B(cid:7896) GIÁO D(cid:7908)C VÀ (cid:272)ÀO T(cid:7840)O TR(cid:431)(cid:7900)NG (cid:272)(cid:7840)I H(cid:7884)C KINH T(cid:7870) THÀNH PH(cid:7888) H(cid:7890) CHÍ MINH ---------- o0o ----------
(cid:272)(cid:7894) NAM (cid:272)(cid:7846)U T(cid:431) TR(cid:7920)C TI(cid:7870)P N(cid:431)(cid:7898)C NGOÀI VÀ T(cid:258)NG TR(cid:431)(cid:7902)NG KINH T(cid:7870) C(cid:7910)A VI(cid:7878)T NAM
LU(cid:7852)N V(cid:258)N TH(cid:7840)C S(cid:296) KINH T(cid:7870) . TP. H(cid:7890) CHÍ MINH, THÁNG 12 N(cid:258)M 2012
B(cid:7896) GIÁO D(cid:7908)C VÀ (cid:272)ÀO T(cid:7840)O TR(cid:431)(cid:7900)NG (cid:272)(cid:7840)I H(cid:7884)C KINH T(cid:7870) THÀNH PH(cid:7888) H(cid:7890) CHÍ MINH ---------- o0o ----------
(cid:272)(cid:7894) NAM (cid:272)(cid:7846)U T(cid:431) TR(cid:7920)C TI(cid:7870)P N(cid:431)(cid:7898)C NGOÀI VÀ T(cid:258)NG TR(cid:431)(cid:7902)NG KINH T(cid:7870) C(cid:7910)A VI(cid:7878)T NAM
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng. Mã s(cid:7889) : 60340201
LU(cid:7852)N V(cid:258)N TH(cid:7840)C S(cid:296) KINH T(cid:7870)
Ng(cid:432)(cid:7901)i h(cid:432)(cid:7899)ng d(cid:7851)n khoa h(cid:7885)c: TS. Nguy(cid:7877)n (cid:272)(cid:7913)c Thanh TP. H(cid:7890) CHÍ MINH, THÁNG 12 N(cid:258)M 2012
i
M(cid:7908)C L(cid:7908)C
TÓM T(cid:7854)T...................................................................................................................1
1. GI(cid:7898)I THI(cid:7878)U..........................................................................................................2
1.1 Lý do ch(cid:7885)n (cid:273)(cid:7873) tài.................................................................................................2
1.2 M(cid:7909)c tiêu nghiên c(cid:7913)u............................................................................................3
1.3 (cid:272)(cid:7889)i t(cid:432)(cid:7907)ng nghiên c(cid:7913)u..........................................................................................3
1.4 Ph(cid:7841)m vi nghiên c(cid:7913)u.............................................................................................4
1.5 Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp nghiên c(cid:7913)u.....................................................................................4
1.6 D(cid:7919) li(cid:7879)u nghiên c(cid:7913)u..............................................................................................4
1.7 N(cid:7897)i dung chính và k(cid:7871)t c(cid:7845)u (cid:273)(cid:7873) tài .........................................................................4
2. T(cid:7892)NG QUAN CÁC K(cid:7870)T QU(cid:7842) NGHIÊN C(cid:7912)U TR(cid:431)(cid:7898)C (cid:272)ÂY ..........................6
2.1 Các nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a tác gi(cid:7843) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài................................................................6
2.2 Các nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a tác gi(cid:7843) ng(cid:432)(cid:7901)i Vi(cid:7879)t Nam......................................................12
3. PH(cid:431)(cid:416)NG PHÁP NGHIÊN C(cid:7912)U ........................................................................14
3.1 D(cid:7919) li(cid:7879)u và bi(cid:7871)n nghiên c(cid:7913)u ...............................................................................14
3.2 Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng ....................................................................................14
3.3 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883)..................................................................................15
3.4 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t ....................................................................................16
3.5 Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) VECM...........................................................17
3.6 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger ........................................................18
4. CÁC K(cid:7870)T QU(cid:7842) NGHIÊN C(cid:7912)U TH(cid:7920)C NGHI(cid:7878)M............................................20
4.1 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883):.................................................................................20
4.2 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t ....................................................................................23
4.3 Mô hình VECM ................................................................................................25
4.4 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger ............................................................................26
5. K(cid:7870)T LU(cid:7852)N ...........................................................................................................28
5.1 T(cid:7893)ng k(cid:7871)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m ...........................................................................28
ii
5.2 H(cid:7841)n ch(cid:7871) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài và h(cid:432)(cid:7899)ng nghiên c(cid:7913)u ti(cid:7871)p theo.............................................28
DANH M(cid:7908)C TÀI LI(cid:7878)U THAM KH(cid:7842)O .................................................................30
PH(cid:7908) L(cid:7908)C
iii
DANH M(cid:7908)C B(cid:7842)NG
- B(cid:7843)ng 4.1 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (chu(cid:7895)i g(cid:7889)c)............................. 21
- B(cid:7843)ng 4.2 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (chu(cid:7895)i sai phân b(cid:7853)c 1) ............ 22
- B(cid:7843)ng 4.3. Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t................................................. 23
- B(cid:7843)ng 4.4 Vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t ................................................................................ 24
- B(cid:7843)ng 4.5 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) c(cid:7911)a VECM..................................................................... 26
- B(cid:7843)ng 4.6 Nhân qu(cid:7843) Granger .................................................................................. 27
iv
DANH M(cid:7908)C CH(cid:7918) VI(cid:7870)T T(cid:7854)T
ADB : Ngân hàng Phát tri(cid:7875)n châu Á
ADF : Tiêu chu(cid:7849)n Augmented Dickey- Fuller
AIC : Tiêu chu(cid:7849)n thông tin Akaike
FDI : (cid:272)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
GDP : T(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i
MNCs : Công ty (cid:273)a qu(cid:7889)c gia
OECD : T(cid:7893) ch(cid:7913)c H(cid:7907)p tác Phát tri(cid:7875)n Kinh t(cid:7871)
OLS : Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp bình ph(cid:432)(cid:417)ng nh(cid:7887) nh(cid:7845)t
R&D : nghiên c(cid:7913)u và phát tri(cid:7875)n
SUR : h(cid:7891)i quy có v(cid:7867) không quan h(cid:7879)
VAR : Mô hình t(cid:7921) h(cid:7891)i quy VAR
VECM: Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889)
WB : Ngân hàng Th(cid:7871) gi(cid:7899)i
1
TÓM T(cid:7854)T
M(cid:7909)c tiêu c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài là (cid:273)(cid:7875) nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và
t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i (GDP) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u h(cid:7857)ng n(cid:259)m t(cid:7915)
n(cid:259)m 1987 (cid:273)(cid:7871)n n(cid:259)m 2011. Mô hình VAR v(cid:7899)i k(cid:7929) thu(cid:7853)t (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c áp d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875)
nghiên c(cid:7913)u s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài vào t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i
t(cid:7841)i Vi(cid:7879)t Nam. Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) (VECM) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) phân tích tác
(cid:273)(cid:7897)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:7911)a hai bi(cid:7871)n (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam. Quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger c(cid:361)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917)
d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) xem m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m
trong n(cid:432)(cid:7899)c. Nh(cid:7919)ng phát hi(cid:7879)n chính c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài này cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng s(cid:7921) gia t(cid:259)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432)
tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)a ra m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng t(cid:7889)t v(cid:7873) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) Vi(cid:7879)t Nam. C(cid:7909)
th(cid:7875), (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài gia t(cid:259)ng 1% t(cid:7841)o ra t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t
Nam gia t(cid:259)ng lên 12,196%. B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger, (cid:273)(cid:7873) tài
này (cid:273)ã tìm th(cid:7845)y r(cid:7857)ng có nhân qu(cid:7843) Granger t(cid:7915) FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
2
1. GI(cid:7898)I THI(cid:7878)U
1.1 Lý do ch(cid:7885)n (cid:273)(cid:7873) tài
Vai trò c(cid:7911)a v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài trong quá trình t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng là m(cid:7897)t (cid:273)(cid:7873) tài th(cid:7843)o
lu(cid:7853)n nóng b(cid:7887)ng (cid:7903) m(cid:7897)t s(cid:7889) n(cid:432)(cid:7899)c trong (cid:273)ó có Vi(cid:7879)t Nam. (cid:272)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài là
m(cid:7897)t thành ph(cid:7847)n quan tr(cid:7885)ng trong nh(cid:7919)ng n(cid:7895) l(cid:7921)c toàn c(cid:7847)u hóa c(cid:7911)a n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) th(cid:7871) gi(cid:7899)i.
S(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng c(cid:7911)a s(cid:7843)n xu(cid:7845)t qu(cid:7889)c t(cid:7871) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c thúc (cid:273)(cid:7849)y b(cid:7903)i các tác (cid:273)(cid:7897)ng kinh t(cid:7871) và công
ngh(cid:7879). Nó c(cid:361)ng thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:7921) do hóa (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và các chính sách th(cid:432)(cid:417)ng
m(cid:7841)i. M(cid:7897)t trong nh(cid:7919)ng (cid:273)(cid:7863)c (cid:273)i(cid:7875)m n(cid:7893)i b(cid:7853)t c(cid:7911)a th(cid:7871) gi(cid:7899)i ngày nay là s(cid:7921) l(cid:432)u thông c(cid:7911)a dòng
v(cid:7889)n t(cid:432) nhân trong các hình th(cid:7913)c (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài t(cid:7841)i các n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát
tri(cid:7875)n.
K(cid:7875) t(cid:7915) cu(cid:7897)c kh(cid:7911)ng ho(cid:7843)ng tài chính (cid:272)ông Nam Á n(cid:259)m 1997, m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a
(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài, xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:273)ã có (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c t(cid:7847)m quan
tr(cid:7885)ng và s(cid:7921) chú ý gi(cid:7919)a các nhà ho(cid:7841)ch (cid:273)(cid:7883)nh chính sách và các nhà nghiên c(cid:7913)u. Khái
ni(cid:7879)m (cid:8220)(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) d(cid:7851)n d(cid:7851)n d(cid:7855)t phát tri(cid:7875)n kinh t(cid:7871)(cid:8221) (cid:273)ã thúc (cid:273)(cid:7849)y ý t(cid:432)(cid:7903)ng r(cid:7857)ng v(cid:7883) th(cid:7871) dòng (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài ch(cid:7843)y vào và ch(cid:7843)y ra c(cid:7911)a m(cid:7897)t qu(cid:7889)c gia (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c k(cid:7871)t n(cid:7889)i v(cid:7899)i phát
tri(cid:7875)n kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a chính qu(cid:7889)c gia (cid:273)ó liên quan v(cid:7899)i ph(cid:7847)n còn l(cid:7841)i c(cid:7911)a th(cid:7871) gi(cid:7899)i.
M(cid:7863)c dù các mô hình (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã thay (cid:273)(cid:7893)i chút ít theo th(cid:7901)i
gian, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài v(cid:7851)n là m(cid:7897)t công c(cid:7909) quan tr(cid:7885)ng (cid:273)(cid:7875) t(cid:7841)o ra t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng
kinh t(cid:7871) (GDP) trong h(cid:7847)u h(cid:7871)t các n(cid:432)(cid:7899)c. N(cid:259)m 2002, T(cid:7893) ch(cid:7913)c H(cid:7907)p tác Phát tri(cid:7875)n Kinh t(cid:7871)
(OECD) báo cáo r(cid:7857)ng các n(cid:432)(cid:7899)c có n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) kém h(cid:417)n, th(cid:432)(cid:7901)ng hay xem (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c
ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài là ngu(cid:7891)n duy nh(cid:7845)t c(cid:7911)a s(cid:7921) phát tri(cid:7875)n và hi(cid:7879)n (cid:273)(cid:7841)i hóa n(cid:7873)n kinh t(cid:7871). Nh(cid:432)
v(cid:7853)y, chính ph(cid:7911), (cid:273)(cid:7863)c bi(cid:7879)t là (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n, (cid:273)ang t(cid:7853)p trung vào v(cid:7889)n n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài (cid:273)(cid:7875) góp ph(cid:7847)n t(cid:7841)o ra t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (Carkovic & Levine, 2002). Theo Hansen
và Rand (2006), (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã có m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843)
m(cid:7841)nh m(cid:7869) lên t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n và các qu(cid:7889)c gia (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n. Cho
3
nên vi(cid:7879)c nghiên c(cid:7913)u tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI lên GDP và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i là v(cid:7845)n (cid:273)(cid:7873) c(cid:7847)n thi(cid:7871)t c(cid:7911)a các
n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n nói chung và c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam nói riêng.
Xu(cid:7845)t phát t(cid:7915) quan (cid:273)i(cid:7875)m (cid:7903) trên, (cid:273)(cid:7873) tài này cung c(cid:7845)p cái nhìn sâu s(cid:7855)c phong phú
v(cid:7873) m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Vì v(cid:7853)y, (cid:273)(cid:7873) tài
này (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7921)c hi(cid:7879)n (cid:273)(cid:7875) phân tích m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam. Bên c(cid:7841)nh (cid:273)ó, (cid:273)(cid:7873) tài c(cid:361)ng c(cid:7889) g(cid:7855)ng phân tích và (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng
th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam, b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng
ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t cho giai (cid:273)o(cid:7841)n 1987-2011. Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889)
(VECM) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) phân tích tác (cid:273)(cid:7897)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:7911)a hai bi(cid:7871)n (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam. Quan
h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger c(cid:361)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) xem m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c
ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m trong n(cid:432)(cid:7899)c. B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân
qu(cid:7843) Granger, (cid:273)(cid:7873) tài này (cid:273)ã tìm th(cid:7845)y r(cid:7857)ng có nhân qu(cid:7843) Granger t(cid:7915) FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP và
ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
1.2 M(cid:7909)c tiêu nghiên c(cid:7913)u
M(cid:7909)c tiêu c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài là (cid:273)(cid:7875) nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i (GDP) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u h(cid:7857)ng
n(cid:259)m t(cid:7915) n(cid:259)m 1987 (cid:273)(cid:7871)n n(cid:259)m 2011. T(cid:7915) (cid:273)ó, (cid:273)(cid:7873) tài phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a
(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam.
1.3 (cid:272)(cid:7889)i t(cid:432)(cid:7907)ng nghiên c(cid:7913)u
(cid:272)(cid:7875) (cid:273)(cid:7841)t m(cid:7909)c tiêu nghiên c(cid:7913)u nh(cid:432) nêu trên, (cid:273)(cid:7873) tài h(cid:432)(cid:7899)ng (cid:273)(cid:7871)n các (cid:273)(cid:7889)i t(cid:432)(cid:7907)ng nghiên
c(cid:7913)u là (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n
1987-2011.
4
1.4 Ph(cid:7841)m vi nghiên c(cid:7913)u
(cid:272)(cid:7873) tài t(cid:7853)p trung nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) t(cid:7841)i Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n t(cid:7915) n(cid:259)m 1987, khi n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) trong
giai (cid:273)o(cid:7841)n b(cid:7855)t (cid:273)(cid:7847)u m(cid:7903) c(cid:7917)a cho (cid:273)(cid:7871)n h(cid:7871)t n(cid:259)m 2011.
1.5 Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp nghiên c(cid:7913)u
(cid:272)(cid:7875) hoàn thành (cid:273)(cid:7873) tài, tác gi(cid:7843) s(cid:7917) d(cid:7909)ng các ph(cid:432)(cid:417)ng pháp:
- Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp phân tích kinh t(cid:7871) l(cid:432)(cid:7907)ng: s(cid:7917) d(cid:7909)ng k(cid:7929) thu(cid:7853)t h(cid:7891)i quy (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
(cid:273)(cid:7875) phân tích cân b(cid:7857)ng dài h(cid:7841)n và mô hình VECM (cid:273)(cid:7875) phân tích cân b(cid:7857)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:7911)a
FDI và GDP và (cid:273)(cid:7891)ng th(cid:7901)i s(cid:7917) d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh tính hai
chi(cid:7873)u gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
1.6 D(cid:7919) li(cid:7879)u nghiên c(cid:7913)u
Trong (cid:273)(cid:7873) tài, tác gi(cid:7843) (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng s(cid:7889) li(cid:7879)u th(cid:7889)ng kê t(cid:7915) Ngân hàng Th(cid:7871) gi(cid:7899)i (WB),
Ngân hàng phát tri(cid:7875)n châu Á (ADB) công b(cid:7889) trong kho(cid:7843)ng th(cid:7901)i gian t(cid:7915) 1987 (cid:273)(cid:7871)n 2011.
1.7 N(cid:7897)i dung chính và k(cid:7871)t c(cid:7845)u (cid:273)(cid:7873) tài
Ngoài ph(cid:7847)n m(cid:7909)c l(cid:7909)c, danh m(cid:7909)c b(cid:7843)ng bi(cid:7875)u, danh m(cid:7909)c ch(cid:7919) vi(cid:7871)t t(cid:7855)t, tóm t(cid:7855)t, danh
m(cid:7909)c các tài li(cid:7879)u tham kh(cid:7843)o và ph(cid:7847)n ph(cid:7909) l(cid:7909)c, (cid:273)(cid:7873) tài (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c chia làm 5 ph(cid:7847)n:
Ph(cid:7847)n 1: Gi(cid:7899)i thi(cid:7879)u
Ph(cid:7847)n này (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c trình bày nh(cid:7857)m gi(cid:7899)i thi(cid:7879)u lý do ch(cid:7885)n (cid:273)(cid:7873) tài, m(cid:7909)c tiêu, (cid:273)(cid:7889)i t(cid:432)(cid:7907)ng,
ph(cid:7841)m vi và ph(cid:432)(cid:417)ng pháp nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài c(cid:361)ng nh(cid:432) gi(cid:7899)i thi(cid:7879)u n(cid:7897)i dung chính và
k(cid:7871)t c(cid:7845)u c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài.
Ph(cid:7847)n 2: T(cid:7893)ng quan các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u tr(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ây.
Gi(cid:7899)i thi(cid:7879)u các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u tr(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ây c(cid:7911)a các tác gi(cid:7843) trong và ngoài n(cid:432)(cid:7899)c
v(cid:7873) m(cid:7889)i liên h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). T(cid:7915) (cid:273)ó, (cid:273)(cid:432)a ra
câu h(cid:7887)i nghiên c(cid:7913)u là li(cid:7879)u có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n t(cid:7915) n(cid:259)m 1987-2011 hay không?
5
Ph(cid:7847)n 3: Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp nghiên c(cid:7913)u
(cid:272)(cid:7875) nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871)
c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam, (cid:273)(cid:7873) tài s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) ADF và ch(cid:7881) tiêu
AIC (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh tính d(cid:7915)ng c(cid:7911)a hai bi(cid:7871)n FDI và GDP; ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng
liên k(cid:7871)t c(cid:7911)a Johansen (1988) và Johansen Jesulius (1990) (cid:273)(cid:7875) phân tích s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng dài
h(cid:7841)n c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP; mô hình h(cid:7891)i quy hai bi(cid:7871)n VECM (cid:273)(cid:7875) phân tích tác (cid:273)(cid:7897)ng gi(cid:7919)a hai
bi(cid:7871)n trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n. Cu(cid:7889)i cùng, (cid:273)(cid:7873) tài s(cid:7917) d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger r(cid:7845)t n(cid:7893)i
ti(cid:7871)ng (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) hai chi(cid:7873)u t(cid:7915) FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
Ph(cid:7847)n 4: Các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m
T(cid:7915) các ph(cid:432)(cid:417)ng pháp, mô hình (cid:273)(cid:7883)nh l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng, chúng ta s(cid:7869) có k(cid:7871)t qu(cid:7843)
nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m cho m(cid:7889)i liên h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). D(cid:7921)a vào các k(cid:7871)t qu(cid:7843) này, (cid:273)(cid:7873) tài s(cid:7869) phân tích m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432)
tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1987-2011
Ph(cid:7847)n 5: K(cid:7871)t lu(cid:7853)n
Ph(cid:7847)n này s(cid:7869) tóm t(cid:7855)t l(cid:7841)i toàn b(cid:7897) các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u chính c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài bao g(cid:7891)m
các k(cid:7871)t qu(cid:7843) phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh
t(cid:7871) trong dài h(cid:7841)n và trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:361)ng nh(cid:432) k(cid:7871)t qu(cid:7843) tác (cid:273)(cid:7897)ng hai chi(cid:7873)u gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c
ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871).. Cu(cid:7889)i cùng nêu ra h(cid:7841)n ch(cid:7871) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài và (cid:273)(cid:7873) xu(cid:7845)t
h(cid:432)(cid:7899)ng nghiên c(cid:7913)u ti(cid:7871)p theo.
K(cid:7870)T LU(cid:7852)N PH(cid:7846)N 1
Vai trò c(cid:7911)a v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài trong quá trình t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng là m(cid:7897)t (cid:273)(cid:7873) tài th(cid:7843)o
lu(cid:7853)n nóng b(cid:7887)ng (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n nói chung và (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam nói riêng. Trong
ph(cid:7847)n 1, (cid:273)(cid:7873) tài (cid:273)ã gi(cid:7899)i thi(cid:7879)u t(cid:7893)ng quan và v(cid:7845)n (cid:273)(cid:7873) nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài là nghiên c(cid:7913)u
m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam.
6
2. T(cid:7892)NG QUAN CÁC K(cid:7870)T QU(cid:7842) NGHIÊN C(cid:7912)U TR(cid:431)(cid:7898)C (cid:272)ÂY
2.1 Các nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a tác gi(cid:7843) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
M(cid:7889)i quan h(cid:7879) có ý ngh(cid:297)a gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c
n(cid:7897)i (GDP) (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ch(cid:7913)ng minh (cid:7903) nhi(cid:7873)u n(cid:432)(cid:7899)c.
Trong các lý thuy(cid:7871)t t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng n(cid:7897)i sinh, tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh
t(cid:7871) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c gi(cid:7843)i thích thông qua các ngo(cid:7841)i tác ki(cid:7871)n th(cid:7913)c và s(cid:7921) t(cid:7891)n t(cid:7841)i c(cid:7911)a ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c (cid:7903)
các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n. (cid:272)(cid:7875) gi(cid:7843)i thích vai trò c(cid:7911)a FDI trong s(cid:7921) phát tri(cid:7875)n lâu dài
c(cid:7911)a n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i, Lucas (1988, 1990), Romer (1986, 1987) và Mankiw (1992) s(cid:7917)a (cid:273)(cid:7893)i
mô hình t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng tân c(cid:7893) (cid:273)i(cid:7875)n, (cid:273)(cid:7863)c bi(cid:7879)t là các mô hình t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng Solow, b(cid:7857)ng cách
bao g(cid:7891)m các y(cid:7871)u t(cid:7889) (cid:273)i(cid:7873)u khi(cid:7875)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng c(cid:7911)a ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c c(cid:361)ng nh(cid:432) v(cid:7889)n v(cid:7853)t ch(cid:7845)t
(cid:273)(cid:7875) gi(cid:7843)i thích s(cid:7921) hi(cid:7879)n di(cid:7879)n c(cid:7911)a v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n.
Balasubramanyam et al. (1996) ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng nhi(cid:7873)u y(cid:7871)u t(cid:7889) (cid:273)i(cid:7873)u khi(cid:7875)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c
xác (cid:273)(cid:7883)nh b(cid:7903)i các lý thuy(cid:7871)t t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng m(cid:7899)i có th(cid:7875) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c b(cid:7855)t (cid:273)(cid:7847)u và nuôi d(cid:432)(cid:7905)ng (cid:273)(cid:7875) thúc
(cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) thông qua FDI. Trong bài nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a h(cid:7885), cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng
FDI là m(cid:7897)t công c(cid:7909) chính (cid:273)(cid:7875) thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng thông qua h(cid:7885)c t(cid:7853)p b(cid:7857)ng cách th(cid:7921)c
hi(cid:7879)n và lan truy(cid:7873)n ki(cid:7871)n th(cid:7913)c. Blomstrom và Kokko (1998) l(cid:7853)p lu(cid:7853)n r(cid:7857)ng các công ty
(cid:273)a qu(cid:7889)c gia (MNCs) (cid:273)(cid:432)a công ngh(cid:7879) hi(cid:7879)n (cid:273)(cid:7841)i vào n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i (cid:273)(cid:7875) cho phép h(cid:7885) c(cid:7841)nh tranh
thành công v(cid:7899)i các các công ty (cid:273)a qu(cid:7889)c gia khác và doanh nghi(cid:7879)p b(cid:7843)n (cid:273)(cid:7883)a. (cid:272)i(cid:7873)u này
bu(cid:7897)c doanh nghi(cid:7879)p trong n(cid:432)(cid:7899)c ph(cid:7843)i tìm ki(cid:7871)m c(cid:361)ng nh(cid:432) làm theo các công ngh(cid:7879) m(cid:7899)i và
công ngh(cid:7879) có hi(cid:7879)u qu(cid:7843) h(cid:417)n. Vai trò c(cid:7911)a v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài trong vi(cid:7879)c thúc (cid:273)(cid:7849)y
ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c hi(cid:7875)u rõ h(cid:417)n trong lý thuy(cid:7871)t t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng n(cid:7897)i sinh. Theo lý thuy(cid:7871)t này, FDI góp ph(cid:7847)n (cid:273)áng k(cid:7875) vào ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c nh(cid:432) k(cid:7929)
n(cid:259)ng qu(cid:7843)n lý và nghiên c(cid:7913)u và phát tri(cid:7875)n (R & D). Các công ty (cid:273)a qu(cid:7889)c gia có th(cid:7875) có
m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7871)n ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i thông qua các khóa h(cid:7885)c
(cid:273)ào t(cid:7841)o mà h(cid:7885) cung c(cid:7845)p cho ng(cid:432)(cid:7901)i lao (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)(cid:7883)a ph(cid:432)(cid:417)ng c(cid:7911)a công ty con c(cid:7911)a h(cid:7885). Các
khóa (cid:273)ào t(cid:7841)o (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng (cid:273)(cid:7871)n h(cid:7847)u h(cid:7871)t các c(cid:7845)p (cid:273)(cid:7897) nhân viên t(cid:7915) nh(cid:7919)ng ng(cid:432)(cid:7901)i có k(cid:7929) n(cid:259)ng
7
(cid:273)(cid:417)n gi(cid:7843)n (cid:273)(cid:7871)n nh(cid:7919)ng ng(cid:432)(cid:7901)i có các k(cid:7929) n(cid:259)ng k(cid:7929) thu(cid:7853)t và k(cid:7929) n(cid:259)ng qu(cid:7843)n lý tiên ti(cid:7871)n. Các
ho(cid:7841)t (cid:273)(cid:7897)ng nghiên c(cid:7913)u và phát tri(cid:7875)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tài tr(cid:7907) c(cid:7911)a các công ty (cid:273)a qu(cid:7889)c gia c(cid:361)ng (cid:273)óng
góp vào ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i và do (cid:273)ó cho phép các n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng trong dài h(cid:7841)n (Blomstrom và Kokko 1998; Balasubramanyam et al 1996).
M(cid:7863)t khác, lý thuy(cid:7871)t chi(cid:7871)t trung FDI (Eclectic FDI), (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c phát tri(cid:7875)n b(cid:7903)i Dunning
(1979, 1980, 1985, 1988, và 1993), cung c(cid:7845)p m(cid:7897)t công c(cid:7909) thay th(cid:7871) (cid:273)(cid:7875) phân tích m(cid:7889)i
quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). D(cid:7921)a trên l(cid:7907)i th(cid:7871) (cid:273)(cid:7883)a (cid:273)i(cid:7875)m, nhi(cid:7873)u nghiên c(cid:7913)u
th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m (cid:273)ã phát hi(cid:7879)n ra r(cid:7857)ng t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) là m(cid:7897)t y(cid:7871)u t(cid:7889) quy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7883)nh quan
tr(cid:7885)ng c(cid:7911)a FDI. Chakrabarti (2001), Asiedu (2002) và Zhao (2003) (cid:273)ã ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng k(cid:7871)t
qu(cid:7843) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) cao h(cid:417)n trong dòng v(cid:7889)n FDI l(cid:7899)n h(cid:417)n nh(cid:432) là m(cid:7897)t th(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)o c(cid:7911)a
s(cid:7921) h(cid:7845)p d(cid:7851)n c(cid:7911)a n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i. Moore (1993), Lucas (1993), và Cernat và Vranceanu
(2002) l(cid:7853)p lu(cid:7853)n r(cid:7857)ng, c(cid:361)ng nh(cid:432) t(cid:7889)c (cid:273)(cid:7897) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), dòng v(cid:7889)n FDI vào các n(cid:432)(cid:7899)c
s(cid:7903) t(cid:7841)i có xu h(cid:432)(cid:7899)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c khuy(cid:7871)n khích
Các nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m g(cid:7847)n (cid:273)ây (cid:273)ã tìm th(cid:7845)y m(cid:7889)i liên h(cid:7879) gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i. B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7897)t k(cid:7929) thu(cid:7853)t (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng h(cid:7891)i quy v(cid:7873)
ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:417)n nh(cid:7845)t v(cid:7899)i các d(cid:7919) li(cid:7879)u hàng n(cid:259)m trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1960-1985 cho 78
n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n, Blomstr(cid:432)m, Lipsey và Zejan (1992) cho th(cid:7845)y m(cid:7897)t (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng
tích c(cid:7921)c c(cid:7911)a dòng v(cid:7889)n FDI vào t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Bên c(cid:7841)nh (cid:273)ó, Borensztein,
Gregoria, và Lee (1998) c(cid:361)ng (cid:273)ã ti(cid:7871)n hành nghiên c(cid:7913)u trên 69 qu(cid:7889)c gia (cid:273)ang phát
tri(cid:7875)n (cid:273)(cid:7875) ch(cid:7913)ng minh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng
kinh t(cid:7871). Trong phân tích c(cid:7911)a mình, h(cid:7885) (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng k(cid:7929) thu(cid:7853)t h(cid:7891)i quy có v(cid:7867) không quan h(cid:7879)
(h(cid:7891)i quy SUR). Rõ ràng, k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c phát hi(cid:7879)n ra r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p
n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã có tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a các qu(cid:7889)c gia. Tuy
nhiên, nó ph(cid:7909) thu(cid:7897)c vào ngu(cid:7891)n v(cid:7889)n con ng(cid:432)(cid:7901)i c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7845)t n(cid:432)(cid:7899)c c(cid:7911)a mình. (cid:272)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p
n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã có m(cid:7897)t hi(cid:7879)u qu(cid:7843) cao vào t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a m(cid:7897)t qu(cid:7889)c gia khi m(cid:7897)t
qu(cid:7889)c gia có ng(cid:432)(cid:7905)ng t(cid:7889)i thi(cid:7875)u c(cid:7911)a ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c. Rõ ràng là (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài có th(cid:7875) d(cid:7851)n (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) v(cid:7899)i s(cid:7921) h(cid:7895) tr(cid:7907) c(cid:7911)a ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c hi(cid:7879)u qu(cid:7843).
8
B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng các d(cid:7919) li(cid:7879)u b(cid:7843)ng cho 18 qu(cid:7889)c gia (cid:7903) châu M(cid:7929) Latinh trong giai (cid:273)o(cid:7841)n
1970-1999, Bengoa và Sancher-Robles (2003) ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI vào t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) là tích c(cid:7921)c ch(cid:7881) khi n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i (cid:273)ã có (cid:273)(cid:7911) ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c, (cid:7893)n (cid:273)(cid:7883)nh kinh t(cid:7871),
và t(cid:7921) do hóa th(cid:7883) tr(cid:432)(cid:7901)ng. T(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) nh(cid:432) v(cid:7853)y, b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7897)t m(cid:7851)u c(cid:7911)a 84 qu(cid:7889)c
gia, Wang và Wong (2004) ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng FDI thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) ch(cid:7881) khi n(cid:432)(cid:7899)c
s(cid:7903) t(cid:7841)i có m(cid:7897)t m(cid:7913)c (cid:273)(cid:7847)y (cid:273)(cid:7911) ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c. B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u t(cid:7915) 12 n(cid:7873)n kinh t(cid:7871)
châu Á trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1987-1997, Wang (2003) th(cid:7845)y r(cid:7857)ng FDI trong l(cid:297)nh v(cid:7921)c s(cid:7843)n xu(cid:7845)t
(cid:273)ã có m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)áng k(cid:7875) và tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) các n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) s(cid:7903) t(cid:7841)i.
Tuy nhiên, dòng v(cid:7889)n FDI trong l(cid:297)nh v(cid:7921)c phi s(cid:7843)n xu(cid:7845)t (cid:273)ã không (cid:273)óng m(cid:7897)t vai trò quan
tr(cid:7885)ng trong vi(cid:7879)c thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Alfaro et al. (2002), b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng
b(cid:7843)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u chéo cho giai (cid:273)o(cid:7841)n 1975-1995, cho th(cid:7845)y FDI (cid:273)óng m(cid:7897)t vai trò quan tr(cid:7885)ng
trong vi(cid:7879)c góp ph(cid:7847)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), và r(cid:7857)ng các qu(cid:7889)c gia có th(cid:7883) tr(cid:432)(cid:7901)ng tài chính
phát tri(cid:7875)n t(cid:7889)t có s(cid:7921) t(cid:259)ng tích c(cid:7921)c t(cid:7915) FDI, (cid:273)(cid:7891)ng th(cid:7901)i cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng các n(cid:432)(cid:7899)c có h(cid:7879) th(cid:7889)ng
tài chính t(cid:7889)t h(cid:417)n có th(cid:7875) khai thác FDI hi(cid:7879)u qu(cid:7843) h(cid:417)n. K(cid:7871)t qu(cid:7843) là, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài có th(cid:7875) (cid:273)óng góp nhi(cid:7873)u h(cid:417)n (cid:273)(cid:7875) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c này. Phát hi(cid:7879)n này
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c h(cid:7895) tr(cid:7907) b(cid:7903)i Hermes và Lensink (2003) b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7897)t d(cid:7919) li(cid:7879)u b(cid:7843)ng c(cid:7911)a
67 n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n cho giai (cid:273)o(cid:7841)n 1970-1995, và Aghion et al. (2006) (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng
m(cid:7897)t m(cid:7851)u c(cid:7911)a 118 qu(cid:7889)c gia trong giai (cid:273)o(cid:7841)n t(cid:7915) 1960 (cid:273)(cid:7871)n 2000.
Abdus Samad (2008) nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), bao g(cid:7891)m 19 qu(cid:7889)c gia (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n c(cid:7911)a (cid:272)ông Nam Á và Châu
M(cid:7929) Latinh. Trong k(cid:7871)t qu(cid:7843) c(cid:7911)a ông, Châu M(cid:7929) Latinh (cid:273)ã có m(cid:7897)t m(cid:7889)i quan h(cid:7879) lâu dài
gi(cid:7919)a t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m trong n(cid:432)(cid:7899)c và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài. N(cid:259)m n(cid:432)(cid:7899)c (cid:7903) châu M(cid:7929)
Latinh mà có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) này nh(cid:432) Argentina, Brazil, Chile, Guatemala, và El-
Salvador và m(cid:7897)t qu(cid:7889)c gia là Sri Lanka c(cid:361)ng cho th(cid:7845)y m(cid:7889)i quan h(cid:7879) t(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921). Bên c(cid:7841)nh
(cid:273)ó, có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) hai m(cid:7863)t gi(cid:7919)a t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m trong n(cid:432)(cid:7899)c và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài (cid:7903) khu v(cid:7921)c (cid:272)ông và (cid:272)ông Nam Á là Singapore, Indonesia, (cid:7844)n (cid:272)(cid:7897), Thái Lan, và
Pakistan.
9
Rajit Kumar Sahoo (2005) (cid:273)ã ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng FDI có tác (cid:273)(cid:7897)ng tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p và gián ti(cid:7871)p
và vào m(cid:7897)t s(cid:7889) l(cid:297)nh v(cid:7921)c (cid:273)(cid:7863)c thù nào (cid:273)ó c(cid:7911)a n(cid:7873)n kinh t(cid:7871). M(cid:7897)t nghiên c(cid:7913)u v(cid:7873) tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a
FDI vào l(cid:297)nh v(cid:7921)c s(cid:7843)n xu(cid:7845)t phát hi(cid:7879)n r(cid:7857)ng dòng v(cid:7889)n FDI ch(cid:7843)y vào trong l(cid:297)nh v(cid:7921)c hóa
ch(cid:7845)t, (cid:273)i(cid:7879)n và (cid:273)i(cid:7879)n t(cid:7917) cho th(cid:7845)y tác (cid:273)(cid:7897)ng tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p và dòng v(cid:7889)n FDI ch(cid:7843)y vào trong l(cid:297)nh
v(cid:7921)c thu(cid:7889)c và d(cid:432)(cid:7907)c ph(cid:7849)m cho th(cid:7845)y tác (cid:273)(cid:7897)ng gián ti(cid:7871)p (hi(cid:7879)u (cid:7913)ng lan t(cid:7887)a). FDI là m(cid:7897)t
ph(cid:432)(cid:417)ng ti(cid:7879)n quan tr(cid:7885)ng cho vi(cid:7879)c chuy(cid:7875)n giao công ngh(cid:7879) và ki(cid:7871)n th(cid:7913)c và nó ch(cid:7913)ng
minh r(cid:7857)ng nó có th(cid:7875) có (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng lâu dài (cid:273)(cid:7871)n s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng b(cid:7857)ng cách t(cid:7841)o ra gia t(cid:259)ng
l(cid:7907)i nhu(cid:7853)n trong s(cid:7843)n xu(cid:7845)t thông qua các y(cid:7871)u t(cid:7889) bên ngoài tích c(cid:7921)c và lan truy(cid:7873)n s(cid:7843)n
xu(cid:7845)t. Vì v(cid:7853)y, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài có th(cid:7875) d(cid:7851)n (cid:273)(cid:7871)n m(cid:7897)t s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng cao h(cid:417)n
b(cid:7857)ng cách k(cid:7871)t h(cid:7907)p các y(cid:7871)u t(cid:7889) (cid:273)(cid:7847)u vào và k(cid:7929) thu(cid:7853)t m(cid:7899)i (Feenstra và Markusen, 1994).
T(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) có th(cid:7875) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c c(cid:7843)i thi(cid:7879)n thông qua nhi(cid:7873)u y(cid:7871)u t(cid:7889). M(cid:7897)t trong
nh(cid:7919)ng y(cid:7871)u t(cid:7889) là qua xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u cao h(cid:417)n. Xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c cho là có m(cid:7897)t m(cid:7889)i quan h(cid:7879) tích
c(cid:7921)c v(cid:7899)i (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài. (cid:272)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài cao h(cid:417)n có th(cid:7875) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c
c(cid:7843)i thi(cid:7879)n, xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u cao h(cid:417)n có th(cid:7875) (cid:273)(cid:7841)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c và nh(cid:432) v(cid:7853)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Dilek và
Aytac (2009) nói r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)(cid:7871)n xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u nh(cid:432)
chuy(cid:7875)n giao công ngh(cid:7879), thúc (cid:273)(cid:7849)y (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) trong n(cid:432)(cid:7899)c, c(cid:7843)i thi(cid:7879)n ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c, c(cid:7843)i thi(cid:7879)n
ki(cid:7871)n th(cid:7913)c hi(cid:7879)n có, và ph(cid:7909)c v(cid:7909) nh(cid:432) là m(cid:7897)t công c(cid:7909) c(cid:7911)a s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Th(cid:7893) Nh(cid:297)
K(cid:7923). Bên c(cid:7841)nh (cid:273)ó, t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) có th(cid:7875) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c c(cid:7843)i thi(cid:7879)n không ch(cid:7881) b(cid:7903)i (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c
ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài, các y(cid:7871)u t(cid:7889) khác c(cid:7847)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c xem xét (cid:273)(cid:7875) có m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c vào
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871).
Lheem và Guo (2004) nói r(cid:7857)ng t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:361)ng ch(cid:7883)u (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng b(cid:7903)i
trình (cid:273)(cid:7897) h(cid:7885)c v(cid:7845)n và (cid:273)(cid:7897)ng l(cid:7921)c phát tri(cid:7875)n. Vì v(cid:7853)y, h(cid:7885) tóm t(cid:7855)t r(cid:7857)ng có các ch(cid:7881) s(cid:7889) khác có
th(cid:7875) (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) bên c(cid:7841)nh vi(cid:7879)c (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài.
M(cid:7897)t s(cid:7889) nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m cho th(cid:7845)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) cao h(cid:417)n s(cid:7869) d(cid:7851)n (cid:273)(cid:7871)n
dòng v(cid:7889)n FDI vào các n(cid:432)(cid:7899)c s(cid:7903) t(cid:7841)i l(cid:7899)n h(cid:417)n. Jackson và Markowski (1995) và
Balasubramanyam et al. (1996) (cid:273)ã ch(cid:7881) ra r(cid:7857)ng (cid:7903) m(cid:7897)t s(cid:7889) n(cid:432)(cid:7899)c châu Á t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng
kinh t(cid:7871) cao (cid:273)ã có tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i dòng v(cid:7889)n FDI vào các n(cid:432)(cid:7899)c này. B(cid:7857)ng cách
10
s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u b(cid:7843)ng cho 23 n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n cho giai (cid:273)o(cid:7841)n 1978-1996, Basu et al.
(2003) (cid:273)ã ch(cid:7881) ra m(cid:7889)i liên h(cid:7879) gi(cid:7919)a GDP và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài hai chi(cid:7873)u. Tuy
nhiên, Ekanayake et al.(2003) s(cid:7917) d(cid:7909)ng mô hình t(cid:7921) h(cid:7891)i quy VAR và k(cid:7929) thu(cid:7853)t sai s(cid:7889)
hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh s(cid:7921) t(cid:7891)n t(cid:7841)i và b(cid:7843)n ch(cid:7845)t c(cid:7911)a m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a s(cid:7843)n
l(cid:432)(cid:7907)ng t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng, dòng v(cid:7889)n FDI và xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u, s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u chéo c(cid:7911)a c(cid:7843) n(cid:432)(cid:7899)c phát
tri(cid:7875)n và (cid:273)ang phát tri(cid:7875)n trong giai (cid:273)o(cid:7841)n n(cid:259)m 1960- 2001. Phát hi(cid:7879)n c(cid:7911)a h(cid:7885) h(cid:7895) tr(cid:7907) m(cid:7889)i
quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) hai chi(cid:7873)u gi(cid:7919)a t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), nh(cid:432)ng
m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:273)ã có nh(cid:7919)ng k(cid:7871)t qu(cid:7843) khác nhau. Tsai
(1994) (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7897)t h(cid:7879) ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:7891)ng th(cid:7901)i (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m tra m(cid:7889)i liên h(cid:7879) hai chi(cid:7873)u
gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) cho 62 qu(cid:7889)c gia trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1975-1978, và cho 51
qu(cid:7889)c gia trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1983-1986. Ông phát hi(cid:7879)n th(cid:7845)y có m(cid:7889)i liên h(cid:7879) gi(cid:7919)a hai chi(cid:7873)u
t(cid:7891)n t(cid:7841)i gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) trong nh(cid:7919)ng n(cid:259)m 1980. Bende-Nabende et al.
(2001) c(cid:361)ng (cid:273)ã nghiên c(cid:7913)u li(cid:7879)u FDI có gây ra s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a 5 n(cid:7873)n kinh t(cid:7871)
ASEAN trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1970-1996, và n(cid:7871)u (cid:273)ó là nh(cid:432) v(cid:7853)y, dù v(cid:7853)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871)
c(cid:361)ng (cid:273)ã có m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)áng k(cid:7875) trong vi(cid:7879)c thu hút v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i khu
v(cid:7921)c. Các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a h(cid:7885) cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng FDI thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871)
m(cid:7897)t cách hi(cid:7879)u qu(cid:7843) nh(cid:7845)t thông qua các y(cid:7871)u t(cid:7889) ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c, thông qua tác (cid:273)(cid:7897)ng h(cid:7885)c
t(cid:7853)p, và l(cid:7847)n l(cid:432)(cid:7907)t t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng (cid:273)(cid:7871)n FDI. B(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng m(cid:7897)t d(cid:7919) li(cid:7879)u
b(cid:7843)ng không (cid:273)(cid:7847)y (cid:273)(cid:7911) hàng n(cid:259)m cho 20 qu(cid:7889)c gia (cid:7903) châu M(cid:7929) Latinh và vùng Caribê cho
giai (cid:273)o(cid:7841)n 1990-2001, Saha (2005) (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng m(cid:7897)t h(cid:7879) hai ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:7891)ng th(cid:7901)i (cid:273)(cid:7875)
ki(cid:7875)m tra m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), và th(cid:7845)y r(cid:7857)ng FDI và kinh t(cid:7871) t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng là y(cid:7871)u t(cid:7889) quy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7883)nh quan tr(cid:7885)ng c(cid:7911)a nhau trong các qu(cid:7889)c gia này.
Theo nghiên c(cid:7913)u (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7921)c hi(cid:7879)n b(cid:7903)i Pradeep Agrawal (2000) v(cid:7873) tác (cid:273)(cid:7897)ng kinh
t(cid:7871) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài t(cid:7841)i Nam Á b(cid:7857)ng cách th(cid:7921)c hi(cid:7879)n phân tích chu(cid:7895)i th(cid:7901)i
gian, phân tích chéo c(cid:7911)a b(cid:7843)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u bao g(cid:7891)m n(cid:259)m qu(cid:7889)c gia Nam Á: (cid:7844)n (cid:272)(cid:7897), Pakistan,
Bangladesh, Sri Lanka và Nepal, r(cid:7857)ng có t(cid:7891)n t(cid:7841)i tác (cid:273)(cid:7897)ng b(cid:7893) sung, tác (cid:273)(cid:7897)ng liên k(cid:7871)t
gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) qu(cid:7889)c gia. H(cid:417)n n(cid:7919)a, ông l(cid:7853)p lu(cid:7853)n r(cid:7857)ng, tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a
11
dòng v(cid:7889)n FDI (cid:273)(cid:7871)n t(cid:7889)c (cid:273)(cid:7897) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng GDP là tiêu c(cid:7921)c trong nh(cid:7919)ng n(cid:259)m tr(cid:432)(cid:7899)c n(cid:259)m
1980, có tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c nh(cid:7865) vào (cid:273)(cid:7847)u th(cid:7853)p niên tám m(cid:432)(cid:417)i và tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c m(cid:7841)nh
m(cid:7869) trong cu(cid:7889)i th(cid:7853)p niên tám m(cid:432)(cid:417)i và chín m(cid:432)(cid:417)i c(cid:7911)a th(cid:7871) k(cid:7927) 20. Maria Carkovic và
Ross Levine (2002) c(cid:361)ng k(cid:7871)t lu(cid:7853)n trong nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a h(cid:7885) v(cid:7873) FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng GDP
r(cid:7857)ng bi(cid:7871)n ngo(cid:7841)i sinh FDI không có (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng m(cid:7841)nh m(cid:7869), (cid:273)(cid:7897)c l(cid:7853)p (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng
kinh t(cid:7871).
Nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a Sarbapriya Ray (2009) phân tích m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a
(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (FDI) và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) (cid:7844)n (cid:272)(cid:7897) và (cid:273)(cid:7891)ng th(cid:7901)i c(cid:7889) g(cid:7855)ng
phân tích và (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) (cid:7844)n
(cid:272)(cid:7897), b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1990-91 (cid:273)(cid:7871)n 2010-
11. Phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m c(cid:7911)a ông d(cid:7921)a trên ph(cid:432)(cid:417)ng pháp OLS cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng có m(cid:7889)i
quan h(cid:7879) tích c(cid:7921)c gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (FDI) (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) và GDP và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
Ông (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t (cid:273)(cid:7875) xác nh(cid:7853)n s(cid:7921) t(cid:7891)n t(cid:7841)i c(cid:7911)a m(cid:7889)i quan h(cid:7879) cân
b(cid:7857)ng dài h(cid:7841)n gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n, (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c xác nh(cid:7853)n b(cid:7903)i k(cid:7871)t qu(cid:7843) c(cid:7911)a ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
Johansen. Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger cu(cid:7889)i cùng (cid:273)ã xác nh(cid:7853)n s(cid:7921) hi(cid:7879)n di(cid:7879)n
c(cid:7911)a quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) hai chi(cid:7873)u t(cid:7915) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:273)(cid:7871)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i
Tuy nhiên, có nh(cid:7919)ng nghiên c(cid:7913)u tuyên b(cid:7889) r(cid:7857)ng không có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Katherina, John và Athanasios (2004)
(cid:273)ã ti(cid:7871)n hành nghiên c(cid:7913)u trên 17 qu(cid:7889)c gia (cid:7903) M(cid:7929) và Tây Âu, và áp d(cid:7909)ng phân tích h(cid:7891)i
quy Bayesian. Các k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
không có b(cid:7845)t k(cid:7923) tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)áng k(cid:7875) vào s(cid:7921) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) các n(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ang chuy(cid:7875)n
(cid:273)(cid:7893)i. Nó (cid:273)ã ch(cid:7913)ng minh r(cid:7857)ng nó không ph(cid:7843)i là c(cid:7847)n thi(cid:7871)t (cid:273)(cid:7875) leo thang v(cid:7889)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c
ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)(cid:7875) kích thích t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) m(cid:7895)i n(cid:432)(cid:7899)c. Nghiên c(cid:7913)u này (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c h(cid:7895)
tr(cid:7907) thêm b(cid:7903)i G. Jayachandran và A.Seilan (2010).
12
2.2 Các nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a tác gi(cid:7843) ng(cid:432)(cid:7901)i Vi(cid:7879)t Nam
Ch(cid:7881) có m(cid:7897)t vài nghiên c(cid:7913)u cho th(cid:7845)y tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh
t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam trong nh(cid:7919)ng n(cid:259)m qua. Nh(cid:7857)m m(cid:7909)c (cid:273)ích phân tích các tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI
(cid:273)(cid:7871)n s(cid:7921) gi(cid:7843)m nghèo (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam trong nh(cid:7919)ng n(cid:259)m 1990, Hoa và Hemmer (2002) (cid:273)ã
trình bày nh(cid:7919)ng tác (cid:273)(cid:7897)ng gián ti(cid:7871)p c(cid:7911)a dòng v(cid:7889)n FDI vào t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Các h(cid:7879)
s(cid:7889) (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng c(cid:7911)a FDI có ý ngh(cid:297)a d(cid:7921)a trên b(cid:7843)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u t(cid:7853)p h(cid:7907)p bao g(cid:7891)m 61 t(cid:7881)nh thành
c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1990-2000. H(cid:417)n n(cid:7919)a, FDI có t(cid:432)(cid:417)ng tác tích c(cid:7921)c v(cid:7899)i
ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c (cid:273)(cid:7883)a ph(cid:432)(cid:417)ng trong tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). T(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh
t(cid:7871) sau (cid:273)ó (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:273)(cid:7875) xem tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c có ý ngh(cid:297)a v(cid:7873) t(cid:7847)m quan tr(cid:7885)ng
c(cid:7911)a k(cid:7871)t qu(cid:7843) xóa (cid:273)ói gi(cid:7843)m nghèo.
(cid:272)(cid:432)a ra cùng m(cid:7897)t k(cid:7871)t lu(cid:7853)n nh(cid:432) nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a Hoa và Hemmer (2002), Tr(cid:7847)n
Tr(cid:7885)ng H(cid:432)ng (2005) (cid:273)ã s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp bình ph(cid:432)(cid:417)ng thông th(cid:432)(cid:7901)ng nh(cid:7887) nh(cid:7845)t
(OLS) (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m tra tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI vào t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:361)ng nh(cid:432) các tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a
FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:7927) l(cid:7879) nghèo (cid:273)ói c(cid:7911)a m(cid:7895)i t(cid:7881)nh (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c kh(cid:7843)o sát. Các
nghiên c(cid:7913)u cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng FDI có tác (cid:273)(cid:7897)ng gián ti(cid:7871)p (cid:273)(cid:7871)n xóa (cid:273)ói gi(cid:7843)m nghèo thông qua
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), trong (cid:273)ó c(cid:7909) th(cid:7875) là trong vi(cid:7879)c c(cid:7843)i thi(cid:7879)n m(cid:7913)c s(cid:7889)ng, ti(cid:7871)n b(cid:7897) công
ngh(cid:7879), và t(cid:259)ng n(cid:259)ng su(cid:7845)t.
Nguy(cid:7877)n Phi Lân (2006) (cid:273)ã th(cid:7917) nghi(cid:7879)m m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) và
FDI b(cid:7857)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng GMM. D(cid:7921)a trên d(cid:7919) li(cid:7879)u b(cid:7843)ng thi(cid:7871)t l(cid:7853)p cho 61 t(cid:7881)nh
c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1996-2003, nghiên c(cid:7913)u ph(cid:7843)n ánh r(cid:7857)ng FDI có tác (cid:273)(cid:7897)ng
tích c(cid:7921)c và có ý ngh(cid:297)a th(cid:7889)ng kê (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). H(cid:417)n n(cid:7919)a, xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u, t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng c(cid:7911)a lao (cid:273)(cid:7897)ng, quá trình v(cid:7915)a h(cid:7885)c v(cid:7915)a làm và ngu(cid:7891)n nhân l(cid:7921)c c(cid:361)ng (cid:273)ã giúp t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam.
Bài nghiên c(cid:7913)u c(cid:7911)a V(cid:361), Noy và Gangnes (2006) (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI
(cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng các d(cid:7919) li(cid:7879)u ngành cho các FDI vào Trung Qu(cid:7889)c và
Vi(cid:7879)t Nam. K(cid:7871)t qu(cid:7843) (cid:273)ã ch(cid:7913)ng minh r(cid:7857)ng FDI có tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c có ý ngh(cid:297)a th(cid:7889)ng kê
(cid:273)(cid:7871)n ho(cid:7841)t (cid:273)(cid:7897)ng t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) m(cid:7897)t cách tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p và thông qua hi(cid:7879)u su(cid:7845)t lao (cid:273)(cid:7897)ng (cid:7903)
13
c(cid:7843) hai n(cid:432)(cid:7899)c. Tuy nhiên, hi(cid:7879)u qu(cid:7843) không (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c phân b(cid:7893) (cid:273)(cid:7891)ng (cid:273)(cid:7873)u gi(cid:7919)a các ngành. (cid:7902) c(cid:7843)
hai n(cid:432)(cid:7899)c, s(cid:7843)n xu(cid:7845)t d(cid:432)(cid:7901)ng nh(cid:432) là l(cid:297)nh v(cid:7921)c duy nh(cid:7845)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c h(cid:432)(cid:7903)ng l(cid:7907)i (cid:273)áng k(cid:7875) t(cid:7915) các
ngu(cid:7891)n v(cid:7889)n FDI, (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam thì còn có thêm l(cid:297)nh v(cid:7921)c d(cid:7847)u khí là (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c h(cid:432)(cid:7903)ng l(cid:7907)i t(cid:7915)
FDI. Các l(cid:297)nh v(cid:7921)c khác (cid:273)(cid:7841)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7907)i ích t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng r(cid:7845)t ít t(cid:7915) FDI (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) vào t(cid:7915)ng ngành
c(cid:7909) th(cid:7875).
Trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n, h(cid:7847)u h(cid:7871)t các nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m v(cid:7873) FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng cho
th(cid:7845)y r(cid:7857)ng tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a FDI t(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) là tích c(cid:7921)c. Tuy nhiên, có m(cid:7897)t s(cid:7889)
nghiên c(cid:7913)u cung c(cid:7845)p cho các m(cid:7889)i quan h(cid:7879) tiêu c(cid:7921)c và không (cid:273)áng k(cid:7875) gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n. Vai
trò c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) có v(cid:7867) là d(cid:7921)a trên th(cid:7901)i gian phân tích, các l(cid:297)nh
v(cid:7921)c, qu(cid:7889)c gia và khu v(cid:7921)c (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong m(cid:7851)u c(cid:361)ng nh(cid:432) các th(cid:7875) ch(cid:7871) kinh t(cid:7871) và (cid:273)i(cid:7873)u
ki(cid:7879)n công ngh(cid:7879) c(cid:7911)a các n(cid:432)(cid:7899)c ti(cid:7871)p nh(cid:7853)n.
Qua các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u tr(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ây (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c nêu (cid:7903) trên, li(cid:7879)u có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a
(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1987-
2011 hay không? Câu tr(cid:7843) l(cid:7901)i s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c làm sáng t(cid:7887) (cid:7903) ph(cid:7847)n 4.
K(cid:7870)T LU(cid:7852)N PH(cid:7846)N 2
T(cid:7915) các k(cid:7871)t qu(cid:7843) nghiên c(cid:7913)u tr(cid:432)(cid:7899)c (cid:273)ây c(cid:7911)a các tác gi(cid:7843) ngoài n(cid:432)(cid:7899)c và trong n(cid:432)(cid:7899)c,
ph(cid:7847)n l(cid:7899)n các nghiên c(cid:7913)u (cid:273)(cid:7873)u cho th(cid:7845)y m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Tuy nhiên, v(cid:7851)n có m(cid:7897)t s(cid:7889) ít nghiên c(cid:7913)u cho th(cid:7845)y (cid:273)i(cid:7873)u ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i
ngh(cid:297)a là không có s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)áng k(cid:7875) nào gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng
tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871).
14
3. PH(cid:431)(cid:416)NG PHÁP NGHIÊN C(cid:7912)U
3.1 D(cid:7919) li(cid:7879)u và bi(cid:7871)n nghiên c(cid:7913)u
M(cid:7909)c tiêu c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài này là (cid:273)(cid:7875) xem xét m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài FDI và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam b(cid:7857)ng cách s(cid:7917) d(cid:7909)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u h(cid:7857)ng n(cid:259)m
trong giai (cid:273)o(cid:7841)n t(cid:7915) n(cid:259)m 1987 (cid:8211) 2011. (cid:272)(cid:7873) tài này áp d(cid:7909)ng phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m và ch(cid:7881)
t(cid:7853)p trung vào hai bi(cid:7871)n là (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Mô hình
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tác gi(cid:7843) s(cid:7917) d(cid:7909)ng t(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) nh(cid:432) mô hình c(cid:7911)a Mohd Shahidan Bin Shaari, Thien Ho
Hong & Siti Norwahida Shukeri (2012) khi nghiên c(cid:7913)u s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng hai chi(cid:7873)u gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Malaysia. T(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i
th(cid:7921)c (GDP) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c dùng (cid:273)(cid:7875) (cid:273)(cid:7841)i di(cid:7879)n cho t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam. T(cid:7845)t c(cid:7843) các d(cid:7919)
li(cid:7879)u c(cid:7847)n thi(cid:7871)t cho hai bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c thu th(cid:7853)p t(cid:7915) ngân hàng th(cid:7871) gi(cid:7899)i (WB) và Ngân hàng
phát tri(cid:7875)n châu Á (ADB). T(cid:7845)t c(cid:7843) các giá tr(cid:7883) chu(cid:7895)i d(cid:7919) li(cid:7879)u (cid:273)(cid:7873)u (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c v(cid:7873) d(cid:7841)ng c(cid:417) s(cid:7889) m(cid:361) t(cid:7921)
nhiên (cid:273)(cid:7875) gi(cid:7843)m v(cid:7845)n (cid:273)(cid:7873) c(cid:7911)a hi(cid:7879)p ph(cid:432)(cid:417)ng sai không (cid:273)(cid:7891)ng nh(cid:7845)t (cid:273)(cid:7871)n m(cid:7913)c t(cid:7889)i (cid:273)a có th(cid:7875).
S(cid:7917) d(cid:7909)ng kho(cid:7843)ng th(cid:7901)i gian 1987 (cid:273)(cid:7871)n 2011 cho Vi(cid:7879)t Nam, (cid:273)(cid:7873) tài này nh(cid:7857)m m(cid:7909)c
(cid:273)ích (cid:273)(cid:7875) nghiên c(cid:7913)u các m(cid:7889)i quan h(cid:7879) lâu dài và quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) n(cid:259)ng (cid:273)(cid:7897)ng gi(cid:7919)a m(cid:7913)c
(cid:273)(cid:7897) FDI ch(cid:7843)y vào Vi(cid:7879)t Nam và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871). Các ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c
s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong nghiên c(cid:7913)u này là (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t và mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889)
VECM và ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger.
Toàn b(cid:7897) quy trình (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài này bao g(cid:7891)m các b(cid:432)(cid:7899)c sau: (cid:273)(cid:7847)u tiên là
ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng cho (cid:273)(cid:7873) tài này, th(cid:7913) hai là ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n
v(cid:7883), th(cid:7913) ba là ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t, th(cid:7913) t(cid:432) là (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng mô hình VECM và cu(cid:7889)i cùng
là ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) hai chi(cid:7873)u Granger.
3.2 Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng
GDP= f(FDI) (3.1)
15
Trong (cid:273)ó:
+ GDP là t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i.
+ FDI là (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883), ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t, mô hình VECM và ki(cid:7875)m
(cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c áp d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) tìm ra tác (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:7921) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
3.3 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883)
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) xem tính d(cid:7915)ng c(cid:7911)a chu(cid:7895)i th(cid:7901)i gian
m(cid:7895)i bi(cid:7871)n. Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) là ph(cid:432)(cid:417)ng pháp Augmented
Dickey Fuller (ADF) và ch(cid:7881) tiêu Akaike Information Criteria (AIC).
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) theo ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ADF t(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) nh(cid:432) th(cid:7921)c hi(cid:7879)n c(cid:7911)a
Trung & Vinh (2011). N(cid:7871)u ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh d(cid:7915)ng này có ý ngh(cid:297)a, ngh(cid:297)a là chu(cid:7895)i c(cid:7911)a bi(cid:7871)n
d(cid:7915)ng và không có m(cid:7897)t ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883), nh(cid:432) v(cid:7853)y gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0) s(cid:7869) b(cid:7883)
bác b(cid:7887), nh(cid:432)ng gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7889)i (Ha) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n. N(cid:7871)u ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh d(cid:7915)ng này không có ý
ngh(cid:297)a, ngh(cid:297)a là chu(cid:7895)i c(cid:7911)a bi(cid:7871)n không d(cid:7915)ng và có m(cid:7897)t ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (nh(cid:432)
v(cid:7853)y gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0) s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n).
Gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t c(cid:7911)a ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh:
H0: (cid:948) = 0 (ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) / không d(cid:7915)ng)
H1: (cid:948) (cid:8800) 0 (không ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) / d(cid:7915)ng)
N(cid:7871)u giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t l(cid:7899)n h(cid:417)n giá tr(cid:7883) ADF t-critical , gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0 )
không b(cid:7883) bác b(cid:7887) (t(cid:7891)n t(cid:7841)i ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883)), nh(cid:432)ng n(cid:7871)u giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t nh(cid:7887)
h(cid:417)n giá tr(cid:7883) ADF t-critical, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) không t(cid:7891)n t(cid:7841)i (nh(cid:432) v(cid:7853)y, gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t
không H0 s(cid:7869) b(cid:7883) bác b(cid:7887)). Tr(cid:432)(cid:7899)c tiên, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:7903) m(cid:7913)c
chu(cid:7895)i g(cid:7889)c (ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (cid:7903) m(cid:7913)c v(cid:7899)i h(cid:7857)ng s(cid:7889) và ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (cid:7903)
m(cid:7913)c v(cid:7899)i h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng) và sau (cid:273)ó ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:7903)
m(cid:7913)c sai ph(cid:7853)n b(cid:7853)c 1 (ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (cid:7903) m(cid:7913)c sai phân b(cid:7853)c 1 v(cid:7899)i h(cid:7857)ng s(cid:7889) và
16
ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (cid:7903) m(cid:7913)c sai phân b(cid:7853)c 1 v(cid:7899)i h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng). Các ph(cid:432)(cid:417)ng
trình sau (cid:273)ây là nh(cid:7919)ng ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:7903) m(cid:7913)c không h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng; (cid:7903) m(cid:7913)c ch(cid:7881) có
h(cid:7857)ng s(cid:7889) ; (cid:7903) m(cid:7913)c h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng:
- Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:7903) m(cid:7913)c không có h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng:
rYt = (cid:948)Yt-1 + Ut (3.2)
- Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:7903) m(cid:7913)c ch(cid:7881) có h(cid:7857)ng s(cid:7889):
rYt = (cid:945) + (cid:948)Yt-1 + Ut (3.3)
- Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:7903) m(cid:7913)c có h(cid:7857)ng s(cid:7889) và xu h(cid:432)(cid:7899)ng:
rYt = (cid:945) + (cid:946)T + (cid:948)Yt-1 + Ut (3.4)
3.4 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài này b(cid:7903)i vì nó xem xét m(cid:7889)i
quan h(cid:7879) dài h(cid:7841)n gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n ((cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i
th(cid:7921)c t(cid:7871)).
Trong ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t , hai ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ti(cid:7871)p c(cid:7853)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng. M(cid:7897)t
mô hình (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c phát tri(cid:7875)n b(cid:7903)i Engle và Granger (1987) và m(cid:7897)t mô hình khác c(cid:7911)a
Johansen (1988) và Johansen Jesulius (1990).
- Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh Engle và Granger (1987)
Gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t cho ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh này:
H0: (cid:948) = 0 (không d(cid:7915)ng cho (cid:956)^t ho(cid:7863)c không (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t n(cid:7871)u t(cid:948) > (cid:964))
H1: (cid:948) < 0 (d(cid:7915)ng cho (cid:956)^t ho(cid:7863)c có (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t n(cid:7871)u t(cid:948) < (cid:964))
Trong (cid:273)ó:
+ (cid:956)^ : là s(cid:7889) h(cid:7841)ng sai s(cid:7889)
+ (cid:964) : là giá tr(cid:7883) phê phán th(cid:7889)ng kê t
Quá trình ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh c(cid:7911)a Engle và Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) xem xét tính d(cid:7915)ng
c(cid:7911)a bi(cid:7871)n (cid:7903) m(cid:7913)c ph(cid:7847)n d(cid:432). Tuy nhiên ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh c(cid:7911)a Engle và Granger không gi(cid:7843)i quy(cid:7871)t
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c v(cid:7845)n (cid:273)(cid:7873) n(cid:7871)u có nhi(cid:7873)u bi(cid:7871)n là (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t trong khi chúng ta gi(cid:7843) (cid:273)(cid:7883)nh r(cid:7857)ng ch(cid:7881) có
17
m(cid:7897)t vector là (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t.Vì v(cid:7853)y, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh Johansen s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài
này b(cid:7903)i vì nó gi(cid:7843)i quy(cid:7871)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c v(cid:7845)n (cid:273)(cid:7873) trên.
- Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh Johansen (1988) và Johansen (cid:8211)Juselius (1990)
Ph(cid:432)(cid:417)ng pháp Johansen (cid:8211)Juselius có hai ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh t(cid:7927) s(cid:7889) h(cid:7907)p lý là ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá
tr(cid:7883) v(cid:7871)t và ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i.
n
T-=
1ln( l- )
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình giá tr(cid:7883) v(cid:7871)t: (trace value)
)(l r trace
1
r
t
(3.5)
(cid:229) += Trong (cid:273)ó T là t(cid:7893)ng s(cid:7889) quan sát; n là s(cid:7889) l(cid:432)(cid:7907)ng bi(cid:7871)n. (cid:955) trace (r) có phân ph(cid:7889)i chi bình
ph(cid:432)(cid:417)ng v(cid:7899)i (n-r) b(cid:7853)c t(cid:7921) do. Giá tr(cid:7883) l(cid:7899)n c(cid:7911)a (cid:955)trace (r) s(cid:7869) cho b(cid:7857)ng ch(cid:7913)ng (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i gi(cid:7843)
thuy(cid:7871)t c(cid:7911)a r ho(cid:7863)c có ít h(cid:417)n vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t.
1ln[
]
l
T-=
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i: (Maximal Eigenvalue)
max
rl +- 1
(3.6)
Trong ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i, gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không H0 : r=0 vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:7913)ng v(cid:7899)i gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7889)i Ha là r=r+1 vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t.
3.5 Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) VECM
Mô hình VECM (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài này (cid:273)(cid:7875) xem xét m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a các
bi(cid:7871)n trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n . (cid:272)(cid:7873) tài th(cid:7921)c hi(cid:7879)n (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng VECM t(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) nh(cid:432) SheluUsman
(2009):
p
1 -
=
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình VAR nh(cid:432) sau :
DU t
i DUG t
i
PU+ t
e+ t
-
1 -
i
1 =
(3.7)
(cid:229)
Trong (cid:273)ó Yt là 2x1 vector t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (FDI và GDP); r là sai phân b(cid:7853)c 1; (cid:949)t là 2
x 1 vector ph(cid:7847)n d(cid:432). Mô hình VECM có th(cid:7875) gi(cid:7843)i thích m(cid:7889)i quan h(cid:7879) ng(cid:7855)n h(cid:7841)n và (cid:273)i(cid:7873)u
ch(cid:7881)nh trong dài h(cid:7841)n (cid:273)(cid:7875) thay (cid:273)(cid:7893)i trong Yt qua các tham s(cid:7889) (cid:915)i và (cid:8719)Yt-1 là s(cid:7889) h(cid:7841)ng hi(cid:7879)u
ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) và (cid:8719) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tính t(cid:7915) các ma tr(cid:7853)n riêng (cid:945) và (cid:946) ((cid:8719)=(cid:945) (cid:946)) và (cid:946) là tham s(cid:7889) vector
18
(cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t và (cid:945) th(cid:7875) hi(cid:7879)n vector h(cid:7879) s(cid:7889) hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889). Nó (cid:273)(cid:7875) (cid:273)o l(cid:432)(cid:7901)ng t(cid:7889)c (cid:273)(cid:7897) h(cid:7897)i t(cid:7909)
(cid:273)(cid:7871)n tr(cid:7841)ng thái (cid:7893)n (cid:273)(cid:7883)nh dài h(cid:7841)n.
3.6 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger
Sau khi áp d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong
(cid:273)(cid:7873) tài này. (cid:272)i(cid:7873)u này là (cid:273)(cid:7875) xác (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a các bi(cid:7871)n v(cid:7899)i nhau. Nhân
qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c dùng (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) dài h(cid:7841)n gi(cid:7919)a FDI và GDP. Quy trình
Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7921)a ch(cid:7885)n b(cid:7903)i vì nó là cách ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) m(cid:7841)nh m(cid:7869) và (cid:273)(cid:417)n
gi(cid:7843)n (nh(cid:432) theo Granger (1986)).
p
q
FDI
=
+
+
GDP t
GDP t
b j
t
j
m t 1
1 -
-
i
i
s i 1 =
1 =
(cid:229)
(cid:229)
Mô hình (cid:432)(cid:7899)c l(cid:432)(cid:7907)ng theo Granger (1986) :
p
q
FDI
FDI
=
+
+
t
GDP t
m 2
t
t
j
1 -
-
i
i
g i 1 =
d j 1 -
(cid:229)
(cid:229)
(3.8)
(3.9)
Trong (cid:273)ó:
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (3.8) : GDPt là bi(cid:7871)n ph(cid:7909) thu(cid:7897)c, FDIt là bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:7897)c l(cid:7853)p, (cid:956)1t là s(cid:7889) h(cid:7841)n
sai s(cid:7889) nhi(cid:7877)u tr(cid:7855)ng.
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (3.9) : FDIt là bi(cid:7871)n ph(cid:7909) thu(cid:7897)c, GDPt là bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:7897)c l(cid:7853)p, (cid:956)2t là s(cid:7889) h(cid:7841)n
sai s(cid:7889) nhi(cid:7877)u tr(cid:7855)ng.
Gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t trong ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh này có d(cid:7841)ng nh(cid:432) sau:
H0: FDI không nhân qu(cid:7843) Granger GDP n(cid:7871)u giá tr(cid:7883) F < giá tr(cid:7883) F critical
Ha: FDI nhân qu(cid:7843) Granger GDP n(cid:7871)u giá tr(cid:7883) F > giá tr(cid:7883) F critical
H0: GDP không nhân qu(cid:7843) Granger FDI n(cid:7871)u giá tr(cid:7883) F < giá tr(cid:7883) F critical
Ha: GDP nhân qu(cid:7843) Granger FDI n(cid:7871)u giá tr(cid:7883) F > giá tr(cid:7883) F critical
19
(cid:272)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t trên, s(cid:7917) d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh th(cid:7889)ng kê F-Wald có d(cid:7841)ng nh(cid:432) sau :
(3.11)
Trong (cid:273)ó:
+ RSSU : t(cid:7893)ng bình ph(cid:432)(cid:417)ng ph(cid:7847)n d(cid:432) t(cid:7915) toàn ph(cid:432)(cid:417)ng trình.(ph(cid:432)(cid:417)ng trình
không b(cid:7883) gi(cid:7899)i h(cid:7841)n)
+ RSSR: t(cid:7893)ng bình ph(cid:432)(cid:417)ng ph(cid:7847)n d(cid:432) t(cid:7915) ph(cid:432)(cid:417)ng trình d(cid:432)(cid:7899)i s(cid:7921) gi(cid:7843) (cid:273)(cid:7883)nh có s(cid:7921)
s(cid:7855)p (cid:273)(cid:7863)t bi(cid:7871)n là d(cid:432) khi s(cid:7921) gi(cid:7899)i h(cid:7841)n là b(cid:7855)t bu(cid:7897)c (ph(cid:432)(cid:417)ng trình b(cid:7883) gi(cid:7899)i h(cid:7841)n)
+ T : kích c(cid:7905) m(cid:7851)u
+ q: (cid:273)(cid:7897) tr(cid:7877).
N(cid:7871)u giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê F nh(cid:7887) h(cid:417)n giá tr(cid:7883) F critical (cid:7903) m(cid:7897)t m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a xác (cid:273)(cid:7883)nh thì
ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n H0. Ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i, giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê F l(cid:7899)n h(cid:417)n giá tr(cid:7883) F critical (cid:7903) m(cid:7897)t m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a
xác (cid:273)(cid:7883)nh thì bác b(cid:7887) H0, ngh(cid:297)a là ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n Ha
K(cid:7870)T LU(cid:7852)N PH(cid:7846)N 3
(cid:272)(cid:7875) nghiên c(cid:7913) m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871)
c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam, ph(cid:7847)n này (cid:273)ã trình bày các ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:273)(cid:7883)nh l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng nh(cid:432)
ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) ADF và ch(cid:7881) tiêu AIC (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh tính d(cid:7915)ng
c(cid:7911)a hai bi(cid:7871)n FDI và GDP; ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t c(cid:7911)a Johansen (1988)
và Johansen Jesulius (1990) (cid:273)(cid:7875) phân tích s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng dài h(cid:7841)n c(cid:7911)a FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP; mô
hình h(cid:7891)i quy hai bi(cid:7871)n VECM (cid:273)(cid:7875) phân tích tác (cid:273)(cid:7897)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n. Cu(cid:7889)i cùng,
s(cid:7917) d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger r(cid:7845)t n(cid:7893)i ti(cid:7871)ng (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) hai
chi(cid:7873)u t(cid:7915) FDI (cid:273)(cid:7871)n GDP và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
20
4. CÁC K(cid:7870)T QU(cid:7842) NGHIÊN C(cid:7912)U TH(cid:7920)C NGHI(cid:7878)M
K(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m trong (cid:273)(cid:7873) tài s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7843)o lu(cid:7853)n và gi(cid:7843)i thích trong ph(cid:7847)n 4
này. D(cid:7919) li(cid:7879)u (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c b(cid:7855)t (cid:273)(cid:7847)u t(cid:7915) n(cid:259)m 1987 (cid:273)(cid:7871)n n(cid:259)m 2011 (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài cho
hai bi(cid:7871)n FDI và GDP, trong (cid:273)ó GDP là bi(cid:7871)n ph(cid:7909) thu(cid:7897)c và FDI là bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:7897)c l(cid:7853)p
Tr(cid:432)(cid:7899)c tiên, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) d(cid:7921)a trên ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh ADF (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7921)c hi(cid:7879)n (cid:273)(cid:7875)
ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh tính d(cid:7915)ng c(cid:7911)a các chu(cid:7895)i d(cid:7919) li(cid:7879)u th(cid:7901)i gian. Sau (cid:273)ó, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
Johansen và Juselius (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c trình bày (cid:273)(cid:7875) xem xét s(cid:7921) t(cid:7891)n t(cid:7841)i m(cid:7889)i quan h(cid:7879) dài h(cid:7841)n gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:7921) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i th(cid:7921)c t(cid:7871). Cu(cid:7889)i cùng, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân
qu(cid:7843) Granger s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7921)c hi(cid:7879)n (cid:273)(cid:7875) xác (cid:273)(cid:7883)nh chi(cid:7873)u nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n này. Nó (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c
dùng (cid:273)(cid:7875) phân tích chi(cid:7873)u nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a FDI và GDP th(cid:7921)c.
4.1 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883):
Có nhi(cid:7873)u cách (cid:273)(cid:7875) xem xét m(cid:7897)t chu(cid:7895)i th(cid:7901)i gian là d(cid:7915)ng hay không d(cid:7915)ng, ch(cid:7859)ng
h(cid:7841)n nh(cid:432): phân tích (cid:273)(cid:7891) th(cid:7883), hàm t(cid:7921) t(cid:432)(cid:417)ng quan...Tuy nhiên ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) là
cách ki(cid:7875)m nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:7893) bi(cid:7871)n hi(cid:7879)n nay.
Th(cid:7921)c hi(cid:7879)n ti(cid:7871)n hành ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) c(cid:7911)a t(cid:7915)ng bi(cid:7871)n riêng bi(cid:7879)t (cid:273)(cid:7875) xác
(cid:273)(cid:7883)nh thu(cid:7897)c tính d(cid:7915)ng c(cid:7911)a chu(cid:7895)i s(cid:7889) li(cid:7879)u các bi(cid:7871)n quan sát; (cid:273)(cid:7873) tài s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp
ph(cid:7893) bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) là ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ADF (Augmented Dickey-
Fuller).
(cid:272)(cid:7889)i v(cid:7899)i chu(cid:7895)i GDP, các tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t-critical (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 1%, 5% và 10%
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tính b(cid:7903)i Mackinon là -3,737; -2,991, -2,635 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và
-4,394, -3,612, -3,243 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng). Do giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê
t-Statistic (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tính ra là 2,956 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và -1,666 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu
h(cid:432)(cid:7899)ng) (cid:273)(cid:7873)u l(cid:7899)n h(cid:417)n các giá tr(cid:7883) t-critical trên (cid:7903) m(cid:7913)c ngh(cid:297)a 1%, 5% và 10% , do (cid:273)ó
không bác b(cid:7887) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0), t(cid:7913)c là chu(cid:7895)i GDP th(cid:7875) hi(cid:7879)n m(cid:7897)t nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883), (cid:273)ây
là m(cid:7897)t cách khác (cid:273)(cid:7875) nói r(cid:7857)ng chu(cid:7895)i GDP là không d(cid:7915)ng.
21
T(cid:432)(cid:417)ng t(cid:7921) nh(cid:432) v(cid:7853)y, (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i chu(cid:7895)i FDI, các tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t-critical (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a
1%, 5% và 10% (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tính b(cid:7903)i Mackinon là -3,737; -2,991, -2,635 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879)
s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và -4,394, -3,612, -3,243 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng). Do giá
tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t-Statistic (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c tính ra là -0,733 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và -1,801 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889)
ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng) (cid:273)(cid:7873)u l(cid:7899)n h(cid:417)n các giá tr(cid:7883) t-critical trên (cid:7903) m(cid:7913)c ngh(cid:297)a 1%, 5% và 10% ,
do (cid:273)ó không bác b(cid:7887) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0), t(cid:7913)c là chu(cid:7895)i FDI th(cid:7875) hi(cid:7879)n m(cid:7897)t nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n
v(cid:7883), vì v(cid:7853)y chu(cid:7895)i FDI là không d(cid:7915)ng.
K(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (B(cid:7843)ng 4.1) cho th(cid:7845)y chu(cid:7895)i các bi(cid:7871)n FDI và GDP là chu(cid:7895)i th(cid:7901)i
gian không d(cid:7915)ng.
B(cid:7843)ng 4.1 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (chu(cid:7895)i g(cid:7889)c)
Giá tr(cid:7883) t-critical Bi(cid:7871)n ADF K(cid:7871)t lu(cid:7853)n M(cid:7913)c 1% M(cid:7913)c 5% M(cid:7913)c 10%
H(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n
GDP 2,956 -3,737 -2,991 -2,635 Không d(cid:7915)ng
FDI -0,733 -3,737 -2,991 -2,635 Không d(cid:7915)ng
H(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng
GDP -1,666 -4,394 -3,612 -3,243 Không d(cid:7915)ng
FDI -1,801 -4,394 -3,612 -3,243 Không d(cid:7915)ng
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eviews 6.0)
Qua b(cid:7843)ng 4.1 có th(cid:7875) nh(cid:7853)n th(cid:7845)y các chu(cid:7895)i quan sát GDP và FDI là không d(cid:7915)ng (cid:7903)
các m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 1%, 5%, và 10%. Vì v(cid:7853)y, ti(cid:7871)p t(cid:7909)c l(cid:7845)y sai phân b(cid:7853)c 1 c(cid:7911)a chu(cid:7895)i (cid:273)(cid:7875) xem
xét tính d(cid:7915)ng c(cid:7911)a các chu(cid:7895)i này.
Sau khi l(cid:7845)y sai phân b(cid:7853)c 1, (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i chu(cid:7895)i GDP, giá tr(cid:7883) t-critical khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n
(cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 1%, 5% và 10% là -3,752, -2,998, -2,638 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng; còn giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng
kê t tính ra (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c là -2,411 v(cid:7851)n l(cid:7899)n h(cid:417)n các giá t-critical trên nên v(cid:7851)n ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n H0 có
ngh(cid:297)a là v(cid:7851)n không d(cid:7915)ng. Ti(cid:7871)p t(cid:7909)c, giá tr(cid:7883) t-critical khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng (cid:7903)
22
m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 1%,5% và 10% là -4,416, -3,622,-3,248 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng, trong khi (cid:273)ó giá tr(cid:7883)
th(cid:7889)ng kê t tính ra (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c là -3,644. Giá tr(cid:7883) này nh(cid:7887) h(cid:417)n giá tr(cid:7883) t-critical (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5%
và 10%, do (cid:273)ó có th(cid:7875) bác b(cid:7887) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không H0 , t(cid:7913)c là chu(cid:7895)i GDP sai phân b(cid:7853)c 1
không th(cid:7875) hi(cid:7879)n nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883), ho(cid:7863)c có th(cid:7875) nói r(cid:7857)ng d(cid:7919) li(cid:7879)u này d(cid:7915)ng.
(cid:272)(cid:7889)i v(cid:7899)i chu(cid:7895)i FDI khi sai phân b(cid:7853)c 1, các giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t-critical (cid:7903) m(cid:7913)c ý
ngh(cid:297)a 1%, 5% và 10% là -3,752,-2,998 ,-2,638 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và -
4,498, -3,658, -3,268 t(cid:432)(cid:417)ng (cid:7913)ng (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng). Giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê t-
Statistic tính ra là -3,544 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n) và -3,778 (khi có h(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng)
(cid:273)(cid:7873)u nh(cid:7887) h(cid:417)n các giá tr(cid:7883) t-critical trên (cid:7903) m(cid:7913)c ngh(cid:297)a 5% và 10% , do (cid:273)ó bác b(cid:7887) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t
không (H0), t(cid:7913)c là chu(cid:7895)i FDI không th(cid:7875) hi(cid:7879)n m(cid:7897)t nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883), vì v(cid:7853)y chu(cid:7895)i FDI s(cid:7869) là
d(cid:7915)ng (cid:7903) m(cid:7913)c 5% và 10%.
B(cid:7843)ng 4.2 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) (chu(cid:7895)i sai phân b(cid:7853)c 1)
Giá tr(cid:7883) t-critical K(cid:7871)t lu(cid:7853)n Bi(cid:7871)n ADF M(cid:7913)c 1% M(cid:7913)c 5% M(cid:7913)c 10%
H(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n
GDP -2,411 -3,752 -2,998 -2,638 Không d(cid:7915)ng
FDI -3,544 -3,752 -2,998 -2,638 d(cid:7915)ng 5%, 10%
H(cid:7879) s(cid:7889) ch(cid:7863)n và xu h(cid:432)(cid:7899)ng
GDP -3,644 -4,416 -3,622 -3,248 d(cid:7915)ng 5%, 10%
FDI -3,778 -4,498 -3,658 -3,268 d(cid:7915)ng 5%, 10%
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eviews 6.0)
K(cid:7871)t qu(cid:7843) cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng, các chu(cid:7895)i c(cid:7911)a bi(cid:7871)n GDP và bi(cid:7871)n FDI sau khi l(cid:7845)y sai phân
b(cid:7853)c 1 thì d(cid:7915)ng (cid:7903) các m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5% và 10%.
Tóm l(cid:7841)i, k(cid:7871)t qu(cid:7843) (cid:7903) trên cho th(cid:7845)y t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam là không d(cid:7915)ng (cid:7903) chu(cid:7895)i g(cid:7889)c mà d(cid:7915)ng (cid:7903) m(cid:7913)c sai phân b(cid:7853)c 1 (cid:7903) các m(cid:7913)c ý
23
ngh(cid:297)a 5% và 10%. K(cid:7871)t qu(cid:7843) này ng(cid:7909) ý gi(cid:7919)a các bi(cid:7871)n có t(cid:7891)n t(cid:7841)i m(cid:7889)i quan h(cid:7879) (cid:273)(cid:7891)ng liên
k(cid:7871)t. Vì v(cid:7853)y, chúng ta có th(cid:7875) ti(cid:7871)n hành b(cid:432)(cid:7899)c phân tích (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t trong dài h(cid:7841)n.
4.2 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
M(cid:7909)c tiêu c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài này là làm th(cid:7871) nào (cid:273)(cid:7875) (cid:273)ánh giá FDI trong th(cid:7901)i gian dài tác
(cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)(cid:7871)n GDP là có t(cid:7891)n t(cid:7841)i hay không. Vì v(cid:7853)y, (cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) cân b(cid:7857)ng dài
h(cid:7841)n gi(cid:7919)a FDI và GDP th(cid:7921)c t(cid:7871), ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:273)(cid:7873) tài này.
H(cid:7891)i quy (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t theo ph(cid:432)(cid:417)ng pháp ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh Johansen (cid:8211)Juselius theo t(cid:7927) s(cid:7889) h(cid:7907)p
lý là ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh v(cid:7871)t ma tr(cid:7853)n (Trace) và ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n
(Maximal eigenvalue). Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t ph(cid:7909) thu(cid:7897)c vào s(cid:7889) b(cid:7853)c tr(cid:7877) trong
ph(cid:432)(cid:417)ng trình ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh, s(cid:7889) b(cid:7853)c tr(cid:7877) này (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ch(cid:7885)n qua tiêu chu(cid:7849)n thông tin AIC
(Akaike Information Criteria), FPE(final prediction error). Gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không H0 là có
quan h(cid:7879) (cid:273)(cid:7891)ng k(cid:7871)t h(cid:7907)p có b(cid:7853)c r=0, ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh xác nh(cid:7853)n là có t(cid:432)(cid:417)ng quan (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
n(cid:7871)u t(cid:7915) ch(cid:7889)i gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t là b(cid:7853)c (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t = 0 và ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t b(cid:7853)c liên
k(cid:7871)t =1 (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5%.
K(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7875) hi(cid:7879)n (cid:7903) b(cid:7843)ng 2:
B(cid:7843)ng 4.3. Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh v(cid:7871)t ma tr(cid:7853)n (Trace)
Gi(cid:7843) Gi(cid:7843) Giá tr(cid:7883) riêng Giá tr(cid:7883) critical Giá tr(cid:7883) Trace thuy(cid:7871)t thuy(cid:7871)t c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n (Critical Value) (Trace Statistic) (Eigenvalue) (cid:945)=5% H0 Ha
r=0 * r=1 0,738834 40,77682 25,87211
r=1 r=2 0,400041 11,23965 12,51798
(*) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0 b(cid:7883) bác b(cid:7887)
24
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n (Maximum Eigenvalue)
Giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c Gi(cid:7843) Gi(cid:7843) Giá tr(cid:7883) riêng Giá tr(cid:7883) critical (cid:273)(cid:7841)i c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n thuy(cid:7871)t thuy(cid:7871)t c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n (Critical Value) (Max- (Eigenvalue) (cid:945)=5% H0 Ha Eigen Statistic)
r=0 * r=1 0,738834 29,53717 19,38704
r=1 r=2 0,400041 11,23965 12,51798
(*) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0 b(cid:7883) bác b(cid:7887)
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eview 6.0)
Trong ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh v(cid:7871)t c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n, giá tr(cid:7883) v(cid:7871)t là 40,77 cao h(cid:417)n giá tr(cid:7883) critical là
25,87 (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a là 5%. K(cid:7871)t qu(cid:7843) này cho th(cid:7845)y c(cid:7863)p chu(cid:7895)i t(cid:7915) ch(cid:7889)i gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0 có
b(cid:7853)c (cid:273)(cid:7891)ng k(cid:7871)t h(cid:7907)p b(cid:7857)ng zero (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i c(cid:7863)p chu(cid:7895)i gi(cid:7919)a GDP và FDI, ngh(cid:297)a là ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n gi(cid:7843)
thuy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7889)i Ha có b(cid:7853)c (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t b(cid:7857)ng 1. K(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7889)ng kê v(cid:7871)t ma tr(cid:7853)n cho th(cid:7845)y
ph(cid:432)(cid:417)ng trình này có m(cid:7889)i quan h(cid:7879) dài h(cid:7841)n gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5%.
Trong ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh giá tr(cid:7883) riêng c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i c(cid:7911)a ma tr(cid:7853)n, k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7889)ng kê c(cid:361)ng cho
th(cid:7845)y m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a các bi(cid:7871)n trong dài h(cid:7841)n (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5%. K(cid:7871)t qu(cid:7843) giá tr(cid:7883) riêng
c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7841)i là 29,53 cao h(cid:417)n giá tr(cid:7883) critical là 19,38 (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a là 5%. K(cid:7871)t qu(cid:7843) này (cid:273)ã
bác b(cid:7887) gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0 có b(cid:7853)c (cid:273)(cid:7891)ng k(cid:7871)t h(cid:7907)p b(cid:7857)ng zero (cid:273)(cid:7889)i v(cid:7899)i c(cid:7863)p chu(cid:7895)i gi(cid:7919)a GDP và
FDI, ngh(cid:297)a là ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7889)i Ha có b(cid:7853)c (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t b(cid:7857)ng 1.
B(cid:7843)ng 4.4 Vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
1 Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t Log likelihood -377,5424
GDP FDI
1,000000 12,19635
(4,00407)
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eview 6.0)
25
GDP là bi(cid:7871)n ph(cid:7909) thu(cid:7897)c, có th(cid:7875) suy ra ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t gi(cid:7919)a GDP và
FDI (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam nh(cid:432) sau:
GDP = 12,196 x FDI
Ph(cid:432)(cid:417)ng trình (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t nói lên r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài t(cid:259)ng lên 1%
thì t(cid:7841)o ra t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam t(cid:259)ng lên 12,196% . K(cid:7871)t qu(cid:7843) cho th(cid:7845)y
r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c cao h(cid:417)n có th(cid:7875) (cid:273)óng góp cho t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i (cid:7903) Vi(cid:7879)t
Nam.
4.3 Mô hình VECM
Theo quan (cid:273)i(cid:7875)m c(cid:7911)a Granger (1983 và 1986) khái ni(cid:7879)m cân b(cid:7857)ng dài h(cid:7841)n ch(cid:7881)
(cid:273)(cid:7883)nh s(cid:7921) t(cid:432)(cid:417)ng (cid:273)(cid:432)(cid:417)ng v(cid:7873) m(cid:7863)t th(cid:7889)ng kê c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t. Khi có (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t và khi có
m(cid:7897)t cú s(cid:7889)c b(cid:7845)t k(cid:7923) x(cid:7843)y ra gây ra s(cid:7921) m(cid:7845)t cân b(cid:7857)ng thì s(cid:7869) t(cid:7891)n t(cid:7841)i quá trình (cid:273)i(cid:7873)u ch(cid:7881)nh (cid:273)(cid:7897)ng
ng(cid:7855)n h(cid:7841)n nh(cid:432) c(cid:417) ch(cid:7871) hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889). C(cid:417) ch(cid:7871) này s(cid:7869) (cid:273)(cid:432)a h(cid:7879) th(cid:7889)ng tr(cid:7903) l(cid:7841)i cân b(cid:7857)ng dài
h(cid:7841)n. Th(cid:7921)c t(cid:7871) cho th(cid:7845)y, (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t hàm ý s(cid:7921) t(cid:7891)n t(cid:7841)i d(cid:7841)ng hàm hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) (cid:273)(cid:7897)ng
trong xem xét quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a các bi(cid:7871)n, do v(cid:7853)y mô hình VECM (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng trong (cid:432)(cid:7899)c
l(cid:432)(cid:7907)ng s(cid:7869) cho phép xác (cid:273)(cid:7883)nh cân b(cid:7857)ng dài h(cid:7841)n t(cid:7915) s(cid:7921) v(cid:7853)n (cid:273)(cid:7897)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c xác (cid:273)(cid:7883)nh t(cid:7915)
d(cid:7919) li(cid:7879)u th(cid:7921)c t(cid:7871).
K(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) cho th(cid:7845)y các bi(cid:7871)n là chu(cid:7895)i d(cid:7915)ng (cid:7903) sai phân
b(cid:7853)c m(cid:7897)t I(1), và có t(cid:7891)n t(cid:7841)i s(cid:7921) (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t nên có th(cid:7875) s(cid:7917) d(cid:7909)ng mô hình hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai
s(cid:7889) VECM, (cid:273)(cid:7875) tính toán m(cid:7913)c (cid:273)(cid:7897) tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)(cid:7871)n bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:7897)ng c(cid:7911)a
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) và xác (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7913)c chênh l(cid:7879)ch trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n so v(cid:7899)i m(cid:7913)c cân b(cid:7857)ng
dài h(cid:7841)n c(cid:7911)a ch(cid:7881) s(cid:7889) t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871).
Do v(cid:7853)y, mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) là xem xét m(cid:7889)i quan h(cid:7879) ng(cid:7855)n h(cid:7841)n gi(cid:7919)a
(cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i th(cid:7921)c t(cid:7871).
K(cid:7871)t qu(cid:7843) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7875) hi(cid:7879)n (cid:7903) b(cid:7843)ng nh(cid:432) sau:
26
B(cid:7843)ng 4.5 Tóm t(cid:7855)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) c(cid:7911)a VECM
Mô hình vector hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) H(cid:7879) s(cid:7889) Sai s(cid:7889) chu(cid:7849)n t-value
EC(-1) -0,020198 (0,07285) [-0,27724]
rGDP(-1) 0,530413 (0,20206) [ 2,62507]
rFDI(-1) 0,756914 (1,23484) [ 0,61296]
C 2271,183 (1347,76) [ 1,68515]
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eview 6.0)
Mô hình VECM là cho m(cid:7889)i quan h(cid:7879) ng(cid:7855)n h(cid:7841)n gi(cid:7919)a FDI và GDP th(cid:7921)c. B(cid:7843)ng 4.5
cho th(cid:7845)y s(cid:7889) h(cid:7841)ng hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) EC(-1) có giá tr(cid:7883) tuy(cid:7879)t (cid:273)(cid:7889)i r(cid:7845)t nh(cid:7887), mang d(cid:7845)u âm và
có ý ngh(cid:297)a. H(cid:7879) s(cid:7889) này mang giá tr(cid:7883) âm nh(cid:7887) hàm ý r(cid:7857)ng khi (cid:273)(cid:7875) m(cid:7845)t cân b(cid:7857)ng thì quá
trình (cid:273)i(cid:7873)u ch(cid:7881)nh gi(cid:7843)m (cid:273)(cid:7875) tr(cid:7903) v(cid:7873) cân b(cid:7857)ng ng(cid:7855)n h(cid:7841)n là r(cid:7845)t ch(cid:7853)m. Ngh(cid:297)a là nên quan tâm
(cid:273)(cid:7871)n vi(cid:7879)c gi(cid:7919) m(cid:7889)i cân b(cid:7857)ng h(cid:417)n vi(cid:7879)c (cid:273)(cid:7875) x(cid:7843)y ra cú s(cid:7889)c và th(cid:7921)c hi(cid:7879)n các bi(cid:7879)n pháp (cid:273)(cid:7875) (cid:273)(cid:432)a
chúng v(cid:7873) tr(cid:7841)ng thái ban (cid:273)(cid:7847)u vì (cid:273)i(cid:7873)u này m(cid:7845)t r(cid:7845)t nhi(cid:7873)u th(cid:7901)i gian. (cid:272)(cid:7889)i v(cid:7899)i mô hình khi
t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i là bi(cid:7871)n ph(cid:7909) thu(cid:7897)c, k(cid:7871)t qu(cid:7843) cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c
n(cid:7897)i có m(cid:7897)t c(cid:417) ch(cid:7871) t(cid:7921) (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)i(cid:7873)u ch(cid:7881)nh và (cid:273)áp (cid:7913)ng (cid:273)(cid:7897) l(cid:7879)ch hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh t(cid:7915) tr(cid:7841)ng thái cân
b(cid:7857)ng m(cid:7897)t cách cân b(cid:7857)ng. H(cid:7879) s(cid:7889) hi(cid:7879)u ch(cid:7881)nh sai s(cid:7889) -0.02 có ngh(cid:297)a t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c
n(cid:7897)i s(cid:7869) h(cid:7897)i t(cid:7909) h(cid:432)(cid:7899)ng v(cid:7873) cân b(cid:7857)ng dài h(cid:7841)n sau khi có s(cid:7921) thay (cid:273)(cid:7893)i trong (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432).
D(cid:7921)a vào s(cid:7921) phân tích ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)(cid:432)a
ra (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7871)n t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i. Ví d(cid:7909) nh(cid:432) (cid:273)(cid:7847)u t(cid:7921) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài t(cid:259)ng 1% thì t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i t(cid:259)ng 0,75%.
4.4 Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nhân qu(cid:7843) Granger
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger là (cid:273)(cid:7875) xác (cid:273)(cid:7883)nh các c(cid:7863)p d(cid:7919) li(cid:7879)u chu(cid:7895)i th(cid:7901)i
gian có m(cid:7897)t m(cid:7889)i t(cid:432)(cid:417)ng quan hay không (quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a 2 bi(cid:7871)n). S(cid:7921) t(cid:432)(cid:417)ng quan
(cid:273)(cid:7875) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger áp d(cid:7909)ng cho 2 bi(cid:7871)n là (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p
n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i GDP. N(cid:7871)u các giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê F là nh(cid:7887) h(cid:417)n so
v(cid:7899)i F-critical, (cid:273)i(cid:7873)u (cid:273)ó có ngh(cid:297)a ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0, không có nhân qu(cid:7843) Granger
27
gi(cid:7919)a hai bi(cid:7871)n. Các d(cid:7919) li(cid:7879)u chu(cid:7895)i th(cid:7901)i gian (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c ki(cid:7875)m tra b(cid:7857)ng cách áp d(cid:7909)ng ki(cid:7875)m
(cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) và ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t tr(cid:432)(cid:7899)c khi ch(cid:7841)y ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh quan h(cid:7879) nhân
qu(cid:7843).
K(cid:7871)t qu(cid:7843) ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh c(cid:7911)a quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger:
B(cid:7843)ng 4.6 Nhân qu(cid:7843) Granger
F-critical Giá t(cid:7883) F K(cid:7871)t lu(cid:7853)n Gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t không (H0) ((cid:945)=5%)
FDI không nhân qu(cid:7843) Granger v(cid:7899)i GDP 29,1798 4,27 Bác b(cid:7887) H0
GDP không nhân qu(cid:7843) Granger v(cid:7899)i FDI 4,43394 4,27 Bác b(cid:7887) H0
(Ngu(cid:7891)n: k(cid:7871)t qu(cid:7843) t(cid:7893)ng h(cid:7907)p t(cid:7915) Eview 6.0)
B(cid:7843)ng 4.6 trình bày c(cid:7863)p quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i. Giá tr(cid:7883) th(cid:7889)ng kê F tính ra l(cid:7847)n l(cid:432)(cid:7907)t là 29,17 và 4,43
(cid:273)(cid:7873)u l(cid:7899)n giá tr(cid:7883) F-critical (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5% là 4,27. Do (cid:273)ó, các gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t H0 (cid:273)(cid:7873)u b(cid:7883) bác
b(cid:7887), ngh(cid:297)a là ch(cid:7845)p nh(cid:7853)n gi(cid:7843) thuy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7889)i Ha. K(cid:7871)t qu(cid:7843) cho th(cid:7845)y (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài
t(cid:7841)o ra nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:7871)n t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i c(cid:361)ng
t(cid:7841)o ra nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:7871)n (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài. (cid:272)i(cid:7873)u (cid:273)ó có ngh(cid:297)a r(cid:7857)ng hai
bi(cid:7871)n (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c t(cid:432)(cid:417)ng quan l(cid:7851)n nhau.
K(cid:7870)T LU(cid:7852)N PH(cid:7846)N 4
Qua các k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m (cid:7903) trên cho th(cid:7845)y bi(cid:7871)n FDI và GDP không d(cid:7915)ng (cid:7903)
chu(cid:7895)i g(cid:7889)c mà d(cid:7915)ng (cid:7903) sai phân b(cid:7853)c 1 (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5% và 10%. K(cid:7871)t qu(cid:7843) (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
cho th(cid:7845)y gi(cid:7919)a FDI và GDP có m(cid:7897)t vector (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t. Bên c(cid:7841)nh (cid:273)ó, trong ng(cid:7855)n h(cid:7841)n,
k(cid:7871)t qu(cid:7843) c(cid:7911)a VECM cho th(cid:7845)y (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài c(cid:361)ng (cid:273)(cid:432)a ra (cid:7843)nh h(cid:432)(cid:7903)ng tích
c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7871)n t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i. Cu(cid:7889)i cùng, k(cid:7871)t qu(cid:7843) Granger cho th(cid:7845)y s(cid:7921) tác (cid:273)(cid:7897)ng hai
chi(cid:7873)u gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) (cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam trong giai
(cid:273)o(cid:7841)n 1987-2011.
28
5. K(cid:7870)T LU(cid:7852)N
5.1 T(cid:7893)ng k(cid:7871)t k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m
(cid:272)(cid:7873) tài này (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c th(cid:7921)c hi(cid:7879)n là (cid:273)(cid:7875) tìm ra các m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p
n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i. Phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng (cid:273)(cid:7875) có
(cid:273)(cid:432)(cid:7907)c k(cid:7871)t qu(cid:7843). Lúc (cid:273)(cid:7847)u (cid:273)(cid:7873) tài (cid:273)ã ti(cid:7871)n hành m(cid:7897)t ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) và nó (cid:273)ã không
không d(cid:7915)ng (cid:7903) m(cid:7913)c chu(cid:7895)i g(cid:7889)c và sau (cid:273)ó d(cid:7915)ng (cid:7903) sai phân b(cid:7853)c 1 (cid:7903) m(cid:7913)c ý ngh(cid:297)a 5% và
10%. VAR v(cid:7899)i mô hình (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c áp d(cid:7909)ng và (cid:273)(cid:7873) tài (cid:273)ã cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (cid:273)ã (cid:273)(cid:432)a ra m(cid:7897)t tác (cid:273)(cid:7897)ng tích c(cid:7921)c (cid:273)(cid:7871)n t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) t(cid:7841)i Vi(cid:7879)t
Nam. (cid:272)i(cid:7873)u này cho th(cid:7845)y 1% gia t(cid:259)ng trong (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài s(cid:7869) t(cid:7841)o ra t(cid:7893)ng
s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i GDP c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t Nam t(cid:259)ng 12,196%. Do (cid:273)ó, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài là m(cid:7897)t y(cid:7871)u t(cid:7889) quan tr(cid:7885)ng (cid:273)(cid:7875) thúc (cid:273)(cid:7849)y n(cid:7873)n kinh t(cid:7871) Vi(cid:7879)t Nam t(cid:7915) n(cid:259)m 1987 (cid:273)(cid:7871)n n(cid:259)m
2011. Các phân tích ng(cid:7855)n h(cid:7841)n c(cid:7911)a VECM cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m n(cid:7897)i (cid:273)(cid:7883)a (GDP)
(cid:7903) Vi(cid:7879)t Nam có m(cid:7897)t c(cid:417) ch(cid:7871) t(cid:7921) (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)i(cid:7873)u ch(cid:7881)nh và nó h(cid:7897)i t(cid:7909) theo h(cid:432)(cid:7899)ng cân b(cid:7857)ng dài
h(cid:7841)n. Phân tích c(cid:361)ng cho th(cid:7845)y r(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài có tác (cid:273)(cid:7897)ng (cid:273)áng k(cid:7875) (cid:273)(cid:7871)n
t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i. Cu(cid:7889)i cùng, mô hình quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c s(cid:7917) d(cid:7909)ng
(cid:273)(cid:7875) xem xét m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) c(cid:7911)a t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i và (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c
ngoài. K(cid:7871)t qu(cid:7843) cho th(cid:7845)y (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài t(cid:7841)o ra nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:7871)n t(cid:7893)ng
s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i và t(cid:7893)ng s(cid:7843)n ph(cid:7849)m qu(cid:7889)c n(cid:7897)i c(cid:361)ng t(cid:7841)o ra nhân qu(cid:7843) Granger (cid:273)(cid:7871)n (cid:273)(cid:7847)u
t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài. Do (cid:273)ó, (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài (FDI) (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c coi là m(cid:7897)t y(cid:7871)u
t(cid:7889) quy(cid:7871)t (cid:273)(cid:7883)nh quan tr(cid:7885)ng (cid:273)(cid:7875) thúc (cid:273)(cid:7849)y t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) t(cid:7841)i Vi(cid:7879)t Nam và ng(cid:432)(cid:7907)c l(cid:7841)i.
5.2 H(cid:7841)n ch(cid:7871) c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài và h(cid:432)(cid:7899)ng nghiên c(cid:7913)u ti(cid:7871)p theo
M(cid:7863)c dù có s(cid:7921) c(cid:7889) g(cid:7855)ng r(cid:7845)t nhi(cid:7873)u trong phân tích th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m b(cid:7857)ng (cid:273)(cid:7883)nh l(cid:432)(cid:7907)ng,
nh(cid:432)ng theo ý ki(cid:7871)n cá nhân, (cid:273)(cid:7873) tài này v(cid:7851)n còn m(cid:7863)t h(cid:7841)n ch(cid:7871).
29
(cid:272)(cid:7873) tài s(cid:7917) d(cid:7909)ng s(cid:7889) li(cid:7879)u h(cid:7857)ng n(cid:259)m trong giai (cid:273)o(cid:7841)n t(cid:7915) n(cid:259)m 1987 (cid:8211) 2011 nên m(cid:7851)u
thu th(cid:7853)p (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c t(cid:432)(cid:417)ng (cid:273)(cid:7889)i nh(cid:7887) (ch(cid:7881) có 25 quan sát), nên khi s(cid:7917) d(cid:7909)ng ph(cid:432)(cid:417)ng pháp (cid:273)(cid:7891)ng
liên k(cid:7871)t c(cid:7911)a Johansen và Juselius (1990) c(cid:361)ng nh(cid:432) quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) Granger có th(cid:7875)
(cid:273)(cid:432)a ra k(cid:7871)t qu(cid:7843) ch(cid:432)a th(cid:7853)t chính xác, khó (cid:273)(cid:7841)t (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c (cid:273)(cid:7897) tin c(cid:7853)y cao.
Do các s(cid:7889) li(cid:7879)u th(cid:7889)ng kê tài chính trong n(cid:432)(cid:7899)c không (cid:273)(cid:7847)y (cid:273)(cid:7911) và r(cid:7845)t khó ti(cid:7871)p c(cid:7853)n
nên (cid:273)(cid:7873) tài ph(cid:7843)i s(cid:7917) d(cid:7909)ng s(cid:7889) li(cid:7879)u t(cid:7915) các t(cid:7893) ch(cid:7913)c tài chính qu(cid:7889)c t(cid:7871) nh(cid:432) s(cid:7889) li(cid:7879)u c(cid:7911)a WB,
ADB(cid:8230) (cid:272)i(cid:7873)u này có th(cid:7875) d(cid:7851)n (cid:273)(cid:7871)n k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m thu (cid:273)(cid:432)(cid:7907)c có s(cid:7921) khác bi(cid:7879)t so v(cid:7899)i
các báo cáo trong n(cid:432)(cid:7899)c.
Sau khi th(cid:7921)c hi(cid:7879)n nghiên c(cid:7913)u m(cid:7889)i quan h(cid:7879) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài và
t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) trong (cid:273)(cid:7873) tài này, d(cid:7921)a trên các k(cid:7871)t qu(cid:7843) th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m (cid:273)ã ch(cid:7913)ng minh
có t(cid:7891)n t(cid:7841)i m(cid:7889)i quan h(cid:7879) nhân qu(cid:7843) gi(cid:7919)a xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u v(cid:7899)i t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871), h(cid:432)(cid:7899)ng nghiên
c(cid:7913)u ti(cid:7871)p theo c(cid:7911)a (cid:273)(cid:7873) tài có th(cid:7875) s(cid:7869) ti(cid:7871)n hành m(cid:7897)t nghiên c(cid:7913)u th(cid:7921)c nghi(cid:7879)m quan h(cid:7879) nhân
qu(cid:7843) gi(cid:7919)a (cid:273)(cid:7847)u t(cid:432) tr(cid:7921)c ti(cid:7871)p n(cid:432)(cid:7899)c ngoài v(cid:7899)i xu(cid:7845)t kh(cid:7849)u và t(cid:259)ng tr(cid:432)(cid:7903)ng kinh t(cid:7871) c(cid:7911)a Vi(cid:7879)t
Nam.
30
DANH M(cid:7908)C TÀI LI(cid:7878)U THAM KH(cid:7842)O
Ti(cid:7871)ng Vi(cid:7879)t
1. Ph(cid:7841)m Trí Cao (cid:8211)V(cid:361) Minh Châu (2010) (cid:8220)Kinh t(cid:7871) l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:7913)ng d(cid:7909)ng(cid:8221), NXB Th(cid:7889)ng kê
Tp.HCM.
2. Phùng Thanh Bình (2006) (cid:8220)Ch(cid:432)(cid:417)ng 2 - H(cid:432)(cid:7899)ng d(cid:7851)n s(cid:7917) d(cid:7909)ng Eviews trong phân tích
d(cid:7919) li(cid:7879)u h(cid:7891)i quy(cid:8221), H(cid:432)(cid:7899)ng d(cid:7851)n s(cid:7917) d(cid:7909)ng Eviews 5.1
3. Xuân Thành (cid:8211) Cao Hào Thi, (2011) (cid:8220)Ch(cid:432)(cid:417)ng 21 (cid:8211) Chu(cid:7895)i th(cid:7901)i gian trong kinh t(cid:7871)
l(cid:432)(cid:7907)ng (cid:8211) Ph(cid:7847)n 1: Tính d(cid:7915)ng(t(cid:297)nh t(cid:7841)i), Các nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883) và tính (cid:273)(cid:7891)ng k(cid:7871)t h(cid:7907)p(cid:8221),
Ch(cid:432)(cid:417)ng trình gi(cid:7843)ng d(cid:7841)y kinh t(cid:7871) Fullbright
Ti(cid:7871)ng Anh
1. Abdus. S. (2008). Does FDI Cause Economic Growth? Evidence from South-
East Asia and Latin America. Finance and Economics Department, Utah Valley
University, USA.
2. Antonios Adamopoulos (2010). Financial development and economic growth an
empirical analysis for Ireland. International Journal of Economic Sciences and Applied
Research, Vol. 3, No. 1, pp. 75-88
3. Borenszteina, E., De Gregorio, J., & Lee, J-W. (1998). How Does Foreign Direct
Investment Affect Economic Growth?. Journal of International
Economics, 45, 115-135. http://dx.doi.org/10.1016/S0022-1996(97)00033-0
4. Carkovic, M., & Levine, R. (2002). Does Foreign Direct Investment Accelerate
Economic Growth? University of Minnesota Department of Finance Working Paper.
5. Dilek, T., & Aytaç, G. (2009). Foreign Direct Investment and Export in Turkey:
The Period of 1991-2008. Anadolu International Conference in Economics, June 17-
6. Jayachandran, G., & Seilan, A. (2010). A Causal Relationship between Trade,
31
Foreign Direct Investment and Economic Growth for India. International Research
Journal of Finance and Economics, 42.
7. Katherina, L., John, P., et al. (2004). Foreign Direct Investment and Economic
Growth in Transition Economies. South Eastern Europe journal of economies, 1, 97-
110.
8. Lheem, H. G., & Guo, S. (2004). Political Economy of FDI and Economic Growth
in China: a longitudinal test at provincial level. Journal of Chinese political science,
9(1).
9. Mohd Shahidan Bin Shaari, Thien Ho Hong & Siti Norwahida Shukeri (2012).
Foreign Direct Investment and Economic Growth: Evidence from Malaysia.
International Business Research: Vol 5, No.10; 2012.
10. Nguyen Phi Lan. (2006). Foreign Direct Investment and Its linkage to Economic
Growth in Vietnam: A Provincial Level Analysis. Adelaide, SA 5001, Australia.
11. Sarbapriya Ray (2012). Impact of Foreign Direct Investment on Economic Growth
in India: A Co integration Analysis. Advances in Information Technology and
Management (AITM) Vol. 2, No. 1, 2012, ISSN 2167-6372
12. Thu Thi Hoang; Paitoon Wiboonchutikula; Bangorn Tubtimtong (2010). Does
Foreign Direct Investment Promote Economic Growth in Vietnam? ASEAN Economic
Bulletin;Dec2010, Vol. 27 Issue 3, p295
32
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 1 B(cid:7843)ng s(cid:7889) li(cid:7879)u GDP và FDI trong giai (cid:273)o(cid:7841)n 1987 - 2011
Ln(GDP)
Ln(FDI)
N(cid:259)m
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
GDP (tri(cid:7879)u USD) 36658,1 25423,8 6293,3 6471,7 9613,4 9867 13181 16286,4 20736,2 24657,5 26843,7 27209,6 28683,7 31172,5 32685,2 35058,2 39552,5 45427,9 52917,3 60913,5 71015,6 91094,1 97180,3 106426,8 120714,7
FDI (tri(cid:7879)u USD) 10,4 7,7 4,1 180 375,2 473,9 926,3 1048 1780 2395 2220 1671 1412 1298 1300 1400 1450 1610 1954 2400 6700 9579 7600 8000 6480
10,50939 10,14344 8,747241 8,775194 9,170913 9,196951 9,486532 9,698086 9,939636 10,11284 10,19779 10,21133 10,26408 10,34729 10,39468 10,46476 10,58538 10,72388 10,87649 11,01721 11,17065 11,41965 11,48432 11,57521 11,70119
2,341806 2,041220 1,410987 5,192957 5,927459 6,160996 6,831198 6,954639 7,484369 7,781139 7,705262 7,421178 7,252762 7,168580 7,170120 7,244228 7,279319 7,383989 7,577634 7,783224 8,809863 9,167328 8,935904 8,987197 8,776476
(Ngu(cid:7891)n: Ngân hàng th(cid:7871) gi(cid:7899)i World Bank và Ngân phát tri(cid:7875)n châu Á ADB - 2012)
33
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 2
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): GDP (cid:8211) H(cid:7857)ng s(cid:7889)
Null Hypothesis: GDP has a unit root
Exogenous: Constant
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
1.0000
2.956183
Augmented Dickey-Fuller test statistic
-3.737853
Test critical values:
1% level
-2.991878
5% level
-2.635542
10% level
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(GDP)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 21:59
Sample (adjusted): 1988 2011
Included observations: 24 after adjustments
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
GDP(-1)
0.140383
0.047488
2.956183
0.0073
C
-1851.902
2242.977
-0.825644
0.4179
R-squared
0.284297 Mean dependent var
3502.358
Adjusted R-squared
0.251765 S.D. dependent var
7493.158
S.E. of regression
6481.623 Akaike info criterion
20.47098
Sum squared resid
9.24E+08 Schwarz criterion
20.56916
Log likelihood
-243.6518 Hannan-Quinn criter.
20.49703
F-statistic
8.739020 Durbin-Watson stat
1.027521
Prob(F-statistic)
0.007298
34
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 3
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): FDI (cid:8211) H(cid:7857)ng s(cid:7889)
Null Hypothesis: FDI has a unit root
Exogenous: Constant
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
0.8196
-0.733503
Augmented Dickey-Fuller test statistic
-3.737853
Test critical values:
1% level
-2.991878
5% level
-2.635542
10% level
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(FDI)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:02
Sample (adjusted): 1988 2011
Included observations: 24 after adjustments
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
FDI(-1)
-0.068632
0.093567
-0.733503
0.4710
C
429.1202
330.2513
1.299375
0.2073
R-squared
0.023872
Mean dependent var
269.5667
Adjusted R-squared
-0.020497
S.D. dependent var
1205.085
S.E. of regression
1217.373
Akaike info criterion
17.12643
Sum squared resid
32603929
Schwarz criterion
17.22460
Log likelihood
-203.5172
Hannan-Quinn criter.
17.15248
F-statistic
0.538027
Durbin-Watson stat
1.478829
Prob(F-statistic)
0.470996
35
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 4
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): GDP (cid:8211) H(cid:7857)ng s(cid:7889) + xu h(cid:432)(cid:7899)ng
Null Hypothesis: GDP has a unit root
Exogenous: Constant, Linear Trend
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
Augmented Dickey-Fuller test statistic
0.7345
-1.666699
Test critical values:
1% level
-4.394309
5% level
-3.612199
10% level
-3.243079
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(GDP)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:13
Sample (adjusted): 1988 2011
Included observations: 24 after adjustments
Prob.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
0.1104
GDP(-1)
-0.110201
0.066119
-1.666699
C
-7127.302
2026.584
-3.516905
0.0020
@TREND(1987)
1186.621
266.1210
4.458951
0.0002
3502.358
R-squared
0.632365 Mean dependent var
7493.158
Adjusted R-squared
0.597352 S.D. dependent var
19.88814
S.E. of regression
4754.751 Akaike info criterion
20.03540
Sum squared resid
4.75E+08 Schwarz criterion
19.92721
Log likelihood
-235.6577 Hannan-Quinn criter.
1.489664
F-statistic
18.06091 Durbin-Watson stat
Prob(F-statistic)
0.000027
36
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 5
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): FDI (cid:8211) H(cid:7857)ng s(cid:7889) + xu h(cid:432)(cid:7899)ng
Null Hypothesis: FDI has a unit root
Exogenous: Constant, Linear Trend
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
Augmented Dickey-Fuller test statistic
0.6724
-1.801119
Test critical values:
1% level
-4.394309
5% level
-3.612199
10% level
-3.243079
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(FDI)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:06
Sample (adjusted): 1988 2011
Included observations: 24 after adjustments
Prob.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
0.0861
FDI(-1)
-0.256872
0.142618
-1.801119
C
-295.2775
531.2784
-0.555787
0.5842
@TREND(1987)
92.96115
54.71747
1.698930
0.1041
269.5667
R-squared
0.141825 Mean dependent var
1205.085
Adjusted R-squared
0.060094 S.D. dependent var
17.08098
S.E. of regression
1168.315 Akaike info criterion
17.22824
Sum squared resid
28664160 Schwarz criterion
17.12005
Log likelihood
-201.9718 Hannan-Quinn criter.
1.433152
F-statistic
1.735261 Durbin-Watson stat
Prob(F-statistic)
0.200701
37
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 6
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): GDP (cid:8211) sai phân b(cid:7853)c 1: H(cid:7857)ng s(cid:7889)
Null Hypothesis: D(GDP) has a unit root
Exogenous: Constant
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
Augmented Dickey-Fuller test statistic
0.1498
-2.411049
Test critical values:
1% level
-3.752946
5% level
-2.998064
10% level
-2.638752
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(GDP,2)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:16
Sample (adjusted): 1989 2011
Included observations: 23 after adjustments
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
D(GDP(-1))
-0.382649
0.158706
-2.411049
0.0251
C
2270.396
1230.065
1.845753
0.0791
R-squared
0.216802 Mean dependent var
1109.661
Adjusted R-squared
0.179507 S.D. dependent var
5993.087
S.E. of regression
5428.601 Akaike info criterion
20.11969
Sum squared resid
6.19E+08 Schwarz criterion
20.21843
Log likelihood
-229.3765 Hannan-Quinn criter.
20.14452
F-statistic
5.813160 Durbin-Watson stat
2.210867
Prob(F-statistic)
0.025149
38
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 7
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): FDI (cid:8211) sai phân b(cid:7853)c 1: H(cid:7857)ng s(cid:7889)
Null Hypothesis: D(FDI) has a unit root
Exogenous: Constant
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
0.0158
-3.544718
Augmented Dickey-Fuller test statistic
-3.752946
Test critical values:
1% level
-2.998064
5% level
-2.638752
10% level
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(FDI,2)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:08
Sample (adjusted): 1989 2011
Included observations: 23 after adjustments
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
D(FDI(-1))
-0.799544
0.225559
-3.544718
0.0019
C
211.7712
269.5035
0.785783
0.4408
R-squared
0.374349 Mean dependent var
-65.96957
Adjusted R-squared
0.344556 S.D. dependent var
1527.509
S.E. of regression
1236.663 Akaike info criterion
17.16116
Sum squared resid
32116063 Schwarz criterion
17.25990
Log likelihood
-195.3534 Hannan-Quinn criter.
17.18600
F-statistic
12.56503 Durbin-Watson stat
1.840320
Prob(F-statistic)
0.001919
39
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 8
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): GDP (cid:8211) sai phân b(cid:7853)c 1: H(cid:7857)ng s(cid:7889) + xu h(cid:432)(cid:7899)ng
Null Hypothesis: D(GDP) has a unit root
Exogenous: Constant, Linear Trend
Lag Length: 0 (Automatic based on AIC, MAXLAG=0)
Prob.*
t-Statistic
Augmented Dickey-Fuller test statistic
0.0479
-3.644268
Test critical values:
1% level
-4.416345
5% level
-3.622033
10% level
-3.248592
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(GDP,2)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:17
Sample (adjusted): 1989 2011
Included observations: 23 after adjustments
Prob.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
0.0016
D(GDP(-1))
-0.766646
0.210370
-3.644268
C
-3850.531
2705.303
-1.423327
0.1701
@TREND(1987)
560.4425
226.1976
2.477668
0.0223
1109.661
R-squared
0.400740 Mean dependent var
5993.087
Adjusted R-squared
0.340814 S.D. dependent var
19.93896
S.E. of regression
4865.802 Akaike info criterion
20.08707
Sum squared resid
4.74E+08 Schwarz criterion
19.97621
Log likelihood
-226.2980 Hannan-Quinn criter.
1.882181
F-statistic
6.687258 Durbin-Watson stat
Prob(F-statistic)
0.005972
40
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 9
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh nghi(cid:7879)m (cid:273)(cid:417)n v(cid:7883): FDI (cid:8211) sai phân b(cid:7853)c 1: H(cid:7857)ng s(cid:7889) + xu h(cid:432)(cid:7899)ng
Null Hypothesis: D(FDI) has a unit root
Exogenous: Constant, Linear Trend
Lag Length: 3 (Automatic based on AIC, MAXLAG=3)
Prob.*
t-Statistic
0.0400
-3.778975
Augmented Dickey-Fuller test statistic
-4.498307
Test critical values:
1% level
-3.658446
5% level
-3.268973
10% level
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Augmented Dickey-Fuller Test Equation
Dependent Variable: D(FDI,2)
Method: Least Squares
Date: 12/05/12 Time: 22:10
Sample (adjusted): 1992 2011
Included observations: 20 after adjustments
Prob.
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Variable
0.0020
-1.981064
0.524233
-3.778975
D(FDI(-1))
1.513847
0.491441
3.080422
0.0081
D(FDI(-1),2)
0.667402
0.336214
1.985051
0.0671
D(FDI(-2),2)
1.490812
0.467460
3.189174
0.0066
D(FDI(-3),2)
-144.3661
737.0311
-0.195875
0.8475
C
@TREND(1987)
46.02450
54.98170
0.837088
0.4166
R-squared
0.654741 Mean dependent var
-85.76000
Adjusted R-squared
0.531435 S.D. dependent var
1642.409
S.E. of regression
1124.259 Akaike info criterion
17.13096
Sum squared resid
17695417 Schwarz criterion
17.42968
Log likelihood
-165.3096 Hannan-Quinn criter.
17.18927
F-statistic
5.309859 Durbin-Watson stat
1.868202
Prob(F-statistic)
0.006078
41
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 10
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh (cid:273)(cid:7891)ng liên k(cid:7871)t
Date: 12/05/12 Time: 22:20
Sample (adjusted): 1990 2011
Included observations: 22 after adjustments
Trend assumption: Linear deterministic trend (restricted)
Series: GDP FDI
Lags interval (in first differences): 1 to 2
Unrestricted Cointegration Rank Test (Trace)
Hypothesized
Trace
0.05
No. of CE(s)
Eigenvalue
Statistic
Critical Value
Prob.**
None *
0.738834
40.77682
25.87211
0.0004
At most 1
0.400041
11.23965
12.51798
0.0810
Trace test indicates 1 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level
* denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level
**MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values
Unrestricted Cointegration Rank Test (Maximum Eigenvalue)
Hypothesized
Max-Eigen
0.05
No. of CE(s)
Eigenvalue
Statistic
Critical Value
Prob.**
None *
0.738834
29.53717
19.38704
0.0012
At most 1
0.400041
11.23965
12.51798
0.0810
Max-eigenvalue test indicates 1 cointegrating eqn(s) at the 0.05 level
* denotes rejection of the hypothesis at the 0.05 level
**MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-values
Unrestricted Cointegrating Coefficients (normalized by b'*S11*b=I):
GDP
FDI
@TREND(88)
-2.72E-05
-0.000332
0.008679
0.000217
-0.001822
-0.353624
42
Unrestricted Adjustment Coefficients (alpha):
D(GDP)
-1938.802
1315.158
D(FDI)
350.5725
673.7763
1 Cointegrating Equation(s):
Log likelihood
-377.5424
Normalized cointegrating coefficients (standard error in parentheses)
GDP
FDI
1.000000
12.19635
(4.00407)
Adjustment coefficients (standard error in parentheses)
D(GDP)
0.052757
(0.01617)
D(FDI)
-0.009540
(0.00738)
43
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 11
Mô hình VECM
Vector Error Correction Estimates
Date: 12/05/12 Time: 22:27
Sample (adjusted): 1989 2011
Included observations: 23 after adjustments
Standard errors in ( ) & t-statistics in [ ]
Cointegrating Eq:
CointEq1
GDP(-1)
1.000000
FDI(-1)
-16.34767
(2.88716)
[-5.66219]
C
1444.814
Error Correction:
D(GDP)
D(FDI)
CointEq1
-0.020198
0.035430
(0.07285)
(0.01471)
[-0.27724]
[ 2.40872]
D(GDP(-1))
0.530413
0.023107
(0.20206)
(0.04080)
[ 2.62507]
[ 0.56640]
D(FDI(-1))
0.756914
0.481009
(1.23484)
(0.24932)
[ 0.61296]
[ 1.92930]
C
2271.183
44.22134
(1347.76)
(272.117)
[ 1.68515]
[ 0.16251]
0.438908
0.269159
R-squared
Adj. R-squared
0.350314
0.153763
44
Sum sq. resids
5.97E+08
24354489
S.E. equation
5607.512
1132.173
F-statistic
4.954171
2.332485
Log likelihood
-228.9713
-192.1720
Akaike AIC
20.25837
17.05844
Schwarz SC
20.45585
17.25591
Mean dependent
4143.083
281.4043
S.D. dependent
6956.943
1230.741
Determinant resid covariance (dof adj.)
3.09E+13
Determinant resid covariance
2.11E+13
Log likelihood
-418.0878
Akaike information criterion
37.22503
Schwarz criterion
37.71872
45
PH(cid:7908) L(cid:7908)C 12
Ki(cid:7875)m (cid:273)(cid:7883)nh Granger
Pairwise Granger Causality Tests
Date: 12/05/12 Time: 22:30
Sample: 1987 2011
Lags: 4
Null Hypothesis:
Obs
F-Statistic
Prob.
FDI does not Granger Cause GDP
21
29.1798
4.E-06
GDP does not Granger Cause FDI
4.43394
0.0198