúng,

xây dựng quản lý và phát triển sự nghiệp phát thanh, truyền hình trên phạm vi

toàn tỉnh.

Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh cũng là cơ quan ngôn luận của Đảng

bộ tỉnh, là diễn đàn của nhân dân, là tớ báo nói, báo hình phát hàng ngày trên

sóng Phát thanh, Truyền hình đặt dƣới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy trực tiếp là

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và hoạt động theo Luật báo chí quy định. Chịu sự

20

quản lý về tổ chức, biên chế và hoạt động của UBND tỉnh, đồng thời chịu sự

chỉ đạo, hƣớng dẫn và kiểm tra chuyên môn, nghiệp vụ báo chí của Ban

Tuyên giáo Tỉnh ủy, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Bộ

Thông tin – Truyền thông và quản lý nhà nƣớc của Sở Thông tin – Truyền

thông địa phƣơng.

Nhƣ vậy có thể thấy, các đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng có

vai trò quan trọng trong việc giữ vững sự ổn định chính trị, thúc đẩy công

cuộc đổi mới về mọi phƣơng diện, nhất là phát triển kinh tế, góp phần nâng

cao dân trí và dân chủ hóa mọi mặt đời sống xã hội ở địa phƣơng. Đồng thời

cùng với các đài quốc gia, đài khu vực … làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền, phổ

biến đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc;

đƣa các Nghị quyết, chính sách vào cuộc sống, góp phần nâng cao dân trí, bảo

tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; góp phần xây dựng hệ thống chính

trị, tăng cƣờng dân chủ hóa đời sống cơ sở; thực hiện chức năng làm cầu nối

giữa Đảng, Nhà nƣớc, các đoàn thể xã hội với nhân dân, củng cố và tăng

cƣờng niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nƣớc.

1.2.2. Đối tượng tiếp nhận thông tin của các Đài phát thanh truyền hình

địa phương

Báo chí ra đời do nhu cầu thông tin – giao tiếp, giải trí và nhận thức của

con ngƣời. Cũng nhƣ các hình thái ý thức xã hội, báo chí luôn lấy hiện thực

khách quan làm đối tƣợng phản ánh. “Thông tin trong báo chí là một quá

trình liên tục, xuyên suốt trong mối quan hệ chặt chẽ giữa Cuộc sống – Nhà

báo – Tác phẩm – Công chúng”. Thông tin báo chí khi chƣa đƣợc công chúng

tiếp nhận mới chỉ là thông tin khả năng; công chúng không tiếp nhận các văn

bản thông báo, không mua, không nghe sẽ phá vỡ mối quan hệ nhà báo - tác

phẩm - công chúng . Khi đó thành quả lao động báo chí của toàn thê cơ quan

báo chí nói chung và từng phóng viên, nhà báo nói riêng chƣa đƣợc đón nhận

và thƣởng thức. Nhƣ thế báo chí mới chỉ thực hiện đƣợc một nửa chức năng

21

của mình. Việc đánh giá các tác phẩm báo chí đúng hay sai, có ý nghĩa hay

chƣa có ý nghĩa .. cũng là một điều không thể thiếu. Do đó, công chúng cũng

chính là ngƣời tham gia vào việc góp ý, đồng tình hay không đồng tình, biểu

dƣơng hay phê bình khi họ đã thẩm định đƣợc những giá trị đích thực của

thông tin báo chí.

Thƣớc đo kết quả của báo chí không phải ở số lƣợng tin, bài đăng trên báo,

số lƣợng phát hành báo chí mà cốt yếu ở chỗ bạn đọc, bạn xem, bạn nghe tiếp

nhận và làm theo nhƣ thế nào. Bản thân công chúng là ngƣời hiểu rõ hơn ai hết

nội dung mà báo chí đã đáp ứng đầy đủ hay chƣa đầy đủ, kịp thời hay chƣa kịp

thời, những yêu cầu thiết thực của mình; đồng thời mới khẳng định đƣợc những

vấn đề báo chí nêu ra có phù hợp với chân lý hay không, chính họ mới đánh giá

đƣợc cách diễn đạt của báo chí có sát với trình độ của chúng hay không.

Thông tin trong báo chí và có tính chất xã hội cao vừa có tính tƣ tƣởng

và khuynh hƣớng rõ rệt. Song cũng nhƣ các hình thái ý thức xã hội khác, báo

chí có những đặc trƣng riêng, mức độ và chức năng phản ánh hiện thực của

nó. Đứng trƣớc một thế giới hiện thực chứa đầy lƣợng thông tin, báo chí có

những cách thức riêng của mình để phản ánh hiện thực với mục đích tác động

tới nhiều tầng lớp xã hội với những mối quan tâm, sở thích, nhu cầu không

giống nhau. Chính điều đó đã khiến cho báo chí trở thành một hoạt động

thông tin đại chúng rộng rãi và năng động nhất mà không một hình thái ý thức

xã hội nào có đƣợc.

Bác Hồ đã từng nói: “Đối tượng của tờ báo là đại đa số dân chúng”. Vì

vậy, cách viết bài báo phải đơn giản, dễ hiểu, ngôn ngữ phải trong sáng, tránh

dùng từ nƣớc ngoài. Việc xác định đúng đối tƣợng phục vụ của báo chí cũng

có nghĩa là nhà báo phải biết chọn lựa những nội dung gì nên viết, cái gì

không nên viết.

Hiểu được đối tượng tác động của báo chí không hề đơn giản. Bởi vì,

thói quen áp đặt trong thời gian vận hành theo cơ chế quan liêu, bao cấp đã

22

ăn sâu vào suy nghĩ của chúng ta; mặt khác, muốn hiểu được công chúng hay

đối tượng tác động của báo chí thì phải cầu thị và khoa học, nghiên cứu bài

bản, công phu chứ không dựa vào báo cáo.

Với các Đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng, đối tƣợng tiếp nhận

thông tin báo chí nói chung và tiếp nhận thông tin trên sóng phát thanh truyền

hình nói riêng tƣơng đối phong phú, đa dạng. Khán thính giả thuộc mọi thành

phần cƣ dân trong xã hội. Do vị trí xã hội, nghề nghiệp, trình độ văn hóa, sở

thích, hiểu biết, mỗi ngƣời có sự quan tâm và nhu cầu thông tin với các mức

độ khác nhau.

Xuất phát từ tâm lý lợi ích, có những nhóm công chúng cùng quan

tâm những thông tin chung mang tính phổ biến; đồng thời xuất phát từ

những lợi ích riêng, có thể ngƣời quan tâm thông tin này, ngƣời quan tâm

thông tin kia. Những cái riêng đó, đều có ảnh hƣởng đến quá trình tiếp

nhận cùng một thông tin. Ngƣời làm phát thanh truyền hình luôn phải xác

định biết mình đang viết cho đối tƣợng nào nghe, xem. Bởi lẽ công chúng

chỉ quan tâm đến những tin bài hữu ích đối với họ. Nhất là trong thời đại

bùng nổ thông tin hiện nay, công chúng báo chí có quyền lựa chọn kênh

thông tin mà mình yêu thích. Đài Phát thanh – Truyền hình không thể áp

đặt việc tiếp nhận thông tin nếu nhƣ bạn đọc nhận thấy thông tin đó không

bổ ích, không thiết thực.

Mỗi cơ quan báo chí đều có mục đích của riêng mình và khán thính giả

cũng có nhu cầu của riêng họ. Đáp ứng đƣợc nhu cầu ấy là báo chí đã gặp

khán, thính giả. Báo chí đƣợc coi là sản phẩm hàng hóa đặc biệt, còn khán

thính giả là n gƣời tiêu thụ đặc biệt các sản phẩm báo chí, là “đầu ra” của hoạt

động báo chí. Không có khán, thính giả tờ báo sẽ không tồn tại. Ngƣời làm

báo, ngƣời cộng tác viết bài cho báo chí phải luôn hiểu rõ ai là ngƣời đang

tiêu thụ sản phẩm của mình; bám sát thực tế để nắm bắt đƣợc nhu cầu và

những vấn đề khán, thính giả quan tâm để có những tin, bài đáp ứng nhu cầu

23

thông tin của họ. “Một tờ báo không được đại đa số ham chuộng thì không

xứng đáng là một tờ báo. Muốn dân chúng ham chuộng coi tờ báo ấy là của

mình thì: Nội dung tức là các bài viết phải đơn giản, dễ hiểu, phổ thông, thiết

thực, hoạt bát. Và Hình thức tức là cách sắp đặt các bài, cách in phải sạch sẽ,

sáng sủa”.

Những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở những ngƣời

làm báo và viết báo cần tôn trọng công chúng của mình. “Viết mà không rõ

đối tượng, không rõ mục đích, không rõ nội dung đề cập là cái gì thì không

tránh khỏi tình trạng lạc đề, lạc điệu và lạc giọng”.

Tuy nhiên, ở một góc độ nào đó, các đài Phát thanh – Truyền hình dịa

phƣơng vẫn có những đối tƣợng tiếp nhận thông tin riêng, công chúng riêng.

Trừ những thành phố lớn trực thuộc Trung ƣơng, thì phần lớn đối tƣợng tiếp

nhận thông tin của các đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng ở các tỉnh là

công nhân, nông dân và chỉ có số ít thuộc viên chức nhà nƣớc. Do vậy việc

tiếp cận thông tin của mỗi đối tƣợng cũng có nhiều cách khác nhau, ở nhiều

trình độ khác nhau. Đặc biệt là đối với những tỉnh vùng sâu, vùng xa có nhiều

đồng bằng dân tộc thiểu số sinh sống, trình độ dân trí thấp … những nơi này

việc tuyên truyền trên sóng của các Đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng

cần phải chi tiết, cụ thể, thậm chí phải tiến hành tuyên truyền bằng ngôn ngữ

của riêng họ mới mang lại hiệu quả.

Cơ sở lý luận báo chí truyền thông đã chỉ ra rằng, muốn hoạt động báo

chí có hiệu quả thì nhất thiết ngƣời làm báo và đội ngũ cộng tác viên tham gia

viết bài phải biết đến công chúng của mình, coi họ nhƣ đối tƣợng phục vụ đặc

biệt; đồng thời qua họ để biết những nhu cầu thông tin mà họ cần, từ đó có

biện pháp đáp ứng mối quan tâm đó. Nhƣ vậy, ngƣời làm báo ở các đài Phát

thanh – Truyền hình địa phƣơng cũng phải có cách nhìn nhận khán, thính giả

và cách viết phù hợp với đối tƣợng tiếp nhận thông tin thì mới truyền đạt

đƣợc hết nội dung, tƣ tƣởng của tác phẩm báo chí.

24

1.3. Vị trí, vai trò của bản tin thời sự đối với phát thanh trong bối cảnh

cạnh tranh thông tin.

1.3.1. Vai trò đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh chóng

Nhu cầu về thông tin là một nhu cầu chính đáng của con ngƣời, nhằm

đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển. Một số nghiên cứu khoa học gần đây cho

thấy rằng, nhu cầu thông tin giao tiếp hình thành từ lúc con ngƣời còn trong

bụng mẹ. Con ngƣời càng văn minh, xã hội càng phát triển thì nhu cầu thông

tin giao tiếp càng cao. Họ không chỉ muốn biết những gì diễn ra trong nƣớc,

mà còn muốn đƣợc thông tin về các sự kiện, vấn đề chính trị - thời sự quốc tế

diễn ra thƣờng xuyên và liên tục trên khắp thế giới. Công chúng ở nƣớc ta

cũng không ngoại lệ, nhất là trong thời đại ngày nay, việc đáp ứng nhu cầu

thông tin ngay trong khu vực họ sinh sống càng trở nên cấp thiết.

Khi nói về vai trò của phát thanh, Thủ tƣớng Võ Văn Kiệt đã khẳng

định trong thông báo số 32 của Văn phòng Chính phủ:

“Phát thanh và truyền hình ngày càng có vai trò quan trọng trong việc

cung cấp thông tin nhanh chóng và chính xác đến với mọi người dân ở bất cứ

vùng nào của đất nước. Đây là biện pháp, là phương tiện giúp cho nhân dân

kịp thời nắm được đường lối, chính sách và pháp luật, góp phần nâng cao

dân trí, trình độ, thẩm mĩ của nhân dân, là công cụ quan trọng tuyên truyền

đối ngoại, đấu tranh chống các âm mưu và hoạt động của các thế lực thù địch

đối với chế độ ta, đất nước ta …” [18, tr41].

Còn về vị trí và vai trò của phát thanh địa phƣơng, theo GS.TS Vũ Văn

Hiền và PGS.TS Đức Dũng trong sách Phát thanh trực tiếp thì: Vị trí, vai trò

của các đài tỉnh, thành phố, huyện, thành, thị xã và các đài xã, phƣờng, thị trấn

đã đƣợc khẳng định ngay từ lúc mới chào đời, đến nay vẫn đang ngày càng

đƣợc cải tiến, nâng cao cho phù hợp với tiến trình phát triển của đất nƣớc trong

thời kỳ đổi mới. Đó là món ăn tinh thần, là nơi bày tỏ tâm tƣ, nguyện vọng của

nhân dân các địa phƣơng, là nơi giáo dục, phổ biến chủ trƣơng, chính sách của

25

Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc và cũng là nơi kiểm nghiệm tính đúng đắn và

hiệu quả của những chủ trƣơng, chính sách đó [4,tr.49].

Trong hệ thống chƣơng trình phát thanh của các đài, bản tin thời sự có

một vị trí và vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội, là kênh thông

tin cung cấp cho thính giả những thông tin cập nhật nóng hổi về mọi mặt của

đời sống xã hội, vừa là kênh thực hiện hiệu quả công tác tuyên truyền đƣờng

lối của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc, của cấp ủy và chính quyền địa phƣơng,

là diễn đàn của các tầng lớp nhân dân. Bản tin thời sự là thế mạnh của phát

thanh trong bối cảnh cạnh tranh thông tin.

Trong xu thế toàn cầu hóa về thông tin, sự cạnh tranh về thông tin ngày

càng diễn ra quyết liệt giữa các loại hình báo chí, các bản tin thời sự của đài

phát thanh trong nƣớc và nƣớc ngoài ngày càng đi vào chiều sâu, đƣợc tăng

lên về số lƣợng và không ngừng đổi mới nâng cao chất lƣợng theo hƣớng đa

dạng, thiết thực, đáp ứng nhu cầu thông tin và giải trí của công chúng. Đây là

sự phát triển tất yếu của trong xã hội hiện đại.

Nhanh chóng và kịp thời là hai yếu tố làm nên giá trị thông tin báo chí.

Nếu thông tin nhanh và đảm bảo tính hợp thời sẽ đem lại khả năng tạo ra hiệu

quả tác động của thông tin mà từ đó mà tăng hiệu quả công tác tuyên truyền.

Bản tin thời sự là kênh thông tin công chúng dễ dàng tiếp cận và qua đó nắm

bắt đƣợc tình hình mọi mặt của địa phƣơng. Chính vì vậy, đây là chƣơng trình

đƣợc đầu tƣ nhiều nhất và có yêu cầu cao nhất về chất lƣợng nội dung cũng

nhƣ hình thức thể hiện.

1.3.2. Vai trò định hướng tư tưởng

Thông tin trong bản tin thời sự phát thanh có vai trò quan trọng trong

việc định hƣớng tƣ tƣởng, chính trị, góp phần giáo dục truyền thống cách

mạng, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao đời sống tinh thần của

nhân dân. Bản tin thời sự có nhiều tin phản ánh những vấn đề bức xúc trong

đời sống xã hội, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, quan liệu

26

lãng phí và suy thoái đạo đức lối sống. Ngoài ra, thông tin trong bản tin thời

sự phát thanh có vai trò quan trọng trong tiến trình tham gia tổ chức xã hội,

không chỉ tuyên truyền nâng cao nhận thức, hiểu biết của công chúng về chủ

trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà bƣớc và các thông tin phản

hồi từ cuộc sống, tâm tƣ nguyện vọng và những bức xúc của cuộc sống, nó

còn tham gia trực tiếp vào quá trình tổ chức quản lý và quản lý xã hội cụ thể.

Công tác tƣ tƣởng có vai trò đặc biệt quan trọng nhất đối với các chính

đảng, các hệ thống xã hội cũng nhƣ các giai cấp nắm quyền lãnh đạo xã hội.

Mục đích của công tác tƣ tƣởng là nhằm tác động vào ý thức xã hội, hình

thành một hệ thống tƣ tƣởng thống trị với những định hƣớng nhất định. Đây

chính là một phƣơng thức để phát huy những quyền lực trong các lĩnh vực

kinh tế, xã hội, tập hợp lực lƣợng quần chúng, phát huy đƣợc những tiềm

năng to lớn của nhân dân nhằm xây dựng xã hội theo con đƣờng đã định. Với

khả năng tác động mọt cách rộng lớn, nhanh chóng và mạnh mẽ vào xã hội,

hoạt động báo chí nói chung cũng nhƣ của phát thanh nói riêng có vai trò và ý

nghĩa rất lớn trong công tác tƣ tƣởng.

Bản tin thời sự phát thanh với những lợi thế đặc biệt về thông tin thời

sự, âm thanh có khả năng thể hiện một lƣợng thông tin lớn sinh động và cụ

thể sẽ xây dựng một thế giới quan sinh động cho thính giả của phát thanh và

có tác dụng to lớn trong việc giáo dục tƣ tƣởng cho ngƣời nghe.

Bản tin thời sự phát thanh có tác động rất lớn đến nhận thức của ngƣời

nghe, từ đó quyết định hành vi của họ. Vì thế thông tin phải hết sức khách quan,

trung thực thẳng thắn để đem đến cho thính giả nhận thức đúng đắn, phù hợp với

đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc. Báo chí nƣớc ta hoạt động dƣới sự lãnh đạo

của Đảng, sự quản lý của Nhà nƣớc, nên mọi thông tin đều phải đảm bảo đáp

ứng nhu cầu thông tin của công chính cũng nhƣ nhu cầu tuyên truyền. Bản tin

thời sự luôn bám sát đời sống thực tiễn, tập trung phản ánh những điển hình

trong xã hội, đồng thời phê phán những cái tiêu cực trong xã hội.

27

Theo dõi bản tin thời sự là nhu cầu thiết yếu của đa số thính giả phát

thanh. Chính vì vậy, thông tin trên bản tin thời sự có tác động rộng rãi tới

thính giả. Ví dụ khi bản tin thời sự đƣa nhiều thông tin về chính sách điều

hành tiền tệ cảu Chính phủ, của Ngân hàng Nhà nƣớ, ngƣời dân cảm thấy an

tâm hơn với cách điều hành định hƣớng vĩ mô, từ đó cảm thấy an tâm hơn với

đồng tiền, giảm bớt hiện tƣợng tích trữ vàng, tích trữ Đô la Mỹ, góp phần

chống lại hiện tƣợng “vàng hóa”, “đô la hóa” nền kinh tế. Ví dụ này đã cho

thấy tác động to lớn của báo chí, đặc biệt là bản tin thời sự phát thanh trong

việc tạo dƣ luận và định hƣớng dƣ luận.

Với những nội dung tuyên truyền, bản tin thời sự của các đài địa

phƣơng đã thể hiện rõ chức năng định hƣớng tƣ tƣởng của mình và trở thành

món ăn tinh thần không thể thiếu của đông đảo thính giả. Đây vừa là nguồn

động viên to lớn song cũng là một áp lực không nhỏ đối với đội ngũ những

ngƣời làm chƣơng trình trƣớc những tiêu chí đặt ra nhằm không ngừng nâng

cao chất lƣợng chƣơng trình để đáp ứng kịp thời niềm mong mỏi của thính giả

bạn nghe phát thanh.

1.3.3. Vai trò ảnh hưởng tới xã hội

Báo chí nói chung và phát thanh nói riêng đang hàng ngày hàng giờ

tham gia vào công tác tổ chức, quản lý xã hội. Bản tin thời sự phát thanh góp

phần tuyên truyền những chủ trƣơng chính sách của Đảng và Nhà nƣớc đến

cho nhân dân, đồng thời cũng là diễn đàn để phản ánh những tâm tƣ nguyện

vọng của ngƣời dân. Ví dụ trong các kỳ họp Hội đồng nhân dân ở các tỉnh, bản

tin thời sự phát thanh đều dành phần lớn thời lƣợng để chuyển tải thông tin đƣợc

đƣa ra tại các phiên họp, đồng thời chuyển tải ý kiến của các cử tri tới Hội đồng

nhân dân.

Ở góc độ khác, vai trò tổ chức của bản tin thời sự còn đƣợc thể hiện ở

các khía cạnh khác nhƣ biểu dƣơng nhân tố, hình mẫu tích cực tiên tiến và

nhân rộng thành phong trào, làm cho cái đơn lẻ tích cực thành cái phổ biến,

28

uốn nắn nhận thức và hoạt động của con ngƣời và các tổ chức, trong sự phù

hợp với định hƣớng phát triển. Ví dụ nhƣ phong trào xây dựng nông thôn

mới, phong trào Ngƣời Việt ƣu tiên dùng hàng Việt … đƣợc thông tin liên tục

trong các bản tin thời sự.

Bản tin thời sự không chỉ thông tin, tuyên truyền để giáo dục nâng cao

nhận thức, hiểu biết của công chúng về chủ trƣơng chính sách, thông tin phản

hồi từ cuộc sống, từ bƣớc đi từ nhịp thở, tâm tƣ nguyện vọng và những vấn đề

bức xúc của cuộc sống. Xã hội càng phát triển, vai trò đó đƣợc thể hiện ở cả

hai phƣơng diện tổ chức và quản lý, đó là quản lý bằng pháp luật và bằng dƣ

luận xã hội. Mối quan hệ này có liên quan và gắn bó chặt chẽ để tạo hiệu quả

cao trong sự phát triển của xã hội.

Nhận thức về vai trò của bản tin thời sự đối với phát thanh cũng có

nghĩa là đồng thời nhận thức về vai trò xã hội của những phóng viên phát

thanh làm thời sự để không ngừng phấn đấu học tập và rèn luyện nhằm góp

phần nâng cao năng lực và hiệu quả tác động của phát thanh. Muốn có một

nền phát thanh phát triển mạnh, hoạt động có hiệu lực và mang lại hiệu quả xã

hội cao nhất thiết phải có đội ngũ nhà báo mạnh. Tuy nhiên, có đội ngũ nhà

báo giỏi, chƣa hẳn đã có đƣợc nền báo chí mạnh. Điều đó còn phụ thuộc vào

năng lực quản lý, phụ thuộc vào kỷ cƣơng phép nƣớc và môi trƣờng pháp lý.

1.4. Tiêu chí xây dựng bản tin thời sự phát thanh của các đài phát thanh

truyền hình địa phƣơng

1.4.1. Tiêu chí lựa chọn của bản tin thời sự

1.4.1.1. Tiêu chí về chủ đề, đề tài

Có rất nhiều yếu tố tạo nên một bản tin thời sự phát thanh có chất lƣợng,

song những yếu tố đƣợc xem là cơ bản sau đây đƣợc xem là những tiêu chí để

xây dựng một bản tin thời sự phát thanh. Trong cuốn Tác phẩm báo chí đại

cương (tập 1) của Phân viện báo chí tuyên truyền, có đƣa ra những yếu tố cơ bản

để tạo nên nội dung của tác phẩm báo chí, đó là đề tài, chủ đề, chi tiết.

29

+ Đề tài đa dạng, phong phú

Đề tài là phạm vi cuộc sống đƣợc thể hiện trong tác phẩm hay một

chƣơng trình phát thanh. Đề tài báo chí nằm ngay trong cuộc sống, ở mọi nơi,

mọi lúc. Đề tài phải cho biết tác phẩm viết về ai ? về cái gì ? về lĩnh vực gì

trong cuộc sống ? Có những đề tài xuất hiện rõ ràng, có những đề tài ẩn sâu

dƣới nhiều tầng sự kiện. Nhiệm vụ của nhà báo là phải tìm và phát hiện ra đề

tài, thể hiện nó trong tác phẩm của mình để mọi ngƣời cùng biết, cùng suy

ngẫm về thời cuộc.

Đề tài với những nội dung thông tin từ đa dạng góc độ khác nhau sẽ

giúp cho thính giả có cái nhìn đa chiều, thậm chí cả những góc khuất. Từ đó

mỗi đố tƣợng tiếp nhận sẽ hiểu và có những hành vi phù hợp góp phần vào

việc ổn định và phát triển xã hội.

+ Chủ đề rõ ràng

Đề tài phong phú, đa dạng đã đƣợc xác định nhƣng đề tài đó nếu không

đƣợc khoanh vùng và gửi gắm một thông điệp rõ ràng bởi một chủ đề nhất

định thì tác phẩm báo chí sẽ khiến cho công chúng khó tiếp nhận và nhƣ vậy

tác phẩm, chƣơng trình sẽ khó đạt chất lƣợng. Chủ đề là vấn đề đƣợc nhà báo

lựa chọn để thực hiện tác phẩm và đƣợc giới hạn trong một phạm vi nhất

định. Hay nói cách khác, chủ đề là thông điệp mà tác giả muốn gửi tới công

chúng thông qua tác phẩm báo chí. Chủ đề thể hiện tƣ tƣởng, quan điểm, thái

độ, cách nhìn nhận, đánh giá của nhà báo về vấn đề nào đó. Tác phẩm có nội

dung liên quan đến bản tin thời sự, chủ đề tốt khi thông điệp rõ ràng, mang

tính giáo dục, nhân văn sâu sắc. Nghĩa là tác phẩm, bản tin đó phải hƣớng tới

một đích, một nhận thức có ý nghĩa có thể là hƣớng con ngƣời đến chân,

thiện, mỹ, tới lòng vị tha cao cả.

Chỉ khi nhà báo xác định đƣợc đề tài, chủ đề tƣ tƣởng của tác phẩm thì

mới dễ dàng định hƣớng đƣợc việc khai thác và thu thập thông tin liên quan,

cần thiết cho tác phẩm. Xác định chủ đề cho tác phẩm, đây là khâu quan trọng

30

thứ hai, nó giúp nhà báo xác định và giới hạn vấn đề để triển khai các bƣớc

tiếp theo. Nếu việc tìm hiểu thực tế đƣợc tiến hành tốt, có hiệu quả thì việc

xác định đề tài, chủ đề sẽ bảo đảm chính xác và hiệu quả.

Tính thời sự là đặc điểm chung của báo chí. Tuy nhiên với phát thanh, tính

thời sự mang đặc thù riêng. Tính thời sự của phát thanh đƣợc coi là thế mạnh

của loại hình này. “Khi một sự kiện diễn ra, phát thanh đưa tin, truyền hình

diễn tả, báo in phân tích giảng giải”[17, tr.77].

+ Chi tiết đặc sắc

Theo cách hiểu thông thƣờng, chi tiết là thành phần riêng lẻ hoặc tổ

hợp đơn giản nhất của chúng, có thể tháo lắp đƣợc nhƣ đinh ốc, trục, bánh xe

… Với cách hiểu nhƣ vậy, chi tiết là một bộ phận nhỏ trong một cấu trúc, một

công trình lớn nào đó. Trong báo chí, chi tiết đƣợc hiểu “là phần rất nhỏ,

điểm nhỏ trong nội dung sự việc hoặc hiện tượng” [38, tr.79]. Nhƣ vậy chi

tiết là một bộ phận nhỏ nhất, là một trạng thái cụ thể của diễn biến sự kiện, là

hành vi, cử chỉ, lời nói, trạng thái tâm lý (hỉ, nộ, ái, ố) của con ngƣời; là sự

tham gia của con ngƣời (nhân chứng, của chính nhà báo) trong sự kiện. Chi

tiết góp phần trả lời các câu hỏi: Ai ? Cái gì ? Ở đâu ? Khi nào ? Nhƣ thế nào

? Tại sao ?

Một tác phẩm báo chí đƣợc “dệt” bởi chi tiết. Có nhiều góc độ tiếp cận

chi tiết. Thứ nhất, theo phƣơng pháp thể hiện, chi tiết gồm: chi tiết tả, chi tiết

kể, chi tiết bình, chi tiết “cái tôi cảm xúc của nhà báo” trƣớc hiện thực khách

quan hoặc (gọi theo cách của văn chƣơng là chi tiết trữ tình ngoại đề). Thứ

hai, theo các yếu tố nội dung, chi tiết gồm: chi tiết bối cảnh; chi tiết hoàn

cảnh; chi tiết tình huống; chi tiết về quá trình diễn biến; chi tiết về thời gian;

chi tiết về không gian; chi tiết là “hồ sơ” nhân chứng; chi tiết về hình dáng,

nội tâm, tính cách, hành vi, hành động, lời nói của con ngƣời.

Nhƣ vậy, một tác phẩm báo chí nói chung, một tác phẩm phát thanh nói

riêng, chi tiết có vai trò quan trọng trong việc tạo nên một tác phẩm có giá trị.

31

Tác phẩm có chất lƣợng khi trong đó có những chi tiết điển hình cho biết bản

chất của sự việc, sự kiện và các chi tiết đƣợc kết nối với nhau một cách logic

thành chuỗi chi tiết để tái hiện, làm rõ một thông điệp, một vấn đề, một sự

kiện. Chi tiết là bằng chứng cơ sở khách quan đầu tiên để đánh giá tính xác

thực (có thật) của sự kiện. Điều này đƣợc thể hiện qua việc tác giả có đến hiện

trƣờng, có phải là ngƣời trực tiếp thực hiện tác phẩm hay không?

Chi tiết trong một tác phẩm trong một bản tin thời sự đƣợc đánh giá là

tốt khi: (1) chi tiết đó góp phần làm rõ diễn biến và bản chất của sự việc; (2)

chi tiết bộc lộ đƣợc quan điểm (biểu dƣơng, phê phán, đồng tình ủng hộ hay

đấu tranh quyết liệt, chia sẻ buồn vui với ngƣời trong cuộc hay căm ghét kẻ

xấu … của nhà báo trƣớc sự việc hoặc con ngƣời cụ thể; (3) chi tiết tạo sự lôi

cuốn, hấp dẫn, nhớ lâu đối với thính giả.

1.4.1.2. Thông tin đảm bảo điều kiện chính trị, khách quan, rõ ràng

Bản tin thời sự tạo độ tin cậy cho thính giả vì không hƣ cấu bịa đặt, có

giá trị và tuổi thọ cao vì thông tin quan trọng, hấp dẫn và bổ ích. Do đó thông

tin của bản tin thời sự đƣợc sản xuất ra là dựa vào nhu cầu của công chúng

cũng nhƣ sự kiện diễn biến hàng ngày, hàng giờ. Do đó nó đảm bảo điều kiện

chính trị và mang tính khách quan chân thật ở chỗ là nhà báo đứng trên lập

trƣờng của thính giả, bạn đọc để phản ánh sự kiện, vấn đề.

Mỗi một cơ quan báo chí đều trực thuộc một cơ quan chủ quản, nó

tuyên truyền cho đƣờng lối, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc và của cơ quan

đó. Nội dung tin, bài đều gắn với việc làm, hành động của Đảng, các cấp các

ngành trong tỉnh hoặc mang tính định hƣớng về những vấn đề đang diễn ra

trong xã hội mà dƣ luận quan tâm. Bên cạnh đó, các hoạt động chính trị, kinh

tế xã hội cũng đƣợc phản ánh một cách nhanh chóng. Ví dụ nhƣ đƣa tin về

hoạt động của các cấp các chính quyền diễn ra trong ngày. Hay nội dung

tuyên truyền phổ biến chính sách của Đảng, Nhà nƣớc, những nội quy quy

chế mà nhà nƣớc ban hành.

32

Bên cạnh đó các thông tin trên sóng phát thanh hay trên các loại báo chí

đều có con số, có địa chỉ chính xác, có cả lời nói, tiếng động của nhân vật,

tiếng động hiện trƣờng để công chúng yên tâm, tin tƣởng vào thông tin mà

nhà đài đƣa phát sóng.

Đồng thời mang tính khách quan còn bộc lộ ở chủ đề, đề tài mà nhà báo

phản ánh. Khi đƣa tin, công chúng không chủ đòi hỏi tin phải mới, phải nhanh

mà sự kiện đó phải đang diễn ra hoặc sẽ diễn ra để công chúng yên tâm về

những thông tin mà nhà báo phản ánh là có thật. Làm đƣợc điều đó cơ quan

chủ quản, tòa soạn của mình sẽ tồn tại bền vững trong lòng công chúng, công

chúng sẽ tin yêu hơn tờ báo của mình.

1.4.1.3. Bản tin mang tính thời sự, cập nhật và gần gũi với công chúng

Công chúng luôn trông chờ, đón đọc, nghe, xem sự kiện trong ngày. Ai

cũng muốn tiếp nhận thông tin của ngày hôm nay. Vì vậy phát thanh là loại hình

báo chí đặc thù, nó chuyển tải thông tin nhanh hơn so với các thể loại báo chí

khác. Hầu hết các cơ quan báo chí đều nắm vững dòng sự kiện chủ lƣu trong

tuần, trong tháng để kịp thời phản ánh, đƣa tin. Chẳng hạn trong cả năm cả nƣớc

có các sự kiện lớn nhƣ tháng 2 có ngày thầy thuốc Việt Nam (27/02), tháng 3 có

ngày quốc tế phụ nữ (8/3), ngày thành lập đoàn (26/3), tháng 4 có ngày giải

phóng miền Nam (30/4), ngày quốc tế lao động (1/5) … đài luôn có chủ đề, đề

tài phù hợp, các thông tin ở các bản tin thời sự đƣa lên sóng phát thanh đều phản

ánh những vấn đề đó để thu hút thính giả. Đồng thời nội dung bản tin còn phản

ánh tức thì các hoạt động chính trị của cấp ủy Đảng, các ban ngành đoàn thể

nhằm mục đích tuyên truyền đƣờng lối chính sách của Đảng đến với công

chúng. Hoặc là các sự kiện đang đƣợc công chúng quan tâm, thắc mắc đều đƣợc

phát thanh đƣa tin nhanh, phản ánh tâm tƣ, tình cả nguyện vọng một cách kịp

thời để họ ổn định tâm lý, xây dựng cuộc sống.

Trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí truyền thông (2011), tác giả Trần

Quang cho rằng: nội dung thông tin báo chí là những thông tin chính trị - xã

33

hội. Trong hoạt động báo chí, thông tin là công cụ chủ yếu để nhà báo thực

hiện mục đích của mình. Thông tin trở thành cầu nối giữa báo chí và công

chúng. Nó là dụng cụ làm việc của nhà báo. [13, tr.51,55]. Tác giả cũng đƣa

ra những điều kiện đảm bảo chất lƣợng thông tin, bao gồm tính độc đáo của

thông tin, tính đại chúng (dễ hiểu) và tính hợp thời (đúng lúc). Muốn cho

thông tin của một tác phẩm có giá trị cao và mang lại hiệu quả nhƣ mong

muốn thì việc đạt đƣợc cả ba yêu cầu về tính độc đáo, tính đại chúng và tính

hợp thời là điều kiện quyết định. Trong đó tính độc đáo và tính hợp thời là

quan trọng nhất. Thông tin của tác phẩm sẽ mất giá trị nếu bỏ qua một trong

hai yếu tố này.

Đánh giá giá trị thực tế của tác phẩm là cách nhìn nhận sức mạnh của

nó trong việc hình thành nhận thức và khuynh hƣớng đạo đức của quần

chúng, nghĩa là vai trò của tác phẩm trong việc điều khiển đối tƣợng tiếp nhận

thông tin. Sự chính xác của thông tin là điều kiện để cung cấp cho công chúng

một bức tranh hiện thực vừa phong phú vừa đa dạng, có thể tác động tới mọi

phía của nhận thức. Thông tin phản ánh là phƣơng tiện giúp công chúng hiểu

đƣợc “cái gì”. Tính chân thật của báo chí sẽ thuyết phục công chúng tin vào

những gì mà báo chí đã phản ánh, hƣớng họ tới những ý nghĩ và hành động cụ

thể. Làm đƣợc điều này, báo chí tự nó đã mang đến những thông tin có tính

chất hƣớng dẫn. Khi công chúng đã hiểu “cái gì”, họ có những đánh giá về giá

trị của chúng. Bởi vì ngƣời đọc, nghe, xem, khi đã xem xét tình hình thực sự

của sự vật, thƣờng thì họ sẽ nêu lên những nhận xét về sự vật đó theo một

quan điểm nhất định. Một tác phẩm báo chí, khi tái hiện hiện thực khách

quan, gây nên sự chú ý và nhận xét của ngƣời đọc, nghe, xem, có nghĩa là đã

tạo nên những thông tin giá trị.

1.4.2. Tiêu chí sắp xếp, bố trí thứ tự thông tin trong bản tin thời sự

Theo Từ điển tiếng Việt: Bố cục là tổ chức, sắp xếp các thành phần tạo

thành một tác phẩm hoàn chỉnh. Một bản tin thời sự đƣợc xây dựng bởi nhiều

34

yếu tố tin vắn, tin bình, tin sâu, chùm tin … hay tin trong các lĩnh vực khác

nhau nhƣ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội,.., Bố cục bản tin chính là phân

chia tỷ lệ thời lƣợng, số lƣợng tin bài, sắp xếp, tổ chức các yếu tố này làm

thành một bản tin thời sự hoàn chỉnh.

Kết cấu, bố cục bản tin giống nhƣ một chiếc cầu vững chắc dẫn dắt

thính giả đi từ phần mở đầu, cho đến nội dung và kết thúc chƣơng trình. Thêm

vào đó, một bản tin có kết cấu hợp lý sẽ thể hiện đƣợc phong cách chuyên

nghiệp của những ngƣời thực hiện bản tin. Công việc này đòi hỏi bạn phải

chọn lựa: thông tin đầu tiên của bản tin – đề tài mở màn. Một khi đề tài đó đã

đƣợc quyết định, bạn phải xếp phần còn lại của bản tin theo từng chƣơng. Hãy

tƣởng tƣợng là đề tài mở màn của bạn là đề tài chính trị, tiếp theo đó bạn phải

sắp xếp các tin chính trị còn lại của bản tin. Nếu tiếp theo nữa, bạn cho rằng

đề tài kinh tế là quan trọng, thì hãy sắp xếp tất cả các tin kinh tế, và cứ thế

tiếp tục, cho đến khi tất cả các đề tài của bạn đã có chỗ đứng trong bản tin.

Chính vì vậy dƣờng nhƣ cụm từ: Gần, hữu dụng, mới và thú vị trở thành câu

khẩu hiệu của các đài phát thanh địa phƣơng hiện nay.

Cơ sở để hình thành cấu trúc một tác phẩm là tính thực tiễn, nghĩa là bằng

cách nào để tác phẩm có tác động lớn nhất đến công chúng. Việc phát đi những

thông tin nào với mức độ nào cần căn cứ vào khả năng và nhu cầu thực tế của

công chúng. Làm sao để họ có thể tiếp nhận thông tin đầy đủ và xử lý sáng tạo.

Việc lựa chọn thông tin có giá trị là yêu cầu tối thƣợng của báo chí nhƣng tạo ra

một cấu trúc hợp lý cũng không kém phần quan trọng. Cả hai yếu này đều phục

vụ cho mục đích là thông tin không chỉ “nhập vào” mà còn “hoạt động” trong đầu

độc giả, khán giả, thính giả. Những thông tin có chất lƣợng cao sẽ đƣợc công

chúng tiếp nhận và trong sự xô đẩy với những cái đã đƣợc nhận thức từ trƣớc, sẽ

có khả năng tăng cƣờng sự hiểu biết và hình hình những quan điểm cần thiết.

Khi một tác phẩm báo chí đƣợc thực hiện tốt về nội dung và hợp lý về

cấu trúc thì tác phẩm đó có thể chỉ chứa đựng những thông tin phản ánh (mô

35

tả), nhƣng trong sự cọ sát với những thông tin đã có trƣớc đó, có thể sẽ là

nguyên nhân để công chúng khai thác những yếu tố khác nhƣ giá trị hay

tiêu chuẩn.

Bằng kinh nghiệm, mỗi ngƣời thực hiện bản tin có kỹ thuật sắp xếp tin

của riêng mình. Một kỹ thuật dễ áp dụng là kiểm tra thông tin theo ba tiêu chí:

Thứ nhất, tầm quan trọng của thông tin: thông tin càng quan trọng, nó

càng đƣợc đƣợc đƣa lên đầu bản tin. Một số sự kiện tự nó và một cách khách

qua có giá trị tác động lớn, một số khác thì không. Một số sự kiện thậm chí có

thể thay đổi tiến trình của lịch sử. Sức nặng của một thông tin, giá trị nội tại

của nó, rõ ràng là một tiêu chuẩn ƣu tiên trong việc lựa chọn và sắp xếp theo

thứ bậc quan trọng các thông tin. Do vậy trong một tai nạn thiệt hại về sinh

mạng con ngƣời quan trọng hơn thiệt hại về chất; trong các nghị quyết của

chính phủ thì việc tăng thuế quan trọng hơn việc giảm kinh phí dành cho các

trại giam, vì tăng thuế tác động đến toàn dân và đến tình hình kinh tế, chính

trị, xã hội. Một thông tin quan trọng ảnh hƣởng tới rất nhiều ngƣời, thay đổi

cuộc sống thƣờng ngày của họ, có ảnh hƣởng trực tiếp tới họ nhƣ bầu cử,

thiên tai, xung đột

Thứ hai, sự hấp dẫn của thông tin: Muốn đƣợc thính giả theo dõi, bản

tin cần phải có cái hấp dẫn, có cái gì khơi dậy sự quan tâm của thính giả.

Thính giả không phải ai cũng có gu thông tin giống nhau. Cho nên phải dựa

vào định hƣớng về công chúng đối tƣợng của đài mà lựa chọn và sắp xếp theo

thứ bậc các thông tin.

Đa số thính giả đều quan tâm đến cái mới và cái không thể sự kiện, cái

quan trọng và những nhân vật quan trọng, các tin tức lớn nổi cộm. Bên cạnh

đó, một số tin có thể gây đƣợc một sự phản ứng ở thính giả hoặc làm cho

thính giả thay đổi cách xử sự. Nhƣ tin về bão lũ sẽ thúc giục ngƣời ta dự trữ

lƣơng thực hoặc chuẩn bị sẵn những công cụ phòng chống. Những tin này tác

động trực tiếp đến nhiều thính giả và có một “giá trị thích đáng”.

36

Bản tin muốn giữ thính giả thì phải luôn quan tâm làm nổi bật những gì

liên quan đến lợi ích trực tiếp của thính giả.

Thứ ba, nhân tố gần – xa: phần lớn thính giả quan tâm đến đất nƣớc,

khu vực và thành phố của mình hơn là những gì xảy ra ở nơi khác. Vụ cƣớp

một ngân hàng trong quận hay khu phố, làm cho dân cƣ ở đó nín thở, còn một

vụ cƣớp vũ trang ở Chicago (Mỹ) khó có thể hấp dẫn thính giả ở Việt Nam.

Một ngƣời chết do tai nạn sập hầm lò đã là một tin tức, nhƣng cần phải có đến

hàng chục sinh mạng bị mất ở Vancouver (Canada), ở Bogota (Coolombia)

hay nhiều hơn thế ở Sigapo may ra mới thành một tin đƣợc để ý.

Tiểu kết chƣơng 1

Có thể khẳng định, trong thực tiễn hoạt động báo chí hiện nay, bản tin

thời sự phát thanh luôn là phƣơng pháp chuyển tải thông tin một cách hữu

hiệu ở tất cả các đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng. Chuyển tải thông

tin qua các bản tin thời sự luôn có ƣu thế để tác động tới chiều sâu nhận thức

của công chúng. Chính vì vậy, vấn đề làm thể nào để bản tin thời sự phát

thanh cung cấp thông tin đến thính giả có chất lƣợng luôn là vấn đề của các

đài Phát thanh – Truyền hình địa phƣơng quan tâm.

Để có cơ sở khoa học trong thực hiện đề tài này, ở chƣơng 1 này, tác

giả đã khái quát và trình bày các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận

văn. Đó là các khái niệm nhƣ: Tin, bản tin, bản tin thời sự phát thanh. Bên

cạnh đó, tác giả cũng trình bày, phân tích, đánh giá vai trò, vị trí của bản tin

thời sự đối với phát thanh trong bối cảnh cạnh tranh thông tin. Đặc biệt, tác

giả đã đƣa ra những tiêu chí cụ thể để xây dựng một bản tin thời sự phát thanh

địa phƣơng. Đây là những cơ sở quan trọng để tác giả tiếp tục triển khai việc

nghiên cứu đánh giá chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh trên sóng phát

thanh của Đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn một cách toàn diện ở

chƣơng 2 của luận văn.

37

Chƣơng 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT

THANH TRÊN ĐÀI PHÁT THANH TRUYỀN HÌNH BẮC GIANG,

BẮC NINH, LẠNG SƠN

2.1. Khái quát về các Đài Phát thanh truyền hình địa phƣơng đƣợc khảo sát

2.1.1. Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Giang

Ngày 21 tháng 09 năm 1977, Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Bắc đã ra quyết

định số 760 của UBND về việc thành lập Đài phát thanh Hà Bắc trực thuộc

UBND tỉnh. Đài Phát thanh Hà Bắc thành lập trên cơ sở Đài truyền thanh tỉnh

đƣợc tách khỏi Ty thông tin Hà Bắc và chính thức hoạt động từ ngày

01/10/1977. Và ngày 01/10 hàng năm trở thành ngày truyền thống của Đài phát

thanh và truyền hình Bắc Giang. Để mở rộng chức năng tuyên truyền của Đài,

ngày 30/01/1992, UBND tỉnh Hà Bắc ra quyết định đổi tên Đài phát thanh Hà

Bắc thành Đài phát thanh truyền hình Hà Bắc và bổ sung thêm báo hình. Năm

1997, Đài phát thanh truyền hình Hà Bắc đổi tên thành Đài phát thanh truyền

hình Bắc Giang và đƣa vào hoạt động máy phát sóng FM công suất 5KW, tần số

98,4MHz trên tháp cao 150m với thời lƣợng phát sóng 3 tiếng/ ngày.

Tại thời điểm từ tháng 10/2014 đến hết tháng 4/2015 trong thời gian tác

giả khảo sát thực hiện đề tài, Đài PT-TH Bắc Giang có tổng số 120 cán bộ.

cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên. Trong đó phòng thời sự có 28 ngƣời, trong

đó có 01 trƣởng phòng, 01 phó phòng, 05 phát thanh viên và 21 phóng viên.

Đội ngũ này có nhiệm vụ vừa tổ chức viết bài vừa làm biên tập vừa xây dựng

kết cấu chƣơng trình để phát sóng. Cơ cấu tổ chức của Đài PT-TH Bắc Giang

bao gồm 01 giám đốc, 02 phó giám đốc và 09 phòng trực thuộc. Đây là mô

hình tiêu biểu theo quy định của Bộ Thông tin- Truyền thông mà hầu hết các

Đài PT-TH địa phƣơng đang áp dụng.

Trang thiết bị kỹ thuật phục vụ sản xuất các chƣơng trình phát thanh,

truyền hình của Đài Bắc Giang, công đoạn từ tiền kỳ đến hậu kỳ đƣợc thực

38

hiện số hóa hoàn toàn. Thiết bị dựng phát thanh, thiết bị truyền dẫn và lƣu trữ

các chƣơng trình phát thanh, truyền hình hàng ngày đƣợc thực hiện bằng

server, lƣu trữ trên ổ đĩa cứng. Điều này giúp nâng cao chất lƣợng tín hiệu

truyền dẫn, tiết kiệm kinh phí đầu tƣ so với phƣơng pháp lƣu trữ truyền thống

trên băng nhƣ trƣớc kia.

Nhìn chung, các bản tin thời sự trên sóng phát thanh Bắc Giang đã đi

đúng định hƣớng, thông tin kịp thời, phản ánh nhiều chiều các vấn đề, sự kiện

xảy ra trong tỉnh, đáp ứng đƣợc nhu cầu thông tin đối với nhân dân, góp phần

nâng cao hiệu quả chƣơng trình của Đài.

2.1.2. Đài Phát thanh và Truyền hình Bắc Ninh

Ngày 12/8/1954, từ Ty tuyên truyền Bắc Ninh, Đài truyền thanh đã

phát sóng bản tin đầu tiên với thời lƣợng 30 phút/ ngày vào lúc 19 giờ với

những tin tức quan trọng trong tỉnh, trong thị xã đánh dấu sự ra đời của ngành

phát thanh tỉnh Bắc Ninh. Ngày 31/1/1992, Đài Phát thanh Hà Bắc đổi tên

thành Đài PT-TH Hà Bắc. Đặc biệt là từ sau ngày tái lập tỉnh (1997), Đài PT-

TH Bắc Ninh trực thuộc UBND tỉnh Bắc Ninh đã có sự phát triển vƣợt bậc.

Tại thời điểm từ tháng 10/2014 đến hết tháng 4/2015 trong thời gian tác

giả khảo sát thực hiện đề tài, Đài PT-TH Bắc Ninh có tổng số 127 cán bộ viên

chức, phóng viên, biên tập viên và ngƣời lao động, trong đó có 84 ngƣời trong

biên chế, 43 lao động hợp đồng, 71 ngƣời có trình độ đại học và trên đại học

chiếm 84,4%, 07 cán bộ có trình độ cử nhân, cao cấp chính trị và 36 cán bộ có

trình độ trung cấp lý luận chính trị. Nguồn lực con ngƣời đƣợc tăng cƣờng,

trình độ nghiệp vụ của các phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên không

ngừng đƣợc nâng cao đã góp phần quyết định vào nâng cao chất lƣợng và tăng

thời lƣợng phát sóng trên cả sóng phát thanh, truyền hình, đáp ứng nhu cầu

phục vụ khán thính giả trong và ngoài tỉnh. Cơ cấu tổ chức của Đài PT-TH Bắc

Ninh bao gồm 01 giám đốc, 3 phó giám đốc và 8 phòng trực thuộc. Trong đó

đội ngũ biên tập viên, phóng viên phòng thời sự của Đài gồm 26 ngƣời, trong

39

đó có 1 trƣởng phòng, 2 phó trƣởng phòng, 8 phóng viên quay phim, 12 biên

tập viên và 3 phát thanh viên. Đội ngũ này có nhiệm vụ vừa tổ chức, viết bài

vừa làm biên tập vừa xây dựng kết cấu chƣơng trình để phát sóng.

Từ tháng 4/2014, Đài tăng thời lƣợng chƣơng trình phát thanh từ 2,5

giờ lên 4,5 giờ/ngày với thời gian phát sóng vào 3 buổi là sáng, trƣa và chiều.

Chất lƣợng phát thanh ngày càng đƣợc nâng cao. Thiết bị sản xuất chƣơng

trình phát thanh, các bản tin thời sự phát thanh đƣợc ứng dụng công nghệ

mới, thiết bị truyền dẫn phát thanh số, lƣu trữ chƣơng trình phát thanh trên ổ

đĩa cứng đã giúp nâng cao chất lƣợng tín hiệu truyền dẫn, tiết kiệm chi phí

đầu tƣ so với phƣơng pháp lƣu trữ truyền thống trên băng từ trƣớc kia. Nhiều

chuyên trang, chuyên mục đƣợc sản xuất mới, cải tiến đổi mới về nội dung,

tăng lƣợng tin và tính cập nhật thông tin trong các bản tin thời sự. Ngoài các

chƣơng trình thời sự, bản tin thời sự còn có các chuyên, tiết mục nhƣ sức

khỏe, thời tiết, pháp luật với đời sống, khoa giáo, tƣơng tác …. Phản ánh toàn

diện các vấn đề của đời sống xã hội trong tỉnh nhằm đáp ứng nhu cầu ngày

càng cao của thính giả.

2.1.3. Đài Phát thanh và Truyền hình Lạng Sơn

Đài Phát thanh Lạng Sơn đƣợc thành lập theo quyết định số

18UB/QĐ-TC ngày 21/7/1979 của UBND tỉnh và sau này là Quyết định số

127 UB/QĐ-TC ngày 18/3/1991 về việc thành lập Đài Phát thanh- Truyền

hình Lạng Sơn. Với sự quan tâm đầu tƣ của Trung ƣơng và của tỉnh đến nay

Đài Phát thanh- Truyền hình Lạng Sơn đã cơ bản hoàn thiện cả về kỹ thuật và

nội dung, không chỉ sản xuất, phát sóng các chƣơng trình phát thanh, truyền

hình địa phƣơng mà còn tiếp sóng toàn bộ các chƣơng trình của Đài Tiếng nói

Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam.

Hệ thống thiết bị phát sóng của Đài gồm máy phát thanh BDC-1KW,

máy phát thanh BE-10KW; máy phát hình màu TOSHIBA-5KW, máy phát

hình màu THOMCAST- 0,5KW, Máy phát hình màu VTC- 2KW.

40

Cùng với sự không ngừng đầu tƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ

thuật hiện đại, những năm qua, Đài phát thanh- Truyền hình Lạng Sơn

cũng đƣợc tăng cƣờng và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực nhằm thực

hiện tốt công tác thông tin, tuyên truyền đáp ứng nhu cầu nghe phát thanh

của nhân dân và đồng bào các dân tộc. Tại thời điểm từ tháng 10/2014 đến

hết tháng 4/2015 trong thời gian khảo sát thực hiện đề tài, Đài PT- TH

Lạng Sơn có 176 cán bộ công nhân viên chức, trong đó trình độ đại học

chiếm trên 70%. Cơ cấu tổ chức gồm có 1 giám đốc, 2 phó giám đốc và 10

phòng gồm: phòng Tổ chức- Hành chính, Phòng thời sự, Phòng chuyên đề,

Phòng Biên tập, Phòng Thông tin điện tử, Phòng Văn nghệ và Giải trí,

Phòng chƣơng trình tiếng Dân tộc, Phòng Kỹ thuật và Công nghệ Sản xuất

chƣơng trình; Phòng Kỹ thuật và công nghệ truyền dẫn phát sóng; Phòng

Dịch vụ và Quảng cáo.

Hiện tại mỗi ngày Đài PT-TH Lạng Sơn sản xuất 2 chƣơng trình phát

thanh tiếng Kinh, 2 chƣơng trình phát thanh tiếng Dao, tiếng Tày- Nùng

với tổng thời lƣợng phát sóng 4 giờ/ngày. Các chƣơng trình thời sự của đài

đƣợc phát trên máy phát AM 10KW, FM 1KW chạy liên tục từ 5 giờ sáng

đến 24 giờ trong ngày; đồng thời Đài đã tập trung tuyên truyền một cách

kịp thời chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc, cấp ủy, chính quyền

địa phƣơng đến với mọi tầng lớp nhân dân và các dân tộc trong tỉnh, phản

ánh một cách toàn diện tình hình kinh tế, xã hội của tỉnh, động viên khích

lệ tinh thần lao động sản xuất, học tập, biểu dƣơng các nhân tố mới, các

nhân tố điển hình tiên tiến, tích cực đấu tranh ngăn chặn từng bƣớc đẩy lùi

tệ nạn xã hội …; đồng thời là cầu nối giữa Đảng với dân, phản ánh tâm tƣ

nguyện vọng của nhân dân, các dân tộc tới các cấp lãnh đạo, quản lý để

giúp các nhà lãnh đạo, quản lý kịp thời điều chỉnh hoặc hoạch định những

chính sách phù hợp, hiệu quả trong nhiệm vụ chính trị cũng nhƣ phát triển

kinh tế xã hội của tỉnh.

41

2.2. Thực trạng bản tin thời sự phát thanh của Đài Phát thanh- Truyền

hình Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

2.2.1. Số lượng bản tin thời sự ở ba đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh,

Lạng Sơn

+ Số lượng bản tin thời sự ở đài PT-TH Bắc Giang

Trong thời gian khảo sát ở đài PT-TH Bắc Giang, tác giả nhận thấy, từ

tháng 4/2014 đến nay, đài PT-TH Bắc Giang duy trì, sản xuất phát sóng 3

chƣơng trình thời sự/ngày phát vào các khung giờ 11h45, 17h30, 20h. Trong đó

bản tin thời sự là bản tin, phần tin với tƣ cách nội dung là một phần của chƣơng

trình thời sự. Không có bản tin thời sự với tƣ cách nội dung phát độc lập.

+ Số lượng bản tin thời sự của đài PT-TH Bắc Ninh

Trong thời điểm khảo sát, đài PT-TH Bắc Ninh duy trì, sản xuất 3

chƣơng trình thời sự/ngày và phát vào các khung giờ 5h30, 11h và 20h. Đài

không sản xuất bản tin thời sự với tƣ cách nội dung phát độc lập mà chỉ là bản

tin, phần tin với tƣ cách là một phần của chƣơng trình thời sự

+ Số lượng bản tin thời sự của đài PT-TH Lạng Sơn

Trong thời gian khảo sát, đài PT-TH Lạng Sơn sản xuất 2 chƣơng trình

thời sự phát thanh/ngày, thời gian phát sóng vào các khung giờ 11h và 20 giờ.

Đài PT-TH Lạng Sơn cũng nhƣ hai đài PT-TH Bắc Giang và đài PT-TH Bắc

Ninh không sản xuất bản tin thời sự có nội dung độc lập mà chỉ là bản tin với

tƣ cách là một phần của chƣơng trình thời sự.

Do đó, trong luận văn này, tác giả sẽ tìm hiểu bản tin thời sự với tƣ

cách là một phần của chƣơng trình thời sự.

2.2.2. Nội dung các bản tin thời sự trên đài phát thanh truyền hình Bắc Giang,

Bắc Ninh, Lạng Sơn

Qua khảo sát 1.385 bản tin (trong đó đài PT-TH Bắc Giang là 519 bản

tin, đài PT-TH Bắc Ninh là 510 bản tin, đài PT-TH Lạng Sơn là 356 bản tin)

cho thấy: bản tin thời sự phát thanh của cả 3 đài trong diện khảo sát bao quát

42

nhiều lĩnh vực khác nhau, nhƣng có thể tạm chia thành 4 lĩnh vực chủ yếu:

chính trị, kinh tế; văn hóa xã hội và an ninh quốc phòng. Tuy nhiên mỗi đài

lại có tỷ lệ phân chia khác nhau theo các lĩnh vực. Dƣới đây là số tin bài và tỷ

lệ các lĩnh vực thông tin trong bản tin thời sự của 3 đài PT-TH Bắc Giang,

Bắc Ninh, Lạng Sơn do tác giả luận văn khảo sát:

Bảng 2.1: Bảng tỷ lệ các lĩnh vực thông tin của bản tin thời sự phát thanh

của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

Tên Đài PT-TH PT-TH

PT-TH Lạng Sơn Bắc Giang Bắc Ninh

Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%) Số Tin

Phân loại Tin Số Tin Số Tin

Tin Chính trị 1653 45,5 1189 33,3 1387 43,3

Tin Kinh tế 1003 27,6 1075 30,1 352 11

Tin Văn hóa Xã hội 721 19,8 949 26,6 961 30

256 7,1 357 10 504 15,7

Tin An Ninh Quốc phòng

Nguồn: Khảo sát của tác giả luận văn tháng 10/2015

Từ thống kê trên cho thấy mảng thông tin thời sự chính trị là thông tin

xƣơng sống trong mạch chảy của bản tin thời sự phát thanh ở các đài địa

phƣơng. Hơn nữa mục đích của các đài PT-TH địa phƣơng là phản ánh quan

điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nƣớc Việt Nam, các nghị quyết,

chỉ thị của Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân các tỉnh. Vì vậy

thông tin chính trị ở các đài trong diện khảo sát chiếm tỷ lệ áp đảo từ 33,3%

đến 45,5%.

43

Tin chính trị:

Tin chính trị là tin phản ánh nhiều mặt hoạt động của các đồng chí lãnh

đạo cấp ủy Đảng, chính quyền của tỉnh đi thăm, làm việc tại các huyện, xã,

các ngành cơ quan, đơn vị. Thông tin chính trị giúp phản ánh việc triển khai

thực hiện các Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống. Thông tin chú trọng vào

vào các hoạt động đổi mới của lãnh đạo Tỉnh, huyện, thực hiện các chƣơng

trình công tác từng thời kỳ. Các ngành, địa phƣơng cụ thể hóa các chƣơng

trình hoạt động của Chính phủ, của Tỉnh. Thông tin chính trị cũng bao gồm

việc đề cập đến các hoạt động của đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, các kỳ họp

Hội đồng Nhân dân, các cuộc tiếp xúc cử tri.

Nhƣ vậy phần tin chính trị chiếm tỷ lệ lớn nhất trong bản tin thời sự.

Bởi vì phần tin chính trị là phần tin quan trọng, ảnh hƣởng nhiều đến đời

sống nhân dân. Đƣa tin chính trị là ƣu tiên hàng đầu của báo chí bởi báo

chí là tiếng nói của Đảng và Nhà nƣớc. Báo chí có nhiệm vụ tuyên truyền

chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc, định

hƣớng dƣ luận xã hội. Các sự kiện chính trị cùng thƣờng xuyên diễn ra,

đồng thời có vị trí quan trọng với đời sống xã hội. Thông tin chính trị ở

Bản tin thời sự đài PT-TH Bắc Giang chiếm tỷ lệ cao trong các lĩnh vực

đƣợc phản ánh trong bản tin, chiếm tỷ lệ 45,5%. Đài PT-TH Bắc Ninh tỷ lệ

này cũng chiếm đến 33,3%. Đài PT-TH Lạng Sơn mảng thông tin chính trị

chiếm tỷ lệ 43,3%.

Ví dụ: Trong bản tin thời sự phát vào 20h ngày 10/3/2015 của Đài PT-

TH Bắc Giang đƣa tin các đồng chí lãnh đạo của Tỉnh về lễ giao nhận quân ở

các huyện và một số hoạt động khác của các đồng chí lãnh đạo.

44

Bảng 2.2: Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang (phát vào 20 ngày 10/3/2015)

STT NỘI DUNG TL TÁC GIẢ

1. Đ/c Bùi Văn Hải dự lễ giao nhận quân tại Hiệp Hòa Tin Ngọc Sơn

2. Đ/c Thân Văn Khoa dự lễ giao nhận quân tại Lục Ngạn Tin Hồng Thơm

3. PCT Nguyễn Văn Linh dự giao quân Yên Dũng Tin Thy Nga

4. PCT Bùi Văn Hạnh dự giao quân tại Yên Thế Tin Nguyễn Hà

Tin Ngọc Sơn 5. PCT Bùi Văn Hạnh dự gặp mặt doanh nhân trẻ đầu Xuân

6. PCT Dƣơng Văn Thái họp BCĐ sản xuất NN hàng hóa Tin Dƣơng Huyền

7. Thành ủy BG làm việc với xã Song Khê Tin Huyền Trang

8. Hiệp Hòa phấn đấu 3 xã về đích NTM 2015 Tin BT

9. Sàn giao dịch việc làm phiên thứ 5 - 2015 Tin Thy Nga

Nguồn: Phòng Thời sự Đài PT-TH Bắc Giang cung cấp

Qua hồ sơ bản tin này cho thấy, tin chính trị chiếm tỷ lệ khá cao, chiếm

tỷ lệ 7/9 tin đƣợc đƣa. Có thể nói, các đài PT-TH địa phƣơng đã làm tốt vai

trò quan trọng của báo chí khi luôn ý thức đƣợc tầm quan trọng của những tin

tức chính trị.

Tin kinh tế:

Tin kinh tế phản ánh những thành quả cũng nhƣ những vấn đề còn tồn

tại vƣớng mắc trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và các ngành kinh

tế khác. Tin công nghiệp tập trung phản ánh hoạt động đầu tƣ chiều sâu, đổi

mới công nghệ, nâng cao năng suất, chất lƣợng sản phẩm, chất lƣợng công

trình. Tin nông nghiệp tập trung phản ánh tình hình sản xuất, gieo trồng đến

45

chăm sóc, thu hoạch. Tin kinh tế cũng phản ánh những hoạt động, những thay

đổi trong lĩnh vực lƣu thông tiền tệ, hoạt động của các ngân hàng, tài chính,

phát triển kinh tế xã hội. Ngoài ra, tin kinh tế cũng phản ánh hoạt động của

các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài vào các tỉnh, những công trình dự án doanh nghiệp

mới hay liên kết với nƣớc ngoài ở các đơn vị kinh doanh trong tỉnh.

Đối với phần tin kinh tế, do mỗi vị trí địa lý khác nhau nên tin kinh tế ở

mỗi đài khi đua tin cũng khác nhau. Tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh có nhiều khu

công nghiệp, nhiều hoạt động đầu tƣ nên tỷ lệ đƣa tin về lĩnh vực ở 3 đài này

đứng thứ 2 sau tin chính trị. Theo bảng thống kê, tin kinh tế của đài PT-TH

Bắc Giang có 1003 tin/3633 tổng số tin đƣợc phát trong các bản tin thời sự từ

tháng 10/2014 đến 4/2015, chiếm tỷ lệ 27,6%, đứng thứ hai sau tin chính trị.

Đài PT-TH Bắc Ninh cũng có tỷ lệ đƣa tin về mảng thông tin kinh tế đứng thứ

2 sau tin chính trị với tỷ lệ 30,1%. Còn đài PT-TH Lạng Sơn, tỷ lệ đƣa tin

kinh tế chỉ đứng thứ 3 sau tin chính trị và tin văn hóa xã hội, chiếm tỷ lệ 11%.

Trong tổng số 2139 tin về lĩnh vực kinh tế ở cả 3 đài khảo sát thì có

80% tin không có tiếng động, tin hội nghị chiếm khoảng 35%, tin hiện thực

cuộc sống khoảng 40%, tin tƣ liệu khoảng 25%.

Ví dụ: Bản tin thời sự 11h45 ngày 4/3/2015 của Đài PT-TH Bắc Giang

cũng đƣa 6 tin về lĩnh vực này (trong đó có 3 tin tƣ liệu và 3 tin hiện thực

cuộc sống)

+ doanh nghiệp thành lập mới tăng 17,3% (tin tư liệu, tin không có

tiếng động)

+ Hàn Quốc là quốc gia dẫn đầu về số dự án đăng ký đầu tƣ tại tỉnh Bắc

Giang (tin tư liệu)

+ Công ty Clever duy trì 12 vạn sản phẩm trên ngày (tin hiện thực

cuộc sống)

+ Tân Yên thƣởng 14 trang trại tiêu biểu thu nhập từ 2,5 tỷ đồng trở

lên (tin tư liệu)

46

+ Yên Dũng xây dựng cánh đồng mẫu (tin hiện thực cuộc sống)

+ Hiệp Hòa xây dựng 16 cánh đồng mẫu (tin hiện thực cuộc sống)

Tin văn hóa, xã hội:

Tin văn hóa, xã hội cung cấp cho ngƣời nghe những thông tin gần gũi

đối với đời sống, đồng thời thực hiện chức năng giám sát xã hội của báo chí.

Tin văn hóa chủ yếu phản ánh các hoạt động văn hóa, văn nghệ, phong trào

thể dục thể thao. Tin văn hóa , mảng thông tin cần thiết phục vụ cho nhu cầu

tinh thần của thính giả cũng nhƣ bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa đặc

trƣng của các tỉnh. Phần tin văn hóa giúp bản tin thời sự thêm đa màu sắc,

sinh động hơn. Chẳng hạn trong một bản tin thời sự có từ 1 đến 3 tin phản ánh

về lĩnh vực văn hóa xã hội

Ví dụ: Bản tin thời sự tối 20h ngày 20/3/2015 của Đài PT-TH Bắc Giang

1. UBND tỉnh Bắc Giang và trường đại học quốc tế Nhật Bản ký két

hợp tác

2. Đại hội điểm Đảng bộ xã Nham Sơn

3. Sở xây dựng tổ chức hội nghị công bố quy hoạch thị trấn Kép

4. Liên đoàn lao động tỉnh Bắc Giang tổ chức tới thăm và tặng quà

công nhân lao động.

5. Ban nữ công Bộ Ngoại giao tặng quà trẻ em khuyết tật tỉnh Bắc

Giang

6. Hội chữ thập đỏ Tỉnh khai trương nồi cháo và đặt thùng quỹ

nhân đạo

7. Công ty Dai-ichi Việt Nam khai trương chi nhánh tại Hiệp Hòa

Trong bản tin thời sự này, có tổng 7 tin thì có 3 tin đƣợc viết về lĩnh

vực văn hóa xã hội.

+ Liên đoàn lao động tỉnh Bắc Giang tổ chức tới thăm và tặng quà

công nhân lao động (tin hiện thực cuộc sống)

47

+ Ban nữ công Bộ Ngoại giao tặng quà trẻ em khuyết tật tỉnh Bắc

Giang (tin hiện thực cuộc sống)

+ Hội chữ thập đỏ Tỉnh khai trương nồi cháo và đặt thùng quỹ nhân

đạo (tin hiện thực cuộc sống)

2.2.3. Thứ tự sắp xếp thông tin trong bản tin thời sự

Thứ tự sắp xếp thông tin của bản tin thời sự phát thanh ở ba đài PT-TH

Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn về cơ bản tuân theo thứ tự các mảng thông

tin, lĩnh vực thông tin. Thứ tự thông tin trong bản tin đƣợc sắp xếp nhƣ sau:

- Phần tin chính trị

- Phần tin kinh tế

- Phần tin văn hóa xã hội

- Phần tin an ninh quốc phòng

Khảo sát bản tin thời sự phát sóng trên 3 đài cho thấy, trong tổng số

1385 bản tin (trong đó đài PT-TH Bắc Giang là 519 bản tin, đài PT-TH Bắc

Ninh là 510 bản tin, đài PT-TH Lạng Sơn là 356 bản tin), có trên 370 bản tin

thời sự có sự thay đổi về kết cấu thông tin thông thƣờng, chiếm 27,2%.

Những thông tin đƣợc ƣu tiên đƣa lên đầu bản tin, phá vỡ kết cấu truyền

thống đều đƣợc đáp ứng các tiêu chí sau:

+ Tính mới lạ của sự kiện: tính thời sự, tính không thể dự kiến, tính

độc đáo

+ Tầm quan trọng của những sự kiện: giá trị tác động, tầm quan trọng,

ý nghĩa, ƣu thế.

+ Sự hấp dẫn trực tiếp, sự gần kề về địa lý.

Ví dụ: Bản tin 11h45 ngày 26/3/2015 của Đài PT-TH Bắc Giang

48

Bảng 2.3: Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang thay đổi thứ tự sắp xếp thông tin trong bản tin.

NỘI DUNG STT TL TÁC GIẢ

1. 9 dự án FDI mới đầu tƣ vào các khu công nghiệp Tin BT

2. Ngành điện hƣởng ứng giờ trái đất Tin BT

3. Lục Nam tăng 90 ha dứa vụ xuân Tin BT

4. Tập trung lai tạo, chọn lựa nguồn giống chất lƣợng Tin BT

5. Ngành điện hƣởng ứng giờ trái đất Tin BT

6. Hơn 2 tỷ đồng duy tu bảo dƣỡng đê điều Tin BT

7. 16,3% số xã hoàn thành tiêu chí giao thông Tin BT

Nguồn: Phòng Thời sự đài PT-TH Bắc Giang cung cấp

Qua hồ sơ bản tin thời sự này cho thấy, việc sắp xếp theo thứ tự truyền

thống mà đã bị đảo trật tự, giờ tin kinh tế đã lên đầu và bố trí theo cùng một

nội dung là kinh tế.

2.3. Đánh giá ƣu, nhƣợc điểm của bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng

2.3.1. Ưu điểm của bản tin thời sự phát thanh địa phương

Thứ nhất là thông tin có tính định hướng dư luận, cảnh báo cao

Với vai trò là cơ quan ngôn luận của Đảng bộ, chính quyền nhân dân

trong tỉnh nên một trong những nhiệm vụ chính của bản tin thời sự, chƣơng

trình thời sự đó là tuyên truyền định hƣớng các chủ trƣơng chính sách, các chỉ

thị, nghị quyết, tƣ tƣởng, tinh thần chỉ đạo của tỉnh trong các nhiệm vụ kinh

tế, chính trị xã hội, quốc phòng, an ninh. Thực tế thông tin định hƣớng, chiếm

một phần rất lớn trong các bản tin thời sự phát thanh của các địa phƣơng. Qua

khảo sát 3633 tin trong bản tin thời sự phát thanh của Đài PT-TH Bắc Giang,

có 1479 tin có tính định hƣớng, chiếm 40,72%. Nhờ đó đã giúp ngƣời nghe

49

hiểu cụ thể, sát thực hơn về vấn đề đang quan tâm nhƣ tin Phòng bệnh chuyển

mùa ở trẻ nhỏ (Bản tin Thời sự ngày 03/12/2014), Xuất hiện bệnh chân tay

miệng và thủy đậu ở trẻ (Bản tin thời sự phát thanh 20 giờ đài Bắc Giang

ngày 11/3/2015)

Cùng đó, các đài Bắc Ninh, với tổng số 3570 tin, có đến 1490 tin có

tính định hƣớng, chiếm tỷ lệ 41,7%. Đài PT-TH Lạng Sơn với tổng số 3204

tin có đến 1193 tin có tính định hƣớng cảnh báo cao, chiếm tỷ lệ 37,23%.

Phần thông tin mang tính định hƣớng chủ yếu tập trung vào các lĩnh

vực nhƣ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; phản ánh tình hình sản xuất

trên các lĩnh vực, tiến độ thi công các công trình trọng điểm, hỗ trợ các doanh

nghiệp phát triển cùng các vấn đề nổi lên mà ngƣời dân hết sức quan tâm nhƣ

vấn đề về đất đai, về đời sống dân sinh ở các khu cụm công nghiệp, chất

lƣợng giáo dục, y tế … các lĩnh vực này bƣớc đầu đã đƣợc thời sự phát thanh

của địa phƣơng quan tâm, phản ánh.

Có thể nói, thông tin có tính định hƣớng một cách kịp thời đã mang lại

hiệu quả rất lớn trong công tác tuyên truyền, thực hiện nhiệm vụ chính trị của

bản tin thời sự, tránh đƣợc những sự việc không đáng có xảy ra. Giúp bạn

nghe phát thanh và ngƣời dân có cái nhìn đúng, đầy đủ về vấn đề đã đƣợc

nêu. Thông qua những thông tin có tính định hƣớng, các ngành các cấp có

điều kiện thông tin đến công chúng những chủ trƣơng, chính sách, hƣớng chỉ

đạo giải quyết các vấn đề trong xã hội, đời sống dân sinh, đồng thời giúp

ngƣời dân nắm bắt đƣợc tinh thần chỉ đạo của cấp trên về những vấn đề mà

mình quan tâm.

Thứ hai là nội dung bám sát nhiệm vụ chính trị và thiết thực với đời sống

Nhìn tổng thể, nội dung các bản tin thời sự phát thanh của các Đài PT-TH

Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn về cơ bản khá phong phú đa dạng, đề cập đến

nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Các thông tin trong bản tin luôn đảm bảo

các tiêu chí: nhanh, chính xác, đa chiều và hữu ích cho ngƣời nghe. Từ những sự

50

kiện trong đại của địa phƣơng, những chỉ đạo quan trọng của lãnh đạo Tỉnh ủy,

Uỷ ban nhân dân tỉnh, các thông tin thiết thực đối với ngƣời dân địa phƣơng ..

đều đƣợc phản ánh kịp thời trong bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng.

Hàng ngày các sự kiện diễn ra trên địa bàn của một tỉnh đều đƣợc các

phóng viên của phòng thời sự và của các đài huyện, thị cập nhật gửi về. Với lợi

thế đặc trƣng của phát thanh là nhanh chóng, kịp thời nên ngay sau khi thông tin

diễn ra bất cứ ở địa phƣơng nào trong tỉnh đều có thể chuyển tải thông tin về ngay

trong ngày. Mặt khác, do sự có mặt của các phóng viên tại nhiều nơi trong tỉnh và

đƣợc hỗ trợ của các phƣơng tiện kỹ thuật nên tin tức đƣợc cập nhật và thông tin

đƣợc kiểm định một cách chính xác. Nhiều thông tin nóng, tin hay đã đƣợc cập

nhật. Ví dụ tin Bệnh viện Đa khoa Bắc Giang: cứu sống bệnh nhân ngộ độc mật

vịt (bản tin thời sự phát thanh đài Bắc Giang ngày 7/1/2015)

Nhƣ các phân tích ở trên có thể thấy bản tin thời sự phát thanh của đài PT-

TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn đã đáp ứng đƣợc phần lớn yêu cầu nhiệm

vụ của một cơ quan báo chí địa phƣơng: đó là tuyên truyền các chủ trƣơng chính

sách, các sự kiện hiện tƣợng diễn ra trên địa bàn tỉnh một cách nhanh nhạy, chính

xác, phục vụ tốt về hoạt động của các đồng chí lãnh đạo tỉnh nhà. Bên cạnh đó

nhiều thông tin cũng giúp các ngành, các cấp địa phƣơng, ngƣời dân có cái nhìn

đầy đủ, chính xác về vấn đề, từ đó có cách ứng xử, hoặc đƣa ra những cách giải

quyết phù hợp. Với những kết quả đạt đƣợc trong mặt nội dung, đây là những

nền tảng vững chắc để bản tin thời sự phát thanh ở các đài Bắc Giang, Bắc Ninh

và Lạng Sơn tiếp tục thực hiện vai trò của mình, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu

cầu của công chúng, thính giả phát thanh trên địa bàn tỉnh.

2.3.2. Hạn chế của Bản tin thời sự phát thanh địa phương

2.3.2.1. Mức độ cập nhật thông tin chưa cao, ít cập nhật những vấn đề mặt

tiêu cực

Có rất nhiều yếu tố đã dẫn đến nhiều bản tin thời sự phát thanh thông

tin cập nhật không cao nhƣ do thiếu nhanh nhạy trong nắm bắt thông tin của

51

phóng viên, do thời lƣợng bản tin ngắn phải dồn tin nên không thể cập nhật

đƣợc thông tin nóng, do các cơ quan chủ quản tác động đến việc đƣa tin, cách

đƣa tin … Trong khi đó, tại các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn, ngoài

báo phát thanh, còn có nhiều loại hình báo chí cùng hoạt động nhƣ truyền

hình, báo in, báo điện tử. Thực tế nhiều khi sự kiện diễn ra, các báo khác đã

đăng tải, phân tích vấn đề nhƣ báo điện tử thì phát thanh mới phát. Thậm chí

có sự kiện diễn ra buổi chiều thì đến sáng hôm sau mới phát sóng.

Nói đến phát thanh là nói đến sự nhanh nhạy, đặc biệt là các bản tin

thời sự mức độ cập nhật thông tin lại càng phải cao hơn. Trên thực tế, các đài

PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu này.

Ví dụ: chiều ngày 10/12/2014, đội quản lý thị trƣờng chống buôn lậu và

phòng cảnh sát môi trƣờng công an tỉnh Bắc Giang phát hiện, bắt giữ 1.320

kg mỡ nƣớc động vật không rõ nguồn gốc nhƣng đến tối ngày 11/12 có nghĩa

là sau một ngày bản tin thời sự mới đƣa tin.

Hay nhƣ sáng ngày 14/10/2014 Ban vì sự tiến bộ của phụ nữ tỉnh Bắc

Giang tổ chức tọa đàm nâng cao chất lƣợng và phát triển đội ngũ cán bộ nữ

lãnh đạo, cấp quản lý tỉnh, nhƣng cũng đến tối ngày 15/10/2104 thông tin này

mới đƣợc phát sóng. Đƣa tin muộn một đến gần hai ngày so với thời điểm

diễn ra sự kiện đã gần nhƣ trở thành thông lệ.

Nguyên do là bản tin thời sự không đƣợc thực hiện trực tiếp nên theo quy

trình 17 giờ hàng ngày chƣơng trình sản xuất xong nên sau khoảng thời gian kể

trên không thể cập nhật tin tức đƣợc nữa. Việc đƣa thông tin muộn có thể nói là

một bất cập rất lớn cho bản tin thời sự phát thanh ở địa phƣơng. Đúng nhƣ tác

giả Nguyễn Thành Hƣng trong cuốn thuật ngữ truyền thông đã dẫn lời một nhà

nghiên cứu nƣớc ngoài nói rằng: “thông tin đã cũ chẳng những không còn giá

trị, mà nó còn làm mất thời giờ của người khác”.

Bên cạnh đƣa thông tin chƣa nhanh nhạy, kịp thời, trong bản tin thời

sự, nhiều vấn đề nóng, nhiều sự kiện tác động đến đời sống dân sinh lại

52

chƣa đƣợc cập nhật. Đáng chú ý là nhiều sự kiện, nhiều vấn đề nóng Ban

biên tập, ban lãnh đạo phòng không dám cho phát sóng, nhất là phản ánh

các mặt trái của xã hội, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tình trạng tham

ô, tham nhũng. Ngoài ra những vấn đề nhạy cảm rất khó làm vì khó tiếp

cận hoặc đôi khi làm phóng sự xong rồi chuẩn bị lên sóng thì bị lệnh dừng

lại do một mối quan hệ nào đó tác động vào. Nhà báo Lƣơng Thu Phƣợng,

phóng viên Phòng Thời sự Đài Phát thanh- Truyền hình Bắc Giang cho biết

[phụ lục 4a] :

Đấu tranh chống tiêu cực ở các đài địa phương rất khó, bởi hầu

hết lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, các doanh nghiệp đều có những mối

quan hệ hoặc quen biết nhất định với lãnh đạo Đài. Do vậy nhiều khi

anh em phóng viên đi làm ở cơ sở chưa về đến nhà đã có điện thoại xin

không phát sóng…Đây có lẽ cũng là một trong những nguyên nhân làm

cho các bản tin kém hấp dẫn. Thính giả của đài địa phương chỉ biết đến

thông tin một chiều phản ánh những mặt tích cực của đời sống xã hội.

Qua 519 bản tin thời sự phát thanh của Đài Phát thanh- Truyền hình

Bắc Giang chỉ có 6 tin có nội dung phản ánh về các mặt trái của xã hội. Tuy

nhiên toàn bộ các tin bài này đều phản ánh ở cấp thôn, xã và huyện, không có

tin bài nào phản ánh đến cấp tỉnh. Phần lớn các tin bài chỉ phản ánh các vụ

việc ở góc độ nhỏ, lẻ nhƣ vi phạm trật tự an toàn giao thông liên xã, vấn đề ô

nhiễm môi trƣờng, lãng phí công trình công cộng … nhƣ Lãng phí 2 công

trình nước sạch ở Hoàng Ninh (8/4/2015), Lộn xộn trật tự ATGT ở Bãi Bò,

Hồng Thái (15/4/2015), Tái diễn mất TTGT khu vực bệnh viện đa khoa tỉnh

(25/4/2015), Nghịch lý giá cước vận tải khi giảm giá xăng (26/11/2014). Vấn

đề này mới chỉ thông tin ở mức độ phản ánh đơn thuần.

2.3.2.2. Thông tin thiếu hấp dẫn và nhiều tin hội nghị

Đây là một thực trạng, tồn tại từ lâu ở nhiều địa phƣơng và ở các đài

PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn cũng không ngoại lệ. Nhiều thông

53

tin giá trị nội dung, giá trị thông tin không cao nhƣng vẫn đang chiếm một

thời lƣợng lớn trong các bản tin thời sự phát thanh ở cả 3 đài Bắc Giang, Bắc

Ninh và Lạng Sơn.

Qua khảo sát tại 3 đài trong diện khảo sát cho thấy, tỷ lệ tin hội nghị

trong một bản tin khá nhiều, tỷ lệ thông tin hội nghị thƣờng chiếm từ 25 đến

40% thời lƣợng, thậm chí có những trƣờng hợp tin lễ tân, hội nghị chiếm đến

80% chƣơng trình.

Ví dụ trong bản tin thời sự phát thanh 20h ngày 8/1/2015 của Đài PT-

TH Bắc Giang dƣới đây có thể thấy thông tin lễ tân hội nghị đã chiếm một

thời lƣợng lớn của bản tin thời sự.

Bảng 2.4. Hồ sơ bản tin thời sự phát thanh 20h đài PT-TH

Bắc Giang đưa tin hội nghị

STT NỘI DUNG TL TÁC GIẢ

1. LĐLĐ tỉnh họp BCH lần thứ 5 Tin BT

2. Thành ủy BG tổng kết công tác lãnh đạo năm 2014 Tin BT

Tin BT 3. Hội nghị tổng kết công tác Hội Chữ thập Đỏ và hiến máu

4. Sở thông tin và truyền thông tổng kết năm 2014 Tin BT

Tin BT 5. Hội nghị giao kế hoạch phát triển phát triển kinh tế - xã hội

6. YD hỗ trợ nhà ở cho đối tƣợng chính sách Tin BT

LÃNH ĐẠO CƠ QUAN DUYỆT LÃNH ĐẠO PHÒNG DUYỆT

Tạ Văn Dƣơng Nguyễn Giang Nam

Nguồn: Phòng thời sự đài PT-TH Bắc Giang

54

Nhìn vào hồ sƣ bản tin thời sự phát thanh của Đài Phát thanh- Truyền

hình Bắc Giang có thể thấy, đối với một đài địa phƣơng mục tiêu hàng đầu là

tuyên truyền nhiệm vụ chính trị của địa phƣơng, nhƣng không vì thế mà đánh

mất đi tính sáng tạo của báo chí- một trong số yếu tố quan trọng có tính quyết

định chất lƣợng tác phẩm báo chí. Tuy nhiên với việc tuyên truyền thụ động

chạy theo tin hội nghị, lễ tân quá nhiều sẽ làm cho bản tin thời sự khô cứng,

kém hấp dẫn, thiếu hơi thở cuộc sống. Bởi lẽ một khi tin hội nghị chiếm thời

lƣợng lớn tất yếu dẫn đến thiếu những thông tin hoạt động có tính phát hiện

những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội.

Ví dụ trong bản tin thời sự phát thanh 20 giờ 15 phút ngày 3/2/2015 của

Đài Bắc Giang, trong tổng số 10 tin phát sóng trong bản tin thì có tới 06 tin

phản ánh về lễ kỷ niệm ngày thành lập Đảng 3/2 của địa phƣơng trong tỉnh.

Thông thƣờng mỗi tin này đều có mở đầu bằng lời dẫn của phát thanh viên

giới thiệu tóm tắt các nét chính và ngày, tháng, địa điểm diễn ra sự kiện, tên

chức vụ các vị lãnh đạo tham dự. Có những tin lời dẫn quá dài, riêng phần

giới thiệu các chức danh đại biểu tham dự trong tin đã chiếm thời lƣợng lên

tới 01 phút. Ví dụ nhƣ tin Lễ kỷ niệm 80 năm Dân quân tự vệ tỉnh Lạng Sơn

phát trong chƣơng trình thời sự phát thanh tiếng Kinh 20 giờ ngày 28/3/2015

của Đài Lạng Sơn.

Trung bình thời lƣợng các tin hội nghị từ 50 giây đến 1,5 phút, cá biệt

có những tin từ 3 đến 4 phút. Đơn cử nhƣ tin Ủy ban nhân dân tỉnh họp phiên

thường kỳ tháng 10 trong bản tin thời sự 20 giờ 15 phút ngày 21/10/2014 của

Đài Bắc Giang với thời lƣợng 3 phút 53 giây.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, Nhà báo Nguyễn Thị Nhung – Biên tập

viên phát thanh Phòng thời sự Đài Phát thanh- truyền hình Bắc Ninh có nhận

xét: [ Phụ lục 6a]

Phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, nội dung tin hội nghị trong bản

tin thời sự của Đài Phát thanh truyền hình Bắc Ninh còn thiếu tính

55

phát hiện, đưa nhiều số liệu trong một tin và cách thể hiện tin hội nghị

nhàm chán, hay viết theo một mô típ lối mòn là phản ánh những hoạt

động diễn ra hội nghị đó.

Bên cạnh đó, tin hội nghị thƣờng đƣợc thực hiện theo một mô tuýp

chung đó là giới thiệu nội dung, thời gian, địa điểm, ngƣời chủ trì, và sau đó

là bê nội dung hội nghị và kết luận hội nghị, đồng chí chủ trì nói ra sao, lãnh

đạo cấp trên dự ở đó nói nhƣ thế nào. Tin tức lặp đi lặp lại mô tuýp này đã

khiến cho thông tin hội họp trở nên đơn điệu, tẻ nhạt. Dƣới đây là một ví dụ

về tin hội nghị

Ví dụ: tin tổ chức kiểm tra về tình hình hoạt động của Ngân hàng chính

sách xã hội huyện Lục Ngạn. (Bản tin thời sự phát thanh 20h ngày 22/10/2015

của đài PT-TH Bắc Giang

Mở đầu tin: Sáng ngày 22/10 PCT UBND tỉnh Bùi Văn Hạnh, trưởng

ban đại diện hội đồng quản trị ngân hàng chính sách xã hội tỉnh đã tổ chức

buổi kiểm tra về tình hình hoạt động của ban đại diện hội đồng quản trị ngân

hàng chính sách xã hội huyện Lục Ngạn và hoạt động tín dụng chính sách xã

hội trên địa bàn.

Đến phần nội dung tin: liệt kê tình hình kết quả hoạt động tín dụng

chính sách trên địa bàn huyện Lục Ngạn. Kết thúc tin là phát biểu kết luận của

đồng chí phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Giang. Nội dung phát biểu

tại buổi kiểm tra với tổng số 298 từ.

Những ví dụ trên cho thấy trong khi thính giả đang mong đợi những

tin thời sự một sự kiện hấp dẫn, một tình huống mâu thuẫn hay một biến cố

nóng hổi diễn ra trong đời sống xã hội thì có không ít phóng sự mang tính

chất phản ánh chung chung, thiếu chi tiết đắt, hầu hết dạng phóng sự trên đều

nhằm cổ vũ, động viên hơn là đáp ứng nhu cầu thông tin của thính giả. Tuy

nhiên, trên thực tế thì hàng loạt tác phẩm đƣợc cho là phóng sự mà không có

đủ những tiêu chí đặt ra cho phóng sự vẫn đƣợc phát sóng.

56

2.3.2.3. Thông tin mất cân đối giữa các lĩnh vực, vùng miền

Đối với 3 tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn, đây là những vùng

đất có cơ cấu kinh tế các ngành, các lĩnh vực khá đồng đều. Tuy nhiên thông

tin thời sự hiện nay chƣa đáp ứng đƣợc sự cân đối này, thậm chí là quá chênh

lệch trong thông tin.

Trong 260 tin đƣa trong bản tin thời sự tháng 3/2015 của đài PT-TH

Bắc Giang, tin tức có liên quan đến các địa phƣơng là 83 tin đƣợc cơ cấu nhƣ

sau (xem bảng 2.5)

Bảng 2.5: Tỷ lệ tin bài liên quan đến các địa phương của tỉnh Bắc Giang

Tên địa phƣơng Số lƣợng tin bài Tỷ lệ %

Thành phố Bắc Giang 5/83 6,02%

Huyện Yên Dũng 25/83 30,12%

Huyện Tân Yên 10/83 12,04%

Huyện Việt Yên 12/83 14,45%

Huyện Lục Nam 9/83 10,84%

Huyện Yên Thế 3/83 3,61%

Huyện Lục Ngạn 3/83 3,61%

Huyện Lạng Giang 11/83 13,25%

Huyện Sơn Động 1/83 1,2%

Hiệp Hòa 4/83 4,81%

Nguồn: Khảo sát của tác giả luận văn tháng 10/2015

Qua số khảo sát cho thấy việc thông tin tuyên truyền mất cân đối giữa

các vùng miền đang là ở mức đáng báo động. Nhất là thông tin về các địa

phƣơng vùng sâu vùng xa nhƣ huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Yên Thế thông

tin rất ít, nhƣ Sơn Động chỉ chiếm 1,2%. Số lƣợng thông tin lớn chủ yếu tập

trung ở vào những huyện, thị, thành phố trung tâm và có tốc độ phát triển

kinh tế nhanh nhƣ huyện Yên Dũng, Tân Yên, Lục Nam, Lạng Giang, trong

đó Yên Dũng chiếm tỷ lệ cao nhất là 30,12%.

57

Việc thông tin bất cân đối giữa các địa phƣơng sẽ dẫn đến thực trạng

những mảng thông tin quá nhiều, và ngƣợc lại có những nơi thông tin quá ít,

làm phá vỡ đi tính đa dạng của một bản tin. Những hạn chế về mặt nội dung

nêu ở trên đã làm bản tin thời sự phát thanh ở các đài Bắc Giang mất đi tính

hấp dẫn, nhất là những vấn đề nóng, những vấn đề có tính thời sự không đƣợc

đƣa kịp thời, không đƣợc phát sóng đã làm hạn chế vai trò, vị trí, chức năng

của một cơ quan báo chí. Những hạn chế về mặt nội dung cũng sẽ khiến

thính giả không quan tâm, hoặc ít quan tâm đến bản tin thời sự phát thanh ở

các địa phƣơng. Việc khắc phục các hạn chế về mặt nội dung là việc hết sức

cần thiết và cấp bách, vì nếu để tình trạng này kéo dài hiệu quả tuyên truyền

của bản tin thời sự sẽ đạt thấp và thính giả sẽ ít nghe chƣơng trình.

2.4. Nguyên nhân thành công và hạn chế của bản tin thời sự

2.4.1. Nguyên nhân thành công

2.4.1.1. Mạnh dạn đổi mới nội dung, hình thức thể hiện của bản tin thời sự

Những năm gần đây, nhất là cuối 2013, đầu năm 2014, để từng bƣớc

nâng cao chất lƣợng, tăng sự hấp dẫn của bản tin thời sự phát thanh, lãnh đạo

phòng thời sự các đài Bắc Ninh, Bắc Giang và Lạng Sơn đã có những thay đổi

nhƣ mạnh dạn loại bỏ dần những tin vụn vặt, tin thiếu chất lƣợng khỏi các bản

tin thời sự; thời lƣợng tin cũng đƣợc rút gọn hơn và chú trọng khai thác thế

mạnh của thời sự là các sự kiện có tính vấn đề.

Trƣớc đây khi cùng một sự kiện diễn ra nhƣ khai giảng năm học mới,

giao nhận quân, mít tinh kỷ niệm các ngày lễ …các địa phƣơng trong tỉnh

đều gửi tin tức về, mỗi địa phƣơng có cách tổ chức riêng nhƣng thông tin sự

kiện là gần giống nhau. Hay trong việc đƣa tin phục vụ lãnh dạo cũng đã có

nhiều đổi mới, trƣớc đây phóng viên do thói quen viết, do áp lực lãnh đạo

nên viết tin vừa dài, vừa viết theo mô tuýp đó là đưa sự kiện diễn ra thế nào,

đến dự đồng chí lãnh đạo nói ra sao. Bằng việc phát huy vai trò của ngƣời

biên tập, tổ chức sản xuất, các tin tức đã đƣợc đƣa gộp lại thành một tin tổng

58

hợp, trong đó có nhắc đến những điểm riêng của địa phƣơng. Cách đƣa tin

này vừa rút đƣợc rất nhiều về thời lƣợng, đồng thời hạn chế sự nhàm chán.

Hiện nay trong các trƣờng hợp này, ngoài những sự kiện có ý nghĩa

chính trị lớn còn có các sự kiện khác. Nếu có sự xuất hiện, tham dự của các

đồng chí lãnh đạo thì có trƣờng hợp phần sự kiện sẽ đƣợc giản lƣợc đến mức

tối đa và đi thẳng vào ý kiến chỉ đạo của đồng chí lãnh đạo đó hoặc chỉ đƣa

tin sự kiện mà không có phần phát biểu của lãnh đạo.

Những thay đổi có tính chất cơ bản trong thực hiện nội dung bản tin đã

bƣớc đầu mang lại hiệu quả rõ nét cho các bản tin thời sự ở các đài PT-TH

Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn.

2.4.1.2. Có ý thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ phóng viên, cộng tác viên.

Trong thành công của bản tin thời sự, nếu nhƣ đổi mới nâng cao chất

lƣợng nội dung có ý nghĩa quyết định, thì yếu tố con ngƣời đóng vai trò then

chốt. Hiện nay, phòng thời sự đài PT-TH Bắc Giang có 21 phóng viên, 5 phát

thanh viên. Phòng Thời sự Đài Bắc Ninh có 3 biên tập viên, 4 phóng viên.

Phòng thời sự đài Lạng Sơn có 7 phóng viên. Trong đó trình độ chuyên môn

đại học chiếm trên 70%.

Trong một nghiên cứu đƣợc đăng trên trang điện tử của Học viện báo

chí tuyên truyền thì tiêu chuẩn, yêu cầu của một phóng viên báo chí hiện đại

cần đáp ứng đƣợc 7 yêu cầu sau:

Thưa nhất, phải có bản lĩnh chính trị vững vàng. Thứ hai, nhận thức đầy

đủ, sâu sắc và tuân thủ nghiêm túc các chuẩn mực về đạo đức nói chung, đạo đức

nghề báo nói riêng. Thứ ba, phải có phông kiến thức văn hóa- xã hội sâu rộng và

không ngừng được bổ sung cập nhật. Thứ tư, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ

cao. Thứ năm, có khả năng giao tiếp tốt. Thứ sáu, có khả năng ứng dụng tốt các

thành quả của khoa học công nghệ vào trong tác nghiệp và giỏi ít nhất một ngoại

ngữ thông dụng. Thứ bảy, có kiến thức nhất định về kinh tế báo chí.

Theo đánh giá của nhà báo Tạ Văn Dƣơng – Phó Giám đốc đài PT- TH

Bắc Giang [xem phụ lục 7a]:

59

Phóng viên thời sự của đài hiện nay có ý thức tinh thần kỷ luật

cao trong công việc. Mỗi một phóng viên có một sở trường, một thế

mạnh riêng: có người am hiểu sâu về lĩnh vực kinh tế, người mạnh về

chính trị, văn hóa … Nhiều phóng viên đã xác lập cho mình một phong

cách, một thương hiệu, điều đó đã tạo cho bản tin thời sự có nhiều

giọng điệu.

2.4.1.3. Áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất chương trình

Một yếu tố không kém phần quan trọng đã làm nên thành công của bản

tin thời sự, chƣơng trình thời sự phát thanh ở các đài Bắc Giang, Bắc Ninh và

Lạng Sơn, đó là mạnh dạn áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trong

sản xuất chƣơng trình.

Từ nguồn kinh phí của tỉnh cấp là chủ yếu, Đài Bắc Giang, Bắc Ninh

và Lạng Sơn đã xác định phải vƣơn lên từ nội lực, đó là bằng nguồn kinh phí

thu từ thông tin quảng cáo và nguồn kinh phí từ xã hội hóa của đài, đồng thời

tranh thủ sự hỗ trợ của đài Quốc gia, đến nay từ khâu tiền kỳ tới xử lý hậu kỳ

và phát sóng của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn đã cơ bản

đƣợc đồng bộ hóa. Cụ thể, hệ thống bàn dựng, thiết bị phát sóng chƣơng trình

của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn đã đƣợc số hóa. Hệ thống

sản xuất chƣơng trình này đã góp phần quan trọng vào việc cải tiến, nâng cao

chất lƣợng bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự phát thanh của đài.

Việc tăng cƣờng nâng cấp, đầu tƣ và chuẩn hóa các trang thiết bị,

phƣơng tiện kỹ thuật tiên tiến, hiện đại đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản

xuất tác phẩm và phát sóng các chƣơng trình thời sự phát thanh của địa

phƣơng ngày một chất lƣợng và đáp ứng nhu cầu của thính giả.

2.4.2. Nguyên nhân hạn chế

Qua kết quả khảo sát cũng nhƣ đã phân tích ở chƣơng 2, tác giả xác

định nguyên nhân của những hạn chế trong bản tin thời sự, chƣơng trình thời

sự của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn nhƣ sau:

60

2.4.2.1 Đội ngũ phóng viên, biên tập viên phát thanh chưa chuyên nghiệp

Theo số liệu khảo sát các phóng viên, biên tập viên thời sự của ba đài

PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn về công tác chọn đề tài, có 17/40

ngƣời trả lời cơ bản làm việc theo giấy mời hoặc lãnh đạo phòng giao, tƣơng

đƣơng 42,5%, chỉ có 15/40 ngƣời trả lời thƣờng xuyên tự nghiên cứu, tìm đề

tài, tƣơng đƣơng 37,5%. Theo yêu cầu thì một phóng viên thời sự phải nhanh

nhạy, nắm bắt mọi thông tin, thƣờng xuyên nghiên cứu, tìm tòi những đề tài,

phát hiện những vấn đề mà thính giả quan tâm. Tuy nhiên có tới 42,5 % làm

việc thụ động nhƣ số liệu khảo sát hiện nay là con số quá lớn. Chính do lối tƣ

duy, lối làm việc thụ động nên phòng thời sự đã lãng phí rất nhiều phóng

viên, trong khi đó số lƣợng ngƣời làm việc đã quá ít nhƣ hiện nay.

Không chủ động trong công việc cũng đồng nghĩa với xây dựng những

bản tin thời sự phong phú đa dạng về mặt nội dung, có chất lƣợng, có chiều

sâu về đề tài sẽ rất khó. Khi một lƣợng lớn phóng viên làm việc theo giấy mời

hoặc chờ phân công công tác nên việc tìm tòi, phát hiện vấn đề chỉ phụ thuộc

vào một số ít ngƣời. Trong khi đề tài không phải dễ bắt gặp, nếu nhƣ các

phóng viên làm việc theo giấy mời, theo sự phân công biết chắt lọc thông tin,

biết nắm bắt diễn biến của sự việc, họ cũng có thể phát hiện ra đề tài cho

riêng mình.

Qua khảo sát biên tập, phóng viên các đài Bắc Giang, Bắc Ninh và

Lạng Sơn về nguyên nhân nào làm hạn chế đến nội dung trong bản tin thời sự

phát thanh ở đài tỉnh, ngoài các nguyên nhân nhƣ không có điều kiện thực tế

tiếp cận với nguồn tin, do cơ sở không nhiệt tình cung cấp thông tin, do thời

gian công tác quá ngắn. Nhà báo Lƣơng Thu Phƣợng- phóng viên, biên tập

viên Phòng thời sự đài PT- TH Bắc Giang cũng đã chỉ ra một nguyên nhân

làm hạn chế đến nội dung trong bản tin thời sự phát thanh, đó là: do nội dung

bản tin thời sự phát thanh được chuyển thể từ truyền hình sang. Trên thực tế,

tình trạng sử dụng lại tin của truyền hình, nghĩa là bỏ hình, dùng lời đang

61

diễn ra ở nhiều đài phát thanh của địa phƣơng. Đây là một sự vi phạm nghiêm

trọng nguyên tắc viết cho phát thanh. Bởi vì, với truyền hình, lời nói chỉ là

phƣơng tiện hỗ trợ cho hình ảnh, còn với phát thanh, tất cả mọi thông tin có

trong lời nói. Vì vậy lời của phát thanh phải đầy đặn hơn rất nhiều so với

truyền hình. Khi đồng nhất “lời” của truyền hình với “lời” của phát thanh là

một sự xúc phạm thính giả.

Theo sự tìm hiểu tại các phòng thời sự ở các đài Bắc Giang, Bắc Ninh,

Lạng Sơn, tác giả nhận thấy thực tế ở các đài này cho đến nay vẫn chƣa xây

dựng đƣợc bộ tiêu chí thống nhất về quy trình tổ chức sản xuất các tin bài, chế

độ nhuận bút đang thực hiện còn mang tính cào bằng, tin chất lƣợng và tin

chƣa chất lƣợng đều chấm một khung giá nên khó khuyến khích sự sáng tạo,

toàn tâm toàn ý của phóng viên, nhất là ở đài Bắc Giang còn không chi trả

nhuận bút phát thanh cho phóng viên. Bên cạnh đó, ý thức chuyên nghiệp và

trách nhiệm nghề nghiệp của một bộ phận đội ngũ phóng viên, biên tập viên

còn yếu; công tác phí hiện nay quá thấp, khiến không ít phóng viên chỉ làm

việc chạy theo kiểu số lƣợng mà bỏ qua chất lƣợng. Ngoài ra với địa bàn trải

rộng, trong khi điều kiện phƣơng tiện phục vụ đi lại tác nghiệp của phóng

viên gặp khó khăn, nên việc cập nhật thông tin chƣa tốt.

Con ngƣời là yếu tố có ý nghĩa then chốt, quyết định chất lƣợng tác

phẩm, chất lƣợng tin bài thời sự. Tuy nhiên nếu duy trì tình trạng phóng viên

chờ việc nhƣ hiện nay, rõ ràng sẽ khó đổi mới, nâng cao đƣợc chất lƣợng

chƣơng trình.

2.4.2.2. Hệ thống kỹ thuật chưa đầu tư đồng bộ

Công nghệ thay đổi, công chúng thay đổi thì phát thanh cũng phải thay

đổi theo để khẳng định vị thế của mình. Có nghĩa đi đôi với công nghệ hiện

đại, phƣơng thức làm báo cũng ngày càng trở lên linh hoạt đòi hỏi ngƣời

phóng viên, biên tập phải nhanh nhạy nắm bắt các kỹ thuật, thiết bị, tiếp cận

với cách làm báo hiện đại. Trong khi đó do không đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng

62

thƣờng xuyên nên đội ngũ phóng viên, biên tập viên khó có những sự thay đổi

trong tƣ duy, cách làm việc. Mặt khác, phát thanh muôn lôi cuốn thính giả thì

sóng phải có sóng khỏe, trong, chất lƣợng âm thanh trung thực và kèm theo

đó là phải có phƣơng tiện kỹ thuật hiện đại, nhất là đƣa công nghệ số vào sản

xuất chƣơng trình và trang bị máy móc kỹ thuật hiện đại. Đây là vấn đề khó vì

kinh phí eo hẹp ở đài địa phƣơng là rất lớn.

Tiểu kết chƣơng 2

Có thể nói, trong sự vận động và biến đổi không ngừng của dòng chảy

báo chí hiện đại. Báo chí cả nƣớc nói chung, đài PT- TH Bắc Giang, Bắc

Ninh và Lạng Sơn nói riêng cũng đã thƣờng xuyên tự đổi mới mình để hoàn

thành nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Tuy nhiên trƣớc yêu cầu

ngày càng cao về chất lƣợng thông tin của thính giả, đang đặt ra cho đài PT-

TH Bắc Giang, đài PT- TH Bắc Ninh và đài PT- TH Lạng Sơn những cơ hội

và thách thức mới. Muốn đáp ứng những yêu cầu đó thì việc nâng cao chất

lƣợng bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự phát thanh là một đòi hỏi tất yếu.

Từ thực trạng khảo sát và phân tích ở chƣơng 2 đã phần nào cho thấy

vai trò tuyên truyền của các bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự phát thanh

đối với đời sống xã hội của ngƣời dân. Tuy nhiên qua khảo sát cũng cho thấy

rõ hơn những ƣu điểm cũng nhƣ hạn chế, tồn tại trong quá trình sản xuất các

bản tin thời sự phát thanh ở cả 3 đài PT- TH Bắc Giang, đài PT- TH Bắc Ninh

và đài PT- TH Lạng Sơn. Trên cơ sở thực trạng chất lƣợng các bản tin thời sự,

chƣơng trình thời sự phát thanh của Đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn,

trong chƣơng 3 của luận văn này, tác giả sẽ đề xuất một số giải pháp với

mong muốn góp phần nâng cao chất lƣợng các bản tin thời sự, chƣơng trình

thời sự phát thanh của các đài PT- TH địa phƣơng nói chung và Đài PT- TH

Bắc Giang, đài PT- TH Bắc Ninh và đài PT- TH Lạng Sơn nói riêng.

63

Chƣơng 3: GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT THANH

ĐỊA PHƢƠNG

3.1. Nhiệm vụ đặt ra đối với Đài Phát thanh-Truyền hình địa phƣơng trong

thời gian tới

3.1.1. Đòi hỏi từ thực tiễn

Là một phƣơng tiện truyền thông đại chúng hiện đại có khả năng thông

tin nhanh chóng, kịp thời, phát thanh trở thành một phƣơng tiện cung cấp

thông tin rất lớn, có độ tin cậy cao, tính phong phú, nhanh nhạy, có khả năng

làm thay đổi nhận thức của con ngƣời trƣớc sự kiện, trong đó bản tin thời sự

phát thanh có vai trò quan trọng trong hệ thống chƣơng trình của các đài phát

thanh địa phƣơng. Chính vì vậy, các chƣơng trình phát thanh nói chung và các

bản tin phát thanh nói riêng đang từng bƣớc tận dụng những ƣu thế để thay

đổi cách thức và hình thức chuyển tải thông tin nhằm thực hiện tốt hơn chức

năng, nhiệm vụ của mình.

Với vai trò là một kênh thông tin chính tại địa phƣơng, những năm qua

đài PT-TH các địa phƣơng nói chung và Đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh và

Lạng Sơn nói riêng đã thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình, thực sự là

tiếng nói của Đảng bọ và nhân dân trong tỉnh. Góp phần không nhỏ vào thành

công chung đó phải kể đến vai trò của các bản tin thời sự phát thanh. Đây

dƣợc xem nhƣ một kênh thông tin quan trọng đối với thính giả và các nhà

lãnh đạo, quản lý trong việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế xã hội ở

địa phƣơng. Vì thế việc nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh để đáp

ứng tốt nhu cầu thông tin trong xã hội, làm tốt chức năng là cầu nối giữa lãnh

đạo tỉnh và ngƣời dân luôn là vấn đề cấp thiết hiện nay.

Qua khảo sát các bản tin thời sự phát thanh của đài Bắc Giang, Bắc Ninh

và Lạng Sơn cho thấy, mặc dù bản tin thời sự phát thanh của Đài còn nhiều hạn

chế, đa số chất lƣợng các bản tin chƣa đạt đƣợc nhƣ mong muốn. Song so với

64

các loại hình báo chí khác nhƣ báo in, báo hình … thì phải khẳng định bản tin

thời sự phát thanh của tỉnh là một kênh thông tin quan trọng đối với thính giả,

các nhà lãnh đạo quản lý hoạch định chính sách của địa phƣơng. Qua thông tin

phản hồi của thính giả sẽ giúp cho nhà lãnh đạo, quản lý có những điều chỉnh

kịp thời để đƣa ra những quyết sách vào cuộc sống, phục vụ đắc lực nhiệm vụ

phát triển kinh tế- xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của địa phƣơng.

Từ thực tiễn đó, có thể khẳng định việc không ngừng cải tiến, nâng cao

chất lƣợng chƣơng trình phát thanh nói chung và bản tin thời sự phát thanh nói

riêng là một yêu cầu tất yếu, khách quan trong xu thế toàn cầu hóa. Trên cơ sở

đó thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, đáp ứng nhu cầu ngày càng

cao, phong phú và đa dạng về thông tin và đời sống tinh thần của nhân dân.

3.1.2. Đòi hỏi từ xu hướng phát triển của ngành phát thanh

Trong xu thế toàn cầu hóa ngày nay, các đài phát thanh trong nƣớc

cũng nhƣ trên thế giới vẫn đang nỗ lực cải tiến chƣơng trình của mình để cạnh

tranh với các loại hình truyền thông khác; đồng thời cung cấp cho thính giả

những tin tức tốt nhất, nóng nhất của thế giới xung quanh. Nằm trong bối

cảnh chung của sự phát triển phát thanh trên thế giới và trong nƣớc, đối với

Đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn thì điều quan trọng nhất hiện nay là

chất lƣợng thông tin, phƣơng pháp tuyên truyền nhƣ thế nào cho có hiệu quả

là vấn đề cần đƣợc tính đến trong quá trình hoạch định chính sách trƣớc mắt

cũng nhƣ lâu dài trong phát triển sự nghiệp Phát thanh- Truyền hình.

Những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng

Sơn cũng nhƣ khắp các tỉnh thành khác trong cả nƣớc, ngoài phát thanh, còn

có sự phát triển của truyền hình, báo mạng điện tử, các cơ quan thƣờng trú

của các báo lớn, có số lƣợng độc giả … đã tạo nên sự cạnh tranh giữa các loại

hình báo chí. Tuy chƣa đến mức cạnh tranh khốc liệt, nhƣng phát thanh địa

phƣơng cũng phải đổi tự đổi mới để đáp ứng đƣợc yêu cầu của công chúng

trong xã hội và nhất là không “bị lép vế” so với truyền hình địa phƣơng và

65

các loại hình báo chí khác. Bên cạnh việc nâng cao nội dung chất lƣợng tin

bài phát sóng, thì một yêu cầu đặt ra cho bản tin thời sự phát thanh Đài Bắc

Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn là phải tạo ra đƣợc những hình thức thể hiện

mới hấp dẫn thính giả và phát huy tác dụng hiệu quả của phƣơng tiện truyền

thông đại chúng nói chung và bản tin thời sự phát thanh nói riêng.

Một trong những yếu tố quan trọng để đánh giá chất lƣợng và tính

chuyên nghiệp của một bản tin thời sự là cách thức vận hành cho các phóng

viên, nhất là những phóng viên biết phát hiện, biết nuôi dƣỡng và phát triển

đề tài cho phóng sự ngắn. Chú ý nữa của ngƣời làm phóng sự là tính liên

thông về diễn biến các sự kiện, vấn đề trong các phóng sự từ bản tin trƣớc đến

bản tin sau, những ngƣời làm thời sự phát thanh không thể bỏ qua. Riêng đối

với đề tài đƣợc dƣ luận quan tâm, cần phải đƣợc các phóng viên theo đuổi,

đeo bám liên tục đến tận cùng, với việc tổ chức thực hiện và phát sóng nhiều

phóng sự ở các góc nhìn khác nhau trong các bản tin thời sự. Và đáp số và

thƣớc đo cuối cùng là tác phẩm phóng sự đó sau khi phát sóng phải có hiệu

ứng với xã hội.

Nhƣ vậy, muốn có những bản tin thời sự phát thanh chất lƣợng, hay,

hấp dẫn thì phải thực hiện đồng bộ nhiều khâu từ cơ chế quản lý, chất lƣợng

đội ngũ, chất lƣợng kỹ thuật đến việc triển khai thực hiện kế hoach cụ thể. Có

nghĩa là phải thực hiện sự đổi mới trong tƣ duy làm báo hiện đại từ đội ngũ

Ban giám đốc cho đến các phóng viên, biên tập viên, phát thanh viên, kỹ thuật

viên. Có nhƣ vậy mới thu hút đƣợc thính giả và thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên

truyền tại địa phƣơng.

3.2. Những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự

phát thanh địa phƣơng

3.2.1. Tiếp cận với các vấn đề lý luận trong phương pháp làm tin hiện đại

Phóng viên, biên tập viên của 3 đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng

Sơn cần chú ý đến thao tác, kỹ năng làm tin khi xây dựng bản tin thời sự phát

66

sóng. Nghĩa là phóng viên phải nắm bắt đƣợc tình hình thực tế, bám sát cuộc

sống, theo kịp dòng thời sự chủ lƣu, để biết đƣợc từng bƣớc đi, nhịp thở của

cuộc sống nhằm thẩm định đánh giá sự kiện đang diễn ra.

Hơn nữa khi phóng viên nắm bắt nhịp đƣợc với cuộc sống thì sẽ lựa

chọn đƣợc mảng đề tài, xác định chủ đề, nắm đƣợc cốt lõi vấn đề đểviết thành

tin, thông tin tới cho thính giả.

Bên cạnh đó, phóng viên làm tin thời sự còn tìm hiểu về cách thức săn

tin nhƣ thế nào cho kịp thời để đáp ứng nhu cầu của công chúng.

Trƣớc hết, phóng viên phải chú ý đến việc phát hiện nguồn tin. Đó là

phóng viên phải đi vào thực tế cuộc sống, lăn nộn với hiện thực, xâm nhập

thực tế nắm bắt đƣợc cái mới, cái có ý nghĩa chính trị xã hội để phản ánh

nhanh nhất tới công chúng. Nguồn tin đó có thể từ các tổ chức, cơ quan chức

năng có thẩm quyền hoặc qua đơn thƣ, ý kiến của công chúng nghe đài mà

phóng viên tiếp nhận đƣợc. Dù nguồn tin đó nhận đƣợc từ bất kỳ cơ quan hay

tổ chức, cá nhân nào thì phóng viên cũng cần khai thác dữ liệu và cẩn thận

thẩm định, đánh giá, xác định ý nghĩa xã hội của nguồn tin để đảm bảo độ

chính xác của sự kiện trong quá trình đƣa tin, giúp công chúng yên tâm hơn

về sự kiện mà nhà báo đƣa tin.

Phóng viên phải lựa chọn cách thức thể hiện sự kiện đó sao cho phù

hợp. Tức là sử dụng cấu trúc nào (tam giác ngƣợc, tam giác thƣờng, hình chữ

nhật ) để trình bày ý tƣởng luận điểm mà sự kiện diễn ra. Để lựa chọn đƣợc

cấu trúc cho một tin phát thanh, phóng viên cần làm rõ lý luận trong phƣơng

pháp làm tin hiện đại. Phóng viên không chỉ hiểu đƣợc cách xây dựng tin mà

còn nắm chắc cách thức trình bày câu chữ phù hợp cho phát thanh. Bên cạnh

đó, phóng viên còn phải nắm rõ cách xử lý số liệu trong tin sao cho phát thanh

chỉ thoáng qua một lần mà công chúng có thể nhớ đƣợc, hiểu đƣợc. Ví dụ tin

đƣa có sử dụng con số thì phải làm tròn và dùng ngôn ngữ thể hiện giúp công

chúng tiếp nhận thông tin dễ hơn.

67

Trong khi làm tin, phóng viên phải luôn chú ý đến ý kiến phản hồi của

công chúng. Sự kiện diễn ra, nhà báo đƣa tin, công chúng tiếp nhận. Dù ý

kiến phản hồi tốt hay phê bình … nhƣng nhà báo cần đối mặt với sự thật, ý

thức dạo đức nghề nghiệp của mình, dám nhận khuyết điểm nếu thông tin

chƣa chính xác trƣớc công chúng. Làm đƣợc nhƣ vậy thì tiếng nói của làn

sóng mình mới tạo đƣợc niềm tin cho công chúng.

Hơn nữa khi phóng viên nắm chắc đƣợc lý luận trong phƣơng pháp làm

tin sẽ giúp cho bản tin của mình sống động hơn, công chúng không chỉ nghe

đƣợc mà thông qua ngôn ngữ, lời nói, cách truyền đạt cảm nhận đƣợc sự kiện

đang diễn ra trƣớc mắt mình. Có nhƣ vậy thì phóng viên mới có thể đƣa tin

không chỉ đúng, trúng mà khi đó ý tƣởng của mình về sự kiện sẽ linh hoạt hơn,

sẽ hay hơn, thông tin đó mềm mại, dễ nhớ dễ truyền đạt tới công chúng hơn.

Nhƣ vậy các vấn đề trong phƣơng pháp làm tin hiện đại các tác dụng

dẫn đƣờng cho việc thực hiện tác nghiệp. Đồng thời phóng viên, nhà báo cần

có sự sáng tạo riêng để tạo nên phong cách cá nhân và tạo nên cái riêng của

từng ngòi bút, từng cơ quan báo chí.

3.2.2. Thay đổi tư duy làm tin

Đây là một trong những yêu cầu bức thiết để nâng cao chất lƣợng bản

tin thời sự. Theo khảo sát trên, số lƣợng tin trong bản tin không tiếng động,

tin hội nghị chiếm tỷ lệ lớn, do đó ngƣời làm phát thanh phải thay đổi tƣ

duy, nhận thức, thay đổi cách làm tin thƣờng sử dụng. Bởi trong thời đại

bùng nổ nhƣ hiện nay, công chúng đƣợc tiếp cận với nhiều phƣơng tiện

thông tin đại chúng tiên tiến, hiện đại nhƣ truyền hình, internet … Họ có

quyền lựa chọn cho mình một phƣơng tiện thông tin phù hợp với thời gian,

nhu cầu của mình. Do đó phóng viên phát thanh ở các đài PT-TH Bắc

Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn cần nỗ lực hơn nữa để đƣa chất lƣợng tin ngày

càng tốt hơn để có đủ lực cạnh tranh với loại hình báo chí khác. Có thể mỗi

phóng viên, nhà báo có một cách nhìn nhận vấn đề khác nhau và có một

68

phƣơng pháp để tự làm mới “ngòi bút” của mình, đổi mới tƣ duy, phƣơng

pháp làm tin, viết tin, sản xuất bản tin của đài. Tuy nhiên tác giả đề xuất một

số ý kiến nhƣ sau:

Phóng viên, biên tập viên của đài, đặc biệt là phòng thời sự cần chịu

khó bám cơ sở, đi xuống các địa bàn các huyện, các xã, nắm bắt tình hình để

đƣa những sự kiện nóng nhất tới công chúng. Có lăn nộn với thực tế thì mỗi

bản thân phóng viên mới cảm nhận đƣợc cuộc sống thực thụ của ngƣời dân,

mới nắm đƣợc những bức xúc nguyện vọng của công chúng để đáp ứng đƣợc

nhu cầu của họ.

Đồng thời cần xác định nguồn tin, thẩm định nguồn tin trƣớc khi thông

tin tới công chúng. Đó là một trong những yêu cầu cần thiết trong tƣ duy của

ngƣời làm báo. Bởi nguồn tin có chính xác hay không phụ thuộc rất lớn vào

quá trình khai thác tài liệu, thẩm định đánh giá tính chất của sự kiện tại hiện

trƣờng hoặc các nguồn tin có liên quan của phóng viên.

Trong khi tác nghiệp, phóng viên cần xác định rõ chủ đề của tin, thông

điệp chuyển tới công chúng. Đó là mảng sự kiện gì, đƣa thông tin nhƣ thế

nào, thông điệp mà phóng viên và nhà báo muốn chuyển tới công chúng ra

sao. Trong tƣ duy của ngƣời làm báo luôn nắm rõ, xác định cụ thể đề tài trong

bất cứ tình huống nào cũng nhƣ linh hoạt xoay chuyển chủ đề để đƣa đƣợc

thông điệp tuyên truyền cho công chúng chính xác nhất.

Một điều cần lƣu ý trong khi muốn nâng cao chất lƣợng tin thì phóng

viên, nhà đài cần lấy công chúng làm điểm tựa để phát triển bản tin. Phải biết

lắng nghe ý kiến phản hồi của công chúng. Dù là khen hay phê bình đều phải lƣu

tâm để rút kinh nghiệm. Nếu đó là những phản hồi tốt để các bản tin sau cố gắng

phát huy, còn đó là phê bình cũng phải để ý để bản tin sau làm tốt hơn.

Nhƣ vậy thay đổi tƣ duy làm tin trên sóng phát thanh là một điều rất

khó nhƣng không phải không làm đƣợc. Tác giả mong rằng mỗi bản tin khi

phát sóng, qua ý kiến phản hồi của công chúng cũng nhƣ tự mỗi phóng viên

69

của đài nâng cao tinh thần tự giác học hỏi, tự tìm tòi và chịu khó bám sát

cơ sở hơn nữa để đài PT-TH địa phƣơng sẽ luôn là chỗ dựa vững chắc và

trở thành ngƣời bạn tin cậy cho thính giả trong một tỉnh nói riêng và cả

nƣớc nói chung.

3.2.3. Xây dựng hệ thống cộng tác viên ở cơ sở

Yêu cầu lớn của bản tin thời sự phát thanh, đó là thông tin cập nhật,

thông tin phong phú đa dạng. Trong điều kiện lực lƣợng phóng viên chuyên

viết phát thanh còn quá mỏng, nguồn lực tài chính hạn chế, không đảm bảo để

phục vụ cho phóng viên có mặt tại mọi nơi diễn ra sự kiện. Vì vậy phƣơng án

tối ƣu nhất hiện nay là việc hợp tác, trao đổi thông tin.

Đối với trong tỉnh cần xây dựng, phát huy vai trò của hệ thống cộng tác

viên, thông tin viên ở các cơ quan, đơn vị, địa phƣơng. Đây chính là tai mắt

cung cấp nguồn thông tin, đồng thời đây cũng có thể là ngƣời trực tiếp thực

hiện các tin tức gửi về trong bản tin thời sự. Xây dựng đƣợc đội ngũ cộng tác

viên càng rộng khắp, thì lƣợng thông tin hàng ngày của thời sự sẽ nhiều hơn,

đa dạng hơn, phong phú hơn. Theo nhà báo Đức Thắng – Phó phòng Thời sự

Đài PT-TH Bắc Giang: Thời sự Bắc Giang đã xây dựng được hệ thống phóng

viên từ các đài huyện, các sở ngành. Tuy nhiên số lượng này hiện nay còn quá

mỏng, làm việc tinh thần trách nhiệm chưa cao. Để thông tin hàng ngày có

được nhiều hơn thì việc xây dựng đội ngũ cộng tác viên, thông viên tại các

địa phương, cơ sở,, xã, thị trấn trở thành một việc làm tất yếu. Hệ thống tai

mắt càng dày thì thông tin dù nhỏ, dù lớn xảy ra ở đâu, bất cứ lúc nào đài

PT-TH tỉnh cũng có thể nắm bắt được.

Ngoài việc xây dựng đƣợc hệ thống tai mắt, thời sự cũng cần xác lập

mối quan hệ với các chuyên gia, những ngƣời am hiểu sâu sắc về các lĩnh vực

nhƣ kinh tế, tài chính, pháp luật, văn hóa, những ngƣời có uy tín trong xã

hội… Đây là những ngƣời mà bản tin thời sự rất cần sự tham vấn của họ trong

quá trình thực hiện các đề tài, tác phẩm. Trong quá trình tác nghiệp, thực hiện

70

các mảng đề tài, các phóng viên có thể trao đổi nói chuyện với những ngƣời

này để hiểu sâu vấn đề, cần sự xuất hiện trả lời phỏng vấn của họ với tƣ cách

là những chuyên gia để họ đƣa ra bình luận, đánh giá về sự việc. Điều này sẽ

giúp các tác phẩm có giá trị thông tin cao nhất.

3.3. Một số kiến nghị đề xuất riêng cho từng đài trong khảo sát

3.3.1. Đối với đài phát thanh truyền hình Bắc Giang

3.3.1.1. Đào tạo nguồn nhân lực

Đài PT-TH Bắc Giang hiện nay không có phóng viên, biên tập viên

chuyên viết phát thanh mà đội ngũ phóng viên, biên tập viên này làm cả hai

loại hình là báo phát thanh và báo hình. Do đó, đài PT-Th Bắc Giang cần có

kế hoạch tuyển dụng bổ sung cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên

phát thanh; xây dựng đội ngũ phóng viên thời sự phát thanh giỏi về tay nghề,

có nền tảng kiến thức tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng.

Để có đƣợc những phóng viên nhƣ thế, khâu tuyển dụng phải đƣợc

thực hiện chặt chẽ và công khai, kiên quyết chỉ sử dụng những ngƣời giỏi, có

năng lực thực sự và đáp ứng đƣợc yêu cầu công việc của Đài.

Tăng cƣờng bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho phóng viên, biên tập

viên thời sự bằng cách khuyến khích phóng viên, biên tập viên học hỏi nâng cao

về các lĩnh vực chuyên môn, các kiến thức bổ trợ về chính lĩnh vực phóng viên

theo dõi, mở các lớp bồi dƣỡng nghiệp vụ ngắn hạn về cập nhật những công

nghệ và cách làm phát thanh hiện đại cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên.

Cần tiến hành phân công lao động theo hƣớng chuyên môn hóa theo đề

tài, lĩnh vực phụ trách cho từng phóng viên. Việc chuyên môn hóa nhằm tạo

điều kiện cho phóng viên tích lũy kiến thức kinh nghiệm, hiểu biết về một

lĩnh vực cụ thể. Mặt khác trách nhiệm của phóng viên phải đảm bảo lƣợng

thông tin nhất định trong bản tin thời sự, đồng thời tham mƣu cho lãnh đạo

phòng về những vấn đề có liên quan đến lĩnh vực theo dõi. Trên cơ sở đó

nâng cao chất lƣợng thông tin trong tác phẩm.

71

Cần chấn chỉnh lại tác phong và tốc độ làm việc đối với những phóng

viên, biên tập viên làm ảnh hƣởng đến chất lƣợng nội dung và tiến độ của các

tác phẩm. Có nhƣ vậy mới tránh đƣợc tối đa những hạn chế trong bản tin thời

sự phát thanh của đài địa phƣơng.

3.3.1.2. Đối mới cơ chế biên tập bản tin

Đối với bản tin thời sự phát thanh, cơ chế quản lý có tác dụng nhƣ một

đòn bẩy kích thích sự sáng tạo toàn diện. Không chỉ ở Bắc Giang mà ở nhiều

địa phƣơng khác trong cả nƣớc, lao động báo chí phát thanh chƣa đƣợc coi là

loại lao động đặc biệt có tính đặc thù. Hiện nay, lao động báo chí chỉ đang

xếp cùng ngạch với lao động hành chính. Trong khi đó chế độ nhuận bút quá

thấp, chƣa xứng đáng, chƣa động viên, khuyến khích đội ngũ phóng viên,

biên tập viên tìm tòi sáng tạo ra tác phẩm báo chí hay, hấp dẫn công chúng.

Nhất là đội ngũ phóng viên phát thanh nhiều đài không chi trả nhuận bút,

hoặc có trả thì cũng rất eo hẹp. Vì thế, vấn đề coi trọng lao động báo chí là lao

động đặc biệt để có chế độ lƣơng xứng đáng cũng là một đòi hòi khách quan,

nhằm góp phần thúc đẩy mục tiêu nâng cao chất lƣợng và hiệu quả tuyên

truyền trong bản tin thời sự phát thanh của các đài địa phƣơng hiện nay.

Trong cơ chế quản lý hoạt động hiện nay, Đài PT-TH Bắc Giang cần

xem xét tới việc thực hiện khoán chi sản xuất chƣơng trình. Có nghĩa là chế

độ chi trả cho từng chƣơng trình, từng sản phẩm cụ thể. Theo cách làm này

mới có thể nâng cao chất lƣợng tin bài cũng nhƣ chất lƣợng các bản tin thời

sự phát thanh. Để thực hiện đƣợc điều này, Đài cần có sự tác động đề nghị Ủy

ban nhân dân tỉnh cho phép sử dụng nguồn thu từ quảng cáo, việc sử dụng

nguồn thu này là để nâng cao chất lƣợng chƣơng trình phát thanh, đáp ứng tốt

nhất nhu cầu thông tin của công chúng.

Trong bất cứ lĩnh vực hoạt động nào, lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần

luôn là giải pháp tác động vào tính tích cực của ngƣời lao động. Vì thế bên

cạnh ý thức trách nhiệm đối với công việc đƣợc giao của các phóng viên thì

72

lãnh đạo Đài Bắc Giang cũng cần có chế độ khen thƣởng kịp thời đi đôi với

hình thức kỷ luật nghiêm minh. Nhƣ vậy sẽ tạo ra cơ chế kích thích lao động và

có tác động tích cực tới chất lƣợng các bản tin thời phát thanh của đài.

3.3.1.3. Cải tiến quy sản xuất tác phẩm phát thanh

Hiện nay quy trình sản xuất tác phẩm của phần lớn các Đài PT-TH Đài

Bắc Giang đang sản xuất theo quy trình truyền thống, đó là: phóng viên đề

xuất ý tƣởng- đi tác nghiệp- viết bài- biên tập- phát thanh viên đọc- dựng

hoàn thiện tác phẩm- phát sóng. Mô hình tổ chức sản xuất tin, bài của phòng

thời sự của đài Bắc Giang nhƣ mô tả trên sẽ rất khó để có đƣợc tác phẩm phát

thanh đạt chất lƣợng cao. Do vậy cần phải đƣợc tiến hành sản xuất tác phẩm

theo đúng quy trình chung, gồm 6 bƣớc: tìm hiểu và nghiên cứu thực tế- xác

định chủ đề, đề tài, tƣ tƣởng chủ đề- thu thập và khai thác thông tin- thể hiện

tác phẩm về nội dung và hình thức- duyệt- phát sóng.

Nhƣ vậy, trong quy trình sản xuất các tác phẩm phát thanh nói chung và

tác phẩm thời sự phát thanh nói riêng của đài PT-TH Bắc Giang đang thiếu và bị

đảo lộn một số bƣớc rất cơ bản. Trƣớc hết, đa số các tác phẩm trong bản tin thời

sự không có kịch bản lời trƣớc khi phóng viên tác nghiệp. Đây là khâu vô cùng

quan trọng, bởi kịch bản là văn bản thể hiện tác phẩm bằng từ ngữ, thể hiện nội

dung tác phẩm đƣợc thực hiện cũng nhƣ ý đồ của tác giả, biên tập viên trong

việc thông tin, xác định chủ đề, đề tài, hƣớng đi cụ thể cho từng tác phẩm.

3.3.2. Đối với đài Phát thanh Truyền hình Bắc Ninh

3.3.2.1. Đào tạo, bổ sung nguồn nhân lực

Đài PT-TH Bắc Ninh hiện nay mới chỉ có 4 phóng viên, biên tập viên

chuyên viết phát thanh, trong khi khối lƣợng tin đáp ứng 3 bản tin thời sự trên

ngày là không đủ. Do đó, đài PT-TH Bắc Ninh cần có kế hoạch tuyển dụng bổ

sung cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên phát thanh; xây dựng đội

ngũ phóng viên thời sự phát thanh giỏi về tay nghề, có nền tảng kiến thức tốt,

bản lĩnh chính trị vững vàng.

73

Ngoài ra, tăng cƣờng bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho phóng

viên, biên tập viên thời sự bằng cách khuyến khích phóng viên, biên tập viên

học hỏi nâng cao về các lĩnh vực chuyên môn, các kiến thức bổ trợ về chính

lĩnh vực phóng viên theo dõi, mở các lớp bồi dƣỡng nghiệp vụ ngắn hạn về

cập nhật những công nghệ và cách làm phát thanh hiện dại cho đội ngũ phóng

viên, biên tập viên.

Cần tiến hành phân công lao động theo hƣớng chuyên môn hóa theo đề

tài, lĩnh vực phụ trách cho từng phóng viên. Việc chuyên môn hóa nhằm tạo

điều kiện cho phóng viên tích lũy kiến thức kinh nghiệm, hiểu biết về một

lĩnh vực cụ thể. Mặt khác trách nhiệm của phóng viên phải đảm bảo lƣợng

thông tin nhất định trong bản tin thời sự, đồng thời tham mƣu cho lãnh đạo

phòng về những vấn đề có liên quan đến lĩnh vực theo dõi. Trên cơ sở đó

nâng cao chất lƣợng thông tin trong tác phẩm.

Cần chấn chỉnh lại tác phong và tốc độ làm việc đối với những phóng

viên, biên tập viên làm ảnh hƣởng đến chất lƣợng nội dung và tiến độ của các

tác phẩm. Có nhƣ vậy mới tránh đƣợc tối đa những hạn chế trong bản tin thời

sự phát thanh của đài địa phƣơng.

3.3.2.2. Đối mới tư duy biên tập bản tin

Trong xu thế cạnh tranh thông tin nhƣ hiện nay, Bắc Ninh cần phải cải

tiến một bƣớc đi mới để chinh phục thính giả, đó là từng bƣớc có thể áp dụng

phương thức làm trực tiếp. Thực hiện theo phƣơng thức này có thể hiểu, đó là

công nghệ sản xuất bản tin thời sự đƣợc thực hiện đồng bộ với quá trình phát

sóng nhằm chuyển đến thính giả những thông tin cùng lúc với sự kiện. Nhƣng

với mô hình một ngƣời làm nhiều việc hiện nay của phòng thời sự là hoàn

toàn không đáp ứng đƣợc yêu cầu khi thực hiện bản tin thời sự, chƣơng trình

thời sự trực tiếp.

Do đó, để mỗi bản tin thời sự đều mang lại hiệu quả thông tin cao nhất

đối với thính giả, mỗi phóng viên, biên tập viên, lãnh đạo phòng thời sự cần

74

xác định rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong công việc nâng cao chất

lƣợng bản tin thời sự phát thanh. Về nội dung này, tác giả xin đƣợc đƣa ra

một số giải pháp cụ thể sau đây:

Đối với lãnh đạo phòng Thời sự: ngoài những phẩm chất về đạo đức,

bản lĩnh chính trị … thì lãnh đạo phòng thời sự cũng phải là ngƣời có khả

năng bao quát rộng. Trƣớc mỗi bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự đƣợc sản

xuất, lãnh đạo phòng thời sự cần định hƣớng cho phóng viên từng đề tài, từng

sự kiện nên làm theo hình thức nào, thể loại nào, khai thác theo khía cạnh nào

để đem lại hiệu quả thông tin cao nhất, tránh lặp lại cách viết, cách khai thác

thông tin rập khuôn sáo mòn.

Trong các cuộc họp sinh hoạt chuyên môn hàng tuần, trƣởng phòng

thời sự cũng cần đƣa ra nội dung sinh hoạt chuyên môn có chiều sâu, đƣa ra ý

tƣởng hay, những đề tài hấp dẫn, nhằm thực hiện muc tiêu nâng cao chất

lƣợng cho từng tác phẩm trong bản tin thời sự địa phƣơng. Thực tế khảo sát ở

Đài Lạng Sơn, nhiều bản tin thời sự phát thanh chỉ đƣợc phóng viên thực hiện

ở những nơi dễ làm, những địa phƣơng gần trung tâm, còn số lƣợng những tác

phẩm đƣợc thực hiện ở những nơi vùng sâu, vùng xa thƣờng rất ít.

Việc định hƣớng, chỉ đạo phóng viên ngay từ đầu sẽ đảm bảo cân đối

đƣợc vùng miền, cân đối đƣợc lĩnh vực phản ánh theo nhu cầu của thính giả,

cung cấp cho thính giả những thông tin họ cần chứ không phải cho họ nghe

những gì mình có.

Đối với biên tập viên thời sự: Ngƣời biên tập thời sự ngoài các yếu tố

nhƣ giỏi về nghề, có nhiều kinh nghiệm trong công tác, cần thực hiện nghiêm

túc chức trách nhiệm vụ đƣợc giao, kiểm duyệt kỹ nội dung, mạnh dạn cắt bỏ

những thông tin không cần thiết, những chủ đề, đề tài đã quá quen thuộc và đã

phản ánh nhiều chiều lần cùng một cách khai thác mà không có điểm gì mới.

Đối với những trƣờng hợp phóng viên sai sót, phải làm lại nhiều lần sẽ kiên

quyết trừ điểm thƣởng, nhƣ thế sẽ tránh đƣợc tình trạng xuề xòa, tự bằng

75

lòng, bỏ lọt sai sót. Không chỉ có vậy, Biên tập viên cũng phải coi phóng viên

là những đối tác trong việc phát triển ý tƣởng cho các bài viết, giúp họ đi vào

trọng tâm phù hợp và có đƣợc những tin bài có chất lƣợng để đáp ứng ngày

một tốt hơn nhu cầu của công chúng.

Đối với phóng viên thời sự: cần thực hiện nghiêm túc việc xây dựng đề

cƣơng kịch bản trƣớc khi làm phóng sự. Đây là một khâu mà các phóng viên

của đài Bắc Ninh đã bỏ qua từ trƣớc đến nay. Theo đó, trong mỗi đề cƣơng

kịch bản phóng viên phải cung cấp các thông tin cần thiết nhƣ tên đề tài, cơ

sở dữ liệu, đơn vị phối hợp, mục đích tuyên truyền, nội dung chính của tác

phẩm. Đây là cơ sở để lãnh đạo phòng đánh giá về tầm quan trọng và ý nghĩa

của đề tài.

3.3.3. Đối với đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn

3.3.2.1. Tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ phát thanh

Đài PT-TH Lạng Sơn hiện nay mới chỉ có 7 phóng viên, biên tập viên

chuyên viết phát thanh. Để nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự cần phải nâng

cao chất lƣợng nghiệp vụ. Do đó vấn đề đào tạo nghiệp vụ cần đƣợc chú trọng.

Trong các trƣờng đại học, việc đào tạo nghiệp vụ còn nhiều hạn chế,

do chất lƣợng nghiệp vụ chỉ mạnh về lý thuyết, nhẹ về thực hành. Vì lý do đó,

khi nhận các phóng viên mới ra trƣờng các cơ quan nói chung cần phải tổ

chức đào tạo lại.

Để việc đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ phát thanh, đài cần mở các

lớp bồi dƣỡng, mời các chuyên gia về phát thanh có kinh nghiệm làm phát

thanh lâu năm, có uy tín nhất là làm phát thanh theo hƣớng hiện đại.

3.3.3.2. Đối mới tư quy trình biên tập bản tin

Trong xu thế cạnh tranh thông tin nhƣ hiện nay, đài PT-TH Lạng Sơn

cần phải cải tiến một bƣớc đi mới để chinh phục thính giả, đó là từng bƣớc có

thể áp dụng phương thức làm trực tiếp. Thực hiện theo phƣơng thức này có

thể hiểu, đó là công nghệ sản xuất bản tin thời sự đƣợc thực hiện đồng bộ với

76

quá trình phát sóng nhằm chuyển đến thính giả những thông tin cùng lúc với

sự kiện. Nhƣng với mô hình một ngƣời làm nhiều việc hiện nay của phòng

thời sự là hoàn toàn không đáp ứng đƣợc yêu cầu khi thực hiện bản tin thời

sự, chƣơng trình thời sự trực tiếp.

Do đó, để mỗi bản tin thời sự đều mang lại hiệu quả thông tin cao nhất

đối với thính giả, mỗi phóng viên, biên tập viên, lãnh đạo phòng thời sự cần

xác định rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong công việc nâng cao chất

lƣợng bản tin thời sự phát thanh. Về nội dung này, tác giả xin đƣợc đƣa ra

một số giải pháp cụ thể sau đây:

Đối với lãnh đạo phòng Thời sự: ngoài những phẩm chất về đạo đức,

bản lĩnh chính trị … thì lãnh đạo phòng thời sự cũng phải là ngƣời có khả

năng bao quát rộng. Trƣớc mỗi bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự đƣợc sản

xuất, lãnh đạo phòng thời sự cần định hƣớng cho phóng viên từng đề tài, từng

sự kiện nên làm theo hình thức nào, thể loại nào, khai thác theo khía cạnh nào

để đem lại hiệu quả thông tin cao nhất, tránh lặp lại cách viết, cách khai thác

thông tin rập khuôn sáo mòn.

Trong các cuộc họp sinh hoạt chuyên môn hàng tuần, trƣởng phòng

thời sự cũng cần đƣa ra nội dung sinh hoạt chuyên môn có chiều sâu, đƣa

ra ý tƣởng hay, những đề tài hấp dẫn, nhằm thực hiện muc tiêu nâng cao

chất lƣợng cho từng tác phẩm trong bản tin thời sự địa phƣơng. Thực tế

khảo sát ở Đài Lạng Sơn, nhiều bản tin thời sự phát thanh chỉ đƣợc phóng

viên thực hiện ở những nơi dễ làm, những địa phƣơng gần trung tâm, còn

số lƣợng những tác phẩm đƣợc thực hiện ở những nơi vùng sâu, vùng xa

thƣờng rất ít.

Việc định hƣớng, chỉ đạo phóng viên ngay từ đầu sẽ đảm bảo cân đối

đƣợc vùng miền, cân đối đƣợc lĩnh vực phản ánh theo nhu cầu của thính giả,

cung cấp cho thính giả những thông tin họ cần chứ không phải cho họ nghe

những gì mình có.

77

Đối với biên tập viên thời sự: Ngƣời biên tập thời sự ngoài các yếu tố

nhƣ giỏi về nghề, có nhiều kinh nghiệm trong công tác, cần thực hiện nghiêm

túc chức trách nhiệm vụ đƣợc giao, kiểm duyệt kỹ nội dung, mạnh dạn cắt bỏ

những thông tin không cần thiết, những chủ đề, đề tài đã quá quen thuộc và đã

phản ánh nhiều chiều lần cùng một cách khai thác mà không có điểm gì mới.

Đối với những trƣờng hợp phóng viên sai sót, phải làm lại nhiều lần sẽ kiên

quyết trừ điểm thƣởng, nhƣ thế sẽ tránh đƣợc tình trạng xuề xòa, tự bằng

lòng, bỏ lọt sai sót. Không chỉ có vậy, Biên tập viên cũng phải coi phóng viên

là những đối tác trong việc phát triển ý tƣởng cho các bài viết, giúp họ đi vào

trọng tâm phù hợp và có đƣợc những tin bài có chất lƣợng để đáp ứng ngày

một tốt hơn nhu cầu của công chúng.

Đối với phóng viên thời sự: cần thực hiện nghiêm túc việc xây dựng đề

cƣơng kịch bản trƣớc khi làm phóng sự. Đây là một khâu mà các phóng viên

của đài Bắc Ninh đã bỏ qua từ trƣớc đến nay. Theo đó, trong mỗi đề cƣơng

kịch bản phóng viên phải cung cấp các thông tin cần thiết nhƣ tên đề tài, cơ

sở dữ liệu, đơn vị phối hợp, mục đích tuyên truyền, nội dung chính của tác

phẩm. Đây là cơ sở để lãnh đạo phòng đánh giá về tầm quan trọng và ý nghĩa

của đề tài.

Tiểu kết chƣơng 3

Có thể khẳng định, cùng với các phƣơng tiện truyền thông khác, những

năm qua hệ thống đài Phát thanh- Truyền hình địa phƣơng đã có vai trò quan

trọng trong việc thực hiện chức năng tuyên truyền phục vụ mục tiêu chính trị,

kinh tế xã hội của địa phƣơng và nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân và

các dân tộc thiểu số trong tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt đƣợc thì cũng phải thừa nhận

rằng nhiều bản tin thời sự phát thanh địa phƣơng chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu

đòi hỏi của thính giả. Dựa trên kết quả khảo sát, phân tích, tổng hợp, cùng với

78

kinh nghiệm thực tiễn của bản thân và căn cứ vào xu thế phát triển của ngành

phát thanh. Tại chƣơng 3, tác giả luận văn đã xác định nhiệm vụ đặt ra đối với

đài Phát thanh- Truyền hình địa phƣơng trong xu thế toàn cầu hóa, đồng thời

cũng xác định rõ nguyên nhân thành công và nguyên nhân hạn chế ảnh hƣởng

đến chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh của đài Bắc Giang, Bắc Ninh và

Lạng Sơn. Từ việc xác định đƣợcn nhiệm vụ và nguyên nhân ảnh hƣởng đến

chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh là cơ sở để tác giả nêu ra những giải

pháp mang tính tổng thể nhằm khắc phục những hạn chế ở từng khâu, từng vị

trí trong quy trình sản xuất các bản tin thời sự phát thanh. Cũng tại chƣơng 3,

tác giả đƣa ra một số kiến nghị nhằm mục tiêu nâng cao chất lƣợng bản tin

thời sự phát thanh, trong đó tập trung vào các vấn đề nhƣ nguồn nhân lực, cơ

chế quản lý, đầu tƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị. Tuy nhiên những ý kiến nêu

trên chỉ là đề xuất những biện pháp cải tiến nâng cao chất lƣợng các bản tin

thời sự phát thanh ban đầu, chắc chắn sẽ chƣa đƣợc hoàn hảo và trọn vẹn. Về

phía tác giả sẽ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu để ngày càng hoàn thiện hơn,

nhằm tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhất để thực hiện mục tiêu không

ngững nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự phát thanh của Đài địa phƣơng.

79

KẾT LUẬN

Báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng phát triển về số lƣợng lẫn chất

lƣợng, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng, độc giả, góp

phần to lớn vào công cuộc xây dựng đất nƣớc. Hòa trong sự phát triển chung

đó, các đài PT-TH các tỉnh cũng đã từng bƣớc đƣợc trƣởng thành. Đội ngũ

cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên ngày càng đƣợc đào tạo bài

bản chính quy, cơ sở vật chất, thiết bị khoa học kỹ thuật đƣợc đầu tƣ mua

sắm, nhờ đó chất lƣợng chƣơng trình ngày càng đƣợc nâng lên một cách rõ

nét. Từ khi hình thành cho đến nay, đài địa phƣơng các tỉnh nói chung và các

đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn nói riêng luôn xứng danh là đội quân

xung kích trên mặt trận tƣ tƣởng văn hóa. Trong đó bản tin thời sự luôn đóng

vai trò trung tâm.

Là một chƣơng trình xƣơng sống của đài, đồng thời cũng là một kênh

thông tin quan trọng của địa phƣơng, bản tin thời sự phát thanh của Đài PT-

TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn đƣợc đánh giá là đã bám sát định

hƣớng tuyên truyền của Đảng bộ, thông tin cập nhật và đề cập đến mọi mặt

kinh tế- chính trị, văn hóa- xã hội, an ninh quốc phòng của địa phƣơng. Chính

vì vậy, bản tin thời sự phát thanh của đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn

đã thực sự trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu đối với không ít thính

giả trong và ngoài địa phƣơng.

Tuy nhiên, từ việc khảo sát, nghiên cứu thực tế, tác giả thấy bản tin thời

sự phát thanh của đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn cần phải khắc phục

một số hạn chế bất cập về nội dung thông tin, hình thức thể hiện, những hạn

chế về trình độ đội ngũ lãnh đạo phòng thời sự, phóng viên, biên tập viên, phát

thanh viên và những khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật, phƣơng

tiện phục vụ tác nghiệp của phóng viên. Trong đó, về nội dung thông tin còn

nghèo nàn, chƣa đa dạng phong phú. Tình trạng sử dụng tin hội nghị nhiều

80

trong một bản tin thời sự, trong đó có không ít tin không cần thiết vẫn đƣợc đƣa

lên sóng, thời lƣợng tin kéo dài so với nội dung và giá trị thông tin thƣờng

xuyên xuất hiện. Kết cấu trong nhiều bản tin thời sự phát thanh thể hiện sự mất

cân đối khá rõ ở các lĩnh vực và địa bàn nhƣ thông tin chính trị nhiều, thông tin

văn hóa- xã hội ít. Hay sự mất cân đối trong tuyên truyền về địa bàn vẫn xảy ra

nhiều, trong đó khu vực trung tâm thƣờng có tỷ lệ tin bài chiếm nhiều, tin bài ở

vùng sâu, vùng xa thì chiếm tỷ lệ quá ít trong một bản tin. Về hình thức, đó là

cách thể hiện tác phẩm còn thiếu chuyên nghiệp, khô cứng, rập khuôn máy

móc, yếu tố bình chƣa đƣợc chú ý đúng mức và còn bị xem nhẹ; kết cấu bản tin

thời sự còn chƣa hợp lý, trong bản tin thiếu vắng những tin, phóng sự có tính

chiến đấu cao, phản ánh những mặt trái, tiêu cực hoặc những vấn đề bức xúc

trong đời sống xã hội đang đƣợc thính giả quan tâm.

Từ việc xác định nguyên nhân ảnh hƣởng đến chất lƣợng bản tin thời

sự phát thanh của đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn, trong luận văn đã

đƣa ra một số giải pháp cơ bản, sát thực nhằm cải tiến về xây dựng kế hoạch

tuyên truyền và chỉ đạo nâng cao chất lƣợng nội dung thông tin, tăng cƣờng

đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ phóng viên, biên

tập viên, đổi mới công tác tuyển dụng nguồn nhân lực; Cải tiến quy trình sản

xuất, tăng cƣờng trao đổi hợp tác thông tin … Trong luận văn cũng đã nhấn

mạnh việc thống nhất mô hình cùng cơ chế quản lý, sự đầu tƣ ứng dụng công

nghệ mới một cách đồng bộ nhằm góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp

trong hoạt động của những ngƣời làm thời sự ở các đài PT-TH địa phƣơng

hiện nay.

Với những kết quả đánh giá, phân tích về thực trạng chất lƣợng bản tin

thời sự phát thanh của Đài Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn, tác giả luận

văn đã cung cấp những thông tin về chất lƣợng của bản tin thời sự trên sóng

phát thanh ở các đài PT-TH địa phƣơng, trên cơ sở đó đề xuất một số giải

pháp làm cơ sở để các đài PT-TH địa phƣơng tham khảo, có thể đƣa vào áp

81

dụng nhằm góp phần cải tiến nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự, chƣơng

trình thời sự phát thanh của đài địa phƣơng ngày càng hấp dẫn, từng bƣớc đáp

ứng kịp thời nhu cầu ngày càng cao của thính giả, đồng thời nâng cao hiệu

quả tuyên truyền chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của

Nhà nƣớc và nhiệm vụ chính trị của địa phƣơng.

82

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đào Tuấn Anh dịch (2004), Báo chí truyền hình, NXB Thông tấn.

2. Hoàng Anh – Nguyễn Văn Dững (1998), Nhà báo bí quyết kỹ năng nghề

nghiệp, NXB Lao Động.

3. PGS.TS Đức Dũng (2003), Lý luận báo phát thanh, NXB Văn hóa - Thông

tin, Hà Nội.

4. Vũ Hiền – Đức Dũng (2007), Phát thanh trực tiếp, NXB Văn hóa - Thông

tin, Hà Nội.

5. PGS.TS Đức Dũng (2008), Phóng sự phát thanh hiện đại”, trang Sóng trẻ

ngày 20/09/2008.

6. Nguyễn Văn Dững (Chủ biên) (2000), Báo chí – Những điểm nhìn từ thực

tiễn, tập 1, NXB Văn hóa – Thông tin, Hà Nội.

7. Nguyễn Văn Dững (Chủ biên) (2000), Báo chí – Những điểm nhìn từ thực

tiễn, tập 2, NXB Văn hóa – Thông tin, Hà Nội.

8. PGS,TS Nguyễn Văn Dững (chủ biên) (2002), Báo phát thanh, NXB Văn

hóa- Thông tin, Hà Nội.

9. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí truyền thông hiện đại, NXB Đại học

Quốc gia, Hà Nội.

10. Vũ Quang Hào (2004), Ngôn ngữ báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

11. Đinh Hƣờng (2006), Các thể loại báo chí thông tấn”, NXB Đại học Quốc

gia Hà Nội.

12. Trần Quang (2006), Kỹ thuật viết tin, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội

13. Đài Tiếng nói Việt Nam (2005), Hướng dẫn nghiệp vụ phát thanh –

truyền thanh địa phương nông thôn, Tài liệu lƣu hành nội bộ.

14. Trƣơng Thị Kiên (2015), Ngôn ngữ báo phát thanh: Lời nói, tiếng động,

âm nhạc, NXB Lý luận Chính trị, Hà Nội

83

15. Nguyễn Đình Lƣơng (1993), Nghề báo nói, NXB Văn hóa – Thông tin,

Hà Nội.

16. Dƣơng Xuân Sơn – Đinh Văn Hƣờng – Trần Quang (2011), Cơ sở lý luận

báo chí truyền thông, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.

17. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, NXB Chính trị quốc gia,

Hà Nội.

18. Thông báo số 32-TB của Văn phòng Chính phủ ý kiến kết luận của Thủ

tƣớng Võ Văn Kiệt)

19. T.S Phạm Thị Thanh Tịnh (2013), Thể loại báo chí: Tin, Tường thuật, Ghi

nhanh, NXB Chính trị - Hành chính

20. Trung tâm ngôn ngữ văn hóa Việt Nam (1999), Từ điển Tiếng Việt, NXB

Văn hóa- Thông tin.

20. Từ điển Tiếng Việt (1998), NXB Đà Nẵng.

21. Viện ngôn ngữ học (2008), Từ điển Tiếng Việt phổ thông, NXB Phƣơng

Đông, thành phố Hồ Chí Minh.

22. Claudia Mast (2003), Truyền thông đại chúng – Những kiến thức cơ bản,

NXB Thông tấn, Hà Nội.

23. L.A.vaxilepva, Chúng tôi làm tin, NXB Thông Tấn 2007

24. V.V.Xmirnốp (2004), Các thể loại báo chí phát thanh, NXB Thông tấn,

Hà Nội.

84

PHỤ LỤC

Phụ lục 1a

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

-----------------------------

Ngày … tháng … năm 2015

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN THÍNH GIẢ VỀ BẢN TIN THỜI SỰ PHÁT

THANH ĐỊA PHƢƠNG

Kính thưa quý ông (bà) !

Nhằm đánh giá chất lƣợng bản tin thời sự trên sóng phát thanh địa

phƣơng, qua đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu về thông tin của thính giả bạn nghe

đài. Chúng tôi đang thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ có tiêu đề: “Bản tin thời

sự phát thanh địa phương (khảo sát trên đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015)”. Chúng tôi

rất mong nhận đƣợc sự giúp góp ý, nhận xét đánh giá khách quan của quý vị

và xin phép đƣợc sử dụng kết quả trả lời trong công trình nghiên cứu với tƣ

cách là những cứ liệu khoa học.

Hãy đánh dấu (X) vào sự lựa chọn của các ông (bà)

Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của ông (bà) !

85

NỘI DUNG BẢNG HỎI

Câu 1: Quý vị cho biết thông tin về bản thân

Giới tính: Nam Nữ

Độ tuổi: Dƣới 25 Từ 25-45 Trên 45

Trình độ học vấn:

Tiểu học THPT THCS

Đại học Sau Đại học

Nghề nghiệp: …………………………………………………………

Nơi sinh sống: …………………………………………………………

Câu 2: Ông (bà) có thường xuyên nghe bản tin thời sự trên sóng phát

thanh Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn không?

Thƣờng xuyên

Thỉnh thoảng

Hiếm khi

Câu 3: Ông (bà) nghe phát thanh vào thời gian nào ?

Buổi sáng

Buổi trƣa

Buổi tối

Câu 4: Vì sao ông (bà) nghe bản tin thời sự phát thanh Bắc Ninh, Bắc

Giang, Lạng Sơn?

Quan tâm đến vấn đề thời sự trong tỉnh

Tìm thông tin cần thiết giúp cho việc làm, học tập cho cuộc sống

Bản tin, chƣơng trình đề cập nhiều lĩnh vực mà bản thân quan tâm

Câu 5: Ông (bà) thường quan tâm thông tin ở những lĩnh vực nào của

bản tin thời sự phát thanh ?

Thông tin chính trị Thông tin kinh tế

Thông tin an ninh quốc phòng Thông tin Văn hóa- xã hội

Thông tin khác

86

Câu 6: Xin ông (bà) đánh giá về chất lượng thông tin bản tin thời sự

phát thanh địa của đài PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn

Tốt Khá Trung bình Yếu

Câu 7: Ông (bà) hãy cho ý kiến về ngƣời dẫn chƣơng trình bản tin thời

sự phát thanh của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn?

Dẫn dắt chương trình:

Tốt Khá Trung bình

Giọng nói:

Truyền cảm Bình thƣờng Vô cảm

Tốc độ nói:

Nhanh Vừa phải Chậm

Câu 8: Nếu ông (bà) cho bản tin thời sự phát thanh của Đài PT- TH

Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn có nội dung tốt thì nhờ yếu tố nào? (chọn 2-

3 phương án trả lời)

Tin tức phong phú

Đƣa tin nhanh, kịp thời

Nội dung thiết thực, đề cập vấn đề mà ngƣời nghe quan tâm

Có nhiều phóng sự đề cập đến vấn đề bức xúc của địa phƣơng

Cách đƣa tin ấn tƣợng, hấp dẫn

Kết cấu chƣơng trình hợp lý

Các lý do khác (Xin ghi cụ thể):………………………………………

Câu 9: Nếu ông (bà) cho bản tin thời sự phát thanh của Đài PT- TH

Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn chưa tốt, xin cho biết lý do gì ? (chọn 2-3

phương án trả lời)

Tin tức không phong phú

Đƣa tin chậm

Ít đề cập đến vấn đề bức xúc của địa phƣơng

87

Cách đƣa tin không hấp dẫn và có nhiều tin hội nghị

Kết cấu chƣơng trình chƣa hợp lý

Các lý do khác (xin ghi cụ thể):……………………………………

Câu 10: Xin ông (bà) cho biết thêm ý kiến về bản tin thời sự phát thanh

của đài PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

Nội dung chƣơng trình chƣa hay, chƣa cập nhật

Chất lƣợng âm thanh, lời bình chƣa tốt

Thể hiện thiếu hấp dẫn, chƣa sinh động

Dẫn chƣơng trình cần có khả năng nói truyền cảm hơn

Thiếu các thể loại khác ngoài tin (phóng sự, phỏng vấn)

Xin chân thành cảm ơn ông (bà) đã dành thời gian trả lời những câu

hỏi của chúng tôi !

88

Phụ lục 1b

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

……………………………..

Ngày 15 tháng 10 năm 2015

TỔNG HỢP PHIẾU XIN Ý KIẾN THÍNH GIẢ

Tổng số phiếu phát ra: 450 phiếu

Tổng số phiếu thu về: 428 phiếu

Tổng số ngƣời tham gia trả lời: 428 phiếu

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Nam 238 55,61 Giới tính

Nữ 190 44,39

Dƣới 25 80 18,70

Từ 25-45 228 53,27 Độ tuổi

Trên 45 120 28,03

180 Nơi sinh sống Thành thị 42,10

Nông thôn 248 57,90

12 Trình độ học vấn Sau đại học 2,81

Đại học 243 56,77

THPT 90 21,03

THCS, Tiểu học 83 19,39

Thời gian khảo sát: Trong tháng 4, tháng 5 năm 2015

Địa bàn khảo sát: Thành phố Bắc Giang và các huyện Lục Nam, Sơn Động,

Tân Yên, Thành phố Bắc Ninh và các huyện Thuận Thành, Tiên Du, Thị xã

Từ Sơn, Thành phố Lạng Sơn và các huyện Chi Lăng, Văn Lãng

89

Câu hỏi 2: Ông (bà) có thƣờng xuyên nghe bản tin thời sự trên sóng

phát thanh Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn không ?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Thƣờng xuyên 104 24,29

Thỉnh thoảng 170 39,71

Hiếm khi 154 35,9

Câu hỏi 3: Ông (bà) nghe phát thanh vào thời gian nào?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Buổi sáng 179 41,82

Buổi trƣa 95 22,20

Buổi tối 154 35,98

Câu hỏi 4: Vì sao ông (bà) nghe bản tin thời sự phát thanh Bắc Ninh,

Bắc Giang, Lạng Sơn?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Quan tâm đến vấn đề thời sự trong tỉnh 226 52,80

Tìm thông tin cần thiết giúp cho việc 90 21,02

làm, học tập cho cuộc sống

Bản tin, chƣơng trình đề cập nhiều lĩnh 112 26,00

vực mà bản thân quan tâm

Câu hỏi 5: Ông (bà) thƣờng quan tâm thông tin ở lĩnh vực nào?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Thông tin chính trị 218 50,93

Thông tin kinh tế 174 40,65

Thông tin văn hóa xã hội 168 39,25

Thông tin an ninh quốc phòng 138 32,24

Thông tin khác 32 7,74

90

Câu hỏi 6: Ông (bà) đánh giá về bản tin thời sự phát thanh địa của đài

PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh và Lạng Sơn

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

87 20,3 Tốt

134 31,3 Khá

180 42,1 Trung bình

27 6,3 Yếu

Câu hỏi 7: Ông (bà) hãy cho ý kiến về ngƣời dẫn chƣơng trình bản tin

thời sự phát thanh của đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

310 72,42 Tốt

Dẫn dắt chƣơng trình 90 21,02 Khá

28 6,54 Trung bình

48 11,21 Truyền cảm

Giọng nói Bình thƣờng 348 81,30

32 7,47 Vô cảm

60 14,01 Nhanh

Tốc độ nói 315 73,59 Vừa phải

53 13,28 Chậm

91

Câu hỏi 8: Ông (bà) cho bản tin thời sự phát thanh của Đài PT- TH Bắc

Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn tốt hoặc khá thì nhờ yếu tố nào?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Tin tức phong phú 198 46,26

Đƣa tin nhanh, kịp thời 199 46,49

Nội dung thiết thực, đề cập vấn đề mà 190 44,39

ngƣời nghe quan tâm

Có nhiều phóng sự đề cập đến vấn đề 132 30,84

bức xúc của địa phƣơng

Cách đƣa tin ấn tƣợng, hấp dẫn 144 33,64

Kết cấu chƣơng trình hợp lý 172 40,18

Các lý do khác 6 1,40

Câu hỏi 9: Nếu ông (bà) cho bản tin thời sự phát thanh của Đài PT- TH

Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn chƣa tốt, xin cho biết lý do gì ?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Tin tức không phong phú 193 45,09

Đƣa tin chậm 130 30,37

Ít đề cập đến vấn đề bức xúc ở địa 167 39,01

phƣơng

Cách đƣa tin không hấp dẫn và có nhiều 199 46,49

tin hội nghị

Kết cấu chƣơng trình chƣa hợp lý 127 29,67

92

Câu hỏi 10: Ông (bà) cho biết thêm ý kiến về bản tin thời sự phát

thanh của đài PT- TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Nội dung chƣơng trình chƣa hấp dẫn, 243 56,77

chƣa cập nhật

Chất lƣợng âm thanh, lời bình chƣa tốt 185 43,22

Thể hiện thiếu hấp dẫn, chƣa sinh động 176 41,12

Dẫn chƣơng trình cần có khả năng nói 274 64,04

truyền cảm hơn

Thiếu các thể loại khác ngoài tin (phóng 80 18,69

sự, phỏng vấn)

93

Phụ lục 2a

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

----------------------------------

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN PHÓNG VIÊN, BIÊN TẬP VIÊN THỜI SỰ

ĐÀI PT- TH BẮC GIANG, BẮC NINH, LẠNG SƠN

Thưa các anh (chị) đồng nghiệp !

Nhằm nâng cao chất lƣợng bản tin thời sự trên sóng phát thanh của Đài

PT-TH tỉnh, qua đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu về thông tin của thính giả bạn

nghe đài. Chúng tôi đang thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ có tiêu đề: “Bản tin

thời sự phát thanh địa phương (khảo sát trên đài phát thanh truyền hình Bắc

Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn từ tháng 10/2014 đến tháng 4/2015)”. Cùng với

việc lấy ý kiến thính giả, chúng tôi rất mong nhận đƣợc sự hợp tác nhiệt tình

của các anh chị phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên dựng bản tin thời sự

phát thanh. Qua đó nhằm góp phần cho tác giả đề tài có đủ cơ sở khoa học để

chứng minh đề tài. Xin các anh chị vui lòng tham gia bằng cách trả lời đầy đủ

các câu hỏi sau và đánh dấu X vào phƣơng án mà quý vị lựa chọn.

(Các thông tin mà các anh chị cung cấp chỉ sử dụng cho mục đích

nghiên cứu và không công bố danh tính cá nhân cung cấp thông tin)

NỘI DUNG BẢNG HỎI

Câu 1: Anh (chị) đã công tác ở Đài PT-TH được bao lâu?

Dƣới 3 năm Từ 3-5 năm

Trên 5-10 năm Từ 10-20 năm

94

Câu 2: Anh (chị) đã được đào tạo qua chuyên ngành nào và theo loại

hình nào ?

Báo chí Chính qui

Chuyên ngành phát thanh Tại chức

Chuyên ngành khác Chƣa tốt nghiệp ĐH

Câu 3: Nhiệm vụ chính của anh (chị) hiện nay là gì ?

Phóng viên

Biên tập viên

Phóng viên viết phát thanh

Câu 4: Trong quá trình tác nghiệp của mình, theo anh (chị) thường gặp

những khó khăn gì?

Chọn đề tài

Khai thác thông tin tƣ liệu

Xây dựng kịch bản

Viết lời bình

Biên tập

Sử dụng hiệu quả tiếng động hiện trƣờng

Những vấn đề khác (xin ghi chi tiết): …………………………….

…………………………………………………………………….

Câu 5: Anh (chị) có nhận xét gì về chất lƣợng bản tin thời sự phát

thanh của Đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

Trung bình Yếu Tốt Khá

Cụ thể là:

Tin, bài phong phú

Tin, bài không phong phú

Thông tin nhanh, kịp thời

Thƣờng đƣa tin chậm

Nội dung đề cập nhiều vấn đề xã hội quan tâm

95

Thông tin không thiết thực

Có nhiều tin bài đề cập đến những vấn đề bức xúc của nhân dân

Rất ít tin, bài đề cập đến những vấn đề bức xúc của nhân dân

Cách đƣa tin hấp dẫn, ấn tƣợng

Cách đƣa tin nhàm chán

Những ý kiến khác: …………………………………………………

……………………………………………………………………….

Câu 6: Theo anh (chị), nguyên nhân nào sau đây làm hạn chế đến tác

phẩm của anh chị?

Không có điều kiện thực tế tiếp cận với nguồn tin

Thiếu tài liệu tham khảo đi thực tế

Chƣa xây dựng đƣợc kịch bản chi tiết

Do cơ sở không nhiệt tình cung cấp thông tin

Do thời gian công tác quá ngắn

Nguyên nhân khác (xin ghi chi tiết): …………………………………..

………………………………………………………………………….

Câu 7: Để có thể tác nghiệp tốt hơn trong quá trình làm thời sự phát

thanh, theo anh (chị) cần những điều kiện cụ thể nào?

Yêu cầu về đào tạo kiến thức chuyên môn

Phƣơng tiện kỹ thuật

Phƣơng tiện giao thông

Chính sách đãi ngộ

Điều kiện khác: ……………………………………………………

………………………………………………………………………

Câu 8: Trong các bản tin thời sự, anh (chị) nhận thấy thể loại nào vẫn

đang đƣợc sử dụng nhiều hơn cả?

Tin hội nghị

Tin hoạt động

96

Phóng sự

Phỏng vấn

Câu 9: Theo anh (chị), cần làm gì để nâng cao chất lượng bản tin thời

sự phát thanh, chương trình thời sự phát thanh Đài PT- TH của tỉnh?

…………………………………………………………………………

………………………………………………………………………..

Xin trân trọng cảm ơn và kính chúc anh (chị) mạnh khỏe và hạnh phúc

Phụ lục 2b

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

…………………………….

Ngày 15 tháng 10 năm 2015

TỔNG HỢP PHIẾU XIN Ý KIẾN PHÓNG VIÊN, BIÊN TẬP VIÊN

Số phiêu phát ra: 37 phiếu

Tổng số ngƣời tham gia trả lời: 37

(Trong đó có 21 phóng viên, biên tập viên phòng thời sự đài PT-TH Bắc

Giang; 10 phóng viên phát thanh và 2 biên tập viên đài PT-TH Lạng Sơn; 4

phóng viên phát thanh và 3 biên tập viên phòng thời sự phát thanh đài PT-TH

Bắc Ninh)

97

Câu 1: Anh (chị) đã công tác ở Phòng Thời sự đƣợc bao lâu ?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Dƣới 3 năm 5 13,51

Từ 3-5 năm 14 37,84

Từ 5-10 năm 12 32,43

6 16,22

Từ 10 – 20 năm

Câu 2: Anh (chị) đã đƣợc đào tạo qua chuyên ngành nào và theo loại

hình nào ?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Báo chí 13/37 35,2

Chuyên ngành phát thanh 2/13 15,38

Chuyên ngành khác 21/37 56,7

Chính qui 8/21 38,1

Tại chức 13/21 61,9

Chƣa tốt nghiệp đại học 3/37 8,1

Câu 3: Nhiệm vụ chính của anh (chị) hiện nay là gì ?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Phóng viên 26/37 70,3

Biên tập viên 11/37 29,7

Phóng viên viết phát thanh 11/26 42,3

Câu 4: Trong quá trình tác nghiệp của mình, theo anh (chị) thường gặp

những khó khăn gì?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Chọn đề tài 21/37 56,75

Khai thác thông tin, tƣ liệu 17/37 45,94

98

24/37 64,86 Xây dựng kịch bản

19/37 51,35 Viết lời bình

8/37 21,62 Biên tập

23/37 62,16 Sử dụng hiệu quả tiếng động hiện trƣờng

2/37 5,4 Những vấn đề khác

Câu 5: Anh (chị) có nhận xét gì về chất lƣợng bản tin thời sự phát

thanh của Đài PT-TH Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn

Chất lƣợng Số phiếu Tỷ lệ (%)

7/37 18,9 Tốt

13/37 35,1 Khá

14/37 37,9 Trung bình

3/37 8,1 Yếu

Phần nhận xét cụ thể:

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

11/37 29,72 Tin bài phong phú

23/37 62,16 Tin bài không phong phú

24/37 64,86 Thông tin nhanh, kịp thời

13/37 35,1 Thông tin đƣa chậm

15/37 45,5 Nội dung đề cập nhiều vấn đề xã hội quan tâm

22/37 59,5 Thông tin không thiết thực

10/37 27 Có nhiều tin bài đề cập đến những vẫn đề bức xúc

của nhân dân

Rất ít tin bài đề cập đến những vấn đề bức xúc của 27/37 73

nhân dân

Cách đƣa tin hấp dẫn, ấn tƣợng 12/37 32,4

Cách đƣa tin nhàm chán 18/37 46,64

99

Câu 6: Theo anh (chị), nguyên nhân nào sau đây làm hạn chế đến tác

phẩm của anh chị?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Không có điều kiện thực tế tiếp cận với nguồn tin 20/37 54,01

Thiếu tài liệu tham khảo đi thực tế 12/37 32,43

Chƣa xây dựng đƣợc kịch bản chi tiết 26/37 70,27

Do cơ sở không nhiệt tình cung cấp thông tin 15/37 40,54

Do thời gian công tác quá ngắn 28/37 75,67

Câu 7: Để có thể tác nghiệp tốt hơn trong quá trình làm thời sự phát

thanh, theo anh (chị) cần những điều kiện cụ thể nào?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Yêu cầu về đào tạo kiến thức chuyên môn 26/37 70,27

Phƣơng tiện kỹ thuật 25/37 67,56

Phƣơng tiện giao thông 29/37 78,37

Chính sách đãi ngộ 31/37 83,7

Điều kiện khác 6/37 16,2

Câu 8: Trong các bản tin thời sự, anh (chị) nhận thấy thể loại nào vẫn

đang đƣợc sử dụng nhiều hơn cả?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Tin hội nghị 32/37 86,48

Tin hoạt động 16/37 43,24

Phóng sự 26/37 70,27

Phỏng vấn 4/37 10,81

100

Câu 9: Theo anh (chị), cần làm gì để nâng cao chất lượng bản tin thời

sự phát thanh, chương trình thời sự phát thanh Đài PT- TH của tỉnh?

Nội dung Số phiếu Tỷ lệ (%)

Nâng cao chất lƣợng đội ngũ phóng viên, biên tập 32/37 86,48

viên, cộng tác viên

Đào tạo và đào tạo lại 21/37 56,75

Cải tiến quy trình sản xuất 24/37 64,86

Tăng cƣờng giao lƣu để học hỏi 15/37 40,54

101

Phụ lục 3a PHỎNG VẤN SỐ 01

Ngƣời phỏng vấn: Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

Địa điểm phỏng vấn: Tại Phòng Thời sự đài PT-TH Bắc Giang

Thời gian phỏng vấn: 14h30

Ngày phỏng vấn: 6/5/2015

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Đức Thắng

Chức vụ: Phó Trƣởng phòng Thời sự phát thanh

Trình độ học vấn: Đại học Giới tính: Nam

Cơ quan công tác: Đài PT-TH Bắc Giang

Hỏi: Thưa nhà báo. Hiện nay đài PT-TH Bắc Giang có bao nhiêu người dẫn

bản tin thời sự, chương trình thời sự phát thanh?

Nhà báo Đức Thắng: Hiện nay đài có 6 ngƣời dẫn chƣơng trình Thời sự,

trong đó có 2 nam và 4 nữ. Đội ngũ dẫn chƣơng trình này dẫn cả ở phát thanh

và truyền hình.

Hỏi: Dạ vâng. Vậy đội ngũ dẫn chương trình này có trình độ đào tạo chuyên

môn như thế nào và công tác ở đài được bao lâu?

Nhà báo Đức Thắng: Đa số đều có trình độ từ đại học trở nên. Không có ai

đƣợc đào tạo chuyên môn về dẫn chƣơng trình. Có 2 ngƣời dẫn chƣơng trình,

đồng thời cũng là biên tập viên, kiêm phóng viên của đài. Về thâm niên công

tác thì có ngƣời dẫn chƣơng trình lâu nhất là trên 10 năm và ít nhất là 2 năm.

Hỏi: Nhà báo đánh giá như thế nào về đội ngũ dẫn chương trình hiện nay ở

Đài?

Nhà báo Đức Thắng: Đội ngũ dẫn chƣơng trình hiện nay của Đài PT-TH

Bắc Giang đều có chất giọng tốt, có khả năng dẫn dắt, nối các sự kiện tốt.

Bằng trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc nhiều năm của mình, những

ngƣời dẫn chƣơng trình đang hoàn thành tốt vai trò vị trí của ngƣời dẫn”.

102

Phụ lục 4a PHỎNG VẤN SÂU SỐ 02

Ngƣời phỏng vấn: Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

Địa điểm phỏng vấn: tại Phòng Thời sự đài PT-TH Bắc Giang

Thời gian phỏng vấn: 15h

Ngày phỏng vấn: 6/5/2015

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Lƣơng Thu Phƣợng

Chức vụ: Phóng viên, Biên tập viên Giới tính: Nữ

Trình độ học vấn: Đại học

Cơ quan công tác: Đài PT-TH Bắc Giang

Hỏi: Là một phóng viên kiêm biên tập viên Bản tin thời sự, chương trình

thời sự phát thanh. Nhà báo cho biết, trong các bản tin thời sự phát thanh của đài

có nhiều tin bài phản ánh về các mặt tiêu cực xảy ra trên địa bàn tỉnh không?

Nhà báo Lƣơng Thu Phƣợng: Thông tin đƣợc phản ánh đƣa trên các

bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự phát thanh của đài rất đa dạng, phong phú.

Trong đó có phản ánh về các hoạt động xảy ra trên địa bàn tỉnh về cả 2 mặt tích

cực và tiêu cực để tạo độ phong phú cho mỗi bản tin, mỗi chƣơng trình thời sự.

Dẫu biết rằng, công chúng hiện nay thƣờng hay quan tâm đến những vấn đề

nóng, nhất là những mặt trái của xã hội nhƣ tham nhũng, tham ô, những vấn đề

làm trái với quy định của pháp luật. Tuy nhiên số lƣợng tin, bài phản ánh về vấn

đề này ở trên các bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự là rất ít.

Hỏi: Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng trên ạ?

Nhà báo Lƣơng Thu Phƣợng: Đấu tranh chống tiêu cực ở các đài địa

phƣơng rất khó, bởi hầu hết lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, các doanh nghiệp

đều có những mối quan hệ hoặc quen biết nhất định với lãnh đạo Đài. Do vậy

nhiều khi anh em phóng viên đi làm ở cơ sở chƣa về đến nhà đã có điện thoại

xin không phát sóng…Đây có lẽ cũng là một trong những nguyên nhân làm

cho các bản tin kém hấp dẫn. Thính giả của đài địa phƣơng chỉ biết đến thông

tin một chiều phản ánh những mặt tích cực của đời sống xã hội.

103

Phụ lục 5a PHỎNG VẤN SÂU SỐ 03

Ngƣời phỏng vấn: Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

Địa điểm phỏng vấn: tại Phòng Thời sự đài PT-TH Bắc Giang

Thời gian phỏng vấn: 16h

Ngày phỏng vấn: 6/5/2015

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Nguyễn Giang Nam

Chức vụ: Trƣởng Phòng Thời sự Giới tính: Nam

Trình độ học vấn: Thạc sĩ

Cơ quan công tác: Đài PT-TH Bắc Giang

Hỏi: Thưa nhà báo. Hiện nay đài PT-TH Bắc Giang sản xuất và phát

bao nhiêu bản tin thời sự phát thanh trong ngày ạ?

Nhà báo Nguyễn Giang Nam: Hiện nay đài PT-TH Bắc Giang đang

sản xuất 04 chƣơng trình thời sự phát thanh và phát 05 chƣơng trình thời sự

phát thanh. Cụ thể là sản xuất 02 bản tin thời sự với thời lƣợng 15 phút/01 bản

tin và phát sóng vào thời gian 11h45 và 20h trong ngày. Ngoài ra còn sản xuất

01 chƣơng trình thời sự tổng hợp với thời lƣợng 30 phút và đƣợc phát sóng

vào 17h30; sản xuất 01 bản tin thế giới với thời lƣợng 5 phút và đƣợc phát

sóng vào 15h55 trong ngày. Riêng bản tin thời sự 20 giờ của ngày hôm trƣớc

sẽ đƣợc phát lại vào 5h30 ngày hôm sau.

Hỏi: Thưa nhà báo. Bên cạnh những ưu điểm thì trong các bản tin thời

sự trên sóng phát thanh địa phương hiện nay còn những mặt tồn tại và hạn

chế gì?

Nhà báo Nguyễn Giang Nam: Thực tế qua các bản tin thời sự, chƣơng

trình thời sự của Đài PT-TH Bắc Ninh cho thấy, đại đa số tin, bài còn mang

tính chất phản ánh, chiều sâu thông tin thể hiện khả năng phân tích, tổng hợp,

định lƣợng của phóng viên còn hạn chế. Tính phát hiện, tính chiến đấu trong

104

các tin bài và phóng sự rất ít. Mặt khác khả năng sử dụng tiếng động hiện

trƣờng, dẫn hiện trƣờng của phóng viên còn hạn chế. Một thực tế nữa đáng

phải nhắc đến là rất ít phóng sự có sự sáng tạo, nhiều phóng sự kết cấu chƣa

chặt chẽ, chủ đề và ý tƣởng của tác giả không rõ ràng. Chƣa tạo đƣợc phong

cách phát thanh đậm nét.

Hỏi: Theo nhà báo nguyên nhân của những hạn chế trên là do đâu?

Nhà báo Nguyễn Giang Nam: Có nhiều nguyên nhân tác động làm

ảnh hƣởng đến chất lƣợng nội dung của bản tin thời sự phát thanh, nhƣng theo

tôi nguyên nhân chính của tình trạng trên là phần lớn phóng viên Đài tỉnh

không đƣợc đào tạo bài bản ngay từ đầu. Hơn 50% phóng viên của Đài không

đƣợc đào tạo về báo chí. Môi trƣờng làm việc, chế độ nhuận bút đang thực

hiện cào bằng, tin bài chất lƣợng và tin bài chƣa chất lƣợng đều chấm một

khung nên khó khuyến khích sự sáng tạo, toàn tâm toàn ý của phóng viên.

Ngoài ra đài chƣa xây dựng đƣợc bộ tiêu chí thống nhất về quy trình tổ chức

sản xuất các tin, bài.

105

Phụ lục 6a PHỎNG VẤN SÂU SỐ 04

Ngƣời phỏng vấn: Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

Địa điểm phỏng vấn: tại đài PT-TH Bắc Ninh

Thời gian phỏng vấn: 16h

Ngày phỏng vấn: 5/6/2015

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Nguyễn Thị Nhung

Chức vụ: Biên tập viên phát thanh Giới tính: Nữ

Cơ quan công tác: Đài PT-TH Bắc Ninh

Hỏi: Theo nhà báo nguyên nhân của những hạn chế trên là do đâu?

Thưa nhà báo. Qua nghiên cứu, khảo sát của bản tin thời sự phát thanh của

Đài, tôi nhận thấy cách làm tin hội nghị vẫn thiếu sự đổi mới, sáng tạo. Vậy,

chị đánh giá như thế nào về vấn đề này ?

Nhà báo Nguyễn Thị Nhung: Phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, nội

dung tin hội nghị trong bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự của Đài Bắc Ninh

còn thiếu tính phát hiện, đƣa số liệu nhiều trong một tin, cách thể hiện tin hội

nghị nhàm chán, hay viết theo một mô típ lối mòn là phản ánh những hoạt

động diễn ra hội nghị đó.

Hỏi: Theo nhà báo, nguyên nhân nào dẫn đến những hạn chế trên?

Nhà báo Nguyễn Thị Nhung: Nguyên nhân trên, một phần do lực lƣợng

phóng viên còn quá mỏng, hiện nay đài có 4 phóng viên chuyên viết phát thanh,

ngoài sản xuất bản tin, chƣơng trình thời sự tổng hợp thì lực lƣợng này còn kiêm

nhiệm một số công việc khác nhƣ sản xuất chuyên mục phát thanh mang tính

thời điểm. Do đó phóng viên ít có thời gian khai thác tin hoạt động. Tình trạng

phóng viên quá trông trờ vào nguồn giấy mời dự họp vẫn còn khá phổ biến. Bởi

vậy mà nhiều phóng viên chƣa hề có ý tƣởng đổi mới tƣ duy, hay không có một

sự sáng tạo nào trong cách làm báo hiện đại. Đó cũng chính là nguyên nhân mà

các bản tin thời sự, chƣơng trình thời sự của đài luôn chiếm thời lƣợng lớn tin

hội nghị và cách thể hiện tin đơn điệu, hời hợt, chất lƣợng kém.

106

Phụ lục 7a PHỎNG VẤN SÂU SỐ 05

Ngƣời phỏng vấn: Trƣơng Thị Hƣơng Diễm

Địa điểm phỏng vấn: tại đài PT-TH Bắc Giang

Thời gian phỏng vấn: 16h

Ngày phỏng vấn: 6/5/2015

Ngƣời đƣợc phỏng vấn: Nhà báo Tạ Văn Dƣơng

Chức vụ: Phó Giám đốc Giới tính: Nam

Cơ quan công tác: Đài PT-TH Bắc Giang

Hỏi: Đài PT-TH Bắc Giang thời gian qua có sự đổi mới gì về sản xuất

phát thanh?

Nhà báo Tạ Văn Dƣơng: Để nâng cao chất lƣợng tuyên truyền, thời

gian qua, đài cũng đã có sự đầu tƣ nhƣ trang bị hệ thống dựng và phát sóng

các chƣơng trình phát thanh bằng công nghệ kỹ thuật hiện đại để đáp ứng nhu

cầu tuyên truyền. Hiện đài đã đầu tƣ phòng thu cách âm hiện đại và 2 bàn

dựng có thiết bị đầy đủ và dựng bằng phần mềm mới nhất.

Hỏi: Nhà báo đánh giá như thế nào về đội ngũ phóng viên, biên tập

viên của đài?

Nhà báo Tạ Văn Dƣơng: Đa số phóng viên thời sự của đài hiện nay

có ý thức tinh thần kỷ luật cao trong công việc. Mỗi một phóng viên có một

sở trƣờng, một thế mạnh riêng: có ngƣời am hiểu sâu về lĩnh vực kinh tế,

ngƣời mạnh về chính trị, văn hóa … Nhiều phóng viên đã xác lập cho mình

một phong cách, một thƣơng hiệu, điều đó đã tạo cho bản tin thời sự có nhiều

giọng điệu.

107