BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ......................./........................
BỘ NỘI VỤ ......./.......
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
ĐỖ TRÀ MY
ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ......................./........................
BỘ NỘI VỤ ......./.......
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
ĐỖ TRÀ MY
ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 8 34 04 03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. Vũ Đức Đán
HÀ NỘI – NĂM 2023
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài luận văn .................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ..................................................... 4 3.1. Mục đích: .............................................................................................. 4 3.2 Nhiệm vụ: ............................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .................................. 4 4.1 Đối tượng nghiên cứu:........................................................................... 4 4.2 Phạm vi nghiên cứu: .............................................................................. 4 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .......... 5 5.1 Phương pháp luận: ................................................................................ 5 5.2 Phương pháp nghiên cứu: ..................................................................... 5 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ........................................... 5 6.1 Ý nghĩa lý luận của luận văn ................................................................ 5 6.2 Ý nghĩa thực tiễn của luận văn ............................................................ 6 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................. 6 Chương 1: .................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ YÊU CẦU ĐỔI MỚI VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA ........................................................................ 7 1.1. Cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của thanh tra ...................... 7 1.1.1 Khái niệm, vai trò, đặc điểm và các cơ quan thực hiện chức năng Thanh tra ...................................................................................................... 7 1.1.2 Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Thanh tra ......................... 15 1.1.3 Thực hiện kết luận Thanh tra ......................................................... 17 1.1.4 Cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra .............. 23 1.2. Cơ sở lý luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra ....... 25 1.2.1. Khái niệm đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra ............. 25 1.2.2. Nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra ....................... 27 1.2.3. Yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra ................ 30 Tiểu kết chương 1 ..................................................................................... 36 Chương 2 .................................................................................................... 39 THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY ............ 39 2.1. Quá trình tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội..................................................................................... 39 2.1.1 Giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2016 ........................................... 39 2.1.2 Giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021 ........................................... 44
2.1.3. Giai đoạn từ năm 2021 đến tháng 6 năm 2023............................. 46 2.2 Đánh giá quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội ................................................................... 48 2.2.1. Kết quả đã đạt được ....................................................................... 48 2.2.2. Nguyên nhân, hạn chế .................................................................... 53 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội ................................. 56 2.3.1 Yếu tố chính trị - pháp lý ................................................................ 57 2.3.2 Yếu tố về tổ chức - cán bộ ............................................................... 58 2.3.3 Yếu tố về kinh tế - cơ sở vật chất .................................................... 59 2.3.4 Yếu tố văn hoá – xã hội ................................................................... 60 Tiểu kết chương 2 ..................................................................................... 62 Chương 3 .................................................................................................... 64 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................................................................... 64 3.1 Quan điểm tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội........................................................... 64 3.1.1 Quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng, Nhà nước về công tác thanh tra ............................................ 64 3.1.2. Quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân ..................................................... 65 3.1.3 Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận gắn với việc tiếp tục cải cách nền hành chính Nhà nước, phù hợp với chức năng quản lý Nhà nước trong điều kiện mới ................................................................. 66 3.1.4. Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận là một yêu cầu cấp thiết nhưng không nóng vội mà phải theo lộ trình cụ thể, từng bước vững chắc phù hợp với đổi mới hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu lực hoạt động của bộ máy nhà nước, phòng chống tham nhũng và hội nhập quốc tế hiện nay. .................................................................. 67 3.2. Các giải pháp tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội ......................................................... 68 KẾT LUẬN ................................................................................................ 81
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1.
KLTT
Kết luận thanh tra
2.
KNTC
Khiếu nại Tố cáo
3.
PCTN
Phòng chống tham nhũng
4.
UBND
Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 2.1
Bảng tổng hợp kết quả tổ chức và hoạt động
48
của Thanh tra quận Đống Đa từ năm 2011
đến tháng 6 năm 2023
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Từ những ngày đầu xây dựng chính quyền nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã rất quan tâm đến vấn đề giải quyết đơn thư của nhân dân. Vì
vậy, ngày 23/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 64-SL
thành lập Ban Thanh tra đặc biệt. Ngay khi ra đời, ngành Thanh tra đã
khẳng định được vai trò, vị trí của mình trong bộ máy chính quyền nhân
dân. Sau khi Pháp lệnh Thanh tra được ban hành năm 1990, tiếp theo là
Luật Thanh tra năm 2004, Luật Thanh tra năm 2010, và ngày nay là Luật
Thanh tra 2022, ngành Thanh tra Việt Nam đã góp phần quan trọng vào
việc phòng chống tham nhũng; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hoặc kiến
nghị xử lý những sai phạm liên quan tới các lĩnh vực quản lý nhà nước;
làm tốt công tác giải quyết đơn thư, nhất là các vụ đông người, phức tạp;
đề xuất với Đảng và nhà nước có chủ trương, biện pháp để khắc phục
những hạn chế, khiếm khuyết về cơ chế, chính sách trong các lĩnh vực
quản lý nhà nước…qua đó góp phần quan trọng ổn định tình hình chính
trị, giữ vững kỷ cương, luật pháp, đảm bảo an ninh trật tự xã hội để thực
hiện mục tiêu phát triển đất nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của ngành thanh tra vẫn
còn những bất cập, hạn chế trong tổ chức và hoạt động gây khó khăn,
vướng mắc, làm giảm hiệu quả, hiệu lực của hoạt động thanh tra, chưa
cụ thể hóa quan điểm đổi mới của Đảng và Hiến pháp năm 2013, cụ thể
như Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Ban Chấp hành
Trung ương khóa 12 chỉ rõ nhiệm vụ: Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám
sát, thanh tra định kỳ, đột xuất; theo chuyên đề, chuyên ngành, của cấp
trên đối với cấp dưới; cấp dưới giám sát cấp trên; Chỉ thị số 04-CT/TW
ngày 02/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với việc thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án tham
2
nhũng, kinh tế; đặc biệt, hiện nay đang đặt ra yêu cầu đối với ngành
Thanh tra phải thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ về thanh tra, tiếp
công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu
cực, góp phần kiểm soát quyền lực nhà nước, bảo vệ quyền con người,
quyền công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013. Từ những vấn đề
nêu trên, ngày 14/11/2022 Quốc hội đã thông qua Luật thanh tra năm
2022 có hiệu lực từ ngày 01/7/2023 để khắc phục những vấn đề còn hạn
chế.
Đối với Thanh tra quận Đống Đa, trải qua 10 thực hiện triển khai
Luật thanh tra 2010, đã hoạt động tích cực gặt hái được nhiều kết quả
tốt trong công tác, tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn tồn tại bất cập, hạn
chế như: Cơ cấu tổ chức của cơ quan thanh tra thường xuyên biến động;
chưa phát huy hết vị trí, vai trò theo quy định; đội ngũ cán bộ năng lực
còn hạn chế, kinh nghiệm thực tiễn chưa nhiều; trong tổ chức, hoạt động
vẫn chưa phát huy được tính độc lập; sự phối hợp giữa các ngành trong
hoạt động thanh tra còn thiếu chặt chẽ; kết quả các cuộc thanh tra trách
nhiệm hiệu quả chưa cao; việc thực hiện các quyết định, kết luận có hiệu
lực pháp luật chưa dứt điểm và đến nay là việc thay đổi Luật thanh tra
2010 sang Luật Thanh tra 2022. Từ thực tế trên đã đặt ra những yêu cầu
cho quản lý nhà nước về công tác thanh tra ở quận Đống Đa, thực sự là
một cơ quan bảo vệ pháp luật, nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản
lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm
quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi
phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định
của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực,
hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền
và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Từ những lý do này,
học viên chọn đề tài “Đổi mới Tổ chức và hoạt động của thanh tra quận
3
Đống Đa, Thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sĩ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong quá trình hoạt động của ngành Thanh tra kể từ khi ra đời nhất
là khi có Luật Thanh tra 2004, tiếp đó là Luật Thanh tra 2010 và hiện nay
là Luật Thanh tra 2022. Đã luôn thu hút sự quan tâm nghiên cứu của
đông đảo các nhà khoa học, các nhà quản lý, công chức trong toàn ngành
Thanh tra. Hiện nay có rất nhiều công trình nghiên cứu về tổ chức và
hoạt động thanh tra, như:
“Đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra thành phố - từ thực tiễn
ở thành phố Phú Thọ (2020) do ông Nguyễn Trung Kiên thực hiện[9].
Trong công trình này tác giả đã phân tích cơ sở lý luận về thanh tra, đánh
giá thực trạng tổ chức và hoạt động của các tổ chức thanh tra nhà nước
cấp thành phố ở thành phố Phú Thọ đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm
đổi mới tổ chức và hoạt động của các tổ chức thanh tra cấp thành phố.
“Đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra quận - từ thực tiễn huyện
Hoài Đức, thành phố Hà Nội” (2016) do ông Cao Văn Tâm thực hiện[13].
Trong công trình này tác giả đã phân tích cơ sở lý luận về thanh tra, đánh
giá thực trạng tổ chức và hoạt động của các tổ chức thanh tra nhà nước
cấp thành phố ở huyện Hoài Đức đồng thời đưa ra các giải pháp, quan
điểm nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động của các tổ chức thanh tra huyện.
Ngoài ra còn một số bài viết, bài nghiên cứu đăng tải trên các tạp chí
chuyên ngành liên quan đến tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra
nói chung và của Thanh tra cấp quận nói riêng. Những công trình nghiên
cứu trên phần lớn là nghiên cứu ở tầm vĩ mô, mang tính tổng thể, ở không
gian rộng hoặc ở chuyên ngành nhất định. Do vậy việc nghiên cứu đề tài
“Đổi mới Tổ chức và hoạt động của quận Đống Đa, thành phố Hà Nội”
tiếp tục góp phần bổ sung và làm sâu sắc hơn cơ sở lý luận cũng như
thực tiễn về tổ chức và hoạt động của thanh tra quận.
4
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích:
Đề tài nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức và
hoạt động của thanh tra quận; đánh giá thực trạng tổ chức, hoạt động của
thanh tra quận Đống Đa tại Thành phố Hà Nội, từ đó đưa ra quan điểm,
đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của
thanh tra quận Đống Đa trong thời gian tới.
3.2 Nhiệm vụ:
Luận văn tập trung giải quyết những nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu
- Làm rõ cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của Thanh tra cũng
sau:
- Đánh giá thực trạng đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
như lý luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra.
quận Đống Đa đồng thời chỉ ra những thành tựu đạt được và nguyên
- Đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới tổ chức và
nhân, hạn chế trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa.
hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1 Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tổ chức và hoạt động của Thanh
tra quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
4.2 Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu về đổi mới tổ chức và hoạt
động của Thanh tra quận ở trên một địa bàn cụ thể là quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội.
- Về thời gian: Từ năm 2011 đến tháng 6 năm 2023.
5
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1 Phương pháp luận:
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng,
chính sách của Nhà nước ta về tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà
nước nói chung và Thanh tra quận nói riêng hiện nay.
5.2 Phương pháp nghiên cứu:
Để hoàn thành mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu luận
văn sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp quy
nạp và diễn dịch, phương pháp lịch sử và lôgíc, phương pháp hệ thống -
cấu trúc, phương pháp thống kế, so sánh… Cụ thể:
- Phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp quy nạp và diễn
dịch, phương pháp lịch sử và lôgíc được sử dụng bao quát trong tất cả
các chương, mục của luận án để tìm hiểu, phát hiện, luận giải một cách
thuyết phục các nội dung liên quan đến chủ đề luận văn.
- Phương pháp lịch sử và lôgíc được sử dụng trong chương 1, chương
2 và chương 3 của luận văn nhằm nhận diện và đánh giá đổi mới tổ chức
và hoạt động Thanh tra quận.
- Phương pháp thống kê: được sử dụng trong lời nói đầu, chương 1 và
2 của luận văn nhằm tập hợp, đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan
đến đề tài và đánh giá thực trạng đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh
tra quận Đống Đa.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1 Ý nghĩa lý luận của luận văn
Nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở lý luận của tổ chức và hoạt động
của Thanh tra quận, khẳng định thanh tra là nội dung, chức năng thiết yếu
của quản lý nhà nước; là phương thức bảo đảm pháp chế, giữ gìn kỷ
cương, kỷ luật trong quản lý nhà nước; là công cụ bảo đảm, bảo vệ quyền
6
và lợi ích hợp pháp của công dân.
6.2 Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Luận văn nêu được các tác động ảnh hưởng đến quá trình đổi mới của
Thanh tra quận Đống Đa.
Trên cơ sở phân tích, đánh giá một cách cụ thể và sâu sắc về thực
trạng đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa, luận
văn làm rõ được những ưu điểm cần phát huy; những hạn chế cần khắc
phục. Luận văn cũng chỉ ra nguyên nhân của hạn chế và đề xuất một số
quan điểm, giải pháp tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động Thanh tra
quận Đống Đa.
Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa thực tiễn trong việc kiến
nghị hoàn thiện quy định về thanh tra nói chung và quy định về tổ chức
và hoạt động của Thanh tra quận nói riêng ở Việt Nam hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu thành 3 chương bao gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận và yêu cầu đổi mới về tổ chức và hoạt động
của Thanh tra
Chương 2: Thực trạng đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
quận ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội hiện nay
Chương 3: Quan điểm, giải pháp tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt
động của Thanh tra quận Đống Đa, thành phố Hà Nội hiện nay.
7
Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ YÊU CẦU ĐỔI MỚI VỀ TỔ CHỨC VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA
1.1. Cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của thanh tra
1.1.1 Khái niệm, vai trò, đặc điểm và các cơ quan thực hiện chức
- Khái niệm của Thanh tra
năng Thanh tra
Thanh tra xuất phát từ nguồn gốc latinh (Inspectare) có nghĩa là
“nhìn vào bên trong”, chỉ một sự xem xét từ bên ngoài đối với hoạt động
của một số đối tượng nhất định.
Theo từ điển Pháp luật Anh - Việt [16] động từ “inspect” có nghĩa
là “thanh tra” và được giải thích là hoạt động kiểm tra, kiểm soát đối
với đối tượng bị thanh tra; còn theo nghĩa của danh từ “inspectorate”
Từ điển Luật học[1] giải thích “Thanh tra là sự tác động của chủ thể
đến đối tượng đã và đang thực hiện thẩm quyền được giao nhằm đạt
được mục đích nhất định - sự tác động có tính trực thuộc”
Theo Đại từ điển Tiếng việt [19] “Thanh tra (người thuộc cơ quan
có thẩm quyền) kiểm tra, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ
quan, xí nghiệp”; thanh tra thường đi kèm với một chủ thể nhất định:
“Người làm nhiệm vụ thanh tra”, “đoàn thanh tra” và “đặt trong phạm
vi quyền hành của một chủ thể nhất định”.
Từ những nghĩa như vậy, nhận thấy, Thanh tra là hoạt động xem xét,
đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan
thực hiện chức năng thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp
luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thanh tra nhà
- Vai trò của Thanh tra
nước bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.
8
Thanh tra là phương thức bảo đảm trật tự, kỷ cương trong quản lý, góp
phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Với chức năng giám sát hoạt
động của các đối tượng bị quản lý, bao gồm giám sát việc chấp hành
chính sách, pháp luật, chức trách, nhiệm vụ của cơ quan hành chính nhà
nước và công chức nhà nước; việc chấp hành chính sách, pháp luật của
các tổ chức, cá nhân và các đối tượng khác chịu sự quản lý của Nhà nước;
thanh tra kịp thời phát hiện những sai phạm và có biện pháp xử lý. Với
chức năng, nhiệm vụ xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với các
quyết định hoặc hành vi hành chính của cán bộ, công chức nhà nước
trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, cũng như trách nhiệm và
quyền hạn được giao; kết luận và xử lý kịp thời những việc làm trái pháp
luật của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước góp phần bảo đảm
trật tự kỷ cương trong quản lý, làm trong sạch bộ máy nhà nước Trong
điều kiện nước ta thực hiện quá trình đổi mới mà trọng tâm là đổi mới về
kinh tế thì vai trò của công tác thanh tra ngày càng cần thiết và quan
trọng để quản lý nền kinh tế thị trường hoạt động ngày càng có hiệu quả.
Việc thanh tra còn nhằm mở rộng và bảo đảm cho quyền dân chủ của
nhân dân được thực thi một cách nghiêm minh. Theo lý thuyết, quyền
lực nhà nước thuộc về nhân dân, cho nên Nhà nước có nghĩa vụ bảo đảm,
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi người dân, tạo mọi điều kiện
cho họ thực hiện các quyền về dân chủ - chính trị của mình như: quyền
tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội, quyền tự do lập hội, tự do
ngôn luận, quyền khiếu nại, tố cáo... Do đó, pháp luật Việt nam không
chỉ ghi nhận các quyền của cong dân mà còn ghi nhận các cơ chế đảm
bảo thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân thông qua hình thức dân
chủ trực tiếp và dân chủ đại diện như quyền kiểm tra, giám sát thông qua
hoạt động của các cơ quan nhà nước do mình bầu ra, các tổ chức chính
9
trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp mà mình là thành viên và các Ban Thanh
tra nhân dân....
Mặt khác, việc xem xét, kết luận và kiến nghị giải quyết khiếu nại,
tố cáo, các tổ chức Thanh tra giúp Đảng và Nhà nước phát hiện kịp thời
những vi phạm của cán bộ, công chức, loại trừ những biểu hiện quan
liêu, cửa quyền, mất dân chủ, thiếu công bằng, xa rời lợi ích của nhân
dân, từ đó có các biện pháp xử lý, khắc phục, góp phần xây dựng và
hoàn thiện bộ máy nhà nước. Bên cạnh đó, hoạt động Thanh tra còn
nhằm tìm ra những sơ hở, yếu kém trong công tác quản lý, phát hiện
những nội dung chưa phù hợp với yêu cầu thực tế khách quan, từ đó có
các biện pháp sửa đổi, bổ sung, khắc phục kịp thời có ý nghĩa tích cực
trong việc củng cố trật tự, kỷ cương, hoàn thiện cơ chế quản lý. Tuy
nhiên, cũng phải hiểu rằng chỉ phát hiện, tìm kiếm sai phạm, sơ hở, yếu
kém trong quản lý thì chưa đủ, mà Thanh tra còn phải phát hiện và khẳng
định, đồng thời tạo điều kiện cho những nhân tố mới, cơ chế mới nảy
sinh phát triển. Có như vậy thì hiệu quả công tác quản lý mới đáp ứng
được yêu cầu phát triển của thực tiễn.
Khi xem xét vai trò của Thanh tra trong các giai đoạn lịch sử cho
thấy, vai trò quan trọng nữa của Thanh tra là nhằm thực hiện tham mưu
cho các cấp chính quyền trong giải quyết khiếu nại hành chính, nhất là
trong việc thực hiện nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc các cấp, các ngành trong
việc tiếp công dân, nhận các khiếu nại, tố cáo, giải quyết khiếu nại, tố
cáo và thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Như vậy, vai trò của thanh tra trong hoạt động quản lý nhà nước ngày
càng có sự điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tiễn phát triển ở nước
ta hiện nay, nhất là trong điều kiện chúng ta thực hiện Chương trình cải
cách bộ máy nhà nước, trong đó có các cơ quan thanh tra.
10
- Đặc điểm về tổ chức và hoạt động của Thanh tra
Thanh tra được tổ chức theo nguyên tắc song trùng trực thuộc: tức là
về mặt tổ chức, bộ máy, con người, ngân sách, cơ sở vật chất sẽ do cơ
quan quản lý nhà nước (Bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân) đảm bảo và chỉ
đạo. Thanh tra có nhiệm vụ tham mưu quản lý nhà nước về thanh tra
thuộc phạm vi quản lý của cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp; giúp quản
lý nhà nước về công tác giải quyết KNTC; thực hiện nhiệm vụ giải quyết
KNTC; giúp quản lý về công tác PCTN; thực hiện nhiệm vụ PCTN theo
quy định của pháp luật. Bên cạnh là cơ quan chuyên môn thuộc UBND,
Bộ thì Thanh tra còn chịu sự quản lý của Cơ quan thanh tra cấp trên theo
quan hệ ngành dọc, vì vậy thanh tra còn phải chịu sự chỉ đạo về chuyên
môn, nghiệp vụ của Cơ quan thanh tra cấp trên trong các lĩnh vực thanh
tra; giải quyết KNTC; PCTN và đôn đốc, thực hiện các quyết định, kết
luận có hiệu lực pháp luật
Thanh tra là cơ quan hành chính: Hoạt động thanh tra của cơ quan
nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc
trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn. Với đặc
điểm là cơ quan hành chính, Thanh tra có chức năng, nhiệm vụ là xem
xét, đánh giá các đối tượng thuộc quyền quản lý trực tiếp của UBND
cùng cấp. Đối tượng thanh tra của Thanh tra là các cơ quan, tổ chức, cá
nhân thuộc sự quản lý trực tiếp của UBND cùng cấp bao gồm: các cơ
quan chuyên môn thuộc UBND cùng cấp, các cơ quan thanh tra cấp dưới
và cá nhân, tổ chức thuộc sự quản lý trực tiếp của UBND cùng cấp. Với
tư cách là cơ quan thanh tra thực hiện hoạt động thanh tra hành chính,
Thanh tra giúp UBND xem xét, đánh giá việc chấp hành pháp luật của
các đối tượng thuộc quyền quản lý trực tiếp của mình nhằm ngăn ngừa
11
hoặc phát hiện các sai phạm của họ, đồng thời phát hiện những sơ hở,
khiếm khuyết trong cơ chế chính sách với mục đích cao nhất là nâng cao
hiệu quả quản lý của UBND, làm bộ máy trong sạch, tạo dựng niềm tin
của nhân dân vào Đảng và Nhà nước, là yếu tố quyết định thành công
của một chính quyền. Thanh tra cấp quận trong hệ thống các cơ quan
Thanh tra hành chính là cơ quan thấp nhất. Do đó, để hướng dẫn chuyên
môn và nắm số liệu liên quan đến hoạt động công tác giải quyết đơn thư,
PCTN của cơ sở, cơ quan Thanh tra quận đều thực hiện qua hoạt động
báo cáo của UBND phường.
Thanh tra là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước: Tính quyền lực
nhà nước của hoạt động thanh tra có mối liên hệ chặt chẽ với tính quyền
uy - phục tùng của quản lý nhà nước. Là một chức năng của quản lý nhà
nước, thanh tra phải thể hiện như một tác động tích cực nhằm thực hiện
quyền lực của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Nói về quyền
lực nhà nước trong quá trình thanh tra cũng có nghĩa là xác định về mặt
pháp lý tính chất nhà nước của tổ chức thanh tra. Vì vậy, thanh tra phải
được Nhà nước sử dụng như một công cụ có hiệu quả trong quá trình quản
lý. Có thể nói, thanh tra là một hoạt động luôn mang tính quyền lực nhà
nước. Chủ thể tiến hành thanh tra phải là cơ quan nhà nước, áp dụng
quyền năng của Nhà nước trong quá trình hoạt động của mình và nhân
danh Nhà nước khi áp dụng quyền năng đó. Thanh tra chỉ xuất hiện từ
khi Nhà nước ra đời trong lịch sử và nó cũng sẽ tiêu vong cùng với sự
tiêu vong của Nhà nước. Như vậy, chủ thể duy nhất tiến hành thanh tra
là Nhà nước, thanh tra xuất hiện, tồn tại và tiêu vong cùng với Nhà nước.
Hoạt động của Thanh tra quận gắn liền với hoạt động quản lý của
UBND, đáp ứng yêu cầu và mục tiêu quản lý nhà nước ở địa phương:
12
Thanh tra là một phạm trù lịch sử, thanh tra gắn liền với vai trò của Nhà
nước trong kiểm soát nhà nước, kiểm soát xã hội. Chính bản chất của
quá trình lao động xã hội đã đòi hỏi tất yếu phải có sự quản lý của Nhà
nước để điều hoà những hoạt động đơn lẻ và thực hiện những chức năng
chung. Trong mối quan hệ giữa quản lý và thanh tra thì quản lý nhà nước
giữ vai trò chủ đạo, chi phối hoạt động của thanh tra (quy định thẩm
quyền của các cơ quan thanh tra, quy định về tổ chức, quyết định và kết
luận thanh tra, sử dụng các kết quả, các thông tin từ phía các cơ quan
thanh tra). Mặt khác, hoạt động chấp hành của quản lý nhà nước thường
bao hàm cả sự điều hành, cho nên trong quá trình thực hiện các văn bản
pháp luật đòi hỏi phải có sự kiểm tra nghiêm ngặt của các cơ quan có
thẩm quyền. Qua phân tích cho thấy, thanh tra là những công cụ, phương
tiện để quản lý nhà nước. Đối với cấp quận, Thanh tra là cơ quan chuyên
môn thuộc UBND quận, có chức năng xem xét, đánh giá kết quả, hiệu
quả công việc thực hiện các quyết định quản lý của UBND quận, phát
huy những mặt tích cực, phát hiện những sai phạm để đề xuất, kiến nghị
với UBND cấp quận sửa đổi, điều chỉnh các thức điều hành và xử lý các
vi phạm. Thanh tra quận là một khâu trong chu trình quản lý, bị rằng
buộc, chế ước bởi quản lý của chủ thể quản lý nhà nước cấp quận. Trong
quá trình đó, thanh tra phản ánh và bảo vệ mục đích của quản lý.
Hoạt động của Thanh tra quận có tính khách quan và độc lập tương
đối: Khác với hoạt động kiểm tra thường do bản thân các cơ quan, tổ
chức tự thực hiện, hoạt động thanh tra thường được tiến hành bởi một cơ
quan chuyên trách. Cơ quan thanh tra có nhiệm vụ chủ yếu là xem xét,
đánh giá một cách khách quan việc thực hiện chính sách, pháp luật,
nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức và cá nhân thuộc phạm vi UBND
13
cùng cấp quản lý. Tính khách quan thể hiện trong quá trình thanh tra của
thanh tra phải căn cứ vào pháp luật và chính sách hiện hành, đồng thời
phải xuất phát từ thực tế cuộc sống, đặt sự vật, hiện tượng, việc làm đang
xem xét trong sự phát triển biện chứng với quan điểm khoa học, hoàn
cảnh của từng vấn đề cụ thể từ đó mới đánh giá được đâu là đúng, đâu là
sai, nguyên nhân của tình trạng đó để ra kết luận một cách chính xác.
Đồng thời nó thể hiện ở việc quyết định của cơ quan thanh tra không phụ
thuộc vào ý chí chủ quan của người ra quyết định và không bị phụ thuộc
vào bất cứ nhân tố nào có thể dùng ảnh hưởng hay quyền lực để tác động
đến kết quả thanh tra. Tính độc lập của cơ quan thanh tra là một thuộc tính
bản chất của hoạt động thanh tra, cần phải hiểu đây là quan niệm mang
tính tương đối, không nên cho rằng tính độc lập của hoạt động thanh tra
hoàn toàn biệt lập, tách rời quản lý nhà nước. Khi nói đến tính độc lập
của thanh tra cần phải xem xét sự độc lập của hoạt động đến đâu, độc lập
với chủ thể, đối tượng nào; sự độc lập đó thể hiện như thế nào và giới hạn
của sự độc lập đó ra sao. Chủ thể Thanh tra phải tương đối độc lập với
chủ thể quản lý nhà nước trong việc xem xét, đánh giá, kết luận, kiến
nghị xử lý; sự độc lập của cơ quan thanh tra trong việc thực thi nhiệm
vụ, quyền hạn của mình; tự chịu trách nhiệm về việc ra các quyết định
trong hoạt động thanh tra; tự mình tổ chức các hoạt động thanh tra theo
thẩm quyền hoặc theo chương trình, kế hoạch đã được phê duyệt; độc lập
trong việc áp dụng các biện pháp nghiệp vụ thanh tra; về tài chính, vật
chất, phương tiện và các điều kiện khác, không bị phụ thuộc vào đối
tượng thanh tra về nơi ăn, ở, phương tiện đi lại… Có tính độc lập thì hoạt
động thanh tra mới khách quan, thể hiện rõ hơn quan điểm trong việc
thực thi và hoàn thành nhiệm vụ. Độc lập trong hoạt động thì cơ quan
14
thanh tra mới đảm bảo được tính khách quan. Khi đạt được sự khách quan
nhất định, cơ quan thanh tra mới có thể thực sự tách ra khỏi sự chỉ đạo,
lãnh đạo hoạt động từ các cơ quan khác, chủ động thực hiện nhiệm vụ
được giao, làm việc đạt được mục đích đặt ra. Sự thừa nhận này không
xuất phát từ quan điểm coi tính độc lập của thanh tra đồng nghĩa với sự
cô lập, tự tách mình ra mà nó hòa quyện trong trật tự pháp chế thống nhất
với các thuộc tính quyền lực nhà nước và gắn liền với quản lý nhà nước.
Các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra
- Theo Điều 4 Luật Thanh tra 2010 [11], cơ quan thực hiện chức năng
thanh tra, bao gồm:
Cơ quan thanh tra nhà nước, bao gồm: Thanh tra Chính phủ; Thanh
tra bộ, cơ quan ngang bộ (sau đây gọi chung là Thanh tra bộ); Thanh tra
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Thanh tra
tỉnh); Thanh tra sở; Thanh tra huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh
(sau đây gọi chung là Thanh tra huyện). Cơ quan được giao thực hiện
chức năng thanh tra chuyên ngành.
Nhưng bắt đầu từ ngày 01/7/2023 Luật thanh tra 2022[12] có hiệu lực,
thì cơ quan thực hiện chức năng thanh tra bao gồm các cơ quan sau:
Cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm: Thanh tra Chính phủ;
Thanh tra thành phố, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung
là Thanh tra thành phố); Thanh tra quận, quận, thị xã, thành phố thuộc
thành phố, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi
chung là Thanh tra quận); Cơ quan thanh tra tại đơn vị hành chính - kinh
tế đặc biệt do Quốc hội quy định.
Cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực bao gồm: Thanh tra Bộ, cơ
quan ngang Bộ (sau đây gọi chung là Thanh tra Bộ); Thanh tra Tổng cục,
15
Cục thuộc Bộ và tương đương (sau đây gọi chung là Thanh tra Tổng cục,
Cục); Thanh tra sở.
Cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ.
Cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam, cơ quan cơ yếu Chính phủ.
Cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành
1.1.2 Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Thanh tra
- Nguyên tắc hoạt động của Thanh tra
Tuân theo pháp luật; bảo đảm chính xác, khách quan, trung thực,
công khai, dân chủ, kịp thời.
Tiến hành thanh tra phải không trùng lặp về phạm vi, đối tượng, nội
dung, thời gian thanh tra giữa các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra;
không trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra
Không làm cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá
nhân là đối tượng thanh tra.
- Hình thức tổ chức hoạt động Thanh tra
Thứ nhất, Hoạt động thanh tra được thực hiện theo kế hoạch, thanh
tra thường xuyên hoặc thanh tra đột xuất.
Thanh tra đột xuất được tiến hành khi phát hiện cơ quan, tổ chức, cá
nhân có dấu hiệu vi phạm pháp luật; theo yêu cầu của việc giải quyết
khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng hoặc do Thủ trưởng cơ quan
quản lý nhà nước cùng cấp giao. Thẩm quyền ban hành quyết định thanh
tra đột xuất của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước vô hình chung đã
hạn chế việc ra quyết định thanh tra đột xuất của Chánh Thanh tra các
cấp, các ngành: Đối với vụ việc phức tạp, liên quan đến trách nhiệm quản
lý của nhiều cơ quan, đơn vị thì Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước ra
quyết định thanh tra đột xuất, thành lập Đoàn thanh tra để thực hiện
16
nhiệm vụ thanh tra; Đối với vụ việc đặc biệt phức tạp, liên quan đến trách
nhiệm quản lý của nhiều cấp, nhiều ngành thì Thủ trưởng cơ quan quản
lý nhà nước ra quyết định thanh tra đột xuất và thành lập Đoàn thanh tra
liên ngành để thực hiện nhiệm vụ thanh tra, Thanh tra thường xuyên được
tiến hành trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của cơ quan được giao thực
hiện chức năng thanh tra chuyên ngành; Là hoạt động thanh tra thường
xuyên của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với
cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành,
quy định về chuyên môn- kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực
đó; Cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành
thường xuyên là cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước theo
ngành, lĩnh vực, bao gồm tổng cục, cục thuộc bộ, chi cục thuộc sở được
giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành. Cơ quan được giao
thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành không thành lập cơ quan
thanh tra chuyên ngành độc lập.
Thứ hai, Thanh tra theo kế hoạch được tiến hành theo kế hoạch đã
được phê duyệt
Áp dụng biện pháp thanh tra theo kế hoạch vào thực thế cho thấy,
việc xây dựng và thực hiện hình thức thanh tra theo kế hoạch, thanh tra
đột xuất đã bộc lộ ra được nhiều vấn đề cần khắc phục. Tại cơ quan
Thanh tra Chính phủ, kế hoạch thanh tra hàng năm được chia làm 02
phần là kế hoạch thanh tra chính thức và kế hoạch thanh tra dự phòng;
còn tại các cơ quan Thanh tra các thành phố, thành phố, thì việc thanh
tra theo kế hoạch thường chiếm tỷ lệ không nhiều, trong đó Thanh tra Sở
chủ yếu thực hiện các cuộc thanh tra theo kế hoạch.
Thứ ba, Thanh tra thường xuyên được tiến hành trên cơ sở chức năng,
17
nhiệm vụ của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên
ngành. Áp dụng nguyên tắc công khai trong hoạt động thanh tra vào hoạt
động thanh tra hành chính, thanh tra theo kế hoạch, còn đối với các cuộc
thanh tra diện rộng, thanh tra đột xuất theo chỉ đạo của Thủ trưởng cơ
quan quản lý nhà nước cùng cấp mà có nội dung rộng, tính chất phức tạp
thì cần có thời hạn thanh tra dài hơn.
Thứ tư, Thanh tra đột xuất được tiến hành khi phát hiện cơ quan, tổ
chức, cá nhân có dấu hiệu vi phạm pháp luật, theo yêu cầu của việc giải
quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng hoặc do Thủ trưởng
cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền giao.
1.1.3 Thực hiện kết luận Thanh tra
Nguyên tắc thực hiện kết luận Thanh tra
Nghị định số 33/2015/NĐ-CP ngày 27/3/2015 quy định việc thực
hiện kết luận thanh tra [5] nêu rõ: Đối tượng thanh tra, cơ quan, tổ chức
cá nhân có liên quan phải thực hiện nghiêm chỉnh kết luận thanh tra; kết
luận thanh tra phải xác định cụ thể, rõ ràng các sai phạm và phải được
xử lý nhanh chóng, nghiêm minh; kiến nghị, yêu cầu trong kết luận thanh
tra phải được xem xét, xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật; cơ
quan nhà nước, cá nhân có thẩm quyền phải theo dõi, đôn đốc, kiểm tra
việc thực hiện kết luận thanh tra; nội dung đang được thanh tra lại, nội
dung kết luận thanh tra xin ý kiến chỉ đạo mà chưa có ý kiến chỉ đạo xử
lý của người có thẩm quyền thì chưa bắt buộc thực hiện.
Đối với trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực
hiện kết luận thanh tra, Nghị định số 33/2015/NĐ-CP ngày 27/3/2015
quy định việc thực hiện kết luận thanh tra [5] quy định như sau:
Một là, trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng
cấp với cơ quan ban hành kết luận thanh tra: Chỉ đạo việc thực hiện kết
18
luận thanh tra; xử lý sai phạm về hành chính, kinh tế; xử lý cán bộ, công
chức, viên chức, người có hành vi vi phạm; khắc phục sơ hở, yếu kém
trong quản lý, hoàn thiện chính sách, pháp luật Hai là, trách nhiệm của
thủ trưởng cơ quan ban hành kết luận thanh tra: Quyết định, yêu cầu,
kiến nghị thực hiện kết luận thanh tra; theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc
thực hiện kết luận thanh tra.
Ba là, trách nhiệm của đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá
nhân có liên quan: Tổ chức thực hiện kết luận thanh tra, văn bản chỉ đạo,
yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra; thực hiện kết luận thanh
tra, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý sai phạm về
hành chính, kinh tế; thực hiện kết luận thanh tra, văn bản chỉ đạo, yêu
cầu, kiến nghị xử lý cán bộ, công chức, viên chức, người có hành vi
phạm; thực hiện kết luận thanh tra, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến nghị
khắc phục sơ hở, yếu kém trong quản lý, hoàn thiện chính sách, pháp luật;
báo cáo việc thực hiện kết luận thanh tra.
Bốn là, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức quản lý
trực tiếp đối tượng thanh tra: Thực hiện và chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện
kết luận thanh tra; xử lý hành vi vi phạm của đối tượng thanh tra.
Về việc yêu cầu đối tượng thanh tra, chấm dứt hành vi vi phạm
Tại Điều 8, Nghị định số 33/2015/NĐ-CP ngày 27/3/2015 quy định
việc thực hiện kết luận thanh tra [5] quy định: Trong thời hạn 15 ngày kể
từ ngày nhận được kết luận thanh tra (KLTT), thủ trưởng cơ quan quản
lý nhà nước cùng cấp với cơ quan ban hành KLTT, có trách nhiệm ban
hành văn bản chỉ đạo việc thực hiện KLTT khi KLTT có nội dung xin ý
kiến chỉ đạo thực hiện; nội dung KLTT có yếu tố nước ngoài; nội dung
kiến nghị xử lý trong KLTT phù hợp với quy định của pháp luật nhưng
thiếu tính khả thi hoặc KLTT mà thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước
19
cùng cấp với cơ quan ban hành KLTT cần có văn bản chỉ đạo thực hiện.
Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được KLTT, thủ trưởng cơ
quan quản lý nhà nước cùng cấp với cơ quan ban hành KLTT có trách
nhiệm yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý đình
chỉ, chấm dứt hành vi vi phạm, thu hồi tiền, quyền sử dụng đất, tài sản
khác bị chiếm đoạt, sử dụng trái phép hoặc bị thất thoát do hành vi trái
pháp luật gây ra; xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền; xử lý theo
thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý kỷ luật cán bộ, công
chức, viên chức, xử lý người có hành vi vi phạm pháp luật; áp dụng các
biện pháp để khắc phục sơ hở, yếu kém trong quản lý, chấm dứt hành vi
vi phạm; hủy bỏ, bãi bỏ, đình chỉ việc thi hành văn bản có nội dung trái
pháp luật, hoàn thiện chính sách, pháp luật; chuyển hồ sơ vụ việc có dấu
hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra có thẩm quyền để xử lý theo quy
định của pháp luật.
Trong phạm vi thẩm quyền của mình, tiến hành xử phạt vi phạm hành
chính; quyết định thu hồi tiền, quyền sử dụng đất, tài sản khác bị chiếm
đoạt, sử dụng trái phép hoặc bị thất thoát do hành vi trái pháp luật gây
ra; áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với các hành vi vi phạm
pháp luật trên các lĩnh vực quản lý nhà nước; áp dụng các biện pháp quản
lý khác theo quy định của pháp luật và kiến nghị người có thẩm quyền
xử phạt vi phạm hành chính; kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả đối với các hành vi vi phạm
pháp luật trên các lĩnh vực quản lý nhà nước. Thẩm quyền, trình tự, thủ
tục xử phạt vi phạm hành chính, thu hồi tiền, quyền sử dụng đất, tài sản
khác, khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm pháp luật trên các lĩnh
vực quản lý nhà nước được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử
20
lý vi phạm hành chính và pháp luật có liên quan.
Chậm nhất là 2 ngày kể từ ngày ban hành, văn bản xử lý các sai phạm
về hành chính, kinh tế được quy định tại Khoản 1 Điều này phải được
gửi cho đối tượng thanh tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan và cơ
quan ban hành KLTT.
Áp dụng biện pháp cần thiết để kịp thời khắc phục sơ hở, yếu kém
trong quản lý
Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được KLTT, thủ trưởng cơ
quan quản lý Nhà nước cùng cấp với cơ quan ban hành KLTT có trách
nhiệm chỉ đạo cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý áp dụng
biện pháp cần thiết để kịp thời khắc phục sơ hở, yếu kém trong quản lý,
đình chỉ, chấm dứt hành vi vi phạm, hủy bỏ, bãi bỏ, đình chỉ việc thi hành
văn bản có nội dung trái pháp luật, hoàn thiện chính sách, pháp luật Trong
phạm vi trách nhiệm của mình, kịp thời áp dụng các biện pháp để khắc
phục sơ hở, yếu kém trong quản lý; hủy bỏ, bãi bỏ, đình chỉ việc thi hành
văn bản có nội dung trái pháp luật, hoàn thiện chính sách, pháp luật; kiến
nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp để
khắc phục sơ hở, yếu kém trong quản lý, đình chỉ, chấm dứt hành vi vi
phạm, ban hành hoặc hủy bỏ, bãi bỏ, đình chỉ việc thi hành văn bản có
nội dung trái pháp luật, hoàn thiện chính sách, pháp luật.
Trình tự, thủ tục đình chỉ, hủy bỏ, bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung, ban hành
văn bản quy phạm pháp luật, văn bản mang tính chất chỉ đạo, điều hành
nhưng có nội dung trái pháp luật thực hiện theo quy định của pháp luật
về ban hành văn bản quy phạm pháp luật và văn bản pháp luật khác có
liên quan.
Về theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT
21
Chương III của Nghị định số 33/2015/NĐ-CP ngày 27/3/2015 quy
định việc thực hiện kết luận thanh tra[5] quy định: hoạt động này phải
được tiến hành thường xuyên, kịp thời, khách quan, công khai, minh
bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật; không làm cản trở đến hoạt
động bình thường của đối tượng theo dõi, đôn đốc, kiểm tra; được tiến
hành đối với từng vụ việc hoặc đồng thời nhiều vụ việc tùy theo mức độ
phức tạp của vụ việc được theo dõi, đôn đốc, kiểm tra.
Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp với cơ quan ban hành
KLTT có trách nhiệm chỉ đạo việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra và xử lý
kịp thời kết quả theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT trong
phạm vi quyền hạn do pháp luật quy định.
Còn Thủ trưởng cơ quan ban hành KLTT có trách nhiệm tổ chức việc
theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT và xử lý kịp thời kết
quả theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT trong phạm vi quyền
hạn do pháp luật quy định.
Cơ quan quản lý trực tiếp đôn đốc
Đối với trách nhiệm của cơ quan Thanh tra Nhà nước, cơ quan được
giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, Thanh tra Chính phủ có
trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT, quyết định
xử lý về thanh tra của mình, của Thủ tướng Chính phủ. Thanh tra Bộ,
thanh tra thành phố, thanh tra sở, thanh tra quận có trách nhiệm theo dõi,
đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT, quyết định xử lý về thanh tra của
mình, của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp.
Cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành có
trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT, quyết định
xử lý về thanh tra của mình; tiến hành kiểm tra trực tiếp việc thực hiện
KLTT, quyết định xử lý về thanh tra của đối tượng thanh tra, cơ quan, tổ
22
chức, cá nhân có liên quan.
Đối tượng theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT là đối
tượng thanh tra, cơ quan quản lý trực tiếp đối tượng thanh tra, cơ quan,
tổ chức và cá nhân có trách nhiệm hoặc có liên quan đến việc thực hiện
KLTT.
Nội dung theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện KLTT gồm theo
dõi về quá trình tổ chức chỉ đạo việc thực hiện KLTT, văn bản chỉ đạo,
yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra của thủ trưởng cơ quan
quản lý nhà nước hoặc thủ trưởng cơ quan được giao thực hiện chức năng
thanh tra chuyên ngành; tiến độ và kết quả thực hiện các nội dung trong
KLTT, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra
của đối tượng theo dõi, đôn đốc, kiểm tra; nắm bắt khó khăn, vướng mắc
liên quan đến việc thực hiện KLTT, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến nghị,
quyết định xử lý về thanh tra.
Nhắc nhở việc thực hiện nội dung được ghi trong KLTT, văn bản chỉ
đạo, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra nhưng chưa được
thực hiện; yêu cầu báo cáo giải trình nguyên nhân chưa hoàn thành việc
thực hiện KLTT, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử lý về
thanh tra; áp dụng biện pháp để KLTT, văn bản chỉ đạo, yêu cầu, kiến
nghị, quyết định xử lý về thanh tra được thực hiện.
Kiểm tra việc chỉ đạo và tổ chức thực hiện KLTT, yêu cầu, kiến nghị,
quyết định xử lý về thanh tra; kết quả thực hiện KLTT, yêu cầu, kiến nghị,
quyết định xử lý về thanh tra, bao gồm nội dung đã hoàn thành, chưa
hoàn thành và tiến độ thực hiện; nắm bắt khó khăn khách quan và chủ
quan trong quá trình thực hiện KLTT, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử
lý về thanh tra; phát hiện hành vi vi phạm pháp luật của các chủ thể có
liên quan trong việc thực hiện KLTT, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử
23
lý về thanh tra và trách nhiệm của chủ thể có liên quan và nguyên nhân
chưa hoàn thành việc thực hiện KLTT, yêu cầu, kiến nghị, quyết định xử
lý về thanh tra.
1.1.4 Cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra
Luật thanh tra 2010[11]; Nghị định 86/2011/NĐ-CP ngày 22/9/2011
Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh
tra[2]; Nghị định 50/2018/NĐ-CP ngày 09/4/2018 Quy định chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ[7]; Nghị
định 123/2016/NĐ-CP ngày 01/9/2016 quy định chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ và những nhiệm
vụ, quyền hạn[6] đã quy định rõ cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn
của các cơ quan Thanh tra trong bộ máy Nhà nước. Trong đó, quy định
rõ cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Thanh tra quận như sau:
Cơ cấu tổ chức của Thanh tra quận được quy định:
Thanh tra quận là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp
quận, có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý nhà nước
về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham
nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống
tham nhũng theo quy định của pháp luật.
Thanh tra quận có Chánh Thanh tra, Phó Chánh Thanh tra và Thanh
tra viên. Chánh Thanh tra quận do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp quận
bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức sau khi thống nhất với Chánh Thanh
tra thành phố. Phó Chánh Thanh tra quận giúp Chánh Thanh tra quận
thực hiện nhiệm vụ theo sự phân công của Chánh Thanh tra quận.
24
Thanh tra quận chịu sự chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch Ủy ban nhân
dân cùng cấp và chịu sự chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về nghiệp vụ
thanh tra của Thanh tra thành phố.
Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra quận được quy định:
Trong quản lý nhà nước về thanh tra thuộc phạm vi quản lý nhà nước
của Ủy ban nhân dân cấp quận, Thanh tra quận có nhiệm vụ, quyền hạn
sau đây: Xây dựng kế hoạch thanh tra trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân
cấp quận phê duyệt và tổ chức thực hiện kế hoạch đó; Báo cáo kết quả
về công tác thanh tra; Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận,
kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra của Chủ tịch Ủy ban nhân dân
cấp quận, Thanh tra quận.
Trong hoạt động thanh tra, Thanh tra quận có nhiệm vụ, quyền hạn
sau đây: Thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ,
quyền hạn của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp quận,
của Ủy ban nhân dân cấp phường; Thanh tra vụ việc phức tạp, có liên
quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân
dân cấp quận, Ủy ban nhân dân cấp phường; Thanh tra vụ việc khác do
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp quận giao.
Giúp Ủy ban nhân dân cấp quận quản lý nhà nước về công tác giải
quyết khiếu nại, tố cáo; thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo
theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
Giúp Ủy ban nhân dân cấp quận quản lý nhà nước về công tác phòng,
chống tham nhũng; thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng theo
quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng
*Đến nay tuy chưa có hiệu lực thi hành nhưng có thể thấy cơ cấu tổ
chức nhiệm vụ quyền hạn của thanh tra quận được quy định tại Luật
25
Thanh tra 2022 đã có sự thay đổi so với Luật Thanh tra 2010, cụ thể:
Về cơ cấu tổ chức, tại Luật Thanh tra 2022 quy định thanh tra quận
ngoài có Chánh Thanh tra, Phó Chánh Thanh tra, Thanh tra viên còn có
thêm công chức khác.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra quận, trong lĩnh vực thanh
tra, Thanh tra quận giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý nhà nước về
công tác thanh tra và có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: Xây dựng dự thảo
kế hoạch thanh tra của Thanh tra quận, báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân
dân cấp quận xem xét, quyết định trước khi gửi Thanh tra Thành phố
tổng hợp vào kế hoạch thanh tra của Thành phố; Tổ chức thực hiện nhiệm
vụ của Thanh tra quận trong kế hoạch thanh tra của Thành phố; thanh tra
việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan
chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp quận và của Ủy ban nhân dân
cấp phường; Giúp Uỷ ban nhân dân cấp quận thực hiện quản lý nhà nước
về công tác tiếp công dân, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong công tác
tiếp công dân theo quy định của pháp luật.
1.2. Cơ sở lý luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
1.2.1. Khái niệm đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
Theo Đại từ điển Tiếng Việt [19], “Đổi mới” là thay đổi hoặc làm
của khái niệm đổi mới nhằm chỉ những hoạt động của con người làm thay
đổi những cái cũ, lạc hậu bằng cái mới tiến bộ hơn.
cho thay đổi tốt hơn, tiến bộ hơn so với trước. Điều này cho thấy nội hàm
“Tổ chức” theo Đại từ điển Tiếng Việt [19] là sắp xếp, bố trí thành
các bộ phận để cùng thực hiện một nhiệm vụ hoặc cùng một chức năng
chung, tập hợp người được tổ chức theo cơ cấu nhất định để hoạt động
vì mục tiêu chung.
26
Theo Đại từ điển Tiếng Việt [19] “Hoạt động” là làm những việc
khác nhau với mục đích nhất định; là vận động, vận hành để thực hiện
các chức năng nào hoặc tác động nào đó. Khi nói đến “hoạt động” thì
bao gồm hoạt động của một cá nhân hoặc hoạt động của một tổ chức để
tạo ra một sản phẩm, một kết quả nhất định, hay nói cách khác “hoạt
động” là vận động, cử động của cá nhân hoặc tổ chức nhằm đạt mục đích
nào đó, hoạt động là thực hiện một chức năng nào đó trong một chỉnh
thể hoặc tiến hành những việc làm có quan hệ chặt chẽ với nhau nhằm
mục đích chung trong lĩnh vực nhất định.
“Đổi mới tổ chức” là việc bố trí, sắp xếp lại các bộ phận cấu thành tổ
chức như các mối liên hệ truyền thông, dòng công việc, hoặc quan hệ thứ
bậc quản lí. Đổi mới tổ chức nhằm đảm bảo cho mỗi bộ phận và cả hệ
thống đạt được hiệu suất tổng thể cao hơn, phối hợp với nhau tốt hơn.
“Đổi mới hoạt động” là việc thay thế các phương thức vận hành chưa
phù hợp. còn lạc hậu bằng phương thức khác tốt hơn nhằm nâng cao hiệu
quả, năng suất làm việc.
Từ các khái niệm trên, có thể đưa ra khái niệm sau:
“Đổi mới tổ chức Thanh tra” là việc hoàn thiện hoặc sắp xếp, bố trí
lại các bộ phận cấu thành Thanh tra ( bao gồm lãnh đạo thanh tra, các
phòng chuyên môn nghiệp vụ và đội ngũ thanh tra viên, công chức, viên
chức) nhằm bảo đảm cho mỗi bộ phận và cả hệ thống tổ chức của Thanh
tra đạt được hiệu suất tổng thể cao hơn, phối hợp với nhau tốt hơn.
“Đổi mới hoạt động Thanh tra” là Duy trì và phát huy những hoạt
động của Thanh tra để thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn phù
hợp, hiệu quả; thay đổi cái xấu, những hoạt động chưa phù hợp, hiệu quả,
khắc phục tình trạng lạc hậu đáp ứng yêu cầu của sự phát triển và đòi hỏi
27
ngày càng cao của công tác thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước
và đổi mới bộ máy Nhà nước thông qua các phương thức hoạt động cụ
thể và phù hợp hơn.
“Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra”: là việc làm thay đổi
cách sắp xếp, bố trí các bộ phận cấu thành Thanh tra nhằm bảo đảm cho
mỗi bộ phận và cả hệ thống tổ chức của Thanh tra phối hợp với nhau tốt
hơn, duy trì và phát huy những hoạt động trong thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp, hiệu quả hơn; thay đổi cái xấu, những hoạt
động chưa phù hợp, hiệu quả, khắc phục tình trạng lạc hậu bằng những
phương thức tổ chức và hoạt động hợp pháp, hợp lý đáp ứng yêu cầu của
sự phát triển và đòi hỏi ngày càng cao của công tác thanh tra trong quản
lý hành chính nhà nước và đổi mới bộ máy Nhà nước.
Đối với Thanh tra quận Đống Đa, đổi mới tổ chức và hoạt động là việc
làm thay đổi cách bố trí, sắp xếp các thành viên trong cơ quan thanh tra
quận Đống Đa sao cho việc thực hiện công tác thanh tra đạt hiệu quả tốt
hơn; thay đổi những hoạt động thanh tra còn hạn chế khiến hiệu quả của
công tác thanh tra giảm bằng các phương pháp phù hợp với tình hình
thực tiễn hơn.
1.2.2. Nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra
Nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy Thanh tra nhà nước
nói chung và Thanh tra quận nói riêng luôn được thể hiện sâu sắc trong
các Nghị quyết của Đảng, trong Hiến pháp, Nghị quyết của Quốc Hội và
của Chính Phủ, đặc biệt từ Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 6 (1986) về
tổ chức bộ máy hành chính nhà nước. Trong thời gian gần đây thì Nghị
quyết 18- NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa 12
về tiếp tục đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh
28
gọn hoạt động hiệu lực, hiệu quả; Nghị quyết 53/2017/QH14 ngày
24/11/2017 về tiếp tục cải cách bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn,
hiệu lực, hiệu quả; Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 về cải cách
hành chính nhà nước (được sửa đổi bổ sung bởi Nghị quyết 76/NQ-CP
ngày 13/6/2013) của Chính phủ và Chiến lược phát triển ngành Thanh tra
đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030[3]; Quyết định 2213/QĐ- TTg
ngày 08/12/2015 của Thủ tướng Chính phủ [15] đã chỉ rõ nội dung đổi
mới tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra gồm những nội dung chủ
yếu sau đây:
Thứ nhất, tiếp tục đổi mới thể chế về tổ chức và hoạt động của thanh
tra, trong đó tập trung sửa đổi Luật Thanh tra 2010, Luật Phòng chống
tham nhũng, Luật Khiếu nại, Luật Tiếp công dân và ban hành các Nghị
định của Chính phủ qui định chi tiết hướng dẫn thi hành các Luật này sau
khi được Quốc Hội thông qua, vì đây là các văn bản qui định về tổ chức,
hoạt động của bộ máy thanh tra. Thực tiễn thực hiện các văn bản pháp
luật này trong những năm qua thấy rằng còn nhiều vấn đề chưa phù hợp,
thiếu tính đồng bộ, thống nhất, gây khó khăn, ách tắc thậm chí cản trở
trong tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra bao gồm các cơ quan
Thanh tra hành chính và Thanh tra chuyên ngành từ trung ương tới địa
phương, do vậy đòi hỏi phải luôn đổi mới một cách triệt để.
Thứ hai, tập trung xây dựng, kiện toàn cơ cấu tổ chức hệ thống cơ
quan thanh tra đảm bảo tập trung thống nhất theo cấp hành chính và theo
ngành, lĩnh vực đảm bảo tinh gọn hiệu lực, hiệu quả trong các cơ quan
thanh tra hành chính; tập trung kiện toàn tổ chức và hoạt động của cơ
quan, đơn vị chuyên trách về tiếp công dân, xử lý sau thanh tra, phòng
chống tham nhũng trong Thanh tra nhằm đảm bảo thực hiện đúng, đầy
đủ các nội dung quản lý nhà nước về tiếp công dân, về thanh tra và
29
phòng, chống tham nhũng; việc tổ chức các đơn vị, tổ chức trong mỗi
cơ quan Thanh tra phải đảm bảo gọn về đầu mối, không chồng chéo về
nhiệm vụ, quyền hạn.
Thứ ba, đối với phương thức hoạt động của các cơ quan Thanh tra
theo cấp hành chính tập trung chuyển sang thực hiện chức năng đánh giá
hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, của đội ngũ
cán bộ công chức; đề xuất hoàn thiện về cơ chế, chính sách, hướng dẫn
nghiệp vụ và kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật trên các lĩnh
vực tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng.
Các cơ quan Thanh tra phải đổi mới phương thức đánh giá, kết luận
thanh tra nhằm đảm bảo tính chính xác, khách quan, công bằng và khả
thi trong thực hiện các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý của thanh
tra. Các cơ quan thanh tra phải chủ động ra quyết định thanh tra khi phát
hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật và tăng cường công tác giám sát, đôn
đốc thực hiện các kết luận, kiến nghị và các quyết định xử lý sau thanh
tra đối với các đối tượng thanh tra và các cơ quan tổ chức liên quan đến
nội dung thanh tra nhằm đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của hoạt động
thanh tra. Việc Luật Thanh tra 2010 quy định Chánh Thanh tra được ra
quyết định thanh tra khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật một mặt đề cao
quyền hạn, trách nhiệm cho Chánh Thanh tra mặt khác tránh tình trạng
cơ quan thanh tra đùn đẩy trách nhiệm ra quyết định thanh tra cho người
đứng đầu cơ quản quản lý nhà nước cùng cấp với cơ quan thanh tra là
một điểm mới quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, nhiều cơ quan thanh
tra, Chánh Thanh tra chưa thấy rõ trách nhiệm và chưa có bản lĩnh ra
quyết định thanh tra, đây là hạn chế cần khắc phục sớm.
Thứ tư, đối với công tác cán bộ trong các cơ quan thanh tra phải đổi
30
mới về công tác qui hoạch, tuyển dụng, bổ nhiệm, đánh giá cán bộ công
chức; tích cực rà soát sắp xếp, bố trí đội ngũ cán bộ công chức thanh tra,
nhất là công chức lãnh đạo, đội ngũ Thanh tra viên cho phù hợp với yêu
cầu thực hiện chức trách nhiệm vụ và tiêu chuẩn ngạch bậc do pháp luật
qui định; đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng về đạo đức, về chuyên
môn nghiệp vụ, nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực và kiến thức
chuyên môn bằng các hình thức phù hợp nhằm đảm bảo cho đội ngũ cán
bộ có đạo đức tốt, lập trường tư tưởng vững vàng, có kỹ năng, có kinh
nghiệm thực tiễn; thực hiện tốt công tác thi đua, khen thưởng và các chế
độ chính sách khác; kiên quyết xử lý công chức, Thanh tra viên vi phạm
đạo đức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật trong hoạt động thanh tra.
1.2.3. Yêu cầu đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
- Đảm bảo về kinh tế: Sự phát tiển về kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta là bảo đảm hết sức cơ bản mang tính quyết
định đối với đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra nhà nước. Một
trong những việc làm có thể nói đó là sự sáng tạo mang tính đặc thù là tập
trung cho công tác qui hoạch tổng thể và qui hoạch phát triển kinh tế - xã
hội một cách hợp lý phù hợp với thực tế và xu hướng phát triển của đất
nước trong thời kỳ mới. Kinh tế phát triển tạo điều kiện loại bỏ những
nguyên nhân kinh tế - xã hội của nhiều vi phạm pháp luật vì khi đời sống
được nâng lên thì dân trí cũng được nâng lên và hạn chế được nạn “túng
ăn vụng, đói làm càn” của nhân dân nói chung và cán bộ công chức của
quận nói riêng, trong đó có cả cán bộ làm công tác thanh tra, do vậy giảm
bớt áp lực cho hoạt động thanh tra đặt biệt trong việc giải quyết khiếu
nại, tố cáo của công dân. Mặt khác, kinh tế của phát triển tạo điều kiện
rất thuận lợi cho Thanh tra đổi mới nâng cao cơ sở vật chất và phương
31
tiện làm việc. Tuy nhiên, để đảm bảo về kinh tế cho việc đổi mới tổ chức,
hoạt động của các cơ quan trong đó có Thanh tra thì cần phát triển kinh
tế mạnh mẽ, toàn diện và vững chắc hơn nữa thông qua việc tiếp tục điều
chỉnh công tác qui hoạch xây dựng, công tác tổ chức thực hiện các chương
trình, kế hoạch phát triển kinh tế một cách hợp lý trên cơ sở phân bổ hợp
lý nguồn lực lao động, tài nguyên; tôn trọng và tạo mọi điều kiện thuận
lợi nhất cho các hình thức sở hữu và các thành phần kinh tế phát triển
mạnh mẽ, vững chắc; chú trọng hướng dẫn, hỗ trợ các vùng khó khăn;
tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh tế bằng pháp luật, coi pháp
luật là công cụ quản lý hữu hiệu quan trọng nhất đi đôi với việc thực hiện
phân cấp quản lý một cách hợp lý; giải quyết tốt mối quan hệ giữa lợi ích
cá nhân, tập thể và nhà nước làm cho “dân giàu, nước mạnh” trên cơ sở
phát huy hết tiềm năng của người lao động.
- Đảm bảo về chính trị: Đây là một đảm bảo rất quan trọng trong đổi
mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra. Trước hết, đó là sự ổn định chính
trị trên địa bàn. Thực tế cho thấy chỉ khi nào trên địa bàn, an ninh chính
trị được bảo đảm, trật tự an toàn xã hội được giữ vững thì khi đó hoạt
động của Thanh tra mới thuận lợi, đỡ vất vả và phát huy được vai trò,
tác dụng thiết thực. Còn khi tình hình chính trị không ổn định, lòng dân
không yên thì vi phạm pháp luật xảy ra nhiều, việc đấu tranh, khiếu kiện
đông người xảy ra liên tục khiến hoạt động Thanh tra hết sức khó khăn,
vất vả và thậm chí hiệu quả không cao. Tiếp đến là hoạt động lãnh đạo
có hiệu quả của Đảng đối với chính quyền và xã hội thông qua các chủ
trương, Nghị quyết, thông qua công tác tư tưởng, công tác tổ chức cán
bộ và công tác kiểm tra; chỉ khi nào nội bộ Đảng bộ đoàn kết, thống nhất
cao trong đó có sự quan tâm và nhận thức đúng đắn về vai trò của thanh
32
tra, tăng cường lãnh đạo công tác thanh tra thì hoạt động của thanh tra
mới được đẩy mạnh phát huy tác dụng thiết thực, trong đó có Thanh tra
quận Đống Đa. Để tập trung lãnh đạo đảm bảo giữ ổn định chính trị, trật
tự an toàn xã hội trên địa bàn quận, Quận ủy Đống Đa phải ban hành
Chương trình hành động về tăng cường lãnh đạo công tác KNTC;
Chương trình hành động thực hiện kết luận hội nghị Trung ương lần thứ
9 - Khóa X về PCTN, lãng phí; đặc biệt Quận ủy Đống Đa thường xuyên
nghe Thanh tra quận Đống Đa báo cáo các vụ việc phức tạp và cho ý
kiện chỉ đạo, giải quyết kịp thời; khi xuất hiện những điểm nóng thì các
lãnh đạo chủ chốt của Quận Ủy, UBND quận Đống Đa đã trực tiếp đối
thoại với dân và giải quyết trực tiếp tại chỗ đảm bảo quyền lợi cho dân
và được nhân dân tin tưởng. Quận ủy Đống Đa đã ban hành Chỉ thị về
tăng cường lãnh đạo các cấp ủy đảng, chính quyền trong tuyên truyền
phổ biến pháp luật cho cán bộ và nhân dân. Hoạt động quản lý nhà nước
có hiệu lực, hiệu quả của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa trong việc thực
hiện bảo đảm pháp chế thông qua các hoạt động tuyên truyền giáo dục
pháp luật cho mọi đối tượng trên địa bàn, thông qua hoạt động kiểm tra,
thanh tra, giám sát và các hoạt động có tính tổ chức trên cơ sở pháp luật
là đảm bảo chính trị cho đổi mới tổ chức, hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa. Ngược lại nếu Uỷ ban nhân dân quận Đống Đa không quan
tâm thực hiện tốt các nội dung trên thì hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa cũng khó khăn, thậm chí không hoàn thành nhiệm vụ được
giao. Hằng năm Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Đống Đa đều ban hành
các văn bản về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Ủy ban
nhân dân quận Đống Đa rất coi trọng việc xem xét phê duyệt kế hoạch
thanh tra hàng năm của Thanh tra quận, đồng thời thường xuyên nghe
33
Thanh tra quận Đống Đa báo cáo việc thực hiện kế hoạch đó và cho ý
kiến chỉ đạo tiếp theo. Hoạt động năng động, tích cực của Mặt trận Tổ
quốc quận Đống Đa trong việc tham gia quản lý nhà nước trong đó có
hoạt động thanh tra, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân là
bảo đảm về mặt chính trị cho hoạt động thanh tra vì theo quy định của
pháp luật, Mặt trận Tổ quốc quận Đống Đa có vị trí vai trò rất quan trọng,
là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân. Mặt trận Tổ quốc quận Đống
Đa phát huy truyền thống đoàn kết toàn dân, tăng cường sự nhất trí về
chính trị và tinh thần trong nhân dân tham gia xây dựng củng cố chính
quyền nhân dân, cùng với chính quyền chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng
của nhân dân, động viên nhân dân thực hiện quyền làm chủ, nghiêm
chỉnh chấp hành pháp luật, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước,
đại biểu dân cử và cán bộ công chức nhà nước. Tuy nhiên, để Mặt trận
Tổ quốc quận Đống Đa hoạt động đảm bảo được vai trò trên thì một mặt
Mặt trận phải hoạt động trong khuôn khố Hiến pháp, pháp luật và mặt
khác Chính quyền quận Đống Đa không được dùng quyền lực nhà nước
để can thiệp vào hoạt động theo Điều lệ của họ. Dân chủ hóa trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống xã hội, sự tham gia đông đảo của nhân dân
trong quận Đống Đa vào các công việc quản lý nhà nước và xã hội, đấu
tranh phòng chống tội phạm, các tệ nạn xã hội là bảo đảm cụ thể về chính
trị cho đối mới tố chức, hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa. Khi dân
chủ được thực hiện, nhân dân sẽ tạo điều kiện giúp đỡ các cơ quan bảo
vệ pháp luật và Thanh tra quận Đống Đa phòng chống các hành vi vi
phạm pháp luật thông qua các tin báo, thông qua tố cáo các hành vi vi
phạm của cán bộ, công chức mà không sợ trù úm,...
- Đảm bảo về tư tưởng: Trước hết đó là hệ tư tưởng, quan điểm của
34
Chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những giá trị tư tưởng
truyền thống và đạo đức của dân tộc, những phong tục tập quán, bản sắc
văn hóa tốt đẹp của quận được khơi dậy và phát huy là những bảo đảm
quan trọng cho việc đối mới tổ chức và hoạt động Thanh tra. Đặc biệt,
khi những bảo đảm đó được quán triệt, học tập, tuyên truyền phổ biến
làm cho nó thấm nhuần trong nhân dân nhất là cán bộ công chức Thanh
tra đã làm cho họ nâng cao tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm từ đó
nâng cao chất lượng hiệu quả hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao
đáp ứng yêu cầu của Đảng, Nhà nước và mong mỏi của nhân dân. Những
bảo đảm về tư tưởng đã tạo điều kiện quan trọng đối với công tác đối
mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra. Tuy nhiên vẫn phải coi trọng
công tác lãnh đạo đấu tranh kiên quyết chống lại và loại bỏ các tư tưởng
phản động, phản khoa học cũng như những phong tục tập quán lạc hậu
vì đó chính là những lực cản không nhỏ đối với sự nghiệp đổi mới, đặc
biệt là đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước nói chung và tổ chức hoạt động
của Thanh tra nói riêng. Trong điều kiện cụ thể ở quận Đống Đa cũng
như cả nước ta hiện nay, cần kiên quyết đấu tranh loại bỏ tư tưởng đa
nguyên, đa đảng, muốn xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt
Nam; chống lại tư tưởng bảo thủ trì trệ muốn quay lại thời kỳ quan liêu
bao cấp của một bộ phận không nhỏ cán bộ Đảng viên; chống lại cách
làm ăn chụp giật bất chấp pháp luật, lối sống thực dụng buông thả của
nhiều cán bộ tha hóa biến chất trong đó phải kể đến một bộ phận nhỏ cán
bộ thanh tra do bị mặt trái của kinh tế thị trường tác động, chi phối;
chống lại tư tưởng cục bộ, bè phái, vây cánh trong công tác tổ chức cán
bộ, chống lại việc “mua quan, bán chức”; chống lại các phong tục tập
quán lạc hậu bảo thủ vẫn còn trong nếp nghĩ và lối sống của một bộ phận
35
nhân dân, cán bộ công chức.
- Đảm bảo về pháp luật: Đó là việc Nhà nước ta đã ban hành Luật
thanh tra, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham những,
Luật Tiếp Công dân…và nhiều văn bản pháp luật về công tác tổ chức và
hoạt động thanh tra. Vì vậy, Quận ủy, Ủy ban nhân dân quận Đống Đa
cần phải lãnh đạo, chỉ đạo ban hành các văn bản về công tác thanh tra,
kiểm tra hàng năm và trong các thời điểm cụ thể. Đây là các bảo đảm rất
quan trọng về mặt pháp luật cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động Thanh
tra quận và các tổ chức trực tiếp bảo vệ pháp luật như: Công an, Tòa án
nhân dân nhằm đấu tranh chống các vi phạm pháp luật, bảo vệ lợi ích hợp
pháp của xã hội, quyền tự do và lợi ích hợp pháp của công dân, ngăn ngừa
vi phạm pháp luật của các đối tượng.
36
Tiểu kết chương 1
Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục
do pháp luật quy định của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra đối với
việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan,
tổ chức, cá nhân. Thanh tra nhà nước bao gồm thanh tra hành chính và
thanh tra chuyên ngành
Hoạt động thanh tra rất quan trọng. Các quy định về hoạt động thanh
tra dựa trên cơ sở kế thừa những quy định còn phù hợp của pháp luật
hiện hành đồng thời bổ sung những nội dung mới nhằm tăng cường tính
linh hoạt, tích cực, chủ động và tính tự chui trách nhiệm trong hoạt
động của các cơ quan thanh tra, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả
công tác thanh tra. Bên cạnh đó việc tiếp tục quy định hoạt động thanh
tra của cơ quan thanh tra nhà nước thông qua hoạt động thanh tra hành
chính và hoạt động thanh tra chuyên ngành. Luật Thanh tra còn giao cho
các cơ quan được giao thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước theo ngành,
lĩnh vực thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.
Nghiên cứu cơ sở lý luận và yêu cầu đổi mới về tổ chức và hoạt động
của Thanh tra, rút ra một số kết luận sau:
Thứ nhất, hoạt động thanh tra là hoạt động kiểm tra xem xét, đánh
giá việc làm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thường được
thực hiện bởi một cơ quan chuyên trách theo một trình tự, thủ tục do
pháp luật quy định (chủ yếu do Luật thanh tra) nhằm kết luận đúng,
sai, đánh giá ưu khuyết điểm, phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa,
xử lý các vi phạm, góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý, tăng cường
pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, các quyền lợi
37
ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thứ hai, Thanh tra luôn thể hiện được vai trò là phương thức thực
hiện chức năng quản lý nhà nước, bảo đảm pháp chế, bảo đảm thực
hiện các quyền và tự do của công dân; cùng với thể hiện rõ vai trò của
mình Thanh tra còn thể hiện vị trí là một cơ quan không thể thiếu
được trong hệ thống cơ quan hành pháp. Hệ thống cơ quan thanh tra
nói chung và Thanh tra quận nói riêng đã hoàn thành tốt chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của mình góp phần xứng đáng vào sự nghiệp
cách mạng của dân tộc.
Thứ ba, mục đích hoạt động thanh tra nhằm phát hiện sơ hở trong
cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước
có thẩm quyền biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý
hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện
đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng
cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của
Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân
Thứ tư, đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra là việc làm thay
đổi cách sắp xếp, bố trí các bộ phận cấu thành Thanh tra nhằm bảo
đảm cho mỗi bộ phận và cả hệ thống tổ chức của Thanh tra phối hợp
với nhau tốt hơn, duy trì và phát huy những hoạt động trong thực hiện
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp, hiệu quả hơn; thay đổi cái
xấu, những hoạt động chưa phù hợp, hiệu quả, khắc phục tình trạng
lạc hậu bằng những phương thức tổ chức và hoạt động hợp pháp, hợp
lý đáp ứng yêu cầu của sự phát triển và đòi hỏi ngày càng cao của
công tác thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước và đổi mới bộ
38
máy Nhà nước. Đổi mới tổ chực và hoạt động của thanh tra cần đảm
bảo về chính trị, tư tưởng, kinh tế và pháp luật.
39
Chương 2
THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA
THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN
NAY
Quận Đống Đa nằm ở phía Tây Nam của Thành phố Hà Nội. Phía
bắc giáp quận Ba Đình, phía đông bắc giáp quận Hoàn Kiếm (ranh giới
là phố Lê Duẩn), phía đông giáp quận Hai Bà Trưng (ranh giới là phố Lê
Duẩn và đường Giải phóng), phía nam giáp quận Thanh Xuân (ranh giới
là đường Trường Chinh và đường Láng), phía tây giáp quận Cầu Giấy
(ranh giới là sông Tô Lịch).
Quận Đống Đa có diện tích khoảng 9,95km2, gồm 21 phường với
dân số trên 400.110 người.
2.1. Quá trình tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống
Đa, Thành phố Hà Nội
2.1.1 Giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2016
Giai đoạn này là giai đoạn Quận Đống Đa bắt đầu một nhiệm kỳ mới,
nhiêm kỳ 2011 – 2016 và đồng thời Luật Thanh tra 2010 bắt đầu có hiệu
lực. Trong giai đoạn này, tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống
Đa được UBND Quận Đống Đa quy định như sau:
Thanh tra quận Đống Đa là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân
dân quận quận Đống Đa. Thanh tra quận quận Đống Đa có tư cách pháp
nhân, có con dấu riêng; chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và
công tác của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa; đồng thời chịu sự hướng
dẫn, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Thanh tra Thành phố Hà
Nội.
Thanh tra quận Đống Đa tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân quận
Đống Đa thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác: thanh tra,
40
giải quyết khiếu nại, tố cáo; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra
hành chính trong phạm vi quản lý Nhà nước, giải quyết khiếu nại, tố cáo
và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật.
*Về tổ chức:
Thanh tra quận Đống Đa gồm có Chánh Thanh tra và không quá 02
Phó Chánh Thanh tra, thanh tra viên. Ngoài ra, Thanh tra quận Đống Đa
có thể sử dụng nhân viên hợp đồng để phục vụ công tác thanh tra.
Chánh Thanh tra là người đứng đầu cơ quan Thanh tra quận chịu
trách nhiệm trước Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận đồng
thời chịu trách nhiệm trước Chánh Thanh tra thành phố về thực hiện các
mặt công tác chuyên môn và trước pháp luật về việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn được giao và toàn bộ hoạt động của Thanh tra; Việc
bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Chánh Thanh tra quận do Chủ tịch Ủy
ban nhân dân quận quyết định theo tiêu chuẩn, nghiệp vụ do Ủy ban nhân
dân Thành phố ban hành và sau khi thống nhất với Chánh Thanh tra
Thành phố;
Phó Chánh Thanh tra là người giúp Chánh Thanh tra quận phụ trách
và theo dõi một số mặt công tác; chịu trách nhiệm trước Chánh Thanh
tra quận và trước pháp luật về nhiệm vụ được phân công. Khi Chánh
Thanh tra vắng mặt một Phó Chánh Thanh tra được Chánh Thanh tra ủy
nhiệm điều hành các hoạt động của Thanh tra; Việc bổ nhiệm, miễn
nhiệm, cách chức Phó Chánh Thanh tra quận do Chủ tịch Ủy ban nhân
dân quận quyết định theo tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ do Ủy ban
nhân dân Thành phố ban hành và theo đề nghị của Chánh Thanh tra quận;
Căn cứ vào khối lượng công việc và tính chất đặc thù, phức tạp của
công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng
tại quận Đống Đa, Ủy ban nhân dân quận Đống Đa bố trí biên chế cho
41
Thanh tra quận Đống Đa, đảm bảo đủ lực lượng để đáp ứng yêu cầu và
hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Số lượng biên chế của Thanh tra quận Đống Đa do Ủy ban nhân dân
quận Đống Đa quyết định trong tổng chỉ tiêu biên chế hành chính được
Ủy ban nhân dân Thành phố giao cho quận Đống Đa hàng năm.
Cụ thể trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2016: Tổng số cán bộ
làm công tác thanh tra là 08 gồm Chánh thanh tra, 02 Phó Chánh thanh
tra và 04 công chức thanh tra và 01 hợp đồng. Về nghiệp vụ thanh tra,
Thanh tra quận có 02 Thanh tra viên chính, 03 Thanh tra viên và 02
chuyên viên Thanh tra.
*Về hoạt động:
Thanh tra quận Đống Đa trình Ủy ban nhân dân quận Đống Đa ban
hành quyết định, chỉ thị về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố
cáo, phòng chống tham nhũng; chương trình, biện pháp tổ chức thực hiện
các nhiệm vụ cải cách hành chính thuộc lĩnh vực quản lý Nhà nước được
giao. Trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận phê duyệt chương trình, kế
hoạch thanh tra hàng năm và các chương trình, kế hoạch khác theo quy
định của pháp luật. Tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật, chương
trình, kế hoạch sau khi được Ủy ban nhân dân quận hoặc Chủ tịch Ủy
ban nhân dân quận phê duyệt. Thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật về lĩnh vực thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng,
chống tham nhũng; hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ công tác thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng cho cán bộ,
công chức thuộc Ủy ban nhân dân 21 phường. Hướng dẫn, kiểm tra, đôn
đốc Chủ tịch Ủy ban nhân dân 21 phường, thủ trưởng cơ quan chuyên
môn thuộc Ủy ban nhân dân quận trong việc thực hiện pháp luật về thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
Thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của Ủy ban
42
nhân dân 21 phường, của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân
quận; Thanh tra vụ việc có liên quan đến trách nhiệm của nhiều Ủy ban
nhân dân phường, nhiều cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân
quận; Thanh tra vụ việc khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận giao;
Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị, quyết
định xử lý về thanh tra của Thanh tra quận và của Chủ tịch Ủy ban nhân
dân quận.
Hướng dẫn Ủy ban nhân dân 21 phường, các cơ quan chuyên môn,
đơn vị thuộc quyền quản lý của Ủy ban nhân dân quận thực hiện việc
tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, giải quyết khiếu nại tố cáo;
Thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân 21
phường, Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc quyền quản lý của
Ủy ban nhân dân quận trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố
cáo; kiến nghị các biện pháp tăng cường công tác giải quyết khiếu nại,
tố cáo thuộc phạm vi quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận; Xác
minh, kết luận và kiến nghị việc giải quyết vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc
thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận khi được giao; Xem xét,
kết luận nội dung tố cáo mà Chủ tịch Ủy ban nhân dân 21 phường và Thủ
trưởng các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân quận đã giải
quyết nhưng có vi phạm pháp luật; trong trường hợp kết luận việc giải
quyết có vi phạm pháp luật thì kiến nghị người đã giải quyết xem xét giải
quyết lại theo quy định; Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các
quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo của Chủ tịch Ủy
ban nhân dân quận.
Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về
phòng, chống tham nhũng của Ủy ban nhân dân 21 phường và các cơ
quan, đơn vị thuộc quyền quản lý của Ủy ban nhân dân quận; Phối hợp
với cơ quan kiểm toán nhà nước, cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát nhân
43
dân, Tòa án nhân dân trong việc phát hiện hành vi tham nhũng, xử lý
người có hành vi tham nhũng và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật
về kết luận, quyết định của mình trong quá trình thanh tra vụ việc tham
nhũng; Tiến hành xác minh kê khai tài sản, thu nhập theo quy định của
pháp luật về phòng, chống tham nhũng; Kiểm tra, giám sát nội bộ nhằm
ngăn chặn hành vi tham nhũng trong hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu
nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thanh tra, giải quyết khiếu nại,
tố cáo và phòng, chống tham nhũng được thực hiện quyền hạn của Thanh
tra quận theo quy định của pháp luật; được yêu cầu cơ quan, đơn vị có
liên quan cử cán bộ, công chức tham gia các Đoàn thanh tra, giải quyết
khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng. Kiến nghị với cơ quan nhà
nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, đình chỉ hoặc hủy bỏ những quy
định trái pháp luật phát hiện qua công tác thanh tra.
Tổ chức ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ; xây dựng hệ thống
thông tin, lưu trữ phục vụ công tác quản lý nhà nước và chuyên môn,
nghiệp vụ của Thanh tra quận. Tổng hợp, thông tin, báo cáo kết quả công
tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng theo
quy định của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa và Thanh tra Thành phố
Hà Nội.
Quản lý tổ chức bộ máy, biên chế, thực hiện chế độ, chính sách, chế
độ đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật, đào tạo và bồi dưỡng về chuyên môn,
nghiệp vụ đối với cán bộ, công chức thuộc phạm vi quản lý của Thanh
tra quận theo quy định của pháp luật và theo phân cấp của Ủy ban nhân
dân quận Đống Đa. Quản lý tài chính, tài sản được giao theo quy định
của pháp luật và phân cấp của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa. Thực
hiện nhiệm vụ khác do Ủy ban nhân dân quận Đống Đa giao và theo quy
định của pháp luật.
44
Chánh Thanh tra quận phụ trách, điều hành các hoạt động của Thanh
tra và phụ trách những công tác trọng tâm. Các Phó Chánh Thanh tra phụ
trách những lĩnh vực công tác được Chánh Thanh tra phân công, trực tiếp
giải quyết các công việc phát sinh.
Khi giải quyết công việc thuộc lĩnh vực mình phụ trách có liên quan
đến nội dung chuyên môn của Phó Chánh Thanh tra khác, Phó Chánh
Thanh tra chủ động bàn bạc thống nhất hướng giải quyết, chỉ trình Chánh
Thanh tra quyết định các vấn đề chưa nhất trí với các Phó Chánh Thanh
tra khác hoặc những vấn đề mới phát sinh mà chưa có chủ trương, kế
hoạch và biện pháp giải quyết.
Trong trường hợp Chánh Thanh tra trực tiếp yêu cầu Thanh tra viên
hoặc chuyên viên giải quyết công việc thuộc phạm vi thẩm quyền của
Phó Chánh Thanh tra, yêu cầu đó được thực hiện nhưng Thanh tra viên
hoặc chuyên viên đó phải báo cáo cho Phó Chánh Thanh tra trực tiếp phụ
trách biết.
2.1.2 Giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021
Đây giai đoạn Quận Đống Đa bước sang khoá XIX, nhiệm kỳ 2016
– 2021. Cũng là khoảng thời gian Nhà nước ta ban hành các văn bản liên
quan đến tổ chức và hoạt động Thanh tra. Trong giai đoạn này, tổ chức
và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa được UBND Quận Đống Đa
quy định như sau:
Thanh tra quận Đống Đa là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân
dân quận Đống Đa. Thanh tra quận Đống Đa có tư cách pháp nhân, có
con dấu riêng; chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác
của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa mà trực tiếp là Chủ tịch Ủy ban nhân
dân quận Đống Đa; đồng thời chịu sự chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về
nghiệp vụ của Thanh tra Thành phố Hà Nội.
45
Thanh tra quận Đống Đa tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân quận
Đống Đa thực hiện chức năng quản lý nhà nước về: Công tác thanh tra,
giải quyết khiếu nại, tố cáo trong phạm vi quản lý nhà nước của Ủy ban
nhân dân quận Đống Đa; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo
và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật.
*Về tổ chức: Trong giai đoạn này tổ chức bộ máy vẫn giống như
nhiệm kỳ trước. Gồm có Chánh Thanh tra, không quá 02 Phó Chánh và
Thanh tra viên, 01 nhân viên hợp đồng phục vụ công tác thanh tra. Nhưng
quy định chi tiết hơn về quyền của Chánh Thanh tra
Cụ thể trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021: Tổng số cán bộ
làm công tác thanh tra là 10 gồm Chánh thanh tra, 02 Phó Chánh thanh
tra và 06 công chức thanh tra và 01 hợp đồng. Về nghiệp vụ thanh tra,
Thanh tra quận có 03 Thanh tra viên chính, 04 Thanh tra viên và 02
chuyên viên Thanh tra.
*Về hoạt động: Tiếp tục duy trì các quy định từ nhiệm kỳ trước, sang
tới nhiệm kỳ mới UBND Quận Đống Đa đã tăng cường hoạt động phối
hợp giữa cơ quan Thanh tra quận Đống Đa với Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc
Quận Đống Đa về hướng dẫn nghiệp vụ công tác cho các Ban Thanh tra
nhân dân 21 phường; Phối hợp giữa cơ quan Thanh tra quận Đống Đa
với Ban Tiếp công dân Quận Đống Đa hướng dẫn Ủy ban nhân dân 21
phường, các cơ quan chuyên môn, đơn vị thuộc quyền quản lý của Ủy
ban nhân dân Quận Đống Đa thực hiện việc tiếp công dân, xử lý đơn.
Hướng dẫn Ủy ban nhân dân 21 phường, các cơ quan chuyên môn, đơn
vị thuộc quyền quản lý của Ủy ban nhân dân Quận Đống Đa nghiệp vụ
giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Chánh Thanh tra quận Đống Đa phụ trách, điều hành các hoạt động
của Thanh tra và phụ trách những công tác trọng tâm. Các Phó Chánh
46
Thanh tra phụ trách những lĩnh vực công tác được Chánh Thanh tra phân
công, trực tiếp giải quyết các công việc phát sinh, báo cáo Chánh Thanh
tra quận Đống Đa thông qua họp giao ban hoặc đột xuất khi cần thiết.
Khi giải quyết công việc thuộc lĩnh vực mình phụ trách có liên quan
đến nội dung chuyên môn của Phó Chánh Thanh tra khác, Phó Chánh
Thanh tra chủ động bàn bạc thống nhất hướng giải quyết, chỉ trình Chánh
Thanh tra quyết định các vấn đề chưa nhất trí với các Phó Chánh Thanh
tra khác hoặc những vấn đề mới phát sinh mà chưa có chủ trương; kế
hoạch và biện pháp giải quyết.
Trong trường hợp Chánh Thanh tra trực tiếp yêu cầu Thanh tra viên
hoặc chuyên viên giải quyết công việc thuộc phạm vi thẩm quyền của
Phó Chánh Thanh tra, yêu cầu đó được thực hiện nhưng Thanh tra viên
hoặc chuyên viên đó phải báo cáo cho Phó Chánh Thanh tra trực tiếp phụ
trách biết.
2.1.3. Giai đoạn từ năm 2021 đến tháng 6 năm 2023
Giai đoạn Quận Đống Đa bước sang khoá XX, nhiệm kỳ 2021 –
2026. Trong giai đoạn này, tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa được UBND Quận Đống Đa quy định như sau:
*Về tổ chức: Trong giai đoạn này tổ chức bộ máy vẫn giống như
nhiệm kỳ trước nhưng sô lượng cán bộ thay đổi. Gồm có Chánh Thanh
tra, không quá 02 Phó Chánh và Thanh tra viên, 01 nhân viên hợp đồng
phục vụ công tác thanh tra. Cụ thể: Tổng số cán bộ làm công tác thanh
tra là 11 gồm Chánh thanh tra, 02 Phó Chánh thanh tra và 07 công chức
thanh tra và 01 hợp đồng. Về nghiệp vụ thanh tra, Thanh tra quận có 03
Thanh tra viên chính, 05 Thanh tra viên và 02 chuyên viên Thanh tra.
47
*Về hoạt động: Cơ bản vẫn giống với nhiệm kỳ trước. Theo quy chế
làm việc của Thanh tra quận Đống Đa thì nhiệm vụ, quyền hạn của từng
công chức, thanh tra viên như sau:
Đối với Chánh thanh tra quận: phụ trách chung, chịu trách nhiệm
trước Quận ủy, HĐND, UBND quận và Thanh tra Thành phố Hà Nội về
hoạt động của cơ quan Thanh tra quận và kết quả công tác Thanh tra trên
địa bàn. Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật
Thanh tra năm 2010 và Quy chế làm việc của Ủy ban nhân dân quận
Đống Đa. Đối với 02 Phó chánh thanh tra, một đồng chí được giao
thường trực tiếp công dân và giải quyết KNTC; phụ trách báo cáo công
tác tiếp dân và giải quyết KNTC; đôn đốc, kiểm tra việc giải quyết đơn
thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh của công dân. Tham gia các
đoàn thanh tra, kiểm tra, giám sát của Quận ủy, HĐND, UBND quận.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo, tham gia hoặc làm trưởng đoàn thanh tra
hành chính. Phó chánh thanh tra thứ hai phụ trách việc xây dựng kế hoạch
công tác năm, kế hoạch thanh tra, kế hoạch PCTN. Trực tiếp phụ trách
đôn đốc thực hiện các kết luận, quyết định có hiệu lực pháp luật; theo dõi,
tham mưu công tác tổng hợp PCTN; tham gia giải quyết đơn thư khiếu
nại, tố cáo. Tham gia các đoàn thanh tra, kiểm tra, giám sát của Quận ủy,
HĐND, UBND quận hoặc trưởng đoàn thanh tra hành chính. 03 Thanh
tra viên được giao nhiệm vụ chủ yếu tham mưu giải quyết khiếu nại, tố
cáo và xác minh, kết luận các vụ việc khiếu nại, tố cáo của công dân; 01
Thanh tra viên được giao nhiệm vụ chính tham mưu cho Chánh thanh tra
trong lĩnh vực tài chính, tài sản của cơ quan; trực tiếp làm kế toán cơ
quan. Phụ trách tham mưu thanh tra lĩnh vực kinh tế, tài chính, tài sản
kiêm nhiệm Tổ trưởng công đoàn cơ quan Thanh tra; 01 đồng chí chuyên
viên Phụ trách công tác văn phòng; mở sổ theo dõi tổng hợp, phân loại,
48
xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, đề nghị, phản ánh. Chịu trách
nhiệm tham mưu xây dựng báo cáo kết quả công tác tháng, quý, năm;
các báo cáo chuyên đề. Trực tiếp tiếp công dân thường xuyên, đột xuất
vào thứ ba hàng tuần tại trụ sở tiếp công dân quận; 02 đồng chí chuyên
viên được giao phụ trách theo dõi việc thực hiện các kết luận, quyết định
có hiệu lực pháp luật. Tham mưu xây dựng kế hoạch đôn đốc hàng năm
và báo cáo liên quan đến thực hiện các quyết định có hiệu lực pháp luật;
PCTN và cải cách tư pháp. 01 nhân sự hợp đồng được giao tham mưu
trong lĩnh vực thanh tra xây dựng cơ bản; tham gia các vụ việc phối hợp
với các ngành trong lĩnh vực giải quyết đơn thư. Ngoài ra, các công chức,
thanh tra viên, nhân sự hợp đồng cơ quan thanh tra đều phải tham gia
giải quyết đơn thư KNTC, phối hợp tham gia các đoàn kiểm tra, thanh
tra, giám sát của Quận ủy, Hội đồng nhân dân, UBND quận; các đoàn
thanh tra hành chính.
2.2 Đánh giá quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh
tra quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội
2.2.1. Kết quả đã đạt được
Từ năm
Từ năm
Từ năm 2021
Giai đoạn
2011 đến
2016 đến
đến tháng 6
năm 2016
năm 2021
năm 2023
Tổng số cán bộ làm công
11
9
8
tác thanh tra
Các vụ việc Khiếu nại, Tố
cáo thuộc thẩm quyền
97
293
312
Quận Đống Đa
Các vụ việc Khiếu nại, Tố
cáo thuộc thẩm quyền
91
281
304
Quận đã được giải quyết
49
Các vụ việc Khiếu nại, Tố
cáo thuộc thẩm quyền
12
8
Quận tồn sang nhiệm kỳ
tiếp theo
Tổng số cuộc Thanh tra
35
43
13
* Đối với tổ chức của thanh tra quận Đống Đa
Bảng 2.1. Bảng tổng hợp kết quả tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa từ năm 2011 đến tháng 6 năm 2023
Từ bảng tổng hợp kết quả tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa từ năm 2011 đến tháng 6 năm 2023, nhận thấy:
Từ khi Luật Thanh tra 2010 bắt đầu có hiệu lực cũng chính là giai
đoạn từ năm 2011 đến năm 2016, số lượng cán bộ thực hiện công tác
thanh tra có 8 người, trong vòng 5 năm Thanh tra quận Đống Đa đã giải
quyết 281/293 vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền Quận Đống
Đa đạt tỷ lệ 95%. Tổng số cuộc Thanh tra trong 5 năm là 35 cuộc.
Đến giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021, số lượng đơn thư, vụ việc
đã nhiều lên do liên quan đến việc giải phóng mặt bằng đường Trường
Chinh, cộng thêm việc Nhà nước ta đã bổ sung các văn bản liên quan đến
công tác Thanh tra và để phấn đấu tăng tỷ lệ giải quyết vụ việc khiếu nại,
tố cáo, tăng số cuộc thanh tra cao hơn so với nhiệm kỳ trước. Quận Đống
Đa đã bổ sung thêm 01 cán bộ thực hiện công tác thanh tra, kết quả mang
lại là sau 5 năm Thanh tra quận Đống Đa đã giải quyết 304/312 vụ việc
khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền Quận Đống Đa đạt tỷ lệ 97% và 43
cuộc Thanh tra đã diễn ra. Tỷ lệ giải quyết vụ việc và tổng số cuộc thanh
tra đã cao hơn so với giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2016.
Và hiện nay, với giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2026, quận Đống
Đa tiếp tục phấn đấu tăng tỷ lệ giải quyết khiếu nại, tố cáo và số cuộc
thanh tra. Quận Đống Đa đã bổ sung thêm 02 cán bộ thực hiện công tác
50
thanh tra, điều này khiến cho dù mới trải qua nửa nhiệm kỳ, tỷ lệ giải
quyết các vụ việc, tổng số cuộc thanh tra đã đạt được khá cao. Cho thấy
kết quả công tác của Thanh tra quận Đống Đa đang có hiệu quả. Cán bộ
thực hiện công tác thanh tra đã rất nỗ lực để giải quyết các vụ việc dù
gặp nhiều khó khăn trong sự phối hợp với các phòng ban có liên quan
hay trong việc vận động người dân chấp hành đúng quyết định kết luận
thanh tra.
* Đối với tổ chức Thanh tra quận Đống Đa
Qua từng giai đoạn, Quy chế cơ quan Thanh tra Đống Đa cũng quy
định rõ nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể đối với lãnh đạo cơ quan thanh tra
trong quá trình lãnh đạo, điều hành hoạt động cơ quan. Thanh tra quận
Đống Đa đã thường xuyên quan tâm đến công tác củng cố tổ chức bộ
máy thanh tra, xây dựng đội ngũ công chức thanh tra có trình độ năng
lực, xây dựng lập trường tư tưởng chính trị cho công chức, thanh tra viên,
đảng viên; thường xuyên quan tâm đến công tác bồi dưỡng, nâng cao
trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ cho công chức, chuyên
viên; công chức trong cơ quan đều thực hiện tốt nội dung kỷ luật của
ngành; triển khai sâu rộng tới toàn thể cán bộ Đảng viên Chỉ thị số
345/CT-TTCP ngày 23/02/2012 của Tổng Thanh tra Chính phủ về đẩy
mạnh học tập và làm theo tấm đạo đức Hồ Chí Minh trong ngành Thanh
tra. Công tác đào tạo, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cũng được tập thể
lãnh đạo cơ quan Thanh tra quan tâm. Việc đào tạo bồi dưỡng được tập
trung vào nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, những kiến thức bổ
sung đảm bảo cho công chức có đủ điều kiện, tiêu chuẩn cần thiết để bổ
nhiệm vào ngạch Thanh tra viên. Qua đó đã giúp đội ngũ công chức
Thanh tra quận được củng cố tăng cường theo chiều sâu về chuyên môn,
đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
* Đối với hoạt động Thanh tra quận Đống Đa
51
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên cùng với sự chủ động, tích cực
của lãnh đạo và đội ngũ cán bộ Thanh tra quận Đống Đa, trong những
năm qua, Thanh tra quận Đống Đa đã hoàn thành tốt công tác trên tất cả
các lĩnh vực: quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp dân, giải quyết
khiếu nại, tố cáo; thực hiện quyền thanh tra trực tiếp về kinh tế xã hội và
phòng chống tham nhũng, do vậy đã phục vụ có hiệu quả cho quá trình
phát triển kinh tế xã hội địa phương.
Về thực hiện chức năng quản lý nhà nước về thanh tra: Trong những
năm qua, Thanh tra quận Đống Đa đã có cố gắng chủ động chỉ đạo,
hướng dẫn công tác tổ chức, nghiệp vụ, tuyên truyền giáo dục pháp luật
về thanh tra trách nhiệm của Chủ tịch UBND phường, các ban ngành
thuộc quản lý của UBND quận Đống Đa trong việc thực hiện các quy
định của pháp luật về công tác thanh tra; Tiếp công dân, giải quyết khiếu
nại tố cáo. Nhờ tăng cường công tác quản lý nhà nước về thanh tra nên
nhận thức và trách nhiệm về công tác thanh tra đã được nâng lên một
bước; chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra từng bước được
củng cố, góp phần quan trọng vào việc đáp ứng yêu cầu quản lý nhà
nước, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của quận Đống Đa.
Về công tác thanh tra, đấu tranh phòng chống tham nhũng: Công tác
thanh tra đấu tranh phòng chống tham nhũng của Thanh tra quận Đống
Đa từng bước đã được thực hiện đạt kết quả. Trước hết, Thanh tra quận
Đống Đa đã chủ động tham mưu cho Quận ủy, UBND quận Đống Đa các
biện pháp để tăng cường công tác phòng chống tham nhũng như: xây
dựng kế hoạch tuyên truyền, phổ biến Luật phòng chống tham nhũng; kế
hoạch thanh tra thực hiện Luật phòng chống tham nhũng; tiến hành kiểm
tra việc kê khai tài sản, thu nhập và thực hiện công tác luân chuyển bố
trí cán bộ do Quận ủy, UBND quận Đống Đa quản lí; xây dựng và triển
khai thực hiện Chiến lược Quốc gia về phòng chống tham nhũng. Qua
52
công tác kiểm tra và thanh tra về phòng chống tham nhũng đã kịp thời
chấn chỉnh các thiếu sót, tồn tại cũng như nâng cao nhận thức, tinh thần
trách nhiệm của thủ trưởng các cơ quan trong công tác phòng chống tham
nhũng, đặc biệt xử lí thỏa đáng các trường hợp vi phạm, củng cố lòng tin
trong cán bộ và nhân dân.
Về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo: Công tác tiếp dân
đã được Thanh tra quận Đống Đa tổ chức chu đáo để không chỉ tiếp nhận
những phản ảnh, khiếu nại, tố cáo của công dân mà thông qua công tác
tiếp công dân, Thanh tra quận Đống Đa còn kết hợp, tuyên truyền giải
thích cho công dân về đường lối chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, giúp cho công dân hiểu chính sách pháp luật để bảo vệ quyền, lợi
ích hợp pháp của mình và thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của người
khiếu nại, tố cáo. Công tác giải quyết đơn được Thanh tra quận Đống Đa
thực hiện nghiêm túc theo đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền pháp luật
quy định, không đùn đẩy trách nhiệm hoặc sách nhiễu công dân. Thanh
tra quận Đống Đa trực tiếp thẩm tra, xác minh các đơn khiếu nại, đơn tố
cáo thuộc thẩm quyền của UBND quận và do UBND quận giao. Việc
thẩm tra, xác minh và tham mưu giải quyết của Thanh tra quận Đống Đa
thông qua các kết luận và kiến nghị việc giải quyết đế UBND quận Đống
Đa ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại và quyết định xử lý tố cáo
nhìn chung thận trọng, khách quan và đảm bảo đúng trình tự thủ tục và
quy trình pháp luật quy định, được những người có đơn cho rằng thấu
tình đạt lý và được nhân dân đồng tình ủng hộ. Thanh tra quận Đống Đa
cũng đã xem xét, kết luận nội dung tố cáo mà Chủ tịch UBND phường
đã giải quyết nhưng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, kiến nghị với Chủ
tịch UBND phường những nội dung đã giải quyết xem xét lại theo quy
định của pháp luật. Những kiến nghị của Thanh tra quận đều được thực
hiện, thể hiện vai trò của Thanh tra quận trong quản lý nhà nước và uy
53
tín của Thanh tra quận được khẳng định.
Thanh tra quận Đống Đa còn thực hiện việc theo dõi, kiểm tra, đôn
đốc việc thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại và quyết định xử
lí tố cáo thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND quận Đống Đa. Thanh
tra quận Đống Đa cũng đã xem xét, kết luận nội dung tố cáo mà Chủ tịch
UBND phường đã giải quyết nhưng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, kiến
nghị với Chủ tịch UBND phường những nội dung đã giải quyết xem xét
lại theo quy định của pháp luật. Kết quả giải quyết đơn đã khôi phục
quyền và lợi ích hợp pháp cho dân.
2.2.2. Nguyên nhân, hạn chế
* Hạn chế
Bên cạnh những thành tích, kết quả đổi mới trong tổ chức và hoạt
động đã đạt được, qua thực tiễn tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận
- Về cơ cấu tổ chức
Đống Đa còn bộc lộ những hạn chế, bất cập chủ yếu sau đây:
Cán bộ thực hiện công tác thanh tra không đảm bảo về số lượng
người dẫn đến tình trạng tiến độ giải quyết các vụ việc bị chậm, các cuộc
thanh tra ít do một người phải đảm nhiệm nhiều việc ngoài về nghiệp vụ
thanh tra còn phải kiêm làm thêm văn thư, thủ quỹ… Kiêm nhiệm nhiều
công việc mà mức lương không đổi khiến cho cán bộ thực hiện công tác
thanh tra dễ chán nản và có định hướng luân chuyển sang vị trí việc làm
khác ngoài thanh tra. Ngoài ra, công tác đào đạo, quy hoạch, sắp xếp đội
ngũ lãnh đạo Thanh tra quận Đống Đa còn chưa hợp lý như: Chánh
Thanh tra, Thanh tra viên gần như được điều động từ nơi khác đến mà
không qua quá trình bồi dưỡng phát triển trong ngành, vì vậy không động
viên khuyến khích cán bộ công chức trong ngành phấn đấu, không đảm
bảo tính liên tục và phát huy yếu tố kế thừa và kinh nghiệm trong hoạt
54
động quản lý, thanh tra. Mặc dù đội ngũ cán bộ công chức Thanh tra
quận Đống Đa tốt nghiệp đại học có tỷ lệ cao nhưng trình độ lý luận
chính trị phần lớn là trung cấp; trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học
còn nhiều hạn chế; hầu hết cán bộ công chức mới chỉ có kiến thức nhất
định ở một lĩnh vực mà chưa được đào tạo để có trình độ tổng hợp, chưa
được quan tâm bồi dưỡng nâng cao thường xuyên về chính trị, tư tưởng,
kiến thức quản lý nhà nước, quản lý kinh tế nên khi gặp những vụ việc
phức tạp nhiều Thanh tra viên thường tỏ ra lúng túng, thiếu chủ động, từ
đó ảnh hưởng tới hiệu quả thanh tra trong thời gian qua. Một số cán bộ,
thanh tra viên bản lĩnh chưa cao, còn ngại va chạm, thậm chí nể nang khi
thanh tra. Do vậy, có những cuộc thanh tra đạt hiệu quả không cao, làm
ảnh hưởng tới vị trí, vai trò của thanh tra cũng như uy tín của Thanh tra
- Về hoạt động thanh tra
quận Đống Đa.
Việc lập kế hoạch thanh tra chỉ căn cứ vào sự chỉ đạo của Thanh tra
Thành phố Hà Nội, Quận ủy Đống Đa, UBND quận Đống Đa là chủ yếu,
còn việc chủ động đề xuất, tham mưu của Thanh tra quận Đống Đa đảm
bảo sát thực tiễn tại quận Đống Đa còn hạn chế. Do đó, có những cơ
quan đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp của UBND quận Đống
Đa có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng thông qua các phương tiện
thông tin đại chúng, đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân được phát
hiện và xử lý trong khi Thanh tra quận Đống Đa không phát hiện và tổ
chức thanh tra dẫn tới vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Đối với các cuộc thanh tra cần sự phối hợp của nhiều phòng, ban thì
các thành viên được trưng tập thường không tập trung thực hiện tốt các
nhiệm vụ do trưởng đoàn phân công vì bị chi phối bởi hoạt động riêng
của phòng; khiến cho kết luận thanh tra chưa được đánh giá triệt để, đúng
55
bản chất, thực tế hoạt động của đối tượng thanh tra.
Một số cuộc thanh tra còn chưa đảm bảo thời gian theo quy định,
hàng năm vẫn các cuộc thanh tra bị quá thời hạn do chất lượng chưa sâu,
chưa đạt mục đích. Khiến cho công dân tiếp tục khiếu kiện, tiếp tố lên
các cấp trên.
Cơ sở vật chất tại Thanh tra quận Đống Đa còn hạn chế như: máy
tính đã cũ, phần mềm máy tính còn thấp; máy photo đã từ lâu, thường
xuyên hỏng, trục trặc; máy in chưa cấp đủ cho số lượng cán bộ thực hiện
công tác thanh tra.
* Nguyên nhân
Thứ nhất, do quy định của luật Thanh tra và các văn bản hướng dẫn
thi hành thì biên chế công chức của Thanh tra quận được giao trên cơ sở
vị trí việc làm, gắn với chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động và nằm
trong tổng biên chế công chức của quận được cấp có thẩm quyền giao.
Nhưng không nêu là có bao nhiêu biên chế cụ thể, nhất là những quận ở
các thành phố đặc thù như Hà Nội. Như vậy, biên chế của Thanh tra quận
Đống Đa là do Chủ tịch UBND quận Đống Đa quyết định nhân sự đang
mang nặng tính cảm tính của Chủ tịch UBND quận Đống Đa, trong khi
thực trạng thanh tra quận Đống Đa là số lượng biên chế ít và số lượng
công việc lớn. Đây là một cản trở rất lớn cho hoạt động thanh tra.
Thứ hai, sự phối hợp giữa cơ quan Thanh tra quận Đống Đa với các
phòng ban, ngành thuộc quận Đống Đa chưa được lãnh đạo quận Đống
Đa chỉ đạo sát sao, chưa quy định cụ thể về quy trình phối hợp giữa cơ
quan Thanh tra quận Đống Đa với các phòng, ban thuộc quận Đống Đa.
Thứ ba, việc xây dựng kế hoạch thanh tra còn bị động, chưa phát huy
vai trò chủ động xác định đối tượng thanh tra của cơ quan Thanh tra
quận. Do còn phải có sự phê duyệt của Chủ tịch UBND quận Đống Đa
nên đa phần các đối tượng thanh tra trong kế hoạch thanh tra đều có sự
56
định hướng của lãnh đạo UBND quận Đống Đa.
Thứ tư, năng lực của cán bộ làm công tác thanh tra còn hạn chế, thiếu
kinh nghiệm thực tiễn. Chủ yếu từ ngành khác chuyển sang nên chưa
được đào tạo bồi dưỡng chuyên sâu về nghiệp vụ thanh tra.
Thứ năm, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác thanh tra còn
lỗi thời, không đáp ứng được việc soạn thảo văn bản, tra cứu thông tin,
in ấn photo tài liệu.
Thứ sáu, việc thực hiện Kết luận thanh tra của một số người dân còn
thấp do mang trong mình tư duy bảo thủ, không chấp hành theo quyết
định, tiếp tục khiếu kiện lên các cấp trên với mục đích tranhh giành phần
hơn về mình dù cho Thanh tra quận Đống Đa đã giải quyết theo đúng
luật định.
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình đổi mới tổ chức và hoạt
động của thanh tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội
Định hướng phát triển của quận Đống Đa trong thời gian tới là tập
trung nguồn lực đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư của quận Đống Đa.
Đôn đốc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ thi công, giải
ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đặc biệt dự án trọng điểm. Tăng cường
công tác quản lý đất đai, quản lý trật tự xây dựng; đẩy mạnh công tác giải
phóng mặt bằng và triển khai thực hiện các dự án, tập trung vào các dự
án trọng điểm theo chỉ đạo của Thành phố Hà Nội và các công trình phục
vụ đời sống dân sinh. Tiếp tục triển khai quyết liệt việc ra quân duy trì
trật tự kỷ cương đô thị; tích cực duy trì công tác vệ sinh môi trường, chỉnh
trang các tuyến phố. Triển khai thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 09-
CT/QU ngày 01/9/2021 của Quận ủy Đống Đa về tăng cường lãnh đạo
chỉ đạo trong công tác quản lý trật tự văn minh đô thị, chỉnh trang đồng
bộ các tuyến phố trên địa bàn Quận Đống Đa.
57
Quan tâm phát triển các lĩnh vực văn hóa - xã hội. Chăm lo nâng cao
đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân, giải quyết những vấn đề bức
thiết; bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo. Đẩy mạnh cải cách hành chính
theo hướng công khai, minh bạch; tiếp tục tăng tỷ lệ các dịch vụ công
trực tuyến mức độ 4 đảm bảo thực chất. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền
pháp luật và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân địa bàn quận
Đống Đa.
Tập trung sắp xếp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; tăng
cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, thái độ, trách nhiệm phục vụ Nhân
dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
công chức, viên chức có năng lực, kiến thức đa dang để hoàn thành tốt
nhiệm vụ được giao.
Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng.
Làm tốt công tác định hướng dư luận Nhân dân, nhất là những địa bàn
tiềm ẩn vấn đề phức tạp, nhạy cảm. Chỉ đạo làm tốt công tác tuyên truyền
và tổ chức các hoạt động thiết thực kỷ niệm các sự kiện, các ngày lễ lớn
của Thủ đô và Đất nước Tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết 35-NQ/TW
của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu
tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch trong tình hình
mới.
Với định hướng trên, đã ảnh hướng tới quá trình đổi mới tổ chức
và hoạt động Thanh tra quận Đống Đa.
2.3.1 Yếu tố chính trị - pháp lý
Để cơ quan Thanh tra quận Đống Đa cũng như hoạt động thanh tra
hoạt động hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố chính trị - pháp lý, thể
hiện bằng việc sự quan tâm, sâu sát, sự định hướng lãnh đạo, chỉ đạo của
Quận uỷ Đống Đa, sự điều hành của UBND quận Đống Đa; nếu sự lãnh
58
đạo, điều hành đối với công tác thanh tra tốt, quan tâm, tạo điều kiện cho
công tác này, đảm bảo sự khách quan, độc lập thì hiệu quả của hoạt động
thanh tra sẽ được nâng cao, nếu không sẽ ngược lại. Mặt khác, để tiến
hành hoạt động thanh tra, thanh tra quận phải căn cứ vào những trình tự,
thủ tục do pháp luật quy định, đồng thời căn cứ vào yêu cầu công tác
quản lý, các quy định pháp luật khác để đưa ra những kiến nghị hoặc xử
lý các hành vi vi phạm, do vậy đòi hỏi các quy định pháp luật về thanh
tra phải có sự phù hợp, chặt chẽ và đầy đủ. Trên thực tế, chúng ta thấy
rằng, hệ thống các quy định pháp luật về thanh tra thời gian gần đây ngày
càng được đổi mới nhằm đáp ứng yêu cầu công tác quản lý, song cũng
chính là nhằm bảo đảm tính đặc thù của công tác thanh tra. Ngoài tác
động từ các quy định pháp luật về thanh tra (các quy định liên quan tới
thẩm quyền, trình tự thủ tục tiến hành hoạt động thanh tra) thì các quy
định pháp luật về nội dung (pháp luật về tài chính, giáo dục, đất đai...)
cũng có ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động thanh tra. Điều này được minh
chứng qua một số trường hợp khi xử lý kiến nghị của cơ quan thanh tra
đã gặp phải vướng mắc do pháp luật chưa có những chế tài cụ thể, chưa
quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình
quản lý. Như vậy, cơ sở chính trị - pháp lý cho hoạt động thanh tra hay
những quy định pháp luật về thanh tra nói riêng và pháp luật nói chung
đóng vai trò quan trọng và là yếu tố tác động trực tiếp, có ảnh hướng lớn
tới chất lượng, hiệu quả hoạt động thanh tra quận Đống Đa.
2.3.2 Yếu tố về tổ chức - cán bộ
Thực tế cho thấy, Thanh tra có vị trí, vai trò rất lớn trong quản lý nhà
nước, tuy nhiên để thực hiện được điều này thì công tác tổ chức - cán bộ
phải được làm tốt. Một bộ máy thanh tra tổ chức hợp lý, tinh gọn có sự
59
phân công quyền hạn và trách nhiệm rõ ràng, cụ thể; quy định sự phối
hợp nhịp nhàng sẽ là điều kiện đảm bảo cho việc thực hiện tốt hoạt động
thanh tra và ngược lại, nếu tổ chức thanh tra thiết kế không hợp lý, thiếu
tính liên kết, không rõ về vai trò vị trí, không thể hiện tính minh bạch về
nhiệm vụ quyền hạn, khi đó nó sẽ là rào cản cho sự linh hoạt và tính trách
nhiệm trong hoạt động thanh tra. Điều này đòi hỏi việc tổ chức hoạt động
của Thanh tra quận Đống Đa phải bám sát luật Thanh tra, phải xác định
được đúng số lượng, chỉ tiêu biên chế trong mỗi cấp, mỗi cơ quan thanh
tra tuỳ thuộc vào yêu cầu, tình hình thực tế của đơn vị. Sinh thời Chủ tịch
Hồ Chí Minh từng dạy: Cán bộ là gốc của công việc. cán bộ nào, phong
trào ấy. Đối với ngành thanh tra, Người cũng căn dặn: “Cán bộ thanh tra
như cái gương cho người ta soi mặt, gương mờ thì không soi được”. Điều
này thể hiện, là người cán bộ Thanh tra phải không ngừng tu dưỡng, rèn
luyện để trở thành cán bộ tốt, góp phần nâng cao vị thế, vai trò của ngành
thanh tra. Vì vậy, Thanh tra quận Đống Đa cần có một đội ngũ cán bộ,
công chức, thanh tra viên có trình độ, năng lực, trách nhiệm, đạo đức tốt
và có kinh nghiệm thực tiễn. Khi công tác cán bộ không được làm tốt, bố
trí không đủ biên chế, nhiều lao động hợp đồng, công chức thanh tra là
những người không am hiểu pháp luật hoặc lĩnh vực phụ trách sẽ khiến
cho hoạt động thanh tra gặp rất nhiều khó khăn, hiệu quả thấp.
2.3.3 Yếu tố về kinh tế - cơ sở vật chất
Tại quận Đống Đa, muốn công tác thanh tra được hoạt động đạt hiệu
quả chất lượng hơn thì yếu tố kinh tế - cơ sở vật chất có tác động rất lớn.
Khi cơ sở vật chất không theo kịp sự phát triển của xã hội thì không thể
có hoạt động thanh tra đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của công tác quản
lý và của xã hội. Yếu tố kinh tế, cơ sở vật chất cho hoạt động thanh tra
bao gồm từ trụ sở làm việc, tài sản, trang thiết bị làm việc, các vật tư, đồ
dùng phục vụ tác nghiệp trong hoạt động thanh tra, giải quyết đơn thư
60
như: bàn, ghế, máy vi tính, máy in…đây là các trang thiết bị cần thiết
nhằm giúp cán bộ, công chức, thanh tra viên tác nghiệp, hoạt động được
tốt hơn. Trong thực tế, tại Thanh tra quận Đống Đa máy tính được cấp
cho mỗi cán bộ, thanh tra viên đều đã lỗi thời xử lý văn bản chậm, máy
photo đã cũ thường xuyên gặp sự cố như kẹt giấy hỏng máy làm cho việc
in tài liệu gặp khó khăn... Ngoài ra, yếu tố kinh tế còn thể hiện ở chế độ
tiền lương, phụ cấp cho cán bộ, công chức làm công tác thanh tra, nhằm
bảo đảm cho cuộc sống của cán bộ, công chức và gia đình của người làm
công tác thanh tra được ở mức trung bình khá của xã hội trở lên, giúp cán
bộ thanh tra yên tâm công tác, hạn chế tiêu cực trong quá trình hoạt động.
Ngoài ra, công tác khen thưởng, động viên cũng có ý nghĩa lớn nhằm
giúp cho cán bộ trong ngành nói chung và thanh tra quận nói riêng thêm
yêu, gắn bó và hăng say, trách nhiệm khi làm việc.
2.3.4 Yếu tố văn hoá – xã hội
Thực tiễn cho thấy, các yếu tố về tổ chức dân cư, truyền thống, thói
quen, phong tục tập quán, tín ngưỡng tôn giáo… đã ảnh hưởng lớn đến
quá trình thực hiện pháp luật của cán bộ, công chức và người dân, đây là
yếu tố trực tiếp tác động đến hoạt động của các cơ quan thanh tra đặc biệt
là cơ quan thanh tra quận là cấp gần cơ sở, chịu tác động của văn hoá, tập
quán, thói quen của nhân dân địa phương. Về tổ chức dân cư đã hình
thành và tồn tại từ rất lâu đời trên cơ sở sự liên kết rất chặt chẽ của quan
hệ huyết thống, họ hàng từ đó hình thành những thói quen chưa mang tính
ý thức xã hội cao như sống dựa nhiều vào quy phạm đạo đức, phong tục,
tập tục, quy ước của dòng họ, địa phương… những thói quen này làm
cản trở việc tuân thủ pháp luật của cán bộ, công chức và người dân, làm
hạn chế hoạt động của thanh tra viên và cán bộ cơ quan thanh tra khi
thực thi nhiệm vụ. Về lối sống, yếu tố tâm lý của người dân Việt Nam
thường bảo thủ, cách tư duy thường mang tính manh mún, cắt xẻ, chắp
61
vá, thiếu tính năng động, thói quen bắt chước… đã tạo thành tư duy và
hành động, cách thức của cán bộ, công chức, của người dân là thường
làm việc xuất phát từ lợi ích cá nhân, dễ nảy sinh hành hành động tuỳ
tiện, vi phạm pháp luật do vậy đã khiến cho hoạt động thanh tra, giải
quyết đơn thư thêm phức tạp. Đối với quận Đống Đa, vẫn tồn tại một số
người dân sinh sống tại nơi đây vẫn sống theo phong tục cũ từ đời trước
truyền lại nên mang trong mình tư duy bảo thủ, cố chấp. Đặc biệt, trong
vấn đề liên quan đến tranh chấp đất đai. Tư duy ấy, khiến cho người dân
cố tình không chấp hành kết luận thanh tra, tiếp tục khiếu kiện lên các
cấp để giành phần hơn về mình dù cho Thanh tra quận đã giải quyết theo
đúng pháp luật hiện hành khiến cho công tác thanh tra gặp nhiều trở ngại.
Ngoài ra, còn hiện tượng một số người dân từ nơi khác chuyển đến sinh
sống tại quận Đống Đa vẫn sống theo thói quen ở nơi ở cũ, không hoà
nhập với cuộc sống nơi đây dẫn đến những vụ tố cáo không đáng có giữa
người mới đến và người cũ.
62
Tiểu kết chương 2
Qua nghiên cứu thực trạng đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh
tra quận Đống Đa từ năm 2011 đến nay, nhận thấy tỷ lệ giải quyết đơn
thư của cơ quan Thanh tra quận Đống Đa đều đạt từ 95% trở lên, các
cuộc thanh tra được tổ chức nhiều hơn, các biện pháp phòng chống tham
nhũng được triển khai đồng bộ, đúng quy định, trên địa bàn quận Đống
Đa không xảy ra vụ án tham nhũng nào nghiệm trọng, cho thấy sự quyết
tâm phấn đấu của Thanh tra quận Đống Đa trong công tác thanh tra.
Thanh tra quận Đống Đa đã thường xuyên quan tâm đến công tác
củng cố tổ chức bộ máy thanh tra, xây dựng đội ngũ công chức thanh tra
có trình độ năng lực. Hoàn thành tốt công tác trên tất cả các lĩnh vực:
quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố
cáo; thực hiện quyền thanh tra trực tiếp về kinh tế xã hội và phòng chống
tham nhũng, do vậy đã phục vụ có hiệu quả cho quá trình phát triển kinh
tế xã hội địa phương.
Song bên cạnh đó, đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa vẫn còn những hạn chế nhất định do quy định của luật Thanh
tra và các văn bản hướng dẫn thi hành về biên chế công chức của Thanh
tra quận; Sự phối hợp giữa cơ quan Thanh tra quận Đống Đa với các
phòng ban, ngành thuộc quận Đống Đa; Việc chủ động xây dựng kế
hoạch thanh tra của cơ quan Thanh tra quận Đống Đa; Năng lực của cán
bộ làm công tác thanh tra còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm thực tiễn và cơ
sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác thanh tra; Ý thức chấp hành
Kết luận thanh tra ở một số người dân; cơ sở vật chất đã xuống cấp.
Từ những nguyên nhân, hạn chế trên và thực tế hiện nay Luật Thanh
tra 2022 đã được ban hành, có hiệu lực từ ngày 01/7/2023, trong thời
63
gian tới Thanh tra quận Đống Đa cần có sự đổi mới để nâng cao tổ chức,
hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa sao cho phù hợp với pháp luật,
thực tế.
64
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI
3.1 Quan điểm tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh
tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội
3.1.1 Quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các quan
điểm của Đảng, Nhà nước về công tác thanh tra
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới công tác
Thanh tra, tại hội nghị tổng kết năm 1960, Người căn dặn “Các cơ quan
thanh tra Nhà nước chẳng những kiểm tra chống lãng phí, tham ô mà
còn phải chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh để giúp các cơ quan Nhà
nước cải tiến công tác, giữ gìn kỷ luật, thực hành dân chủ, góp phần
củng cố bộ máy Nhà nước. Về công tác xét các việc khiếu nại, tố giác,
nhiệm vụ các ban thanh tra là phải làm cho nghiêm chỉnh, cho kịp thời,
làm sớm chừng nào hay chừng ấy.”
Đồng thời, để làm rõ vị trí, vai trò của thanh tra, Chủ tịch Hồ Chí
Minh còn ví Thanh tra như là tai mắt của trên, là người bạn của dưới.
Người nói “Có thể nói, cán bộ thanh tra là tai, mắt của Đảng và Chính
phủ, tai mắt có sáng suốt thì người mới sáng suốt”. Còn đối với dưới,
Người cho rằng “thanh tra không phải chỉ đi xem địa phương thực hiện
nghị quyết, chỉ thị thế nào. Nếu họ làm sai hay gặp khó khăn, còn giúp
đỡ họ làm cho đúng với nghị quyết, chỉ thị trên đưa xuống”. Từ tư tưởng
của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã là cơ sở lý luận quan trọng, ý nghĩa để
ngành Thanh tra kiện toàn tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Cùng với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc đổi mới tổ chức,
hoạt động thanh tra hiện nay còn cần phải quán triệt các quan điểm của
Đảng về công tác thanh tra. Để tổ chức Thanh tra phù hợp với tình hình
65
mới, Đảng ta xác định phải “Cơ cấu lại các cơ quan trong hệ thống hành
chính nhà nước các cấp… phân cấp mạnh cho cấp dưới gắn với hướng
dẫn và thực hiện thanh tra, kiểm tra của cấp trên”; Nghị quyết số
48/2005/NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây
dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định
hướng đến năm 2020 đã nêu: “Hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt
động thanh tra, kiểm tra, bảo đảm mọi hoạt động quản lý nhà nước đều
chịu sự thanh tra, kiểm tra của Chính phủ”. Các yêu cầu trên cần phải
được thể chế thành lộ trình, bước đi thích hợp trong một chiến lược tổng
thể về phát triển ngành Thanh tra. Nhằm cụ thể hóa các chủ trương, nghị
quyết của Đảng về công tác Thanh tra, ngày 08/12/2015, Thủ tướng
Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2213/QĐ-TTg về chiến lược phát
triển ngành Thanh tra đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030[15], với
quan điểm là “Xây dựng cơ quan thanh tra nhà nước có thực quyền, hoạt
động có hiệu lực, hiệu quả dựa trên nguyên tắc khách quan, công bằng
và từng bước được đổi mới phù hợp với yêu cầu xây dựng nhà nước
pháp quyền, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN trong
điều kiện hội nhập hiện nay.” Từ đó đã đề ra mục tiêu là “Xác lập địa vị
pháp lý của các cơ quan thanh tra phù hợp với chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết KNTC và PCTN; tăng
cường tính tập trung, thống nhất, chủ động và tự chịu trách nhiệm trong
tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra; xây dựng ngành Thanh tra,
đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thanh tra chuyên nghiệp, trách
nhiệm, kỷ cương, liêm chính …”
3.1.2. Quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa
của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân
Nội dung này đã được Hiến pháp năm 2013[8] khẳng định: “Nhà
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam là nhà nước pháp quyền XHCN của
66
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
do nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà
nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và
đội ngũ trí thức…” (Điều 2). Điều 96, Hiến pháp 2013[8], quy định về
nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: “tổ chức công tác thanh tra, kiểm
tra, giải quyết KNTC, phòng, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy
nhà nước”. Như vậy, trong quá trình đổi mới tổ chức, hoạt động thanh
tra hiện nay trong đó có thanh tra quận cần phải quán triệt quan điểm
xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thanh tra với vai trò
giúp Chính phủ thực hiện kiểm soát quyền lực nhà nước thông qua việc
thanh tra, giải quyết KNTC, PCTN trong cả bộ máy Nhà nước, là một
trong những yếu tố bảo vệ pháp luật, góp phần xây dựng lên Nhà nước
pháp quyền.
3.1.3 Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận gắn với
việc tiếp tục cải cách nền hành chính Nhà nước, phù hợp với chức
năng quản lý Nhà nước trong điều kiện mới
Hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa là một bộ phận, một khâu
quản lý nhà nước của UBND quận Đống Đa, thông qua thanh tra, UBND
quận Đống Đa xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính
của mình thực hiện có hợp Hiến, hợp pháp không; tìm ra và có hướng giải
quyết những khó khăn, vướng mắc nảy sinh; xử lý những vi phạm, lệch
lạc trong quá trình triển khai, thực hiện chính sách, pháp luật. Mặt khác,
qua công tác thanh tra, UBND quận Đống Đa cũng phát hiện những bất
cập, thiếu sót, thậm chí là sai lầm trong quản lý, những vấn đề mới nảy
sinh để bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện trong chỉ đạo, điều hành nhằm
nâng cao hơn hiệu lực, hiệu quả quản lý.
67
3.1.4. Đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận là một yêu
cầu cấp thiết nhưng không nóng vội mà phải theo lộ trình cụ thể, từng
bước vững chắc phù hợp với đổi mới hệ thống chính trị đáp ứng yêu
cầu nâng cao hiệu lực hoạt động của bộ máy nhà nước, phòng chống
tham nhũng và hội nhập quốc tế hiện nay.
Cùng với chương trình tổng quan về cải cách hành chính mà chủ yếu
trên các mặt: Cải cách thể chế, cải cách bộ máy hành chính và cải cách
hệ thống công vụ; thì cải cách tổ chức, hoạt động thanh tra hiện nay đã trở
thành nhu cầu không thể thiếu. Tuy nhiên, để đổi mới một cách căn bản,
toàn diện phải được dựa trên đổi mới từng phần; không nóng vội, mà là
thực hiện đến đâu, chắc đến đó. Với những nhiệm vụ thiết thực, trước mắt
Thanh tra quận cần thực hiện đầy đủ, có kế hoạch từng bước theo kế
hoạch của UBND quận, phù hợp với nội dung đổi mới và cải cách hành
chính chung của Chính phủ, chuẩn bị về nhân sự, cơ cấu tổ chức, lực
lượng. Đặc biệt cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến rộng rãi pháp luật
về thanh tra đồng thời hướng dư luận rộng rãi, nhất trí, đồng tình với chủ
trương, biện pháp và cách đổi mới chung của quận và của Thanh tra quận;
Xây dựng nhiều đề tài khoa học, tranh thủ được nhiều quan điểm đổi mới
của các nhà khoa học và các cơ quan, tổ chức nhất là các cơ quan có chức
năng bảo vệ pháp luật, pháp chế. Khi có chủ trương đổi mới của Đảng,
Nhà nước và của Quận ủy, UBND quận cần có kế hoạch thực hiện ngay.
Từng bước tổ chức thực hiện chắc chắn, bám sát yêu cầu nhiệm vụ đặt ra
trong cải cách hành chính quốc gia, cải cách hành chính của quận. Thanh
tra quận cần nhận thức đúng tầm quan trọng về sự đổi mới để không
ngừng và thường xuyên đổi mới về tổ chức, về lề lối làm việc, thực thi
nhiệm vụ chuyên môn đạt kết quả cao. Cũng chính vì vậy, chủ trương và
68
biện pháp đổi mới thanh tra cũng không thể đứng ngoài mục đích tăng
cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
3.2. Các giải pháp tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh
tra Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội
- Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác Thanh tra quận
Đống Đa là hoàn toàn phù hợp với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về thanh tra và phù hợp với nguyên tắc tổ chức và hoạt động
của bộ máy nhà nước ta được quy định tại Hiến pháp 2013. Sự lãnh đạo,
chỉ đạo của cấp ủy đảng và chính quyền có ý nghĩa quyết định đến hiệu
lực, hiệu quả hoạt động của công tác thanh tra nói chung và hoạt động
của Thanh tra quận Đống Đa nói riêng. Do vậy, trách nhiệm của Đảng
và Chính quyền quận Đống Đa phải trực tiếp kiểm tra, thanh tra và lãnh
đạo, chỉ đạo công tác thanh tra. Về vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
khẳng định tại Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc ngày 19/4/1957:
Công tác thanh tra là rất quan trọng, “vì vậy các cấp chính quyền cũng
như Đảng phải giúp đỡ cho cán bộ thanh tra làm tròn nhiệm vụ đó”.
Thực tế trong những năm qua Thanh tra quận Đống Đa chỉ hoàn
thành tốt nhiệm vụ khi có sự lãnh đạo kiểm tra thường xuyên của Quận
ủy, UBND quận Đống Đa. Mặt khác, Quận ủy Đống Đa phải thường
xuyên quan tâm, giúp đỡ và yêu cầu Thanh tra quận Đống Đa làm tròn
nhiệm vụ. Hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa là để phục vụ sự lãnh
đạo của Quận ủy và sự quản lý của Nhà nước của UBND quận Đống
Đa. Sự quan tâm của Quận ủy và UBND quận Đống Đa đối với Thanh
tra quận Đống Đa phải được thể hiện ở việc tăng cường cán bộ cả về số
lượng, chất lượng và củng cố tổ chức của Thanh tra quận Đống Đa. Quận
ủy, UBND quận Đống Đa phải quan tâm đến việc thực hiện và chỉ đạo
69
thực hiện các kết luận, kiến nghị của Thanh tra quận Đống Đa. Thanh
tra quận Đống Đa là công cụ, là “tai, mắt” của Quận ủy, UBND quận
Đống Đa cho nên hiệu lực, hiệu quả của Thanh tra quận Đống Đa phụ
thuộc rất nhiều vào việc Quận ủy, UBND quận Đống Đa có quan tâm
đến việc thực hiện và chỉ đạo thựchiện các kết luận, kiến nghị của Thanh
tra quận hay không. Nếu như các kết luận, kiến nghị của Thanh tra quận
Đống Đa không được các cấp ủy và chính quyền các cấp quan tâm, thực
hiện thì ý nghĩa, vai trò của thanh tra bị ảnh hưởng, uy tín của Thanh tra
quận Đống Đa cũng sẽ giảm sút và nói chung hoạt động của Thanh tra
quận Đống Đa sẽ kém hiệu lực và hiệu quả. Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng đối với công tác thanh tra còn đòi hỏi chính sự tăng cường lãnh đạo
của Đảng bộ Thanh tra quận Đống Đa. Việc Đảng bộ quận Đống Đa làm
tốt công tác chính trị tư tưởng, công tác tổ chức cán bộ, công tác kiểm
tra giám sát và công tác dân vận trong cơ quan Thanh tra quận Đống Đa
là nhân tố giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tham mưu cho Quận
ủy, UBND quận Đống Đa các biện pháp lãnh đạo chỉ đạo công tác thanh
tra trong toàn quận Đống Đa, đảm bảo thắng lợi các cuộc thanh tra do
Thanh tra quận Đống Đa tiến hành cũng như công tác thẩm tra, xác minh
chính xác các vụ việc được UBND quận Đống Đa giao để tham mưu đề
xuất giải quyết kịp thời, đúng pháp luật. Đây là một trong những yếu tố
quyết định đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Thanh tra quận Đống
Đa.
- Hoàn thiện các văn bản pháp luật về Thanh tra quận Đống Đa. Pháp
luật chính là cơ sở pháp lý hình thành tổ chức, bộ máy và chức năng
nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra quận. Hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa không thể nằm ngoài sự điều chỉnh của pháp luật. Do vậy, để
70
tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống
Đa, cần tiến hành sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản về tổ chức và
hoạt động của thanh tra quận Đống Đa theo Luật Thanh tra 2022, có hiệu
lực từ ngày 01/7/2023. Quy định rõ số lượng biên chế của Thanh tra
quận Đống Đa. Ban hành quy trình phối hợp giữa cơ quan Thanh tra
quận Đống Đa với các phòng ban thuộc quận Đống Đa, nêu cụ thể trách
nhiệm mà các phòng, ban thuộc quận Đống Đa khi phối hợp với cơ quan
Thanh tra quận Đống Đa phải chịu trong khi Kết luận thanh tra được ban
hành và thực hiện.
- Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục pháp luật, quán triệt các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà
nước về công tác thanh tra, khiếu nại, tố cáo và đấu tranh phòng chống
tham nhũng. Cần tập trung tuyên truyền giáo dục về quyền, nghĩa vụ của
các tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra; quyền và trách nhiệm của
các cơ quan Thanh tra, các Đoàn thanh tra trong công tác thanh tra. Chú
trọng đến các đối tượng là cán bộ, công chức, trong đó có cán bộ chủ
chốt thông qua các hội nghị, toạ đàm, trao đổi công tác, nghiệp vụ nhằm
nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, người đứng
đầu cơ quan, đơn vị, công chức và người lao động về công tác thanh tra,
khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. Ngoài ra cũng cần chú ý
đến việc tuyên truyền để Nhân dân tham gia thực hiện việc giám sát, phản
ánh tới các cơ quan có thẩm quyền các vi phạm trong hoạt động của các
cơ quan thanh tra và việc thực hiện các kết luận, kiến nghị, quyết định
xử lý về thanh tra.
- Xây dựng đội ngũ cán bộ thực hiện công tác thanh tra tại quận
Đống Đa chất lượng. Những cán bộ được điều động công tác tại cơ quan
Thanh tra quận Đống Đa cần phải được đào tạo bồi dưỡng chuyên sâu
71
về thanh tra trước khi được điều động đến cơ quan thanh tra làm việc,
tránh trường hợp cán bộ thực hiện công tác thanh tra chỉ có kiến thức
chuyên sâu vào một lĩnh vực nào đó. Ngoài việc thúc đẩy các cán bộ
thực hiện công tác thanh tra tham gia các lớp đào tạo bồi dưỡng nghiệp
vụ về thanh tra, cần đổi mới công tác đánh giá cán bộ hàng năm, nâng
cao tinh thần tự phê bình và phê bình, đánh giá trên cơ sở chú trọng đến
kết quả, hiệu quả công việc được giao, khen thưởng, khen thưởng kịp
thời các cá nhân có thành tích và xử lý nghiêm các cá nhân có vi phạm,
coi trọng việc tổng kết hàng năm để chỉ rõ những tồn tại, hạn chế và đề
- Đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả hoạt động
ra các biện pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả công tác thanh tra.
Về công tác thanh tra: Trong hoạt động thanh tra cần đảm bảo thời
hạn thanh tra, thực tế thời gian qua, Thanh tra quận Đống Đa hàng năm
vẫn còn những cuộc thanh tra phải gia hạn hoặc kéo dài không đúng kế
hoạch, điều này gây khó khăn cho đối tượng thanh tra, phần nào làm giảm
uy tín của Thanh tra quận Đống Đa. Chất lượng các kết luận thanh tra
cũng cần nâng cao, đồng thời phải tăng thực quyền cho cơ quan Thanh
tra quận Đống Đa trong chỉ đạo thực hiện kết luận, quyết định xử lý sau
thanh tra. Bởi, nhiều kết luận thanh tra khi ban hành không được thực
hiện triệt để cũng là do chất lượng chưa đánh giá đúng thực tế đối tượng
thanh tra. Tăng cường công tác thanh tra trách nhiệm của thủ trưởng các
cơ quan quản lý nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra,
tiếp công dân giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng,
qua đó phát hiện, xử lý vi phạm và kịp thời chấn chỉnh công tác quản lý,
nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị,
về công tác thanh tra, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.
72
Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin
trong các hoạt động thanh tra để nâng cao hiệu quả, chất lượng các cuộc
thanh tra, rút ngắn thời gian thanh tra trực tiếp tại đơn vị, từ đó tiết kiệm
được thời gian, kinh phí của cơ quan thanh tra, đồng thời giảm bớt phiền
phức cho các tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra. Thực hiện nghiêm
túc quy chế, quy trình trong hoạt động thanh tra, đổi mới tư duy, phương
thức, phương pháp thanh tra, chú trọng trong việc phát hiện sơ hở trong
cơ chế, chính sách để kiến nghị sửa đổi bổ sung kịp thời, phát hiện sai
phạm có dấu hiệu tội phạm, hành vi tham nhũng để chuyển cơ quan điều
tra, thực hiện tốt quy định văn hóa ứng xử trong hoạt động thanh tra, xử
lý nghiêm các vi phạm của các thành viên trong hoạt động thanh tra.
Về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo: Cần nâng cao hơn chất
lượng tham mưu giải quyết đơn thư KNTC của thanh tra quận Đống Đa,
thời gian qua, Thanh tra quận Đống Đa đã tích cực tham mưu cho Chủ
tịch UBND quận Đống Đa trong lĩnh vực này, tuy nhiên vẫn còn những
vụ việc khi công dân tiếp khiếu, tiếp tố lên Thành phố Hà Nội thì bị hủy
toàn bộ hoặc một phần; có vụ việc không giải quyết triệt để dẫn tới công
dân đơn thư khiếu nại vượt cấp lên trên, gây phức tạp tình hình địa
phương. Việc giải quyết đơn thư KNTC phải đảm bảo tính kịp thời, dứt
điểm, tập trung rà soát các vụ việc tồn đọng phức tạp, kéo dài, tránh tình
trạng đơn thư gửi vượt cấp lên Thành phố và Trung ương; trong quá
trình giải quyết đơn thư, cần làm tốt việc tuyên truyền, giải thích pháp
luật để nhân dân hiểu pháp luật và chính sách của nhà nước, tránh tình
trạng đơn thư do không hiểu biết pháp luật. UBND quận Đống Đa tăng
cường chỉ đạo Ban tiếp công dân quận Đống Đa phối hợp với Thanh tra
quận Đống Đa làm tốt công tác phân loại, xử lý đơn thư. Tăng cường tập
73
huấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về KNTC cho các phòng, ban
thuộc quận Đống Đa, UBND các phường trực thuộc quận Đống Đa, cán
bộ làm công tác tiếp dân giải quyết đơn thư trên địa bàn quận Đống Đa;
từng bước áp dụng phần mềm theo dõi, giám sát, đánh giá hiệu quả công
tác giải quyết KNTC trên địa bàn quận Đống Đa; xây dựng thủ tục cải
cách hành chính liên quan đến tiếp dân, giải quyết đơn thư; tăng cường
công khai, minh bạch trong giải quyết KNTC.
Về công tác phòng, chống tham nhũng: xây dựng kế hoạch cho từng
cuộc thanh tra xác định rõ trách nhiệm, công việc của từng thành viên
đoàn thanh tra, thời gian, cách thức, nội dung tiến hành, biện pháp tổ
chức thực hiện. Tham mưu UBND quận Đống Đa triển khai tốt các biện
pháp PCTN theo quy định của pháp luật và cấp trên. Thanh tra quận
Đống Đa chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện các nội dung trên
theo hướng dẫn của Thanh tra Thành phố và bám sát yêu cầu nhiệm vụ
chính trị của địa phương. Tham mưu UBND quận Đống Đa phân công
nhiệm vụ cho các tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm thực hiện một cách
rõ ràng, rành mạch và đồng bộ trong triển khai các phương pháp PCTN
trên địa bàn. Xây dựng và triển khai, thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa
cơ quan Thanh tra quận Đống Đa với các phòng, ban, ngành thuộc quận
Đống Đa, MTTQ và các đoàn thể chính trị, Công an, tòa án nhân dân,
viện kiểm sát nhân dân quận Đống Đa để tham mưu UBND quận Đống
Đa triển khai tốt các biện pháp đấu tranh PCTN; kịp thời tham mưu
UBND quận Đống Đa chuyển các vụ án tham nhũng sang các cơ quan
Tư pháp để xử lý theo quy định của pháp luật hình sự, tránh hành chính
hóa, kinh tế hóa các vụ án tham nhũng.
Về công tác đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện các quyết định, kết luận
74
có hiệu lực pháp luật: Trước hết, để các kết luận, quyết định có hiệu lực
pháp luật được thực thi nghiêm túc và kịp thời, thuận tiện trong thực tiễn
đòi hỏi cơ quan Thanh tra quận Đống Đa cần phải nâng cao chất lượng
ban hành kết luận thanh tra và tham mưu kết luận giải quyết tố cáo, quyết
định giải quyết khiếu nại. Các kết luận, quyết định khi ban hành phải
đảm bảo tính hợp pháp và hợp lý, tức là việc ban hành quyết định giải
quyết khiếu nại, kết luận tranh tra, giải quyết tố cáo phải căn cứ vào quy
định của pháp luật, hướng dẫn của cấp trên; đồng thời cũng phải xuất phát
từ tình hình thực tế và thực tiễn địa phương, đơn vị. Chủ động xây dựng
các văn bản đôn đốc của cơ quan thanh tra đối với các đơn vị, cá nhân
phải thực hiện các quyết định, kết luận; nắm bắt những khó khăn, vướng
mắc thực tế và kiến nghị, đề xuất của cơ sở để tổng hợp, báo cáo UBND
quận Đống Đa xem xét, chỉ đạo. UBND quận Đống Đa cần xử lý nghiêm
trách nhiệm của tổ chức, cá nhân chậm hoặc không thực hiện kết luận,
quyết định có hiệu lực pháp luật. Tránh tình trạng có những quyết định,
kết luận công dân thường xuyên đơn thư vượt cấp đề nghị thực hiện,
UBND quận Đống Đa đã ban hành các văn bản chỉ đạo, cơ quan Thanh
tra quận Đống Đa đôn đốc nhiều lần nhưng UBND phường trực thuộc
quận Đống Đa và các bên liên quan không nghiêm túc thực hiện. Điều
này làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ở địa phương, giảm
lòng tin của nhân dân vào sự điều hành, quản lý của chính quyền. Thực
hiện tốt việc công khai, minh bạch kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý
về thanh tra của Thanh tra quận Đống Đa.
- Nâng cao chất lượng của kết luận thanh tra vì đây là yếu tố có ý
nghĩa quyết định đến hiệu quả, hiệu lực của công tác thanh tra, vì vậy
cần nâng cao chất lượng ban hành các kết luận thanh tra, nâng cao bản
75
lĩnh trong việc đưa ra các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh
tra, kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân có sai phạm. Các nội dung sai
phạm về kinh tế đã rõ ràng, thực hiện thu hồi ngay trong quá trình thanh
tra.
- Để hoạt động thanh tra, giải quyết KNTC, PCTN và đôn đốc thực
hiện các quyết định, kết luận có hiệu lực được diễn ra thuận lợi, có hiệu
quả thì việc đổi mới, tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan thanh tra với
các ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội thuộc
quận Đống Đa, UBND các phường thuộc quận Đống Đa là một trong
những giải pháp quan trọng. Thanh tra quận Đống Đa cần làm tốt công
tác phối hợp trong quá trình thanh tra, giải quyết đơn thư, đặc biệt phối
hợp trong công tác phân loại và xử lý đơn thư với Ban tiếp công dân
quận Đống Đa. Bởi lẽ, hiện nay việc phân loại và xử lý đơn thư chưa
được phối hợp chặt chẽ dẫn đến khi tổng hợp số liệu để báo cáo cấp trên,
số lượng đơn thư và vụ việc giữa Ban tiếp công dân quận Đống Đa với
Thanh tra quận Đống Đa không khớp và làm mất thời gian để cả hai bên
cùng phải rà soát lại cùng nhau, do nghiệp vụ phân loại và xử lý đơn thư
của Ban tiếp công dân quận Đống Đa còn hạn chế nên vẫn chưa bóc tách
được các loại đơn tuy phản ánh những khía cạnh khác nhau nhưng lại
cùng chung một vụ việc. Điều này làm cho công tác thanh tra gặp nhiều
khó khăn như cùng một vụ việc nhưng không giải quyết được hết các
vấn đề liên quan do đơn thư về vụ việc đó được phân loại thành vụ việc
mới, hoặc đơn thư bị trùng lặp về nội dung với đơn thư đã được giải
quyết nhưng vẫn không được lược bỏ khiến cho cùng một nội dung giải
quyết nhiều lần. Vì vậy, quận Đống Đa cần đổi mới gấp việc phối hợp
giữa Thanh tra quận Đống Đa với Ban tiếp công dân quận Đống Đa theo
76
Luật Thanh tra 2022, Thanh tra quận Đống Đa không chỉ giúp UBND
quận Đống Đa thực hiện quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại tố
cáo, thực hiện nhiệm vụ quyền hạn trong công tác giải quyết khiếu nại
tố cáo mà còn thực hiện quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân và
thực hiện nhiệm vụ quyền hạn trong công tác tiếp công dân. Ngoài ra,
việc thanh tra, giải quyết đơn thư được thuận tiện còn có sự giúp đỡ của
các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp tài liệu, chứng cứ,
thông tin có liên quan cho cơ quan Thanh tra. Trong lĩnh vực đôn đốc,
thực hiện các quyết định, kết luận có hiệu lực pháp luật càng cần tới sự
phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong quận Đống
Đa. Bởi về chức năng, nhiệm vụ, cơ quan Thanh tra quận Đống Đa chỉ
có trách nhiệm đôn đốc, còn thực hiện các nội dung trong quyết định,
kết luận là các ngành và UBND các phường trực thuộc quận Đống Đa.
Do vậy, khi các ngành và UBND các phường trực thuộc quận Đống Đa
không cương quyết, trách nhiệm để thực hiện thì các quyết định, kết luận
không thể thực hiện dứt điểm được; một số quyết định, kết luận chưa rõ
ràng hoặc thiếu hồ sơ lưu trữ vì vụ việc đã lâu nếu không có sự hợp tác
của các ngành thì rất khó khăn cho quá trình triển khai thực hiện. Công
tác phối hợp còn thể hiện ở việc cơ quan Thanh tra quận Đống Đa cùng
các ban ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội làm
tốt công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật để nâng cao ý thức pháp
luật của công dân, góp phần tích cực trong việc cung cấp tài liệu chứng
cứ cho cơ quan Thanh tra quận Đống Đa khi có yêu cầu; thực hiện
nghiêm các quy định của pháp luật về thanh tra, tiếp công dân và giải
quyết KNTC, không lợi dụng dân chủ để cố tình khiếu kiện. Đối với các
cơ quan bảo vệ pháp luật khác: khi vụ việc có dấu hiệu tội phạm chuyển
77
cơ quan điều tra thì cơ quan thanh tra có trách nhiệm cung cấp các thông
tin mà mình biết được cho cơ quan điều tra, đặc biệt là lĩnh vực PCTN.
Cơ quan điều tra, viện kiểm sát có trách nhiệm phối hợp trong việc tiếp
nhận vụ việc và thông báo kết quả xử lý vụ việc cơ quan thanh tra biết.
- Với sự phát triển khoa học – công nghệ như hiện nay, khi mà tri
thức, thông tin, công nghệ đã trở thành mũi nhọn, xâm nhập vào mọi lĩnh
vực của đời sống kinh tế - xã hội thì việc nắm bắt, ứng dụng các thành
tựu khoa học - kỹ thuật trở thành yếu tố có ý nghĩa quyết định không chỉ
đối với hoạt động thanh tra mà đối với toàn bộ hoạt động quản lý nói
chung. Đối với các tổ chức Thanh tra quận việc ứng dụng các thành tựu
khoa học kỹ thuật là một việc làm có ý nghĩa và xuất phát từ những yêu
cầu cụ thể sau: Phạm vi hoạt động thanh tra rộng; nội dung thanh tra
phong phú, đa dạng, phức tạp, bao gồm tất cả các ngành, các lĩnh vực
của đời sống kinh tế - xã hội; đối tượng thanh tra ngày càng sử dụng nhiều
thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt và phương tiện hiện đại để thực hiện, che giấu
hành vi vi phạm pháp luật. Các trang thiết bị làm việc của cơ quan Thanh
tra quận Đống Đa cần bổ sung, tăng cường thêm máy fax, máy photo; bố
trí phòng lưu trữ hồ sơ, tài liệu, đặc biệt là nâng cấp máy tính, phần mềm
máy tính phù hợp để việc cập nhật, tra cứu thông tin, soạn thảo văn bản
được diễn ra nhanh chóng, kịp thời. Quan tâm, thực hiện tốt chính sách
thi đua, khen thưởng, chế độ lương, phụ cấp, chăm lo đời sống vật chất,
tinh thần đối với công chức thanh tra; quan tâm tới chế độ hỗ trợ cho
công chức thanh tra khi chưa được bổ nhiệm là thanh tra viên; thực hiện
tốt quy định về mức lương đối với lao động hợp đồng nhằm thu hút, động
viên cán bộ, công chức gắn bó với ngành thanh tra.
- Quan tâm, thực hiện tốt chính sách thi đua, khen thưởng, chế độ
lương, phụ cấp, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần đối với công chức
78
thanh tra; quan tâm tới chế độ hỗ trợ cho công chức thanh tra khi chưa
được bổ nhiệm là thanh tra viên; thực hiện tốt quy định về mức lương
đối với lao động hợp đồng nhằm thu hút, động viên cán bộ, công chức
gắn bó với ngành thanh tra.
79
Tiểu kết chương 3
Luật Thanh tra năm 2010 sau 10 năm áp dụng vào thực tế đã bộc
lộ những bất cập cần tiếp tục phải sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện theo
Luật Thanh tra 2022, nhằm để hoạt động thanh tra không tách rời hoạt
động quản lý nhà nước nhưng vẫn đảm bảo được tính độc lập, khách
quan tương đối để phản ánh chân thực nhất đời sống xã hội.
Để cơ quan Thanh tra đáp ứng được yêu cầu này thì pháp luật cần
phải xác định rõ vị trí, vai trò của cơ quan thanh tra quận Đống Đa;
Hoạt động thanh tra quận Đống Đa phải đảm bảo hai yếu tố hợp pháp
và hợp lý, qua đó nhằm phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý, chính
sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện
pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp
luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp
luật.
Đổi mới tổ chức và hoạt động Thanh tra quận Đống Đa là một đòi
hỏi cấp thiết và phù hợp với đường lối đổi mới bộ máy nhà nước của
Đảng và Nhà nước ta. Quá trình đổi mới phải đảm bảo các yêu cầu về
kinh tế, chính trị, tư tưởng, pháp luật đồng thời phải tiếp thu học tập có
chọn lọc kinh nghiệm của các nước, các địa phương phù hợp với thực
tiễn ở Việt Nam nói chung và ở quận Đống Đa nói riêng. Đổi mới cần
bám sát các quan điểm tư tưởng của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nước và quy định tại địa phương.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác thanh tra cần phải áp
dụng nhiều biện pháp từ tổ chức, cán bộ đến thay đổi phương thức
hoạt động, tăng cường trang thiết bị cơ sở vật chất. Song, giải pháp
mang tính then chốt, quyết định đối với quá trình đổi mới tổ chức hoạt
động thanh tra là yếu tố con người, do đó Đảng, Nhà nước cần thực sự
80
quan tâm tới việc đào tạo, bồi dưỡng, thu hút và tạo điều kiện thuận
lợi cho công chức làm công tác thanh tra.
81
KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn đổi mới tổ chức và hoạt
động của Thanh tra; sau khi khảo sát, đánh giá tình hình tổ chức và hoạt
động của Thanh tra quận Đống Đa, tôi xin đưa ra một số kết luận như
sau:
Thứ nhất, Thanh tra quận Đống Đa vừa là một chức năng thiết yếu,
vừa là giai đoạn trong quản lý hành chính nhà nước. Tăng cường công
tác quản lý nhà nước về thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng
chống tham nhũng đồng thời đổi mới hoạt động khi tiến hành thanh tra,
giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng chống tham nhũng là biện pháp hữu
hiệu nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước; hoàn thiện thể chế pháp
luật và cơ chế quản lý. Cùng với quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận
Đống Đa ngày càng được củng cố và hoàn thiện. Hoạt động của Thanh
tra quận Đống Đa đã góp phần xứng đáng vào việc bảo vệ chế độ, giữ
gìn trật tự kỷ cương, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi
ích nhà nước, bảo vệ quyền tự do dân chủ và đảm đảm quyền và lợi ích
hợp pháp của công dân.
Thứ hai, đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa
cần phải gắn liền với đổi mới hoạt động của toàn ngành thanh tra và quá
trình cải cách hành chính đang được thực hiện trong cả nước và tại quận
Đống Đa trên cơ sở học tập, kế thừa những yếu tố hợp lý, những kinh
nghiệm hay về tổ chức và hoạt động trong cả nước.
Thứ ba, để hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của
Thanh tra quận Đống Đa cần tiến hành đồng bộ các giải pháp về tổ chức
và hoạt động nhằm tăng cường hơn nữa tính độc lập cho Thanh tra quận
82
Đống Đa; đổi mới phương thức hoạt động của thanh tra quận Đống Đa
trên các mặt công tác; thay đổi phương thức lãnh đạo của Quận ủy và
quản lý của UBND quận Đống Đa đối với thanh tra quận Đống Đa; bảo
đảm các điều kiện hoạt động của Thanh tra quận Đống Đa. Bên cạnh đó
là đi liền với việc kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao phẩm chất, năng
lực của thanh tra viên, công chức thanh tra quận, phải đảm bảo tính ổn
định công tác tổ chức, cán bộ.
Hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Thanh tra
quận Đống Đa là xu thế phát triển của ngành thanh tra và cũng là yêu cầu,
đòi hỏi của thực tế xã hội cũng như của quá trình xây dựng, phát triển,
hội nhập đất nước, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước
tại địa phương, hướng tới mục tiêu cao nhất là vì con người, thực hiện
tốt quyền công dân. Với sự quan tâm của Đảng, sự chỉ đạo sát sao của
Chính phủ đối với đề án đổi mới ngành thanh tra và sự nỗ lực của cán
bộ, công chức trong toàn ngành, hy vọng trong tương lai, ngành thanh
tra nói chung và thanh tra quận Đống Đa nói riêng sẽ khẳng định tốt hơn
vị trí, vai trò trong hoạt động quản lý nhà nước.
83
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ Tư pháp – Viện Khoa học pháp lý (2006), Từ điển Luật học, nxb Tư
Pháp
2 Chính phủ (2011), Nghị định 86/2011/NĐ-CP ngày 22/9/2011 Quy định
chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh tra.
3 Chính phủ (2011), Nghị quyết 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 về cải cách
hành chính nhà nước (được sửa đổi bổ sung bởi Nghị quyết 76/NQ-CP
ngày 13/6/2013) của Chính phủ và Chiến lược phát triển ngành Thanh
tra đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030.
4 Chính phủ (2014), Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05/5/2014 quy
định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận, quận, thị xã,
thành phố thuộc tỉnh.
5 Chính phủ (2015), Nghị định số 33/2015/NĐ-CP ngày 27/3/2015 quy
định việc thực hiện kết luận thanh tra.
6 Chính phủ (2016), Nghị định 123/2016/NĐ-CP ngày 01/9/2016 quy
định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của bộ, cơ quan
ngang bộ và những nhiệm vụ, quyền hạn.
7 Chính phủ (2018), Nghị định 50/2018/NĐ-CP ngày 09/4/2018 Quy định
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức.
8 Hiến pháp năm 2013.
9 Nguyễn Trung Kiên (2020), “Đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra
tỉnh – từ thực tiễn tỉnh Phú Thọ hiện nay”, Hà Nội
84
10 Quốc hội (2017), Nghị quyết 53/2017/QH14 ngày 24/11/2017 về tiếp
tục cải cách bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
11 Quốc hội (2010), Luật thanh tra 2010
12 Quốc hội (2022), Luật thanh tra 2022
13 Cao Văn Tâm (2016), “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện từ
thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội”, Hà Nội.
14
Thanh tra Chính phủ - Bộ Nội vụ (2014), Bộ Thông tư liên tịch số
03/2014/TTLT-TTCP-BNV ngày 08/9/2014 của Thanh tra Chính phủ
và Bộ nội vụ ban hành về hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn,
cơ cấu tổ chức của thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,
thanh tra quận, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh.
15
Thủ tướng Chính phủ (2015), Quyết định số 2213/QĐ-TTg ngày
8/12/2015 về chiến lược phát triển ngành Thanh tra đến năm 2020, tầm
nhìn đến năm 2030
16
Từ điển pháp luật Anh - Việt, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội 1994
17 UBND quận Đống Đa, Báo cáo kết quả công tác nhiệm kỳ 2011 – 2016;
nhiệm ký 2016 - 2021
18 UBND quận Đống Đa, Báo cáo kết quả công tác năm 2021, 2022, 6
tháng đầu năm 2023
19 Nguyễn Như Ý (1998), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa thông tin.