Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Biện pháp quản lý của tổ trưởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trường trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

–––––––––––––––––––––––

1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NÔNG THỊ HẢO

THÁI NGUYÊN, NĂM 2009

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN

ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC CỦA

GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LLUUẬẬNN VVĂĂNN TTHHẠẠCC SSĨĨ GGIIÁÁOO DDỤỤCC HHỌỌCC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

–––––––––––––––––––––––

2

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NÔNG THỊ HẢO

Chuyên ngành : Quản lý Giáo dục

Mã số

: 60 14 05

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM HỒNG QUANG

THÁI NGUYÊN, NĂM 2009

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN

ĐỐI VỚI CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC CỦA

GIÁO VIÊN TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LLUUẬẬNN VVĂĂNN TTHHẠẠCC SSĨĨ GGIIÁÁOO DDỤỤCC HHỌỌCC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

LỜI CẢM ƠN

Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học

Thái Nguyên, Khoa sau đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục đã tạo điều kiện thuận lợi

cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Phạm Hồng Quang đã tận tình chỉ dẫn,

giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Tập thể Cán bộ, giáo viên, nhân viên Trƣờng

trung học phổ thông Bình Yên, bạn bè đã quan tâm, giúp đỡ và động viên tôi hoàn

thành luận văn này.

Thái Nguyên, ngày 31 tháng 10 năm 2009

Tác giả

Nông Thị Hảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Giá trị nhỏ nhất : GTNN

Giá trị lớn nhất : GTLN

Giáo viên : GV

Học sinh : HS

Máy tính bỏ túi : MTBT

Sách giáo khoa : SGK

Trung học phổ thông : THPT

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

CHƢƠNG 1

5

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1

1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...................................................................... 2

4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 2

5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 2

6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 2

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2

7.1. Nhóm phƣơng pháp lý luận .......................................................................... 2

7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ..................................................... 3

7.3. Nhóm phƣơng pháp toán học ........................................................................ 3

8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................. 3

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG

HỒ SƠ MÔN HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .... 4

1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 4

1.2. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học ở

trƣờng THPT ...................................................................................................... 4

1.2.1. Khái niệm hồ sơ ......................................................................................... 4

1.2.2. Hồ sơ môn học........................................................................................... 4

1.3. Một số khái niệm .............................................................................................. 8

1.3.1. Khái niệm quản lý ..................................................................................... 8

1.3.2. Quản lý giáo dục ........................................................................................ 9

1.3.3. Hoạt động dạy học ................................................................................... 10

1.3.3.1. Mục đích và nhiệm vụ dạy học ....................................................... 10

1.3.3.2. Nội dung dạy học ........................................................................... 11

1.3.3.3. Phƣơng pháp và phƣơng tiện dạy học ............................................. 11

1.3.3.4. Giáo viên với hoạt động dạy ........................................................... 13

1.3.3.5. Học sinh với hoạt động học ............................................................ 13

1.3.4. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ........................ 17

.

MỤC LỤC

CHƢƠNG 2.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

1.4. Cơ sở lý luận của công tác quản lý hồ sơ môn học .......................................... 17

1.4.1. Những căn cứ pháp lý .............................................................................. 17

1.4.2. Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng THPT ...................... 17

1.5. Vai trò của tổ trƣởng chuyên môn trong quản công tác xây dựng hồ sơ

môn học ở trƣờng THPT .................................................................................. 19

1.5.1. Tổ trƣởng chuyên môn xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn thành

hồ sơ môn học .......................................................................................... 19

1.5.2. Tổ trƣởng chuyên môn tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ môn học ... 20

1.5.3. Yêu cầu đối với trƣởng bộ môn ............................................................... 20

1.5.4. Tổ trƣởng chuyên môn kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ...... 22

1.6. Vai trò của hiệu trƣởng trong quản công tác xây dựng Hồ sơ môn học ở

trƣờng THPT .................................................................................................... 22

1.6.1. Hiệu trƣởng định hƣớng công tác xây dựng hồ sơ môn học trên cơ sở

đổi mới phƣơng pháp dạy học ................................................................... 23

1.6.2. Hiệu trƣởng tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên xây dựng hồ sơ

môn học, triển khai kế hoạch dạy học trên đối tƣợng học sinh .................. 23

1.6.3. Hiệu trƣởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chuyên môn,

các tổ chức trong nhà trƣờng nhằm huy động sức mạnh tập thể ................ 23

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN

HỌC Ở TRƢỜNG THPT BÌNH YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN .............. 26

2.1. Vài nét về trƣờng THPT Bình Yên - Định Hoá - Thái nguyên ........................ 26

2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên ................... 29

2.2.1. Công tác xây dựng kế hoạch .................................................................... 29

2.2.2. Về công tác tổ chức ................................................................................. 29

2.2.3. Công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch ........................................................ 30

2.3. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên ............... 33

2.3.1. Về nhận thức ........................................................................................... 33

2.3.2. Điều kiện phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học............................... 35

CHƢƠNG 3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7

2.3.3. Thực trạng tổ chức chỉ đạo công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

trƣờng THPT Bình Yên .......................................................................... 37

2.3.4. Thực trạng công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trƣờng

THPT Bình Yên ...................................................................................... 37

2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

trƣờng THPT Bình Yên .......................................................................... 40

. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY

DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT ............................ 43

3.1. Nguyên tắc trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ........................... 43

3.1.1. Đảm bảo tính mục đích ............................................................................ 43

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với lý luận ......................................... 43

3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 43

3.2. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ............................... 43

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 57

1. Kết luận ............................................................................................................. 57

2. Một số khuyến nghị ........................................................................................... 58

2.1. Đối với Chính phủ ................................................................................... 58

2.2. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo ............................................................... 58

2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo .............................................................. 58

2.4. Đối với các nhà trƣờng ............................................................................ 58

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 59

PHỤ LỤC ............................................................................................................. 60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

............................................... 28

........................................ 28

....................... 34

...................................................................................... 36

.................... 54

................................................................... 5

..................... 14

..................................................... 24

................................................ 27

8

Bảng 1: Chất lƣợng học sinh tuyển vào lớp đầu cấp thấp thể hiện ở kết quả

khảo sát môn Ngữ văn, Toán đầu năm lớp 10

Bảng 2: Chất lƣợng hai mặt giáo dục 3 năm từ 2006-2009

Bảng 3: Kết quả khảo sát nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học

Bảng 4: Kết quả khảo sát nhận thức về tầm quan trọng và nhu cầu bồi dƣỡng

về kiến thức, kỹ năng

Bảng 5: Kết quả trƣng cầu ý kiến khảo nghiệm các biện pháp quản lý của tổ

trƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

Sơ đồ 1: Quá trình kiến tạo hồ sơ môn học

Sơ đồ 2: Quan hệ tác động giữa giáo viên - học sinh - tài liệu học tập

Sơ đồ 3: Quan hệ công tác quản lý hồ sơ môn học

Sơ đồ 4: Cơ cấu tổ chức của trƣờng THPT Bình Yên

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Biện pháp quản lý của tổ trưởng

chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trường trung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

học phổ thông.

1

1. Lí do chọn đề tài

1. Hoạt động dạy học - giáo dục là hoạt động chủ yếu trong nhà trƣờng. Yếu tố

quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học là năng lực của ngƣời giáo viên. Năng lực

dạy học của ngƣời giáo viên biểu hiện ở các chuẩn bị, tổ chức dạy học, kiểm tra

đánh giá. Đặc biệt là năng lực tự nghiên cứu của giáo viên. Năng lực của mỗi giáo

viên đƣợc thể hiện chủ yếu trong quá trình chuyển hoá sƣ phạm - quá trình chuyển

hoá tri thức khoa học thành tri thức dạy học.

Để hoạt động dạy học - giáo dục trong trƣờng trung học phổ thông (THPT)

đạt chất lƣợng và hiệu quả, đòi hỏi công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên

phải đƣợc tiến hành một cách khoa học đáp ứng yêu cầu đổi mới, phù hợp với đối

tƣợng học sinh và điều kiện dạy học.

2. Trong quá trình dạy học 3 yếu tố: Mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp dạy học

có mối quan hệ biện chứng. Cùng với quá trình đổi mới nội dung, chƣơng trình,

sách giáo khoa phổ thông là quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học. Để thực hiện

đổi mới phƣơng phƣơng pháp dạy học, ở từng bài giảng đòi hỏi giáo viên phải thiết

kế kế hoạch bài giảng theo hƣớng tích cực cao độ. Công tác xây dựng hồ sơ môn

học cần phải đƣợc coi trọng bởi đây là biểu hiện cụ thể của ngƣời giáo viên trong

quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học.

3. Thực tiễn quản lý hoạt động dạy học tại trƣờng THPT Bình Yên đã cho

thấy: đối với những giáo viên tâm huyết với nghề, dạy giỏi… rất chú trọng công tác

xây dựng hồ sơ môn học. Những giáo viên trình độ chuyên môn yếu, tay nghề chƣa

cao lại coi nhẹ công tác xây dựng hồ sơ môn học, hoặc có làm để đối phó kiểm tra

dẫn đến chất lƣợng hoạt động dạy học hạn chế.

4. Hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học còn mang nặng tính

chất hành chính, chƣa đi sâu vào quản lý chất lƣợng, chƣa có tiêu chí đánh giá cụ thể.

Từ những lý do nêu trên chúng tôi chọn đề tài:

MỞ ĐẦU

5.1.

5.2.

5.3.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7.1. Nhóm phương pháp lý luận

2

2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lƣợng chuẩn bị hồ sơ môn

học ở trƣờng trung học phổ thông.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu là hoạt động quản lý công tác xây dựng Hồ sơ môn

học ở trƣờng Trung học phổ thông Bình Yên, Định Hóa, Thái Nguyên.

- Đối tƣợng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn

học ở trƣờng trung học phổ thông Bình Yên.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu có biện pháp quản lý hoạt động xây dựng hồ sơ môn học phù hợp chất

lƣợng hồ sơ môn học đƣợc nâng lên góp phần nâng cao chất lƣợng hoạt động dạy

học - giáo dục.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

Xây dựng cơ sở lý luận của hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ

môn học của giáo viên ở trƣờng trung học phổ thông.

Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên ở

trƣờng THPT Bình Yên.

Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

trƣờng trung học phổ thông.

6. Phạm vi nghiên cứu

Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

của giáo viên THPT, đặc biệt là công tác xây dựng kế hoạch bài giảng (giáo án).

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá;

hệ thống hoá để xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận của đề tài:

+ Lý luận về quản lý dạy học và cơ sở pháp lý của quản lý hoạt động dạy học.

+ Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng trung học phổ thông.

+ Xây dựng một số biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7.3. Nhóm phương pháp toán học

3

- Phương pháp điều tra: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để thu thập ý kiến

của các đối tƣợng thông qua việc trƣng cầu ý kiến. Nội dung ý kiến trƣng cầu là các

vấn đề liên quan đến thực trạng của vấn đề nghiên cứu.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các tổ chuyên

môn về quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.

- Phương pháp chuyên gia: Phƣơng pháp này dùng khi xin ý kiến của các

chuyên gia về các vấn đề “đánh giá thực trạng, các biện pháp đƣợc đề xuất”.

Phƣơng pháp thống kê: Phƣơng pháp này dùng để xử lý các số liệu đã thu

thập đƣợc.

8. Cấu trúc luận văn

Luận văn gồm 3 phần chính: Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, Tài liệu

tham khảo, Phụ lục, phần Nội dung gồm 3 chƣơng:

Chƣơng I. Cơ sở lý luận của quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

trƣờng trung học phổ thông

Chƣơng II. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng

Trung học phổ thông Bình Yên - Định Hoá - Thái Nguyên

Chƣơng III. Đề xuất các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở

trƣờng trung học phổ thông

1.2.1. Khái niệm hồ sơ:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.2.2. Hồ sơ môn học bao gồm

CHƢƠNG 1

4

1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Trong quá trình dạy học 3 yếu tố: Mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp dạy học có

mối quan hệ biện chứng. Cùng với quá trình đổi mới nội dung, chƣơng trình, sách giáo

khoa phổ thông là quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học. Để thực hiện đổi mới

phƣơng phƣơng pháp dạy học, ở từng bài giảng đòi hỏi giáo viên phải thiết kế kế hoạch

bài giảng theo hƣớng tích cực cao độ. Biểu hiện cụ thể của ngƣời giáo viên trong quá

trình đổi mới phƣơng pháp dạy học là công tác xây dựng hồ sơ môn học.

Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng phổ thông phải đƣợc tiến hành ở tất cả

các khâu: chuẩn bị hồ sơ, tiến hành giảng dạy, kiểm tra đánh giá. Đã có nhiều công

trình nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong trƣờng THPT, song

các biện pháp quản lý của tổ tƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ

môn học của giáo viên ở trƣờng THPT chƣa có tác giả nào nghiên cứu, đây là một

vấn đề mới mẻ đang cần đƣợc quan tâm nghiên cứu.

1.2. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học ở

trƣờng THPT

Hồ sơ là “Tài liệu tổng hợp có liên quan với nhau về một

ngƣời, một sự việc, một vấn đề” [18, 457].

: Kế hoạch giảng dạy bộ môn; Giáo án (kế hoạch bài

giảng); các loại tài liệu có liên quan khác.

* Kế hoạch dạy học bộ môn: Kế hoạch là “toàn bộ nói chung những điều vạch

ra một cách có hệ thống những công việc dự định làm trong một thời gian nhất định

với cách thức, trình tự, thời hạn tiến hành” [18, tr. 484].

- Nhƣ vậy, kế hoạch dạy học bộ môn là những điều vạch ra một cách có hệ

thống công việc dạy học một bộ môn cụ thể ở một lớp học cụ thể trong khoảng thời

gian một năm học. Kế hoạch bộ môn phải thể hiện đƣợc mục tiêu môn học về kiến

thức, kỹ năng, thái độ của ngƣời học đạt đƣợc sau khi kết thúc môn học. Kế hoạch

cũng phải vạch ra đƣợc cách thức (phƣơng pháp), trình tự tiến hành các bài học,

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ

CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC Ở CÁC

TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học đồng thời có kế hoạch kiểm tra đánh giá

quá trình dạy - học thu thông tin và điều chỉnh hoạt động dạy của giáo viên, định

hƣớng điều chỉnh hoạt động học của học sinh. Nhƣ vậy khi xây dựng kế hoạch dạy

học bộ môn sẽ giúp giáo viên hình dung toàn bộ những hoạt động nhằm thực hiện

mục tiêu môn học.

* Kế hoạch bài giảng - giáo án

- Giáo án là “Bài soạn của giáo viên để lên lớp giảng dạy” [18, tr. 395].

Trƣớc đây theo cách hiểu thông thƣờng của nhiều giáo viên bài soạn là bản ghi những

ý chính của bài học giáo viên chắt lọc chủ yếu từ sách giáo khoa để lên lớp giảng bài.

- Kế hoạch bài giảng (giáo án theo cách gọi khi đổi mới phƣơng pháp dạy học)

là những điều vạch ra có hệ thống những công việc dự định thực hiện trong một tiết

học trong đó nêu rõ hoạt động của thầy và hoạt động của trò với cách thức, trình tự,

thời gian thực hiện, điều kiện phục vụ cho bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài học.

* Tài liệu là “văn bản giúp cho việc tìm hiểu một vấn đề gì đó” [18, tr. 869].

Nhƣ vậy các tài liệu phục vụ cho giờ giảng hay sinh hoạt chuyên đề: Có thể là tranh

ảnh, bài báo, công trình nghiên cứu, các văn bản khác liên quan đến nội dung dạy

học mà ngƣời giáo viên sƣu tầm đƣợc. Tài liệu phục vụ cho giờ giảng cũng có thể là

hƣớng dẫn quy trình tiến hành một thí cũng có thể là phiếu học tập giáo viên sử

dụng khi tiến hành bài giảng, mẫu báo cáo sau giờ thực hành, hƣớng dẫn chuẩn bị

bài gửi tới học sinh trƣớc khi tiến hành giờ giảng để học sinh chuẩn bị…

* Hồ sơ môn học là sản phẩm lao động sƣ phạm của mỗi cá nhân thể hiện

năng lực chuyển hoá sƣ phạm của giáo viên, thể hiện tâm huyết, trách nhiệm của

giáo viên với nghề dạy học. Chƣơng trình GDPT,

Sách giáo khoa.

Quá trình Tài liệu tham khảo, sách chuyển hóa Hồ sơ môn học giáo viên….. sƣ phạm của giáo viên

Internet, thiết bị dạy học,

phƣơng tiện khác

Sơ đồ 1: Quá trình kiến tạo hồ sơ môn học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

6

Theo lý luận dạy học, năng lực ngƣời giáo viên thể hiện ở quá trình chuyển

hóa tri thức khoa học thành tri thức dạy học sẽ có ý nghĩa sau đây:

i) Đảm bảo tính mới, thời sự của khoa học

- Nội dung đƣa vào dạy học phải đáp ứng đƣợc mục tiêu đào tạo, mục đích

dạy học.

- Nội dung dạy học phải phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của đất nƣớc.

ii) Hoạt động soạn bài cần phải quan tâm xây dựng kế hoạch bài giảng. Kế hoạch

bài giảng phải thể hiện đƣợc các nội dung cốt lõi, thể hiện cách thức tổ chức dạy

học và cách thức học của ngƣời học; thể hiện rõ nét kế hoạch dạy học, trong kế

hoạch bài giảng phải chứa đựng các hình thức học bổ trợ nhƣ yêu cầu thảo luận, viết

tiểu luận… Kế hoạch bài giảng là tài liệu bắt buộc giáo viên phải chuẩn bị. Kế

hoạch bài giảng hiện đại còn phải đảm bảo các yêu cầu quan trọng nhƣ:

+ Hoạt động hóa ngƣời học, tức là không chỉ soạn cho ngƣời dạy mà soạn để

tổ chức dạy học, có sự tham gia của ngƣời học.

+ Có thể sử dụng phƣơng tiện dạy học một cách tốt nhất.

+ Thể hiện hoạt động của giảng viên và sinh viên.

* Tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với hoạt động dạy học

- Xuất phát từ quan niệm: "Quá trình dạy học là một quá trình, trong đó dƣới

tác động chủ đạo (tổ chức, điều khiển, lãnh đạo) của thầy, học sinh tự giác, tích cực

tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy

học" [17, tr. 156 ]. Do vậy khâu chuẩn bị của giáo viên có tầm quan trọng đặc biệt.

Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo phƣơng pháp tiên tiến tích cực mà nghị

quyết TW 2 khoá VIII khẳng định: “Đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, khắc phục lối

truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tƣ duy sáng tạo của ngƣời học. Từng

bƣớc áp dụng các phƣơng pháp tiên tiến và phƣơng tiện hiện đại vào quá trình dạy

học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nhiên cứƣ cho học sinh” [6]. Để thể

hiện rõ quan điểm này, bản thân mỗi giáo viên phải coi công tác xây dựng hồ sơ

môn học là một nhiệm vụ quan trọng đặc biệt.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

7

Theo tác giả Nguyễn Hữu lƣợng “Yêu cầu của phƣơng pháp dạy học mới là

ngƣời học phải tự xây dựng, tìm tòi kiến thức với sự hƣớng dẫn của thầy giáo, ngƣời

ta gọi là phƣơng pháp hoạt động. Ngƣời học chẳng những phải hình thành đƣợc các

kiến thức, kỹ năng, thái độ mà quan trọng hơn còn phải biết đƣợc phƣơng pháp học

tập nói chung và phƣơng pháp nghiên cứu từng bộ môn nói riêng” [10, tr. 10]. Điểm

mấu chốt trong đổi mới phƣơng pháp dạy học là hƣớng tới hoạt động học tập chủ

động, tích cực, tăng cƣờng rèn kỹ năng tƣ duy, khả năng sáng tạo cho học sinh. Nhƣ

vậy thầy giáo không chỉ là ngƣời truyền kiến thức mà phải dạy cách chiếm lĩnh kiến

thức, dạy cách tự học, tự nghiên cứu phát huy cao độ năng lực tƣ duy sáng tạo ở mỗi

học sinh. “Mục đích cơ bản của của tổ chức dạy học là tổ chức tự học” [15,tr. 49].

Theo GS Nguyễn Cảnh Toàn: “Một trƣờng THPT nên bắt đầu chuyển từ dạy học

sang dạy tự học” [19].

- Theo Jean Marc Demommé & Madeleine Roy: “Ngƣời dạy phải có trách

nhiệm thực hiện hai thao tác quan trọng hàng đầu là thiết lập kế hoạch dạy học

trƣớc khi bắt đầu năm học và chuẩn bị giáo án trƣớc mỗi buổi lên lớp”. [15]

- Để chuẩn bị cho một tiết dạy theo phƣơng pháp mới cần phải xây dựng kế

hoạch bài giảng (giáo án) chu đáo.

+ Trƣớc hết cần phải xác định mục tiêu kiến thức, kỹ năng, thái độ, xác định

thời gian, địa điểm, điều kiện thực hiện mục tiêu bài giảng. Phần mục tiêu bài giảng,

chuẩn bị của học sinh cho bài học cần thông báo từ giờ học trƣớc để học sinh nắm

đƣợc. Giao nhiệm vụ chuẩn bị của học sinh cho bài học rõ ràng, kiểm tra chặt chẽ

và đánh giá sự chuẩn bị khi tiến hành giảng dạy, tránh tình trạng giao cho song để

đấy dẫn tới sự chây lƣời ở học sinh.

+ Phần hoạt động của thầy và hoạt động của trò trong giờ giảng phải đƣợc thể

hiện rõ trong kế hoạch, vai trò chủ đạo của thầy phải đƣợc làm rõ, tính tự giác, tích

cực chủ động của học sinh cần đƣợc phát huy. Kế hoạch bài giảng phải thể hiện rõ

sự định hƣớng, dẫn dắt của thầy đối với từng hoạt động của trò có nhƣ thế thì trò

mới có thể tự tổ chức quá trình học tập của bản thân. Mặc dù kế hoạch bài giảng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.3.1. Khái niệm quản lý

8

mới chỉ nêu ra những tình huống theo dự kiến của giáo viên, thực tế khi tiến hành

dạy học có những tình huống ngoài dự kiến song với sự chuẩn bị chu đáo giáo viên

vẫn có thể giải quyết các tình huống phát sinh một cách có hiệu quả.

Nhƣ vậy hồ sơ môn học có vai trò quyết định sự thành công của việc đổi mới

phƣơng pháp dạy học trong từng giờ học, kế hoạch bài giảng phải đƣợc chuẩn bị

chu đáo, có tính khả thi cao giờ giảng mới thành công.

1.3. Một số khái niệm

Theo Đại bách khoa toàn thƣ Liên Xô, 1977, “quản lý là chức năng của hệ

thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật), nó bảo toàn cấu

trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chƣơng trình,

mục đích hoạt động”. [9]

Theo Harold Koontz ngƣời Mĩ: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm

bảo sự phối hợp nỗ lực giữa các cá nhân để đạt đƣợc mục đích của nhóm (tổ chức).

Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trƣờng trong đó con ngƣời có thể đạt

đƣợc mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất”.[7]

Quản lý là yêu cầu tự thân của mỗi tổ chức, khi xuất hiện nhóm yêu cầu phải

có sự quản lý. Các Mác viết “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động

chung nào tiến hành trên quy mô tƣơng đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ

đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát

sinh từ sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một nhạc sĩ độc tấu thì tự

điều khiển lấy mình nhƣng một dàn nhạc thì cần có nhạc trƣởng”.

- Quản lý thực hiện các chức năng: Chức năng kế hoạch hoá, chức năng tổ

chức, chức năng chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chức năng kiểm tra đánh giá.

- Quản lý có đặc điểm:

+ Quản lý bao giờ cũng diễn ra với hai hoạt động của chủ thể quản lý và hoạt

động của đối tƣợng bị quản lý. Nếu không có chủ thể quản lý thì việc quản lý đặt ra

trở thành vô nghĩa nhƣng nếu một tổ chức có nhiều chủ thể quản lý mà các chủ thể

quản lý có thế lực tƣơng đồng nhau nhƣng vì những mục tiêu khác nhau thì việc

quản lý trở nên phức tạp. Đối tƣợng bị quản lý sẽ gặp rất nhiều khó khăn vì công

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.3.2. Quản lý giáo dục

9

việc chồng chéo do vậy trong quản lý phải thực hiện phân cấp, phân quyền, chức

năng rõ ràng.

+ Quản lý bao giờ cũng liên quan đến việc trao đổi thông tin và đều có mối

liên hệ ngƣợc. Thông tin đƣợc coi là mạch máu xuyên xuốt quá trình quản lý. Tất cả

các chức năng quản lý đều dựa vào yếu tố thông tin vì thế thông tin cần đảm bảo

đầy đủ, kịp thời, chính xác.

+ Quản lý bao giờ cũng phải thích nghi với sự biến đổi, có hai kiểu thích nghi:

đối tƣợng bị quản lý thích nghi với chủ thể quản lý và ngƣợc lại chủ thể quản lý

biến đổi thích nghi với đối tƣợng bị quản lý.

+ Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghề, vừa là một nghệ thuật

Theo tác giả Trần Kiểm có thể hiểu quản lý giáo dục ở hai cấp độ:

Ở cấp vĩ mô: Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là những tác động tự giác (có mục

đích, có ý thức, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất

cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trƣờng)

nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế

hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục.

Ở cấp độ vi mô: Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là những tác động tự giác (có ý

thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến

tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực

lƣợng xã hội trong và ngoài nhà trƣờng nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả

mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng.

+ Quản lý giáo dục thuộc lĩnh vực quản lý xã hội, nó mang những nét đặc

trƣng của quản lý hành chính nhà nƣớc.

+ Quản lý giáo dục thực chất là quản lý con ngƣời bởi vì đối tƣợng bị quản lý

là con ngƣời, khách thể quản lý là các lực lƣợng xã hội tham gia vào các hoạt động

của nhà trƣờng, mục tiêu quản lý là nâng cao chất lƣợng và hiệu quả của quá trình

giáo dục đƣợc phản ánh ở nhân cách ngƣời học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.3.3. Hoạt động dạy học

10

+ Quản lý giáo dục là một quá trình luôn luôn biến đổi, điều này thể hiện rõ khi

quy mô quản lý tăng thì chủ thể quản lý phải đổi mới hoạt động quản lý để thích ứng

với những hoạt động của mình. Nhƣ vậy chủ thể quản lý luôn phải duy trì hoạt động

quản lý một cách linh hoạt, sáng tạo nhằm phát huy tối đa sức mạnh của tập thể.

- Quản lý giáo dục thuộc phạm trù phƣơng pháp [9. tr. 42]. Chủ thể quản lý

luôn phải tìm cách cải tiến, đổi mới công tác quản lý sao cho đạt mục đích quản lý

có hiệu quả.

- Quản lý nhà trƣờng có thể xem là quản lý giáo dục cấp vi mô, đây là những

tác động quản lý diễn ra trong phạm vi nhà trƣờng. Hoạt động chính của trƣờng học

là hoạt động dạy học do vậy quản lý nhà trƣờng chủ yếu là quản lý dạy học. Quản lý

Nhà trƣờng là quản lý hoạt động dạy học [20, tr. 22].

- Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, có kế hoạch của

Hiệu trƣởng đến tập thể giáo viên và học sinh và các lực lƣợng trong và ngoài nhà

trƣờng nhằm huy động họ tham gia, hợp tác, phối hợp trong các hoạt động của nhà

trƣờng giúp quá trình dạy học vận động tối ƣu tới mục tiêu dự kiến.[17]

- Quản lý hoạt động dạy phải đƣợc tiến hành ở tất cả các khâu: Chuẩn bị hồ sơ

môn học, tiến hành dạy học, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy - học.

Dạy học là một quá trình trong đó dƣới vai trò chủ đạo của ngƣời thầy (tổ

chức, hƣớng dẫn, điều khiển) ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức hoạt

động nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đề ra.

Xét theo quan điểm cấu trúc hệ thống quá trình dạy học gồm các thành tố cấu

trúc: Mục đích, nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phƣơng pháp, phƣơng tiện dạy

học, hình thức tổ chức dạy học, giáo viên, học sinh, kết quả.

1.3.3.1. Mục đích và nhiệm vụ dạy học

- Mục đích dạy học là mô hình nhân cách ngƣời học mà hoạt động dạy học cần

đạt đƣợc đó là tri thức, kỹ năng, thái độ ngƣời học đạt đƣợc sau quá trình dạy học.

Mục đích dạy học là thành tố giữ vị trí hàng đầu trong cấu trúc của quá trình dạy

học. Mục đích dạy học có vai trò định hƣớng cho toàn bộ quá trình dạy học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

11

- Nhiệm vụ dạy học là những việc phải làm cụ thể theo yêu cầu phát triển và

bồi dƣỡng hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tƣ duy sáng tạo, trên cơ sở

đó hình thành thế giới quan khoa học, lý tƣởng, phẩm chất đạo đức con ngƣời.

1.3.3.2. Nội dung dạy học

- Nội dung dạy học là thành tố cơ bản của quá trình dạy học bao gồm hệ thống

những tri thức, kỹ năng, kinh nghiệm hoạt động sáng tạo và hệ thống thái độ mà

ngƣời học cần lĩnh hội. Nó là nội dung phối hợp giữa dạy và học giữa thầy và trò và

trả lời câu hỏi dạy cái gì và học cái gì?

- Nội dung dạy học là một trong ba thành tố cơ bản của quá trình dạy học. Nó

chịu sự định hƣớng của mục đích, nhiệm vụ dạy học nhƣng lại có vai trò chủ đạo

trong việc lực chọn phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học, nội dung dạy học có

nhiệm vụ phản ánh mục tiêu và nhiệm vụ dạy học trong những bài học cụ thể.

1.3.3.3. Phương pháp và phương tiện dạy học

- Thuật ngữ phương pháp mà tiếng Hy Lạp là Méthods có nghĩa là con đƣờng,

cách thức hoạt động để đạt mục đích.

- Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Bảo “Phƣơng pháp dạy học là hệ thống những

hành động có chủ đích theo một trình tự nhất định của giáo viên để tổ chức các hoạt

động nhận thức và hoạt động thực hành của học sinh, nhằm đảm bảo cho họ lĩnh hội

nội dung dạy học mà chính nhờ vậy họ đạt đƣợc mục tiêu dạy học”. [1, tr. 63 ].

- Theo PGS.TS phạm Hồng Quang: “Phƣơng pháp dạy học là cách thức hoạt

động, trình tự phối hợp tƣơng tác giữa giáo viên và học sinh nhằm thực hiện tốt các

nhiệm vụ dạy học”. [13, tr. 59].

Nhƣ vậy phƣơng pháp dạy học là cách thức, con đƣờng để hoạt động dạy học

đi đến mục tiêu.

- Theo PGS.TS Nguyễn Ngọc Bảo có thể chia các phƣơng pháp dạy học ở phổ

thông thành các nhóm phƣơng pháp: Nhóm phƣơng pháp tổ chức các hoạt động

nhận thức - học tập gồm: Phân nhóm phƣơng pháp dùng lời; phân nhóm các phƣơng

pháp dạy học trực quan; phân nhóm phƣơng pháp dạy học thực hành; nhóm phƣơng

pháp kiểm tra, đánh giá, tự kiểm tra, tự đánh giá; nhóm phƣơng pháp kích thích và

hình thành động cơ hoạt động nhận thức - học tập. [1, tr. 63 ]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

12

Nhƣ vậy phƣơng pháp là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất giữa dạy và

học giữa thầy và trò nhằm thực hiện có hiệu quả mục đích và nhiệm vụ dạy học.

Phƣơng pháp dạy học chịu sự định hƣớng của mục tiêu, nhiệm vụ dạy học, chịu sự

chỉ đạo của nội dung dạy học nhƣng lại ảnh hƣởng trực tiếp đến hiệu quả của quá

trình dạy học.

Phƣơng pháp dạy học là tổ hợp các cách thức, biện pháp, thao tác đòi hỏi phải

sử dụng phƣơng tiện. Phƣơng tiện dạy học góp phần vào sự thành công của phƣơng

pháp. Bàn về nội dung, phƣơng pháp dạy học Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Các thầy cô

giáo phải tìm cách dạy, dạy cái gì, dạy thế nào để học sinh hiểu chóng, nhớ lâu, tiến

bộ nhanh”.[11]

Trong dạy học hiện đại đòi hỏi ngƣời giáo viên phải vận dụng tất cả các

phƣơng pháp dạy học. Không có phƣơng pháp nào chiếm ƣu thế độc tôn vấn đề là ở

chỗ ngƣời giáo viên trong khi thiết kế kế hoạch bài giảng phải thận trọng lựa chọn

các phƣơng pháp, có kế hoạch phối hợp linh hoạt các phƣơng pháp trong giờ dạy để

dạy học hiệu quả. Lựa chọn, phối hợp các phƣơng pháp phù hợp với kiểu bài, đối

tƣợng học sinh sẽ tạo sự thành công trong dạy học.

Nhóm tác giả Nguyễn Ngọc Bảo - Trần Kiểm cho rằng khi lựa chọn, kết hợp

các phƣơng pháp cần quán triệt các nguyên tắc sau [1, tr. 110]:

1. Các phƣơng pháp dạy học phù hợp với nguyên tắc dạy học.

2. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với nhiệm vụ dạy học cụ thể.

3. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với nội dung dạy học của một mục, một

bài học.

4. Sự phù hợp của các phƣơng pháp với khả năng học tập của học sinh, đặc

điểm tập thể lớp (môi trƣờng học tập).

5. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với điều kiện, phƣơng tiện hỗ trợ dạy học

và thời gian dành cho học tập.

6. Sự phù hợp giữa các phƣơng pháp với khả năng của giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

13

1.3.3.4. Giáo viên với hoạt động dạy

- Giáo viên với hoạt động dạy là thành tố giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy

học, giáo viên là chủ thể của hoạt động dạy có chức năng tổ chức, điều khiển tối ƣu

quá trình chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm của ngƣời học trong và bằng cách đó phát

triển nhân cách ngƣời học. Dạy về bản chất là tổ chức, điều khiển hoạt động học.

- Giáo viên và hoạt động dạy chịu sự định hƣớng của mục tiêu, nhiệm vụ dạy

học, chịu sự tác động ngƣợc chiều của ngƣời học, chịu sự tác động của môi trƣờng.

- Đổi mới phƣơng pháp dạy học ngƣời giáo viên phải chuyển từ truyền tri thức

sang dạy cách chiếm lĩnh tri thức. Nói nhƣ vậy là trong các giờ học giáo viên dần

trang bị cho học sinh phƣơng pháp học nhƣ: Phƣơng pháp đọc, tóm tắt tài liệu;

phƣơng pháp hỏi - trong quá trình đọc phải biết cách tự đặt câu hỏi, tự trả lời và khi

cần có thể hỏi bạn, hỏi thầy; phƣơng pháp nghe giảng và ghi chép; phƣơng pháp ghi

nhớ thông tin.

+ Trong dạy học giáo viên cần cho học sinh tiếp cận phƣơng pháp nghiên cứu

khoa học thông qua các tình huống giúp học sinh phát hiện vấn đề, định hƣớng giải

quyết vấn đề tìm ra kiến thức mới.

1.3.3.5. Học sinh với hoạt động học

Học sinh là khách thể chịu sự tác động của hoạt động dạy đồng thời là chủ thể

của hoạt động nhận thức.

Học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm dƣới

sự hƣớng dẫn, điều khiển của giáo viên. Về bản chất học là sự tiếp thu, xử lý thông

tin bằng các thao tác trí tuệ, chân tay dựa và vốn sinh học và kinh nghiệm đã tích

luỹ đƣợc của cá nhân từ đó có tri thức, kỹ năng, thái độ mới.

Mục đích của học là chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm hình thành kỹ năng, thái

độ mới. Học có hai chức năng lĩnh hội và tự tổ chức tự điều khiển.

Học sinh với hoạt động học chịu sự định hƣớng của mục đích và nội dung dạy

học; chịu sự điều khiển của giáo viên thông qua phƣơng pháp và hình thức tổ chức

dạy học. Học sinh với hoạt động học là nhân tố quyết định kết quả quá trình dạy học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

HỌC SINH

GIÁO VIÊN

TÀI LIỆU HỌC TẬP

14

- Theo Đặng Thành Hƣng “Bản chất tâm lý và sinh học của hoạt động học

chính là hoạt động” [8, tr. 55] thông qua hoạt động ngƣời học chủ động, tích cực

chiếm lĩnh tri thức.

- Theo nhóm tác giả Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng, Vũ

Văn Tảo “Học là quá trình phát triển nội tại, quá trình kết hợp học cá nhân và học

hợp tác, trong đó chủ thể tự biến đổi mình từ trình độ phát triển hiện tại đến trình độ

tiềm tàng.Cơ chế học là cơ chế kết hợp học cá nhân với học hợp tác” [22, tr. 83,84 ].

- Có thể phân loại các hoạt động học thông thƣờng nhƣ sau: Học cá nhân hay

tự nghiên cứu; học bạn, học thầy hay học hợp tác; học từ thông tin phản hồi hay tự

kiểm tra, tự điều chỉnh. Hoạt động học gắn liền với đối tƣợng học. Đối tƣợng học là

nội dung học, vấn đề học hay kiến thức, tri thức [22, tr. 86, 87]

- Học sinh (chủ thể) tác động đến đối tƣợng bằng nhiều cách: Tác động trực

tiếp - học cá nhân; tác động gián tiếp thông qua thầy, bạn - học hợp tác; tác động

thông qua thông tin phản hồi. Các cách tác động đó là cách học.

Nhƣ vậy: Hoạt động dạy và hoạt động học là hai nhân tố trung tâm của quá

trình dạy học có mối quan hệ thống nhất. Mối quan hệ này giúp cho các nhân tố của

quá trình dạy học vận hành đƣợc trong hệ thống. Về thực chất, hoạt động dạy của

giáo viên thúc đẩy hoạt động nhận thức của học sinh. Mối quan hệ hoạt động dạy và

hoạt động học thể hiện thông qua kế hoạch bài giảng và tài liệu học tập cho học

sinh. Cốt lõi của hoạt động dạy học chính là ở chỗ quan hệ giữa học sinh và tài liệu

học tập. Để học sinh thực sự đóng vai trò chủ thể của hoạt động học tập, giáo viên

phải xây dựng kế hoạch bài giảng, trong đó thể hiện rõ sự định hƣớng các hoạt động

của học sinh giúp học sinh làm chủ quá trình “nhận thức độc đáo” chiếm lĩnh tri

thức mới thông qua nguồn tài liệu.

THÔNG QUA KẾ HOẠCH

BÀI GIẢNG

Sơ đồ 2: Quan hệ tác động giữa giáo viên - học sinh - tài liệu học tập

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

15

Kết quả quá trình dạy học là kết quả của hoạt động dạy và hoạt động học, là

kết quả của sự vận động của các thành tố cấu trúc trong toàn bộ hệ thống. Căn cứ

vào kết quả đạt đƣợc, giáo viên điều chỉnh hoạt động dạy, học sinh điều chỉnh hoạt

động học nhằm đạt mục tiêu dạy học đề ra.

- Theo Paul Ramsden sáu nguyên tắc then chốt của việc dạy có hiệu quả [24]:

1. Gây hứng thú cho ngƣời học và giảng giải rõ ràng.

2. Có ý thức tôn trọng ngƣời học và việc học của họ.

3. Có sự đánh giá và sự phản hồi phù hợp đối với ngƣời học.

4. Chỉ ra những mục tiêu rõ ràng và những thách thức trí tuệ.

5. Chỉ rõ ngƣời học cần tự học với ý thức rõ ràng để đảm bảo: tính độc lập,

yêu cầu tự kiểm tra và sự cam kết tích cực của việc học.

6. Giáo viên cần học những ngƣời học.

- Theo Boag những phẩm chất của một giáo viên lý tƣởng là: Có khả năng lôi

cuốn học sinh; Tôn trọng suy nghĩ của học sinh; Vững vàng về chuyên môn (dẫn

theo PGS.TS Phạm Hồng Quang)[14].

Ngoài 3 tiêu chuẩn trên giáo viên còn cần có các tiêu chuẩn nhƣ “nhân ái nồng

nhiệt; biết cách dạy cho học sinh phƣơng pháp học tập; biết chia sẻ với hoàn cảnh

của học sinh; biết cách phối hợp với các lực lƣợng giáo dục, biết truyền kỹ năng

sống cho học sinh; công bằng, nghiêm túc, mềm dẻo, linh hoạt; có nhân cách phát

triển toàn diện, dám chấp nhận khó khăn ….”.[14]

- Những phẩm chất của giáo viên lý tƣởng có mối quan hệ mật thiết với những

nguyên tắc then chốt để dạy học có hiệu quả. Điều này khẳng định những phẩm chất,

năng lực của giáo viên quyết định chất lƣợng quá trình dạy học. Năng lực của một

giáo viên thể hiện ở các mặt: Năng lực dạy học, năng lực giáo dục thông qua các hoạt

động giáo dục ngoài giờ lên lớp, năng lực giao tiếp, năng lực hoạt động xã hội.

+ Năng lực dạy học đƣợc biểu hiện qua quá trình dạy học từ khâu chuẩn bị hồ

sơ môn học; tiến hành dạy học; kiểm tra đánh giá. Trong khâu chuẩn bị hồ sơ môn

học bộc lộc khả năng của một giáo viên: Trình độ kiến thức, sự am hiểu về chƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

16

trình môn học, bậc học, khả năng tự nghiên cứu, nắm rõ ý tƣởng ngƣời viết sách,

những hiểu biết về tự nhiên - xã hội và khả năng liên hệ thực tế.

+ Tác giả Phạm Hữu Tòng đánh giá: “Trong dạy học năng lực dạy học biểu

hiện qua năng lực tổ chức tình huống học tập có vấn đề; năng lực định hƣớng khái

quát hành động học trên cơ sở năng lực thiết lập đƣợc sơ đồ biểu đạt lôgíc của tiến

trình nhận thức khoa học đối với tri thức cần dạy” [21, tr. 116,117].

+ Trong thiết kế kế hoạch dạy học bộ môn, kế hoạch bài giảng là khâu thể hiện

rõ nhất năng lực chuyển hoá sƣ phạm của một giáo viên: Chuyển hoá tri thức khoa

học, thông tin từ các nguồn tài liệu… thành tri thức day học. Năng lực thiết kế các

hoạt động cho giáo viên và nhóm học sinh nhƣ thế mới có cơ sở tạo sự thu hút, hấp

dẫn, hứng thú cho học sinh trong giờ học. Trong quá trình thiết kế kế hoạch bài

giảng thể hiện khả năng lựa chọn và kết hợp các phƣơng pháp dạy học tác động đến

vùng trí tuệ gần nhất.

Nhƣ vậy khi thiết kế kế hoạch bài giảng ngƣời giáo viên phải lựa chọn phƣơng

pháp dạy học phù hợp với kiểu bài, phù hợp đặc trƣng bộ môn, phù hợp với phƣơng

tiện dạy học, phù hợp với năng lực giáo viên đồng thời phải phù hợp đối tƣợng học

sinh. Có nhƣ thế mới tác động đến vùng phát triển gần, đem lại hiệu quả cho hoạt

động học của học sinh.

+ Trong dạy học, giáo viên bộc lộ năng lực tổ chức các hoạt động của học sinh,

khả năng ứng phó của giáo viên với sự thay đổi, khả năng tổ chức các hoạt động,

kết hợp các phƣơng pháp, sử dụng các phƣơng tiện hỗ trợ hƣớng tới mục tiêu bài

giảng, khả năng tiếp cận đối tƣợng, khả năng thông đạt hiệu quả. Trong kiểm tra

đánh giá hoạt động học tập của học sinh biểu hiện năng lực đánh giá, phân tích kết

quả, thu thông tin phản hồi từ đó điều chỉnh lại quá trình giảng dạy.

+ Trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp năng lực định hƣớng hoạt

động giáo dục, năng lực tổ chức hoạt động nhóm, năng lực giao tiếp - ứng xử, năng

lực tập hợp quần chúng… đƣợc bộc lộ tạo sự thành công trong các mối quan hệ

phối hợp và đem lại hiệu quả trong các hoạt động.

1.3.4. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

1.4.1. Những căn cứ pháp lý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.4.2. Quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT

17

Biện pháp là cách làm, cách thức tiến hành, cách thức giải quyết một vấn đề cụ

thể. Biện pháp quản lý là cách thức mà chủ thể quản lý tiến hành khi sử dụng các

công cụ quản lý vào các khâu trong quá trình quản lý tạo nên sức mạnh nhằm thực

hiện mục tiêu quản lý.

Biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là cách làm, cách tổ chức

tổ chức và điều khiển công tác xây dựng hồ sơ môn học theo những yêu cầu đổi mới

phƣơng pháp dạy học nhằm thực hiện mục tiêu dạy học.

1.4. Cơ sở lý luận của công tác quản lý hồ sơ môn học

Điều lệ trƣờng trƣờng trung học ban hành kèm theo Quyết định số 07/2007/QĐ-GD-ĐT

ngày 02-4-2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định: “Xây dựng hồ sơ môn học là

một trong những nhiệm vụ tất yếu của giáo viên”.

Khung chƣơng trình giáo dục trung học phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo

ban hành. [3]

* Mục tiêu quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT là góp

phần nâng cao chất lượng dạy học.

* Nội dung và quy trình quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường THPT.

- Quản lý công tác xây dựng kế hoạch giảng dạy bộ môn thông qua các nội

dung: Cơ sở xây dựng kế hoạch; xác định mục tiêu dạy học bộ môn; xác định các

điều kiện thực hiện kế hoạch; kế hoạch thời gian; kế hoạch sử dụng cơ sở vật chất,

trang thiết bị dạy học bộ môn; kế hoạch kiểm tra đánh giá của giáo viên.

- Trọng tâm công tác quản lý hồ sơ môn học là quản lý kế hoạch bài giảng, tài

liệu khác chuẩn bị cho bài giảng:

+ Mục tiêu bài giảng: Xác định sau bài học ngƣời học đạt đƣợc gì, ở mức độ

nhƣ thế nào. Trên cơ sở đó giáo viên mới có thể lựa chọn đƣợc phƣơng pháp dạy

học phù hợp để đạt mục tiêu.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

18

Về kiến thức: Cần xác định các mức độ theo các mức của Bloom từ nhận

biết, đến thông hiểu, vận dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá.

Kỹ năng: Các kỹ năng rèn cho học sinh phù hợp với nội dung, phƣơng pháp

dạy học ví dụ trong giờ bài tập vật lý rèn cho học sinh kỹ năng tính toán, phân

tích, tổng hợp, thực hành…

Về tƣ duy: Xác định các thao tác tƣ duy đƣợc rèn luyện trong giờ học.

Về thái độ: Giáo dục thái độ sao cho phù hợp với kiến thức trong bài, tránh

khiên cƣỡng, áp đặt.

+ Chuẩn bị của thầy và thầy và trò cho bài giảng.

+ Kế hoạch lựa chọn, thiết kế phƣơng pháp dạy học sao cho phƣơng pháp

sử dụng trong bài đảm bảo phù hợp với năng lực giáo viên, trình độ và kinh

nghiệm của học sinh; phù hợp với nội dung, kiểu bài lên lớp; phù hợp với đặc

trƣng bộ môn, phù hợp với điều kiện dạy học; kế hoạch hoạt động của thầy - trò

trong thể hiện kế hoạch bài giảng, định hƣớng của giáo viên trong các hoạt động

của học sinh.

+ Kế hoạch sử dụng phƣơng tiện, thiết bị dạy học; tính khả thi của kế hoạch

bài giảng.

- Kiểm tra, đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học bao gồm: Đánh giá việc xác

định mục tiêu; lựa chọn phƣơng pháp dạy học, phƣơng tiện dạy học; kế hoạch tổ

chức hoạt động của thầy và trò; sự chuẩn bị của thầy và trò cho bài giảng.

- Kiểm tra đánh giá học sinh sau mỗi giờ học: Kiểm tra kiến thức học

sinh,đối chiếu với mục tiêu dự kiến từ đó rút kinh nghiệm điều chỉnh hoạt động

dạy học, điều chỉnh kế hoạch bài giảng để giờ tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn.

+ Đánh giá hoạt động củng cố, hƣớng dẫn tự học ở nhà: Hƣớng dẫn học ở

nhà: đây là một tiểu mục rất quan trọng, sự định hƣớng của giáo viên giúp học

sinh nắm đƣợc cách tự học ở nhà, cách hệ thống lại kiến thức vừa học đồng thời

phát triển kiến thức…

1.5.1. Tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn thành hồ sơ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

môn học

19

1.5. Vai trò của tổ trƣởng chuyên môn trong quản công tác xây dựng hồ sơ

môn học ở trƣờng THPT

Khoản 2 điều 16 trong Điều lệ trƣờng trƣờng trung học ban hành kèm theo

quyết định số 07/2007/QĐ-BGD-ĐT ngày 02-4-2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo

quy định [4]: “Tổ chuyên môn có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch chung của tổ, hƣớng

dẫn xây dựng kế hoạch cá nhân theo kế hoạch chuyên môn, phân phối chƣơng trình

môn học và kế hoạc năm học của nhà trƣờng. Tổ chuyên môn tổ chức bồi dƣỡng

chuyên môn nghiệp vụ, tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy

định của Bộ giáo dục và đào tạo”.

Nhƣ vậy trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học tổ trƣởng chuyên

môn phải thể hiện rõ vai trò của mình nhƣ sau:

- Xác định cơ sở xây dựng kế hoạch: Chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về

nhiệm vụ trọng tâm năm học; quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban

hành kế hoạch thời gian học; quyết định của Uỷ ban Nhân dân tỉnh về kế hoạch thời

gian năm học; chƣơng trình môn học quy định trong chƣơng trình giáo dục cấp

trung học phổ thông. [3]

- Căn cứ kế hoạch năm học của nhà trƣờng và định mức chỉ tiêu nhà trƣờng

giao và tình hình chất lƣợng đội ngũ giáo viên của tổ.

- Tổ trƣởng chuyên môn xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ. Để thực hiện tốt

kế hoạch, tổ trƣởng chuyên môn phải đồng thời xây dựng kế hoạch quản lý công tác

xây dựng hồ sơ môn học và triển khai đến toàn bộ giáo viên.

- Vấn đề trọng tâm là: Xác định mục tiêu kế hoạch: Xây dựng hệ thống hồ sơ

môn học đáp ứng yêu cầu bộ môn, yêu cầu đổi mới phƣơng pháp dạy học.

- Xác định các điều kiện thực hiện kế hoạch: Sách giáo khoa, sách giáo viên,

tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học, mạng Internet, thiết bị dạy học, đối tƣợng học

sinh, đội ngũ giáo viên, thời gian đảm bảo thực hiện hoạch.

Xác định các biện pháp thực hiện kế hoạch.

- Kế hoạch phải đảm bảo yêu cầu: Sát thực tế, có tính khả thi cao.

-

1.5.2. Tổ trưởng chuyên môn tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ môn học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.5.3. Yêu cầu đối với trưởng bộ môn

20

Để phát huy sức mạnh trí tuệ tập thể, trên cơ sở nắm vững năng lực của các

thành viên trong tổ, tổ trƣởng chuyên môn phân công thành nhóm giáo viên tiến

hành xây dựng kế hoạch dạy học bộ môn. Tuy nhiên mỗi giáo viên điều chỉnh cho

phù hợp với đối tƣợng học sinh của lớp mình phụ trách.

Phân công giáo viên có kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn vững vàng, tâm

huyết với nghề, có uy tín với đồng nghiệp giúp đỡ những giáo viên mới vào nghề,

hoặc có khó khăn trong công tác xây dựng kế hoạch bài giảng.

Cá nhân giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch bài giảng theo yêu cầu bộ môn,

tăng cƣờng sinh hoạt nhóm chuyên môn trao đổi nhóm những vấn đề còn băn

khoăn, những bài giảng khó.

- Tổ trƣởng chuyên môn phải là ngƣời am hiểu chƣơng trình môn học, nắm

chắc chuẩn kiến thức, kỹ năng của bộ môn đối với từng lớp học dẫn dắt giáo viên

xây dựng hồ sơ môn học, đáp ứng yêu cầu bộ môn.

- Có khả năng trang bị cho giáo viên kỹ thuật, kỹ năng xây dựng hồ sơ môn

học theo yêu cầu đổi mới với những nội dung cơ bản sau: Lựa chọn thông tin từ các

nguồn tài liệu đảm bảo tính mới, tính vừa sức, đáp ứng chuẩn kiến thức, kỹ năng

của từng môn học; lựa chọn phƣơng pháp, phƣơng tiện phù hợp kiểu bài, đối tƣợng

học sinh và điều kiện cơ sở vật chất nhà trƣờng và năng lực của giáo viên; kỹ năng

ứng dụng các phƣơng tiện hỗ trợ cho hoạt động dạy học…

- Hƣớng dẫn giáo viên các bƣớc tiến hành xây dựng kế hoạch dạy học bộ môn:

Xác định các căn cứ để xây dựng kế hoạch; các biện pháp chính để thực hiện kế

hoạch; điều kiện thực hiện kế hoạch; xác định mục tiêu (Mục tiêu môn học, lớp học

bao gồm mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ - cần lƣu ý lâu nay ngƣời ta thƣờng

chú trọng đến mục tiêu kiến thức, kỹ năng mà coi nhẹ mục tiêu về thái độ); kế

hoạch kiểm tra, đánh giá; kế hoạch thời gian.

- Hƣớng dẫn giáo viên các bƣớc tiến hành xây dựng kế hoạch bài giảng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

21

+ Đọc bài học trong sách giáo khoa, xác định mục tiêu bài giảng, kiến thức

trọng tâm, xác định vị trí của bài trong chƣơng trình từ đó có kế hoạch kế thừa kinh

nghiệm của học sinh để xây dựng kế hoạch bài giảng.

+ Đọc các tài liệu tham khảo liên quan đến bài học nhằm mở rộng kiến thức,

làm mới kiến thức, cập nhật những ứng dụng kiến thức trong thực tế (nếu có).

+ Giải các bài tập liên quan đến kiến thức trong bài giảng, khâu này quan

trọng bởi lẽ trong quá trình giáo viên giải bài tập sẽ phát hiện những khó khăn học

sinh sẽ gặp phải khi vận dụng kiến thức làm bài tập. Trên cơ sở đó, trong giờ lý

thuyết giáo viên định hƣớng đƣợc cho học sinh để quá trình học của học sinh đạt

hiệu quả cao.

+ Tham khảo kế hoạch bài giảng mẫu và định hƣớng hoạt động trong sách

giáo viên, tham khảo ý kiến đồng nghiệp.

+ Lựa chọn các thông tin đƣa vào bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài giảng. Yêu

cầu thông tin chính xác đảm bảo tính mới, phù hợp đối tƣợng.

+ Dự kiến các phƣơng pháp, phƣơng tiện hỗ trợ khi tiến hành dạy học: Khi lựa

chọn phƣơng pháp dạy học cho từng phần từng bài cần phải dựa trên các tiêu chí

sau: Phƣơng pháp dạy học có tƣơng thích với nội dung; phƣơng pháp dạy học có

dựa vào hứng thú, thói quen, kinh nghiệm của học sinh; phƣơng pháp dạy học có

phù hợp với điều kiện dạy học; phƣơng pháp dạy học có tính khả thi; phƣơng pháp

dạy học có thể đạt mục tiêu dạy học.

- Tổ chức hƣớng dẫn sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ khác trong việc biên soạn hồ

sơ môn học: Hƣớng dẫn truy cập mạng Internet, cắt dán lồng ghép hình ảnh, tiếng

trong bài giảng…

- Tổ trƣởng chuyên môn phải phát huy sức mạnh tập thể trong công tác xây

dựng hồ sơ môn học. Xây dựng một số hồ sơ mẫu để mọi ngƣời tham khảo.

- Đúc rút kinh nghiệm thực tế, đƣa ra tiêu chí để thực hiện, triển khai đến tất

cả giáo viên.

- Tổ trƣởng chuyên môn phải gƣơng mẫu trong công tác xây dựng hồ sơ môn

học, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho giáo viên khi họ gặp khó khăn trong chuyên môn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.5.4. Tổ trưởng chuyên môn kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học

22

Đánh giá là một khâu quan trọng trong quản lý. Để đánh giá một giáo viên cần

đánh giá bốn mặt công tác tay nghề, thực hiện quy chế chuyên môn, hồ sơ sƣ phạm,

kết quả giảng dạy. Đánh giá hồ sơ môn học là một nội dung đánh giá hồ sơ sƣ phạm

của giáo viên.

* Mục đích của kiểm tra, đánh giá: Kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ

môn học trƣớc hết là để đánh giá một trong bốn mặt công tác của một giáo viên

đồng thời giúp cho tổ trƣởng chuyên môn thu thông tin từ đó từ đó điều chỉnh hoạt

động quản lý của mình, cá nhân giáo viên tự điều chỉnh công tác xây dựng hồ sơ

môn học của bản thân. Nếu làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá thúc đẩy công tác

xây dựng hồ sơ môn học ngày càng hiệu quả và chất lƣợng.

* Nội dung kiểm tra, đánh giá:

- Về hình thức: Trình bày sạch, đẹp, khoa học dễ sử dụng.

- Về nội dung: Mục tiêu dạy học; nội dung dạy học; phƣơng pháp dạy học; đồ

dùng sử dụng khi dạy học; chuẩn bị của thầy và trò cho giờ học; hoạt động định

hƣớng của thầy và hoạt động thực thi của học sinh; kiểm tra đánh giá sau mỗi giờ

học (kiểm tra kiến thức học sinh, đối chiếu với mục tiêu dự kiến) từ đó rút kinh

nghiệm điều chỉnh hoạt động dạy học, điều chỉnh kế hoạch bài

giảng để giờ tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn.

+ Hƣớng dẫn học ở nhà: Đây là một tiểu mục rất quan trọng, sự định hƣớng

của giáo viên giúp học sinh nắm đƣợc cách tự học ở nhà, cách hệ thống lại kiến

thức vừa học đồng thời phát triển kiến thức…

* Tiến hành kiểm tra, đánh giá: Thƣờng xuyên, công bằng, khoa học, chính

xác. Muốn đạt đƣợc điều đó cần phải có tiêu chí đánh giá khoa học, đáp ứng đƣợc

yêu cầu thực tiễn đồng thời phù hợp với lý luận dạy học.

1.6. Vai trò của hiệu trƣởng trong quản công tác xây dựng Hồ sơ môn học ở

trƣờng THPT

Một trong những nhiệm vụ của hiệu trƣởng đƣợc nêu rõ tại Điểm d, điều 19

Điều lệ trƣờng trung học “Quản lý giáo viên, nhân viên; quản lý chuyên môn, phân

công công tác, kiểm tra, đánh giá, xếp loại giáo viên, nhân viên, thực hiện công tác

khen thƣởng, kỷ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định của nhà nƣớc”.

Theo đó, công tác quản lý hồ sơ môn học bao gồm:

1.6.1. Hiệu trưởng định hướng công tác xây dựng hồ sơ môn học trên cơ sở đổi

mới phương pháp dạy học

1.6.2. Hiệu trưởng tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên xây dựng hồ sơ môn

học, triển khai kế hoạch dạy học trên đối tượng học sinh

1.6.3. Hiệu trưởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chuyên môn, các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

tổ chức trong nhà trường nhằm huy động sức mạnh tập thể

23

- Hiệu trƣởng căn cứ vào thực tiễn đơn vị lựa chọn các môn học tự chọn, các

chủ đề tự chọn nâng cao hoặc bám sát, xây dựng kế hoạch chuyên môn trong toàn

trƣờng. Bám sát kế hoạch chuyên môn, tổ trƣởng chuyên môn chỉ đạo giáo viên xây

dựng kế hoạch dạy học.

Theo Phó thủ tƣớng, Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân:

“Hiệu trƣởng phải là ngƣời đi tiên phong, trả lời câu hỏi đổi mới phƣơng pháp dạy

học nhƣ thế nào để có hiệu quả” [23]. Để làm đƣợc điều đó hiệu trƣởng phải nắm

chắc lý luận dạy học, thực sự am hiểu về công tác đổi mới phƣơng pháp dạy học.

- Phân bổ kinh phí cho hoạt động tổ chuyên môn ngay từ đầu năm học tạo điều

kiện cho tổ có kinh phí phục vụ cho việc mua sắm tài liệu, phƣơng tiện khác hỗ trợ

công tác xây dựng hồ sơ môn học, dạy học nhƣ: Giấy in, bút dạ, bảng từ…

- Trang bị cho các tổ thiết bị cần thiết nhƣ máy tính, máy in. Đầu tƣ kinh phí

mua sắm thiết bị dạy học để sau khi thiết kế kế hoạch bài học giáo viên mới tiến

hành giảng dạy đúng ý đồ khi thiết kế.

- Tạo điều kiện về thời gian để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học.

- Tạo môi trƣờng sƣ phạm thuận lợi để giáo viên có điều kiện học tập nâng cao

trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sƣ phạm.

+ Căn cứ Điều lệ trƣờng trung học, Luật Giáo dục, các văn bản hƣớng dẫn của

ngành, hiệu trƣởng ban hành quy chế hoạt động của cơ quan. Trong đó nêu rõ

nhiệm vụ, quyền lợi, trách nhiệm của từng giáo viên, từng bộ phận nhằm phối hợp

nhịp nhàng các mối quan hệ giữa tổ trƣởng chuyên môn với giáo viên, giữa tổ

trƣởng chuyên môn với nhân viên thƣ viện, giữa giáo viên với giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

CƠ SỞ LÝ LUẬN DẠY HỌC, YÊU CẦU HỒ SƠ MÔN HỌC,

CƠ SỞ VẬT CHẤT, THIẾT BỊ DẠY HỌC…

24

+ Hiệu trƣởng phối hợp với công đoàn nhà trƣờng tổ chức tốt phong trào thi

đua dạy tốt - học tốt tạo động lực thúc đẩy hoạt động dạy học có hiệu quả. Với vai

trò là chủ tịch Hội đồng thi đua khen thƣởng, hiệu trƣởng động viên khen thƣởng

kịp thời những cá nhân có nhiều cố gắng trong công tác xây dựng hồ sơ môn học.

Nhận xét: Trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học, hiệu trƣởng là

ngƣời chỉ đạo, định hƣớng công tác xây dựng hồ sơ môn học theo yêu cầu đổi mới

và điều kiện về mọi mặt để các tổ chuyên môn, giáo viên là tốt công xây dựng hồ sơ

môn học. Hiệu trƣởng gián tiếp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo

viên thông qua tổ trƣởng chuyên môn và chất lƣợng học sinh

Tổ trƣởng chuyên môn là ngƣời quản lý trực tiếp công tác xây dựng hồ sơ môn

học đối với từng giáo viên. Tổ trƣởng chuyên môn thực hiện đầy đủ các chức năng

quản lý đối với mặt công tác này từ khâu xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, tổ chức thực

hiện kế hoạch, trực tiếp làm công tác kiểm tra, đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học.

HIỆU TRƢỞNG

TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN

GIÁO VIÊN HỌC SINH GIÁO VIÊN

Sơ đồ 3: Quan hệ công tác quản lý hồ sơ môn học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

25

Trong phần cơ sở lý luận của luận văn, chúng tôi đã làm sáng tỏ những vấn đề sau:

i) Dạy học là một quá trình trong đó dƣới vai trò chủ đạo của ngƣời thầy (tổ

chức, hƣớng dẫn, điều khiển) ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức hoạt

động nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đề ra.

Tính kế hoạch đƣợc coi là yếu tố quan trọng của quá trình dạy học hiện đại.

ii) Quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, có kế hoạch đến

tập thể giáo viên và học sinh và các lực lƣợng trong và ngoài nhà trƣờng nhằm huy

động họ tham gia, hợp tác, phối hợp trong các hoạt động của nhà trƣờng giúp quá

trình dạy học vận động tối ƣu tới mục tiêu dự kiến. Quản lý nhà trƣờng tập trung

chủ yếu vào quản lý hoạt động dạy học. Trong đó, công tác chuẩn bị hồ sơ giảng

dạy đƣợc coi là trọng tâm hoạt động của giáo viên.

iii) Quản lý hoạt động dạy phải đƣợc tiến hành ở tất cả các khâu: chuẩn bị hồ

sơ môn học, tiến hành dạy học, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy - học.

iiii) Căn cứ vào cơ sở lý luận dạy học để xây dựng hồ sơ môn học bao gồm các

vấn đề trọng tâm: Xây dựng kế hoạch; tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch; kiểm tra,

đánh giá việc thực hiện kế hoạch.

iiiii) Tính chất quản lý hồ sơ môn học cần chú ý: quản lý công tác này vừa

mang tính khoa học, vừa quan tâm đến đặc trƣng sáng tạo của giáo viên; Bản chất

của khâu chuẩn bị hồ sơ môn học là định hƣớng đổi mới phƣơng pháp giáo dục, đáp

ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục.

Kết luận chƣơng 1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

CHƢƠNG 2

26

2.1. Vài nét về trƣờng THPT Bình Yên - Định Hoá - Thái nguyên

Nhà trƣờng đóng ở xã Bình Yên, huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên, cách

trung tâm thành phố Thái Nguyên 50 Km về phía bắc. Trƣờng đƣợc thành lập từ

năm 1987, hiện nay trƣờng có 36 lớp với tổng số 1419 học sinh trong đó có 1089

học sinh THPT, 230 học sinh THCS, 102 học sinh dân tộc nội trú THCS; 100% học

sinh cƣ trú tại xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, 74,1% học sinh là

ngƣời dân tộc thiểu số, điều kiện học tập của học sinh rất hạn chế.

Trong những năm gần đây, nhiệm vụ đổi mới phƣơng pháp dạy học nhằm

nâng cao chất lƣợng dạy - học đƣợc nhà trƣờng quan tâm hàng đầu. Hoạt động dạy -

học đƣợc coi là trọng tâm, chi phối tất cả các hoạt động khác trong nhà trƣờng.

Nhà trƣờng có 24 phòng học, có 05 phòng thực thực hành các môn: Vật lý,

Hoá học, Tin học, có 04 phòng học đa chức năng.

Thiết bị dạy học đƣợc trang bị tƣơng đối đầy đủ: có 95 máy vi tính, có 07 vô

tuyến, 06 đầu VIDEO, 10 máy Projector, 02 máy chiếu vật thể, các thiết bị dùng

chung nhƣ tăng âm, loa đài… đƣợc trang bị đáp ứng yêu cầu phục vụ công tác

giảng dạy và giáo dục. Khu vực văn phòng (khu dành cho Ban giám hiệu, khu hành

chính, khu văn phòng các tổ chuyên môn, văn phòng của các tổ chức Đảng, Đoàn,

Đội, Công đoàn) đƣợc trang bị đủ máy tính nối mạng, tiện dụng trong việc truy cập

thông tin phục vụ công tác quản lý và giảng dạy. Nhà trƣờng xây dựng mạng nội bộ

phục vụ công tác giảng dạy và quản lý.

* Đội ngũ giáo viên trong trƣờng gồm: 69 giáo viên trực tiếp đứng lớp trong

đó có 36 giáo viên dạy giỏi cấp cơ sở, 16 giáo viên giỏi cấp tỉnh. Có 62 giáo viên

đạt trình độ chuẩn; 6 giáo viên trên chuẩn, có 01 chƣa đạt chuẩn. Đội ngũ giáo viên

trẻ cả tuổi đời, tuổi nghề, có ý thức nghề nghiệp, ham học hỏi, cầu tiến bộ. Môi

trƣờng giáo dục lành mạnh, an toàn, thân thiện. Tập thể sƣ phạm đoàn kết, nhất trí.

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ

MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT BÌNH YÊN TỈNH THÁI NGUYÊN

CHI BỘ ĐẢNG

ĐOÀN

CÔNG ĐOÀN

HIỆU TRƢỞNG

THANH NIÊN

P.HIỆU TRƢỞNG

P. HIỆU TRƢỞNG

CHUYÊN MÔN

NỘI CHÍNH

TỔ

HỒ SƠ-

NGHIỆP

VỤ SƢ

PHẠM

TỔ

TỔ

TỔ

TỔ

TỔ

TỔ

TỔ VĂN

CHỦ

TOÁN

HÀNH

LÝ, HOÁ,

SỬ

NGOẠI

CHÍNH

SINH,

ĐỊA

NGỮ

NHIỆM

TIN

QUẢN

CÔNG

GDTC-

GDCD

TRỊ

NGHỆ

QP

CÁC LỚP HỌC SINH

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

27

- Ngoài các tổ chuyên môn theo quy định, nhà trƣờng còn có tổ hồ sơ - nghiệp

vụ sƣ phạm giúp hiệu trƣởng duy trì nề nếp dạy học, xây dựng triển khai kế hoạch

dạy học trong toàn trƣờng, chấn chỉnh hồ sơ chuyên môn của giáo viên và hồ sơ

học sinh.

Sơ đồ 4: Cơ cấu tổ chức của trường THPT Bình Yên

Bảng 1: Chất lượng học sinh tuyển vào lớp đầu cấp thấp thể hiện

ở kết quả khảo sát môn Ngữ văn, Toán đầu năm lớp 10

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Bảng 2: Chất lượng hai mặt giáo dục 3 năm từ 2006-2009

Xếp loại học lực

Xếp loại hạnh kiểm

Số

Tỷ lệ

Năm học

tốt nghiệp

Yếu,

HS

Giỏi Khá TB

Tốt Khá TB Yếu

THPT

kém

6

140

590

450

278

316

108

416

2006-2007 1152

56,6%

0,5% 12,2% 51,2% 36,1% 39,1% 24,1% 27,4% 9,4%

9

209

633

250

576

243

256

26

2007-2008 1101

92,6%

0,8% 19,0% 57,5% 22,7% 52,3% 22,0% 23,3% 2,4

5

225

658

201

632

278

156

23

2008-2009 1089

91,8%

0,5% 20,7% 60,4% 18,5% 58,1% 25,5% 14,3% 2,1%

28

* Chất lượng giáo dục của Nhà trường

Năm học 2006 - 2007 Năm học 2007 - 2008 Năm học 2008 - 2009

Môn học Điểm Điểm Điểm Số HS Số HS Số HS Trên 5,0 Trên 5,0 Trên 5,0

106 111 61 385 397 Ngữ văn 395 26,8% 28,8% 15,4%

11 27 21 385 397 Toán 395 2,7% 7,0% 5,3%

Nhận xét: Với chất lƣợng tuyển lớp đầu cấp thấp, đối tƣợng học sinh chủ yếu

là con nông dân điều kiện học tập còn hạn chế, 74,1% học sinh là ngƣời dân tộc

thiểu số vì thế việc đổi mới phƣơng pháp giảng dạy gặp rất nhiều khó khăn. Tuy

nhiên với sự quyết tâm của tập thể giáo viên, học sinh, ba năm qua chất lƣợng học

sinh không ngừng đƣợc nâng lên.

Nhận xét: Nhìn vào bảng 2 ta thấy chất lƣợng hai mặt giáo dục trong 3 năm

liên tục có sự thay đổi tỷ lệ học sinh khá, tỷ lệ học sinh lên lớp tăng lên; học sinh

chăm, ngoan hơn thể hiện ở chỉ số xếp loại hạnh kiểm khá, tốt tăng đều ở các năm.

2.2.1. Công tác xây dựng kế hoạch

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.2.2. Về công tác tổ chức

29

Tỷ lệ học sinh yếu kém giảm. Tuy nhiên, vấn đề chất lƣợng rất cần đƣợc quan tâm

bởi lẽ so với vùng có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển các chỉ số nêu trên vẫn còn

chênh lệch đáng kể.

2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên

Căn cứ nghị quyết của chi bộ và tình hinh thực tế của đơn vị, hiệu trƣởng xây

dựng kế hoạch hoạt động trong năm học bao gồm các mặt công tác nhƣ: Công tác

xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; công tác tài chính - kế hoạch; công

tác chuyên môn; công tác kiểm tra nội bộ trƣờng học; công tác nhân sự. Trong đó

xác định trọng tâm là công tác dạy học và giáo dục.

Các tổ chức nhƣ Đoàn thanh niên, Công đoàn căn cứ kế hoạch năm học xây

dựng kế hoạch hoạt động cho tổ chức mình. Mọi hoạt động của các tổ chức này đều

nhằm hỗ trợ cho hoạt động chuyên môn đạt hiệu quả.

Kế hoạch chuyên môn định hƣớng theo tinh thần đổi mới, nâng cao chất lƣợng

giáo dục, bám sát theo chƣơng trình do Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành;

Công tác phổ cập giáo dục trung học; công tác xây dựng, bồi dƣỡng đội ngũ giáo

viên; các hoạt động hỗ trợ cho hoạt động dạy học trên lớp; công tác kiểm tra, đánh

giá hoạt động dạy học, đổi mới phƣơng pháp dạy học.

Các tổ chuyên môn căn cứ kế hoạch chung của hiệu trƣởng, kết quả khảo sát

chất lƣợng học sinh đầu năm, xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ trong năm học.

Kế hoạch chuyên môn của tổ đƣợc hiệu trƣởng phê duyệt và phân bổ kinh phí, đầu

tƣ cơ sở vật chất để tổ chuyên môn có đủ điều kiện thực hiện kế hoạch.

Để tổ chức thực hiện có hiệu quả kế hoạch dạy học đã xây dựng, Hiệu trƣởng

phải biên chế đội ngũ giáo viên thành các tổ chuyên môn, sắp xếp công việc cho

từng giáo viên phù hợp với năng lực, yêu cầu công việc. Phân công trách nhiệm đến

từng thành viên trong Nhà trƣờng. Xác định các mối quan hệ chỉ đạo thực hiện, các

mối quan hệ phối hợp để thực hiện kế hoạch điều này thể hiện trong Quy chế làm

việc của Trƣờng - Quy chế dân chủ ở cơ sở.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.2.3. Công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch

30

* Hiệu trưởng trực tiếp chỉ đạo thực hiện chương trình dạy học, cụ thể như sau:

- Chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch: Chỉ đạo khảo sát chất lƣợng học

sinh, bám sát kế hoạch chuyên môn chung của trƣờng, xác định các nguồn lực thực

hiện kế hoạch, chỉ rõ điều kiện thực hiện kế hoạch, có các giải pháp phù hợp thực tế.

- Hiệu trƣởng chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động giảng dạy của giáo

viên: Chỉ đạo theo dõi đôn đốc việc thực hiện chƣơng trình đúng tiến độ, không cắt

xén, dồn ép, đảm bảo đúng chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng môn học.

- Chỉ đạo đánh giá chất lƣợng giờ dạy của giáo viên: Hoạt động kiểm tra, đánh

giá giờ dạy đƣợc chỉ đạo tiến hành thƣờng xuyên dƣới hai hình thức kiểm tra đột

xuất và kiểm tra định kỳ. Nhờ hoạt động kiểm tra đƣợc duy trì thƣờng xuyên nên

giáo viên luôn có tâm thế chuẩn bị bài, tổ chức giảng dạy theo kế hoạch bài giảng

đã chuẩn bị.

Giờ dạy của giáo viên đƣợc đánh giá theo tiêu chí đánh giá do Bộ giáo dục và

Đào tạo ban hành [2].

- Hiệu trƣởng chỉ đạo quản lý công tác chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên. Đây

là nhiệm vụ trọng tâm, tiến hành chỉ đạo theo các bƣớc sau đây:

- Quán triệt giáo viên tăng cƣờng nhận thức tầm quan trọng của công tác chuẩn

bị bài trƣớc khi lên lớp là một trong những yếu tố quyết định chất lƣợng giáo dục.

- Xác định rõ các tiêu chí cụ thể cho việc chuẩn bị bài dạy, chuẩn bị giáo án

phải thể hiện đƣợc hoạt động của thầy - trò hay không, có phân phối thời gian …

- Lấy kiến của các tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn nhằm đánh giá đúng chất lƣợng

công tác chuẩn bị hồ sơ môn học.

- Hiệu trƣởng chỉ đạo tổ chuyên môn quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết

quả học tập của học sinh

+ Quan điểm chỉ đạo: Đổi mới cách kiểm tra đánh giá hƣớng ngƣời học tham

gia vào quá trình đánh giá, đảm bảo chính xác, khách quan công bằng ở khâu đánh

giá. Kết hợp linh hoạt hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan với trắc nghiệm tự

luận giữa kiểm tra viết và kiểm tra vấn đáp, hƣớng cho học sinh biết cách tự kiểm

tra đánh giá.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

31

+ Đề kiểm tra phải bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng bộ môn, đồng

thời phù hợp đối tƣợng, phân hoá đƣợc trình độ học sinh, có câu hỏi mở để phát huy

tính sáng tạo của học sinh. Với các môn khoa học xã hội, học sinh đƣợc bày tỏ

chính kiến trƣớc mỗi vấn đề, qua đó hun đúc tinh thần dân tộc, ý thức trách nhiệm

công dân đối với cộng đồng.

+ Khâu tổ chức kiểm tra: Đối với những bài kiểm tra từ 45 phút trở lên Nhà

trƣờng tiến hành ra đề chung toàn khối, kiểm tra đồng loạt, khâu coi và chấm bài

thực hiện đúng quy chế, khách quan, công bằng.

Trong những năm gần đây do làm tốt khâu kiểm tra, đánh giá thu thông tin

chính xác, tạo động lực cho giáo viên cố gắng, học sinh học tập tốt hơn.

* Hiệu trưởng chỉ đạo xây dựng nề nếp dạy học

Xuất phát từ nhận thức: Nề nếp dạy học mang dấu hiệu đặc trƣng của mặt

quản lý hành chính - sƣ phạm trong trƣờng học, thể hiện tính tổ chức và kỷ luật cao,

nó cũng thể hiện tính tự giác, tinh thần trách nhiệm của mỗi cá nhân trong tập thể.

Nề nếp dạy học có tính ổn định và là nền tảng cho việc nâng cao chất lƣợng dạy

học. Trong nhiều năm, trƣờng THPT Bình Yên luôn chỉ đạo sát sao việc duy trì nề

nếp dạy học cụ thể:

- Nề nếp thực hiện quy chế chuyên môn: Thực hiện dạy học theo phân phối

chƣơng trình do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định và ban hành; thực hiện tốt các

chủ đề giáo dục địa phƣơng; chủ đề dạy học tự chọn….

- Nề nếp thực hiện các văn bản chỉ đạo của ngành về hoạt động dạy học bộ môn.

- Nề nếp chuẩn bị hồ sơ môn học khi lên lớp, ra vào lớp đúng giờ, đảm bảo

thời gian cho tiết dạy.

- Duy trì nề nếp dự giờ thăm lớp vừa để động viên giáo viên, học sinh vừa trực

tiếp đánh giá hoạt động dạy - học trong các giờ dạy.

* Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức các hoạt động bồi dưỡng nâng

cao năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo viên.

Các hoạt động bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm cho giáo viên đƣợc hiệu trƣởng

hết sức chú trọng nhƣ phong trào thi đua dạy tốt - học tốt; tạo điều kiện cho giáo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

32

viên tham gia các lớp tập huấn: Đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, đổi mới cách kiểm

tra đánh giá, tích hợp giáo dục môi trƣờng trong các môn học ngữ văn, sinh học,

hoá học, giáo dục công dân, địa lý, tích hợp giáo dục dân số - sức khoẻ sinh sản vào

các môn sinh học, địa lý, ngữ văn… Khích lệ giáo viên viết đề tài sáng kiến kinh

nghiệm, thƣờng xuyên dự giờ đồng nghiệp để rút kinh nghiệm. Tổ chức thi giáo

viên dạy giỏi, giáo viên sử dụng thiết bị thí nghiệm giỏi; tổ chức hội giảng ứng dụng

công nghệ thông tin trong dạy học. Thƣờng xuyên tổ chức giao lƣu chuyên môn với

các trƣờng có phong trào dạy tốt trong Tỉnh.

* Hiệu trưởng chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch: Công

tác chỉ đạo tổ chuyên môn tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả dạy học và thực hiện

kế hoạch năm học đƣợc hiệu trƣởng nhà trƣờng đặc biệt chú trọng. Ngay từ đầu

năm học, hiệu trƣởng tiến hành xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ trƣờng học. Trên

cơ sở đó các tổ chuyên môn, tổ hồ sơ - nghiệp vụ sƣ phạm lên kế hoạch kiểm tra

trong năm. Lựa chọn lực lƣợng kỉểm tra, thực hiện kế hoạch kiểm tra thƣờng xuyên.

Dựa vào kết quả kiểm tra điều chỉnh hoạt động dạy - học. Nhờ làm tốt mặt công tác

này nên nhà trƣờng đã xây dựng, duy trì tốt nề nếp dạy học đồng thời tạo động lực

cho cả ngƣời dạy và ngƣời học.

* Hiệu trưởng chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học

Trong những năm qua đổi mới phƣơng pháp dạy học là nhiệm vụ thƣờng

xuyên đòi hỏi mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên phục vụ của nhà trƣờng phải nỗ lực,

vƣợt qua khó khăn của Trƣờng, khó khăn trong tâm lý của bản thân. Bởi lẽ những

giờ học thầy giảng, trò nghe và ghi chép đã ăn sâu vào tâm thức mỗi thầy giáo cô

giáo, nay trong mỗi giờ học thầy giáo đóng vai trò hƣớng dẫn, điều khiển hoạt động

nhận thức của học sinh, học sinh chủ động, tích cực chiếm lĩnh tri thức mới. Việc

đổi mới này thể hiện ngay từ khâu chuẩn bị của giáo viên cho mỗi giờ lên lớp. Từ

chỗ giáo án chỉ là bản sao những ý chính trong sách giáo khoa chuyển thành bản kế

hoạch chi tiết cho các hoạt động của học sinh trong giờ học. Từ việc mỗi giờ giảng

thầy chỉ cần truyền thông tin trong sách đến học sinh chuyển sang việc thầy tổ chức

các hoạt động để ngƣời học tự chiếm lĩnh kiến thức. Vì thế việc đổi mới phƣơng

pháp dạy học không thể một sớm một chiều thực hiện đƣợc.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.3.1. Về nhận thức:

33

Nội dung đã chỉ đạo:

- Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy học trong mối quan hệ biện chứng với

mục tiêu, nội dung trong chƣơng trình dạy học.

- Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tiếp cận hoạt động nghiên

cứu nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập; tăng

cƣờng dạy cách tự học, tự nghiên cứu; tạo điều kiện cho học sinh đƣợc thực hành,

tận dụng tối đa kinh nghiệm của học sinh (kế thừa kiến thức đã có) và tạo điều kiện

để thầy - trò hợp tác đồng thời hình thành năng lực tự quản cho học sinh.

- Chỉ đạo tiết kiệm ngân sách để đầu tƣ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học,

phƣơng tiện hiện đại huy động tối đa các nguồn lực phục vụ đổi mới phƣơng pháp.

- Đổi mới cách tổ chức, quản lý để tối ƣu quá trình dạy học: Hiệu trƣởng từ việc

quản lý chƣơng trình ổn định chuyển sang trạng thái quản lý sự thay đổi thể hiện ở chố

số tiết của môn học luôn thay đổi, chƣơng trình dạy học tự chọn thay đổi theo đáp ứng

nhu cầu học tập của học sinh. Trên thực tế hiệu trƣởng chƣa quen với cách quản lý này.

Phỏng vấn trực tiếp, đồng chí Hiệu trƣởng cho biết “Điểm yếu nhất trong công

tác quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT Bình Yên hiện nay là quản lý đổi mới

phƣơng pháp dạy học. khâu đầu tiên thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học.

- Khâu chuẩn bị lên lớp của giáo viên chƣa thực sự có chất lƣợng mà mang

nặng tính chất hành chính. Việc đánh giá công tác chuẩn bị còn gặp nhiều khó khăn,

chƣa khách quan do thiếu tiêu chí đánh giá cụ thể”.

2.3. Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên

Trên thực tế, ở các phƣơng diện khác nhau nhà trƣờng đã và đang triển khai

công tác chuẩn bị hồ sơ dạy học. Căn cứ vào tiêu chuẩn hồ sơ môn học, khảo sát về

các mặt nhận thức, hành vi và kết quả thực tế nhƣ sau:

Khảo sát 69 cán bộ, giáo viên cho kết quả thống kê ở bảng 3

Qua khảo sát cho thấy mức độ nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học rất

khác nhau:

- Đối với kế hoạch môn học (theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo giáo viên

phải lập kế hoạch tuần) thì có tới 43,5% số ngƣời đƣợc hỏi cho là không quan trọng;

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Bảng 3: Kết quả khảo sát nhận thức của giáo viên về hồ sơ môn học

34

46,4% đánh giá là quan trọng chỉ có 10,1% giáo viên cho là rất quan trọng. Điều

này thể hiện rõ trên thực tế xây dựng kế hoạch giảng dạy của giáo viên tại trƣờng.

Hầu hết giáo viên nhận thức, kế hoạch môn học lập để kiểm tra là chủ yếu. Trong

thực tế giảng dạy, ít khi đối chiếu kế hoạch đã xây dựng với thực tế. Nói cách khác, kế

hoạch giảng dạy môn học hiện nay chỉ là hình thức, ít phát huy tác dụng.

- Đánh giá mức độ quan trọng của giáo án: 58,0% số ngƣời đƣợc hỏi cho là rất

quan trọng, 34,8% cho là quan trọng còn 7,2 % cho là không quan trọng. Nhận thức

sự định hƣớng của giáo viên đối với hoạt động học tập của học sinh thể hiện trong

giáo án 62,4% cho là rất quan trọng, 30,4% đánh giá là quan trong, 7,2 % cho là

không quan trọng. Nhƣ vậy hầu hết giáo viên đã nhận thấy vai trò định hƣớng của

giáo viên đối với hoạt động của học sinh trong các giờ học.

Mức độ nhận thức

Nội dung khảo sát TT Rất quan Quan Không trọng trọng quan trọng

32 30 7 Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với 1 hoạt động dạy học 10,1 % 46,4 % 43,5%

Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động 40 24 5

2 của giáo viên và học sinh trong mỗi giờ 58.0% 34,8% 7,2% học trên lớp.

Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định 43 21 5

hƣớng cho hoạt động học tập của học sinh 62,4% 30,4% 7,2% trên lớp.

Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy- trò 61 8 0 3 trong giáo án. 88,4% 11,5% 0%

60 9 Đổi mới PPDH trƣớc hết phải đổi mới 0 4 cách soạn giáo án 87.0% 13,0% 0%

Tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề, bài 37 30 2 5 tập chuyên đề 53,6% 43,5% 2,9%

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.3.2. Điều kiện phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học

35

Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giáo án: 88,4% số ngƣời đƣợc hỏi

cho rằng rất quan trọng, 11,5% cho là quan trọng, nhƣ vậy trong nhận thức mọi giáo

viên đã thống nhất giáo án phải thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giờ học.

Đổi mới phƣơng pháp dạy học trƣớc hết cần phải đổi mới cách soạn giáo án

87,0% cho là rất quan trọng, 13,0% cho là quan trọng.

Nhận thức về tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề, bài tập chuyên đề 53,6% ý

kiến cho là rất quan trọng, 43,5% đánh giá là quan trọng có 2,9% ý kiến cho là

không quan trọng.

* Cơ sở vật chất: Nhà trƣờng đáp ứng cơ sở vật chất, tạo điều kiện cho giáo

viên làm tốt công tác xây dựng hồ sơ môn học. Qua khảo sát 100% giáo viên có ý

kiến đánh giá: Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học đã đáp ứng yêu cầu

đổi mới phƣơng pháp dạy học...

* Về thời gian: Khảo sát 69 giáo viên, có 33,4% giáo viên cho là thiếu thời

gian để xây dựng kế hoạch bài học, 62,3% giáo viên cho rằng đủ thời gian xây dựng

kế hoạch bài giảng, 4,3 % không có ý kiến rõ ràng. Số giáo viên cho là không đủ

thời gian để xây dựng kế hoạch bài giảng tập trung ở các môn: Toán, ngữ văn, giáo

dục công dân, tiếng Anh, một số giáo viên dạy môn vật lý, hoá học.

* Năng lực giáo viên thể hiện qua kết quả khảo sát nhu cầu bồi dƣỡng của giáo

viên thống kê ở bảng 4.

Nhận xét kết quả khảo sát:

- Về kiến thức: Hầu hết giáo viên giảng dạy tại trƣờng đƣợc đào tạo chính quy

tập trung nên có đủ trình độ để dạy bậc THPT. Hạn chế của giáo viên là thiếu kiến

thức thực tế, kiến thức về xã hội. Trên 90,0% giáo viên có nguyện vọng đƣợc bồi

dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn.

- Về phƣơng pháp, kỹ năng: Kết quả khảo sát cho thấy trên 90,0% số giáo viên

đƣợc hỏi có nhu cầu đƣợc bồi dƣỡng các kỹ năng dạy nhƣ: Kỹ năng lựa chọn, kết

hợp các phƣơng pháp trong dạy học; Kỹ năng thông đạt hiệu quả; kỹ năng tổ chức

hoạt động nhóm; Kỹ năng sử dụng đồ dùng dạy; kỹ năng hợp tác...

Bảng 4: Kết quả khảo sát nhận thức về tầm quan trọng và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

nhu cầu bồi dưỡng về kiến thức, kỹ năng

36

Mức độ nhận thức Mức độ cần thiết

Rất Khá Rất Nội dung khảo sát Bình Cần Bình Chƣa quan quan cần thƣờng thiết thƣờng cần trọng trọng Thiết

64 5 59 10 0 0 0 Kiến thức môn học 92,8 % 7,2% 85,5% 14,6%

46 23 46 23 0 0 0 Lý luận dạy học 66,7% 33,3% 66,7% 33,3%

40 24 38 26 5 0 5 Kiến thức về cách tiếp cận

đối tƣợng 58,0% 34,8% 7,2% 55,1% 37,7% 7,2%

41 23 36 28 5 0 5 Kiến thức tổ chức hoạt động

dạy học 59,4% 33,3% 7,2% 52,2% 40,6% 7,2%

20 41 20 41 8 8 Kiến thức về các lĩnh vực có

liên quan 29,0% 59,4% 11,6% 29,0% 59,4% 11,6%

43 18 43 18 8 0 8 Kỹ năng thiết kế kế kế hoạch

dạy học, tài liệu chuyên đề 62,3% 26,1% 11,6% 62,3% 26,1% 11,6%

43 13 13 43 13 13 0 Kỹ năng tiếp cận học sinh 62,3% 18,8% 18,8% 62,3% 18,8% 18,8%

51 13 51 13 5 0 5 Kỹ năng tổ chức các hoạt

động dạy học 73,9% 18,8% 7,3% 73,9% 18,8% 7,3%

49 15 49 15 5 5 Kỹ năng giải quyết các tình

huống trong dạy học 71,1% 21,7% 7,2% 71,1% 21,7% 7,2%

51 18 51 18 0 0 0 Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu 73,9% 26,1% 73,9% 26,1%

48 21 48 21 0 0 0 Kỹ năng tổ chức tự học cho

học sinh 69,6% 30,4% 69,6% 30,4%

51 18 51 18 0 0 0 Kỹ năng hợp tác với đồng nghiệp 73,9% 26,1% 73,9% 26,1%

Từ kết quả điều tra cho thấy vấn đề bồi dƣỡng thƣờng xuyên năng lực giảng

dạy của giáo viên đang trở nên cấp thiết, đặc biệt là các kỹ năng dạy học.

2.3.3. Thực trạng tổ chức chỉ đạo công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường

THPT Bình Yên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.3.4. Thực trạng công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trường THPT Bình Yên

37

- Quan điểm chỉ đạo: giáo viên phải chuẩn bị kế hoạch bài giảng, tài liệu giảng

dạy trƣớc khi lên lớp 2 ngày đƣợc tổ chuyên môn xác nhận. Kế hoạch giảng dạy cần

nêu rõ mục tiêu từng bài học, kiến thức trọng tâm của bài, phƣơng pháp dạy học,

phƣơng tiện dạy học, địa điểm thực hiện kế hoạch.

Nhà trƣờng chƣa ban hành mẫu kế hoạch bài giảng thống nhất, giáo viên xây

dựng kế hoạch bài giảng dựa vào thông tin thu đƣợc sau các đợt tập huấn đổi mới

phƣơng pháp và kinh nghiệm của bản thân.

Tồn tại lớn nhất là nhà trƣờng chƣa tổ chức tập huấn quy trình xây dựng hồ sơ

môn học chung trong toàn trƣờng mà mới chỉ đạo tập huấn theo nhóm chuyên môn

nên công tác xây dựng hồ sơ môn học còn nhiều bất cập cần khắc phục.

* Nhận thức về tầm quan trọng công tác xây dựng kế hoạch

Kết quả khảo sát cho thấy: Trong số 69 giáo viên đƣợc hỏi ý kiến có 43, 5% số

nƣời đƣợc hỏi cho rằng kế hoạch dạy học bộ môn không qua trọng. Điều này chứng

tỏ giáo viên xem nhẹ công tác xây dựng kế hoạch bộ môn. Giáo viên chỉ lập kế

hoạch để sử dụng khi kiểm tra, ít giáo viên thƣờng xuyên sử dụng đến trong quá

trình giảng dạy. Kế hoạch dạy học bộ môn chƣa phát huy đƣợc vai trò của nó.

Chính vì vậy giáo viên chƣa chủ động với những giải pháp nâng cao chất lƣợng dạy

học bộ môn đã nêu trong kế hoạch. Họ thụ động thực hiện kế hoạch dạy học theo

phân phối chƣơng trình do Sở Giáo dục và Đào tạo ban hành.

Ít giáo viên đầu tƣ thời gian, công sức, trí tuệ cho hoạt động xây dựng kế

hoạch dạy học. Kế hoạch dạy học bộ môn đƣợc xây dựng một cách thiếu căn cứ,

thiếu thực tế dẫn đến chất lƣợng chƣa đáp ứng yêu cầu.

* Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch bài giảng

- Quy trình lập kế hoạch bài giảng

+ Với các môn khoa học tự nhiên giáo viên lập kế hoạch bài giảng theo quy

trình sau: Đọc bài học trong sách giáo khoa; đọc các tài liệu tham khảo liên quan

đến bài học; lựa chọn thông tin đƣa vào bài giảng nhằm đạt mục tiêu bài giảng; lập

kế hoạch bài giảng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

38

Một khâu rất quan trọng mà ít giáo viên thực hiên trƣớc khi lập kế hoạch bài

giảng là giải các bài tập. Khâu này rất quan trọng, trên cơ sở thực hiên khâu này

trong giờ lý thuyết giáo viên định hƣớng cho học sinh để quá trình tự học của học

sinh đạt hiệu quả cao.

+ Các môn khoa học xã hội nhân văn: Giáo viên đọc sách giáo khoa, sách giáo

viên rồi soạn bài, rất ít giáo viên tra cứu thông tin trên mạng hay các phƣơng tiện

thông tin khác để cập nhật thông tin phục vụ bài giảng.

- Yêu cầu: Kế hoạch bài giảng [5] thể hiện các phần: Mục tiêu (về kiến thức,

kỹ năng, thái độ); chuẩn bị của Thầy - trò cho bài học; tiến trình lên lớp (Kiểm tra

bài cũ; đặt vấn đề vào bài mới; hoạt động của giáo viên và học sinh, kiến thức cần

đạt, củng cố bài học; hƣớng dẫn tự học ở nhà)

- Đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học

+ Xác định mục tiêu: Do đƣợc trang bị đủ sách giáo viên nên giáo viên không

khó khăn trong việc xác dịnh mục tiêu bài giảng. Tuy nhiên mục tiêu về kiến thức

thƣờng chỉ đƣợc dừng ở mức 3 (theo 8 mức của Blom) mục tiêu về thái độ nhiều

giáo viên chƣa quan tâm thích đáng. Trong nhiều bài giảng giáo viên chƣa khai thác

triệt để cơ hội giáo dục thái độ.

+ Xác định kiến thức trọng tâm: nhiều giáo viên lúng túng khi xác định kiến

thức trọng tâm nên khi xây dựng kế hoạch bài giảng còn dàn trải, và thực thi kế

hoạch trên lớp luôn thiếu thời gian.

+ Phần chuẩn bị của thầy - trò đƣợc nêu rất sơ sài, hình thức bởi lẽ kế hoạch

bài giảng phải đƣợc xây dựng trƣớc một tuần giáo viên mới có cơ hội thông báo sự

chuẩn bị này đến học sinh; hoặc phải đƣợc nêu ở cuối bài giảng trƣớc để học sinh

kịp thời nắm bắt và chuẩn bị.

- Phần tiến trình lên lớp, ở mục ổn định tổ chức lớp giáo viên có kế hoạch

nhƣng rất ít khi thực hiện (điều này thể hiện khi lãnh đạo nhà trƣờng kiểm tra đột

xuất sĩ số học sinh rất ít giáo viên nắm đƣợc). Mục kiểm tra bài cũ, chuẩn bị cho bài

mới hầu hết giáo viên chỉ lập kế hoạch kiểm tra bài cũ đánh giá, cho điểm; Trong

giáo án không thể hiện sự kiểm tra của giáo viên đối với sự chuẩn bị bài của học sinh.

Chính vì thế học sinh chƣa tích cực chuẩn bị cho học bài mới trƣớc khi đến lớp.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

39

- Phần hoạt động của giáo viên và học sinh trong thực hiện kế hoạch bài giảng:

+ Kế hoạch bài giảng đã thể hiện đƣợc hoạt động của thầy - trò, kiến thức cần

đạt. Song chƣa thể hiện sự phát huy tính tích cực của học sinh do chƣa có kế hoạch

kế thừa kinh nghiệm, kiến thức sẵn có của học sinh.

+ Kế hoạch bài giảng chƣa có hệ thống câu hỏi hợp lý: hầu hết là những câu

hỏi vụn vặt, tốn thời gian, ít câu hỏi mang tính khái quát….

+Trong kế hoạch bài giảng ít thể hiện sự linh hoạt phối hợp các phƣơng pháp

khi giáo viên tiến hành kế khoạch này trên lớp.

- Phần củng cố bài, hƣớng dẫn học sinh tự học: Các hoạt động củng cố, luyện

tập đƣợc giáo viên thể hiện rõ trong kế hoạch nhằm đánh giá nhận thức của học sinh

sau khi thực hiện kế hoạch bài giảng. Phần hƣớng dẫn học sinh tự học mang nặng

tính hình thức, giáo viên chƣa có định hƣớng cho học sinh tự học ở nhà. Đây là

điểm rất yếu trong công tác xây dựng kế hoạch bài giảng của hầu hết giáo viên.

- Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác xây dựng kế hoạch

bài giảng và tiến hành dạy học trên lớp:

“Bài giảng điện tử” phải đƣợc xây dụng công phu gồm sự phối hợp giữa kênh

chữ và kênh hình, lời nói của ngƣời dạy. Kế hoạch bài giảng nêu rõ mục đích yêu

cầu, thể hiện các hoạt động của thầy và trò, hƣớng dẫn học sinh tự học - học sinh có

thể tự học không cần sự có mặt của thầy giáo. “Bài giảng điện tử” có hiệu quả cao

với đối tƣợng ngƣời học là ngƣời lớn học theo hình thức giáo dục từ xa, giáo dục

thƣờng xuyên, có thể nói là ít có hiệu quả dạy học trên lớp học ở trƣờng phổ thông.

Kết quả khảo sát cho thấy: 100% giáo viên đã ứng dụng công nghệ thông tin

và thiết bị điện tử vào dạy học (tuy chất lƣợng khác nhau). Với ƣu điểm nổi bật của

loại bài giảng này là hình ảnh đẹp, sinh động, lƣợng thông tin đƣa vào bài giảng

tăng đáng kể so với kiểu bài dạy truyền thống. Những nội dung khó diễn đạt bằng

lời nói khi sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ, giáo viên dễ dàng đƣa thông tin đến học

sinh. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, đã bộc lộ những nhƣợc điểm nhƣ sau:

+ Bài giảng quá lạm dụng các thiết bị dạy học dẫn đến vai trò của ngƣời giáo

viên bị lu mờ. Bài giảng nhiều lúc trở thành các đoạn phim ngắn. Học sinh tiếp thu

2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trường

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

THPT Bình Yên

40

bài thụ động không đáp ứng yêu cầu dạy học tích cực, giờ học không còn sôi nổi rất

ít có sự trao đổi hai chiều giữa thầy và trò.

+ Có những bài giảng chỉ có các trang trình chiếu, không có mục đích yêu cầu,

không hƣớng dẫn, thuyết minh các hoạt động của thầy, của trò dẫn đến giáo viên dạy tùy

hứng, không xác định đƣợc trọng tâm bài giảng vì thế chất lƣợng giờ dạy không cao.

+ Loại bài đƣợc đánh giá là phù hợp nhất với dạy học ở trƣờng trung học phổ

thông và đƣợc nhiều giáo viên sử dụng là: sau khi lập kế hoạch bài giảng, dựa vào

mục đích yêu cầu, các hoạt động của thầy- trò, giáo viên soạn các trang trình chiếu.

Loại bài giảng này có những ƣu điểm nổi bật đó là thể hiện đƣợc đầy đủ ý đồ của

ngƣời dạy, xác định rõ nội dung bài giảng, việc làm của thầy, của trò. Hạn chế của

loại bài giảng này là soạn xong để lâu mới dạy giáo viên sẽ lúng túng trong sự phối

hợp giữa giảng bài và trình chiếu.

Nhƣ vậy phong trào ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trƣờng đang diễn

ra mạnh mẽ, tuy nhiên thiếu tính đồng bộ, nhất quán, chất lƣợng chƣa cao đòi hỏi

cần phải có định hƣớng khắc phục.

* Thực trạng công tác chuẩn bị tài liệu cho sinh hoạt chuyên đề, các hoạt động

hỗ trợ học tập

Về tài liệu phục vụ hoạt động chuyên đề, chƣa có mẫu thống nhất nên giáo

viên soạn tài liệu chủ yếu theo mẫu sau:

- Mục tiêu chuyên đề

- Điều kiện thực hiện: Cơ sở vật chất, tài chính; nguồn nhân lực; chuẩn bị của

giáo viên, học sinh để thực hiện thành công chuyên đề

- Tiến trình buổi sinh hoạt: lập theo thứ tự tuyến tính từ trên xuống.

- Tổng kết, đánh giá, dặn dò.

Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của hồ sơ môn học đối với chất lƣợng dạy học

nên nhà trƣờng chú trọng kiểm tra công tác xây dựng hồ sơ môn học. Năm 2004 đã

thành lập Tổ hồ sơ - nghiệp vụ sƣ phạm hoạt động dƣới sự điều hành của phó hiệu

để nâng cao chất lượng hồ sơ môn

học cần có tiêu chí đánh giá cụ thể, khoa học công bố công khai để mọi người

thực hiện.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Tóm lại:

41

trƣởng phụ trách chuyên môn. Trong quy chế làm việc của nhà trƣờng quy định:

“Tổ hồ sơ có nhiệm vụ giúp phó hiệu trƣởng phụ trách chuyên môn điều hành hoạt

động chuyên môn trong nhà trƣờng, chấn chỉnh hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ

sƣ phạm của giáo viên theo sát mục tiêu đổi mới phƣơng pháp, nâng cao chất lƣợng

dạy học”.

- Xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra, đánh giá hồ sơ môn học gồm: Các quy

định về hành chính khi tiến hành kiểm tra.

- Về nội dung kiểm tra: Kiểm tra kế hoạch giảng dạy của giáo viên, kế hoạch

bài giảng, sổ chủ nhiệm, sổ ghi điểm, lịch báo giảng, kế hoạch giáo dục ngoài giờ

lên lớp…Tổ trƣởng chuyên môn kiểm tra thƣờng xuyên hàng tuần trƣớc khi giáo

viên lên lớp giảng dạy; kiểm tra đột xuất.

- Kết quả xếp loại hồ sơ là một nội dung đánh giá công chức, đánh giá thi đua.

Nhìn chung vấn đề đánh giá hồ sơ môn học tại nhà trƣờng hiện nay còn nhiều

bất cập do thiếu tiêu chí đánh giá khoa học, kết quả đánh giá mang tính chất chủ

quan dựa vào kinh nghiệm của ngƣời kiểm tra. Qua khảo sát ý kiến tập thể cán bộ,

giáo viên có 100% ý kiến đƣợc hỏi cho rằng

Mặc dù thực trạng công tác xât dựng hồ sơ môn học đã phát huy tính

sáng tạo ở phần lớn giáo viên, nhƣng đối với giáo viên trẻ công tác này đối với họ

còn thiếu kinh nghiệm, hoặc do năng lực hạn chế. Giáo viên tre còn lúng túng khi

xây dựng hồ sơ môn học theo phƣơng pháp mới, đặc biệt chƣa thể hiện ý tƣởng phát

triển năng lực tự học cho học sinh.

- Giáo viên tự xây dựng hồ sơ môn học, có tính cá nhân cao, ít trao đổi với

đồng nghiệp, việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm còn hạn chế chứng tỏ năng lực hợp

tác còn yếu.

- Có một số giáo viên xem nhẹ công tác xây dựng hồ sơ môn học, hoặc chuẩn

bị chiếu lệ, đối phó với các cấp quản lý. Chất lƣợng dạy của những giáo viên này

phản ánh rõ kết quả của quá trình chuẩn bị hồ sơ môn học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

42

- Giáo viên cần đƣợc bồi dƣỡng thêm các kỹ năng dạy học, nhất là kỹ năng

xây dựng hồ sơ môn học, kỹ năng lựa chọn kết hợp các phƣơng pháp trong dạy học,

kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

- Hoạt động quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học mang nặng tính chất

hành chính, hình thức, chƣa đi sâu vào quản lý chất lƣợng.

Có thể nói thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học tại trƣờng

trung học phổ thông Bình Yên trong những năm qua còn bộc lộ những tồn tại đòi

hỏi có hệ thống các biện pháp quản lý đồng bộ để nâng cao chất lƣợng quản lý công

tác xây dựng hồ sơ môn học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

3.1.1. Đảm bảo tính mục đích

3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với lý luận

3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Biện pháp 1

CHƢƠNG 3

43

3.1. Nguyên tắc trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

Bất kỳ hoạt động nào cúng phải đảm bảo tính mục đích, các biện pháp quản lý

công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm bảo mục đích nâng cao chất lƣợng hồ

sơ môn học, đáp ứng yêu cầu dạy học trong giai đoạn hiện nay.

Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm đƣợc xây

dựng trên cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học, đồng thời đảm bảo tính phù

hợp với thực tiễn. Tính thực tiễn của các biện pháp phải thể hiện rõ: Phù hợp năng

lực giáo viên; phù hợp với với mục tiêu giáo dục trung học; phù hợp đặc điểm môn

học; phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất hiện có của nhà trƣờng nhƣng đồng thời

phù hợp với thực tiễn quản lý hoạt động dạy học tại các nhà trƣờng THPT.

Xuất phát từ cơ sở lý luận đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn do vậy các biện

pháp quản lý hoạt động xây dựng hồ sơ môn học đảm bảo tính khả thi cao.

Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học phải đảm bảo đem lại

hiệu quả thiết thực cho hoạt động quản lý là nâng cao chất lƣợng hồ sơ môn học

góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

3.2. Các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học

: Nâng cao nhận thức của giáo viên về hoạt động dạy học, vai

trò của hồ sơ môn học trong dạy học

* Mục đích của biện pháp này là giúp giáo viên nắm đƣợc cơ sở lý luận của

hoạt động dạy - học, các yêu cầu khoa học, từ đó giáo viên có cơ sở lý luận xây

dựng hồ sơ môn học có chất lƣợng đáp ứng yêu cầu đổi mới trong dạy học.

ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC XÂY DỰNG

HỒ SƠ MÔN HỌC Ở TRƢỜNG THPT

Bước 1:

Bước 2:

Bước 3:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Biện pháp 2

44

* Nội dung và quy trình thực hiện gồm các bước:

Mời giảng viên đại học thực hiện chuyên đề “Lý luận dạy học” giúp

giáo viên hiểu rõ: Khái niệm quá trình dạy học; bản chất quá trình dạy học; các

thành tố cấu trúc của quá trình dạy học; vai trò của giáo viên đối với hoạt động dạy;

các điều kiện để hoạt động dạy học đạt hiệu quả; bản chất hoạt động học và vai trò

quyết định của học sinh trong hoạt động học tập. Trên cơ sở nắm vững lý luận dạy

học giáo viên có cơ sở lý thuyết để thiết kế, xây dựng hồ sơ môn học phù hợp với lý

luận và thực tiễn.

Học viên (là giáo viên THPT) xây dựng bài giảng mẫu, bao gồm việc

chuẩn bị hồ sơ môn học.

Giới thiệu một số tài liệu, hồ sơ có liên quan đến một bài giảng cụ thể.

* Điều kiện thực hiện

- Nhà trƣờng cung cấp dữ liệu (tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên…) cho

hoạt động chuẩn bị của giáo viên.

- Có chỉ dẫn cụ thể từng bƣớc cho giáo viên

- Tạo môi trƣờng sinh hoạt chuyên môn thuận lợi phù hợp với điều kiện cụ thể

của giáo viên.

: Tập huấn quy trình, chuẩn bị hồ sơ môn học

* Mục đích của biện pháp nhằm trang bị cho giáo viên kỹ năng xây dựng hồ

sơ môn học theo yêu cầu đổi mới.

* Nội dung và quy trình

- Bƣớc 1: Hƣớng dẫn cho giáo viên cách chọn lọc khai thác thông tin trong các

nguồn tài liệu. Thông tin phải đảm bảo tính mới, tính vừa sức, phù hợp với nội dung

dạy học.

- Bƣớc 2: Hƣớng dẫn sử dụng phƣơng tiện hỗ trợ khác trong việc biên soạn hồ

sơ môn học cụ thể:

+ Hƣớng dẫn sử dụng phần mềm PowerPoint và các phần mềm khác để soạn

bài giảng điện tử. Khi soạn giảng giáo án điện tử cần lƣu ý nội dung thông tin trình

chiếu, mẫu chữ, màu sắc, hình ảnh, âm thanh cần thiết lồng vào trong bài giảng…

1

2

- Nhiệm vụ đƣợc giao: Dạy môn………………..dạy lớp…………………….

- Công tác kiêm nhiệm………………………………………………………..

Ví dụ:

I. Cơ sở xây dựng kế hoạch

1.Chỉ thị nhiệm vụ năm học và các văn bản hƣớng dẫn về giảng dạy bộ môn, định mức chỉ

tiêu đƣợc giao.

2. Đặc điểm tình hình

a. Chất lƣợng học sinh

b. Điều kiện đảm bảo cho dạy học:

c. Thuận lợi, khó khăn

c

. Thuận lợi:

c

. Khó khăn:

II. Phƣơng hƣớng, nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu về các mặt hoạt động

- Giảng dạy lí thuyết

- Tổ chức thực hành, thí nghiệm: Giúp các em chủ động tích cực trong thực hành, biết vận dụng

lí thuyết vào thực tế.

- Tổ chức tham quan ngoại khoá

- Phụ đạo học sinh yếu kém

- Kiểm tra, đánh giá công bằng nghiêm túc.

- Chỉ tiêu phấn đấu

+ Tỉ lệ lên lớp thẳng

+ Tỉ lệ học sinh giỏi

III. Các biện pháp chính

1. Duy trì sĩ số học sinh.

2. Tự học, tự bồi dƣỡng nâng cao trình độ tay nghề.

3. Nâng cao chất lƣợng giáo dục, giáo dục đạo đức cho học sinh, liên hệ thực tế đời sống.

4. Tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo đúng qui chế.

5. Phối hợp với các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng.

IV. Điều kiện đảm bảo thực hiện kế hoạch

1.Về sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy bộ môn

2. Thời gian

3. Tài chính

4. Phối hợp với các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng.

V. Kế hoạch chƣơng bài

Phƣơng

Tên

PP

Tiết theo

Mục tiêu

Kiến thức

tiện, các

Điều

Tháng

chƣơng,

Số tiết

dạy

PPCT

cần đạt

trọng tâm

vấn đề cần

chỉnh

Tên bài

học

chú ý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

45

+ Hƣớng dẫn cho giáo viên sử dụng một số phần mềm chuyên dụng trong dạy học.

+ Hƣớng dẫn sử dụng mạng Internet, máy tính, máy chiếu vật thể.

Bƣớc 3: Xây dựng (dự thảo) tiêu chí về hồ sơ môn học.

Bƣớc 4: Tập huấn các buớc xây dựng hồ sơ môn học.

+ Biên soạn kế hoạch dạy học bộ môn theo mẫu:

KẾ HOẠCH DẠY HỌC BỘ MÔN

I.Mục tiêu

II. Chuẩn bị của thầy và trò

III.

Phương pháp, phương tiện

IV.Tiến trình lên lớp

3,….

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Ngày soạn: ..................... Tiết theo PPCT

Ngày lên lớp:.................. Tên bài

1. Kiến thức

2. Kỹ năng

3. Tƣ duy, thái độ

1.Thầy

2. Trò

1. Dự kiến phƣơng pháp: Các phƣơng pháp lựa chọn phải đảm bảo: phù hợp với kiểu

bài, bộ môn, phƣơng tiện hiện có, trình độ của giáo viên và học sinh.

2. Phƣơng tiện hỗ trợ: Đồ dùng dạy học, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, máy tính,

đèn projector, máy chiếu vật thể….

:

1. Kiểm tra sĩ số

Lớp:…………… vắng:……………………….………..………………………..

Lớp:…………….vắng:……………………………………….…………………

2.Kiểm tra bài cũ: (nội dung, đối tƣợng) với mục đích đánh giá, cho điểm học sinh,

nhắc lại kiến thức đã học có liên quan đến bài giảng,đặt vấn đề vào bài…

3. Chia học sinh thành nhóm (nếu cần)

4.Các hoạt động học tập

Hoạt động

Định hƣớng

Yêu cầu đối

Nội dung

(Thời gian)

của giáo viên

với học sinh

cần đạt

1,…. ( 5 phút)

Có thể là hệ thống câu hỏi,

các câu lệnh

2,…. ( 10 phút)

5. Củng cố, hƣớng dẫn học sinh tự học ở nhà

- Hoạt động củng cố vừa để củng cố kiến thức, vừa để đánh giá mức độ nhận thức

của học sinh từ đó có điều chỉnh phù hợp.

- Các yêu cầu học bài cũ; giáo viên đƣa ra nội dung cốt lõi của bài trên cơ sở đó

hƣớng dẫn học sinh phát triển khắc sâu kiến thức.

-Yêu cầu chuẩn bị cho bài tiếp theo

6. Tự rút kinh nghiệm qua giờ dạy

46

+ Ví dụ kế hoạch bài giảng

Biện pháp 3:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Nội dung

47

- Về hình thức trình bày: Không quy định cứng nhắc, giáo viên lựa chọn hình

thức sao cho đảm bảo tính thẩm mỹ, khoa học, tiện lợi khi sử dụng hoặc đồng

nghiệp tham khảo. Kế hoạch bài giảng có thể đóng thành quyển (viết tay), kẹp thành

kẹp (đánh máy), các tài liệu hỗ trợ cho kế hoạch bài giảng nhƣ phiếu học tập, phiếu

trắc nghiệm, phiếu hƣớng dẫn thực hành… có thể đính kèm. Toàn bộ hồ sơ để trong

một cặp.

- Lấy ý kiến của giáo viên giỏi, có kinh nghiệm trong giảng dạy và giáo dục

góp ý xây dựng, hoàn thiện mẫu hồ sơ.

Bƣớc 5: Xin ý kiến chuyên gia: Đội ngũ chuyên gia là những tổ trƣởng chuyên

môn, giáo viên giỏi, chuyên viên phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo

Tỉnh Thái Nguyên, lãnh đạo các trƣờng trung học phổ thông trong tỉnh Thái Nguyên.

- Mời chuyên gia đến trƣờng dạy thử nghiệm theo cách thiết kế bài giảng mới

để giáo viên học tập.

- Xây dựng một số giáo án mẫu để mọi ngƣời tham khảo (xin xem phụ lục từ

trang….đến trang……).

Bƣớc 6: Đƣa ra tiêu chí để thực hiện, triển khai đến tất cả giáo viên.

* Điều kiện thực hiện biện pháp

- Đội ngũ cán bộ, giáo viên nhận thức đầy đủ về vai trò của hồ sơ môn học đối

với hoạt động dạy - học.

- Có đội ngũ chuyên gia: Có trình độ chuyên môn giỏi, nghiệp vụ sƣ phạm

vững vàng, có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và phƣơng tiện hiện đại hỗ

trợ công tác xây dựng hồ sơ môn học.

- Đảm bảo các điều kiện về thời gian, cơ sở vật chât, tài chính.

Ví dụ: Kế hoạch bài giảng (Phụ lục từ 61 - 79)

Tạo điều kiện để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học

* Mục đích của biện pháp là tạo điều kiện để giáo viên có điều kiện về mọi mặt

để xây dựng hồ sơ môn học nhằm phát huy tối đa năng lực sƣ phạm của giáo viên.

* : Cung cấp đủ tài liệu theo quy định, tài liệu chuyên khảo, tham

khảo, tài liệu chuyên đề cho từng giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

48

+ Đầu năm học các tổ chuyên môn cùng nhân viên thƣ viện liên hệ với công ty sách

thiết bị trƣờng học, các của hàng sách để lấy danh mục sách tham khảo, tài liệu hiện có.

+ Tổ chức để giáo viên lựa chọn tài liệu theo yêu cầu môn học: danh mục sách

tham khảo, tài liệu tham khảo đƣợc đƣa đến các tổ, giáo viên đăng kí theo nhu cầu

cá nhân, phù hợp với bộ môn, lớp đang dạy.

+ Yêu cầu tài liệu mới, mỗi giáo viên có đầy đủ tài liệu phục vụ cho cả cấp

học để tiện lợi khi sử dụng hoặc có sự thay đổi phân công chuyên môn.

- Tổ chức thảo luận theo nhóm giáo viên (theo môn học) để giáo viên chia sẻ

với nhau về thông tin, kinh nghiệm….tạo điều kiện giáo viên giỏi giúp giáo viên

yếu, thành lập thƣ viện bài giảng dùng chung cho toàn trƣờng. Hoạt động này giúp

cho mỗi giáo viên có điều kiện chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp. Trong

hoạt động này cần lƣu ý tránh hiện tƣợng cóp nhặt hồ sơ của ngƣời khác dẫn đến

tình trạng hồ sơ môn học không sát đối tƣợng học sinh.

- Thống nhất về mặt chuyên môn trƣớc những vấn đề, nội dung khó. Hoạt

động này giúp cho những giáo viên mới vào nghề chƣa có kinh nghiệm trong dạy

học hoặc những giáo viên có năng lực hạn chế có điều kiện học tập đòng thời phát

huy trí tuệ tập thể trong công tác xây dựng hồ sơ môn học.

- Tổ chức giao lƣu chuyên môn với các đơn vị trƣờng có bề dày thành tích

trong dạy học, đặc biệt tiếp cận với bài giảng điện tử. Hoạt động này cần phải tổ

chức thƣờng xuyên, cũng có thể mời chuyên gia sƣ phạm lên trƣờng tập huấn cách

soạn bài giảng theo yêu cầu đổi mới.

- Thƣờng xuyên mở chuyên đề đổi mới phƣơng pháp trong dạy học để giáo

viên có điều kiện rèn kỹ năng, bộc lộ bản thân

- Trang bị hệ thống máy tính, các phƣơng tiện hỗ trợ giáo viên xây dựng hồ sơ

môn học, phƣơng tiện hỗ trợ giảng dạy - thực hành hồ sơ môn học trên đối tƣợng

học sinh cụ thể.

- Mỗi tổ chuyên môn đều có văn phòng sạch sẽ, thoáng mát, có máy tính nối

mạng Internet. Giáo viên có thể xây dựng kế hoạch bài giảng, tra cứu thông tin, sƣu

tầm tài liệu phục vụ cho công tác này ngay tại văn phòng của tổ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Biện pháp 4:

49

- Có phòng học bộ môn để giáo viên có điều kiện thử nghiệm kế hoạch bài

giảng thực hành hoặc thí nghiệm minh hoạ, ví dụ minh hoạ trƣớc khi tiến hành dạy

học. Trên cơ sở đó có thể điều chỉnh kế hoạch bài giảng cho phù hợp với điều kiện

thực hiện kế hoạch bài giảng trƣớc đối tƣợng học sinh.

- Đẩy mạnh hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học vì công

nghệ thông tin là phƣơng tiện rút ngắn khoảng cách vùng miền nhanh nhất. Công

nghệ thông tin hỗ trợ giáo viên trong công tác xây dựng hồ sơ môn học, đồng thời

hỗ trợ giáo viên khi dạy học, góp phần tạo nên sự hấp dẫn trong mỗi giờ giảng.

- Tạo điều kiện về thời gian cho giáo viên. Nếu bố trí phân công giáo viên dạy

một khối, số lƣợng giáo án phải soạn sẽ giảm, kế hoạch dạy học bộ môn chỉ phải lập

cho một khối; thời khoá biểu sắp xếp khoa học vừa để có lợi cho ngƣời học vừa để

giáo viên có ngày nghỉ dạy để soạn bài. Nhƣ vậy giáo viên có thời gian đầu tƣ cho

công tác xây dựng hồ sơ môn học.

* Điều kiện thực hiện

- Về đội ngũ: Cần có đội ngũ đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu. Có nhân viên

thƣ viện, có kỹ thật viên máy tính

- Nhà trƣờng thực hiện tự chủ về tài chính, ngay đầu năm học giao kinh phí đến

các tổ chuyên môn để Tổ chủ động mua đủ sách tham khảo, tài liệu theo yêu cầu.

- Xây dựng môi trƣờng nhà trƣờng thân thiện, đồng nghiệp thân ái, sẵn sàng

giúp đỡ lẫn nhau. Môi trƣờng tốt sẽ phát huy cao độ sức mạnh tập thể, tạo điều kiện

cho mỗi cá nhân phấn đấu trƣởng thành hơn.

- Đảm bảo kinh phí, cơ sở vật chất phục vụ các buổi sinh hoạt chuyên đề.

Tổ chức kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi

đua khen thƣởng

* Mục đích của biện pháp: Làm cho giáo viên hiểu rõ hồ sơ môn học là kết

tinh trí tuệ, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm, là sản phẩm mang dấu ấn cá nhân là

kết quả của lao động sƣ phạm sáng tạo của ngƣời giáo viên. Khắc phục tình trạng

hồ sơ môn học là hình thức là bản sao ý chính của bài học trong sách giáo khoa;

tránh tình trạng cóp nhặt hồ sơ ngƣời khác dẫn đến không phù hợp đối tƣợng học

sinh, không phù hợp với phƣơng tiện hỗ trợ giảng dạy và khả năng của giáo viên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

50

Thông qua hoạt động kiểm tra, đánh giá nhằm thu thông tin ngƣợc về công tác

xây dựng hồ sơ môn học. Từ đó giúp cho tổ chuyên môn, hiệu trƣởng nhà trƣờng

phát huy những ƣu điểm, khắc phục nhƣợc điểm để công tác xây dựng hồ sơ môn

học ngày càng tốt hơn.

* Nội dung, quy trình thực hiện biện pháp

Bƣớc 1: Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá chất lƣợng hồ sơ môn học

- Tiêu chí đánh giá kế hoạch dạy học bộ môn: Đánh giá việc xác định căn cứ

để xây dựng kế hoạch; điều kiện thực hiện kế hoạch; các chỉ tiêu phấn đấu; các biện

pháp thực hiện kế hoạch; kế hoạch chi tiết có đảm bảo đạt mục đích kế hoạch và có

tính khả thi.

- Tiêu chí đánh giá kế hoạch bài giảng (giáo án)

Các chuẩn Yêu cầu

Hình thức Soạn đúng mẫu, trình bày sạch, đẹp, khoa học, tiện dụng.

Xác định đúng, đầy đủ mục tiêu bài giảng theo các mức ở cả ba mặt: Mục tiêu Kiến thức, kỹ năng, tƣ duy và thái độ, xác định rõ kiến thức trọng tâm.

+ Thầy: Chuẩn bị kế hoạch bài giảng, phƣơng tiện phục vụ giảng

dạy và học tập tại lớp học; xác định đặc điểm đối tƣợng học sinh

Chuẩn bị của khi học bài: Trình độ, tâm lý. Giao nhiệm vụ cho học sinh, chỉ

Thầy và trò nguồn tài liệu, định hƣớng tiếp cận để học sinh chuẩn bị trƣớc khi

học bài mới,

+ Trò: Chuẩn bị cho bài học theo các yêu cầu của giáo viên.

Kết cấu bài soạn chặt chẽ, rõ ràng, khoa học, phân phối thời gian Bố cục cho từng phần, từng hoạt động hợp lý.

Đầy đủ nội dung, kiến thức cơ bản chính xác hệ thống, phù hợp Nội dung với đối tƣợng học sinh.

Lựa chọn, phối hợp các phƣơng pháp hợp lý, phù hợp với khả

năng, hứng thú, kinh nghiệm của đối tƣợng học sinh; phù hợp với

Phƣơng pháp phƣơng tiện thực hiện; phù hợp với trình độ giáo viên; phù hợp

với kiểu bài, môn học đồng thời có khả năng cao nhất đạt mục

tiêu đề ra.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

51

Các chuẩn Yêu cầu

Các hoạt động trong giờ học phải đƣợc giáo viên hoạch định rõ

Thiết kế các ràng: Mục tiêu cần đạt, phƣơng pháp tiếp cận, thực hiên trên tài

hoạt động liệu, phƣơng tiện nào, định hƣớng của giáo viên trong từng hoạt

động. Phƣơng tiện hỗ trợ từng hoạt động.

Liên hệ Đảm bảo tính giáo dục, liên hệ thực tế, đảm bảo tính tích hợp

thực tế trong giáo dục (nếu có) tránh áp đặt, tùy tiện.

+ Kiểm tra, đánh giá đầu giờ học: Kiểm tra bài cũ, kiểm tra sự

chuẩn bị của học sinh cho bài mới.

Kế hoạch + Kiểm tra trong giờ học: Đánh giá mức độ học tập của học sinh

đánh giá từng phần hoặc sự chuẩn bị bài của học sinh.

+ Kiểm tra, đánh giá cuối giờ học: Đánh giá mức độ đạt mục tiêu

sau giờ học

Đối với bài Các trang trình chiếu đảm bảo truyền tải nội dung, phƣơng pháp

giảng có ứng dạy học, đảm bảo tính mô phạm, mỹ quan.

dụng công - Không lạm dụng các hiệu ứng của phần mềm PowerPoint và các

nghệ thông tin phần mềm hỗ trợ khác.

Bƣớc 2: Thành lập hội đồng thẩm định tiêu chí (mời các chuyên gia)

Bƣớc 3: Tiến hành kiểm tra, đánh giá hồ sơ môn học

- Kế hoạch đánh giá hồ sơ môn học: Xây dựng ngay từ đầu năm học, chia

thành từng đợt, có thể gắn với kiểm tra toàn diện giáo viên, kiểm tra theo đơn vị tổ,

kiểm tra đồng loạt trong toàn trƣờng.

- Tổ chức lực lƣợng kiểm tra: Tổ trƣởng, tổ phó chuyên môn, có thể phối hợp

với tổ hồ sơ nghiệp vụ sƣ phạm.

- Yêu cầu kiểm tra: Đánh giá chính xác, khách quan, công bằng. Trong quá

trình kiểm tra phải có biên bản ghi nhớ, không nên phê trực tiếp vào hồ sơ môn học.

- Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá: Kết quả kiểm tra phải đƣợc thông tin kịp

thời đến cá nhân giáo viên đƣợc kiểm tra để họ điều chỉnh công tác xây dựng hồ sơ

môn học; thông tin kịp thời đến nhà quản lý để điều chỉnh hoạt động quản lý công

tác xây dựng hồ sơ môn học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

52

Kết quả đánh giá phải đƣợc dùng để đánh giá thi đua đối với giáo viên; đánh

giá xếp loại công chức, viên chức;

Bƣớc 4: Giới thiệu nhân rộng hồ sơ chất lƣợng tốt: Sau kiểm tra những hồ sơ chất

lƣợng tốt phải đƣợc đƣa vào thƣ viện của nhà trƣờng để mọi ngƣời cùng tham khảo

Bƣớc 5: Phối hợp với các tổ chức làm tốt công tác thi đua khen thƣởng:

Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: "Thi đua là yêu nƣớc, yêu nƣớc thì phải thi

đua, những ngƣời thi đua là những ngƣời yêu nƣớc". Với tinh thần nhƣ vậy, mỗi

ngƣời hăng hái thực hiện nhiệm vụ của mình.

- Thực chất phong trào thi đua là thực hiện một trong những biện pháp tâm lý-

xã hội trong quản lý nhằm động viên kích thích tinh thần đối tƣợng bị quản lý.

Trong mỗi cá nhân có "cái tôi" luôn muốn khẳng định vị trí vai trò của mình trong

tập thể, các phong trào thi đua là “mảnh đất tốt” cho cái tôi bộc lộ.

- Ngay từ đầu năm học tổ trƣởng chuyên môn cùng với Ban chấp hành Công

đoàn dự thảo tiêu chí thi đua. Trong tiêu chí thi đua nêu rõ “chiến sĩ thi đua cơ sở

phải có hồ sơ chuyên môn xếp loại tốt”. Mục đích gắn quy chế chuyên môn vào tiêu

chí thi đua khiến cho mọi giáo viên thực hiện quy chế chuyên môn với tinh thần

thoải mái, hăng hái, phấn khởi - ở đây phƣơng pháp quản lý hành chính trong dạy

học đã đƣợc mềm hóa.

- Dự thảo tiêu chí thi đua đƣợc đem ra hội nghị cán bộ, công chức, viên chức

thảo luận. Mọi ngƣời góp ý xây dựng để hoàn thiện tiêu chí. Khi tiêu chí thi đua

đƣợc thông qua mỗi cán bộ, công chức, viên chức đều cảm thấy đó là ý chí, nguyện

vọng của mình.

- Các cá nhân đăng ký thi đua từ đầu năm học.

- Để bình xét thi đua công bằng, chính xác, cần tiến hành theo dõi hoạt động

của giáo viên theo phƣơng thức 3 bên: Ban giám hiệu, tổ hành chính - quản trị, tổ

chuyên môn. Giao ban đầu tuần các bộ phận theo dõi gửi kết quả đến trƣởng ban thi

đua. Tổ trƣởng các tổ dự giao ban nắm bắt tình hình thông báo lại đến tổ viên để họ

kịp thời phát huy ƣu điểm, khắc phục nhƣợc điểm.

- Gắn liền với công tác thi đua là chế độ khen thƣởng, khen thƣởng là một

hình thức biểu hiện của phƣơng pháp kinh tế trong quản lý giáo dục nhằm mục đích

động viên, khuyến khích mọi ngƣời làm việc tốt hơn.

.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

53

+ Tổng kết mỗi đợt thi đua có đánh giá xếp loại chính xác, công bằng, dân chủ

có phần thƣởng xứng đáng, kịp thời động viên giáo viên có thành tích trong công

tác xây dựng hồ sơ môn học.

+ Phối hợp với Đoàn thanh niên khen thƣởng những giáo viên thuộc đối tƣợng

là đoàn viên có hồ sơ môn học tốt. Nhân rộng hồ sơ có chất lƣợng trong chi đoàn

giáo viên.

+ Phối hợp với Công đoàn khen thƣởng những công đoàn viên có hồ sơ

chuyên môn chất lƣợng cao.

+ Đề nghị Hội đồng thi đua khen thƣởng nhà trƣờng khen thƣởng những giáo

viên có hồ sơ chuyên môn tốt.

+ Đề nghị hội cha mẹ học sinh tặng quà động viên giáo viên có hồ sơ môn học tốt.

* Điều kiện thực hiện

- Có đội ngũ chuyên gia sƣ phạm giỏi.

- Tổ trƣởng chuyên môn có trình độ chuyên môn giỏi, tâm huyết với nghề, có

uy tín với đồng nghiệp.

- Hiệu trƣởng điều hành mối quan hệ phối hợp giữa tổ trƣởng chuyên môn,

Ban kiểm tra nội bộ trƣờng học, Hội đồng thi đua khen thƣởng, tổ hồ sơ -nghiệp vụ

sƣ phạm.

- Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá công bằng, hợp lý.

3.3. Khảo nghiệm các biện pháp

* Mục đích khảo nghiệm

Chúng tôi tiến hành khảo nghiệm nhằm kiểm tra tính đúng đắn, tính khả thi

của các biện pháp quản lý của tổ trƣởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ

sơ môn học.

* Đối tượng khảo nghiệm

Chúng tôi tiến hành khảo nghiệm thông qua việc trƣng cầu ý kiến của các

chuyên gia là các ông bà tổ trƣởng, tổ phó tổ chuyên môn, các ông bà hiệu trƣởng,

phó hiệu trƣởng nhà trƣờng ở các trƣờng THPT tỉnh Thái nguyên, chuyên viên

phòng Giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên.

Bảng 5: Kết quả trưng cầu ý kiến khảo nghiệm các biện pháp quản lý của tổ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

trưởng chuyên môn đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

%

%

%

%

%

%

54

* Phương pháp khảo nghiệm

- Trƣng cầu ý kiến chuyên gia.

- Trƣng cầu ý kiến của giáo viên giỏi có kinh nghiệm trong giảng dạy.

- Trƣng cầu ý kiến của cán bộ quản lý các trƣờng THPT.

- Trƣng cầu ý kiến của chuyên viên Phòng Giáo dục trung học- Sở Giáo dục

và Đào Tạo Thái Nguyên.

* Kết quả khảo nghiệm

Chúng tôi sử dụng mẫu phiếu M3 để trƣng cầu ý kiến, kết quả thu đƣợc thể

hiện ở số liệu trong bảng 5.

Mức độ Mức độ

Cần Không Rất khả Không Rất cần Khả thi Biện pháp quản lý thiết cần thiết thi khả thi

SL SL SL SL SL SL

1. Nâng cao nhận

thức của giáo viên về

hoạt động dạy học, 17 85 3 15 0 0 16 80 4 20 0 0

vai trò của hồ sơ môn

học trong dạy học.

2. Bồi dƣỡng, tập

huấn quy trình, các 18 90 2 10 0 0 16 80 4 20 0 buớc xây dụng hồ sơ

môn học

3. Tạo điều kiện để

giáo viên biên soạn 19 95 1 5 0 0 16 80 4 20 0 0 giáo án và tài liệu

giảng dạy

4. Tổ chức kiểm tra

đánh giá sản phẩm, 15 75 5 25 0 0 15 75 5 25 0 0 kết hợp biện pháp thi

đua khen thƣởng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

55

Phân tích số liệu ở bảng 5 chúng tôi có nhận xét sau đây:

* Về mức độ cần thiết

Cả 4 biện pháp đề xuất đều đƣợc đánh giá ở mức độ rất cần thiết cao. Có trên

75% cán bộ quản lý đƣợc hỏi cho ý kiến rằng các biện pháp quản lý công tác xây

dựng hồ sơ môn học là rất cần thiết. Còn lại các cán bộ quản lý đƣợc hỏi đều cho ý

kiến là các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là cần thiết. Không

có ý kiến nào cho rằng không cần thiết. Điều này cho thấy, những ngƣời đƣợc hỏi ý

kiến đều cho rằng bốn biện pháp mà chúng tôi đƣa ra là rất cần thiết để áp dụng vào

việc quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng trung học phổ thông trong

giai đoạn hiện nay.

* Về tính khả thi

Cả 4 biện pháp đề xuất đều đƣợc đánh giá có tính khả thi cao. Có trên 75%

cán bộ quản lý đƣợc hỏi cho ý kiến rằng các biện pháp quản lý công tác xây

dựng hồ sơ môn học là rất khả thi. Còn lại các cán bộ quản lý đƣợc hỏi đều cho ý

kiến là các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học là khả thi.

Không có ý kiến nào cho rằng không khả thi. Điều này cho thấy, những ngƣời

đƣợc hỏi ý kiến đều cho rằng bốn biện pháp mà chúng tôi đƣa ra là rất khả thi có

thể áp dụng vào việc quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học trong giai đoạn

hiện nay.

Nhƣ vậy, kết quả khảo nghiệm đối với chuyên gia và cán bộ quản lý các

trƣờng THPT, chuyên viên phòng giáo dục trung học Sở Giáo dục và Đào tạo Thái

Nguyên đã phản ánh ý nghĩa rất thiết thực của các biện pháp quản lý công tác xây

dựng hồ sơ môn học. Kết quả này cũng đã nói lên sự nhận thức theo chiều hƣớng

tốt đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học. Việc quản lí công tác xây dựng hồ sơ

môn học theo 4 biện pháp quản lý nêu trên là rất cấp thiết và khả thi.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

56

1. Trên cơ sơ nghiên cứ lý luận và khảo sát thực trạng, chúng tôi đã xây dựng

đƣợc bốn biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học gồm các biện pháp:

Nâng cao nhận thức của giáo viên về vai trò của hồ sơ môn học trong dạy học; quy

trình xây dụng hồ sơ môn học; điều kiện để giáo viên biên soạn giáo án và tài liệu

giảng dạy; kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi đua khen thƣởng.

2. Các biện pháp trên có mối quan hệ thống nhất, biện chứng cần phải đƣợc

tiến hành đồng bộ. Làm tốt biện pháp tác động nhận thức tạo tiền đề cho thực hiện

các biện pháp còn lại.

3. Bốn biện pháp đã đƣợc khảo nghiệm và đƣợc đánh giá có tính khả thi cao.

Đây là điều kiện thuận lợi để các nhà trƣờng quan tâm, phát huy, áp dụng vào thực

tiễn quản lý, tổ chức thực hiện công tác xây dựng hồ sơ môn học.

Kết luận chƣơng 3

1.1.

1.2.

1.3.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1.4.

57

1. Kết luận

Hoạt động dạy học - giáo dục là hoạt động chủ yếu trong nhà trƣờng. Yếu

tố quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học là năng lực của ngƣời giáo viên. Năng

lực dạy học của ngƣời giáo viên biểu hiện ở năng lực chuẩn bị, tổ chức dạy học,

kiểm tra đánh giá. Đặc biệt là năng lực tự nghiên cứu của giáo viên. Năng lực của

mỗi giáo viên đƣợc thể hiện trong quá trình chuyển hoá sƣ phạm - quá trình chuyển

hoá tri thức khoa học thành tri thức dạy học.

Để hoạt động dạy học - giáo dục trong trƣờng trung học phổ thông đạt chất

lƣợng và hiệu quả, đòi hỏi công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên phải

đƣợc tiến hành một cách khoa học đáp ứng yêu cầu đổi mới, phù hợp với đối tƣợng

học sinh và điều kiện dạy học.

Hồ sơ môn học có vai trò quyết định sự thành công của việc đổi mới

phƣơng pháp dạy học trong từng giờ học, kế hoạch bài giảng phải đƣợc chuẩn bị

chu đáo, có tính khả thi cao giờ giảng mới thành công. Quản lý công tác xây dựng

hồ sơ môn học là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến

tới đối tƣợng, khách thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao chất lƣợng hồ sơ

môn học góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

Thực trạng quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học ở trƣờng THPT

Bình Yên trong những năm qua có nhiếu điểm tốt, có tác dụng nâng cao chất lƣợng

dạy - học; Công tác xây dựng hồ sơ môn học của giáo viên trở thành nề nếp, thói

quen tốt tuy nhiên trong quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học t còn bộc lộ

những tồn tại đòi hỏi có hệ thống các biện pháp quản lý đồng bộ để nâng cao chất

lƣợng hồ sơ môn học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học.

Để nâng cao chất lƣợng hồ sơ môn học cần phải thực hiện đồng bộ các

biện pháp quản lý sau:

Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của giáo viên về hoạt động dạy học, vai trò

của hồ sơ môn học trong dạy học.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1.5.

2.1. Đối với Chính phủ

2.2. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo

2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.4. Đối với các nhà trường

58

Biện pháp 2: Tập huấn quy trình xây dụng hồ sơ môn học.

Biện pháp 3: Tạo điều kiện để giáo viên xây dựng hồ sơ môn học.

Biện pháp 4: Tổ chức kiểm tra đánh giá sản phẩm, kết hợp công tác thi đua

khen thƣởng.

Tính khả thi của bốn biện pháp quản lý của tổ trƣởng chuyên môn với công

tác xây dựng hồ sơ môn học đã đƣợc khảo nghiệm, kết quả khảo nghiệm đã phản ánh

ý nghĩa rất thiết thực của các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học.

2. Một số khuyến nghị

Có chính sách ƣu tiên cho giáo viên công tác lâu dài tại miền núi, vùng có điều

kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

- Cần tạo điều kiện để giáo viên có thời gian chuẩn bị hồ sơ môn học bằng

cách giảm số tiết dạy trên tuần.

- Cần tăng số tiết cho chức danh tổ trƣởng chuyên môn để họ có đủ thời gian

làm công tác quản lý tổ.

- Cần có thêm các văn bản chỉ đạo, hƣớng dẫn công tác xây dựng hồ sơ môn

học cụ thể hơn.

- Cần tiếp tục nghiên cứu, triển khai các biện pháp quản lý công tác xây dựng

hồ sơ môn học trên phạm vi toàn tỉnh.

- Tăng cƣờng hơn nữa công tác thanh kiểm tra hồ sơ môn học.

- Cán bộ quản lý, giáo viên cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn nữa về tầm

quan trọng của hồ sơ môn học đối với việc nâng cao chất lƣợng dạy - học.

- Triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học;

tạo điều kiện về tài chính, cơ sở vật chất phục vụ công tác xây dựng hồ sơ môn học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

59

1. Nguyễn Ngọc Bảo, Trần Kiểm (2005), Lý luận dạy học ở trường trung học cơ sở,

NXBĐHSP.

2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2001), Công văn quy định đánh giá xếp loại giờ dạy số

10227/ THPT ngày 11 tháng 9 năm 2001.

3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Chương trình giáo dục cấp THPT ban hành

kèm theo quyết định số 16/2006QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006.

4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Điều lệ trường phổ thông, Ban hành kèm theo

quyết định số 07/ 2007/ BGDĐT

5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Tài liệu bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục

triển khai chương trình, SGK trường THPT năm 2005-2006.

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện hội nghị BCHTW 2 khóa VIII. 6.

Nguyễn Văn Hộ, Đặng Quốc Bảo (2004), Khái lược về khoa học quản lý, ĐHSP. 7.

Đặng Thành Hƣng (2002), Dạy học hiện đại lý luận, biện pháp, kỹ thuật, NXB 8.

ĐHQG Hà Nội.

9. Trần Kiểm (1997), Khoa học quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thực tiễn.

10. Nguyễn Hữu Lƣợng (2002), Dạy và học hợp quy luật hoạt động trí óc,

NXBVHTT, Hà Nội.

11. NXB Lao Động (2005), Hà Nội, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục.

12. Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt (1988), Giáo dục học, Hà Nội.

13. Phạm Hồng Quang, Đề cương bài giảng Lý luận dạy học dùng cho học viên

cao học.

14. Phạm Hồng Quang (2003), Tổ chức dạy học cho học sinh dân tộc, miền núi,

NXB Đại học Sƣ phạm.

15. Phạm Hồng Quang (2005), "Vấn đề xây dựng kế hoạch bài giảng ở đại học",

Tạp chí Giáo dục (số 106).

16. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái nguyên (2000), Công văn số 1060/TTrGD -

THPT về việc quy định hồ sơ chuyên môn.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

60

17. Trung tâm Từ điển Ngôn ngữ Hà Nội, Việt Nam (1992), Từ điển Tiếng Việt.

18. Nguyễn Thị Tính, Kế hoạch Bài giảng quản lý chuyên môn trong các nhà trường

19. Nguyễn Cảnh Toàn, Phát huy việc tự học ở trƣờng phổ thông http://www.chungta.net.

20. Trƣờng cán bộ quản lý, Viện khoa học giáo dục (1994), Cơ sở lý luận của

khoa học quản lý giáo dục.

21. Phạm Hữu Tòng (2007), Dạy học vật lý ở trường phổ thông theo định hướng

phát triển hoạt động học tích cực, tự chủ, sáng tạo và tư duy khoa học, NXB

Đại học Sƣ phạm.

22. Nguyễn Cảnh Toàn (chủ biên), Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng, Vũ Văn Tảo.

Học và dạy cách học, NXB Đại học Sƣ phạm.

23. Đổi mới PPDH: Chấm dứt hoàn toàn Đọc - Chép http://www.xã luan.com).

24. Paul Ramsden: Learning to teach in HigheEducation. Reutledge London.

I. Mục tiêu bài học

II Phương tiện thực hiện

III Cách thức tiến hành

IV. Tiến trình dạy học

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn



61

Phụ lục 1

Tiết 45.46 (văn 12 chương trình nâng cao)

Ngày soạn: …………..., Ngày dạy ………………

1. Kiến thức: Cảm nhận đƣợc vẻ đẹp, chất thơ của cảnh sắc thiên nhiên xứ

Huế, đặc biệt là sông Hƣơng; thấy bề dày lịch sử, bề dày văn hóa của Huế và những

nét duyên dáng riêng của tâm hồn con ngƣời vùng đất cố đô; nét đặc sắc của nghệ

thuật và phong cách nghệ thuật của kí Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng.

2. Kĩ năng: Đọc hiểu theo thể loại.

3. Thái độ: Bồi dƣỡng tình yêu, sự trân trọng với vẻ đẹp tâm hồn con ngƣời và

quê hƣơng, đất nƣớc.

.

Sách giáo khoa, sách giáo viên, máy chiếu Projector, máy chiếu vật thể, mạng

Internet, Tài liệu Bồi dƣỡng giáo viên Thực hiện chƣơng trình Sách giáo khoa 12 THPT

năm 2008, Tƣ liệu văn học 12 và các tài liệu liên quan...

.

Sử dụng kết hợp các phƣơng pháp: Nêu vấn đề, giảng bình, đàm thoại kết hợp

với trao đổi, thảo luận, thực hành...

1. Ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ

- Ổn định tổ chức:............................................................................

- Kiểm tra bài cũ: (5 ) Những biểu hiện cụ thể của phong lấy ví

dụ phân tích làm rõ của nét riêng trong lựa chọn, xử lí đề tài của nhà văn, nhà thơ

AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?

cách văn học,

PHỤ LỤC

I. 1.



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.Văn bản

62

2. Giới thiệu bài mới

Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt

Tìm hiểu chung (25 phút) Vài nét về tác giả (10 phút)

- Sinh 1937 tại thành phố Huế (quê gốc ? Qua phần tiểu dẫn, em hãy gthiệu làng Bích Khê - Triệu Long - Triệu Phong đôi nét về Hoàng Phủ Ngọc Tường - Quảng Trị)

- 1960, tốt nghiệp khóa I trƣờng ĐHSP

Sài Gòn, 1964 nhận bằng cử nhân triết

ĐH Văn khoa Huế; từ 1960-1966, dạy

học ở Quốc Học Huế

- 1966 - 1975, thoát li lên chiến khu,

tham gia cuộc kc chống Mĩ.

- Ông từng là Tổng thƣ kí Hội Văn học

nghệ thuật Trị Thiên - Huế, chủ tịch

Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên,

Tổng biên tập tạp chí Sông Hƣơng,

Cửa Việt.

- Một số tác phẩm: Ngôi sao trên đỉnh Phu ?Nét nổi bật trong sáng tác của tác Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ai đã đặt tên giả là gì cho dòng sông?, Ngọn núi ảo ảnh...

- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất

trí tuệ và trữ tình, giữa nghị luận sắc

bén với tƣ duy đa chiều của vốn kiến

thức sâu rộng, lối viết hƣớng nội, say

đắm, tài hoa.

Năm 2007, ông đã vinh dự đƣợc

trao tặng Giải thƣởng Nhà nƣớc về văn

học nghệ thuật.

( 15 phút )

- Thể loại bút kí ? Văn bản thuộc thể loại nào, hoàn - Bài kí đƣợc viết ở Huế 4.1.1981, in cảnh sáng tác và vị trí của đoạn trích trong tập Ai đã đặt tên cho dòng sông?

- Đoạn trích nằm ở phần một và lời kết

của toàn tác phẩm.

1. Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh

sắc thiên nhiên (28 phút)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn



63

Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt

? Tại sao, tác giả thường chọn thể loại

này khi sáng tác

- Bút kí gần với báo chí, gần nhất với

h.thực của đời sống, "tôi có thể nói tùy

thích những gì đang diễn ra trong tâm

hồn trải nghiệm đẹp và cả những khổ

đau nữa"; "Với Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng

viết là lẽ sống và là cách để ông nói

lên sự thật cuộc đời.

? Cảm nhận chung của em khi tìm hiểu

đoạn trích

- Vẻ đẹp của sông Hƣơng và sông Hƣơng

dƣới cái nhìn, sự khám phá đa chiều

của Hoàng Phủ Ngọc Tƣờng. Sông Hƣơng

là biểu tƣợng của tcả những gì là vẻ

đẹp của cảnh và ngƣời đất đế đô.

II. Đọc hiểu (55 phút)

? Tại sao nói sông Hương là vẻ đẹp

của cảnh và người đất đế đô

- Sông Hƣơng gắn liền với Huế nét ?Vì sao nói "sông Hương là thuộc về

độc đáo và lí thú trong cách thể hiện của một thành phố duy nhất

tác giả.

- Khi đi qua giữa lòng Trƣờng Sơn: ? Dòng sông qua lăng kính của nhà văn + rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn được miêu tả, khắc họa như thế nào + mãnh liệt qua ghềnh thác

+ cuộn xoáy nhƣ cơn lốc

+ dịu dàng, say đắm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn



64

Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt

? Nhà văn đã sử dụng biện pháp nghệ

thuật nào và gíá trị biểu đạt của nó

Bằng nghệ thuật so sánh, nhân hóa,

liên tƣởng, tgiả đã đem đến cho ngƣời

đọc vẻ đẹp của sông Hƣơng nơi thƣợng

nguồn: "bản trƣờng ca rừng già", "cô

gái Di gan phóng khoáng và man dại" -

"bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và

trong sáng".

? Hình ảnh so sánh sông Hương với

bản trường ca rừng già, cô gái Di gan + Cái nhìn mới mẻ, độc đáo của nhà gợi lên trong em điều gì văn về một nửa ít ngƣời biết đến của

sông Hƣơng.

Chúng ta đến với cái mạnh mẽ, đắm say

của sông Hƣơng phía thƣợng nguồn

bằng tâm hồn rào rạt nhạy cảm, liên

tƣởng tự do, bây giờ cùng với dòng

sông, ta xuôi về hạ lƣu

? Rừng già Trường Sơn không chỉ tạo

nên vẻ đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng và

man dại mà nó còn tạo ra vẻ đẹp khác

của sông Hương, đó là gì

- Rừng già Trƣờng Sơn làm thuần tính

của dòng sông thiếu nữ, chế ngự bản

năng của nó để nó trở thành ngƣời mẹ

phù sa của một vùng văn hóa châu thổ

kinh thành cổ.

?"Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình...

hoa dại", cho ta biết điều gì về sông - Sông Hƣơng phía trung lƣu, hạ lƣu: Hương trước khi về đến đồng bằng Vẻ đẹp đa chiều đầy biến ảo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn



65

Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt

+ Trƣớc khi về đến đồng bằng, sông

Hƣơng trải qua một thủy trình đầy gian

truân, thử thách

+ Hình ảnh ẩn dụ "ngƣời gái đẹp" -

dòng sông đƣợc đánh thức

* Chuyển dòng một cách liên tục, uốn

mình theo những đƣờng cong, mềm nhƣ

tấm lụa; trôi giữa hai dãy đồi sừng sững

nhƣ thành quách với những điểm cao

đột ngột.

* Vẻ đẹp đa màu mà biến ảo

* Vẻ đẹp "trầm mặc", nhƣ triết lí, cổ thi

khi chảy dƣới chân rừng thông u tịch...

trong âm hƣởng của tiếng chuông chùa

Thiên Mụ

* Vẻ đẹp "vui tƣơi" khi đi qua những

bãi bờ xanh biếc

* Vẻ đẹp "mơ màng sƣơng khói", khi

rời xa dần thành phố.

? Để làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương

giữa thiên nhiên ngoại ô Huế, tác giả đã

sử dụng biện pháp nghệ thuật nào Tác giả vừa kể, vừa tả - chủ yếu gợi

tả, làm nổi bật vẻ riêng của sông Hƣơng

trong cái nhìn tinh tế, lãng mạn - dòng

sông nhƣ đang trên đƣờng kiếm tìm

ngƣời tình nhân đích thực của mình trong

câu chuyện tình yêu đẹp nhƣ cổ tích.

? Dòng sông khi chảy trong thành phố

qua cái nhìn của nhà văn có gì đặc biệt - Dòng sông khi qua thành phố Huế

+ Hình ảnh "chiếc cầu trắng... non" - sắc

màu của chiếc cầu, ánh sáng của bầu trời,

có nét dịu dàng của cô gái Huế.

+ Dòng sông mền hẳn đi nhƣ một tiếng

"vâng" không nói ra của tình yêu

+ Trôi đi chậm, thực chậm... yên tĩnh



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.

66

Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt

? Hãy chỉ ra những biện pháp nghệ thuật + Nghệ thuật so sánh mở rộng với sông

được nhà văn sử dụng và phân tích để Xen, Đa nuýp để thấy sự tương đồng của

làm rõ gíá trị biểu đạt của chúng những dòng sông chảy qua giữa lòng thủ

đô, thành phố, so với Nhê va để lắng

nghe nhịp chậm buồn bâng khuâng, và

vấn vương, và chút lẳng lơ, kín đáo ngập

ngừng khi dòng sông xuôi ra biển cả.

? Dòng sông được tái hiện trong tình

cảm như thế nào của tác giả

Dòng sông có lúc êm ả, hiền hòa, có khi Tình cảm đƣợc mô tả bằng tình cảm

phóng khoáng và man dại, lúc lại dịu thiết tha với Huế với vốn văn hóa phong

dàng và trí tuệ, có khi biến ảo, khi thì phú và vốn từ ngữ giàu có, đậm chất thơ

vui tƣơi, khi nhƣ mặt hồ yên tĩnh. của tác giả.

Sông Hƣơng dƣới góc nhìn văn hóa,

sự kiện lịch sử (20 phút)

- Trong Dƣ địa chí nó có tên Linh Giang ? Tại sao nói sông Hương là "dòng sông - Dòng sông ấy là điểm tựa, bảo vệ biên của thời gian ngân vang, của sử viết.." thùy xa xôi thời Đại Việt

- Thế kỉ XVIII, nó vẻ vang soi bóng kinh

thành Phú Xuân gắn liền với ngƣời anh

hùng Nguyễn Huệ.

- Thế kỉ XIX, nó sống với lịch sử bi

tráng của dân tộc với máu của những

cuộc khởi nghĩa.

- Đi vào thời của cách mạng tháng Tám

bằng những chiến công rung chuyển



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn



67

Hoạt động của giáo viên và học sinh Yêu cầu cần đạt

- Nó chứng kiến cuộc nổi dậy tổng tiến

công tết Mậu Thân 1968.

Sông Hƣơng gắn liền với lịch sử của

Huế của dân tộc - nó đã "sống hết thế kỉ

quang vinh với nhiệm vụ lịch sử của nó".

Trang sử thi đƣợc viết giữa màu cỏ lá xanh

biếc. Phải chăng sử thi mà trữ tình, bản

anh hùng ca mà vẫn dịu dàng tƣơi mát. - Dòng sông Hƣơng là dòng sông của ? Sông Hương không chỉ mang vẻ đẹp thơ ca nhạc họa. của cảnh sắc thiên nhiên, lịch sử mà nó “Con sông dùng dằng, con sông không còn được tái hiện ở góc độ nào chảy Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”

+ Thay màu thực bất ngờ

+ Từ tha thiết mơ màng chợt nhiên

hùng tráng

+ Từ nỗi quan hoài vạn cổ trong thơ bà

Huyện Thanh quan đột khởi thành sức

mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ

Tố Hữu

+Sông Hƣơng rất Kiều trong cái nhìn

của Tố Hữu

Mỗi nhà thơ có khám phá riêng về

sông Hƣơng.

- Sông giống nhƣ tài nữ đánh đàn - liên

tƣởng rất phong phú của nhà văn xuất

phát từ độ nhạy về thẩm âm, hiểu biết

sâu sắc về âm nhạc Huế

? Theo tác giả, nền âm nhạc cổ điển + Từ những liên tƣởng nét tƣơng đồng Huế được hình thành từ đâu giữa cảnh sắc thiên nhiên trong thơ

Nguyễn Du và tính cách nàng Kiều với

cảnh và ngƣời nơi sông Hƣơng núi Ngự,

tác giả nhớ tới Nguyễn Du đã bao năm

lênh đênh trên quãng sông này, với

phiến trăng sầu... bản đàn đi suốt đời

Kiều và ảnh hƣởng của Tứ Đại Cảnh.

3. Tổng kết (7 phút)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

V. Tự rút kinh nghiệm sau giờ dạy:

68

Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt

- Nghệ thuật:

+ Liên tƣởng, tƣởng tƣợng phong phú,

câu văn giàu hả, sử dụng nhiều biện

pháp tu từ.

+ Kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ,

chủ quan và khách quan

? Điều gì đã tạo nên sức hấp dẫn và sức sống của bài kí

+ Sức hấp dẫn của cái tôi (tình yêu của

nhà văn với sông Hƣơng là qúa trình

dâng tặng, khám phá và hoàn thiện

chính mình.)

- Nội dung: Sông Hƣơng với vẻ đẹp,

chất thơ mang cả bề dày lịch sử, văn

hóa của Huế và tâm hồn con ngƣời đất

cố đô.

3. Củng cố

? Cách giải thích tên sông, đặt tiêu đề và k.thúc bằng một câu hỏi, gợi lên điều gì

4. Hướng dẫn học sinh học bài: Viết đoạn văn ngắn về bài kí Ai đã đặt tên cho

dòng sông.

Sau khi soạn xong kế hoạch bài giảng giáo viên chuyển sang trang trình chiếu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

69

Trang chủ trong trình chiếu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

70

Trong quá trình thực hiện dạy trên lớp giáo viên cần phối hợp nhịp nhàng

giữa nói, trình chiếu, ghi bảng (nếu cần) trang chủ đƣợc liên kết với các trang:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

73

Ngoài những trang trình chiếu ở trên, còn có những trang liên kết minh họa vẻ

đẹp sông Hƣơng qua những hình ảnh sông Hƣơng nơi thƣợng nguồn, giữa lòng

thành phố, sông Hƣơng nơi đồng bằng, những hình ảnh sông Hƣơng nhƣ chứng

nhân cho lịch sử.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Tiết 5, 6.

BÀI 2:

I. MỤC TIÊU

II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

III. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

74

Ngày soạn:

Ngày giảng:

1. Kiến thức

- Nắm đƣợc các khái niệm: Cực đại, cực tiểu, cực trị, điểm cực trị của đồ thị

hàm số.

- Hiểu đƣợc Điều kiện cần để hàm số có cực trị

- Vận dụng đƣợc Hai định lí về điều kiện đủ đẻ hàm số có cực trị

2. Kĩ năng

- Áp dụng thành thạo quy tắc 1và quy tắc 2 để tìm cực trị của hàm số

3. Về tƣ duy, thái độ

- Thấy đƣợc mối liên quan giữa cực trị của hàm số và khái niệm đạo hàm của

hàm số

- Chủ động tiếp thu kiến thức mới, có tinh thần hợp tác trong học tập

1. Chuẩn bị của giáo viên

- Bảng phụ (Hoặc slide trình chiếu)

2. Chuẩn bị của học sinh

- Kiến thức về tính đơn điệu của hàm số, MTBT

- Thuyết trình, gợi mở vấn đáp, đàm thoại, đan xen hoạt động nhóm

1. Ổn định tổ chức lớp

- Kiểm tra sĩ số của học sinh

2. Kiểm tra bài cũ: Không tiến hành

3. Bài mới

CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

*) Định nghĩa:

75

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Tiếp cận định nghĩa (15p) 1) Khái niệm cực trị của hàm số

GV: Treo bảng, cho học sinh quan sát SGK

và trả lời câu hỏi x là điểm cực đại của hàm số f thì

Cho hàm số f có đồ thị nhƣ sau: f(x ) gọi là giá trị cực đại của hàm số f

x là điểm cực tiểu của hàm số f thì

f(x ) gọi là giá trị cực tiểu của hàm số f

Điểm cực đại và điểm cực tiểu: Điểm

cực trị

Giá trị cực đại và giá trị cực tiểu: Cực trị

*) Chú ý:

a) SGK

b) SGK

c) x là điểm cực đại(cực tiểu) của hàm

số f thì điểm

Xét điểm x và khoảng (a;b) thích hợp

chứa điểm x

? So sánh giá trị của hàm số tại x và (x ; f(x )) đƣợc gọi là điểm cực đại(cực

giá trị của hàm số tại các điểm x khác tiểu) của đồ thị hàm số f

x trên (a;b)

HS: +) Trao đổi, thảo luận, trả lời để

tìm ra kiến thức

GV: +) Điểm x có tính chất nhƣ thế

gọi là điểm cực đại của hàm số f(x)

? Trên hình vẽ ta còn có những điểm

cực đại nào?

+) Tƣơng tự những điểm x , x gọi là

điểm cực tiểu của hàm số

GV: Nêu những chú ý SGK cho HS.

0

0

0

0

3

0

0

0

3

0

0

0

0

0

0

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

76

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt

Hoạt động 2: Tìm hiểu định lý (10') 2) Điều kiện cần để hàm đạt cực trị

GV: +) Cho HS quan sát lại tranh vẽ trên *) Định lí 1: SGK

? Nhận xét về tiếp tuyến tại điểm cực đại x Hàm số f:

HS: Trả lời Đạt cực trị tại x => f’(x ) = 0 GV: +) Tổng quát ta thừa nhận định lí Có đạo hàm tại x

về điều kiện cần để hàm số có cực trị Điều ngƣợc lại không đúng

GV:? Điều ngƣợc lại của định lí có

đúng không? (câu hỏi mang tính chất

nêu vấn đề để dẫn dắt vào ví dụ)

+) Giúp HS kiểm nghiệm bằng ví dụ

xét hàm số f(x) = x

*) Chú ý: Hàm số f đạt cực trị tại x => Tính f’(x) f’(x ) = 0 hoặc f’(x ) không xác định Tính f’(0)

Lập bảng biến thiên của hàm số f(x) =

x để nhận xét về cực trị.

HS: Chia nhóm thực hiện và đối chiếu

lại định lí

GV: Khẳng định diều ngƣợc lại của

định lí là không đúng

GV: Nêu chú ý SGK

Hoạt động 3:Tìm hiểu định lý 2(5') 3) Điều kiện đủ để hàm số đạt cực trị

GV: Xét hàm số f liên tục trên (a;b) và *) Định lí 2: SGK

x thuộc (a;b) +) Nếu f’(x) đổi dấu từ dƣơng sang âm

Dẫn đắt bằng bảng biến thiên để HS dễ khi x qua x thì hàm số đạt cực tiểu tại x

hình dung nội dung của định lí +) Nếu f’(x) đổi dấu từ âm sang dƣơng

khi x qua x thì hàm số đạt cực tiểu tại x a x b x

f’(x) - +

f(x)

0

0

0

0

0

0

2

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

77

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt

Hoạt động 4: Hình thành quy tắc 1 (5') *) Quy tắc 1:

GV: Từ định lý 2 để tìm cực trị của

hàm số ta phải thực hiện mấy bƣớc là

những bƣớc nào?

HS: Thảo luận rồi trả lời

GV: Chỉnh sửa cho chính xác và cho hs

nêu định nghĩa SGK

Hoạt động 4: Củng cố quy tắc 1 (25')

GV: Hƣớng dẫn học sinh chia nhóm để Ví dụ 1: Áp dụng quy tắc 1, tìm cực trị

thực hiện các ví dụ theo quy tắc 1 của hàm số:

HS: Chia nhóm bàn bạc trao đổi để Ví dụ 2: Áp dụng quy tắc 1, tìm cực trị thực hiện ví dụ 1 và ví dụ 2, qua đó của hàm số: nắm chắc kiến thức và hình thành kĩ

năng, kĩ sảo.

*) Định lí 3: SGK Hoạt động 5: Hình thành và củng cố

+) f’(x ) = 0 và f’’(x ) > 0 => f đạt cực quy tắc 2 (22')

tiểu tại x GV: +) Nêu định lí 3

+) f’(x ) = 0 và f’’(x ) < 0 => f đạt cực +) Nêu quy tắc 2:

+) Hƣớng dẫn HS thực hiện ví dụ 3 đại tại x

*) Quy tắc 2: VD 2:

Giải Ví dụ 3: Áp dụng quy tắc 2 tìm cực trị

của hàm số: f’(x) = x - 2x - 3

f’(x) = 0 <=> x = - 1 hoặc x = 3

từ bảng biến thiên:

HS đạt cực đại tại x = -1 và giá trị cực Giải: đại f(-1) = 3 f’(x) = x - 2x - 3 HS đạt cực tiểu tại x = 3 f’(x) = 0 <=> x = - 1 hoặc x = 3

f’’(x) = 2x - 2 Và giá trị cực tiểu f(3) = f’’(-1) = - 4 < 0 VD 3: => HS đạt cực đại tại x = -1 và giá trị Giải: cực đại f(-1) = 3

f’’(3) = 4 > 0 => HS đạt cực tiểu tại x = 3 Ta có

Và giá trị cực tiểu f(3) =

Do đó

Từ bảng biến thiên ta có hàm số đó đạt cực

tiểu tại x = 0, giá trị cực tiểu là f(0) = 0

0

0

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

IV. TỰ RÚT KINH NGHIỆM SAU GIỜ GIẢNG

...................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

78

4. Củng cố (3')

- Để tìm cực trị của hàm số ta dùng quy tắc 1 và quy tắc 2 nhƣng khi nào dùng

quy tắc 1, khi nào sử dụng quy tắc 2? (giáo viên yêu cầu học sinh về nhà suy nghĩ

và trả lời câu hỏi này).

5. Hƣớng dẫn học sinh học bài (5')

+) Làm các bài tập SGKvà bài tập trong SBT

- Hƣớng dẫn bài tập dạng: (Tìm điều kiện của tham số m để hàm số có cƣc đại

(cực tiểu) tại đểm x0.

Cách 1:

Bước 1: Vì hàm số đạt cực đại (cực tiểu) tại x nên f(x ) = 0 giải phƣơng trình

này tìm tham số m

Bước 2: Thay m vừa tìm đƣợc vào hàm số rồi kiểm tra xem có thảo mãn điều

kiện đầu bài hay không nếu thảo mãn ta chấp nhận điều kiện của m, nếu không thì

loại điều kiện đó của m.

Cách 2:

- Giải hệ pt để tìm m

+) Tìm hiểu bài 3: GTLN và GTNN của hàm số

MẪU M1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

(Chỉ dùng để nghiên cứu, không bao hàm ý định đánh giá giáo viên)

TRƢỜNG ĐH SƢ PHẠM

Rất

Khá

Không

quan

quan

quan

trọng

trọng

trọng

79

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Nhằm nghiên cứu các biện pháp quản lý công tác xây dựng hồ sơ môn học xin

đồng chí cho biết ý kiến của mình về các vấn đề sau đây

I. Thông tin cá nhân:

Họ và tên: ..................................................................................................................

Trình độ chuyên môn: ...............................................................................................

Năm sinh: ........................................ Số năm công tác: ..............................................

Dạy môn: ......................................... Lớp: .................................................................

Số tiết dạy trong năm học 2008-2009: .......................................................................

Số giáo án phải soạn trong năm: ................................................................................

II. Ý kiến của đồng chí về công tác xây dựng hồ sơ môn học (Đánh dấu x vào ô

đồng chí cho là thích hợp)

1. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ nhận thức

TT Nội dung khảo sát

Công tác xây dựng hồ sơ môn học có vai trò dối với 1 việc nâng cao chất lƣợng dạy học

2 Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với hoạt động dạy học

Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động của giáo viên 3 và học sinh trong mỗi giờ học trên lớp

4 Việc thể hiện rõ hoạt động của thầy - trò trong giao án

Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định hƣớng cho 5 hoạt động học tập của học sinh trên lớp

6 Đổi mới PP dạy học là phải đổi mới cách soạn giáo án

7 Tài liệu phục vụ bài tập chuyên đê

Phụ lục 2

PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Thƣờng

Thỉnh

Chƣa

xuyên

thoảng

sử dụng

80

2. Điều kiện phục vụ cho công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ đáp ứng

TT Nội dung khảo sát Chƣa Tốt Khá TB đáp ứng

1 Sách giáo khoa

2 Sách giáo viên

3 Tài liệu tham khảo

4 Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí chuyên ngành

5 Mạng Internet

6 Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

7 Thời gian

3. Mức độ sử dụng CSVC công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ Sử dụng

TT Nội dung khảo sát

1 Sách giáo khoa

2 Sách giáo viên

3 Tài liệu tham khảo

4 Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí chuyên ngành…

5 Mạng Internet

6 Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

7 Các phần mềm hỗ trợ dạy học

8 Giáo án tên mạng Internet

9 Tài liệu khác

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

81

3. Đồng chí tự đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học trong năm qua:

Mức độ nhận thức Mức độ đạt đƣợc Rất Không TT Nội dung khảo sát quan Chƣa quan quan Tốt Khá TB trọng đạt trọng trọng Kế hoạch giảng dạy đã nêu đƣợc 1 mục tiêu môn học Trong KH môn học đã xác định rõ 2 đối tƣợng học sinh Trong KH môn học xác định đồ 3 dùng dạy học, thiết bị TN, phƣơng tiện hỗ trợ…. Trong KH môn học đã xác định 4 đƣợc những thuận lơi, khó khăn khi thực hiện kế hoạch dạy học Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài học 5 về kiến thức ở các mức độ khác nhau Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài học 6 về Kỹ năng ở các mức độ khác nhau Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài 7 học về thái độ 8 Giáo án đã thể hiện kiến thức trọng tâm Giáo án đã thể hiện công việc của 9 thầy - trò trong giờ học Giáo án đã thể hiện sự hƣớng dẫn 10 của giáo viên trong các hoạt động Giáo án đã chú trọng việc hình thành, 11 rèn luyện các kỹ năng cho học sinh Chú ý đến tính kế thừa kiến thức 12 khi xây dựng giáo án Giáo viên đã hƣớng dẫn học sinh 13 cách tự học bài Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ trợ 14 của đồ dùng dạy học Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ trợ 15 của các phƣơng tiện dạy học khi thực hiện bài giảng trên lớp Giáo án thể hiện đƣợc sự phối hợp 16 linh hoạt các phƣơng pháp, phù hợp với kiểu bài lên lớp 17 Giáo án có hệ thống câu hỏi phù hợp 18 Tài liệu phục vụ bài tập chuyên đề Hồ sơ môn học phải đƣợc xây dựng sát 19 yêu cầu thực tế, phù hợp đối tƣợng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Mức độ cần thiết

TT

Nội dung

Rất

Cần

Bình

Chƣa

cần

thiết

thƣờng

cần

1 Do yêu cầu đổi mới chƣơng trình, SGK.

2 Do đặc thù địa phƣơng yêu cầu

3 Do kiến thức của bản thân đã bị mai một

4 Do bản thân ít tiếp cận thông tin mới

5 Do sức ép về chất lƣợng dạy học

6 Do đáp ứng yêu cầu của học sinh

Mức độ nhận thức

Mức độ cần thiết

Rất

TT

Nội dung khảo sát

Quan

Bình

Rất

Cần

Bình

Chƣa

quan

trọng

thƣờng

cần

thiết

thƣờng

cần

trọng

1 Về kiến thức

Kiến thức môn học

Lý luận dạy học

Kiến thức về cách tiếp cận đối tƣợng

Kiến thức tổ chức hoạt độngdạy học

KT về các lĩnh vực có liên quan

2 Về kỹ năng

Kỹ năng phân tích chƣơng trình

bậc học

Kỹ năng thiết kế kế kế hoạch dạy học

Kỹ năng tiếp cận học sinh

Cách soạn giáo án theo mô hình mới

Xây dựng các tài liệu chuyên đề

Kỹ năng sử dụng hệ thống câu hỏi

Kỹ năng tổ chức các hoạt động dạy học

Kỹ năng giải quyết các tình

huống trong dạy học

Kỹ năng đánh giá kết quả học tập

của học sinh

Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu

Kỹ năng tổ chức tự học cho học sinh

Kỹ năng ứng dụng công nghệ

thông tin

Kỹ năng hợp tác với đồng nghiệp

82

4. Theo đồng chí sự cần thiết phải đƣợc bồi dƣỡng về chuyên môn, nghiệp vụ

cho giáo viên là:

5. Nhận thức về tầm quan trọng, mức độ về nhu cầu bồi dƣỡng của bản thân

Không

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1 Thuận lợi

Bản thân đang công tác tại cơ sở giáo dục có điều

kiện cơ sở vật chất đầy đủ

Môi trƣờng giáo dục tại đơn vị tốt

Lãnh đạo nhà trƣờng quan tâm đến nâng cao chất

lƣợng công tác chuyên môn

Đƣợc dự lớp tập huấn đổi mới chƣơng trình, SGK

Đƣợc dự lớp tập huấn đổi mới phƣơng pháp dạy học

Đƣợc tạo điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin

và thiết bị dạy học

Đƣợc tham gia thƣờng xuyên các hoạt động chuyên môn

Thƣờng xuyên đƣợc trao đổi chuyên môn với chuyên

viên Sở Giáo dục và Đào tạo phụ trách bộ môn

Đồng nghiệp thân ái, sẵn lòng giúp đỡ nhau trong

chuyên môn.

Phong trào thi đua dạy tốt ở Nhà trƣờng luôn đƣợc

đẩy mạnh.

Trƣờng đầu tƣ kinh phí chi hoạt động chuyên môn

Thƣờng xuyên tổ chức các hoạt động bổ trợ cho

công tác giảng dạy

Lƣơng, phụ cấp hàng tháng cao

Nhà trƣờng Khen thƣởng, động viên kịp thời

2 Khó khăn

Xác định đối tƣợng học sinh

Xác định mục tiêu bài giảng

Xác định kiến thức trọng tâm

Chƣa quen với PPdạy học mới

Chƣa phát huy tính tích cực của học sinh trong

quả trình giảng dạy

Trƣờng ở xa trung tâm thành phố nên khó trao đổi

thƣờng xuyên với đồng nghiệp ở các đơn vị bạn

Trƣờng ở vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, bản

thân chƣa yên tâm công tác lâu dài tại Trƣờng.

Ít trao đổi nhóm khi soạn bài khó

Kỹ năng xây dựng hồ sơ môn học còn hạn chế

Thời gian trên lớp để thực hiện bài giảng bị bó buộc

Thời gian để soạn bài chƣa đủ.

83

6. Đồng chí cho biết Những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng hồ sơ

môn học

TT Nội dung khảo sát Đồng ý Phân vân đồng ý

7. Những đề xuất, kiến nghị của Đ/C nhằm nâng cao chất lƣợng Hồ sơ môn học

Trân trọng cảm ơn!

(Chỉ dùng để nghiên cứu, không bao hàm ý định đánh giá giáo viên)

Kính gửi

MẪU M2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐH SƢ PHẠM

Trình độ đào tạo

Tay nghề

Số GV

Chƣa đạt

Chuẩn Trên chuẩn

Giỏi

Khá

TB

Yếu

chuẩn

Mức độ nhận thức

TT

Rất

Không

Nội dung khảo sát

Quan

quan

quan

trọng

trọng

trọng

Vai trò của Kế hoạch giảng dạy đối với hoạt động

1

dạy học

Giáo án là bản kế hoạch cho hoạt động của giáo

2

viên và học sinh trong giờ học

Giáo án thể hiện vai trò của giáo viên định hƣớng cho

3

hoạt động học tập của học sinh trên lớp

4 Đổi mới PPDH là phải đổi mới cách soạn giáo án

5 Tài liệu phục vụ sinh hoạt chuyên đề

84

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

:..............................................................................................

Với tƣ cách là Tổ trƣởng chuyên môn xin đồng chí nhận xét khái quát về các

vấn đề sau đây:

1. Đánh giá sơ bộ về đội ngũ giáo viên trong Tổ

2. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác xây dựng hồ sơ môn học (Đánh

dấu x vào ô đồng chí cho là thích hợp)

PHIẾU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG

Phụ lục 3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

85

3. Điều kiện phục vụ cho công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ đáp ứng

TT Nội dung khảo sát Chƣa Tốt Khá TB đáp ứng

1 Sách giáo khoa

2 Sách giáo viên

2 Tài liệu tham khảo

Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí 3 chuyên ngành

4 Mạng Internet

5 Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

6 Thời gian

4. Mức độ sử dụng CSVC công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ Sử dụng

TT Nội dung khảo sát Thƣờng Thỉnh Chƣa

xuyên thoảng sử dụng

1 Sách giáo khoa

2 Sách giáo viên

2 Tài liệu tham khảo

Các loại tài liệu chuyên khảo, tạp chí 3 chuyên ngành…

4 Mạng Internet

5 Phƣơng tiện hỗ trợ (Máy tính, máy in….)

6 Tài liệu khác

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Mức độ nhận thức

Mức độ đạt đƣợc

TT

Rất

Không

Nội dung khảo sát

Quan

Chƣa

quan

quan

Tốt Khá TB

trọng

đạt

trọng

trọng

Kế hoạch giảng dạy đã nêu đƣợc

1

mục tiêu môn học

Trong KH môn học đã xác định

2

đƣợc đối tƣợng học sinh, chỉ tiêu

phấn đấu

Trong KH môn học đã xác định

3

đƣợc điều kiện để thực hiện kế

hoạch

Trong KH môn học đã xác định

4

đƣợc những thuận lợi, khó khăn

khi thực hiện kế hoạch dạy học

Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài

5

học về kiến thức ở các mức độ

khác nhau

Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài

6

học về Kỹ năng ở các mức độ

khác nhau

Giáo án đã thể hiện mục tiêu bài

7

học về thái độ

Giáo án đã thể hiện kiến thức

8

trọng tâm

Giáo án đã thể hiện công việc của

9

thầy- trò trong giờ học

Giáo án đã thể hiện định hƣớng

10

của giáo viên trong các hoạt động

Giáo án đã chú trọng việc hình

11

thành, rèn luyện các kỹ năng cho

học sinh

Giáo viên đã hƣớng dẫn học sinh

12

cách tự học bài

Trong giáo án đã thể hiện sự hỗ

13

trợ của đồ dùng dạy học

Giáo án thể hiện đƣợc sự linh hoạt

14

khi phối hợp các phƣơng pháp

Tài liệu phục vụ bài tập chuyên

16

đề, chuyên đề

86

5. Đánh giá về hồ sơ môn học giáo viên xây dựng trong năm qua

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

87

6. Vai trò quản lý của tổ trƣởng đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

Mức độ nhận thức

Khá Không TT Nội dung khảo sát Quan quan quan trọng trọng trọng

TTCM xây dựng kế hoạch để tổ viên hoàn 1 thành hồ sơ môn học

TTCM tổ chức cho giáo viên xây dựng hồ sơ 2 môn học

TTCM chỉ đạo giáo viên xây dựng hồ sơ môn học 3

TTCM kiểm tra công tác xây dựng hồ sơ môn học 4

TTCM đánh giá công tác xây dựng hồ sơ môn học 5

TTCM phải là ngƣời am hiểu chƣơng trình

6 môn học, nắm chắc chuẩn kiến thức, kỹ năng

của bộ môn.

TTCM phải gƣơng mẫu trong công tác xây 7 dựng hồ sơ môn học

TTCM phái biết dẫn dắt giáo viên xây dựng 8 hồ sơ môn học, đáp ứng yêu cầu bộ môn

TTCM phải là ngƣời hỗ trợ đắc lực cho giáo 9 viên khi họ gặp khó khăn trong chuyên môn

7. Biện pháp quản lý của Tổ đối với công tác xây dựng hồ sơ môn học

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

88

8. Đồng chí cho biết những thuận lợi, khó khăn trong hoạt động quản lý công

tác xây dựng hồ sơ môn học

Đồng Phân Không TT Nội dung khảo sát ý vân đồng ý

1 Thuận lợi

Phong trào đổi mới phƣơng pháp đang diễn ra mạnh mẽ, rộng khắp.

Đội ngũ giáo viên trẻ, có ý thức trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ.

Năng lực chuẩn bị của giáo viên còn tiềm ẩn chƣa

khai thác triệt để.

Lãnh đạo Nhà trƣờng quan tâm đến chuyên môn

Đòi hỏi nâng cao chất lƣợng dạy học thúc đẩy giáo

viên phải nỗ lực.

Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt đọng dạy học đầy đủ.

Tập thể sƣ phạm đoàn kết, nhất trí vì mục tiêu chung của Nhà trƣờng.

2 Khó khăn

Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của hồ sơ môn học chƣa đồng đều; một số giáo viên xem nhẹ công tác xây dựng hồ sơ mon học

Các tổ trƣởng chuyên môn chƣa đƣợc bồi dƣỡng kiến thức về quản lý

Hiểu biết của giáo viên về một số vấn đề xã hội

còn hạn chế.

Quỹ thời gian giành cho công tác quản lý Tổ hạn hẹp

9. Những đề xuất, kiến nghị của Đ/C để nâng cao chất lƣợng Hồ sơ môn học

Trân trọng cảm ơn!

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

Møc ®é Møc ®é

BiÖn ph¸p qu¶n lÝ

MẪU M3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

RÊt cÇn CÇn thiÕt Kh¶ thi Kh«ng kh¶ thi Kh«ng cÇn thiÕt RÊt kh¶ thi

89

Đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của mình bằng cách đánh dấu (x) vào ô mà

đồng chí cho là thích hợp

1 Trang bị cho giáo viên lý luận

dạy học

2 Bồi dƣỡng, tập huấn quy

trình, các buớc xây dụng hồ

sơ môn học

3 Tạo điều kiện để giáo viên

biên soạn giáo án và tài liệu

giảng dạy

4 Tổ chức kiểm tra đánh giá sản

phẩm, kết hợp biện pháp thi

đua khen thƣởng.

Trân trọng cảm ơn!

Phụ lục 4

PHIẾU KHẢO NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ

CÔNG TÁC XÂY DỰNG HỒ SƠ MÔN HỌC