Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Đánh giá sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới - Trường hợp tại hai xã bình dương và Bình Hiệp, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THANH DUY

ĐÁNH GIÁ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI: TRƯỜNG HỢP TẠI HAI

XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP, HUYỆN BÌNH SƠN,

TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

TP.Hồ Chí Minh - Năm 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

VÕ THANH DUY

ĐÁNH GIÁ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI: TRƯỜNG HỢP TẠI HAI

XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP, HUYỆN BÌNH SƠN,

TỈNH QUẢNG NGÃI

Ngành: Chính sách công

Mã số: 60340402

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TP.Hồ Chí Minh - Năm 2014

PGS.TS. Phạm Duy Nghĩa

-i-

Tôi xin cam đoan luận văn này do tôi tiến hành khảo sát, tham khảo tài

liệu và viết. Các đoạn trích dẫn, số liệu sử dụng trong luận văn đều được trích

nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này

không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh Tế Thành Phố

Hồ Chí Minh hay Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright.

Thành Phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2014

Tác giả

LỜI CAM ĐOAN

Võ Thanh Duy

-ii-

LỜI CẢM ƠN!

Xin cảm ơn những người đã xây dựng nên Chương trình giảng dạy kinh tế

Fulbright để tôi có một môi trường tuyệt vời cho học tập và trải nghiệm.

Để hoàn thành khóa luận này, đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối

với gia đình của mình, những người đã luôn ủng hộ tôi trong việc lựa chọn và tham gia

khóa học này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy Phạm Duy Nghĩa, thầy Trần Tiến

Khai về những kiến thức đã truyền thụ và những lời khuyên bổ ích để hoàn thành luận

văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô, anh chị công tác tại Trường Fulbright đã

hết lòng truyền thụ kiến thức, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập tại trường.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các cán bộ ở Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

tỉnh Quảng Ngãi, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bình Sơn, UBND

xã Bình Dương, UBND xã Bình Hiệp, UBND xã Bình Mỹ và người dân tại 3 xã Bình

Dương, Bình Hiệp, Bình Mỹ vì sự giúp đỡ tận tình trong việc trả lời phỏng vấn và cung

cấp thông tin cho việc hoàn thành khóa luận này.

Và sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các bạn lớp MPP5, các bạn đồng môn

tại Trường Fulbright và bạn bè đã cùng chia sẻ, hỗ trợ tôi trong quá trình học tập và

thực hiện luận văn.

-iii-

TÓM TẮT

Trong bối cảnh nông nghiệp, nông dân, nông thôn đang gặp phải những khó

khăn, tụt hậu trong quá trình phát triển, chính sách xây dựng nông thôn mới được xem

là cứu cánh cho những thay đổi ở khu vực nông thôn. Tuy nhiên, sau hơn 3 năm thực

hiện, chính sách xây dựng NTM đã bộc lộ những tồn tại có nguy cơ ảnh hưởng đến tiến

độ, chất lượng thực hiện chính sách. Việc cải thiện những tồn tại này sẽ giúp cho chính

sách đi đúng quỹ đạo và xa hơn là phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Qua nghiên cứu thực địa tại hai xã Bình Dương và Bình Hiệp, tác giả nhận thấy

sự tham gia của người dân trong chính sách xây dựng nông thôn mới vừa yếu vừa thụ

động. Mức độ tham gia của người dân giảm dần theo thang đo “biết, bàn, làm, kiểm

tra”. Thực tế này phản ánh sự vênh nhau trong chủ trương phát triển nông nghiệp dựa

vào phát triển cộng đồng và hành động nghiên về phát triển phát triển sản xuất. Do đó,

cải thiện sự tham gia của người dân vừa là hành động vừa là mục đích của chính sách.

Khi sự tham gia của người dân được cải thiện, không chỉ nguồn lực đầu tư cho xây

dựng NTM tăng lên mà còn giúp người dân lấy lại sự tự tin trong phát triển kinh tế xã

hội.

Để làm được điều này, chính quyền mỗi cấp cần thực hiện một số biện pháp sau:

- Cấp xã cần công khai, minh bạch các chính sách xây dựng NTM, người dân

được lựa chọn những việc cần làm trước trong xây dựng NTM.

- Cấp tỉnh/huyện cần xây dựng cơ chế thí điểm các hoạt động do người dân thực

hiện, tổ chức các khóa đào tạo nhằm tăng hiệu quả các hoạt động có sự tham gia

của người dân.

- Cấp trung ương cần ban hành các quy định bắt buột về sự tham gia của người

dân, xây dựng các cơ chế đầu tư thích hợp cho chính sách.

TỪ KHÓA

Nông thôn mới, sự tham gia của người dân.

-iv-

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN! .................................................................................................................. ii

TÓM TẮT ........................................................................................................................ iii

TỪ KHÓA ....................................................................................................................... iii

MỤC LỤC ....................................................................................................................... iv

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................. vi

DANH MỤC HÌNH VẼ .................................................................................................. vi

DANH MỤC HỘP ........................................................................................................... vi

CHƯƠNG 1. DẪN NHẬP................................................................................................ 1

1.1. Bối cảnh nghiên cứu ............................................................................................... 1

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ............................................................................. 2

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3

1.4. Phương pháp luận ................................................................................................... 3

1.5. Cấu trúc dự kiến của đề tài ..................................................................................... 4

CHƯƠNG 2. GIỚI THIỆU VỀ CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ....... 5

2.1. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM .............................................. 5

2.2. Những quy định về vai trò của người dân trong xây dựng NTM .......................... 9

CHƯƠNG 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .... 11

3.1. Sự tham gia của người dân ................................................................................... 11

3.2. Kinh nghiệm phát triển nông thôn ở Hàn Quốc ................................................... 13

3.3. Tổng quan các nghiên cứu trước .......................................................................... 15

CHƯƠNG 4. NGHIÊN CỨU ĐIỂM VỀ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG XÂY DỰNG NTM TẠI HAI XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP ............................. 17

4.1. Quá trình triển khai Chương trình xây dựng NTM tại huyện Bình Sơn .............. 17

4.2. Thực trạng về sự tham gia của người dân ............................................................ 18

4.2.1. Thông tin về chính sách xây dựng NTM ....................................................... 18

4.2.2. Người dân tham gia bàn, ý kiến trong xây dựng NTM ................................. 21

4.2.3. Người dân tham gia thực hiện trong xây dựng NTM .................................... 25

4.2.4. Người dân tham gia giám sát, quản lý, vận hành, bảo dưỡng các công trình NTM ... 28

-v-

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH ......................................... 30

5.1. Kiến nghị chính sách ............................................................................................ 30

5.2. Kết luận ................................................................................................................ 32

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 33

PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 37

Phụ lục 1: Chọn điểm nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu .......................... 37

Phụ lục 2: Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội xã Bình Dương .................................. 38

Phụ lục 3: Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội xã Bình Hiệp ..................................... 39

Phụ lục 4: Phiếu khảo sát ý kiến người dân ............................................................... 40

Phụ lục 5: Kết quả khảo sát ý kiến người dân ............................................................ 46

Phụ lục 6: Danh sách những người được phỏng vấn ................................................. 49

Phụ lục 8: Bộ tiêu chí quốc gia về NTM .................................................................... 50

-vi-

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT

Tên tiếng Việt Nông thôn mới Quyết định Trách nhiệm hữu hạn Thủ tướng Trung ương Ủy ban nhân dân Từ viết tắt NTM QĐ TNHH TTg TW UBND

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2-1. Các nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ................ 5 Bảng 4-1. Các khoản đóng góp xây dựng NTM tại xã Bình Dương và xã Bình Hiệp ... 25

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 2-1. Bộ máy điều hành Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ............... 7 Hình 2-2. Cơ cấu vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ... 8 Hình 3-1. Thang đo về sự tham gia của người dân theo Sherry R.Arnstein ................... 11 Hình 4-1. Tỷ lệ người dân biết về những thông tin cơ bản trong xây dựng NTM ......... 19 Hình 4-2. Tỷ lệ lựa chọn của người dân được khảo sát về mức độ tham gia của người dân trong xây dựng NTM ............................................................................... 22 Hình 4-3. Tỷ lệ về yếu tố quyết định cho việc lập kế hoạch xây dựng NTM ................. 22

DANH MỤC HỘP

Hộp 4-1. Mô hình sản xuất giống keo lai, bạch đàn tại xã Bình Hiệp ............................ 21 Hộp 4-2. Trồng ớt ngoài quy hoạch tại xã Bình Dương ................................................. 23 Hộp 4-3. Công trình NTM tại xã Bình Hiệp ................................................................... 24 Hộp 4-4. Xây dựng đường giao thông nông thôn ở xã Bình Mỹ .................................... 27

-1-

CHƯƠNG 1. DẪN NHẬP

1.1. Bối cảnh nghiên cứu

Qua hơn 6 năm kể từ khi có chủ trương xây dựng nông thôn mới (NTM) và hơn

3 năm thực hiện xây dựng NTM trên cả nước,1 Chương trình xây dựng NTM đã có

những thành công nhất định: thực hiện trên 9.0252 xã trên toàn quốc, huy động được sự

tham gia của hệ thống chính trị, người dân, xuất hiện những cách làm hay, sáng tạo

trong xây dựng NTM, cải thiện cơ sở hạ tầng nông thôn. Theo báo cáo sơ kết 3 năm

thực hiện Chương trình xây dựng NTM, số xã đạt chuẩn NTM là 185 xã, 622 xã đạt từ

15 - 18 tiêu chí, tương ứng với 2,05% và 6,9% số xã tham gia chương trình (Thiên

Hương, Thanh Xuân, 2014).

Bên cạnh những thành công nêu trên, Chương trình xây dựng NTM đã và đang

gặp phải những khó khăn, thách thức mang tính quyết định đến sự thành bại của chương

trình. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Đăng Khoa,

Chương trình xây dựng NTM đang gặp phải 4 khó khăn, thách thức chủ yếu (1) phát

huy nội lực cộng đồng, (2) nguồn vốn, (3) nâng cao giá trị gia tăng cho các mặt hàng

nông nghiệp, (4) kiêu gọi doanh nghiệp đầu tư trong xây dựng NTM (Lê Hân, 2012).

Trong 4 khó khăn, thách thức nêu trên, cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Đăng Khoa thì

khó khăn, thách thức về nhận thức vai trò chủ thể và huy động nội lực của cộng đồng là

vấn đề cốt yếu trong xây dựng NTM. Cùng chung quan điểm này, Thứ Trưởng Bộ

NN&PTNT Trần Thanh Nam, Phó Ban Chỉ đạo Trung Ương Chương trình Mục tiêu

Quốc gia về xây dựng NTM đã nhận xét “… ở một số địa phương, nhận thức chưa được

sâu sắc, chưa hiểu rõ chương trình này là phát huy nguồn lực của nhân dân, vai trò chủ

thể của nhân dân, nên một số nơi còn trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước.” (Nguyên An,

2014). Như vậy, có thể nói, thành công trong xây dựng NTM chủ yếu nằm ở việc cải

thiện sự tham gia của cộng đồng cho xây dựng NTM.

2 Tính toán của tác giả từ tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM, truy cập ngày 23/05/2014 tại địa chỉ: http://danviet.vn/nong-thon-moi/buc-tranh-dep-ve-nong-thon/2014051712586664p1c34.htm

1 Theo Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn ngày 05/08/2008 (Nghị quyết số 26 NQ/TW) và Quyết định Phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020 ngày 04/06/2008 (Quyết định 800 QĐ/TTG).

-2-

Tuy nhiên, vấn đề cải thiện sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM

đang được thực hiện chủ yếu thông qua hoạt động thông tin tuyên truyền với những

khẩu hiệu như: “Cần đẩy mạnh vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM”

(Hải Đăng, 2013), “Phát huy vai trò của nhân dân trong xây dựng NTM” (Vũ Thành,

2013), “Huy động nội lực của cộng đồng trong xây dựng NTM” (Hoàng Vĩnh, 2014),…

Trong khi đó, thực tế xây dựng NTM tại địa phương lại xuất hiện những hiện tượng huy

động mức đóng góp quá cao, một người dân cho biết “Vài trăm ngàn thì còn được, chứ

huy động mỗi hộ đóng góp đến 4-5 triệu đồng thì ai chịu nổi! Tôi đi làm thuê mỗi ngày

có bảy chục ngàn, tiền đâu mà đóng?” (Việt Đông, 2014), hay “Trong quy hoạch nông

thôn mới, vai trò của người dân tham gia lập quy hoạch được chú ý. Cụ thể là giao xã

làm chủ đầu tư các dự án quy hoạch nông thôn mới. Nhưng trên thực tế, đa phần người

dân không hiểu biết về quy hoạch…” ( Hoàng Tuấn Hiệp, Nguyễn Quang Dũng, 2012).

Từ đây có thể nhận thấy huy động nội lực cộng đồng hay cải thiện sự tham gia của

người dân bao gồm nhiều hoạt động nhỏ hơn, có những hoạt động cần tăng cường, cải

thiện những cũng có những hoạt động cần cần nhắc, hạn chế. Vì đó, người dân, theo

chính sách xây dựng NTM, vừa là chủ thể vừa là người thụ hưởng thành quả phát triển

NTM nhưng lại đang thể hiện vai trò của mình khá thụ động. Đây chính là lý do đề tài

mong muốn tìm hiểu thực trạng về sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại

2 xã Bình Dương và Bình Hiệp để từ đó có những đóng góp cải thiện chương trình.

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu về thực trạng sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại 2

xã Bình Dương và Bình Hiệp. Thông qua phân tích thực trạng về sự tham gia của người

dân, đề tài sẽ đưa ra những kiến nghị giúp tăng cường sự tham gia của người dân trong

xây dựng NTM cho từng cấp chính quyền cụ thể. Ngoài ra, để tạo cơ sở cho nghiên cứu,

đề tài sẽ tìm hiểu về vai trò của người dân trong xây dựng NTM và quá trình hình thành

và phát triển của chính sách xây dựng NTM.

-3-

Từ những mục tiêu trên, đề tài đưa ra các câu hỏi nghiên cứu như sau:

1. Tại sao việc phát triển NTM lại cần đến sự tham gia của người dân?

2. Thực trạng về sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại hai xã Bình

Dương và Bình Hiệp như thế nào?

3. Làm thế nào để cải thiện sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM nhìn

từ trường hợp hai xã Bình Dương và Bình Hiệp?

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại hai

xã Bình Dương và Bình Hiệp.

- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành chính trên địa bàn hai xã Bình

Dương và Bình Hiệp. Bên cạnh đó, các thông tin, dữ liệu còn được thu thập tại

xã Bình Mỹ và Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện Bình Sơn và tỉnh Quảng

Ngãi.

1.4. Phương pháp luận

Phương pháp nghiên cứu định tính, nghiên cứu tại bàn, nghiên cứu thực địa cùng

với phân tích, so sánh và thống kê mô tả sẽ được sử dụng để đạt được các mục tiêu đề ra

cũng như trả lời các câu hỏi nghiên cứu.

Câu hỏi 1: Thông qua các lý thuyết về sự tham gia của người dân, đề tài sẽ chỉ ra sự cần

thiết đối với việc người dân tham gia trong chính sách xây dựng NTM. Và để minh họa

cho điều này, đề tài sử dụng kinh nghiệm phát triển nông thôn Hàn Quốc, tiêu biểu là

phong trào Semaul Undong. Phân tích trên nhằm chỉ ra xu hướng tất yếu cho phát triển

nông thôn dựa vào phát triển cộng đồng là luôn phải song hành với tăng cường sự tham

gia của người dân. Sau đó, đề tài liên hệ thực tế Việt Nam thông qua những nghiên cứu

trước để làm rỏ những lợi ích, thành công khi tăng cường sự tham của người dân vào

một hoạt động cụ thể. Những căn cứ này là cơ sở khẳng định việc phát triển NTM hiện

nay cần có sự tham gia của người dân như người đóng vai trò chính.

-4-

Câu hỏi 2: Đề tài thực hiện việc khảo sát thu thập ý kiến của người dân thông qua bảng

hỏi và kết hợp với phỏng vấn đại diện của Ban quản lý xây dựng NTM cấp xã, Ban Chỉ

đạo xây dựng NTM cấp huyện, tỉnh để ghi nhận thực trạng về sự tham gia của người

dân trong chính sách xây dựng NTM. Quá trình khảo sát được chia theo 4 mức độ tham

gia: thông tin; bàn, ý kiến; thực hiện và giám sát, quản lý, vận hành, bảo dưỡng. So song

với việc đánh giá thực trạng về sự tham gia của người dân, đề tài tiến hành đối chiếu, so

sánh với những quy định pháp luật về sự tham gia của người dân, quy chế về dân chủ cơ

sở và những quy định về sự tham gia của người dân trong các văn bản xây dựng NTM

để xác định những mặt tích cực cũng như những tồn tại đối với sự tham gia của người

dân trong quá trình xây dựng NTM ở địa phương.

Câu hỏi 3: Từ những mặt tích cực cũng như những tồn tại trong quá trình nghiên cứu về

sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại địa phương, đề tài sẽ liên hệ với các

quy định pháp luật, kinh nghiệm trong phát triển nông nghiệp, nông thôn ở một số nước

và các nghiên cứu trước nhằm đưa ra những giải pháp cải thiện sự tham gia của người

dân trong chính sách xây dựng NTM.

1.5. Cấu trúc dự kiến của đề tài

Đề tài có kết cấu gồm 5 phần: Chương 1 – Dẫn nhập; Chương 2 – Giới thiệu về

chính sách xây dựng NTM; Chương 3 - Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên

cứu; Chương 4 – Nghiên cứu điểm về sự tham gia của người dân trong Chương trình

xây dựng NTM tại hai xã Bình Dương và Bình Hiệp; Chương 5 – Kết luận và kiến nghị.

-5-

CHƯƠNG 2. GIỚI THIỆU VỀ CHÍNH SÁCH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

Chính sách xây dựng NTM đã bắt đầu từ cuối những năm 90. Tuy nhiên, mãi

đến năm 2008, chính sách xây dựng NTM mới thực sự có những chuyển biến mạnh mẽ.

Trước tiên, với việc ban hành Nghị quyết 26-NQ/TW, những quan điểm chủ yếu trong

phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn: (1) khẳng định vị trí chiến lược của nông

nghiệp, nông dân, nông thôn trong tiến trình phát triển đất nước. (2) Nhìn nhận mối

quan hệ giữa nông nghiệp, nông thôn và nông dân là một thể thống nhất. Nông dân là

chủ thể của quá trình xây dựng, phát triển NTM. (3) Đề cao tinh thần tự chủ, tự lực, tự

cường của nông dân trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, đã tạo nền tảng quan trọng

cho chính sách. Sau đó, vào ngày 30/12/2008, Ban Bí thư ban hành Quyết định 205-

QĐ/TW thành lập Ban chỉ đạo thí điểm chương trình xây dựng NTM và lựa chọn 11 xã

điểm xây dựng NTM. Trong năm 2009, để làm căn cứ đánh giá xây dựng NTM, Quyết

định 491QĐ/TTg về việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia về NTM đã được phê duyệt.

Đến năm 2010, Chương trình xây dựng NTM chính thức trở thành Chương trình mục

tiêu quốc gia.

2.1. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM

Khởi đầu từ những ý tưởng phát triển nông nghiệp, nông thôn vào năm 2001,

Chương trình xây dựng NTM chính thức trở thành Chương trình mục tiêu quốc gia vào

ngày 04 tháng 06 năm 2010 khi Thủ Tướng Chính phủ ban hành Quyết định 800/QĐ-

TTg Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2010 –

2020. Khác với những chương trình phát triển nông thôn trước đây, Chương trình xây

dựng NTM là một chương trình tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an

ninh quốc phòng trên địa bàn nông thôn. Theo Quyết định 800/QĐ-TTg, chương trình

gồm 11 nội dung, mỗi nội dung bao gồm 1 hoặc 1 số tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia

NTM (xem phụ lục 7). Cụ thể:

Bảng 2-1. Các nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM

Stt

Nội dung

Tiêu chí tương ứng

Quy hoạch xây dựng NTM

Tiêu chí số 1

Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội

Các tiêu chí 2 – 9

Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập

Tiêu chí số 10, 12

Giảm nghèo và an sinh xã hội

Tiêu chí số 11

Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu

Tiêu chí số 13

quả ở nông thôn

Phát triển giáo dục – đào tạo ở nông thôn

Tiêu chí số 5 và 13

Phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe cư dân nông thôn

Tiêu chí số 5 và 15

Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông

Tiêu chí số 6 và 16

thôn

Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

Tiêu chí số 17

10 Nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể

Tiêu chí số 18

chính trị - xã hội trên địa bàn

11 Giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn

Tiêu chí số 19

-6-

Nguồn: Quyết định 800 QĐ/TTg

Thứ tự các nội dung được thực hiện tùy thuộc vào nguồn lực của địa phương,

trong đó có ưu tiên thực hiện các nội dung về quy hoạch, đào tạo và xây dựng cơ sở hạ

tầng.

Xã đạt chuẩn NTM phải đảm bảo các điều kiện: có đăng ký xã đạt chuẩn nông

thôn mới và được UBND cấp huyện xác nhận; có 100% tiêu chí thực hiện trên địa bàn

xã đạt chuẩn theo quy định (theo Quyết định 372 QĐ/TTg). Tiêu chuẩn của các tiêu chí

có sự thay đổi tùy thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội của từng vùng miền. Hiện nay, bộ

tiêu chí đánh giá NTM căn cứ trên Quyết định 491/QĐ-TTg – Quyết định về việc ban

hành Bộ tiêu chí quốc gia về NTM và Quyết định 342/QĐ-TTg – Quyết định sửa đổi

một số tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về NTM.

-7-

Ngoài ra, theo Quyết định 800/QĐ-TTg và Thông tư 26/2011/TTLT-

BNNPTNT-BKHĐT-BTC – Hướng dẫn một số nội dung thực hiện Quyết định 800/QĐ-

TTg, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM còn bao gồm một số nội dung:

Chương trình được điều hành, quản lý bởi các Ban Chỉ đạo được thành lập từ

trung ương đến huyện, Văn phòng điều phối là cơ quan giúp việc cho Ban Chỉ đạo cấp

Trung ương, cấp tỉnh/thành phố, Cơ quan thường trực điều phối là cơ quan giúp việc

cho Ban Chỉ đạo cấp huyện. Ở cấp xã, vì là đơn vị triển khai Chương trình nên vừa có

Ban Chỉ đạo vừa có Ban quản lý.3 Và cấp quản lý cuối cùng là Ban phát triển thôn. Ban

Chỉ đạo tỉnh là cơ quan chịu trách nhiệm trực tiếp, toàn diện về chất lượng, tiến độ, hiệu

quả Chương trình trên địa bàn của mình (hình 2.1).

Nguồn: Tác giả tự vẽ dựa trên Quyết định số 1013/QĐ-TTg và Thông tư 26/2011/TTLT-

BNNPTNT-BKHĐT-BTC

Hình 2-1. Bộ máy điều hành Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM

3 Tùy vào điều kiện của mỗi địa phương mà UBND cấp tỉnh quyết định có nên thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng NTM ở cấp xã hay không.

-8-

Nguồn vốn thực hiện chương trình bao gồm 4 nguồn chính: Thứ nhất, vốn ngân

sách (Trung ương và địa phương) tài trợ trực tiếp cho chương trình khoảng 17% và vốn

từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, dự án hỗ trợ đang và sẽ tiếp

tục triển khai tại địa phương chiếm khoảng 23%. Thứ hai, vốn tín dụng, bao gồm tín

dụng đầu tư phát triển và tín dụng thương mại, chiếm khoảng 30%. Thứ ba, vốn từ các

doanh nghiệp, HTX và các loại hình kinh tế khác chiếm 20%. Cuối cùng, huy động

đóng góp của cộng đồng dân cư khoảng 10% (hình 2.2).

Cơ cấu vốn theo Quyết định 800 QĐ/TTg

Cơ cấu vốn đầu tư thực tế trong 3 năm (2011 – 2013)

Nguồn: Quyết định 800/QĐ-TTg và Hội nghị sơ kết 3 năm xây dựng nông thôn mới4

Hình 2-2. Cơ cấu vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới

Đến nay, sau 3 năm thực hiện chương trình (2011 – 2013), kết quả đạt được chỉ

ở con số khiêm tốn với 2,05% xã đạt chuẩn NTM trên 9.025 xã tham gia chương trình

(Thiên Hương, Thanh Xuân, 2014). Để đạt được mục tiêu 20% số xã đạt tiêu chuẩn

NTM vào năm 2015 hay xa hơn là 50% số xã đạt tiêu chuẩn NTM vào năm 2020,

Chương trình xây dựng nông thôn vẫn còn nhiều mặt cần phải hoàn thiện, thay đổi.

Những đột phá trong tư tưởng, cơ chế là yêu cầu cần thiết để chương trình đi vào thực

4 Tại hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Chương trình xây dựng NTM, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết trong 3 năm 2011 - 2013, Chương trình xây dựng NTM đã huy động được 485.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước các cấp hỗ trợ trực tiếp chiếm 11,4%, vốn lồng ghép của các chương trình chiếm 23,1%, vốn tín dụng chiếm 47,7%, các doanh nghiệp hỗ trợ chiếm 6% và người dân đóng góp chiếm 13%, truy cập ngày 23/05/2014 tại địa chỉ: http://dangcongsan.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=20207&cn_id=652431

-9-

tiễn đời sống và trở thành một phong trào có sức sống lâu dài cho sự phát triển nông

nghiệp, nông thôn.

2.2. Những quy định về vai trò của người dân trong xây dựng NTM

Xét trên góc độ pháp lý, có nhiều văn bản đề cập đến vai trò người dân trong xây

dựng NTM nhưng chủ yếu được thể hiện trong 4 văn bản: Thứ nhất, Pháp lệnh thực

hiện dân chủ cơ sở ở xã, phường, thị trấn quy định về những vấn đề người dân được

biết, bàn bạc, ý kiến, thực hiện, kiểm tra là cơ sở để xác định những hoạt động người

dân được tham gia trong xây dựng NTM. Thứ hai, Nghị quyết 26-NQ/TW đưa ra những

quan điểm chủ yếu trong phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong đó khẳng

định vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng, phát triển NTM. Thứ ba, Quyết định

800/QĐ-TTg, với những quy định về việc lấy ý kiến cộng đồng trong quy hoạch, đổi

mới các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả, xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và

truyền thông, cấp nước sạch, vệ sinh môi trường và mức đóng góp xây dựng NTM, đã

cho thấy vai trò của người dân theo quyết định này chỉ ở mức độ là người được tham

vấn (ý kiến). Cuối cùng, Sổ tay hướng dẫn xây dựng NTM cấp xã năm 2010 là văn bản

thể hiện đầy đủ và chi tiết nhất về vai trò của người dân trong xây dựng NTM. Ở mức

độ thấp, người dân tham gia với vai trò là người đóng góp công sức, tiền của xây dựng

các công trình công cộng, chỉnh trang nơi ở,… Ở các mức độ cao hơn, vai trò của người

dân thay đổi thông qua hoạt động mà họ tham gia, cụ thể:

Khi tham gia ý kiến vào đề án xây dựng NTM và bản đồ quy hoạch NTM cấp

xã, người dân đóng vai trò là người được tham vấn;

Khi tham gia lựa chọn những công việc gì cần làm trước và việc gì làm sau để

thiết thực với yêu cầu của người dân trong xã và phù hợp với kế hoạch khả năng, điều

kiện của địa phương; quyết định mức độ đóng góp trong xây dựng các công trình công

cộng của thôn, xã, người dân đóng vai trò là người được quyết định;

Khi cử đại diện (Ban giám sát) để tham gia quản lý và giám sát các công trình xây

dựng của xã, người dân đóng vai trò là người giám sát;

Khi tham gia tổ chức quản lý, vận hành và bảo dưỡng các công trình sau khi

hoàn thành, người đóng vai trò là người quản lý.

-10-

Thông qua phân tích ở trên, ta nhận thấy vai trò của người dân được thể hiện

trong các văn bản rất đa dạng, từ vai trò người tham gia thụ động trong tiếp nhận thông

tin, đóng góp công sức, tiền của cho đến vai trò là người quan lý các công trình NTM.

Khi người dân tham gia xây dựng NTM với tất cả những vai trò đấy, họ thật sự là người

giữ vai trò chính trong hoạt động này. Tuy nhiên, khi chỉ căn cứ trên Quyết định 800

QĐ/TTg, văn bản liên quan trực tiếp và có giá trị pháp lý cao đối với Chương trình xây

dựng NTM, thì người dân chỉ được tham gia với vai trò là người được tham vấn. Như

vậy, có thể thấy, vẫn còn một khoảng trống pháp lý cho những quy định về vai trò của

người dân trong xây dựng NTM.

-11-

CHƯƠNG 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

3.1. Sự tham gia của người dân

Sự tham gia của người dân được tiếp cận ở nhiều góc độ khác nhau tùy thuộc

vào hoạt động, mức độ… mà người dân tham gia.

Theo Pierre André, Sự tham gia của người dân là một quá trình mà trong đó

những người dân thường tham gia – trên cơ sở tự nguyện hoặc bắt buột và hành động

một mình hoặc trong một nhóm – với mục tiêu ảnh hưởng đến quyết định sẽ tác động

đến cộng đồng của họ. Sự tham gia này có thể diễn ra bên trong hoặc bên ngoài khuôn

khổ thể chế và nó có thể được tổ chức bởi thành viên của các tổ chức xã hội hay người

ra quyết định (André, P; P. Martin và G. Lanmafankpotin, 2012). Hay một quan điểm

khác thể hiện mức độ tham gia sâu hơn của người dân: Sự tham gia của người dân được

định nghĩa là quá trình mà các cá nhân được tham gia trong việc ra quyết định liên quan

đến thể chế, các chương trình và môi trường có tác động đến đời sống người dân

(Heller, Price, Reinharz, và Wandersman, 1984). Sherry R. Arnstein (1969) lại chú

trọng đến phân chia mức độ tham gia của người dân thông qua việc đưa ra thang đo 8

mức độ (Vancouver Community Network, 2014).

Hình 3-1. Thang đo về sự tham gia của người dân theo Sherry R. Arnstein

-12-

Nguồn: The Citizen’s handbook

David Wilcox đã mô tả thang đo của Ladder như sau:

1. Sự vận động và 2. Liệu pháp: chưa tạo ra sự tham gia, chỉ có mục đích đào tạo người

tham gia. Giả sử kế hoạch kiến nghị là tốt nhất và phải giành được sự ủng hộ từ cộng

đồng thông qua quan hệ công chúng.

3. Cung cấp thông tin. Đây là bước quan trọng đầu tiên nhằm thúc đẩy sự tham gia

nhưng thường thông tin chỉ mang tính một chiều mà không có phản hồi.

4. Tham vấn. Khảo sát thái độ, tổ chức các cuộc họp khu dân cư và tham khảo ý kiến

cộng đồng. Thường lại chỉ là những nghi thức.

5. Động viên. Bầu những thành viên xứng đáng vào ủy ban.

6. Hợp tác. Dàn xếp để phân phối lại quyền lực giữa công dân và nhà cầm quyền. Cả hai

đều phải có trách nhiệm trong lên kế hoạch và ra quyết định.

7.Ủy quyền. Các công dân phải nắm giữ đa số các vị trí trong ủy ban và có quyền quyết

định. Quần chúng đã có thể chịu trách nhiệm.

8. Người dân quản lý. Cộng đồng thực hiện toàn bộ công việc lập kế hoạch, hoạch định

chính sách và quản lý một chương trình.

Như vậy, theo các lý thuyết về sự tham gia của người dân thì người dân sẽ tham

gia vào những hoạt động có tác động đến đời sống cộng đồng cũng như từng cá nhân,

theo những hình thức và mức độ khác nhau. Vì vậy, khi xem xét các nội dung của

Chương trình xây dựng NTM, ta nhận thấy 11 nội dung này điều liên quan trực tiếp hay

gián tiếp đến cộng đồng dân cư nông thôn nên đây là cơ sở cho người dân tham gia vào

các hoạt động xây dựng NTM. Cụ thể hơn, người dân nông thôn là người thụ hưởng

những thành quả trong xây dựng NTM nên chỉ có họ mới là người hiểu rỏ nhất nhu cầu

của mình. Từ những nhu cầu đó, người dân biết cần phải làm gì, làm như thế nào để đạt

được mục tiêu đề ra. Như vậy, có thể nói, sự tham gia của người dân như tất yếu khách

quan trong xây dựng NTM hiện nay.

-13-

3.2. Kinh nghiệm phát triển nông thôn ở Hàn Quốc5

Biện pháp phát triển nông thôn dựa trên phát triển cộng đồng được Hàn Quốc áp

dụng. Những kinh nghiệm thất bại từ công cuộc tái thiết đất nước và các chương trình

gia tăng thu nhập trong nông – ngư nghiệp của Chính phủ đã làm nản lòng nông dân,

khiến họ mất đi sự tự tin vốn có. Chính phủ của Park Chung Hy cũng nhận ra rằng viện

trợ không giúp ích được bao nhiêu cho người dân nếu người dân không nghĩ cách tự

giúp mình. Đây là những ý tưởng nền tảng để hình thành phong trào Seamaulundong6 –

phong trào đổi mới cộng đồng hay còn được gọi là phong trào đổi mới nông thôn.

Ngay từ bắt đầu phong trào, “Tinh thần Seamaul” với 3 nhân tố chính “Chăm

chỉ - Tự lực – Hợp tác” đã được đề cao. Trong đó, Chăm chỉ là động cơ tự nguyện của

người dân, không ngừng vượt qua khó khăn để tiến tới thành công, Tự lực là ý chí bản

thân, tinh thần làm chủ, chịu trách nhiệm về cuộc sống và vận mệnh của bản thân và

Hợp tác là nhận thức về mong muốn phát triển cộng đồng phải nhờ vào nỗ lực của tập

thể. Đến nay, “Tinh thần Seamaul” đã vượt ra khỏi phạm vi một chương trình nông thôn

để trở thành tinh thần chung của người dân Hàn Quốc trong cuộc xây dựng và phát triển

đất nước.

Để tạo sự khích lệ và lấy lại niềm tin của những người nông dân, phong trào đổi

mới nông thôn Hàn Quốc đưa ra những nội dung rất thiết thực, tương đối dễ triển khai

và nhanh có kết quả như: Mở rộng, làm mới đường vào thôn xóm; Mở rộng, làm mới

đường trong thôn; Làm vệ sinh thôn xóm; Xây dựng khu giặt giũ chung; Đào giếng

nước chung; Cải tạo mái nhà từ lợp rạ thành mái ngói, xi măng; Cải tạo hàng rào quanh

nhà từ tường đất thành tường xây gạch, xi măng; Sửa cầu; Sửa hệ thống đập sông ngòi

và Xây dựng điểm gom phân bắc. Cụ thể như sau:

Trong năm đầu tiên, chính phủ đã cấp xi măng miễn phí cho 33.000 ngàn xã

trong cả nước. Kết quả sau 1 năm đã có 16.600 xã có những cải thiện rỏ rệt do biết kết

hợp sự hỗ trợ từ chính phủ và vận động sự tham gia của người dân. Sang năm thứ 2, chỉ

16.600 xã có sự tiến bộ được tôn vinh và tiếp tục được hỗ trợ xi măng. Cánh làm này đã

tạo nên sự cạnh tranh sôi nổi trong cả nước, tạo thêm động lực cho phong trào. Đến năm

5 Phạm Xuân Liêm (2011) 6 Seamaul theo nghĩa tiếng Hàn là sự đổi mới của cộng đồng và undong có nghĩa là phong trào

-14-

thứ 3, chính phủ đã tiến hành phân loại các các thôn theo tiêu chuẩn phát triển và sự

tham gia của người dân, mỗi nhóm sẽ nhận được sự hỗ trợ khác nhau. “Thôn cơ sở” hầu

như chưa có sự tham gia đáng kể của người dân, sẽ nhận được sự hỗ trợ các dự án cải

thiện môi trường và cần phải nâng cao ý thức người dân. “Thôn tự lực” đã có tỷ lệ

người dân tham gia khoảng 50%, sẽ được hỗ trợ các dự án môi trường, dự án nâng cao

thu nhập. “Thôn tự lập” là các thôn có 100% người dân tham gia phong trào được ưu

tiên hỗ trợ các dự án nâng cao thu nhập, dự án phúc lợi văn hóa. Việc phân nhóm đầu tư

giúp cho nguồn lực được phân bổ hợp lý và đáp ứng nhu cầu phát triển địa phương, và

một lần nữa tạo nên sự cạnh tranh sôi nổi trong Phong trào Seamaulundong.

Bên cạnh đó, sự thống nhất và chuyên nghiệp trong hệ thống quản lý cũng là

nhân tố quan trọng góp phần nên sự thành công của phong trào. Một hệ thống quản lý

riêng được thành lập từ trung ương đến địa phương, đơn vị nhỏ nhất là ban phát triển tự

quản thôn/xóm mà người lãnh đạo do dân bầu. Viện đào tạo lãnh đạo Seamaul cũng

được thành lập để bồi dưỡng cán bộ cho phong trào.

Tóm lại, Phong trào Seamaulundong nhấn mạnh đến phát triển tinh thần của

nông dân, lấy kích thích vật chất nhỏ và chính sách để kích thích mạnh tinh thần và qua

đó phát huy tiền năng của người dân, cộng đồng; làm cho người dân trở thành chủ thể

thật sự của phong trào với quyền ra quyết định trong các hoạt động lựa chọn công trình,

phương thức đóng góp, giải pháp xây dựng, tự chịu trách nhiệm quản lý giám sát công

trình. Nhờ đó, chỉ sau 8 năm kể từ 1970, các dự án phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn

gần hoàn thiện. Cụ thể, trong hơn 5 năm, từ 80% hộ gia đình sống trong nhà lá thì đến

giữa năm 1975 toàn bộ nhà cửa đã được lợp ngói. Đặc biệt, chỉ sau 5 năm người dân

nông thôn đã trực tiếp cảm nhận sức mạnh của bản thân khi tự đứng lên xây dựng cuộc

sống của mình.

Khi so sánh kinh nghiệm phát triển nông thôn Hàn Quốc với chính sách xây

dựng NTM, ta nhận thấy chủ trương phát triển nông thôn của 2 phong trào là giống

nhau, người dân đóng vai trò chính trong phát triển nông thôn, giúp người dân trở nên

tự tin để xây dựng cuộc sống của mình. Tuy nhiên, trong hành động thì phong trào

Semaul Undong lại phát huy tối đa sự tham gia của người dân, khuyến khích người dân

tham gia từ những việc đơn giản rồi đến những việc phức tạp, trong khi đó, phong trào

-15-

xây dựng NTM lại thiếu vắng sự tham gia của người dân, ở một số nơi, người dân lại bị

huy động nguồn lực vật chất quá nhiều. Do đó, để xây dựng NTM theo định hướng ban

ban đầu - dựa vào phát triển cộng đồng, phong trào xây dựng NTM cần tập trung chủ

yếu vào việc cải thiện sự tham gia của người dân. Người dân cần được khích lệ cao nhất

khi tham gia các hoạt động xây dựng NTM, đồng thời họ cũng chính là người quyết

định mức độ tham gia của mình cho hoạt động này. Khi thực hiện được điều này, nội

lực cộng đồng sẽ trở thành nguồn lực vô hạn để phát triển xây dựng NTM về lâu về dài.

3.3. Tổng quan các nghiên cứu trước

Đến nay, có thể nhận thấy, nghiên cứu về sự tham gia của cộng đồng khá nhiều

và đa dạng về lĩnh vực. Từ những nghiên cức về sự tham gia của cộng đồng trong xây

dựng cơ sở hạ tầng cho đến các lĩnh vực giảm nghèo, phát triển sản xuất, kinh doanh,

hay trong vấn đề sử dụng đất, quản lý rừng… Cụ thể, Chương trình Tiếp cận Cộng đồng

Đông Nam Á (SEACAP 15, 2005) đã tiến hành nghiên cứu về “Sự tham gia của Cộng

đồng trong Giao thông Nông thôn” tại hai tỉnh Vĩnh Long và Phú Thọ nhằm đánh giá

hình thức và mức độ đóng góp của người dân cũng như tác động của các khoản đóng

góp đến đời sống của họ. Lĩnh vực quy hoạch cũng nhận được nhiều sự quan tâm với

những nghiên cứu của Tạ Quỳnh Hoa (2009), Nguyễn Minh Phương (2013) trong quy

hoạch đô thị hay nghiên cứu của Nguyễn Trung Dũng và Đỗ Thị Hòa (2013) về quy

hoạch cơ sở hạ tầng nông thôn cho phát triển NTM. Các tác giả Phạm Bảo Dương, Hà

Thị Thanh Mai và Lưu Thị Tho (2011) lại tập trung nghiên cứu về lý luận và thực tiễn

đối với sự tham gia của cộng đồng các dân tộc trong giảm nghèo. Bên cạnh việc đánh

giá thực trạng về sự tham gia, các tác giả còn nghiên cứu các nhân tố tác động đến sự

tham gia của cộng đồng và đưa ra các giải pháp cải thiện. Những nghiên cứu hỗ trợ trực

tiếp hoạt động sản xuất kinh doanh cũng được nhóm tổ chức Ngân hàng thế giới, Bộ

Thủy sản, Trung tâm phát triển và hội nhập và Viện kinh tế Việt Nam (2006) tiến hành

nhằm xác định nguồn lực và nhu cầu đầu tư phát triển thủy sản trong cộng đồng ngư

dân nghèo. Một hoạt động giành được nhiều sự quan tâm là cộng đồng làm du lịch cũng

được tác giả Lê Thị Huyền Trang (2014) nghiên cứu cụ thể thông qua trường hợp phát

triển du lịch nông thôn tại Thái Nguyên. Và sau cùng là vấn đề giành được nhiều sự

quan tâm nhất trong những năm qua – quyền sử dụng đất và chuyển quyền sử dụng đất.

Thông qua 3 tình huống ở 3 địa phương của Quảng Trị, Quảng Bình và Nghệ An,

-16-

Nghiên cứu của Oxfam (2012) đã chỉ ra sự phản ứng khác nhau của cộng đồng và chính

quyền về vấn đề này. Các cộng đồng tham gia tích cực đã giành lại quyền sử dụng đất

cho mình như trường hợp ở Quảng Bình hay từ chối chuyển quyền sử dụng đất ở Quảng

Trị. Ở chiều ngược lại, sự tham gia thụ động của cộng đồng ở Nghĩa Đàn, Nghệ An đã

dẫn đến việc thay đổi quyền sử dụng đất trên nhiều diện tích đất là nguồn sinh kế chính

của cộng đồng.

Từ những nghiên cứu trước, ta có thể nhận thấy người dân có thể tham gia rất

nhiều lĩnh vực, hoạt động khác nhau, mức độ tham gia cũng rất đa dạng và quan trọng

hơn là chỉ ra sự hiệu quả đối với những hoạt động có sự tham gia của người dân. Một

khi người dân được hướng dẫn, đào tạo về những kỹ năng tham gia, giải thích về quyền

lợi, nghĩa vụ liên quan thì hiệu quả tham gia được cải thiện, sự tham gia chuyển từ bị

động sang chủ động, tích cực. Bên cạnh đó, mỗi nghiên cứu trước còn cho thấy nội

dung có sự tương đồng với một hay một số nội dung của Chương trình xây dựng NTM

(11 nội dung). Từ hai căn cứ này, ta có thể rút ra kết luận: Chương trình xây dựng NTM

phải có sự tham gia của người dân và mức độ tham gia của người dân quyết định mức

độ thành công của chương trình.

-17-

CHƯƠNG 4.

NGHIÊN CỨU ĐIỂM VỀ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN

TRONG XÂY DỰNG NTM TẠI HAI XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP

4.1. Quá trình triển khai Chương trình xây dựng NTM tại huyện Bình Sơn

Bắt đầu triển khai từ đầu năm 2011, đến nay, huyện Bình Sơn đã hoàn chỉnh bộ

máy điều hành chương trình từ cấp huyện đến từng thôn xóm với 1.849 người, trong đó,

cấp xã chiếm 97,9%. Số xã được phê duyệt quy hoạch chung là 18/24 xã,7 nhưng trong

đó mới chỉ có 3/24 xã được phê duyệt đề án xây dựng NTM là Bình Dương, Bình Trung

và Bình Thới, có duy nhất một xã là Bình Dương đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết

tính đến thời điểm khảo sát. Về hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng, trong 3 năm xây

dựng NTM từ 2011 đến 2013, toàn huyện đã xây dựng được 35 tuyến đường giao thông

nông thôn với chiều dài 23,175 km trên tổng kinh phí 33,11 tỷ đồng. Trong 2 năm 2011

và 2012, các xã đã xây dựng được 7 chợ nông thôn với kinh phí 34,4 tỷ đồng. Tính trên

tổng thể đến cuối năm 2013, toàn huyện đã có 1 xã đạt 16 tiêu chí NTM (Bình Dương),

1 xã đạt 13 tiêu chí (Bình Trung), 1 xã đạt 11 tiêu chí (Bình Thới), 3 xã đạt 8 tiêu chí

(Bình Phú, Bình Thanh Đông, Bình Thanh Tây), 1 xã đạt 7 tiêu chí (Bình Hiệp) và 17

xã còn lại chỉ đạt từ 3 đến 6 tiêu chí.

Kết quả xây dựng NTM tại huyện Bình Sơn còn cho thấy sự phân hóa trong hoạt

động xây dựng NTM tại các xã. Những xã điểm thường có sự tiến bộ nhanh hơn những

xã còn lại nhưng sự tiến bộ lại không đến từ nội lực cộng đồng mà chủ yếu đến từ

nguồn ngân sách được tập trung đầu tư cho những xã điểm. Cụ thể, theo khảo sát đánh

giá thực trạng nông thôn căn cứ trên 19 tiêu chí NTM vào năm 2011, xã Bình Dương

đạt 7/19 tiêu chí và 3 tiêu chí đạt một số nội dung. Tính đến cuối năm 2012, số tiêu chí

đạt chuẩn tăng thêm 5 tiêu chí là quy hoạch, nhà ở, giáo dục, môi trường và điện, đưa

tổng số tiêu chí đạt chuẩn lên 12/19 tiêu chí. Trong năm 2013, xã Bình Dương đã nâng

số tiêu chí đạt chuẩn lên 16/19 tiêu chí, còn lại 3 tiêu chí là cơ sở vật chất văn hóa,

trường học và tỷ lệ hộ nghèo. Trong nhóm 3 tiêu chí còn lại, hai tiêu chí cơ sở vật chất

văn hóa và trường học sẽ được thực hiện trong năm 2014 với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ

ngân sách tỉnh và huyện nhưng tiêu chí còn lại – tỷ lệ hộ nghèo – là một trở ngại lớn 7 6 xã còn lại là Bình Chánh. Bình Thạnh, Bình Đông, Bình Thuận, Bình Trị và Bình Hải nằm trong khu kinh tế Dung Quất nên còn nhiều vướng mắc trong phân chia quy hoạch.

-18-

cho Bình Dương hoàn thành việc xây dựng NTM.8 Ở nhóm còn lại, đa phần các xã chỉ

được phân bổ ngân sách cho hoạt động tuyên truyền và làm quy hoạch chung. Ví dụ, xã

Bình Hiệp, đến nay, chỉ được cấp 160 triệu làm quy hoạch chung và một ít ngân sách

làm công tác tuyên truyền hằng năm. Hoạt động xây dựng NTM dễ nhận ra trên địa bàn

xã chỉ là các công trình điện đường tại các thôn xóm. Số tiêu chí mà xã đạt được là 7/19

tiêu chí – căn cứ trên khảo sát đánh giá thực trạng nông thôn.

Tóm lại, Quá trình triển khai Chương trình xây dựng NTM tại huyện Bình Sơn

đã có những tiến bộ nhất định, song bên cạnh đó vẫn còn những tồn tại về năng lực

quản lý, cơ chế đầu tư, sự tham gia của cộng đồng,… cần được sớm cải thiện để chương

trình thật sự là một cuộc cải cách lớn trong xây dựng nông thôn tại địa phương.

4.2. Thực trạng về sự tham gia của người dân

Kết quả phỏng vấn người dân tại 2 xã Bình Dương và Bình Hiệp, cùng với thông

tin phỏng vấn sâu với xóm trưởng, thôn trưởng, lãnh đạo xã, Phòng Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, công ty tư vấn xây dựng

quy hoạch NTM được tập trung vào 4 nội dung (1) thông tin về chương trình NTM, (2)

người dân tham gia bàn, ý kiến trong xây dựng NTM, (3) người dân tham gia thực hiện

trong xây dựng NTM, (4) người dân giám sát, vận hành, bảo dưỡng các công trình

NTM.

4.2.1. Thông tin về chính sách xây dựng NTM

Phần này đánh giá về những kênh thông tin để người dân biết về chính sách xây

dựng NTM cũng như đánh giá về mức độ hiểu biết của người dân đối với chính sách.

Đây là cơ sở để đánh giá công tác tuyên truyền chính sách và mức độ chia sẻ thông tin

của chính quyền cho người dân

Kết quả khảo sát cho thấy người dân tiếp nhận thông tin về chính sách xây dựng

NTM qua những kênh thông tin chủ yếu: loa phát thanh, từ người quen, hàng xóm,

truyền hình, các cuộc họp dân cư. Những hình thức như: phổ biến trực tiếp, niêm yết

thông tin, hay gửi tài liệu đến hộ gia đình không được sử dụng. Trong những kênh 8 Theo trao đổi với ông Huỳnh Ngọc Thơ – Phòng Địa chính – Nông nghiệp – Xây dựng và Môi trường xã Bình Dương, tỷ lệ hộ nghèo của xã Bình Dương hiện tại là 8%, để đạt chuẩn NTM thì thì tỷ lệ này ≤ 5%. Hộ nghèo thường là những gia đình già, yếu, neo đơn hay mất sức lao động nên rất khó để tăng thu nhập.

-19-

thông tin này, các cuộc họp khu dân cư là kênh thông tin quan trọng để người dân tham

gia sâu hơn vào các hoạt động xây dựng NTM. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy có

đến 64,1%9 người dân không tham gia hoặc chỉ tham 1 hay 2 hoạt động tuyên truyền về

xây dựng NTM trong 3 năm qua. Kết quả này thể hiện sự tham gia của người dân vẫn

còn thấp và thụ động.

Tuy vẫn áp dụng những kênh thông tin truyền thống nhưng kết quả khảo sát cho

thấy dấu hiệu tích cực khi có đến 98,5% người dân được hỏi biết đến chương trình

NTM. Tuy nhiên, khi khảo sát sâu hơn về những thông tin bên trong chương trình, mức

độ hiểu biết về chương trình của người dân giảm xuống. Điều này thể hiện thông qua

kết quả khảo sát khi chỉ có 64,6% số người được hỏi biết về bộ tiêu chí xây dựng NTM

và đa phần người dân 2 xã Bình Dương và Bình Hiệp không biết về tổng số tiêu chí

NTM mà xã đã đạt chuẩn.10 Về thời gian bắt đầu xây dựng NTM thì số người được hỏi

biết đến lại giảm xuống chỉ còn 35,4%. Trong số người dân biết về thông tin này thì đa

phần được biết kể từ thời điểm công bố quy hoạch xây dựng NTM hay lễ phát động

phong trào toàn dân thi đua chung sức xây dựng NTM của xã.11

Hình 4-1. Tỷ lệ người dân biết về những thông tin cơ bản trong xây dựng NTM

Nguồn: Kết quả điều tra

9 Các kết quả khảo sát được trích từ phụ lục 5. 10 Xã Bình Dương hiện đã đạt 16/19 tiêu chí NTM, xã Bình Hiệp đạt 07/19 tiêu chí NTM (theo đề án). Đây là câu hỏi bổ sung trong quá trình phỏng vấn, tác giả không đưa vào bảng hỏi. 11 Xã Bình Dương vào năm 2012, xã Bình Hiệp vào năm 2013.

-20-

Đánh giá ở mức độ hiểu biết sâu hơn, kết quả khảo sát về người đóng vai trò

chính trong xây dựng NTM cho thấy có đến 57,6% người được hỏi lựa chọn người dân

hay nông dân đóng vai trò chính trong xây dựng NTM. Kết quả này sẽ rất đáng ghi nhận

nếu xuất phát từ nhận thức của người dân về chính sách xây dựng nông thôn mới, tuy

nhiên, khi trao đổi cụ thể về các hoạt động xây dựng NTM diễn ra ở địa phương thì

phần lớn những người đã lựa chọn ở trên cảm thấy không chắc chắn với lựa chọn ban

đầu của mình. Điều này cho thấy người dân chủ yếu được nghe về vai trò của mình

thông qua các hoạt động thông tin, tuyên truyền mà ít được tham gia vào các hoạt động

xây dựng NTM.

Bên cạnh tình trạng thông tin chung về chính chính sách xây dựng NTM từ

chính quyền cho người dân còn nhiều hạn chế thì những thông tin cụ thể về việc lập quy

hoạch cũng ở trong tình trạng tương tự, chỉ có 12,5% người dân được hỏi được thông

báo về công tác lập đề án, đồ án xây dựng NTM của xã. Tình trạng này cũng được xác

định thông qua trả lời phỏng vấn của ông Mai Văn Nghị - xóm trưởng xóm Trung

Nam12 “Chưa đưa NTM ra dân, khi nào xong quy hoạch thì mới ra cơ sở.”. Từ đây có

thể nhận thấy hoạt động lập quy hoạch không chỉ không đúng theo quy định pháp lý ở

Quyết định 800/QĐ-TTg - quy định lấy ý kiến tham gia của cộng đồng dân cư trong

công tác quy hoạch mà còn thiếu cơ sở thực tiễn vì không có sự tham gia của người dân.

Quy hoạch có sự tham gia của cộng đồng ngoài hiệu quả cho quy hoạch khi xuất phát từ

nhu cầu thực tế của người dân thì việc làm còn cho thấy vai trò chủ thể của người dân

trong xây dựng NTM hay đơn giản cũng làm cho người dân cảm nhận về vai trò của

mình trong xây dựng NTM.

Đi vào bản chất, mục đích cuối cùng của việc xây dựng NTM là nâng cao đời

sống người dân. Nhưng một kết quả điều tra khác cho biết có đến 92,7% người dân

không nhận thấy không có sự thay đổi trong cơ cấu sản xuất ở địa. Kết quả này được

khẳng định một lần nữa thông qua tỷ lệ người dân được hỏi biết về hoạt động hỗ trợ sản

xuất, kinh doanh chỉ ở mức 29,7%. Ở xã Bình Dương hoạt động hỗ trợ sản xuất được

12 Xóm Trung Nam, Thôn Liên Trì, Xã Bình Hiệp

-21-

biết chủ yếu là hỗ trợ vôi và phân bón để cải tạo đồng ruộng sau khi dồn điền đổi thửa,

ở xã Bình Hiệp, là hỗ trợ xây dựng mô hình sản xuất giống cây keo lai, bạch đàn.13

Mô hình sản xuất giống keo lai, bạch

đàn tại xã Bình Hiệp là mô hình nông

nghiệp hoạt động mang lại thu nhập cao

nhất tại địa phương. Mô hình này đã

xuất hiện cách đây hơn 10 năm do

người dân tự phát triển. Đến thời điểm

hiện tại thì mô hình này trở thành mô

hình sản xuất trong phong trào NTM

với một ít hỗ trợ chi phí từ địa phương.

Nguồn: Tác giả ghi nhận

Hộp 4-1. Mô hình sản xuất giống keo lai, bạch đàn tại xã Bình Hiệp

4.2.2. Người dân tham gia bàn, ý kiến trong xây dựng NTM

Đây là mức độ tham gia cao hơn của người dân trong hoạt động xây dựng NTM.

Ở mức độ này người dân cần có hiểu biết nhất định về chương trình để có thể tham gia

tích cực và chủ động.

Khi được hỏi về mức độ tham gia của người dân trong xây dựng NTM thì những

người được hỏi đều nhận thấy mức độ tham gia từ đơn giản như “được thông báo” đến

mức độ cao nhất “ra quyết định”. Kết quả điều tra cho biết có đến 41,3% người dân

được hỏi chỉ cần thông báo về chương trình, trong khi đó chỉ có 6,3% lựa chọn là người

ra quyết định. Như vậy, người dân vẫn chưa cảm nhận hết vai trò của mình trong xây

dựng NTM. Chỉ khi nào người dân cảm nhận được vai trò của mình thì việc tham gia

xây dựng NTM đối với họ mới trở thành nhu cầu tự thân. Đây chính là cơ sở quyết định

việc xây dựng NTM thành công và bền vững.

13 Theo trao đổi với ông Võ Tấn Đại – Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Bình Dương thì hoạt động dồn điền đổi thửa đã được tiến hành từ những năm 2007. Tại Bình Hiệp thì hoạt động sản xuất giống keo lai, bạch đàn cũng đã có trên 10 năm theo lời ông Trần Trung Hiền – xóm trưởng xóm Bình An Đông.

-22-

Nguồn: Kết quả khảo sát

Hình 4-2. Tỷ lệ lựa chọn của người dân được khảo sát về mức độ tham gia của người dân trong xây dựng NTM

Kết quả khảo sát tiếp theo cũng cho nhận định tương tự khi chỉ có 25,4% người

được hỏi nhận thấy nhu cầu và nguyện vọng của người dân là yếu tố quyết định đến

việc lập kế hoạch các hoạt động xây dựng NTM, trong khi đó lại có đến 74,6% cho rằng

kế hoạch của chính quyền các cấp mới là yếu tố quyết định. Tình trạng này phần nào

phản ánh thực tế xây dựng nông mới đang diễn ra tại địa phương – chính quyền làm quá

nhiều việc trong xây dựng NTM, người dân chỉ tham gia những việc mà chính quyền

cho là cần người dân tham gia. Hệ quả của điều này, một lần nữa, làm cho người dân trở

nên thụ động và thiếu động lực tham gia chương trình.

Nguồn: Kết quả khảo sát

Hình 4-3. Tỷ lệ về yếu tố quyết định cho việc lập kế hoạch xây dựng NTM

-23-

Trở lại với công tác quy hoạch xây dựng NTM, khi được hỏi về việc đóng góp ý

kiến cho quy hoạch xây dựng NTM thì chỉ có 6,3% người dân được hỏi cho biết có

tham gia. Tỷ lệ này cho thấy rất ít người dân được tham gia ý kiến trong công tác lập

quy hoạch hay có thể nói yêu cầu lấy ý kiến cộng đồng cho quy hoạch đã bị bỏ qua. Kết

quả tương tự cũng được ghi nhận trong trao đổi với ông Võ Tấn Đồng – Công ty TNHH

tư vấn Phát triển nông thôn Quảng Ngãi – đơn vị tư vấn và lập quy hoạch cho xã Bình

Hiệp khi được ông cho biết “công ty chỉ làm việc với Ban quản lý xây dựng NTM của

xã mà không cần tham gia khảo sát ý kiến người dân trong quá trình tư vấn và lập quy

hoạch. Bản dự thảo quy hoạch chỉ được trình bày để lấy ý kiến trước Ban quản lý xây

dựng NTM và đại diện khối quân dân chính Đảng”. Tính đến thời điểm khảo sát, xã

Bình Hiệp đã được phê duyệt quy hoạch chung nhưng người dân vẫn chưa được biết về

những thông tin quy hoạch vì “chưa đưa ra cơ sở”. Xã Bình Dương đã làm xong quy

hoạch tổng thể năm 2012 và quy hoạch chi tiết khu Trung tâm xã Bình Dương, quy

hoạch chi tiết phát triển sản xuất nông nghiệp và hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất

trong năm 2013. Với chất lượng của những bảng quy hoạch thiếu sự tham vấn cộng

đồng này thì việc thực hiện và quản lý sau quy hoạch sẽ là vấn đề tiếp theo trong quá

trình xây dựng NTM của địa phương.

Tại xã Bình Dương, cây trồng mang lại thu

nhập cao nhất cho nhà nông là cây ớt

nhưng hiện nay quy hoạch đất màu (trồng

ớt) không đủ so với nhu cầu của người dân.

Vì vậy, người dân đang trồng ớt trên một

phần diện tích đất lúa. Tình trạng không

theo quy hoạch của một số hộ nông dân đã

được chính quyền xã biết đến nhưng thực

hiện không can thiệp, theo trao đổi với ông

Huỳnh Ngọc Thơ – Phòng địa chính-nông

nghiệp-xây dựng và môi trường xã Bình

Dương.

Nguồn: Tác giả ghi nhận

Hộp 4-2. Trồng ớt ngoài quy hoạch tại xã Bình Dương

-24-

Lý giải cho việc quy hoạch NTM thiếu vắng sự tham gia của cộng đồng một

phần vì sự phức tạp và yêu cầu chuyên môn cao để làm quy hoạch. Nhưng bên cạnh đó,

những công việc mà người dân có thể dễ dàng tham gia như lựa chọn những việc ưu

tiên làm trước trong xây dựng nông thôn phù hợp với điều kiện địa phương lại đang

diễn ra tương tự khi rất ít người dân được tham gia lựa chọn. Địa phương thường xây

dựng các hoạt động NTM theo nguồn vốn phân bổ từ ngân sách. Những dự án được xây

dựng hiện nay tại địa phương thì phần lớn được đề nghị trước thời gian bắt đầu xây

dựng NTM, tại xã Bình Hiệp thì các công trình NTM vẫn còn trên giấy tờ vì xã vừa mới

được phê duyệt quy hoạch chung, riêng xã Bình Dương thì có sự khác biệt vì là xã điểm

nên có những ưu tiên đầu tư, nguồn vốn NTM của tỉnh và huyện được tập trung phần

lớn ở đây. Với cơ chế phân bổ ngân sách hiện nay đã làm cho cấp xã – đơn vị triển khai

chương trình xây dựng NTM – thực hiện một cách cứng nhắc theo phân bổ ngân sách,

hay chủ trương đầu tư của cấp trên. Để giải phóng nút thắt này cần có một cơ chế phân

bổ và sử dụng vốn linh hoạt cho các cấp chính quyền địa phương.

Xã Bình Hiệp là một trong 5 xã có chợ nông

thôn lớn ở huyện Bình Sơn. Chợ Bình Hiệp đã

có từ trước những năm 70 và là nơi giao thương

của 5 - 6 xã lân cận nhưng tình trạng hiện nay

của các gian hàng trong chợ điều tạm bợ (hình

dưới). Trái ngược với hình ảnh tạm bợ của chợ

Bình Hiệp là một công trình NTM khang trang

vừa mới xây xong – UBND xã Bình Hiệp (hình

trên) với giá trị đầu tư hơn 4 tỷ đồng. Thiết nghĩ,

nếu cấp xã có thẩm quyền quyết định nguồn kinh

phí xây dựng NTM được phân bổ và có sự tham

vấn ý kiến cộng đồng về những công việc nên

làm trước thì kết quả có thể đã khác.

Nguồn: Tác giả ghi nhận

Hộp 4-3. Công trình NTM tại xã Bình Hiệp

-25-

Theo kết quả điều tra, hoạt động mà người dân tham gia đóng góp ý kiến nhiều

nhất là cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường, có đến 31,7% người được hỏi cho

biết có tham gia ý kiến. Khi tính cả những người được hỏi không có ý kiến những quan

tâm đến hoạt động cấp nước sạch và vệ sinh môi trường thì kết quả lên đến 83,3%. Điều

này cho thấy người dân có xu hướng tham gia nhiều hơn vào các hoạt động liên quan

trực tiếp đến đời sống hằng ngày. Sự tham gia của người dân ở 2 xã cũng có sự khác

biệt khi có đến 52,9% người được hỏi ở xã Bình Dương cho biết có tham gia ý kiến

trong khi đó chỉ có 6,25% người được hỏi ở xã Bình Hiệp có tham gia ý kiến trong hoạt

động cấp nước sạch và vệ sinh môi trường. Sự khác biệt này phản ánh thực tế là xã Bình

Dương đã có hoạt động cấp nước và vệ sinh môi trường ở nhiều khu dân cư trong khi đó

xã Bình Hiệp không có hoạt động cấp nước sạch và vệ sinh môi trường.

Tóm lại, hoạt động tham vấn ý kiến người dân tại 2 địa phương đang rất hạn

chế. Người dân thường được hỏi ý kiến khi chính quyền cho rằng vấn đề đó cần lấy ý

kiến. Do đó, cần có những quy định ràng buột về việc tham vấn ý kiến cộng đồng trong

xây dựng NTM để cải thiện tình trạng hiện tại. Khi hoạt động tham vấn được cải thiện,

chất lượng các hoạt động xây dựng NTM sẽ tăng lên và người dân lấy lại sự tự tin để

đầu tư sản xuất, kinh doanh lâu dài.

4.2.3. Người dân tham gia thực hiện trong xây dựng NTM

Các khoản đóng góp xây dựng NTM của người dân 2 xã Bình Dương và Bình Hiệp theo

khảo sát.

Stt Khoản đóng góp

Ghi chú

Bảng 4-1. Các khoản đóng góp xây dựng NTM tại xã Bình Dương và xã Bình Hiệp

Số tiền (vnđ) Xã Bình Dương 100.000 đồng/khẩu/năm

Xã quyết định mức thu

Làm đường giao thông hằng năm

2 Hỗ trợ làm tường rào, cổng

Tùy vào từng khu dân cư

50.000 đồng/sào/năm

ngõ Làm dồn điền đổi thửa và chỉnh trang đồng ruộng

Người dân bàn và quyết định Quyết định của xã viên trong HTX

Xã Bình Hiệp

Làm điện đường

100.000 – 200.000 đồng/hộ Người dân bàn và quyết

định Tổ tự quản thực hiện

Chi phí điện đường/tháng

10.000 – 15.000 đồng/hộ

Nguồn: Kết quả điều tra

-26-

Xây dựng đường giao thôn nông thôn

Hiện tại xã Bình Hiệp mới làm được 1,8 km đường bê tông nông thôn với chiều

dài 3 đoạn là 1 km, 0,5 km và 0.3 km vào năm 2006 khi có chủ trương nhà nước và

nhân dân cùng làm, tỷ lệ đóng góp 60% – 40%. Nguồn vốn xã Bình Hiệp dùng để đầu

tư làm đường giao thông trong năm 2006 được lấy từ nguồn ngân sách xã nên xem như

người dân chưa tham gia làm đường giao thông trong thời gian qua.

Câu chuyện hoàn toàn ngược lại ở xã Bình Dương khi phần lớn các tuyến đường

nông thôn trong xã đã được bê tông hóa trước năm 2011. Hình thức đầu tư là nhà nước

và nhân dân cùng làm các tuyến đường liên thôn/xóm, người dân địa phương cùng với

sự ủng hộ của bà con xa quê làm các tuyến đường ngõ xóm,. Có thể nói, người dân Bình

Dương đã thực sự tạo nên phong trào làm đường giao thông nông thôn, các hộ gia đình

sẵn sàng tham gia hiến đất, góp công làm đường. Nếu chỉ tính riêng trong 3 năm xây

dựng NTM từ 2011 đến 2013 toàn xã đã bê tông hóa 4,818 km đường liên thôn, kinh

phí đầu tư 7,552 tỷ đồng, nguồn vốn huyện 60%, nguồn vốn xã 40%, nâng cấp 9 km

đường ngõ xóm ở 11 khu dân cư, kinh phí 100 triệu đồng và 450 ngày công, ngân sách

xã 100%. Ngân sách xã chi làm đường giao thông được trích từ nguồn thu làm đường

giao thông hằng năm. Trong quá trình nâng cấp đường ngõ xóm, người dân ở 11 khu

dân cư đã hiến 2.150 m2 và đóng góp 125 triệu để xây dựng lại tường rào, cổng ngõ cho

người dân hiến đất.14

Dồn diền đổi thửa

Trong khi xã Bình Hiệp chưa có một động thái nào của việc dồn điền đổi thửa

thì xã Bình Dương đã thực hiện xong 11/14 đội sản xuất, dự kiến sẽ thực hiện toàn bộ

trong năm 2014. Hộ nông dân trong đội sản xuất sẽ tham gia các cuộc họp tại khu dân

cư để bàn về công tác dồn điền đổi thửa của đội mình và tham gia bốc thăm để chọn ra

số thứ tự thửa mà mỗi người nhận được sau khi dồn điền. Theo trao đổi với ông Võ Tấn

Đại –Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Bình Dương được biết “có đội sản xuất phải tổ chức

13 cuộc họp để làm dồn điền đổi thửa. Chi phí dồn điền đổi thửa thực tế vào khoản 9 –

14 Chi phí làm lại tường rào, cổng ngõ cho những người dân hiến đất sẽ được ước tính rồi đưa họp bàn tại từng khu dân cư để mức hỗ trợ cụ thể cho từng người dân hiến đất, chi phí sẽ do những hộ còn lại trong khu dân cư sẽ đóng góp.

-27-

10 triệu/ha, ngân sách tỉnh sẽ hỗ trợ 7 triệu/ha đất lúa và 5 triệu/ha đất màu, phần kinh

phí thiếu sẽ được HTX chi từ nguồn tiền dồn điền đổi thửa và chỉnh trang đồng ruộng.

Ngoài ra, nông dân trong xã cũng rất tích cực trong việc tham gia ngày công làm dồn

điền đổi thửa mặc dù chi phí cho ngày công chỉ ở mức 80.000 đồng/người.”15

Điểm trong xây dựng sáng đường giao

thông nông thôn tại huyện Bình Sơn trong

thời gian qua là xã Bình Mỹ, chỉ trong năm

2013 toàn xã đã làm được 9,6 km đường

giao thông nông thôn (hình bên), có thể nói

đây là một kỳ tích trong xây dựng NTM ở

Quảng Ngãi. Theo trao đổi với ông Lê Văn

Dương - Phó chánh văn phòng điều phối

Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng

NTM của tỉnh Quảng Ngãi thì ban chỉ đạo

NTM tỉnh đang xem xét để nhân rộng mô hình này.

Cách làm đường giao thông tại xã Bình Mỹ như sau: xã dùng số tiền 400 triệu thu được từ

đấu giá quyền khai thác cát, sỏi trên sông Trà Bông đoạn chảy qua xã để hỗ trợ mỗi tuyến

đường giao thông từ 10 – 15 tấn xi măng, những tuyến đường làm trước còn được hỗ trợ 15

triệu tiền làm các cống tiêu nước. Người dân đóng góp 250.000 đồng/khẩu có nơi lên đến

750.000 đồng/khẩu. Khoản tiền này là khá lớn theo trao đổi của tác giả với một số người dân

địa phương. Công tác dự toán vật tư, kinh phí làm đường do những người có kinh nghiệm

làm xây dựng trong khu dân cư đảm nhiệm. Người dân trong khu dân cư tự tổ chức thành

những nhóm thợ do 7 đến 10 hộ đảm nhiệm để làm những từng đoạn đường một. Chi phí ăn

uống khi làm đường sẽ do những hộ gần đoạn đường đang làm đảm nhận. Và một đóng góp

quan trọng trong kỳ tích làm đường tại xã Bình Mỹ là toàn bộ vật tư cát, sỏi (cát sỏi xô bồ)

làm đường do công ty Lý Tuấn tài trợ - công ty thắng thầu khai thác cát, sỏi tại địa phương.

Một tính toán khá bất ngờ khi tác giả trao đổi với ông 2 Bân – xóm trưởng xóm Tây Mỹ, thôn

Hộp 4-4. Xây dựng đường giao thông nông thôn ở xã Bình Mỹ16

15 Chi phí ngày công tại địa phương vào khoản 120.000 đồng – 150.000 đồng. 16 Các số liệu được trích trong Báo cáo Về việc hưởng ứng phong trào xây dựng đường bê tông xi măng của nhân dân xã Bình Mỹ, huyện Bình Sơn và tác giả tự tính toán từ Báo cáo Sơ kết 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM xã Bình Dương (2011 – 2013) và giải pháp tổ chức thực hiện năm 2014 và số liệu điều tra.

Phước Tích, xã Bình Mỹ là chi phí làm 1 m đường giao thông theo tiêu chuẩn rộng 3,5 m,

dày 20 cm chỉ ở mức 181.000 ngàn đồng, nếu tính cả chi phí cát sỏi được tài trợ thì chi phí là

251.000 đồng/m đường. Khoản chi phí này khá ấn tượng khi đêm so sánh với chi phí làm

đường tại xã Bình Dương là 1.568.000 đồng/m đường.

Nguồn: Tác giả ghi nhận

-28-

Làm điện đường

Hình thức làm điện đường tại mỗi địa phương mỗi khác, xã Bình Dương thường

có sự đồng tình cao của người dân trong việc xây dựng các công trình công cộng nhưng

lại không tạo được sự thống nhất trong việc làm điện đường nên thực hiện theo hình

thức – vài hộ gia đình gần nhau cùng lắp một bóng đèn đường và tự chịu chi phí sử

dụng điện cho mỗi bóng đèn đó. Cách làm này giảm đi tính mỹ quan của hệ thống điện

đường trong xã vì người dân không tuân theo bất kỳ một quy chuẩn nào. Ngược lại, xã

Bình Hiệp đã làm được hệ thống điện đường khá tốt (đã triển khai trên 5 khu dân cư).

Người dân những khu dân cư làm điện đường sẽ đóng phí từ 100.000 đồng đến 200.000

đồng/hộ tùy thuộc vào khoản cách từ hộ gia đình đến hệ thống trụ đèn chính. Mức đóng

góp do người dân bàn bạc và quyết định tại các cuộc họp khu dân cư. Xây dựng hệ

thống điện đường là công trình công cộng đầu tiên được thực hiện với sự tham gia của

cộng đồng tại xã Bình Hiệp trong chương trình xây dựng NTM.

4.2.4. Người dân tham gia giám sát, quản lý, vận hành, bảo dưỡng các công trình NTM

Các công trình xây dựng ở địa phương thường được mời giám sát độc lập vì theo

chính quyền xã thì giám sát độc lập có khả năng chuyên môn đồng thời họ là người chịu

trách nhiệm chính về chất lượng công trình. Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu

tư cộng đồng thường gồm những người trong hội đồng nhân dân, các hội đoàn thể,

trưởng các thôn xóm. Những người này đa phần không có chuyên môn và chỉ làm kiêm

nhiệm nên hiệu quả giám sát rất thấp. Trong khi đó, người dân không quen với việc

giám sát khi có đến 46% người dân cho biết họ không rõ về công việc giám sát và một

tỷ lệ lên đến 30,2% cho biết chính quyền không tạo điều kiện cho người dân tham gia

giám sát. Một số người dân biết đến hoạt động giám sát còn cho biết công việc này như

“ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng”. Như vậy, có thể nói, công tác kiểm tra, giám sát của

-29-

người dân đối với đối với các hoạt động xây dựng NTM không có nhiều thay đổi so với

trước khi thực hiện chương trình.

Về hoạt động quản lý, vận hành, bảo dưỡng, hiện tại, hai hình thức tự quản có sự

tham gia của người dân địa phương là đội vệ sinh môi trường ở xã Bình Dương và các

tổ tự quản điện đường ở xã Bình Hiệp. Người dân trực tiếp tham gia các hoạt động quản

lý, vận hành, bảo dưỡng đối với tổ/đội, những thay đổi trong hoạt động đều thực hiện

thông qua việc lấy ý kiến của người dân ở các khu dân cư. Với cách thức thực hiện như

trên, nhận xét ban đầu của người dân rất tích cực về các hoạt động này.

Thông qua khảo sát, tác giả còn nhận thấy những hoạt động nào càng có nhiều

đóng góp của người dân thì điều kiện giám sát cũng tăng lên tương ứng, ngược lại,

những hoạt động được thực hiện càng nhiều bằng nguồn vốn ngân sách thì điều kiện

giám sát của người dân giảm xuống tương ứng. Tình trạng này làm cho người dân thiếu

tin tưởng vào các hoạt động giám sát và chất lượng các công trình NTM. Để cải thiện

tình trạng hiện tại, cần có những cơ chế tăng cường sự giám sát của cộng đồng và cũng

qua đó làm người dân nhận thấy được vai trò của mình trong xây dựng NTM về lâu dài.

-30-

CHƯƠNG 5.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH

5.1. Kiến nghị chính sách

Chương trình xây dựng NTM tuy đã có những thành công ban đầu trong việc

huy động cả hệ thống chính trị tham gia, cải thiện cơ sở hạ tầng nông thôn, huy động

nguồn tài chính lớn cho phát triển nông thôn nhưng bên cạnh đó vẫn còn những tồn tại

đang làm ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng của chương trình. Trong những tồn tại

này, sự tham gia của người dân (cộng đồng) trong chương trình là yếu tố manh tính

quyết định. Những nhà quản lý đã nhận thức được tầm quan trọng khi sự tham gia của

người dân được cải thiện, vì điều này đồng nghĩa với nguồn lực đầu tư cho chương trình

tăng lên, giảm áp lực đầu tư từ ngân sách đang thâm hụt, các hoạt động xây dựng NTM

sẽ hiệu quả hơn vì nó bám sát thu cầu người dân và quan trọng hơn là người dân lấy lại

sự tự tin để phát triển nông nghiệp, nông thôn lâu dài, bền vững, tuy nhiên, thực trạng

về sự tham gia của người dân đang thể hiện một bức trang không mấy khả quan. Cụ thể:

Người dân được thông tin về Chương trình NTM còn hạn chế, thông tin chỉ

dừng lại ở hình thức khẩu hiệu, kêu gọi. Người dân ít biết đến các quyền của mình đối

với chương trình, trong khi các nghĩa vụ được thông tin nhiều hơn. Ở mức độ tham gia

cao hơn, người dân được tham gia bàn bạc một số hoạt động liên quan trực tiếp đến

quyền lợi hay hoạt động cần sự đóng góp về vật chất, tinh thần của cộng đồng. Những

hoạt động được quy định cần có sự tham gia của người dân như: quy hoạch, chọn việc

ưu tiên làm trước… rất ít được tham vấn ý kiến của người dân. Tình trạng tương tự

cũng xảy ra đối với những hoạt động người dân tham gia thực hiện. Người dân được

tham gia vào các hoạt động làm đường giao thông (đường ngõ/xóm), dồn điền đổi thửa,

vệ sinh môi trường, điện đường vì những hoạt động này liên quan trực tiếp đến đời sống

người dân và chi phí xây dựng đến từ cộng đồng. Cuối cùng là hoạt động kiểm tra, giám

sát. Người dân chỉ tham gia kiểm tra, giám sát đối với những hoạt động do cộng đồng

thực hiện, các hoạt động khác được giám sát bởi ban thanh tra nhân dân mà thành phần

gồm đại diện thuộc hội đồng nhân dân và khối quân dân chính đảng.

Để cải thiện thực trạng về sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM, các

giải pháp được chia thành 3 nhóm tương ứng với từng cấp chính quyền như sau:

-31-

Trung ương

Cần ban hành quy định về sự tham gia của người dân và chế tài cụ thể đi cùng.

Đối với mỗi hoạt động có thể quy định về tỷ lệ người dân tham gia, tỷ lệ đóng góp ý

kiến, tỷ lệ người dân đồng ý thì mới được phép tiến hành.

Xây dựng những chiến dịch truyền thông hữu hiệu, chân thực về Chương trình

xây dựng NTM. Bên cạnh thông tin về mục đích của chương trình, người dân cần được

thông tin đầy đủ về quyền lợi và nghĩa vụ của mình.

Xây dựng cơ chế tài trợ vốn linh hoạt cho các hoạt động NTM. Mỗi xã tham gia

xây dựng NTM sẽ được nhận một khoản ngân sách như nhau và người dân ở đó sẽ

quyết định nên thực hiện công việc gì trước với nguồn lực của mình.

Tỉnh/huyện

Tổ chức các lớp học về sự tham gia của cộng động để người dân có thêm kiến

thức, tăng sự tự tin khi tham gia các hoạt động cộng đồng. Đối với những nhà quản lý

chương trình, tham gia vào các lớp tập huấn phương pháp đánh giá nhanh có sự tham

gia của cộng đồng (PRA). Những kiến thức, kỹ năng nhận được thông qua các khóa học

sẽ giúp cho người dân và nhà quản lý dễ tìm được tiếng nói chung trong hoạt động xây

dựng NTM.

Thí điểm các công trình do người dân thực hiện. Với phương châm phát huy nội

lực cộng đồng trong xây dựng NTM, Ban Chỉ đạo tỉnh/huyện cần xây dựng cơ chế để

thực hiện thí điểm các mô hình do người dân thực hiện. Độ khó của các hoạt động thí

điểm ngày một tăng lên. Những mô hình thí điểm thành công sẽ được nhân rộng trên

toàn tỉnh.

Xây dựng bộ định mức chuẩn cho các công trình NTM để người dân làm căn cứ

thực hiện. Trong thực tế, người dân đã chứng tỏ rằng: họ làm được các công trình giao

thông nông thôn, kênh mương nội đồng… vướng mắc hiện tại là các tiêu chuẩn kỷ thuật

của các công trình, vì vậy, Ban Chỉ đạo tỉnh cần kết hợp với các cơ quan chuyên môn để

xây dựng các bộ định mức đơn giản, dễ hiểu đối với người dân.

-32-

Xã

Khuyến khích người dân tham gia hoạt động NTM bằng cách công khai, minh

bạch các hoạt động NTM. Cần xem người dân như đối tác của chính quyền trong xây

dựng NTM. Người dân khi được chia sẻ thông tin sẽ tin tưởng vào các quyết định của

chính quyền và cảm thấy tự tin khi tham gia các hoạt động xây dựng nông thôn.

Người dân cần có quyền tự quyết đối với những công việc cần làm trước tại địa

phương. Việc làm này giúp tập trung nguồn lực vào những nhu cầu thiết thực nhất của

người dân đồng thời khẳng định vai trò chủ thể của người dân trong Chính sách xây

dựng NTM.

5.2. Kết luận

Chính sách xây dựng NTM đang là chủ trương nhận được nhiều sự quan tâm,

đầu tư của Đảng và Nhà nước, tuy nhiên những điểm nghẽn về cơ chế, tài chính, sự

tham gia của người dân,… đang thách thức thành công lâu dài của chính sách. Giải

pháp cho vấn đề là cải thiện sự tham gia của người dân vì cải thiện sự tham gia của

người dân vừa là yêu cầu vừa là mục đích của chính sách. Để làm được điều này, mỗi

cấp chính quyền cần thực hiện những công việc tương ứng với vị trí, quyền hạn: (1)

Chính quyền cấp xã cần công khai minh, minh bạch thông tin về chính sách xây dựng

NTM, trao quyền cho người dân trong lựa chọn những việc ưu tiên làm trước; (2) Chính

quyền tỉnh/huyện cần tổ chức các lớp huấn luyện, đào tạo để nâng cao hiệu quả hoạt

động tham gia của người dân, thí điểm các hoạt động do người dân thực hiện nhằm phát

huy nội lực cộng đồng; (3) Trung ương cần ban hành các quy định chi tiết về sự tham

gia của người dân kèm theo chế tài cụ thể, thực hiện xây dựng cơ chế, chính sách đầu tư

phù hợp với chương trình, và cuối cùng, cần xây dựng một chiến dịch truyền thông

thống nhất trên quy mô quốc gia cho Chương trình xây dựng NTM.

Vì điều kiện nghiên cứu hạn chế nên đề tài chỉ thực hiện trên địa bàn 2 xã của

huyện Bình Sơn. Các bảng hỏi được thực hiện theo cách thuận tiện nên thiếu tính đại

diện cho khu vực khảo sát. Số lượng bảng hỏi chỉ vừa đáp ứng tiêu chí mẫu lớn (≥ 30

mẫu). Và đề tài chỉ dừng lại ở việc khảo sát thực trạng mà không nghiên cứu các yếu tố

tác động đến sự tham gia của người dân trong chính sách xây dựng NTM nên dẫn đến

các kiến nghị thiếu thuyết phục.

-33-

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Nguyên An (2014), “Xây dựng NTM: một số nơi còn ỷ lại vào nhà nước”, Dân trí,

truy cập ngày 23/05/2014 tại địa chỉ:

http://dantri.com.vn/xa-hoi/xay-dung-nong-thon-moi-mot-so-noi-con-y-lai-vao-nha-

nuoc-875387.htm.

2. Ban Chấp hành Trung ương (2008), Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5 tháng 8 năm

2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2010), Sổ tay hướng dẫn xây dựng NTM

(cấp xã), NXB Lao Động, Hà Nội.

4. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính

(2011), Thông tư liên tịch số 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKHĐT-BT ngày 13 tháng

04 năm 2011 Hướng dẫn một số nội dung thực hiện Quyết định 800 QĐ/TTg ngày

04 tháng 06 năm 2010 của Thủ Tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục

tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2010 – 2020.

5. Công ty Tư vấn Mekong Economics (2005), Sự tham gia của Cộng đồng trong Giao

thông Nông thôn - những vấn đề về đóng góp và tham gia ở Việt Nam.

6. Nguyễn Trung Dũng, Đỗ Thị Hòa (2013), Lồng ghép sự tham gia của người dân

trong quy hoạch cơ sở hạ tầng cho phát triển NTM qua ví dụ ở xã Hoàng Giang

(tỉnh Thanh Hóa).

7. Phạm Bảo Dương, Hà Thị Thanh Mai (2011), Một số vấn đề lý luận về sự tham gia

của các cộng đồng dân tộc trong giảm nghèo bền vững. Phạm Bảo Dương, Lưu Thị

Tho, Sự tham gia của cộng đồng các dân tộc trong các hoạt động giảm nghèo tại

một số địa phương miền núi phía bắc.

8. Hải Đăng (2013), “Cần đẩy mạnh vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng

NTM”, Báo điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam, truy cập ngày 20/06/2014 tại địa chỉ:

http://cpv.org.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=28340739&cn_id=610

804.

9. Việt Đông (2014), “Xây dựng nông thôn mới – những điều băng khoăn”, Tây Ninh

Online, truy cập ngày 20/06/2014 tại địa chỉ:

-34-

http://baotayninh.vn/van-de-su-kien/xay-dung-nong-thon-moi-nhung-dieu-ban-

khoan-59953.html.

10. Hoàng Tuấn Hiệp, Nguyễn Quang Dũng (2012), Quy hoạch nông thôn mới – làm

sao cho tốt?, Tạp Chí Kiến Trúc Việt Nam số 8/2012.

11. Thiên Hương, Thanh Xuân (2014), Bức tranh đẹp về nông thôn, Dân Việt, truy cập

ngày 23/05/2014 tại địa chỉ:

http://danviet.vn/chan-dung-nha-nong/buc-tranh-dep-ve-nong-thon-440003.html.

12. Lê Hân (2012), ““Con tàu” NTM đã vào đường ray!”, Dân Việt, truy cập ngày

23/05/2014 tại địa chỉ:

http://danviet.vn/nong-thon-moi/con-taunong-thon-moi-da-vao-duong-ray-

97674.html.

13. Việt Hà (2014), “Sơ kết 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng

NTM”, Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam, truy cập ngày 23/05/2014 tại địa chỉ:

http://dangcongsan.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=20207&cn_id=652

431.

14. Tạ Quỳnh Hoa (2009), Quy hoạch đô thị với sự tham gia của cộng đồng – Những

vấn đề cần nghiên cứu cho việc áp dụng phương pháp tại Việt Nam.

15. Phạm Xuân Liêm (2011), “Phong trào đổi mới nông thôn của Hàn Quốc”, Nông

nghiệp Việt Nam, truy cập ngày 30/04/2014 tại địa chỉ:

http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/vi-vn/25/86028/Nong-thon-moi/Phong-trao-

doi-moi-nong-thon-cua-Han-Quoc.html.

16. Ngân hàng thế giới, Bộ Thủy sản, Trung tâm phát triển và hội nhập, Viện kinh Việt

Nam (2006), Sự tham gia của cộng đồng ngư dân nghèo trong xác định nguồn lực

và nhu cầu đầu tư phát triển thủy sản.

17. Oxfam (2012), Tăng cường tiếng nói cộng đồng để lựa chọn đúng đắn - vấn đề sử

dụng đất và thay đổi quyền sử dụng đất ở miền trung Việt Nam.

18. Nguyễn Minh Phương (2013), Vấn đề quy hoạch với sự tham gia của cộng đồng:

thực trạng tại các quốc gia phát triển trên thế giới và Việt Nam.

19. Vũ Thành (2013), “Phát huy vai trò của nhân dân trong xây dựng NTM”, Nhân Dân

điện tử, truy cập ngày 20/06/2014 tại địa chỉ:

http://www.nhandan.org.vn/chinhtri/cung-suy-ngam/item/20860502-.html.

-35-

20. Thủ tướng Chính phủ (2009), Quyết định 491QĐ/TTg ngày 16 tháng 4 năm 2009 về

việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia về NTM.

21. Thủ tướng Chính phủ (2010), Quyết định 800QĐ/TTg ngày 4 tháng 6 năm 2010 phê

duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM giai đoạn 2010 – 2020.

22. Thủ tướng Chính phủ (2013), Quyết định 243QĐ/TTg ngày 20 tháng 2 năm 2013

sửa đổi một số tiêu chí của bộ tiêu chí quốc gia về NTM.

23. Thủ tướng Chính phủ (2014), Quyết định 372QĐ/TTg ngày 14 tháng 3 năm 2014 về

việc xét công nhận và công bố địa phương đạt chuẩn nông thôn mới.

24. Lê Thị Huyền Trang (2014), Nghiên cứu sự tham gia của cộng đồng địa phương

trong công tác phát triển du lịch nông thôn tại Thái Nguyên.

25. UBND xã Bình Dương (2014), Báo cáo Sơ kết 3 năm thực hiện Chương trình mục

tiêu Quốc gia xây dựng NTM xã Bình Dương (2011 – 2013) và giải pháp tổ chức

thực hiện năm 2014.

26. UBND xã Bình Mỹ (2014), Báo cáo Về việc hưởng ứng phong trào xây dựng đường

bê tông xi măng của nhân dân xã Bình Mỹ, huyện Bình Sơn.

27. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2007), Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị

trấn.

28. Viện Chính sách và Chiến lược PTNNNT (2007), Dự thảo báo cáo của nhóm

PTNT.

29. Hoàng Vĩnh (2014), “Huy động nội lực của cộng đồng trong xây dựng NTM”, Báo

Nghệ An, truy cập ngày 20/06/2014 tại địa chỉ:

http://baonghean.vn/kinh-te/xay-dung-nong-thon-moi/201405/huy-dong-noi-luc-

cua-cong-dong-trong-xay-dung-nong-thon-moi-485885/.

Tiếng Anh

30. André, P. with the collaboration of P. Martin and G. Lanmafankpotin (2012).

“Citizen Participation,” in L. Côté and J.-F. Savard (eds.), Encyclopedic Dictionary

of Public Administration, truy cập ngày 14/4/2014 tại địa chỉ:

www.dictionnaire.enap.ca.

-36-

31. Plorin, Paul (1990), An Introduction to Citizen Participation, Voluntary

Organizations, and Community Development: Insights for Empowerment Throught

Research, American Journal of Community Psychology.

32. Vancouver Community Network (2014), “Arnstein's Ladder of Citizen

Participation”, The Citizen’s Handbook, truy cập ngày 23/05/2014 tại địa chỉ:

http://www.vcn.bc.ca/citizens-handbook/arnsteinsladder.html.

-37-

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Chọn điểm nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu

Địa điểm nghiên cứu

Địa điểm nghiên cứu được chọn là 2 xã Bình Dương và Bình Hiệp. Trong đó, Bình

Dương là xã được chọn làm xã điểm trong xây dựng NTM của huyện Bình Sơn cũng

như tỉnh Quảng Ngãi còn Bình Hiệp nằm trong nhóm không được chọn làm điểm17.

Việc lựa chọn 2 xã thuộc hai nhóm khác nhau sẽ giúp cho đề tài có được sự đánh giá, so

sánh sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM tại 2 xã. Tuy nhiên trong quá

trình điều tra, tác giả nhận thấy không có sự khác biệt lớn đối với sự tham gia của người

dân tại 2 xã nên bài viết chủ yếu phân tích số liệu tại 2 xã như một cơ sở dữ liệu chung.

Phương pháp thu thập số liệu

Đối tượng áp dụng: người dân

Khung mẫu: trên địa bàn 2 xã Bình Dương và Bình Hiệp

Phương pháp chọn mẫu: sử dụng phương pháp chọn mẫu phi xác suất mà cụ thể là chọn

mẫu thuận tiện kết hợp với điều kiện thực tế tại nơi điều tra. Đề tài tập trung điều tra

trên 2 nhóm người dân là nông dân và ngư dân đối với xã Bình Dương và nhóm nông

dân đối với xã Bình Hiệp. Số mẫu điều tra sẽ phân tương đối trên các khu dân cư/thôn.

Xác định cỡ mẫu: Đề tài lựa chọn cỡ mẫu ≥ 30 đối với mỗi địa phương điều tra nhằm

đáp ứng yêu cầu thống kê và kết hợp với lượng thông tin mới thu được từ phiếu điều tra

để xác định cỡ mẫu. Kết quả thu được qua điều tra là 66 mẫu, trong đó 32 mẫu tại xã

Bình Hiệp và 34 mẫu tại xã Bình Dương.

17 Huyện Bình Sơn gồm 24 xã và 1 thị trấn. Các xã điểm trong xây dựng NTM gồm Bình Dương, Bình Thới và Bình Trung. Các xã còn lại: Bình An, Bình Châu, Bình Khương, Bình Mỹ, Bình Hiệp, Bình Thanh Đông, Bình Thanh Tây, Bình Hòa, Bình Trị, Bình Hải, Bình Chánh, Bình Thạnh, Bình Chương, Bình Long, Bình Nguyên, Bình Đông, Bình Minh, Bình Tân, Bình Phước, Bình Thuận.

-38-

Phụ lục 2: Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội xã Bình Dương

Bản đồ xã Bình Dương

Nguồn: Gis.chinhphu.vn

Bình Dương có diện tích tự nhiên 886,41 ha, chiếm 1,9% diện tích huyện Bình Sơn,

gồm 6 thôn: Mỹ Huệ 1, Mỹ Huệ 2, Mỹ Huệ 3, Đông yên 1, Đông Yên 2, Đông Yên 3,

được chia thành 11 khu dân cư (xóm).

Dân số 8.670 người trong đó có 3.339 người trong độ tuổi lao động

Cơ cấu kinh tế năm 2010: giá trị sản xuất nông nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ

đạt xấp xĩ: 80 tỷ đồng; trong đó: sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp đạt 31,38 tỷ đồng,

chiếm 39, 2%; tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ đạt 48,62 tỷ đồng, chiếm 60,8%.

Thu nhập bình quân 10,2 tr.đồng/người/năm

Thu ngân sách xã: 3.734.062.000 đồng, chủ yếu thu thuế và đóng góp của nhân dân.

Chi ngân sách xã: 3.024.312.000 đồng, chủ yếu chi thường xuyên và chi đầu tư.

-39-

Phụ lục 3: Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội xã Bình Hiệp

Bản đồ xã Bình Hiệp

Nguồn: Gis.chinhphu.vn

Bình Hiệp có diện tích tự nhiên 1.388,44 ha, chiếm 3,0% diện tích huyện Bình Sơn,

gồm 2 thôn: Đông Tây, Liên Trì, được chia thành 12 khu dân cư (xóm).

Dân số 6.011 người trong đó có 3.549 người trong độ tuổi lao động

Cơ cấu kinh tế năm 2011: tổng giá trị sản xuất đạt 71 tỷ đồng; trong đó: nông, lâm

nghiệp chiếm 40,1%; thương mại - dịch vụ chiếm 45,8%; tiểu thủ - công nghiệp và xây

dựng cơ bản chiếm 14,1%.

Thu nhập bình quân 10,6 tr.đồng/người/năm

-40-

Phụ lục 4: Phiếu khảo sát ý kiến người dân

Kính chào ông/bà!

Tôi tên: Võ Thanh Duy -học viên cao học ngành Chính sách công-Chương trình Giảng

dạy Kinh tế Fulbright, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Tôi thực hiện khảo sát

này nhằm phục vụ cho đề tài Đánh giá sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM

ở hai xã Bình Dương và Bình Hiệp. Tôi rất mong nhận được sự cộng tác của ông/bà.

Tôi đảm bảo rằng thông tin ghi nhận từ cuộc khảo sát sẽ được giữ bí mật nghiêm ngặt.

Các dữ liệu sẽ chỉ được dùng cho mục đích nghiên cứu khoa học.

Xin ông/bà cho biết một số thông tin sau:

1. Thông tin người trả lời

Câu hỏi 1.Tuổi 2.Giới tính 3.Trình độ học vấn

4.Nghề nghiệp

Trả lời  Nam  Nữ  Tiểu học  Trung học cơ sở  Phổ thông trung học  Trung cấp/ đào tại nghề  Cao đẳng/ Đại học/ sau đại học  Không có điều kiện đi học  Cán bộ - công chức Hưu trí  Kinh doanh tư nhân (buôn bán)  Nông dân  Ngư dân

5.Khoản thời gian sinh sống tại xã ….. năm 6.Hộ gia đình chính sách  có  không

2. Cảm nhận về điều kiện sống ở khu dân cư/xã

Trả lời

Câu hỏi Đánh giá về cơ sở hạ tầng và điều kiện sống ở khu dân cư/xã 1.Điện 2.Nguồn nước – thoát nước 3.Vệ sinh – rác thải 4.Trường học 5.Trạm y tế 6.Đường giao thông  Tốt  Chấp nhận được  yếu  Tốt  Chấp nhận được  yếu  Tốt  Chấp nhận được  yếu  Tốt  Chấp nhận được  yếu  Tốt  Chấp nhận được  yếu  Tốt  Chấp nhận được  yếu

-41-

7.Chợ  Tốt  Chấp nhận được  yếu 8.Các hoạt động văn hóa - giải trí  Tốt  Chấp nhận được  yếu 9.Cơ cấu sản xuất ở địa phương  Tốt  Chấp nhận được  yếu Sự thay đổi về điều kiện sống và cơ sở hạ tầng trong 3 năm trở lại đây 1.Điện  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 2.Nguồn nước – thoát nước  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 3.Vệ sinh – rác thải  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 4.Trường học  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 5.Trạm y tế  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 6.Đường giao thông  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 7.Chợ  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 8.Các hoạt động văn hóa - giải trí  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi 9.Cơ cấu sản xuất ở địa phương  Rất tốt  Tốt  Không đổi  tồi  Rất tồi

3. Hiểu biết của người dân về xây dựng NTM

Câu 1:

 Có  Không  Có  Không  Có  Không Ông/bà có biết về một số thông tin sau 1.Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM 2.Bộ tiêu chí đánh giá việc xây dựng NTM 3.Thời gian bắt đầu Chương trình xây dựng NTM

Câu 2: Theo ông/bà ai là người đóng vai trò chính trong xây dựng NTM?

 Nhà nước (Chính quyền các cấp)  UBND xã  Thôn/xóm  Người dân  Nông dân

Câu 3: Ông/bà có được biết về công trình xây dựng NTM nào trong xã?

 Có

........................................................................................................................

 Không

1. Sự tham gia của người dân

a. Sự tham gia về vật chất (góp đất – góp tiền – ngày công…)

Câu 4: Ông/bà đã đóng góp những gì cho xây dựng NTM trong thời gian qua?

-42-

 Góp đất

Diện tích đất:

 Góp tiền

Lần/năm thực hiện Số tiền

 Ngày công

Lần/năm thực hiện Số ngày công

 Hình thức khác

................................................................................................................... ...................................................................................................................

 Chưa tham gia

Câu 5: Nếu có đóng góp về vật chất trong xây dựng NTM thì mức đóng góp trên so với khả năng kinh tế của gia đình là?

 Quá cao  Cao  Chấp nhận được  Thấp  Quá thấp

b. Thông tin về xây dựng NTM

Câu 6: Xin ông/bà cho biết bằng cách nào ông/bà biết về Chương trình xây dựng NTM?

(xin lựa chọn tất cả những ô phù hợp).

 Qua các buổi tiếp xúc cử tri  Gởi tài liệu đến hộ gia đình

 Ngày hội đại đoàn kết  Từ người thân, hàng xóm, người

quen  Các cuộc họp khu dân cư

 Qua đài báo  Phổ biến trực tiếp

 Truyền hình  Loa phát thanh

 Internet  Niêm yết thông tin tại xã

 Qua các nguồn khác  Qua các tổ chức đoàn thể

-43-

Câu 7: Ông/bà có được thông báo về các vấn đề sau đây không?

Vấn đề thông báo Có, được thông báo Không quan tâm

Không được thông báo nhưng rất quan tâm

Về quy hoạch NTM Về việc lập đề án xây dựng NTM tại xã Việc quản lý và sử dụng các khoản đóng góp của dân trong xây dựng NTM Nguồn vốn và chi phí của các công trình NTM

Câu 8: Trong 3 năm qua, ông/bà đã tham gia bao nhiêu hoạt động tuyên truyền về xây dựng NTM ở thôn/xã?

 Không hoạt động nào  1 hoặc 2 hoạt động  3 hoạt động trở lên

Câu 9: Trong 3 năm qua, ông/bà có được biết về hoạt động hỗ trợ sản xuẩt, kinh doanh thuộc chương trình xây dựng NTM trên địa bàn thôn/xã.

 Có được biết  Không được biết nhưng quan tâm  Không được biết  Không quan tâm

c. Bàn về xây dựng NTM

Câu 10: Theo ông/bà người dân cần được tham gia ở mức độ nào trong xây dựng NTM (Chỉ chọn một phương án)

 Người dân chỉ cần được thông báo  Người dân cần được mời đóng góp ý kiến  Người dân cần phải tham gia vào việc ra quyết định  Người dân không cần phải tham gia

Câu 11: Theo ông/bà yếu tố nào quyết định cho việc lập kế hoạch cho các hoạt động xây dựng NTM?

 Kế hoạch của xã  Kế hoạch của huyện/tỉnh  Kế hoạch của trung ương  Nhu cầu và nguyện vọng của người dân

-44-

Câu 12: Chính quyền thôn/xã nơi ông/bà ở có mời dân đóng góp ý kiến trước khi đưa ra quyết định về những vấn đề sau hay không?

Vấn đề Không quan tâm Có, được mời tham gia Không được nhưng rất quan tâm

Quy hoạch xây dựng NTM Đề án xây dựng NTM Lựa chọn những việc nên làm trước trong xây dựng NTM Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

d. Tham gia xây dựng NTM

Câu 13: Chủ trương và mức đóng góp (tiền và công lao động) của nhân dân để xây dựng các công trình, hoạt động xây dựng NTM ở thôn/xã được quyết định như thế nào?

 Dân bàn và dân quyết  Dân bàn nhưng không ra quyết định  Dân không bàn, chính quyền ra quyết định  Không rỏ

Câu 14: Trong 3 năm qua, ông/bà có gia vào hoạt động xây dựng NTM nào (dồn điền đổi thửa, làm đường nông thôn, làm kênh mương nội đồng…) thuộc Chương trình xây dựng NTM không?

 Có tham gia

………………………………………………………………………………….

 Không tham gia nhưng quan tâm  Không tham gia  Không quan tâm

e. Giám sát xây dựng NTM

Câu 15: Chính quyền thôn/xã có tại điều kiện cho người dân tham gia kiểm tra, giám sát?

 Người dân được kiểm tra giám sát thông qua Ban thanh tra nhân dân, Ban

giám sát đầu tư của cộng đồng

 Người dân được trực tiếp giám sát thông qua quyền kiến nghị, khiếu nại, tố

cáo

 Không tạo điều kiện cho người dân giám sát

-45-

 Không rỏ

Câu 16: Cuối cùng, chúng tôi muốn ông/bà cho ý kiến về những gì cần thực hiện để thúc đẩy sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM?

 Nên thông báo các chính sách về NTM để người dân có thể tham gia  Tiếp thu và tôn trọng ý kiến của người dân  Lãnh đạo phải nói đi đôi với làm  Tăng cường sự giám sát của người dân trong các hoạt động xây dựng NTM.  Ý kiến khác:

............................................................................................................................ ............................................................................................................................

Hết bảng hỏi. Chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của ông/bà!

-46-

Phụ lục 5: Kết quả khảo sát ý kiến người dân

Câu 1:

Biết về thông tin Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM Bộ tiêu chí xây dựng NTM Thời gian bắt đầu Chương trình xây dựng NTM Có 65 42 23 Không 1 23 42

Câu 2:

Người đóng vai trò chính trong xây dựng NTM Nhà nước UBND xã Thôn/xóm Người dân Nông dân 18 9 0 32 6 27,7% 13,8% 0% 49,2% 9,2%

Câu 3:

Tỷ lệ người dân biết về công trình xây dựng NTM trong xã Có Không 53 12

Câu 5:

Nhận xét về mức đóng góp xây dựng NTM Quá cao Cao Chấp nhận được Thấp Quá thấp 0 3 39 4 0 0% 6,5% 84,8% 8,7% 0%

Câu 7:

Vấn đề thông báo Có, được thông báo Không quan tâm

Không được thông báo nhưng rất quan tâm 30 26 8

30 26 8

36 12 16

35 17 12 Về quy hoạch NTM Về việc lập đề án xây dựng NTM tại xã Việc quản lý và sử dụng các khoản đóng góp của dân trong xây dựng NTM Nguồn vốn và chi phí của các công trình NTM

-47-

Câu 8:

Số hoạt động tuyên truyền xây dựng NTM đã tham gia trong 3 năm qua Không hoạt động nào 1 hoặc 2 hoạt động 3 hoạt động trở lên 29,7% 34,4% 35,9% 19 22 23

Câu 9:

Biết về hoạt động hỗ trợ sản xuất, kinh doanh thuộc chương trình xây dựng NTM Có được biết Không được biết những quan tâm Không được biết Không quan tâm 29,7% 31,3% 29,7% 9,4% 19 20 19 6

Câu 10:

Mức độ người dân cần tham gia trong xây dựng NTM Người dân chỉ cần được thông báo Người dân cần được mời đóng góp ý kiến Người dân cần phải tham gia vào việc ra quyết định Người dân không cần phải tham gia 26 33 4 0 41,3% 52,4% 6,3% 0%

Câu 11:

Yếu tố quyết định cho việc lập kế hoạch các hoạt động xây dựng NTM Kế hoạch của xã Kế hoạch của huyện/tỉnh Kế hoạch của trung ương Nhu cầu và nguyện vọng của người dân 14 2 31 16 22,2% 3,2% 49,2% 25,4%

Câu 12:

Vấn đề

Có, được mời tham gia 4 4 Không được nhưng rất quan tâm 36 36 Không quan tâm 23 23

39 20 4

35 8 20 Quy hoạch xây dựng NTM Đề án xây dựng NTM Lựa chọn những việc nên làm trước trong xây dựng NTM Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn

-48-

Câu 13:

Chủ trương và mức đóng góp xây dựng NTM Dân bàn và dân quyết Dân bàn nhưng không ra quyết định Dân không bàn, chính quyền ra quyết định Không rỏ 0 21 17 25 0% 33,3% 27% 39,7%

Câu 14:

Tham gia hoạt động xây dựng NTM đã tham gia trong 3 năm qua Có tham gia Không tham gia nhưng quan tâm Không tham gia Không quan tâm 32 0 0 0

Câu 15:

15 23,8%

0 0%

Chính quyền có tạo điều kiện cho người dân tham gia kiểm tra, giám sát Người dân được kiểm tra giám sát thông qua Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu từ cộng đồng Người dân được trực tiếp giám sát thông qua quyền kiến nghị, khiếu nại, tố cáo Không tạo điều kiện cho người dân giám sát Không rỏ 19 29 30,2% 46%

Câu 16:

16 26 19 2 Ý kiến để thúc đẩy sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM Nên thông báo các chính sách về NTM để người dân có thể tham gia Tiếp thu và tôn trọng ý kiến của người dân Lãnh đạo phải nói đi đôi với làm Tăng cường sự giám sát của người dân trong các hoạt động xây dựng NTM Ý kiến khác

-49-

Phụ lục 6: Danh sách những người được phỏng vấn

Stt Tên

1 Lê Văn Dương

2 Võ Tấn Đồng

3 Nguyễn Quang Trung

4 Đoàn Văn Minh

5 Huỳnh Ngọc Thơ

Võ Tấn Đại Nguyễn Châu Trinh Phùng Duy Tiến Trần Trung Hiền

Chức vụ, đơn vị Phó chánh văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM của tỉnh Quảng Ngãi Công ty TNHH tư vấn PTNT Quảng Ngãi Nguyên Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bình Sơn và Chủ tịch xã Bình Mỹ Chủ tịch xã Bình Hiệp Phòng Địa chính – Nông nghiệp – Xây dựng và Môi trường xã Bình Dương Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Bình Dương Chủ nhiệm hợp tác xã Bình Hiệp Xóm trưởng xóm Mỹ Tây, Bình Hiệp Xóm trưởng xóm Bình An Đông – Bình Hiệp Trưởng thôn Liên Trì, Bình Hiệp Trưởng thôn Đông Tây, Bình Hiệp Trưởng thôn Đông Yên 1, Bình Dương Trưởng thôn Mỹ Huệ 1, Bình Dương Xóm trưởng xóm 4, Phước Tích, Bình Mỹ Xóm 4, Thạch An, Bình Mỹ Chợ Bình Hiệp 6 7 8 9 10 Mai Huynh 11 Phạm Thừa 12 Nguyễn Thanh Dũng 13 Lê Văn Tồn 14 Ông 2 Bân 15 Ông 2 Hồng 16 Một số hộ tiểu thương

-50-

Phụ lục 7: Bộ tiêu chí quốc gia về NTM

(Theo Quyết định số 491/QĐ-TTg và Quyết định số 342/QĐ-TTg )

A. XÃ NTM

I. QUY HOẠCH

Chỉ tiêu theo vùng

TT

Nội dung tiêu chí

Tên tiêu chí

Chỉ tiêu chung

Tây Nguyên

TDMN phía Bắc

Bắc Trung bộ

Đông Nam bộ

Đồng bằng sông Hồng

Duyên hải Nam TB

ĐB sông Cửu Long

1.1.Quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ

1 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

1.2. Quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội – môi trường theo chuẩn mới

Quy hoạch và thực hiện quy hoạch

1.3. Quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có theo hướng văn minh, bảo tồn được bản sắc văn hóa tốt đẹp

II. HẠ TẦNG KINH TẾ - XÃ HỘI

-51-

Chỉ tiêu theo vùng

Nội dung tiêu chí

Tên tiêu chí Chỉ tiêu chung Tây Nguyên TDMN phía Bắc Bắc Trung bộ Đông Nam bộ Đồng bằng sông Hồng Duyên hải Nam TB ĐB sông Cửu Long

2.1. Tỷ lệ km đường trục xã, liên xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

70% 50% 100% 70% 70% 70% 100% 50%

2.2. Tỷ lệ km đường trục thôn, xóm được cứng hóa đạt chuẩn theo cấp kỹ thuật của Bộ GTVT

2 Giao thông

100%

2.3. Tỷ lệ km đường ngõ, xóm sạch và không lầy lội vào mùa mưa.

100% cứng hóa 100% cứng hóa 100% (50% cứng hóa) 100% (70% cứng hóa) 100% (70% cứng hóa) 100% (50% cứng hóa) 100% (30% cứng hóa)

2.4. Tỷ lệ km đường trục chính nội đồng được cứng hóa, xe cơ giới đi lại

65% 50% 100% 70% 70% 70% 100% 50%

thuận tiện

-52-

3.1. Hệ thống thủy lợi cơ bản đáp ứng yêu cầu sản xuất và dân sinh

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

3 Thủy lợi

3.2. Tỷ lệ km trên mương do xã quản lý được kiên cố hóa

65% 50% 85% 85% 70% 45% 85% 45%

4.1. Hệ thống điện đảm bảo yêu cầu kỹ thuật của ngành điện

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

4 Điện

4.2. Tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn

98% 95% 99% 98% 98% 98% 99% 98%

Tỷ lệ trường học các cấp: mầm non, mẫu giáo, tiểu học, THCS có cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc gia

5 80% 70% 100% 80% 80% 70% 100% 70% Trường học

6 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

6.2. Nhà văn hóa và khu thể thao xã đạt

Cơ sở vật chất văn hóa

chuẩn của Bộ VH- TT-DL

-53-

6.3. Tỷ lệ thôn có nhà văn hóa và khu thể thao thôn đạt quy định của Bộ VH-TT- DL

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

7 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

Chợ theo quy hoạch, đạt chuẩn theo quy định

Chợ nông thôn

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

8.1. Có điểm phục vụ bưu chính viễn thông.

8 Bưu điện

8.2. Có Internet đến thôn

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

9.1. Nhà tạm, dột nát

Không Không Không Không Không Không Không Không

9 Nhà ở dân cư

9.2. Tỷ lệ hộ có nhà ở đạt tiêu chuẩn Bộ Xây dựng

80% 75% 90% 80% 80% 75% 90% 70%

-54-

III. KINH TẾ VÀ TỔ CHỨC SẢN XUẤT

Chỉ tiêu theo vùng

TT Tên tiêu chí Nội dung tiêu chí Chỉ tiêu chung Tây Nguyên TDMN phía Bắc Bắc Trung bộ Đông Nam bộ Đồng bằng sông Hồng Duyên hải Nam TB ĐB sông Cửu Long

Năm 2012

18 13 20 13 16 16 24 20

Đến năm 2015

Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn (triệu đồng/người )

26 18 29 18 23 23 34 29 10 Thu nhập

Đến năm 2020

44 35 49 35 40 40 58 49

Tỷ lệ hộ nghèo 11 < 6% 10% 3% 5% 5% 7% 3% 7% Hộ nghèo

Tỷ lệ người làm việc trên dân số trong độ tuổi lao động > 90% Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt 12

Tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên

Có Có Có Có Có Có Có Có 13

Có tổ hợp tác hoặc hợp tác xã hoạt động có hiệu quả

Hình thức tổ chức sản xuất

-55-

IV. VĂN HÓA - XÃ HỘI - MÔI TRƯỜNG

Chỉ tiêu theo vùng

TT Nội dung tiêu chí Tên tiêu chí Chỉ tiêu chung Tây Nguyên TDMN phía Bắc Bắc Trung bộ Đông Nam bộ Đồng bằng sông Hồng Duyên hải Nam TB ĐB sông Cửu Long

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

14.1. Phổ cập giáo dục trung học cơ sở

14 Giáo dục 85% 70% 90% 85% 85% 70% 90% 80%

14.2. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung học (phổ thông, bổ túc, học nghề)

> 35% > 20% > 35% > 35% > 20% > 40 % > 40% > 20% 14.3. Tỷ lệ lao động qua đào tạo

> 70% Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

15.1. Tỷ lệ người dân tham bảo hiểm y tế 15 Y tế

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

15.2. Y tế xã đạt chuẩn quốc gia

16 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Văn hóa

Xã có từ 70% số thôn, bản trở lên đạt tiêu chuẩn làng văn hóa theo quy định của Bộ VH-TT-

-56-

85% 70% 90% 85% 85% 85% 90% 75%

17.1. Tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh theo quy chuẩn Quốc gia

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

17.2. Các cơ sở SX-KD đạt tiêu chuẩn về môi trường

17 Môi trường Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

17.3. Không có các hoạt động suy giảm môi trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

17.4. Nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

17.5. Chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định

-57-

V. HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ

Chỉ tiêu theo vùng

Nội dung tiêu chí

Tên tiêu chí Chỉ tiêu chung Tây Nguyên TDMN phía Bắc Bắc Trung bộ Đông Nam bộ Đồng bằng sông Hồng Duyên hải Nam TB ĐB sông Cửu Long

18.1. Cán bộ xã đạt chuẩn

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

18.2. Có đủ các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở theo quy định.

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

18.3. Đảng bộ, chính quyền xã đạt tiêu chuẩn “trong sạch, vững mạnh”

Hệ thống tổ chức chính trị xã hội vững mạnh

18.4. Các tổ chức đoàn thể chính trị của xã đều đạt danh hiệu tiên tiến trở lên

Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

An ninh, trật tự xã hội được giữ vững

19 Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt Đạt

An ninh, trật tự xã hội

B. HUYỆN NTM: có 75% số xã trong huyện đạt NTM

C. TỈNH NTM: có 80% số huyện trong tỉnh đạt NTM.

Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Đánh giá sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới - Trường hợp tại hai xã bình dương và Bình Hiệp, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THANH DUY

ĐÁNH GIÁ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI: TRƯỜNG HỢP TẠI HAI

XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP, HUYỆN BÌNH SƠN,

TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

VÕ THANH DUY

ĐÁNH GIÁ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI: TRƯỜNG HỢP TẠI HAI

XÃ BÌNH DƯƠNG VÀ BÌNH HIỆP, HUYỆN BÌNH SƠN,

TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

Võ Thanh Duy

Stt

Nội dung

Tiêu chí tương ứng

Số tiền (vnđ) Xã Bình Dương 100.000 đồng/khẩu/năm

Xã Bình Hiệp

Chỉ tiêu theo vùng

TT

Nội dung tiêu chí

Tên tiêu chí

Chỉ tiêu chung

Tây Nguyên

TDMN phía Bắc

Bắc Trung bộ

Đông Nam bộ

Đồng bằng sông Hồng

Duyên hải Nam TB

ĐB sông Cửu Long

Nội dung tiêu chí

Nội dung tiêu chí

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi

Facebook

Youtube

TikTok