Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Giải pháp chống thất thu thuế tại chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

---------------------

ĐINH CÁT LUÂN

GIẢI PHÁP CHỐNG THẤT THU THUẾ

TẠI CHI CỤC HẢI QUAN CỬA KHẨU SÂN BAY

QUỐC TẾ NỘI BÀI

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

Hà Nội - 2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

---------------------

ĐINH CÁT LUÂN

GIẢI PHÁP CHỐNG THẤT THU THUẾ

TẠI CHI CỤC HẢI QUAN CỬA KHẨU SÂN BAY

QUỐC TẾ NỘI BÀI

Chuyên nghành: Tài chính - Ngân Hàng

Mã số: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Hiệu

Hà Nội - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi,

chƣa đƣợc công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Việc sử dụng

kết quả, trích dẫn tài liệu của ngƣời khác đảm bảo theo đúng các quy định, liệt

kê theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn.

Tác giả luận văn

Đinh Cát Luân

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới PGS.TS. Nguyễn Văn Hiệu, giảng

viên trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đã tận tình hƣớng dẫn

tôi thực hiện luận văn này.

Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giảng viên trƣờng

Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình hƣớng dẫn, giảng dạy

trong suốt quá trình tôi học tập, nghiên cứu tại trƣờng.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Đại học Kinh tế đã tạo mọi

điều kiện giúp tôi hoàn thiện về mặt thủ tục và quy trình, thông tin, dữ liệu

trong suốt quá trình làm luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ .......................................................................................... viii

PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1

2. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 2

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................... 2

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 2

5. Phƣơng pháp nghiên cứu: .................................................................................... 2

6. Kết cấu luận văn gồm có 4 chƣơng nhƣ sau: ....................................................... 3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN THỰC TIỄN

VỀ THẤT THU THUẾ VÀ CHỐNG THẤT THU THUẾ ........................................ 4

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ........................ 4

1.1.1. Những vấn đề mang tính tổng thể về chính sách quản lý với việc chống

thất thu thuế .......................................................................................................... 4

1.1.2. Những phƣơng pháp quản lý của Hải quan Việt Nam với việc chống thất

thu thuế ................................................................................................................. 5

1.1.3. Những vấn đề liên quan đến các giải pháp chống thất thu thuế ................. 6

1.1.4. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu đã đƣợc công bố liên quan

tới đề tài của luận văn ........................................................................................... 6

1.1.5 Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu. ............................................................ 6

1.1.6 Nghiên cứu sẽ đƣa ra các vấn đề: ................................................................ 7

1.1.7 Điểm yếu điểm mạnh của nghiên cứu: ........................................................ 7

1.2. Khái niệm cơ bản về thuế XNK, TTĐB và thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu .. 7

1.2.1. Khái niệm về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ........................................... 8

1.2.2. Đặc điểm của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu ........................................... 8

1.2.3. Khái niệm về thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu. ................................... 9

1.2.4. Đặc điểm về thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu. ................................... 10

1.2.5. Khái niêm về thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu. ................................. 11

1.2.6. Đặc điểm về thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu. .................................. 11

iii

1.3. Thất thu thuế với hàng hóa xuất, nhập khẩu: .................................................. 12

1.3.1. Khái niệm về thất thu thuế ....................................................................... 12

1.3.2.Các hình thức thất thu thuế trong nghành Hải Quan ................................. 13

1.3.3. Nguyên nhân của việc thất thu thuế: ........................................................ 17

1.3.4. Hậu quả của thất thu thuế ......................................................................... 21

1.4. Một số phƣơng pháp chống thất thu thuế của Hải quan. ................................ 23

1.4.1. Áp dụng quản lý rủi ro chống thất thu thuế .............................................. 23

1.4.2. Áp dụng biện pháp phân loại và áp mã hàng hóa chính xác và thống nhất: ... 24

1.4.3. Áp dụng biện pháp kiểm tra sau thông quan (PCA) trong chống thất thu thuế .... 26

1.4.4. Áp dụng biện pháp chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại .................... 27

1.4.5. Áp dụng biện pháp thanh tra thuế ............................................................ 28

1.4.6. Hợp tác quốc tế trong chống thất thu thuế ............................................... 29

1.5. Kinh nghiệm chống thất thu thuế ở nghành Hải quan trong các địa phƣơng và

nƣớc ngoài: ............................................................................................................ 30

1.5.1. Kinh nghiệm chống thất thu thuế Hải Quan ở các nƣớc .......................... 30

1.5.2. Kinh nghiệm chống thất thu thuế Hải Quan các địa phƣơng: .................. 33

Kết luận chƣơng 1 ..................................................................................................... 38

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 39

2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, tài liệu, số liệu ............................................ 40

2.2. Phƣơng pháp phân tích thông tin .................................................................... 41

2.2.1. Phƣơng pháp thống kê mô tả .................................................................... 41

2.2.2. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp ............................................................. 41

2.2.3. Phƣơng pháp so sánh ................................................................................ 41

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHỐNG THÂT THU THUẾ TẠI CHI CỤC HẢI

QUAN CỦA KHẨU SÂN BAY QUỐC TẾ NỘI BÀI. ........................................... 43

3.1. Cơ cấu chức năng nhiệm vụ của Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài ................................................................................................................... 43

3.1.1. Thông tin tổng quan ................................................................................. 43

3.1.2. Khái quát về cơ cấu tổ chức của Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc

tế Nội Bài ............................................................................................................ 43

3.2. Khái quát hoạt động và kết quả thu thuế nộp ngân sách nhà nƣớc tại Chi cục

Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài .......................................................... 44

3.2.1. Khái quát hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại Chi cục Hải quan cửa

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài ............................................................................. 44

3.2.2. Kết quả thu thuế trong những năm vừa qua ............................................. 46

3.2.3. Công tác cải cách hành chính và hiện đại hóa Hải quan: ......................... 48

3.3. Thực trạng thất thu thuế tại Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài. ................................................................................................................. 49

3.3.1. Ƣớc tình số liệu về tình trạng thất thu thuế qua từng năm. ...................... 49

3.3.2. Thất thu thuế qua gian lận giá trị tính thuế .............................................. 50

3.3.3. Thất thu thuế qua việc phân loại mã hàng hóa ......................................... 52

3.3.4. Thất thu thuế qua công tác khai báo xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu,

nhập khẩu............................................................................................................ 53

3.3.5. Thất thu thuế do nợ thuế kéo dài .............................................................. 55

3.3.6. Thất thu thuế qua việc lợi dụng các hình thức buôn lậu .......................... 57

3.3.7. Thất thu thuế do lợi dụng hình thức chuyển phát nhanh bƣu điện quốc tế. .... 58

3.4. Thực trạng áp dụng các biện pháp chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan

cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.......................................................................... 58

3.4.1. Chống thất thu thuế qua việc sử dụng hệ thống sử lý dữ liệu của nghành

Hải quan.............................................................................................................. 58

3.4.2. Chống thất thu thuế từ nghiệp vụ phối hợp kiểm tra sau thông quan của

cơ quan Hải quan ................................................................................................ 59

3.4.3. Áp dụng quản lý rủi ro trong chống thất thu thuế .................................... 60

3.4.4. Áp dụng các phƣơng pháp xử lý nợ đọng thuế, các biện pháp cƣỡng chế

nợ thuế ................................................................................................................ 62

3.4.5. Công tác điều tra chống buôn lậu trong chống thất thu thuế xuất nhập khẩu: 64

3.4.6. Công tác cải cách, hiện đại hóa Hải quan ................................................ 65

3.5. Đánh giá thực trạng công tác chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài. ............................................................................... 66

3.5.1. Những thành tựu đạt đƣợc. ....................................................................... 66

3.5.2. Hạn chế và nguyên nhân .......................................................................... 69

Kết luận chƣơng 3 ..................................................................................................... 75

CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CHỐNG THẤT THU THUẾ NỘP

NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CHI CỤC HẢI QUAN CỬA KHẨU SÂN BAY

QUỐC TẾ NỘI BÀI .................................................................................................. 76

4.1. Phƣơng hƣớng nâng cao hiệu quả phòng chống thất thu thuế tại Chi cục Hải

quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài. ................................................................ 76

4.1.1. Định hƣớng phát triển hiện đại hóa ngành hải quan ................................ 76

4.1.2 Phƣơng hƣớng mục tiêu trong hoạt động chống thất thu thuế tại Chi cục

Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài....................................................... 78

4.2. Giải pháp chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tê

Nội Bài. .................................................................................................................. 79

4.2.1. Nhóm giải pháp phát hiện các hình thức gian lận trốn thuế .................... 79

4.2.2. Nhóm giải pháp ngăn ngừa các hình thức gian lận trốn thuế ................... 81

4.2.3. Nhóm giải pháp xử lý các hình thức gian lận trốn thuế ........................... 87

4.2.4. Các biện pháp khác. .................................................................................. 88

4.3. Kiến nghị......................................................................................................... 89

4.3.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu tính thuế .............................................. 89

4.3.2. Kiểm tra xuất xứ hàng hóa, phân loại đúng mã hàng hóa. ....................... 89

4.3.3.Thúc đẩy cải cách hành chính, giảm thiểu quy trình thu nộp thuế cho

doanh nghiệp. ..................................................................................................... 91

4.3.4. Siết chặt quản lý XNK của cửa hàng miễn thuế: ..................................... 92

4.3.5. Công tác quản lý rủi ro: ............................................................................ 92

4.3.6. Tiếp tục hoàn thiện trung tâm chỉ huy tập trung toàn ngành: .................. 93

4.3.7. Giải pháp tăng cƣờng nâng cấp hệ thống ứng dụng công nghệ kỹ thuật

vào công tác của Hải quan:................................................................................. 94

4.3.8. Đề xuất cho Chi cục tự tiến hành KTSTQ đối với các trƣờng hợp đặc biệt. .. 94

Kết luận chƣơng 4 ..................................................................................................... 96

KẾT LUẬN ............................................................................................................... 97

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 99

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

C/O Chứng nhận xuất xứ 1

CBCC Cán bộ công chức 2

Hiệp ƣớc chung về thuế quan và mậu dịch GATT 3

GTGT Giá trị gia tăng 4

HQ Hải quan 5

KTSTQ Kiểm tra sau thông quan 6

NSNN Ngân sách Nhà nƣớc 7

QLRR Quản lý rủi ro 8

TTĐB Tiêu thụ đặc biệt 9

10 UBND Ủy ban nhân dân

Hệ thống thông quan tƣ động và cơ chế 11 VNACCS/VCIS một cửa

WCO Tổ chức Hải quan thế giới 12

WTO Tổ chức Thƣơng mại Thế giới 13

XNK Xuất nhập khẩu 14

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Nội dung

STT Tên

Trang

bảng

Bảng Số thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục

1 3.1

Bảng Kết quả chống thất thu thuế sau thông quan

2 3.2

Bảng Thông kê số vụ vi phạm phát hiện và xử lý giai đoạn 3 3.3 2015-2018

Bảng Bảng thể hiện tổng số nợ đọng cần phải thu hồi của 4 3.4 Chi cục

Bảng Thống kê tình hình CBL, GLTM giai đoạn 2015- 5 3.5 2018

Bảng

6 Bảng thể hiện phân luồng hải quan tại chi cục 3.6

Bảng

7 Số nợ quá hạn và nợ cƣỡng chế tại Chi cục 3.7

Bảng Thống kê tình hình chống buốn lậu gian lân thƣơng 8 3.8 mại giai đoạn 2015-2018 Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined. Error! Bookmark not defined.

viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

STT Tên biểu đồ

Nội dung

Trang

Biểu đồ 3.1 Tỷ trọng thuế thu ngân sách của Chi cục 1 45

Biều đồ 3.2 Thông kế số cuộc KTSTQ 2 60

Biều đồ 3.3 Thống kê số nộp NSNN qua các năm 3 67

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc cho nhà nƣớc do luật pháp qui định

đối với các pháp nhân và thể nhân thuộc đối tƣợng chịu thuế nhằm đáp ứng nhu cầu

chi tiêu của nhà nƣớc. Thuế là hình thức phân phối lại bộ phận nguồn tài chính của

xã hội, không mang tính hoàn trả trực tiếp cho ngƣời nộp. Do đó, tại thời điểm nộp

thuế, ngƣời nộp thuế không đƣợc hƣởng bất kỳ một lợi ích nào mà xem nhƣ đó là

trách nhiệm và nghĩa vụ đối với nhà nƣớc.Nhƣ vậy thuế không chỉ là công cụ quan

trọng của Nhà nƣớc để quản lý nền kinh tế mà còn là nguồn thu chủ yếu của ngân

sách nhà nƣớc .

Thời gian qua thu thuế nộp NSNN ở nƣớc ta nói chung và trên địa bàn Hà

Nội nói riêng đã đạt đƣợc những kết quả đáng khích lệ. Trong đó điển hình nhƣ Chi

cục Hải quan cửa khẩu Sân bay quốc tế Nội Bài đã tích cực thực hiện cải cách hiện

đại hóa để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp đối với hàng xuất nhập khẩu nói

chung và đã đạt đƣợc một số thành tựu nhất định nhƣ: Số thuế nộp NSNN tăng qua

các năm, cải tổ bộ máy hành chính, tinh gọn biên chế tăng cao hiệu suất công

việc…. Tuy nhiên vẫn còn những tồn tại nhƣ: tình trạng trốn thuế, nợ đọng thuế và

gian lận thƣơng mại còn khá phổ biến; hoạt động kiểm tra, kiểm soát việc chấp

hành chính sách thuế hàng hoá xuất/nhập khẩu chƣa đƣợc coi trọng đúng mức gây

thất thu lớn cho ngân sách Nhà nƣớc. Các hành vi thủ đoạn trốn thuế, lợi dụng kẽ

hở của luật pháp càng ngày càng tinh vi ảnh hƣởng trực tiếp tới thu ngân sách, gây

mất công bằng giữa các doanh nghiệp…

Xuất phát từ những tồn tại trong việc quản lý và thu thuế nêu trên đòi hỏi

phải luôn quan tâm hoàn thiện đổi mới nhằm đạt hiệu quả cao. Đây là yêu cầu cấp

bách nhằm tăng thu cho ngân sách Nhà nƣớc, kích thích sản xuất kinh doanh phát

triển. Chi cục Hải quan cửa khẩu Sân bay quốc tế Nội Bài là đơn vị trực thuộc Cục

Hải quan thành phố Hà Nội.Là một trong những đơn vị đi đầu về thu ngân sách nhà

nƣớc.Vì vậy, thu thuế quản lý chống thất thu thuế là một trong những nhiệm vụ

trọng tâm, thƣờng xuyên đơn vị. Trong bối cảnh đó chọn nghiên cứu đề tài: “Giải

pháp chống thất thu thuế tại chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài”

làm đề tại nghiên cứu vừa có ý nghĩa về mặt lý luận vừa có ý nghĩa về mặt thực tiễn

hiện nay.

2. Câu hỏi nghiên cứu

- Thất thu thuế là gì? Làm rõ nhƣng khái niệm cơ bản về thất thu thuế. Thất

thu thuế gây ra những hậu quả gì?

- Thực trạng thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội

Bài. Chi cục đã có những phƣơng pháp gì nhằm chống thất thu NSNN trong giai

đoạn 2016-2018 vừa qua?

- Những yếu tố chính dẫn đến việc thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài?

- Các giải pháp nhằm nâng cao công tác thu thuế tại chi cục Hải quan của

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu vấn đề cơ bản về việc thực hiện thu thuế nộp ngân sách của

nghành Hải Quan, khải niệm cơ bản về các loại thuế.

- Phân tích thực trạng công tác chống thất thu thuế, và những kết quả đã đạt

đƣợc, cũng nhƣ những tồn tại hạn chế dẫn đến thất thu NSNN tại Chi cục Hải quan

của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài trong năm qua.

- Đề xuất giải pháp phù hợp để chống thất thu thuế nộp NSNN, nhằm góp

phần khuyến khích tạo điều kiện cho hoạt động buôn bán trao đổi hàng hóa của các

cá nhân doanh nghiệp trên địa bàn phát triển mạnh mẽ.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tƣợng nghiên cứu: công tác chống thất thu thuế tại Chi cục.

- Phạm vi nghiên cứu: Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

giai đoạn 2015-2018.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu:

Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính. Lý luận liên kết với

thực tiễn để nghiên cứu. Đồng thời tham khảo có chọn lọc các nguồn thông tin, khai

thác nguồn dữ liệu thứ cấp: Sử dụng dữ liệu đƣợc thu thập từ những tài liệu,thông

tin nội bộ: Đội quản lý thuế, đội thủ tục hang hóa XNK, đội giám sát hải quan.Các

dữ liệu này đƣợc trích dẫn trực tiếp vào luận văn.

6. Kết cấu luận văn gồm có 4 chƣơng nhƣ sau:

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục viết tắt, bảng biểu và danh mục tài

liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn đƣợc chia làm các chƣơng:

Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về thất thu thuế

và chống thất thu thuế.

Chƣơng 2: Quy trình và phƣơng pháp nghiên cứu

Chƣơng 3: Thực trạng chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu

sân bay quốc tế Nội Bài.

Chƣơng 4: Giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần chống thất thu thuế tại

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN

THỰC TIỄN VỀ THẤT THU THUẾ VÀ CHỐNG THẤT THU THUẾ

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn

Hệ thống chính sách thuế của Việt Nam đƣợc hình thành và phát triển trong

thời kỳ “đổi mới” (sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986). Trƣớc đó nền

kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp, thu ngân sách Nhà

nƣớc chủ yếu từ kinh tế quốc doanh (chiếm tới 90% tổng số thu), thuế chỉ áp dụng

đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh dƣới một số hình thức: thuế doanh

nghiệp, thuế hàng hoá, thuế lợi tức, thuế nông nghiệp, thuế môn bài... vai trò của

thuế trong quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế đƣợc sử dụng rất hạn chế.

Nhiệm vụ thu NSNN là nhiệm vụ quan trọng của Ngành Hải quan. Đề tài

chống thất thu thuế xuất nhập khẩu nói chung đã đƣợc giới nghiên cứu và các nhà

quản lý rất quan tâm trong những năm gần đây. Dƣới các góc độ khác nhau, những

công trình nghiên cứu đã đề cập đến những vấn đề có liên quan trực tiếp, gián tiếp

đế đề tài này. Có thể đề cập đến một số kết quả nghiên cứu sau:

1.1.1. Những vấn đề mang tính tổng thể về chính sách quản lý với việc chống thất

thu thuế

Dƣới góc nhìn về sơ hở trong chính sách quản lý thuế, các biện pháp quản lý

của cơ quan Nhà Nƣớc, TS Vƣơng Thị Thu Hiền,2012 đề tai nghiên cứu khoa học

cấp viện “ Giải pháp chống thất thu thuế xuất nhập khẩu ở Việt Nam trong bối cảnh

hội nhập kinh tế quốc tế” Đề tài này đã chỉ ra một số mặt hạn chế của của chính

sách quản lý thuế của Việt Nam. Là một trong những đề tại gợi mở hữu ích cho luận

án nghiên cứu trong việc kế thừa và hoàn thiện giải pháp chống thất thu thuế.

Đề tài cấp Bộ của tác giả Hoả Ngọc Tâm, Cục Thuế XNK, Tổng cục Hải

quan năm 2005 “Chống nợ đọng thuế xuất khẩu, nhập khẩu, thực trạng và giải

pháp” quy mô và phạm vi đề tài đề cập khá rộng và liên quan nhiều lĩnh vực, giúp

đƣa ra các giải pháp cụ thể để có tính ứng dụng cao trong công tác chống nợ đọng

và chống thất thu thuế xuất nhập khẩu và điều hành.

Dƣới góc nhìn về tổng thể về các chính sách thuế nói chung của Việt Nam,

TS. Nguyễn Thị Thùy Dƣơng, 2011, với luận án tiến sĩ về đề tài “Quản lý thuế ở

Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” .Với cách tiếp cận của luận án

khá rộng và khá bao quát các giải pháp chống thất thu thuế củaViệt Nam. Luận án

đã đi sâu phân tích kỹ về những tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến quản lý

thuế ở Việt Nam hiện nay nhƣ vấn đề chuyển giá và đƣa ra đƣợc các giải pháp trực

tiếp liên quan đến vấn đề này, phạm vi nghiên cứu của luận án rộng nên các nhận

xét còn chƣa thực sự sâu. Nội dung cốt lõi về quản lý thuế chƣa đƣợc nhận dạng rõ,

đặc biệt là vấn đề thất thu thuế XNK. Từ mục tiêu là thu đúng, thu đủ, kịp thời, đến

các tiêu chí phản ánh chất lƣợng công tác quản lý thuế nhƣ: tỷ lệ số ngƣời đăng ký

thuế, tỷ lệ doanh nghiệp nộp thuế, tỷ lệ số ngƣời khai thuế, nộp tờ khai, khai thuế

đúng, nộp thuế đủ, tỷ lệ số thuế tồn đọng và việc thu thuế tồn đọng... Luận án giúp

cho việc hoàn thiện và đƣa ra các giải pháp chống thất thu thuế phù hợp thông lệ

của các nƣớc trên thế giới.

1.1.2. Những phương pháp quản lý của Hải quan Việt Nam với việc chống thất

thu thuế

Với một cách tiếp cận theo hƣớng khác là nghiên cứu hoàn thiện cách phân

loại áp mã hàng hóa, là cơ sở để cho việc thực hiện tính thuế, Luận án Tiến sỹ của

Ngô Minh Hải, 2012 đã đi sâu nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu các giải pháp để

phân loại, áp mã chính xác và thống nhất hàng hóa xuất nhập khẩu tại Việt Nam”

.Công trình nghiên cứu này có liên quan trực tiếp đến lĩnh vực thuế XNK. Một phần

những gian lận trong lĩnh vực thuế hải quan xuất phát từ khâu phân loại và áp mã

hàng hóa không chính xác. Các doanh nghiệp thƣờng có xu hƣớng lợi dụng những

sơ hở trong các chính sách thuế để tiến hành các gian lận về thuế. Luận án đã mạnh

dạn đề cập nhiều cơ chế chính sách để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nƣớc

trong lĩnh vực phân loại áp mã hàng hóa.

Liên quan đến chống gian lận thƣơng mại, 2018“ Nghiên cứu giải pháp

chống gian lận thƣơng mại qua chuyển phát nhanh” là đề tài nghiên cứu cấp tổng

cục do thạc sỹ Nguyễn Trƣờng Giang thực hiện, đã đánh giá đầy đủ thực trạng

công tác gian lân thƣơng mại còn tồn đọng trong nghành.

1.1.3. Những vấn đề liên quan đến các giải pháp chống thất thu thuế

Chống thất thu thuế Hải Quan đƣợc phản ánh khá sâu rộng với khá nhiều các

bài báo, những công trình nghiên cứu công khai.. Ví dụ nhƣ “ Giải pháp chống thất

thu thuế xuất nhập khẩu ở cục thuế xuất nhập khẩu thuộc tổng cục Hải Quan” Tại

trang Thuvientailieu.net; “Nghành Hải quan: Làm tốt công tác chống thất thu ngân

sách Nhà Nƣớc”, Hải Quan HCM đề xuất phƣơng án chống gian lân giá” tại trang

http://www.baohaiquan.vn ; “ Một số giải pháp tăng cƣờng công tác chống thất thu

thuế” tại trang http://www.thoibaotaichinh.vn; Nhìn chung ta có thế thấy trong đó

có nhiều ý kiến đa dạng và phong phú. Tuy nhiên mặt hạn chế là hầu hết tác giả mới

tiếp cận ở góc độ hẹp mà chƣa thể đƣa ra một giải pháp tổng thể.

1.1.4. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu đã được công bố liên quan

tới đề tài của luận văn

Dƣới nhiều góc độ, các đề tài nghiên cứu đã đi vào phân tích khá toàn diện nội

dung phòng chống thất thu thuế của Hải Quan cũng Thuế Việt Nam. Trong đó cũng

gợi mở nhiều nội dung liên quan đến giải pháp cải cách, hiện đại hóa thủ tục hải

quan, áp dụng các phƣơng pháp quản lý mới, sửa đổi nội dung quản lý thuế…Tuy

nhiên chƣa có nhiều công trình đi sâu vào thực tế, thực tiễn tại các chi cục, cửa khẩu.

Các đề tài nghiên cứu thƣờng tập trung loại thuế Hải quan chủ yếu là thuế “Xuất-

nhập khẩu” ít mở rộng ra các loại thuế khác. Điều này chƣa sát với thực tế tại Chi

cục Hải quan cửa Khẩu sân bay quốc tế Nội Bài khi các loại thuế khác cũng chiếm

tỷ trọng không hề nhỏ trong việc thu NSNN của chi cục. Và hiện trạng lách thuế,

trốn thuế đang diễn ra ngày càng tinh vi.

1.1.5 Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.

Thế nào là thất thu thuế, thực trạng các biện pháp chống thất thu thuế của

Hải quan. Những kinh nghiệm nào có thể áp dụng để phòng chống thất thu thuế Hải

quan. Những biện pháp phòng, chống thất thu thuế đnag thực hiện cần phải bổ sung

và hoàn thiện những vấn đến khúc mắc gì? Đây là nhƣng câu hỏi cần phải tìm lời

giải đáp.

Xuất phát từ tổng quan nghiên cứu, cũng nhƣ từ những câu hỏi đƣợc đặt ra,

tác giải xác định hƣớng tiếp theo của đề tài là: Đề phòng chống thất thu thuế tại Chi

cục cần phải tăng cƣờng áp dụng các biện pháp quản lý Hải quan hiện đại với các

trụ cột là quản lý rủi ro, đẩy mạnh kiểm tra sau thông quan và đẩy nhanh quá trình

áp dụng CNTT vào tất cả các khâu, quy trình thủ tục Hải quan, đề xuất cải cách thủ

tục hành chính và hành lang pháp lý phù hợp.

1.1.6 Nghiên cứu sẽ đưa ra các vấn đề:

Nghiên cứu sẽ xác định vấn đề thất thu thuế, nguyên nhân của việc thất thu

thuế. Tác động tiêu cực của việc thất thu thuế. Từ đó đƣa ra các lý giải căn bản

trong quan lý thuế nhứ :Việc áp dụng các chính sách mới có tác dụng nhƣ thế nào

đến việc thu NSNN, quá trình chống thất thu thuế sẽ nhƣ thế nào, vai trò của chi cục

trong việc phòng chống thất thu thuế? Thực trạng phòng chống thất thu thuế tại Chi

cục. Chi cục cần làm gì để phòng chống thất thu thuế một cách hiệu quả?

1.1.7 Điểm yếu điểm mạnh của nghiên cứu:

Điểm yếu của nghiên cứu này là: Đây là vấn đề không mới và có khá nhiều

các đề tài nghiên cứu về vấn đề này nên dễ gây trung lặp hoặc khác biệt về các tiếp

cận do mỗi ngƣời có một cách nhìn nhận và xử lý vấn đề khác nhau. Lại là vấn đề

có tính nạy cảm về số liệu, ta không thế xác định chính xác một cách tuyệt đối số

tiền thất thu thuế để có một cái nhìn chính xác nhất về thực trạng.

Điểm mạnh của nghiên cứu này là: Do phạm vị nghiên cứu chỉ ở mức độ của

chi cục vì vậy ta có thể nhìn sát nhất, tổng thể nhất thực trạng diễn ra hiện nay do

chi cục là đơn vị trực tiếp thực hiện các thủ tục. Việc phòng chông thất thu thuế

cung là vấn đề đƣợc quan tâm hiện nay của dƣ luận trong thời kì hội nhập. Vấn đề

quan trọng là luấn án nên có một cái nhìn sâu sắc, chi tiết về thực trạng từ đó bám

sát và đƣa ra các giải pháp phù hợp.

1.2. Khái niệm cơ bản về thuế XNK, TTĐB và thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu

Trên góc độ phân phối thu nhập: Thuế là hình thức phân phối và phân phối

lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân nhằm hình thành nên quĩ tiền tệ tập

trung lớn nhất của Nhà nƣớc (quỹ ngân sách nhà nƣớc) để đáp ứng nhu cầu chi tiêu

cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc.

Trên góc độ ngƣời nộp thuế thì thuế đƣợc định nghĩa nhƣ sau: thuế là

khoản đóng góp bắt buộc mà mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho

Nhà nƣớc theo Luật định để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức

năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc; ngƣời đóng thuế đƣợc hƣởng hợp pháp phần thu

nhập còn lại.

Trên góc độ kinh tế học, thuế đƣợc định nghĩa nhƣ sau: thuế là biện pháp đặc

biệt, theo đó, Nhà nƣớc sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực

từ khu vực tƣ sang khu vực công nhằm thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội của

Nhà nƣớc.

1.2.1. Khái niệm về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Cho đến thời điểm hiện nay, ở Việt Nam và trên thế giới chƣa có một khái

niệm đồng nhất về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu (gọi tắt là thuế xuất nhập khẩu).

Theo một số tài liệu của các nƣớc, thuế xuất nhập khẩu thƣờng có tên gọi chung là

thuế quan (customs duty). Đây là một loại thuế mà các nƣớc dùng để đánh vào hàng

hóa xuất nhập khẩu tại cửa khẩu nhằm huy động nguồn thu cho NSNN, bảo hộ sản

xuất và can thiệp vào quá trình hoạt động ngoại thƣơng, buôn bán, trao đổi hàng hóa

giữa các quốc gia.

Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là sắc thuế đánh vào hàng hóa xuất khẩu

hoặc nhập khẩu trong quan hệ thƣơng mại quốc tế. Thông thƣờng, các nƣớc đều

không đánh thuế xuất khẩu để khuyến khích hoạt động xuất khẩu ngoại trừ một số ít

mặt hàng là nguyên liệu thô, tài nguyên, khoáng sản. Ngƣợc lại, hầu hết các mặt

hàng nhập khẩu đều bị đánh thuế nhập khẩu ngoại trừ một số mặt hàng khuyến

khích nhập khẩu.

1.2.2. Đặc điểm của thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu có những đặc điểm sau: - Thuế xuất khẩu,

thuế nhập khẩu là loại thuế gián thu. Nhà nƣớc sử dụng thuế xuất khẩu, nhập khẩu

để điều chỉnh hoạt động ngoại thƣơng thông qua việc tác động vào cơ cấu giá cả của

hàng hoá xuất, nhập khẩu. Ngƣời nộp thuế là ngƣời thực hiện hoạt động xuất khẩu,

nhập khẩu hàng hoá; ngƣời chịu thuế là ngƣời tiêu dùng cuối cùng. Việc tăng, giảm

thuế suất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu sẽ tác động trực tiếp tới giá cả hàng hoá

xuất khẩu, nhập khẩu, từ đó ảnh hƣởng tới nhu cầu và việc lựa chọn hàng hoá của

ngƣời tiêu dùng, buộc các nhà sản xuất và nhập khẩu hàng hoá phải điều chỉnh hoạt

động sản xuất kinh doanh của mình cho phù hợp.

Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là loại thuế gắn liền với hoạt động ngoại

thƣơng. Hoạt động ngoại thƣơng giữ một vai trò quan trọng trong sự phát triển của

nền kinh tế quốc dân, hoạt động này đòi hỏi phải có sự quản lý chặt chẽ của nhà

nƣớc. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu là một công cụ quan trọng của nhà nƣớc

nhằm kiểm soát hoạt động ngoại thƣơng thông qua việc khai báo, kiểm tra, tính thuế

đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu chịu ảnh

hƣởng trực tiếp của các yếu tố quốc tế nhƣ: sự biến động kinh tế thế giới, xu hƣớng

thƣơng mại quốc tế, các thỏa thuận song phƣơng, đa phƣơng, chính sách kinh tế

quốc gia và nhiều yếu tố khác… Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu điều chỉnh hoạt

động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá của một quốc gia. Sự biến động của kinh tế thế

giới, xu hƣớng thƣơng mại quốc tế trong từng thời kỳ sẽ tác động trực tiếp tới hàng

hóa xuất khẩu, nhập khẩu của các quốc gia, nhất là trong xu thế tự do hoá thƣơng

mại, mở cửa và hội nhập kinh tế nhƣ hiện nay. Để đạt đƣợc những mục tiêu đề ra

đòi hỏi chính sách thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phải có tính linh hoạt cao, có sự

thay đổi phù hợp tuỳ theo sự biến động của kinh tế thế giới và thƣơng mại quốc tế,

phù hợp với các Hiệp định, thỏa thuận, cam kết quốc tế mà mỗi quốc gia ký kết,

tham gia.

1.2.3. Khái niệm về thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu.

Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là một loại thuế tiêu dùng đƣợc nhiều nƣớc trên

thế giới sử dụng, đánh vào một số loại hàng hóa đặc biệt, cần điều tiết mạnh nhằm

hƣớng dẫn sản xuất và tiêu dùng đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nƣớc.

Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với hàng nhập khẩu là một loại thuế thu trên giá

nhập khẩu và thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng mà doanh nghiệp nhập khẩu.

... Thuế suất đƣợc quy định từ 10% đến 80% tùy từng mặt hàng và từng dịch vụ

khác nhau

Nhƣ vậy, không phải tất cả hàng hóa, là đối tƣợng chịu thuế của thuế TTĐB.

Thông thƣờng, thuế TTĐB hàng nhập khẩu đánh vào hàng hóa không đƣợc khuyến

khích tiêu dùng, có thể do chúng có khả năng gây ảnh hƣởng bất lợi tới sức khỏe

ngƣời sử dụng (thuốc lá, rƣợu, bia) hoặc đánh vào những hàng hóa chỉ đƣợc sử

dụng bởi những ngƣời có thu nhập cao và rất cao trong xã hội (ô tô, tàu bay, du

thuyền…) .Việc thu thuế TTĐB đối với hàng hóa nhập khẩu giúp cho Nhà nƣớc có

thể định hƣớng tiêu dùng xã hội, góp phần tích cực vào việc hình thành xu hƣớng

tiêu dùng xã hội lành mạnh, xu hƣớng tiêu dùng phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh

kinh tế của đất nƣớc. Bên cạnh đó, Nhà nƣớc còn có thể huy động một bộ phận thu

nhập của những đối tƣợng có thu nhập cao và có khả năng tiêu dùng hàng hóa, dịch

vụ không thiết yếu, không đƣợc khuyến khích tiêu dùng vào ngân sách nhà nƣớc để

sử dụng cho những mục tiêu công cộng, góp phần bảo đảm công bằng xã hội.

1.2.4. Đặc điểm về thuế TTĐB đối với hàng nhập khẩu.

Thuế TTĐB là một loại thuế gián thu, có nghĩa là loại thuế này đƣợc điều tiết

thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Ngƣời nộp thuế không đồng thời là ngƣời

chịu thuế mà ngƣời chịu thuế là ngƣời tiêu thụ. Ngƣời nộp thuế là nhà sản xuất kinh

doanh có nhiệm vụ nộp, thu hộ vào ngân sách Nhà Nƣớc.

Đây là thuế tiêu dùng 1 giai đoạn. Vì thế l thuế này chỉ đƣợc đánh một lần

vào khâu sản xuất, nhập khẩu hàng hóa.

Thuế TTĐB là loại thuế có tính điều tiết không rộng, nó chỉ đánh trên một số

hàng hóa dịch vụ có tính chất đặc biệt.

Các loại hàng hóa nhập khẩu thuộc đối tƣợng chịu thuế TTĐB

- Thuốc là xì gà, các chế phẩm khác từ cây thuốc lá.

- Rƣợu

- Bia

- Xe oto dƣới 24 chỗ

- Xe mô tô xe hai bánh có dung tích xi lanh từ 125 cm3 trờ lên

- Tàu bay

- Du thuyền

- Xăng các loại

- Điều hòa nhiệt độ có công suất nhỏ hơn hoặc bằng 90000 BTU.

Những hàng hóa trên phải chịu thuế TTĐB khi nhập khẩu bởi vì chúng

không đƣợc khuyến khích tiêu dùng, do sự tiêu dùng những loại hàng hóa này

không có lợi cho sự phát triển kinh tế, văn hóa xã hội hoặc ảnh hƣởng đến sức

khỏe của cộng đồng.

1.2.5. Khái niêm về thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu.

Thuế giá trị gia tăng có nguồn gốc từ thuế doanh thu theo quy định của Luật

thuế giá trị gia tăng thì thuế giá trị gia tăng là một loại thuế gián thu đánh trên khoản

giá trị tăng thêm cuả hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lƣu

thông đến tiêu dùng và đƣợc nộp vào ngân sách Nhà nƣớc theo mức độ tiêu thụ

hàng hóa, dịch vụ.

Đối tƣợng nộp thuế GTGT là tất cả các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản

xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT ở Việt Nam, và các tổ chức,

cá nhân khác có nhập khẩu hàng hóa chịu thuế GTGT.

Thuế GTGT phải nộp đƣợc tính theo phƣơng pháp khấu trừ thuế hoặc phƣơng

pháp tính trực tiếp trên GTGT.

Trong đó đối tƣợng chịu thuế là:

- Hàng hóa xuất, nhập khẩu của các tổ chức kinh tế Việt Nam thuộc các

thành phần kinh tế đƣợc phép trao đổi, mua, bán, vay nợ với nƣớc ngoài.

- Hàng hóa xuất, nhập khẩu của các tổ chức kinh tế nƣớc ngoài, các hình

thức đầu tƣ nƣớc ngoài tại Việt Nam.

- Hàng hóa đƣợc phép xuất khẩu vào khu chế xuất tại Việt Nam và doanh

nghiệp trong khu chế xuất đƣợc phép nhập khẩu vào thị trƣờng Việt Nam.

- Hàng hóa xuất, nhập khẩu để làm hàng mẫu, quảng cáo, dự hội chợ triển

lãm, viện trợ hoàn lại và không hoàn lại.

- Hàng hóa hoặc quà biếu, tặng, tài sản di chuyển vƣợt tiêu chuẩn hành lý

đƣợc miễn thuế.

1.2.6. Đặc điểm về thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu.

Thuế GTGT là thuế gián thu, một yếu tố cấu thành trong giá cả hàng hóa,

dịch vụ.Thuế Giá trị gia tăng đánh vào tất cả các loại hàng hóa, dịch vụ từ sản

xuất, nhập khẩu, lƣu thông tới tiêu dùng nhƣng chỉ tính trên phần giá trị tăng

thêm của hàng hóa.

Cơ sở kinh doanh, ngƣời nhập khẩu hàng hoá chịu thuế giá trị gia tăng phải kê

khai và nộp thuế giá trị gia tăng theo từng lần nhập khẩu cùng với việc kê khai thuế

nhập khẩu với cơ quan hải quan thu thuế nhập khẩu.

Tờ khai hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu và các loại giấy tờ sử dụng khi khai

báo hải quan thực hiện nhƣ quy định trong Luật thuế xuất nhập khẩu và các quy

định cuả ngành hải quan. Những hàng hoá nhập khẩu không thuộc diện chịu thuế

giá trị gia tăng, ngƣời nhập khẩu phải trình nộp các loại giấy tờ chứng minh.

Thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng đƣợc quy định nhƣ thời hạn nộp thuế xuất

khẩu, nhập khẩu.

Ðối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu theo đƣờng xuất nhập cảnh, phi mậu

dịch, nhập khẩu qua biên giới đất liền không thuộc diện xuất khẩu, nhập khẩu chính

ngạch, hàng nhập khẩu là hàng tiêu dùng phải nộp thuế giá trị gia tăng ngay khi

nhập khẩu.

Thuế giá trị gia tăng nộp vào ngân sách nhà nƣớc bằng đồng Việt Nam.Thuế

giá trị gia tăng không chịu ảnh hƣởng bởi quá trình tổ chức và phân chia các chu kỳ

kinh tế nhiều hay ít.

1.3. Thất thu thuế với hàng hóa xuất, nhập khẩu:

1.3.1. Khái niệm về thất thu thuế

Thất thu thuế là một hiện tƣợng thực tế khách quan vốn có của bất kỳ hệ thống

thuế khoá nào. Nó phản ánh hai mặt của một vấn đề lợi ích của Nhà nƣớc và lợi ích

của ngƣời nộp thuế. Trên thực tế thì hai lợi ích này thƣờng mâu thuẫn với nhau,

Nhà nƣớc luôn có khuynh hƣớng tăng nguồn thu từ thuế, trong khi đó ngƣời nộp

thuế luôn mong muốn càng giảm số thuế phải nộp càng nhiều càng tốt. Hay nói

cách khác, ở đâu có thuế thì ở đó có thất thu. Vậy thất thu thuế xuất nhập khẩu là

khoản tiền thuế xuất nhập khẩu bị tổ chức, cá nhân có hàng hóa xuất nhập khẩu

chiếm dụng, không nộp đúng, nộp đủ theo quy định của pháp luật thuế hiện hành.

Dựa vào tính chất của khoản thuế bị thất thu, có thể phân loại thất thu thuế thành hai

loại: - Khoản tiền thuế thất thu có khả năng thu hồi: là các khoản nợ có khả năng

thu hồi cao, do doanh nghiệp nợ thuế vẫn hoạt động bình thƣơng hoặc đang chờ xác

định chính xác số lƣợng thuế phải nộp; số nợ thuế nhỏ của các doanh nghiệp chây ỳ,

doanh nghiệp đã ký biên bản truy thu và cam kết nộp,…

- Khoản tiền thuế thất thu không có khả năng thu hồi: là các khoản tiền thuế

phải truy thu mà đối tƣợng nộp thuế không có khả năng nộp thuế do doanh nghiệp

nợ thuế không còn nguồn vốn để nộp, doanh nghiệp giải thể, phá sản, khoản tiền

thuế mà cơ quan Hải quan không thể kiểm soát đƣợc do doanh nghiệp bỏ trốn, hàng

hóa buôn lậu, gian lận thƣơng mại.

1.3.2.Các hình thức thất thu thuế trong nghành Hải Quan

1.3.2.1. Nếu căn cứ vào nội dung quản lý thuế XNK:

Thất thu thuế xuất nhập khẩu bao gồm hai loại:

- Thất thu thuế thực: Là những khoản tiền phải thu vào NSNN đã đƣợc quy

định trong Luật thuế xuất khẩu, thuế xuất nhập khẩu nhƣng thực tế vì lý do nào đó

không đƣợc nộp vào NSNN.

- Thất thu thuế tiềm năng: Là những khoản tiền thuộc khả năng tiềm tàng

trong nền kinh tế đáng lẽ phải đƣợc khai thác động viên vào NSNN nhƣng không

đƣợc quy định trong các Luật thuế xuất khẩu, thuế xuất nhập khẩu.

1.3.2.2. Nếu căn cứ vào hình thức thủ đoạn gian lận, trốn thuế:

Thất thu thuế bao gồm các loại chủ yếu sau:

- Thất thu do khai báo sai số lƣợng và chất lƣợng hàng hóa: Các đối tƣợng nộp

thuế thƣờng khai số lƣợng hàng hoá trên tờ khai Hải quan thấp hơn số lƣợng hàng

hóa thực. Với hình thức gian lận này, các đối tƣợng có xu hƣớng làm giả hợp đồng

và các chứng từ liên quan để nộp cho cơ quan Hải quan nhằm gian lận thuế xuất

nhập khẩu.

- Thất thu do khai sai trị giá: Số thuế phải nộp đƣợc tính trên cơ sở trị giá hàng

hóa, số lƣợng và thuế suất nên các đối tƣợng có xu hƣớng khai thấp trị giá thực tế

đã thanh toán hay sẽ phải thanh toán nhằm giảm số thuế phải nộp. Có hai hình thức

gian lận chủ yếu là khai trị giá thấp để giảm số thuế phải nộp và khai trị giá cao để

gian lận ở quá trình thuế nội địa về sau nhƣ hoàn thuế, ƣu đãi đầu tƣ, khấu hao tài

sản… Để khai sai trị giá tính thuế nhằm giảm số thuế phải nộp,đối tƣợng nộp thuế

có thể sử dụng các biện pháp nhƣ: Cố tình kê khai sai, khai thấp giá hàng chịu thuế;

Sử dụng giấy tờ giả để chứng minh hàng xuất nhập khẩu có giá thấp; Làm sai giá

hóa đơn; Giả mạo hóa đơn sử dụng máy tính cá nhân; Trao đổi các tài liệu hoặc có

sự đánh giá thấp trị giá hàng xuất khẩu, xuất nhập khẩu giữa các công ty liên

quan…

- Thất thu do mô tả sai hàng hoá xuất nhập khẩu: Hình thức thất thu này

thƣờng xảy ra khi đối tƣợng nộp thuế cố tình phân loại và áp mã số thuế hàng hóa

không chính xác.

Đối tƣợng nộp thuế đã lợi dụng sự phức tạp trong cơ cấu sản phẩm cũng nhƣ

têngọi, đặc biệt là những sản phẩm mới, là hỗn hợp của nhiều chất hoặc linh kiện

khó có thể phân biệt bằng cảm quan để kê khai vào mã số có thuế suất thuế thấp

nhằm giảm số tiền thuế phải nộp. Việc gian lận này thƣờng thể hiện khi phát sinh ở

các hình thức sau: Hàng hóa có nhiều tên gọi khác nhau, cách hiểu khác nhau; hàng

hóa có nhãn mác khác nhau; hàng hóa xuất nhập khẩu có mức độ gia công, chế biến

khác nhau; hàng hóa có nhiều chi tiết tách rời; hàng nhiều thành phần với xuất xứ

khác nhau; hàng hóa hỗn hợp, đa thành phần; hàng hóa có nhiều tác dụng.

- Thất thu do giả mạo xuất xứ: Các đối tƣợng thƣờng lợi dụng các Hiệp định

ƣu đãi thuế quan của một nƣớc ký kết với các nƣớc khác để xuất nhập khẩu hàng

hóa từ nƣớc có thuế suất cao. Các đối tƣợng gian lận dƣới hình thức này thƣờng sử

dụng C/O giả hoặc chuyển tải qua nƣớc có ƣu đãi thuế ký kết, khai gian xuất xứ

hàng hóa để đƣợc cấp C/O của nƣớc đó rồi xuất nhập khẩu. Gian lận thƣờng thực

hiện dƣới các hình thức: Thay đổi xuất xứ hàng hóa tại nƣớc thứ ba; Sử dụng nƣớc

thứ ba và nhà cung cấp để che giấu xuất xứ thực sự của hàng hóa và lộ trình di

chuyển của lô hàng; Thay đổi xuất xứ thông qua các nƣớc thứ ba để tránh mức thuế

suất cao hơn,…

- Thất thu do buôn lậu và thông quan hàng hóa trái phép. Đối tƣợng cố tình

xuất nhập khẩu những mặt hàng có thuế suất cao, nhƣng vẫn làm thủ tục Hải quan

đầy đủ thông qua việc khai báo thành mặt hàng khác hoặc lợi dụng các kẽ hở trong

quy trình nghiệp vụ hải quan. Việc buôn lậu gây thất thu thuế xuất nhập khẩu bao

gồm các trƣờng hợp nhƣ: Buôn lậu hàng hóa (nhập một mặt hàng nhƣng khai mặt

hàng khác có thuế suất thấp để đƣợc miễn thuế hoặc hƣởng thuế suất thấp); Bốc dỡ

hàng hóa trái phép khi đang quá cảnh hải quan; Trao đổi hàng hóa dƣới hình thức

thủ tục xuất nhập khẩu tạm thời; Thay đổi số series hàng hóa;…

- Thất thu thuế do giả mạo trong giao dịch: Các đối tƣợng thƣờng có xu hƣớng

tạo các giao dịch ảo để làm thay đổi số thuế phải nộp hoặc lợi dụng các hình thức

ƣu đãi nhƣ kho ngoại quan, cửa hàng miễn thuế, để thực hiện giao dịch. Các trƣờng

hợp gây thất thu thuế xuất nhập khẩu thƣờng diễn ra với các trƣờng hợp nhƣ: Giả

mạo con dấu; Sử dụng giấy phép nhận khẩu giả; Gian lận trong loại hình gia công;

Gian lận trong loại hình đầu tƣ; Gian lận trong loại hình hàng tạm nhập tái xuất,

chuyển cửa khẩu, quá cảnh, kho ngoại quan, kho bảo thuế, lợi dụng tiêu chí rủi ro,

lợi dụng khu công nghiệp, khu chế xuất; lợi dụng khu kinh tế cửa khẩu; lợi dụng ƣu

đãi hạn ngạch dành cho một số nƣớc; lợi dụng loại hình xuất khẩu tại chỗ,…

1.3.2.3. Nếu căn cứ vào hoạt động xuất khẩu, xuất nhập khẩu hưởng ưu đãi:

Thất thu thuế xuất có thể bao gồm các loại chủ yếu sau:

- Thất thu thuế do lợi dụng hình thức xuất nhập khẩu nguyên liệu để gia công,

sản xuất xuất khẩu.

Các đối tƣợng thƣờng gian lận thông qua hình thức đánh tráo chủng loại hàng

gia công rồi bán vào thị trƣờng nội địa, khai sai định mức gia công, sản xuất xuất

khẩu để bán phần nguyên liệu thừa vào nội địa.

- Thất thu thuế do lợi dụng loại hình đầu tư:

Để khuyến khích đầu tƣ, các nƣớc đặc biệt là các nƣớc đang phát triển thƣờng

có xu hƣớng áp dụng các ƣu đãi miễn, giảm thuế xuất nhập khẩu với một số mặt

hàng doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhƣ hàng xuất nhập khẩu để tạo tài sản cố định,

hàng hoá là nguyên liệu thuộc loại trong nƣớc chƣa sản xuất đƣợc hoặc hàng hoá

xuất nhập khẩu đối với các ngành, lĩnh vực đƣợc nhà nƣớc khuyến khích đầu tƣ

phát triển… Các đối tƣợng thƣờng có xu hƣớng lợi dụng qui định này để xuất nhập

khẩu hàng hóa với thuế suất thấp hoặc hàng đƣợc miễn thuế xuất nhập khẩu để bán

vào thị trƣờng nội địa hoặc lợi dụng việc bán thanh lý để gian lận…

- Thất thu thuế do hàng tạm nhập tái xuất, chuyển cửa khẩu, quá cảnh:

Hình thức này chủ yếu gian lận do doanh nghiệp làm thủ tục nhập khẩu

nhƣng không xuất khẩu rồi tìm cách tiêu thụ trên thị trƣờng nội địa.

- Thất thu thuế do lợi dụng kho ngoại quan, kho bảo thuế:

Theo quy định của chính sách thuế xuất nhập khẩu ở hầu hết các nƣớc đều cho

phép doanh nghiệp có thể gửi hàng vào các kho ngoại quan, kho bảo thuế… chờ

làm thủ tục xuất nhập khẩu. Lợi dụng quy định này, các doanh nghiệp thực hiện

hành vi gian lận thuế xuất nhập khẩu bằng cách đánh tráo hàng, thông đồng tìm

cách lấy hàng ra khỏi kho ngoại quan, kho bảo thuế để tiêu thụ nội địa nhằm mục

đích trốn thuế.

Thất thu thuế do chính sách ân hạn thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu:

Hiện nay, tƣơng ứng với những loại hình khác nhau sẽ có thời hạn nộp thuế

khác nhau: - Hàng hóa là nguyên liệu, vật tƣ xuất nhập khẩu để sản xuất hàng hóa

xuất khẩu, thời hạn nộp thuế tối đa là hai trăm bảy mƣơi lăm (275) ngày, kể từ ngày

đăng ký tờ khai hải quan. - Hàng hóa kinh doanh tạm nhập, tái xuất phải nộp thuế

trƣớc khi hoàn thành thủ tục hải quan tạm xuất nhập khẩu hàng hóa. - Đối với các

loại hàng hóa còn lại thì phải nộp thuế trƣớc khi thông quan hoặc giải phóng hàng

hóa - Các trƣờng hợp đã đƣợc tổ chức tín dụng bảo lãnh nhƣng hết thời hạn bảo

lãnh mà ngƣời nộp thuế chƣa nộp thuế và tiền chậm nộp (nếu có), thì tổ chức nhận

bảo lãnh có trách nhiệm nộp đủ thuế và tiền chậm nộp thay cho ngƣời nộp thuế.

Quy định về thời hạn nộp thuế trên đây dựa trên cơ sở mục đích xuất nhập khẩu

hàng hóa. Khuyến khích việc gắn xuất nhập khẩu hàng hóa đối với sản xuất, đặc

biệt là vật tƣ, nguyên liệu xuất nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu. Tuy nhiên,

lợi dụng chính sách ân hạn trên, có nhiều trƣờng hợp sau khi hàng nhập khẩu đã đƣa

vào sản xuất và tiêu thụ xong sản phẩm mà vẫn chƣa hết thời hạn nộp thuế, cũng

nhƣ chƣa quy định các điều kiện để áp dụng thời hạn nộp thuế tƣơng ứng đối với

từng đối tƣợng xuất nhập khẩu đã làm giảm hiệu quả chính sách ân hạn và gia tăng

tình trạng nợ đọng thuế. Bên cạnh đó, cũng có doanh nghiệp lợi dụng đƣợc ân hạn,

xuất nhập khẩu hàng hóa với số lƣợng lớn, thuế suất cao và bán vào thị trƣờng nội

địa, sau đó bỏ trốn khỏi cơ sở sản xuất gây thất thu cho ngân sách nhà nƣớc.

1.3.3. Nguyên nhân của việc thất thu thuế:

Thất thu thuế có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, có thể do các

nguyên nhân mang tính chủ quan, cũng có thể do các nguyên nhân mang tính khách

quan, việc tìm hiểu rõ các nguyên nhân gây ra thất thu thuế XNK là một trong

những yêu cầu quan trọng để có thể đề ra đƣợc biện pháp chống thất thu thuế XNK.

Có thể kể đến một số nhóm nguyên nhân cơ bản gây thất thu sau đây:

- Thất thu thuế do nguyên nhân khách quan:

Thứ nhất, do thay đổi chính sách thuế của các quốc gia

Khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế, mỗi một quốc gia thành viên đều phải

thay đổi và tuân thủ các nguyên tắc đã cam kết trong quá trình hội nhập, một số

chính sách phải thay đổi theo nhƣ Luật thuế Xuất khẩu, Nhập khẩu, Biểu thuế suất

thuế xuất khẩu, nhập khẩu;.... cho phù hợp với tình hình phát triển của từng nƣớc,

để phù hợp và thống nhất với một số Luật khác. Đồng thời, cũng phải ban hành

nhiều văn bản hƣớng dẫn thống nhất đảm bảo mang lại nguồn thu cho ngân sách

nhà nƣớc, bảo hộ sản xuất trong nƣớc, định hƣớng tiêu dùng. Việc ban hành các văn

bản quy phạm pháp luật cũng đồng thời tạo nên những sơ hở mà các đối tƣợng buôn

lậu, trốn thuế lợi dụng lách luật với mục đích là đƣa hàng hóa nhập khẩu có mức

thuế suất cao về mức thuế suất thấp, giảm tiền thuế phải nộp. Hay một số nƣớc khi

áp dụng giá tính thuế theo Hiệp định trị giá GATT, đã tạo điều kiện thuận lợi cho

doanh nghiệp nhƣng thực tế nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng để trốn thuế, qua một

số hình thức nhƣ: Khai giá thấp hơn so với giá thực tế đã thanh toán hay sẽ phải

thanh toán, khai sai tên hàng của mặt hàng thực nhập, gian lận trong hàng khuyến

mại, hàng phi mậu dịch. Bên cạnh đó doanh nghiệp còn lợi dụng việc ân hạn chậm

nộp thuế, hay mặt hàng có thuế suất cao phải nộp thuế ngay khai giá trị thấp, nhập ồ

ạt về, sau đó thay đổi số đăng ký kinh doanh bỏ trốn, mất tích; Khai sai số lƣợng,

trọng lƣợng của hàng hóa; Ghi sai xuất xứ của hàng hóa với mục đích là để giảm

mức thuế nhập khẩu.

Thứ hai, do ảnh hưởng môi trường kinh tế:

Môi trƣờng kinh tế là một trong những yếu tố ảnh hƣởng đến quyết định đầu

tƣ của các doanh nghiệp bởi một môi trƣờng kinh tế thuận lợi sẽ tạo điều kiện cho

các doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh của mình. Thuế là công cụ điều tiết vĩ

mô của Nhà nƣớc đối với nền kinh tế, do đó để thực hiện chính sách bảo hộ, khuyến

khích sản xuất trong nƣớc và khuyến khích xuất khẩu, pháp luật thuế xuất khẩu,

thuế nhập khẩu có các quy định khuyến khích hoặc hạn chế việc xuất khẩu, nhập

khẩu đối với một số hàng hóa. Sự khuyến khích hoặc hạn chế này thể hiện tập trung

ở biểu thuế áp dụng có tính chất phân biệt đối với các loại hàng hóa xuất khẩu, nhập

khẩu, do đó nếu không có những nghiên cứu cụ thể sẽ gây ra những thất thu thuế

tiềm năng. Với những giai đoạn có sự thay đổi trong chính sách nhƣ vậy, cơ quan

Hải quan là đơn vị thực thi việc thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu sẽ căn cứ vào

các văn bản quy định để tính và đề xuất các chính sách thu thuế phù hợp. Chính vì

vậy môi trƣờng kinh tế cũng ảnh hƣởng đến quản lý thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu

hàng hóa.

Thứ ba, do sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật:

Hội nhập kinh tế quốc tế, giúp các nƣớc có cơ hội tiếp nhận khoa học kỹ thuật

và nền công nghệ cao của các nƣớc phát triển làm cho sự phát triển kinh tế của các

nƣớc đang phát triển có nhiều thuận lợi hơn. Tuy nhiên, nó luôn có tính hai mặt, bởi

do sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các nhà làm luật không lƣờng hết tác động

của các nhân tố mới nên không xây dựng đƣợc một mức thuế phù hợp khi sản phẩm

mới xuất hiện, dễ gây thất thu thuế tiềm năng. Thông thƣờng phải sau một thời gian

nhất định thì các cơ quan thuế mới có thông tin đầy đủ để áp dụng mức thuế phù

hợp nhất.

Thứ tư, do tác động của hội nhập kinh tế quốc tế:

Hiện nay môi trƣờng kinh doanh của một doanh nghiệp không chỉ bó hẹp ở

một quốc gia mà còn trên rất nhiều nƣớc khác nhau khi tham gia và phân công lao

động. Các nƣớc đang phát triển thƣờng phải đối mặt với tình trạng chuyển giá, khai

khống hay giảm giá trị đầu tƣ với mục đích trốn thuế. Bên cạnh đó còn nhiều trƣờng

hợp lợi dụng ƣu đãi quốc gia, lãnh thổ để gian lận các chứng nhận xuất xứ gây thất

thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu.

Thứ năm, do buôn lậu và gian lận thương mại:

Thất thu thuế có nhiều nguyên nhân, song trong những nguyên nhân đó thì

buôn lậu và gian lận thƣơng mại đƣợc đánh giá là vấn đề nhức nhối nhất hiện nay

của các nƣớc. Hành vi buôn lậu thƣờng do yếu tố lợi nhuận chi phối và thƣờng diễn

ra ở những mặt hàng có thuế suất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu cao, mặt hàng

cấm xuất khẩu, nhập khẩu hay mặt hàng có thuế suất thấp nhƣng mức tiêu thụ trên

thị trƣờng nội địa lớn nên dẫn tới lợi nhuận do buôn lậu cao.

Từ những khái quát trên đây về các nguyên nhân cơ bản gây ra thất thu thuế

mang tính phổ biến, ở đâu có thuế thì ở đó có ngƣời cố tình trốn thuế, lậu thuế, do

vậy còn thất thu thuế. Ngƣời nộp thuế khi thấy lợi ích của mình bị chia sẻ, họ luôn

luôn tìm cách làm giảm số thuế phải nộp; lúc đầu các hình thức trốn thuế còn đơn

giản, mang tính cơ học, càng về sau cùng với sự phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế,

thì các hình thức trốn thuế đƣợc che đậy dƣới những hình dạng khác nhau, ngày

càng tinh vi hơn, có hệ thống hơn. Khi một dạng trốn thuế này bị phát hiện, thì

ngƣời ta lại nghĩ ra một cách khác để trốn thuế. Tuy nhiên, trong điều kiện từng Nhà

nƣớc khác nhau, với mục đích khác nhau trong việc sử dụng công cụ thuế, với sự

giác ngộ, ý thức tuân thủ pháp luật về thuế khác nhau của các tầng lớp dân cƣ thì

thất thu thuế diễn ra trên những mức độ, phạm vi, quy mô khác nhau và việc đƣa ra

các biện pháp để chống thất thu thuế là cũng tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi

một quốc gia trong từng thời kỳ nhất định, đó cũng là nghệ thuật trong quản lý, điều

hành của mỗi quốc gia đó.

- Nguyên nhân chủ quan :

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan, có những nguyên nhân khác ảnh

hƣởng đến công tác thu thuế của Hải quan . Các nguyên nhân chủ yếu là:

Thứ nhất, do nghiệp vụ của công chức Hải quan:

Trình độ nghiệp vụ của cán bộ Hải quan cũng là một nhân tố ảnh hƣởng đến

công tác quản lý thuế. Do sự phát triển kinh tế - xã hội, xuất hiện nhiều hình thức

thƣơng mại quốc tế, nhiều loại hàng hóa đa dạng về chủng loại, chất lƣợng, có thể

sử dụng nhiều mục đích. Nếu trình độ nghiệp vụ của cán bộ Hải quan không đƣợc

nâng cao cải thiện,sẽ dẫn đến thiếu kinh nghiệm sẽ dễ dẫn đến việc tiếp nhận đăng

ký loại hình xuất nhập khẩu do doanh nghiệp đề nghị hay phân tích, phân loại, áp

mã sai dẫn đến thất thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu hoặc cho doanh nghiệp đƣợc

hƣởng chính sách ƣu đãi thuế không hợp lý. Tính trong sạch của cán bộ Hải quan

đóng vai trò quan trọng trong việc chống thất thu thuế cho ngân sách. Trình độ

chuyên môn nghiệp vụ không đạt yêu cầu dẫn đến tạo cơ hội cho hàng hóa sai quy

cách nguồn gốc, chất lƣợng kému thâm nhập vào thị trƣờng. Đây chính là nguyên

nhân quan trọng gây ra tình trạng thất thu thuế .

Thứ hai, do công tác kiểm tra, kiểm soát chưa tốt:

Để quản lý thuế đạt hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của Nhà nƣớc, thì cơ quan

quản lý thuế phải xây dựng một cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý thuế phù hợp với

tính chất, quy mô, trình độ phát triển của các hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu tại

nƣớc mình. Hiệu quả công tác quản lý thu thuế phụ thuộc vào khả năng điều hành

bộ máy quản lý vì tại đây tổ chức thực hiện các hoạt động của quản lý thu thuế bao

gồm: xây dựng dự toán thu thuế, tổ chức thực hiện thu thuế, thanh tra, kiểm tra thuế,

đốc thúc thu hồi nợ thuế… Tính hiệu quả của tổ chức quản lý thu thuế xuất khẩu,

nhập khẩu thể hiện ở tính chuyên nghiệp có sự chuyên môn hóa trong các khâu

nghiệp vụ, bố trí đúng ngƣời đúng việc thành một dây chuyền liên hoàn từ khâu lập

tờ khai, kiểm tra thuế, khai báo thuế, thu thuế, thông quan, phúc tập và kiểm tra sau

thông quan đảm bảo giảm tối đa thời gian thông quan cho doanh nghiệp mà vẫn thu

đúng, đủ, chính xác số thuế xuất nhập khẩu mà doanh nghiệp phải nộp. Tùy thuộc

vào khối lƣợng công việc của từng khâu mà bố trí số nhân sự phù hợp, nếu không sẽ

bị trì hoãn, do sức ép của việc thông quan hàng hóa sẽ dẫn đến việc sai lệch số thuế

phải thu.

Thứ ba, do ý thức tuân thủ pháp luật thuế của đối tượng nộp thuế:

Những cá nhân, cơ quan doanh nghiệp chịu sự điều chỉnh của các văn bản

thuế, phải thực hiện khai báo thuế, nộp thuế chính là những đối tƣợng nộp thuế. Số

lƣợng và sự nhận thức của đối tƣợng nộp thuế sẽ ảnh hƣởng tới tổ chức bộ máy

quản lý thuế. Có thể nhận thấy rằng nếu đối tƣợng nộp thuế có am hiểu về pháp luật

thuế cùng với việc chấp hành tốt những quy định của pháp luật về việc nộp thuế thì

sẽ không xảy ra tình trạng nợ đong, lạch luật, chậm nộp thuế. Hay số lƣợng đối

tƣợng nộp thuế nhiều, phức tạp thì cơ quan Hải quan cũng phải điều chỉnh, bổ sung

số lƣợng cán bộ cho phù hợp để vừa đạt yêu cầu về thời gian thông quan, vừa đạt

yêu cầu nhiệm vụ quản lý thuế.

Thứ tư, do sự tham lam của người nộp thuế:

Trong nền kinh tế thị trƣờng hiện sự phân hóa giàu nghèo ngày càng trở nên

rõ rệt. một số cá nhận tổ chức muốn giàu lên một cách nhanh chóng đã thực hiện

các hành vi buôn lậu, trốn thuế làm giả hàng hóa nhằm kiếm tiền phi pháp. Những

vùng nông thôn vùng núi đặc biệt khó khăn, là địa bàn chính để những tổ chức cá

nhân này thực hiện hành vi

1.3.4. Hậu quả của thất thu thuế

Việc thất thu thuế có ảnh hƣởng rất xấu và nghiêm trọng tới đời sống xã hội,

kinh tế cụ thể nhƣ sau:

Đối với nên kinh tế:

Trƣớc tiên, thất thu thuế sẽ ảnh hƣởng trực tiếp tới nguồn thu ngân sách Nhà

nƣớc. Thuế là một nguồn thu quan trọng của ngân sách Nhà nƣớc. Thông qua thuế,

Nhà nƣớc huy động một phần thu nhập đƣợc tạo ra từ hoạt động nhập khẩu hàng

hóa để tập trung vào ngân sách. Đối với các nƣớc phát triển, thuế xuất nhập khẩu,

thuế TTĐB VAT chiếm một tỷ trọng không đáng kể trong tổng thu ngân sách Nhà

nƣớc (chỉ từ 1-5%). Còn ở các nƣớc đang phát triển, cụ thể nhƣ Việt Nam, số thu từ

thuế xuất nhập khẩu, TTĐB đối với hàng XNK… luôn chiếm một tỷ trọng đáng kể

trong tổng thu ngân sách (khoảng 25-30%). Việc thất thu thuế nghành Hải quan do

các nguyên nhân khác nhau sẽ khiến các khoản chi thƣờng xuyên và chi không

thƣờng xuyên của Chính phủ cho đầu tƣ và phát triển bị ảnh hƣởng, dẫn đến tình

trạng mất cân đối nguồn ngân sách. Từ đó, Chính phủ có thể sẽ phải sử dụng các

biện pháp nhƣ vay tiền trong dân( trái phiếu), gây bất ổn nền kinh tế; in tiền tăng

lƣợng tiền trong nền kinh tế gây lạm phát; vay nợ nƣớc ngoài dẫn đến lệ thuộc về

kinh tế, chính trị vào các nƣớc cho vay… Thất thu thuế của nghành Hải quan còn

làm giảm khả năng cạnh tranh của các mặt hàng hóa trong nƣớc với các sản phẩm

nhập lậu do không thể cạnh tranh về giá, gây khó khăn cho các doanh nghiệp và cá

nhân, nền kinh tế non trẻ sẽ không đƣợc bảo hộ dễ dẫn đến nguy cơ lệ thuộc vào

nƣớc ngoài. Không những thế, vai trò kiểm soát và điều tiết đối với hàng hóa nhập

khẩu của nghành Hải Quan cũng không đƣợc đảm bảo khi những hàng hóa cần hạn

chế nhập khẩu hoặc tiêu dùng nhƣ ô tô, điều hòa, rƣợu bia, thuốc lá… vẫn đƣợc bày

bán tiêu thụ một cách tràn lan trên thị trƣờng với mức giá rẻ đƣợc nhập lậu qua

đƣờng tiểu nghạch không thông qua cơ quan chức năng. Nhiều hàng hóa thậm chí

đã bị cấm nhƣng vẫn xuất hiện nhƣ ma túy, vũ khí, văn hóa phẩm đồi trụy… ảnh

hƣởng xâm hại trực tiếp đến chủ quyền, an ninh,quốc gia, gây bất ổn trong đời sông

nhân dân và xã hội.

Để thực sự phát huy vai trò tạo nguồn thu ngân sách nhà nƣớc, bảo hộ và

khuyến khích sản xuất trong nƣớc phát triển, kiểm soát và điều tiết hàng hóa nhập

khẩu thì việc kiểm soạt thu thuế Hải quan phải bao quát hết các hoạt động kinh

doanh nhập khẩu hàng hóa của các tổ chức, cá nhân trong phạm vi quyền hạn, đảm

bảo thu đúng, thu đủ và nộp kịp thời tiền thuế nhập khẩu vào ngân sách Nhà nƣớc.

Đối với xã hội:

Thất thu thuế sẽ làm ảnh hƣởng tới việc thực hiện công bằng xã hội và gây ra

những tiêu cực xã hội khác. Góp phần thực hiện công bằng xã hội là một trong

những vai trò quan trọng của thuế trong nền kinh tế xã hội. Đồng thời đây cũng là

một trong ba mục tiêu cơ bản của hệ thống thuế. Bằng các chính sách thuế và cơ chế

quản lý, điều hành công cụ thuế, một mặt Nhà nƣớc điều tiết thu nhập của những

ngƣời giàu có, phân phối lại cho những ngƣời nghèo thông qua chính sách chi

NSNN, mặt khác bao quát hết nguồn thu, giám sát mọi hoạt động sản xuất kinh

doanh của tất cả các thành phần kinh tế, đảm bảo cho mọi đối tƣợng có hoạt động

sản xuất kinh doanh, dịch vụ đều đƣợc quản lý và đều phải nộp thuế. Sản xuất kinh

doanh cùng ngành nghề, mặt hàng thuộc mọi thành phần kinh tế trên toàn lãnh thổ

quốc gia…thì phải đƣợc thực hiện nghĩa vụ thuế nhƣ nhau. Xảy ra tình trạng thất

thu thuế thì sự công bằng không thể thực hiện đƣợc, trƣớc hết là công bằng trong

nghĩa vụ đóng thuế giữa những đối tƣợng sản xuất, kinh doanh trong xã hội, giữa

những đối tƣợng sản xuất, kinh doanh trong xã hội, giữa những ngƣời sản xuất kinh

doanh với những ngƣời hƣởng chính sách xã hội… đối với các chủ thể trốn lậu

đƣợc thuế thì họ sẽ giảm giá bán, đẩy nhanh việc tiêu thụ, thu hồi vốn và quay vòng

vốn nhanh, ngƣợc lại, ngƣời không trốn đƣợc thuế (tức là chấp hành nghiêm nghĩa

vụ nộp thuế với Nhà nƣớc) thì giá bán sản phẩm cao, số lƣợng sản phẩm tiêu thụ

chậm, vòng quay vốn chậm dẫn đến sản xuất không phát triển và có thể dẫn đến

tình trạng phá sản. Điều này đƣợc hạn chế dần khi Nhà nƣớc tham gia vào quá trình

tái phân phối của cải xã hội bằng “chính sách phân phối lại”. Thông qua việc áp

dụng chính sách thuế lũy tiến đối với tầng lớp có thu nhập cao, đánh thuế nhẹ hoặc

không đánh thuế đối với tầng lớp có thu nhập thấp, đánh thuế nặng đối với hàng hóa

tiêu dùng xa xỉ hoặc đánh thuế nhẹ và miễn thuế đối với hàng hóa tiêu dùng thiết

yếu đối với đa số dân cƣ…khi nền kinh tế càng phát triển thì những khoản chi ngân

sách đảm bảo cho nhu cầu xã hội ngày càng tăng lên, vai trò điều tiết thu nhập góp

phần thực hiện công bằng xã hội của thuế càng đƣợc biểu hiện rõ nét hơn. Việc xảy

ra tình trạng thất thu thuế sẽ tạo điều kiện cho những hoạt động sản xuất kinh doanh

trái Pháp luật, những hoạt động thu lợi bất chính phát triển, đồng thời làm ảnh

hƣởng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi thành viên trong xã hội,

tạo điều kiện cho sự phân hóa nhanh chóng kẻ giàu, ngƣời nghèo trong xã hội, gây

ra tình trạng bất hợp lý trong phân phối thu nhập, bất bình đẳng giữa các thành phần

kinh tế, giữa các tầng lớp dân cƣ. Không những thế, thất thu thuế còn làm ảnh

hƣởng đến trật tự xã hội, làm cho pháp luật bị vi phạm, kỷ cƣơng của Nhà nƣớc

không nghiêm…

1.4. Một số phƣơng pháp chống thất thu thuế của Hải quan.

1.4.1. Áp dụng quản lý rủi ro chống thất thu thuế

Do khối lƣợng hàng hóa XNK lớn nên Hải quan các nƣớc trên thế giới đều áp

dụng phƣơng pháp QLRR. Phƣơng pháp quản lý rủi ro đƣợc định nghĩa nhƣ là “ứng

dụng một cách hệ thống việc quản lý chính sách, thủ tục và thực hiện các nhiệm vụ

nhận biết, phân tích đánh giá, xếp loại, xử lý và kiểm tra rủi ro”. Quản lý rủi ro là

một quá trình hợp lý và có tính hệ thống, đƣợc sử dụng khi phải đƣa ra các quyết

định nhằm cải thiện năng lực và hiệu quả của quá trình và hệ thống. Phƣơng pháp

QLRR Hải quan đƣợc xây dựng trên cơ sở các tiêu chí phát hiện vi phạm để ra các

quyết định thông quan. Trong vấn đề chống thất thu thuế XNK, tiêu chí QLRR giúp

hệ thống máy tính sàng lọc nhanh các lô hàng có dấu hiệu vi phạm.

Quản lý rủi ro đã trở nên một công cụ chủ chốt, đƣợc nêu tại Công ƣớc Kyoto

sửa đổi của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO). Đặc biệt, Công ƣớc yêu cầu tất cả

các bên tham gia áp dụng phƣơng pháp quản lý rủi ro khi tiến hành các hoạt động

kiểm soát hải quan. Đây thực sự là một bƣớc tiến quan trọng theo hƣớng áp dụng

các kỹ năng quản lý hiện đại của Hải quan các nƣớc trên thế giới để phù hợp với

tình hình mới. Bên cạnh việc dựa vào các chu kỳ kinh tế để phát hiện các giao dịch

đột biến, hệ thống QLRR còn cho phép cập nhật, bổ sung vào hệ thống các tiêu chí

phát hiện nhanh các lô hàng có dấu hiệu vi phạm để tiến hành kiểm tra đột xuất trên

tất cả các cửa khẩu. Việc áp dụng QLRR sẽ thay cho phƣơng pháp kiểm tra thủ

công truyền thống không thể thực hiện đƣợc trƣớc khối lƣợng hàng hóa lƣu thông

không ngừng gia tăng dựa trên cơ sở nghiên cứu xây dựng các tiêu chí để tránh

kiểm tra tràn lan.

1.4.2. Áp dụng biện pháp phân loại và áp mã hàng hóa chính xác và thống nhất:

Liên quan đến việc thu thuế chính xác với hàng hóa xuất nhập khẩu, công tác

phân loại và áp mã hàng hóa đóng vai trò quan trọng. Xuất phát từ nhu cầu tạo điều

kiện thuận lợi cho thƣơng mại hàng hóa quốc tế phát triển, Hội đồng Hợp tác Hải

quan - tiền thân của Tổ chức Hải quan thế giới WCO ngày nay, đã chủ trì xây dựng

Công ƣớc Quốc tế về hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa (gọi tắt là Công

ƣớc HS), tạo lập cơ sở pháp lý quốc tế cho các quốc gia tham gia Công ƣớc HS

trong việc xác định chính xác và thống nhất mặt hàng xuất nhập khẩu thông qua

việc tuân thủ và áp dụng đúng các nguyên tắc chung quy định về phân loại, áp mã

đối với hàng hóa. Trong thực tế, do tính đa dạng của hàng hóa tham gia thƣơng mại

quốc tế, việc phân loại, áp mã hàng hóa chính xác và thống nhất đối với doanh

nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu cũng nhƣ với cơ quan quản lý là việc khó, phức

tạp, đòi hỏi sự am hiểu về hàng hóa và có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực phân

loại, áp mã. Một mặt, do khoa học và công nghệ ngày càng phát triển, xuất hiện

nhiều mặt hàng mới với những đặc tính khác nhau; nhiều mặt hàng đa tác dụng, đa

thành phần, phong phú về hình thức, mẫu mã... Việc hiểu và xác định chính xác tên

gọi cũng nhƣ bản chất hàng hóa là việc không dễ dàng. Do đó, để đạt đƣợc sự phân

loại, áp mã hàng hóa chính xác và thống nhất giữa các bên tham gia thƣơng mại

quốc tế là vấn đề đƣợc quan tâm ở các quốc gia. Để các bên tham gia thƣơng mại

quốc tế cùng hiểu chính xác và thống nhất đối với cùng mặt hàng trong thƣơng mại,

đòi hỏi các bên phải tuân thủ và thực hiện đúng các quy định về phân loại, áp mã

hàng hóa trong Công ƣớc HS. Theo Công ƣớc HS của WCO, khái niệm “chính xác”

đƣợc hiểu là sự tuân thủ nghiêm chỉnh, đúng đắn các quy định chuẩn mực nêu trong

Công ƣớc HS về xây dựng danh mục hàng hóa, danh mục biểu thuế xuất nhập khẩu

quốc gia, về áp dụng đầy đủ sáu (06) quy tắc phân loại, các chú giải của Phần,

Chƣơng, Phân nhóm, tuân thủ đúng trật tự số học của danh mục HS. Còn khái niệm

“thống nhất” đƣợc hiểu là nghĩa vụ bắt buộc đối với các quốc gia, vùng lãnh thổ hay

Liên minh Hải quan khi đã ký kết tham gia Công ƣớc HS phải tuân thủ đúng các

quy định trong Công ƣớc HS cũng nhƣ các quyết định liên quan đến phân loại, áp

mã hàng hóa đã đƣợc Hội đồng WCO thống nhất thông qua. Thuật ngữ “chính xác”

và “thống nhất” trong phân loại, áp mã hàng hóa xuất nhập khẩu quy định trong

Công ƣớc HS có mối quanhệ hữu cơ không thể tách rời nhau, trong đó tính “chính

xác” trong phân loại, áp mã hàng hóa xuất nhập khẩu là nhằm bảo đảm sự “thống

nhất” trong việc xác định đúng tên hàng và mã số hàng hóa phù hợp với tên hàng và

mã số hàng hóa trong danh mục HS và trong danh mục/biểu thuế quốc gia của các

nƣớc thành viên. Ngƣợc lại, sự “thống nhất” trong phân loại, áp mã hàng hóa cũng

nhƣ thống nhất trong việc thực hiện các quyết định về phân loại, áp mã hàng hóa đã

đƣợc Hội đồng WCO thông qua, là cơ sở nền tảng để bảo đảm sự “chính xác” trong

việc xác định đúng tên hàng và mã số của hàng hóa xuất nhập khẩu, từ đó xác định

chính xác thuế suất phải nộp.

1.4.3. Áp dụng biện pháp kiểm tra sau thông quan (PCA) trong chống thất thu thuế

Nhiệm vụ của nghiệp vụ kiểm tra sau thông quan là nhằm đánh giá tính chính

xác, trung thực nội dung các chứng từ, hồ sơ mà ngƣời khai hải quan đã khai, nộp,

xuất trình với cơ quan hải quan; đánh giá việc tuân thủ pháp luật hải quan và các

quy định khác của pháp luật liên quan đến quản lý xuất khẩu, nhập khẩu của ngƣời

khai hải quan. Để đáp ứng đƣợc yêu cầu đó, đòi hỏi mỗi quốc gia hay nói một cách

khác là Hải quan mỗi nƣớc phải đẩy mạnh cải cách thể chế, phát triển, hiện đại hóa

các hoạt động từ cơ chế chính sách quản lý nhà nƣớc về Hải quan, thực hiện thủ tục

Hải quan điện tử, chuyển mạnh công tác kiểm tra hàng hóa XNK từ tiền kiểm sang

hậu kiểm, hƣớng tới thực hiện theo chuẩn mực thông lệ quốc tế, hoạt động kiểm tra

Hải quan chủ yếu là kiểm tra sau thông quan. Việc kiểm tra sau thông quan đạt

đƣợc trình độ chuyên nghiệp, chuyên sâu, hiệu quả dựa trên phƣơng pháp quản lý

rủi ro với quy trình nghiệp vụ đƣợc chuẩn hóa trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông

tin kết hợp với các biện pháp chế tài, xử lý nghiêm minh. Cùng với việc áp dụng

rộng rãi hệ thống thông quan tự động, thời gian kiểm soát trong thông quan giảm,

việc áp dụng cơ chế doanh nghiệp tự khai, tự chịu trách nhiệm thì yêu cầu đối với

kiểm tra sau thông quan càng phải tăng cƣờng.

Nội dung quan trọng nhất liên quan đến hoạt động kiểm tra sau thông quan là

áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro và sự phối hợp với các đơn vị khác. Theo đó: Sự lựa

chọn dựa trên các tiêu chí rủi ro sau thông quan: Sự lựa chọn các đối tƣợng tiềm

năng để tiến hành PCA cần dựa trên Hồ sơ rủi ro, các tiêu chí để lựa chọn đối tƣợng

kiểm tra cần xây dựng dựa trên thông tin đã xử lý; xu hƣớng phát triển thƣơng mại;

và các lĩnh vực rủi ro cao; Cơ sở dữ liệu về rủi ro đƣợc khuyến nghị phải thƣờng

xuyên cập nhật và chỉ có những ngƣời có thẩm quyền mới đƣợc truy cập; Dựa trên

Hồ sơ rủi ro của đối tƣợng kiểm tra và các loại hình (ví dụ: loại hình KD, hàng hóa,

doanh số…), các cuộc kiểm tra sau thông quan đƣợc tiến hành thƣờng xuyên, theo

chu kỳ hoặc đột xuất. Tần suất thực hiện PCA cũng nên tính đến quy định pháp lý

về thời hạn hoàn thuế hoặc truy thu thuế. Dựa trên cơ sở kết quả kiểm toán, tần suất

kiểm tra có thể tăng lên hoặc giảm xuống; Với mục đích chính của PCA là để đánh

giá mức độ tuân thủ của đối tƣợng kiểm tra và xác định tính chính xác của khai báo

Hải quan thông qua dữ liệu thƣơng mại của thƣơng nhân. Hợp tác với các đơn vị

Hải quan khác Một điều rất quan trọng là công tác PCA cần đảm bảo tạo thuận lợi

cho việc tiếp xúc và hợp tác với các đơn vị Hải quan khác, đặc biệt là các đơn vị

chuyên về trị giá, thông quan, điều tra và xử lý thông tin nhằm mục đích duy trì cơ

chế trao đổi thông tin hiệu quả. Các đơn vị này có thể cung cấp thông tin cùng với

cơ sở dữ liệu tổng hợp đã sẵn sàng cho việc xác định và lựa chọn đối tƣợng kiểm tra

sau thông quan. Cùng với việc thực hiện thông quan tự động, công tác kiểm tra sau

thông quan hiệu quả có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp cho cơ quan Hải quan phát

hiện và hạn chế sai sót trong quá trình thông quan.

1.4.4. Áp dụng biện pháp chống buôn lậu và gian lận thương mại

Để chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại, Hải quan các nƣớc thƣờng áp dụng

các phƣơng pháp sau: Áp dụng phƣơng pháp sử dụng chuyên gia mặt hàng: hàng

hóa xuất, nhập khẩu hết sức phong phú và đa dạng về chủng loại, mặt khác hoạt

động gian lận thƣơng mại cũng diễn ra dƣới nhiều hình thức và với những thủ đoạn

hết sức tinh vi. Vì vậy, rất khó phát hiện đƣợc những mâu thuẫn giữa việc khai báo

của chủ hàng trên hồ sơ chứng từ với thực tế của hàng hóa, đặc biệt là với những

hàng hóa chuyên dụng, đặc chủng nếu nhƣ không sử dụng các chuyên gia mặt hàng

là những ngƣời giỏi chuyên môn nghiệp vụ và am hiểu sâu sắc, thấu đáo về đặc

điểm vật chất, kỹ thuật của mặt hàng. Nhờ am hiểu sâu sắc về mặt hàng nên các

chuyên gia có thể xác định đƣợc và dễ phát hiện ra các gian lận trong khai báo. Áp

dụng phƣơng pháp kiểm tra thực tế hàng hóa: Khi hoạt động thƣơng mại phát triển,

lƣu lƣợng hàng hóa ngày càng gia tăng ở các cửa khẩu, nếu áp dụng biện pháp kiểm

tra chi tiết và toàn bộ các lô hàng xuất, nhập khẩu thì tất yếu sẽ dẫn đến sự ách tắc

hàng hóa tại cửa khẩu, do đó, sẽ không phù hợp và không đáp ứng đƣợc yêu cầu

thực tiễn của thƣơng mại hiện đại. Nếu thực hiện việc kiểm tra trực tiếp hàng hóa

XNK có trọng điểm trên cơ sở phân tích, chọn lọc đối tƣợng kiểm tra, mặt hàng

kiểm tra thì việc kiểm tra là rất cần thiết và có hiệu quả. Thông qua kiểm tra thực tế

sẽ giúp cho cán bộ Hải quan phát hiện những trƣờng hợp gian lận. Tuy nhiên, để

công tác kiểm tra thực tế hàng hóa XNK đạt hiệu quả nhƣ mong muốn, khi tiến

hành nên có chuyên gia mặt hàng cùng sự tham gia với nhân viên Hải quan.

Áp dụng phƣơng pháp tham vấn: phƣơng pháp này dùng để bổ sung thêm các

thông tin có liên quan đến lô hàng mà chủ hàng không khai báo hoặc không ghi trên

các chứng từ sổ sách.

Áp dụng phƣơng pháp kiểm tra tại các địa điểm mà thực tế hàng hóa nhập

khẩu đang đƣợc bán: với phƣơng pháp này sẽ giúp cho cơ quan Hải quan thẩm định

lại tính chính xác của hàng hóa mà chủ hàng đã khai báo.

Áp dụng phƣơng pháp kiểm tra các chứng từ thanh toán qua Ngân hàng để

xem thực tế có nhận tiền hoặc trả tiền đúng nhƣ trong các hóa đơn, giấy tờ khai báo

hay không.

Áp dụng các biện pháp sử dụng các lực lƣợng tuần tra, kiểm soát biên giới và

các khu vực trong phạm vi kiẻm soát Hải quan nhằm có tác dụng răn đe, đấu tranh

hiệu quả với các hành vi buôn lậu và vận chuyển hàng hóa qua biên giới.

1.4.5. Áp dụng biện pháp thanh tra thuế

Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành chính sách thuế là một nội dung không thể

thiếu trong công tác quản lý thuế của nghành Hải quan. Qua thanh tra kiểm tra sẽ

phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm nhằm gian lận, trốn thuế .

Trong khi đó, ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp chƣa cao, tình

trạng gian lận thuế còn diễn ra phổ biến ở khắp nơi và các loại hình càng trở nên

tinh vi. Hơn nữa, nếu mỗi quốc gia không có sự chuẩn bị kỹ càng về tổ chức, cán bộ

và hệ thống pháp lý để phục vụ cho công tác thanh tra, kiểm tra thì tình trạng gian

lận thƣơng mại sẽ không giảm mà thậm chí còn tăng lên khi tham gia hội nhập quốc

tế sâu, rộng. Nếu chuẩn bị đƣợc đội ngũ thanh tra kiểm tra thuế tốt sẽ góp phần

quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế, khai thác thêm nguồn thu,

chống thất thu, đảm bảo cho chính sách thuế đƣợc thực hiện nghiêm chỉnh, thúc đẩy

sản xuất, kinh doanh phát triển đúng hƣớng, đảm bảo công bằng, hợp lý trong nghĩa

vụ nộp thuế giữa các đối tƣợng nộp thuế.Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra

thuế là một biện pháp hết sức quan trọng trong việc chống thất thu thuế có hiệu quả

về mọi phƣơng diện. Công tác thanh tra, kiểm tra về thuế là một khâu không thể

thiếu đƣợc của quá trình quản lý thuế, có quan hệ chặt chẽ, hữu cơ với các khâu

khác, tạo thành một thể thống nhất của quy trình quản lý thuế. Công tác thanh tra,

kiểm tra thuế sẽ bảo đảm cho hoạt động của các khâu phát huy tác dụng và nâng cao

hiệu quả trong quy trình quản lý thu thuế.

1.4.6. Hợp tác quốc tế trong chống thất thu thuế

Hoạt động gian lận thuế diễn ra ở hầu hết các quốc gia. Tuy các quốc gia có

những lợi ích khác nhau trong các chính sách thuế nhƣng vẫn có thể hợp tác với

nhau thông qua các cơ chế trao đổi thông tin, công nhận kết quả kiểm tra của nhau,

liên kết trong cộng đồng liên minh hải quan, thuế quan…Việc hợp tác quốc tế giúp

các quốc gia thành viên có những lợi ích nhƣ :

Tăng cường sự tuân thủ: yêu cầu nâng cao kiểm soát nhằm đối phó với những

rủi ro ngày càng cao khiến cho nhiều cơ quan kiểm soát biên giới gặp nhiều khó

khăn khi thực thi các quy định bằng phƣơng thức thủ công.

Tăng cường quản lý rủi ro: Hợp tác quốc tế cho phép các công chức có thể

kiểm tra, tham chiếu các chứng từ thƣơng mại xuyên biên giới cũng nhƣ các chứng

từ do các cơ quan Chính phủ cấp thông qua các cơ sở dữ liệu quốc gia, khu vực và

các hệ thống tình báo khác.

Các thỏa thuận công nhận lẫn nhau: Các nƣớc thành viên có thể tin cậy vào

hệ thống kiểm soát của các quốc gia khác, nhƣ việc thông tin có thể chỉ cần kiểm tra

tại một hệ thống mà không cần phải thực hiện kiểm tra tại một hệ thống khác. Chính

điều này sẽ tăng cƣờng hội nhập khu vực.

Tính dự báo cao: Khi việc xử lý thông quan trở thành phi giấy tờ, các cơ quan

Chính phủ có thể cung cấp cho doanh nghiệp một môi trƣờng dễ dự báo và hiệu quả

hơn.

Việc hợp tác quốc tế giúp Hải quan các nƣớc tiếp cận các thông tin từ hảỉ quan

nƣớc khác nhanh hơn, qua đó có thời gian nghiên cứu sâu hơn về các lô hàng sắp

tiếp nhận, góp phần nhanh chóng thực thi các biện pháp nghiệp vụ Hải quan để

chống gian lận thuế và buôn lậu qua biên giới.

1.5. Kinh nghiệm chống thất thu thuế ở nghành Hải quan trong các địa

phƣơng và nƣớc ngoài:

1.5.1. Kinh nghiệm chống thất thu thuế Hải Quan ở các nước

- Kinh nghiệm của Hải quan Hàn Quốc

Tại Hàn Quốc, tất cả các loại hàng hóa nhập khẩu phải chịu thuế nhập khẩu,

đối tƣợng nộp thuế phải nộp xong thuế trƣớc khi thông quan hàng hóa hoặc phải có

ký quỹ, bảo lãnh nộp thuế. Việc ký quỹ, bảo lãnh nộp thuế đối với hàng hóa nhập

khẩu phải có sự chấp thuận của cơ quan hải quan. Quá thời hạn cho phép ký quỹ,

bảo lãnh, nếu tổ chức đứng ra ký quỹ, bảo lãnh chƣa nộp thuế thì phải nộp một

khoản tiền phạt nhất định theo cam kết, cùng với số thuế phải nộp.

Quy trình nộp thuế xuất khẩu, nhập khẩu ở Hàn Quốc gồm 4 bƣớc: Cơ quan

Hải quan ra thông báo và yêu cầu nộp thuế, thực hiện lệnh thu thuế; bán tài sản tịch

biên và trả nợ thuế bằng số tiền thu đƣợc từ việc bán tài sản.

Quy trình 4 bƣớc có thể tóm tắt nhƣ sau: Sau 15 ngày kể từ ngày đến ân hạn

của số thuế phải nộp, cơ quan Hải quan sẽ ra thông báo yêu cầu nộp thuế và chuyển

tới đối tƣợng nộp thuế để thông báo cho đối tƣợng nộp thuế biết. Sau khi thông báo

đƣợc ban hành, nếu đối tƣợng nộp thuế không chấp hành thì cơ quan Hải quan sẽ

kiểm tra thu nhập và tài sản của đối tƣợng nợ thuế thông qua hệ thống quản lý thuế

(TIS) là hệ thống thông tin chủ đạo của cơ quan hải quan. Cấu phần chính của hệ

thống này là cơ sở dữ liệu, cho phép các cán bộ thuộc cơ quan Hải quan truy cập

các thông tin về bất động sản, thu nhập từ hoạt động kinh doanh, các tài khoản phải

thu của bên thứ ba (nếu có).

Lệnh thu thuế là việc tịch biên tài sản hợp pháp của đối tƣợng nộp thuế để

thanh toán trả cho khoản nợ thuế. Nếu thuế không đƣợc nộp đầy đủ sau khi thông

báo thì cơ quan Hải quan có thể tịch biên và bán bất kỳ tài sản cá nhân hoặc bất

động sản nào mà đối tƣợng nộp thuế sở hữu hoặc quan tâm tới.

Quá thời hạn nộp thuế mà doanh nghiệp chƣa nộp thì cơ quan Hải quan

chuyển sang bƣớc bán tài sản tịch thu thông qua việc đăng thông báo về tài sản chờ

bán trên báo địa phƣơng hoặc tờ rơi và đợi một thời gian nhất định trƣớc khi bán.

Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả, việc bán tài sản tịch biên này thƣờng do một công

ty công cộng chuyên hoạt động bán các tài sản tịch biên thực hiện. Tại Hàn Quốc,

công ty quản lý tài sản Hàn Quốc (KAMCO) đã đƣợc ký kết với cơ quan Hải quan

Hàn Quốc để thực hiện công việc này.

Sau khi bán tài sản, cơ quan Hải quan trƣớc hết sẽ sử dụng số tiền thu đƣợc trả

cho các chi phí liên quan đến việc tịch biên và bán tài sản. Số tiền còn lại sẽ đƣợc sử

dụng để nộp thuế. Nếu số thu đƣợc từ việc bán tài sản thấp hơn tổng số thuế, chi phí

của việc tịch biên, bán tài sản thì đối tƣợng nộp thuế sẽ tiếp tục phải nộp số thuế còn

thiếu. Ngƣợc lại, cơ quan Hải quan sẽ ra thông báo cho đối tƣợng nộp thuế số tiền

còn thừa và hƣớng dẫn để đối tƣợng nộp thuế làm thủ tục xin hoàn thuế.

Ngoài ra, để phòng ngừa chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế, Hải

quan Hàn Quốc tập trung xây dựng đội ngũ thanh tra thuế và kiểm tra sau thông

quan. Đây là những đơn vị có chức năng phòng ngừa rất lớn trong việc hƣớng dẫn,

kiểm tra doanh nghiệp phải tuân thủ các chính sách về thuế. Việc phối hợp của Hải

quan Hàn Quốc với các cơ quan kiểm soát nội địa cũng góp phần không nhỏ trong

công tác chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế.

Nhận xét: Hải quan Hàn Quốc là quốc gia thuộc khu vực Đông Bắc Á, là một

nƣớc nền kinh tế đang lên và trong quá trình lịch sử từng trải qua nhiều giai đoạn có

điều kiện tƣơng tự Việt Nam. Mô hình Hải quan Hàn Quốc tổ chức cấp Vùng. Việc

chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế của Hải quan Hàn Quốc hầu hết đƣợc

thực hiện thống nhất, trong đó đội ngũ cán bộ, nhân viên của Hải quan Hàn Quốc

đều đƣợc đào tạo kiến thức cơ bản về chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế,

do đó, công chức có kiến thức nghiệp vụ chuyên môn về kinh tế, kiểm toán. Hoạt

động nghiệp vụ về chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế hàng hóa XNK đƣợc

xác định là nhiệm vụ quan trọng của công chức Hải quan và đơn vị Hải quan khi

thực hiện thủ tục thông quan đối với lô hàng XNK. Việc tổ chức có đơn vị chuyên

trách với các chuyên viên chuyên trách, đƣợc đào tạo cơ bản về chống gian lận

thƣơng mại và thất thu thuế là kinh nghiệm rất tốt trong việc thực hiện nhiệm vụ

phân loại chính xác và thống nhất hàng hóa XNK.

- Kinh nghiệm của Hải quan Pháp :

Hệ thống thuế hiện nay ở Pháp thực hiện theo hình thức tự khai, tự nộp thuế...

90% số thuế nộp cho ngân sách nhà nƣớc do ngƣời đóng thuế tự nộp cho Kho bạc

Nhà nƣớc, nếu nộp quá hạn thì phải nộp thêm lãi tính theo mƣc lãi suất hiện hành

của ngân hàng thƣơng mại. Do vậy thanh tra trong ngành thuế ở Pháp đảm nhận

một nhiệm vụ rất quan trọng trong công tác thuế. Họ có nhiệm vụ đảm bảo cân đối

hài hòa quyền lợi, nghĩa vụ của các công dân Pháp và ngƣời nƣớc ngoài có thu nhập

trên nƣớc pháp. Trƣớc hết họ kiểm tra chặt chẽ các nguồn tiền nhập vào các vùng

đặc biệt vì thực chất đó là hoạt động rửa tiền. Do đó phải đánh thuế từ nguồn, và

đánh thuế các khoản thu nhập chuyển ra nƣớc ngoài. Cách đánh thuế tại nguồn này

đƣợc các nƣớc EU rất hƣởng ứng. Thực tế cho thấy Pháp là một nƣớc có bộ luật

thuế khá hoàn hảo. Trong đó đề cập đến tất cả các biện pháp chống thất thu, nhƣng

lại mở đƣờng cho các nhà hoạch định chính sách hàng năm đƣợc phép điều chỉnh

các biện pháp trong phạm vi luật định.

- Đối tƣợng thanh tra: Trƣớc hết là các pháp nhân và thể nhân phải chịu thuế,

các doanh nghiệp có doanh thu dƣới 2 triệu Fran đƣợc miễn thuế giá trị gia tăng.

Trên mức này phải đƣợc kiểm tra.

- Hiện nay hàng năm có 50 ngàn giấy khai báo thuế đƣợc kiểm tra. Khi kiểm

tra nếu phát hiện đƣợc sai phạm thì yêu cầu ngƣời nộp thuế phải giải trình hợp lý.

Nếu không thấy hợp lý thì yêu cầu ngƣời nộp thuế phải nộp thêm phần khác, hoặc

yêu cầu các bộ phận thanh tra khác phải kiểm tra kỹ hơn. Hồ sơ thuế đƣợc lƣu trữ

trong 3 năm, nếu có sai phạm đối tƣợng nộp thuế bị xử phạt rất nặng. Quy trình xử

lý đƣợc tin học hóa nhanh gọn chính xác.

- Thanh tra thuế phải đảm bảo tính công khai: phải thông báo trƣớc ít nhất 8

ngày trƣớc khi kiểm tra. Chỉ kiểm tra bất ngờ đối với những doanh nghiệp có tin

báo là chắc chắn gian lận thuế. Sau khi kiểm tra cần có biện pháp khuyến nghị các

doanh nghiệp vi phạm sửa chữa sai phạm trong vòng 30 ngày.

- Ở Pháp cũng áp dụng ân xá thuế với tác dụng đòn bẩy nhƣng việc ân xá này

vẫn đảm bảo quyền lợi của nhà nƣớc.

Nhận xét: Trong điều kiện Việt Nam là một nƣớc đang phát triển và trong quá

trình hội nhập kinh tế quốc tế, việc xây dựng một cơ quan Hải quan có hệ thống

chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế theo mô hình chuẩn mực của Hải quan

Pháp là một vấn đề cần nhiều thời gian. Tuy nhiên, qua kinh nghiệm tổ chức thực

hiện việc chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế hàng hóa của Hải quan Pháp

thấy rằng có nhiều bài học có thể áp dụng ngay ở Việt Nam, đó là: Một là thƣờng

xuyên rà soát các quy định pháp luật quốc gia để phù hợp và đáp ứng sự phát triển

của thƣơng mại quốc tế, thông qua việc bổ sung vào trong Biểu thuế XNK chú giải

quốc gia. Điều này là rất cần thiết, vì hàng hóa XNKngày càng phong phú, đa dạng,

trong khi danh mục HS định kỳ từ 4-5 năm mới điều chỉnh bổ sung một lần, và

cũng không thể bổ sung điều chỉnh đƣợc hết trên phạm vi toàn cầu, do đó các quốc

gia hoàn toàn có thể dựa trên các nguyên tắc của HS để có hƣớng dẫn bổ sung hàng

hóa XNK trong danh mục/biểu thuế quốc gia để các bên thực hiện thống nhất. Hai

là thƣờng xuyên coi trọng công tác tuyên truyền, đào tạo về chống gian lận thƣơng

mại và thất thu thuế hàng hóa XNK. Ở Pháp tại ba trƣờng Hải quan quốc gia, bộ

môn đào tạo kiến thức chung, kiến thức cơ bản về chống gian lận thƣơng mại và

thất thu thuế rất đƣợc coi trọng. Thời lƣợng giành cho đào tạo về chống gian lận

thƣơng mại và thất thu thuế đúng đầu về số tiết học giúp cho học viên sau khi ra

trƣờng làm việc có thể thực hiện đƣợc ngay việc chống gian lận thƣơng mại và thất

thu thuế. Ngoài ra Hải quan Pháp coi trọng việc trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải

quan và ngƣời khai hải quan, đại lý Hải quan về các việc liên quan đến thủ tục hải

quan, trong đó có thông tin về kết quả phân loại, áp mã số đối với hàng hóa XNK.

Việc công bố công khai các thông tin về kết quả phân loại hàng hóa trên Website là

rất quan trọng và cần thiết giúp cho việc chống gian lận thƣơng mại và thất thu thuế

hàng hóa thực hiện nhanh chóng, chính xác.

1.5.2. Kinh nghiệm chống thất thu thuế Hải Quan các địa phương:

- Kinh nghiệm của Cục Hải quan Tp. HCM:

Cục Hải quan TP.HCM là một đơn vị Hải quan lớn của cả nƣớc. Hàng năm,

đơn vị luôn hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN đƣợc giao, số thu của Cục đóng góp rất

lớn vào NSNN. Trong năm 2015, Cục Hải quan thành phố thu đƣợc 93.960 tỷ đồng,

đạt 104,4% chỉ tiêu pháp lệnh, tăng 105,4% so với năm 2014 và chiếm khoảng 36%

số thu toàn ngành. Để thực hiện đƣợc điều này, Cục Hải quan TP.HCM đã tích cực,

chủ động quán triệt triển khai nhiệm vụ thu ngân sách cho tất cả các đơn vị hải quan

trực thuộc trên cơ sở phân tích, đánh giá kết quả những giải pháp đã triển khai.

Song song với việc củng cố hoàn thiện và ổn định tổ chức bộ máy các cấp, xây

dựng lực lƣợng Hải quan trong sạch vững mạnh theo mô hình tổ chức mới và thực

hiện nghiêm văn bản pháp luật, thì chống thất thu thuế là công tác vô cùng quan

trọng góp phần hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN hàng năm. Cục Hải quan TP.HCM đã

triển khai nhiều giải pháp chống thất thu ngân sách.

Chống thất thu qua giá tính thuế là một trong những công tác trọng tâm của

Cục Hải quan TP.HCM. Các đơn vị chủ động kiểm tra hồ sơ có nghi vấn, tiến hành

tham vấn, xác định lại trị giá tính thuế, hỗ trợ thông tin để xác định trị giá tính thuế

tăng thu cho NSNN.

Theo Cục Thuế TPHCM, tính đến hết tháng 11 năm 2019, đơn vị đã thực hiện

thanh, kiểm tra tại 19.664 doanh nghiệp với số thuế truy thu, phạt 7.668 tỷ đồng;

giảm khấu trừ thuế giá trị gia tăng 531 tỷ đồng; giảm lỗ là 14.489 tỷ đồng.

Công tác tham vấn giá tính thuế (Các lô hàng nhập khẩu có nghi vấn giá tính

thuế, có mức thuế ƣu đãi từ 10% trở lên, Cục Hải quan TP.HCm đã thực hiện tham

vấn gần gần 1.200 tờ khai hải quan, bác bỏ trị giá khai báo gần 400 tờ khai, với tổng

số thuế tăng trên 18,5 tỷ đồng; thực hiện KTSTQ tại trụ sở hải quan đối 3.413

trƣờng hợp, bác bỏ trị giá khai báo đối với gần 1.500 trƣờng hợp, với tổng số thuế

tăng gần 100 tỷ đồng. Công tác tham vấn giá tại các Chi cục đối với các lô hàng

nhập khẩu có nghi vấn giá tính thuế, có mức thuế ƣu đãi dƣới 10%, đã thực hiện

tham vấn gần 8.000 tờ khai hải quan, với tổng số thuế tăng gần 45 tỷ đồng.

Đến hết ngày 28-11 thu ngân sách nhà nƣớc của Cục Hải quan TP.HCM đã

đạt 109.100 tỉ đồng, đạt 100% so với dự toán Pháp lệnh đƣợc giao (108.800 tỉ

đồng), vƣợt chỉ tiêu thu ngân sách 300 tỉ đồng.Công tác thu hồi và xử lý nợ thuế

đƣợc chỉ đạo, đôn đốc thực hiện, giảm tình trạng nợ đọng, chây ỳ không nộp thuế.

Kết quả đã thu hồi nộp cho ngân sách nhà nƣớc trên 80 tỉ đồng. Công tác tham vấn

và kiểm tra sau thông quan đƣợc triển khai tốt, tăng thu ngân sách ƣớc tính 671 tỉ

đồng.

Ngoài ra, Cục Hải quan TP cũng đẩy mạnh công tác chống buôn lậu, gian lận

thƣơng mại. Các đơn vị trong toàn Cục đã chủ trì, phối hợp, phát hiện, bắt giữ tổng

cộng 1.319 vụ việc vi phạm trong lĩnh vực hải quan, trị giá hơn 1.500 tỉ đồng, thu

vào ngân sách trên 12 tỉ đồng. Bắt giữ 37 vụ vận chuyển trái phép các chất ma túy,

thu giữ hơn nửa tấn ma túy các loại.

Bên cạnh đó, Cục Hải quan TP đã triển khai hai giải pháp đột phá, hiện thực

hóa mục tiêu giảm 70% thời gian thông quan, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp.

Đó là “Đề án tạo thuận lợi, thủ tục hải quan trong hoạt động logistics, giảm ùn tắc

tại cảng Cát Lái”, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và xã hội ƣớc tính từ 5.000-

7.000 tỉ đồng, đề án hệ thống quản trị tập trung của Cục qua phần mềm HCAS, có

khả năng kết nối toàn đơn vị với các sở, ban, ngành.

- Kinh nghiệm của Cục Hải quan Quảng Ninh:

Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh là một Cục Hải quan lớn của Việt Nam, với

địa bàn hoạt động rộng, có 22 đơn vị trực thuộc, làm thủ tục cho các doanh nghiệp

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, trong hơn 10 năm qua, Hải quan Quảng Ninh đã giám

sát, làm thủ tục cho hàng trăm triệu tấn hàng XNK với tổng kim ngạch 6,3 tỷ USD

(nếu tính cả hàng TNTX, CK, KNQ thì tổng giá trị hàng hoá đƣợc làm thủ tục lên

đến 10,9 tỷ USD), trên 270 ngàn lƣợt phƣơng tiện ô tô, tàu biển và gần 20 triệu

hành khách XNC.. Là địa phƣơng có vị trí địa lý mũi nhọn với đƣờng biên tiếp giáp

với Trung Quốc lớn, trong những năm qua Cục Hải quan Quảng Ninh luôn hoàn

thành chỉ tiêu thu thuế đƣợc giao, năm sau cao nhiều hơn năm trƣớc. Năm 2019,

Hải quan Quảng Ninh đƣợc Bộ Tài chính giao dự toán thu ngân sách nhà nƣớc là

7.000 tỷ đồng; Hội đồng nhân dân tỉnh giao chỉ tiêu phấn đấu thu đạt 9.000 tỷ đồng;

Tổng cục Hải quan điều chỉnh chỉ tiêu phấn đấu thu là 9.700 tỷ đồng.

Cụ thể, tính từ đầu năm đến hết ngày 26/9, Cục Hải quan tỉnh Quảng Ninh thu

đạt 8.302,3 tỷ đồng, đạt 118,6% chỉ tiêu Bộ Tài chính giao (7.000 tỷ đồng), đạt

85,9% chỉ tiêu điều hành là 9.700 tỷ đồng, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2018.

Trong đó, số thu chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu là thu qua biên giới đƣờng bộ đạt

841,11 tỷ đồng, thu qua khu vực đƣờng biển (ngoài xăng dầu) đạt 5.221 tỷ đồng;

thu từ xăng dầu đạt hơn 2.225 tỷ đồng…

Qua thống kê từ Cục Hải quan Quảng Ninh, đến đầu tháng 10/2019, tổng kim

ngạch XNK qua địa bàn đạt 7,74 tỷ USD, tăng 5,2% (tăng 382 triệu USD) so với

cùng kỳ năm 2018, với 1.066 DN tham gia hoạt động XNK. Đơn vị đã tiếp nhận,

giải quyết thủ tục qua Hệ thống thông quan tự động VACCS/VCIS cho 54.945 tờ

đảm bảo 100% tờ khai đƣợc thông quan trên hệ thống. Thực hiện thu thuế điện tử

24/7 với 98% số tờ khai nộp thuế đƣợc thực hiện trên hệ thống trực tuyến kết nối

giữa hải quan - ngân hàng - kho bạc

Trung bình mỗi tháng, Hải quan Quảng Ninh thu nộp ngân sách nhà nƣớc 951

tỷ đồng. So với những năm trƣớc, thu thuế XNK qua địa bàn vẫn còn phụ thuộc

nhiều vào một số mặt hàng truyền thống đem lại nguồn thu hàng nghìn tỷ đồng nhƣ

xăng dầu NK; than NK; nguyên phụ liệu sản xuất dầu thực vật, thức ăn chăn nuôi,

than XK...

Để thực hiện mục tiêu này, đơn vị tập trung vào các giải pháp, nhƣ: tiếp tục

đẩy mạnh cải cách hành chính, hiện đại hóa hải quan, đồng hành hỗ trợ doanh

nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu; chủ động tham mƣu

với bộ, ngành và UBND tỉnh Quảng Ninh các giải pháp tạo thuận lợi thƣơng mại,

cải thiện môi trƣờng đầu tƣ kinh doanh; tăng cƣờng đấu tranh chống buôn lậu, gian

lận thƣơng mại, vận chuyển trái phép hàng hóa, ma tuý qua biên giới…/.

Hàng năm Cục Hải quan Quảng Ninh đều thực hiện nhiều biện pháp nhằm

chống thất thu NSNN nhƣ: kiểm tra đôn đốc tình trạng nợ thuế quá hạn; thông báo

đốc thu, tiếp xúc với doanh nghiệp, phối hợp với các cơ quan liên quan nhằm xử lý,

thu hồi nợ đối với những trƣờng hợp doanh nghiệp có nợ đọng kéo dài. Cục Hải

quan Quảng Ninh còn tiến hành phân tích, đánh giá các yếu tố tác động đến tình

hình thu, xây dựng các biện pháp hỗ trợ thực hiện chỉ tiêu thu, chú trọng đến các

yếu tố có tác động đến số thu.

Đặc biệt, đơn vị luôn chú trọng công tác kiểm tra sau thông quan trên cơ sở

phân loại doanh nghiệp; kiểm tra đối tƣợng trọng điểm, rủi ro cao; triển khai thực

hiện xây dựng lực lƣợng chuyên nghiệp có năng lực cao phát hiện tài liệu, chứng từ

giả. Công tác kiểm tra sau thông quan còn giúp các doanh nghiệp sản xuất kinh

doanh minh bạch, cạnh tranh công bằng, do đó góp phần ổn định nguồn thu.

Công tác cải cách hành chính, hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin cũng

là một giải pháp mang tính đột phá giúp Hải quan Quảng Ninh thực hiện công tác

thu nộp ngân sách hiệu quả. Hải quan Quảng Ninh còn đƣợc biết đến là đơn vị đầu

tiên của ngành thực hiện các chƣơng trình, nhƣ: “Cẩm nang tra cứu mã số thuế hàng

hóa xuất nhập khẩu”; “Thu lệ phí Hải quan qua ngân hàng”; “Đăng ký danh mục

hàng hóa nhập khẩu miễn thuế trực tuyến”.

- Bài học rút ra cho Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài:

Là một trong nhƣng đơn vị đi đầu trong việc thu ngân sách tại địa bàn Hà Nội. Chi

cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội bài cần nghiêm túc học hỏi rút kinh nghiệm

từ các Cục hải quan địa phƣơng. Việc sụt giảm nguồn thu ngân sách năm 2018 là bài học

quý giá đối với Chi cục trong tình hình hội nhập toàn cầu hóa hiện nay.

Kết luận chƣơng 1

Qua quá trình nghiên cứu, Chƣơng I đã khái quát đƣợc đặc điểm của thuế xuất

nhập khẩu, TTĐB - GTGT đối với hàng xuất nhập khẩu, khái niệm thất thu thuế,

phân loại thất thu thuế, nguyên nhân dẫn đến thất thu thuế. Đồng thời, qua việc học

hỏi kinh nghiệm từ Hải quan các nƣớc khác có thể thấy để chống thất thu thuế hiệu

quả phải áp dụng các phƣơng pháp quản lý Hải quan hiện đại. Trong bối cảnh hội

nhập kinh tế quốc tế do kim ngạch XNK ngày càng tăng, ngƣời và phƣơng tiện

XNC ngày càng nhiều thì các phƣơng thức quản lý thủ công sẽ không thể thực hiện

đƣợc. Việt Nam đang từng bƣớc hội nhập vào nền kinh tế thể giới nên sẽ phải

nghiên cứu và tiếp thu các phƣơng thức quản lý Hải quan mới của thế giới và thay

đổi những nghiệp vụ Hải quan truyền thống để có thể đáp ứng tiến trình hội nhập

kinh tế quốc tế.

Bên cạnh đó, mục tiêu cải cách, hiện đại hóa Hải quan Việt Nam nhằm đảm

bảo, thực hiện đúng, đầy đủ các quy trình của luật thuế xuất nhập khẩu; thực hiện

các quy định về cải cách chính sách thuế của nhà nƣớc; chống buôn lậu, chống gian

lận thƣơng mại có hiệu quả để tăng cƣờng việc chấp hành luật pháp của các đối

tƣợng xuất nhập khẩu để tăng thu cho ngân sách; xây dựng và thực hiện nhiều biện

pháp hỗ trợ nhƣ các quy trình nghiệp vụ mới phù hợp với tiến trình cải cách, đôn

đốc thu nợ, cƣỡng chế để góp phần tăng thu, giảm thất thu ngân sách.

Với yêu cầu đảm bảo, thực hiện đúng, đầy đủ các quy trình quy định về cải

cách chính sách thuế của nhà nƣớc; chống buôn lậu, chống gian lận thƣơng mại có

hiệu quả để tăng cƣờng việc chấp hành luật pháp của các đối tƣợng xuất nhập khẩu

để tăng thu cho ngân sách; xây dựng và thực hiện nhiều biện pháp hỗ trợ nhƣ các

quy trình nghiệp vụ mới phù hợp với tiến trình cải cách, đôn đốc thu nợ, cƣỡng chế

để góp phần tăng thu. Chƣơng 2 đã trình bày những vấn đề có tính lý luận khoa học

của công tác chống thất thu thuế để tiếp tục nghiên cứu thực tế chống thất thu thuế ở

Việt Nam thời gian qua làm tiền đề cho việc đƣa ra các giải pháp có tính khả thi cao

ở chƣơng sau.

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện đề tài, học viên sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính trên

cơ sở lý luận về khung chuẩn đoán cho việc đánh giá công tác phòng chống thất thu

thuế tại chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

Luận văn bắt đầu từ việc tổng quan các tài liệu liên quan đến thuế Hải

quan và công tác phòng chống thấ tthu thuế Hải quan. Tổng quan tài liệu nghiên

cứu là cơ sở giúp hình thành cơ sở lý luận và tìm ra đƣợc phƣơng pháp nghiên

cứu phù hợp.

Trên cơ sở các phƣơng pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử cũng nhƣ

các quan điểm chỉ đạo, chủ trƣờng, đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc,

Luận văn sử dụng các phƣơng pháp thu thập thông tin, phân tổ thống kê, thống kê

mô tả, phân tích tƣơng quan, so sánh, dự báo...các văn bản quy phạm pháp luật, các

tài liệu, giáo trình liên quan đến các thuế xuất nhập khẩu, thuế TTĐB, thuế

GTGT…, quản lý thuế, quản lý thu ngân sách, cũng nhƣ các báo cáo, kế hoạch thu

ngân sách, mục tiêu tăng thu ngân sách phòng chống thất thu thuế tại Chi cục hải

quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài Trên cơ sở đó đi đến làm rõ các câu hỏi

nghiên cứu đặt ra liên quan đến công tác quản lý thu ngân sách tại Chi cục. Từ đó

đề xuất các giải pháp thiết thực để áp dụng trong thời gian tới.

Tiến hành làm việc, trao đổi với các cơ quan quản lý thu ngân sách nhà nƣớc

tại chi cục nhƣ Đội Giám sát, Đội Quản lý thuế, tổ kiểm soát Hải quan, đội thủ tục

hàng hóa xuất nhập khẩu để trao đổi và thu thập các thông tin, tài liệu, số liệu gồm

có: Báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách nhà nƣớc của chi cục các năm giai đoạn

2015 - 2018; Báo cáo tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nƣớc và phân bổ

dự toán; Văn bản chỉ đạo phòng chống thất thu thuế của tổng cục; phê duyệt dự

toán, quyết toán các năm từ 2015 đến 2018 và các văn bản liên quan đến mục tiêu,

kế hoạch phòng chống thất thuế và triển khải biện pháp của chi cục trong giai đoạn

2021 - 2025.

Nhìn chung, luận văn sử dụng các phƣơng pháp thông thƣờng để tổng hợp,

xử lý và phân tích dữ liệu thứ cấp đã thu thập đƣợc từ Chi cục Hải quan cửa khẩu

sân bay quốc tế Nội Bài...để từ đó đánh giá thực trạng và đƣa ra giải pháp hoàn

thiện công tác quản lý phòng chống thất thu thuế tại Chi cục.

2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, tài liệu, số liệu

Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng ở hầu hết các chƣơng trong Luận văn.

Chƣơng 1: Việc tổng quan các tài liệu, các công trình nghiên cứu, các luận

văn, luận án đƣợc công bố liên quan đến ngân sách nhà nƣớc,quản lý thuế, thực

trạng thất thu thuế,..để từ đó tìm ra khoảng trống cần nghiên cứu của luận văn.

Thu thập các tài liệu, số liệu liên quan đến đề tài của luận văn để đƣa ra đƣợc

hệ thống cơ sở lý luận (nhƣ khái niệm,nội dung, các chỉ tiêu đánh giá, các nhân tố

ảnh hƣởng đến thu NSNN...) phù hợp để nghiên cứu giải pháp chống thất thu thuế

tại chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài (chủ yếu là căn cứ vào quản

lý thuế, báo cáo thu ngân sách, ).

Tìm hiểu các thông tin về thực trạng giải pháp chống thất thu thuế của Hải

quan các nƣớc và các địa phƣơng, từ đó tìm ra bài học kinh nghiệm cho chi cục Hải

quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

Chƣơng 3: Đây là chƣơng đánh giá thực trạng công tác giải pháp chống thất

thu thuế tại chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài. Vì vậy, rất nhiều tài

liệu, số liệu thứ cấp cần thu thập, sử dụng nhƣ các báo cáo tài chính, Nghị quyết các

cấp để làm cơ sở cho quá trình phân tích, tổng hợp, so sánh công tác quản lý thu

ngân sách giải đoạn 2016-2018

Chƣơng 4: Chƣơng này chỉ rõ ra phƣơng hƣớng, mục tiêu Giải pháp và kiến

nghị nhằm góp phần chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay

quốc tế Nội Bài, từ đó đề xuất giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý phòng

chống thấ tthu thuế, tăng thu NSNN. Do đó, cần phải thu thập rất nhiều tài liệu, văn

kiện, Nghị quyết các cấp liên quan đến việc giải pháp, mục tiêu phát triển của Chi

cục. Ngoài ra, cần phải thu thập các tài liệu nhắc đến các phƣơng pháp phòng chống

thất thu thuế mà Chi cục áp dụng, từ đó đƣa ra những giải pháp mới hơn, hiệu quả

hơn, tránh đƣa ra những giải pháp đã đƣợc thực hiện trƣớc đó.

2.2. Phƣơng pháp phân tích thông tin

2.2.1. Phương pháp thống kê mô tả

Phƣơng pháp này đƣợc dùng chủ yếu ở chƣờng 3 của luận văn để đánh giá

phòng chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

Trên cơ sở các dữ liệu đã thu thập đƣợc, tiến hành thống kê và mô tả các chỉ tiêu cơ

bản về tình hình thu ngân sách và phòng chống thất thu ngân sách. Luận văn dùng

các kỹ thuật sau:

+ Biểu diễn dữ liệu thành các bảng số liệu tóm tắt về dữ liệu.

+ Biểu diễn dữ liệu bằng đồ họa.

+ Thống kê tóm tắt mô tả dữ liệu.

2.2.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp

Phân tích trƣớc hết là phân chia cái toàn thể của đối tƣợng nghiên cứu ra

thành từng bộ phận, những yếu tố cấu thành giản đơn hơn để nghiên cứu, từ đó tìm

ra bản chất của từng yếu tố.

Tổng hợp là quá trình ngƣợc lại của phân tích. Sau khi có kết quả phân tích

từng yếu tố của đối tƣợng nghiên cứu, phải tổng hợp lại để có nhận thức đầy đủ,

đúng đắn, cái chung từ đó tìm ra quy luật vận động và bản chất của đối tƣợng

nghiên cứu.

Trên cơ sở các dự liệu đã thu thập đƣợc, các dữ liệu đã đƣợc thống kê, tác

giả tiến hành phân loại, xử lý, phân tích từng phần số liệu, dữ liệu, tiếp cận dƣới

nhiều góc độ khác nhau để thấy rõ đƣợc thất thu thuế theo hình thức cách thức

khách nhau mang tính khách quan và thuyết phục cao. Căn cứ vào những phân tích

trên, tiến hành tổng hợp lại thành quan điểm chung.

Căn cứ vào cơ sở lý luận và thực trạng đã phân tích, tác giả tiến hành phân

tích những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của những

hạn chế đó. Từ đó tổng hợp lại các nội dung cần tiếp tục duy trì, phát huy, nội dung

cần thay đổi, sửa đổi, bổ sung, đƣa ra các giải pháp để quản lý phòng chống thất thu

thuế, tăng thu NSNN trong giai đoạn tiếp theo.

2.2.3. Phương pháp so sánh

Phƣơng pháp so sánh đƣợc sử dụng trong luận văn để so sánh giữa các thức

triển khai phòng chống thất thu thuế các đơn vị Hải quan địa phƣơng tiêu biểu, so

sánh tình hình thực hiện với kế hoạch, đánh giá sự thay đổi trong công tác phòng

chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

Cùng với đó, tác giả cũng tiến hành so sánh thực trạng công tác phòng chống

thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài với các quy

định của pháp luật. Kết quả của việc so sánh các thông tin, dữ liệu trên phản ánh rõ

thực trạng công tác quản lý phòng chống thất thu thuế tại Chi cục, từ đó đề xuất các

giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu NSNN trong thời gian tới của

Chi cục.

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHỐNG THÂT THU THUẾ TẠI CHI

CỤC HẢI QUAN CỦA KHẨU SÂN BAY QUỐC TẾ NỘI BÀI.

3.1. Cơ cấu chức năng nhiệm vụ của Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc

tế Nội Bài

3.1.1. Thông tin tổng quan

Chi cục Hải quan cửa khẩu Sân bay quốc tế Nội Bài là đơn vị trực thuộc Cục

Hải quan thành phố Hà Nội, có chức năng trực tiếp thực hiện các quy định quản lý

Nhà nƣớc về hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phƣơng

tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, tổ chức thực hiện pháp luật về thuế và

thu khác đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; phòng, chống buôn lậu, chống gian

lận thƣơng mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trong phạm vi địa bàn

hoạt động hải quan.

Về vị trí địa lý:

Là đơn vị trực tiếp quản lý điều hành các thủ tục hải quan trong pham vi

sân bay quốc tế Nội Bài với hàng nghìn chuyến bay vận tải hành khách hàng hóa

mỗi năm.

Các loại hình xuất nhập khẩu chủ yếu:

- Xuất nhập khẩu các loại hình hàng hóa qua đƣờng hàng không;

- Phƣơng tiện, hành khách xuất nhập cảnh, quá cảnh;

- Xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa chuyển phát nhanh (DHL, EMS…)

- Quản lý hàng hóa quá cảnh, hàng hóa tạm nhập tái xuất;

- Quản lý cửa hàng miễn thuế;

- Quản lý kho ngoại quan (vàng)…

3.1.2. Khái quát về cơ cấu tổ chức của Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc

tế Nội Bài

Cơ cấu tổ chức bộ máy chi cục bao gồm:

Lãnh đạo chi cục:

- 01 chi cục trƣởng

- 06 chi cục phó

10 đội tổ công tác:

- Đội tổng hợp;

- Đội thủ tục hành lý xuất khẩu

- Đội thủ tục hành lý nhập khẩu

- Đội Thủ tục Hàng hoá xuất khẩu

- Đội Thủ tục Hàng hoá nhập khẩu

- Đội Thủ tục hải quan Chuyển phát nhanh

- Đội Giám sát

- Đội Quản lý thuế

- Tổ Kiểm soát Hải quan

- Tổ Kiểm soát phòng chống ma túy

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài thực hiện chức năng

quản lý nhà nƣớc về công tác hải quan tại Sân bay quốc tế Nội Bài. Bộ máy tổ

chức của Chi Cục Hải quan cửa khẩu gồm 10 đội với 72 cán bộ công chức .

Đội ngũ cán bộ công chức luôn vững vàng về nghiệp vụ, tinh thần trách nhiệm

cao, nhận đƣợc đánh giá khen ngợi của doanh nghiệp và nhân dân ngày càng

tốt hơn. Về trình độ của đội ngũ cán bộ gồm: Cao học 6đ/c chiếm 4,4%, Đại

học: 88 đ/c chiếm 65,67%, Cao đẳng và Trung cấp: 30 đ/c chiếm 22,4%. Trình

độ lý luận chính trị trung cấp, cao cấp: 26 đ/c chiếm 19,4%, Quản lý nhà nƣớc

30 đ/c chiếm 22,4%; có tổ chức Đảng với 46 đảng viên; Các đoàn thể Công

đoàn, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội Cựu Chiến binh, Hội chữ thập đỏ hoạt

động nề nếp, hiệu quả

3.2. Khái quát hoạt động và kết quả thu thuế nộp ngân sách nhà nƣớc tại Chi

cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

3.2.1. Khái quát hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại Chi cục Hải quan cửa

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, có 05 đội thủ tục hàng

hóa, hành lý xuất nhập khẩu. 01 đổi giám sát, 01 đội quản lý thuế, 02 tổ kiểm soát

Hải quan và phòng chống ma túy. Tại các đội thủ tục hành lý xuất - nhập khẩu hoạt

động chủ yếu là kiểm tra hành lý, thông quan, hoàn thuế, quản lý hàng hóa vật dụng

xách tay xuất nhập cảnh của ngƣời xuất nhập cảnh. Hoạt động XNK thƣơng mại tập

trung chủ yếu ở 03 đơn vị còn lại, quản lý hoạt động XNK. Các loại hình xuất nhập

khẩu chủ yếu thực hiện tại Chi cục bao gồm: nhập kinh doanh tiêu dùng, nhập kinh

doanh của doanh nghiệp đầu tƣ, kinh doanh tạm nhập - tái xuất, nhập xuất kho

ngoại quan trong đó mặt hàng xuất nhập khẩu chủ yếu: Mặt hàng điện thoại các loại

và linh kiện điện tử, dƣợc phẩm, đồ điện tử, thực phẩm, nông sản và các loại đồ

dùng gia dụng khác, vải may mặc..

Biểu đồ 3.1: Tỷ trọng thu ngân sách của Chi cục

Tỷ trọng thu ngân sách chi cục

0.25

6.08

GTGT

31.63

XNK

TTĐB

Thuế khác

62.4

(Nguồn: Báo cáo tổng kết công tác năm Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài)

Đến hiện nay,Chi cục đã đi hoạt động ổn định, quản lý theo quy trình và các

bƣớc phát triển sáng tạo hiện đại: thực hiện một các toàn diện cải tổ thủ tục hải

quan; chuyển từ phƣơng pháp quản lý thủ công truyền thống sang quản lý phƣơng

pháp quản lý rủi ro, thực hiện kiểm tra, giám sát chặt chẽ và giải quyết thủ tục hải

quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu, hành khách xuất nhập cảnh qua cửa khẩu kịp

thời, thuận lợi theo đúng quy định của pháp luật đã thu hút hoạt động XNK, XNC,

du lịch và kinh tế biên mậu phát triển đúng chủ trƣờng đƣờng lối chính sách cảu

Đảng và Nhà Nƣớc về khuyến khích sản xuất xuất khẩu hàng hóa đã đƣợc cấp

chính quyền , doanh nghiệp đánh giá cao.

3.2.2. Kết quả thu thuế trong những năm vừa qua

Để hoàn thành công tác thu thuế, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài đã chủ động, sáng tạo và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất

nhập khẩu trên địa bàn. Trong tình hình hội nhập, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân

bay quốc tế Nội Bài đã chủ động đã triển khai thực hiện quyết liệt, đúng pháp luật

về Thuế và các văn bản pháp luật có liên quan, không để xảy ra thất thu thuế. Số thu

nộp NSNN hàng năm theo chỉ tiêu kế hoạch giao tuy có biến động tăng hoặc giảm

hàng năm, do những bị tác động bởi yếu tố khó khăn khách quan tác động, nguồn

thu trên địa bàn không ổn định, doanh nghiệp hoạt động quy mô vừa và nhỏ, xuất

nhập khẩu theo mùa vụ nhƣng tập thể Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài đã có nhiều quyết tâm phấn đấu hoàn thành cao nhất chỉ tiêu kế hoạch giao

hàng năm. Số thu nộp ngân sách Nhà nƣớc những năm gần đây tăng cao vƣợt so với

kế hoạch đề ra. Cụ thể: Số thu nộp ngân sách từ năm 2015 đến tháng 04/2019 đạt ở

mức 14.400 tỷ đồng.

Bảng 3.1: số thu thuế xuất nhập khẩu tại Chi cục

STT Năm tỷ lệ Số thu nộp ngân sách tỷ lệ so với năm trƣớc Số thu theo kế hoạch giao kim nghạch XNK (tỷ USD)

1 2015 2368 2652 111.993% 5.2 -

2 2016 2476 2978 120.275% 6.5 125.00%

3 2017 3150 3680 116.825% 11 169.23%

4 2018 4330 3792 87.575% 7.5 68.18%

5 2019 4176 4365 104.526% 7.8 104.00%

(Nguồn:báo cáo tình hình thu ngân sách các năm từ 2015-06/2019)

* Số thu năm 2019 là số thu dự kiến ước đạt đến hết tháng 12 năm 2019

Qua bảng tổng hợp cho thấy số thu thuế năm 2015-2016 đạt thấp, do mặt

hàng có thuế ít phát sinh, mặt hàng XNK qua cửa khẩu không phong phú đa dạng,

nhiều mặt hàng có mức thuế suất 0%, trong khi đó; năm 2015-2016 việc triển khai

thu thu thuế gặp nhiều khó khăn do ảnh hƣởng của suy thoái kinh tế, các doanh

nghiệp đang chịu ảnh hƣởng của việc kinh tế giảm tăng trƣởng; các mặt hàng linh

kiện, điện thoại nhập cũng giảm mạnh khiến số thuế thu đƣợc giảm. Số lƣợng doanh

nghiệp đăng ký làm thủ tục tăng hơn về số lƣợng so với các năm trƣớc nhƣng hoạt

động không thƣờng xuyên, số tờ khai ít.

Tuy gặp nhiều khó khắn trong công tác thu ngân sách, nhƣng Chi cục Hải

quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài luôn luôn cố gắng phấn đấu hoàn thành

nhiệm vụ đƣợc giao, vận động thu hút doanh nghiệp làm thủ tục thông quan.

Không ngừng đổi mới cải cách hành chính qua từng năm thể hiện vai trò mũi nhọn

tiên phong cho việc thu NSNN tại các cục do Hải quan Hà Nội quản lý. Cụ thể

nhƣ sau:

Thu ngân sách không ngừng tăng qua các năm, có những thời điểm vƣợt kế

hoạch đƣợc giao ví dụ nhƣ giai đoạn 2015-2016 luôn vƣợt kế hoạch. Kim nghạch

xuất nhập khẩu tăng trƣởng duy trì trung bình ở mức 7 tỷ USD/ năm, đặc biệt năm

2017 đạt 11 tỷ USD khi năm đó Việt Nam đật mức kỷ lục vƣợt 400 tỷ USD, điều

này phản ảnh sự tăng trƣởng về kinh tế của Tp.Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói

chung qua các năm. Các mặt hàng đƣợc mở rộng phong phú. Đây là một bƣớc tiến

đáng khích lệ đối với tập thể CBNV chi cục cho dù nguồn thuế chiếm tỷ trọng lớn

là thuế XNK đang bị cắt giảm dần do lộ trình cắt giảm thuế của các hiệp định

thƣơng mại quốc tế mà Việt Nam tham gia bắt đầu có hiệu lực.

Các mặt công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép qua sân bay, công tác

kiểm soát hải quan, kiểm tra sau thông quan, cải cách thủ tục hành chính, các cuộc

đối thoại giải đáp khúc mắc với doanh nghiệp đƣợc triển khai nghiêm túc, có hiệu

quả đúng theo chỉ đạo của ngành.

3.2.3. Công tác cải cách hành chính và hiện đại hóa Hải quan:

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài luôn luôn quan tâm xử lý

giải quyết những vấn đề khúc mắc của các doanh nghiệp về các thủ tục hành chính

theo đúng chuyên môn, nghiệp vụ quy định của của pháp luật. Những vƣớng mắc

đều đƣợc hƣớng dẫn tháo gỡ giải quyết không có hiện tƣợng phiền hà gây khó khăn

cho các doanh nghiêp làm thủ tục.

Triển khai thực hiện và ứng dụng kết quả đánh giá chỉ số hoạt động hải quan

vào công tác chuyên môn; từng bƣớc triển khai thực hiện quan hệ đối tác Hải quan -

Doanh nghiệp theo chỉ đạo của Tổng cục Hải quan.

Việc triển khai hệ thống VNACCS/VCIS mang lại hiệu quả rõ nét và đem tới

lợi ích thiết thực cho các doanh nghiệp XNK và công tác quản lý nhà nƣớc về Hải

quan. Đối với doanh nghiệp: rút ngắn thời gian làm thủ tục hải quan, giảm thiểu

giấy tờ trong bộ hồ sơ làm thủ tục hải quan nhờ việc sử dụng chữ ký số, tiết kiệm

chi phí,... Việc triển khai hệ thống VNACCS/VCIS đã đem tới rất nhiều lợi ích nhƣ:

Chức năng tính thuế tự động đƣợc hoàn thiện, rút ngắn thời gian làm thủ tục bằng

cơ chế phân luồng tự động do hệ thống thông quan điện tử đƣợc áp dụng ở nhiều

khâu (quản lý hàng đi/đến tại cảng, chỉ tiêu nhập dữ liệu ở VNACCS/VCIS đƣợc

tích hợp nhiều hơn các tiêu chí trên vận đơn, bản lƣợc khai vào chỉ tiêu khai báo

trên tờ khai). Tăng cƣờng kết nối giữa các bộ, ngành thông qua cơ chế một cửa quốc

gia (NSW); Lấy thông tin của dữ liệu đã đăng ký để khai báo xuất nhập khẩu; Thực

hiện đăng ký khai báo trƣớc; Quản lý hàng tạm nhập tái xuất…. Tính đến ngày

31/12/2019, có 1.072 DN tham gia thủ tục hải quan với 125.523 tờ khai thực hiện

trên hệ thóng VNACCS ; kim ngạch XNK theo phƣơng thức điện tử: 7,5 tỷ USD

(chiếm 100% tổng kim ngạch XNK).

Khối lƣợng công việc mỗi năm đều tăng từ 15-20% so với năm trƣớc, trong

khi biên chế nhiều năm không tăng và có xu hƣớng giảm cơ học (nghỉ việc, chuyển

đi nơi khác, nghỉ hƣu). Do đó, việc triển khai đúng tiến độ về thời gian và đảm bảo

chất lƣợng, hiệu quả công việc trên thực tế, hoàn thành chỉ tiêu đƣợc giao là sự nỗ

lực phấn đấu và quyết tâm cao của tập thể Lãnh đạo Chi cục và CBCC.

3.3. Thực trạng thất thu thuế tại Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế

Nội Bài.

3.3.1. Ước tình số liệu về tình trạng thất thu thuế qua từng năm.

Năm 2019, Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đƣợc giao

thu thuế nộp vào ngân sách nhà nƣớc là 4.176 tỷ đồng và thực hiện thu ƣớc tính đạt

đến 31/12/2019 là 4.365 đồng, tăng 5.86% so với kế hoạch. Công tác quản lý thu và

chống thất thu ngân sách nói chung đƣợc tăng cƣờng triển khai thực hiện chặt chẽ

từ các khâu nghiệp vụ để thu thập thông tin, rà soát đối chiếu danh mục quản lý giá

tính thuế hàng hóa nhập khẩu để tổ chức tham vấn giá tính thuế, kiểm tra trị giá khai

báo hải quan theo Thông tƣ của Bộ Tài chính, thƣờng xuyên rà soát thông tin hàng

hóa XNK trong vòng 60 ngày trên hệ thống để phân tích, xác định nghi vấn để tiến

hành KTSTQ và lựa chọn doanh nghiệp có kim ngạch lớn, nhập đầu tƣ, nhập kinh

doanh để kiểm tra sau thông quan theo kế hoạch hàng năm. Chỉ riêng năm 2018 chi

cục đã thực hiện 294 cuộc so với chỉ tiêu 220 cuộc, tăng 33.64% so với tổng số

cuộc giao theo kế hoạch, đã thu nộp ngân sách với số tiền 7.03 tỷ đồng, so với chỉ

tiêu 8 tỷ đạt 87.8%, kết quả năm sau cao hơn năm trƣớc

Bảng 3.2. Kết quả chống thất thu thuế sau thông quan

Chỉ tiêu Số Đạt so thu hồi số tiền Kế cuộc Đạt so với STT Năm với kế NSNN thu NS hoạch kiểm kế hoạch hoạch (Tỷ (Tỷ đồng) tra đồng)

2015 170 189 111.18% 3 2.8 93.33% 1

2016 180 196 108.89% 5 6.1 122.00% 2

2017 200 218 109.00% 7 7.1 101.43% 3

2018 294 133.64% 220 8 7.03 87.88% 4

Tổng cộng 897 770 23 23.03

(Nguồn:Số liệu của Chi cục hải quan KTSTQ Cục Hải quan Hà Nội)

Kết quả kiểm tra sau thông quan tăng cao qua các năm cho thấy việc nghiêm

túc trong việc phòng chống thất thu thuế. Kết quả chống thất thu ngân sách đạt 16.5

tỷ đồng tổng số phát hiện có sai phạm là 19/51 vụ đƣợc kiểm tra. 100% doanh

nghiệp sai phậm đều phải chấp hành nộp số thuế ấn định còn phải nộp và tiền phạt

vi phậm hành chính về vi phạm quy định của Nhà nƣớc đung thời hạn quy định,

không có doanh nghiệp nào phát sinh khiếu nại.

3.3.2. Thất thu thuế qua gian lận giá trị tính thuế

Bảng 3.3. Thông kê số vụ vi phạm phát hiện và xử lý giai đoạn 2015-2018

Số vụ việc phát hiện và xử lý

Năm Thất thu thuế qua gian lận giá Thất thu thuế qua việc lợi dụng hình

trị tính thuế thức chuyển phát nhanh

2015 3 23

2016 5 38

2017 0 19

2018 4 45

(Nguồn:Số liệu của Chi cục hải quan KTSTQ Cục Hải quan Hà Nội)

Trị giá tính thuế là một trong các yếu tố quan trọng xác định mức thuế xuất

khẩu, thuế nhập khẩu phải nộp. Để làm giảm số thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phải

nộp, các doanh nghiệp XNK đã thực hiện các hành vi gian lận bằng cách tự ý hoặc

cấu kết với đơn vị bán nhằm điều chỉnh giá trị giao dịch của hàng hoá nhập khẩu về

mức thấp nhất có thể trên hợp đồng mua bán (contract) và trên hoá đơn thƣơng mại

(invoice). Các hình thức gian lận qua giá tính thuế gây nên hiện tƣợng thất thu thuế

diễn ra tƣơng đối phổ biến với các hình thức khác nhau nhƣ:

Thứ nhất, gian lận điều kiện áp dụng trị giá giao dịch: Để đƣợc xác định trị

giá tính thuế theo trị giá giao dịch, doanh nghiệp phải khai báo có đáp ứng đƣợc 4

điều kiện hay không? Tuy nhiên, thực tế doanh nghiệp thƣờng không chú ý việc

khai báo các điều kiện này hoặc cố ý khai báo sai các điều kiện áp dụng trị giá giao

dịch. Ví dụ: Doanh nghiệp có mối quan hệ đặc biệt (công ty mẹ - công ty con)

nhƣng không khai báo hay doanh nghiệp không đƣợc quyền định đoạt hàng hoá

nhƣng khai báo là đƣợc quyền định đoạt hàng hoá. Thực chất, một số doanh nghiệp

ở Việt Nam chỉ là đại lý phân phối hàng hoá theo chỉ định hoặc nhập khẩu theo sự

uỷ thác của một số doanh nghiệp trong nƣớc khác nên doanh nghiệp nhập khẩu chỉ

là ngƣời đứng ra nhập hộ hƣởng hoa hồng dịch vụ.

Thứ hai, gian lận các khoản phải cộng: Doanh nghiệp khai báo thiếu các

khoản phải cộng nhƣ phí hoa hồng, phí môi giới; phí bảo hiểm đƣờng biển; phí vận

chuyển từ kho hàng nƣớc xuất khẩu đến cảng xuất khẩu; phí bản quyền…Ví dụ:

Doanh nghiệp mua hàng hoá theo điều kiện C&F, doanh nghiệp có mua phí bảo

hiểm riêng, nhƣng lại không khai báo khoản bảo hiểm phải cộng vào trị giá tính

thuế hàng hoá. Phí bảo hiểm thƣờng là trị giá nhỏ nên ảnh hƣởng không nhiều đến

số liệu tính thuế. Tuy nhiên với các lô hàng có giá trị lớn thì gian lận trị giá thông

qua phí bảo hiểm cũng là một con số đáng kể. Nhƣng để kiểm tra đƣợc khoản phí

bảo hiểm này ở khâu tiếp nhận đăng ký tờ khai thì rất khó.

Thứ ba, gian lận các khoản phải trừ: Việc gian lận khoản phải trừ chủ yếu là

việc doanh nghiệp lợi dụng chính sách chiết khấu, giảm giá. Thực tế của việc giảm

giá là doanh nghiệp Việt Nam mua gom hàng và hợp thức hoá giảm giá theo số

lƣợng. Ví dụ 1: Doanh nghiệp là đại lý độc quyền phân phối, khi ký hợp đồng đại lý

có quy định số lƣợng tiêu thụ tối thiểu trong một năm phải đáp ứng là điều kiện của

đại lý (nghĩa là một năm phải nhập đạt số lƣợng qui định mới đƣợc là đại lý độc

quyền phân phối) nhƣng khi ký hợp đồng nhập khẩu từng chuyến lại có khoản giảm

giá theo số lƣợng có phù hợp thông lệ thƣơng mại không? Một số nội dung mang

tính kỹ thuật nhƣ phí bản quyền, phí giấy phép, trị giá phần mềm, khoản giảm giá,

tham vấn,… còn chung chung, khó hiểu, chƣa đƣợc hƣớng dẫn rõ ràng, cụ thể, gây

khó khăn cho thực hiện.

Ngoài ra, một số hình thức gian lận cũng khá phổ biến hiện nay là: khai báo

thấp trị giá đối với những mặt hàng có thuế suất cao, những mặt hàng nhạy cảm;

khai báo trị giá của các lô hàng nhập khẩu giống hệt, tƣơng tự thấp hơn trị giá giao

dịch thực tế.

3.3.3. Thất thu thuế qua việc phân loại mã hàng hóa

Hải quan Việt Nam đã thực hiện phân loại hàng hóa theo Hệ thống hài hòa

mô tả và mã hóa hàng hóa của Tổ chức Hải quan Thế giới (HS) và Danh mục Biểu

thuế quan hài hòa ASEAN (AHTN). Các văn bản quy định về phân loại hàng hóa,

xác định mức thuế tƣơng đối đầy đủ, đồng bộ, quy định rõ nguyên tắc, căn cứ phân

loại; trách nhiệm của ngƣời khai hải quan, cơ quan hải quan; trình tự, thủ tục phân

loại trƣớc; phân tích - phân loại; kiểm tra việc phân loại hàng hóa và áp dụng mức

thuế ..., Tuy nhiên, Công ƣớc HS và AHTN có tính kỹ thuật cao, đòi hỏi ngƣời áp

dụng phải hiểu về hàng hóa và các quy tắc áp dụng nhƣng các tài liệu hỗ trợ cho

phân loại hàng hoá nhƣ Chú giải nhóm HS, Danh mục Bảng chữ cái của WCO,

tuyển tập ý kiến của WCO chƣa đƣợc ban hành công khai. Công tác hỗ trợ pháp luật

cho ngƣời nộp thuế chƣa mang tính chuyên sâu, chuyên nghiệp v.v… nên ngƣời

khai Hải quan chƣa hiểu kỹ, sâu về các quy tắc và cách thức phân loại, vì vậy nhiều

trƣờng hợp đã phân loại sai, thất thu ngân sách.

Cụ thể: Việc phân loại và áp mã hàng hóa nhập khẩu để xác định thuế suất

thuế nhập khẩu hàng hóa phải đƣợc tiến hành dựa trên 06 quy tắc phân loại tổng

quát; các tài liệu trong hồ sơ Hải quan liên quan đến phân loại hàng hóa; thực tế

hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; các tài liệu kỹ thuật, catalogue của hàng hóa cần

phân loại, mô tả tên hàng, mã số hàng hóa ghi tại Danh mục hàng hóa xuất khẩu,

nhập khẩu Việt Nam; Biểu thuế nhập khẩu ƣu đãi. Ngoài ra, còn căn cứ vào văn bản

của cơ quan có thẩm quyền xác định đặc điểm, tính chất, cấu tạo, công dụng hoặc

tiêu chuẩn kỹ thuật của hàng hóa, chú giải chi tiết HS, chú giải bổ sung AHTN. Tuy

nhiên, với việc thúc đẩy nhanh thời gian thông quan hàng hóa, giảm tỷ lệ và mức độ

kiểm tra thực tế hàng hóa nên việc xác định, kiểm tra tính chính xác trong mô tả

hàng hóa của doanh nghiệp là rất khó khăn. Thêm vào đó, có rất nhiều mặt hàng có

cấu tạo và tính chất phức tạp đòi hỏi trình độ chuyên môn cao của ngƣời kiểm tra,

cũng nhƣ phải áp dụng các phƣơng tiện máy móc kỹ thuật mới có thể xác định đƣợc.

Hiện nay thất thu thuế qua việc phân loại mã hàng hóa diễn ra khá phổ biến.

Lợi dụng việc tạo điều kiện trong thông quan hàng hoá là miễn kiểm tra thực tế

hàng hoá, kiểm tra theo tỉ lệ; đƣợc đăng ký tờ khai hải quan trƣớc và sau khi hàng

về đến cửa khẩu nhập là 30 ngày và biết kết quả phân luồng ngay sau khi đăng ký tờ

khai, doanh nghiệp đã khai báo không đúng tên, chủng loại hàng hóa; thiếu thành

phần cấu thành chức năng không đầy đủ hoặc đối với các mặt hàng có tên gọi trùng

nhƣng mã số và mức thuế chênh lệch khác nhau tùy theo tiêu chí kỹ thuật thì khai

báo sai kích thƣớc, thành phần cấu tạo, mức đô gia công nhằm giảm giá trị hàng hóa

và giảm số thuế phải nộp xuống mức tối thiểu.

Vụ việc điển hình là trƣờng hợp công ty cổ phần VL mở tờ khai nhập kinh

doanh mặt hàng tổ máy thủy điện 3750 KVA, áp mã số 850239200 (là loại khác

thuộc phân nhóm tổ máy phát điện khác và đƣợc chi tiết vào mã số hàng có công

suất dưới 10.000KVA) để đầu tƣ xây dựng nhà máy thủy điện. Qua kiểm tra hồ sơ

tài liệu, hồ sơ hải quan, hợp đồng, thuyết minh kỹ thuật dự án, chứng từ, sổ sách kế

toán cho thấy có các mặt hàng gồm: máy biến áp, van trƣớc tua bin, máy phát điện,

đƣờng ống ……..đƣợc phân loại áp mã số theo tổ máy phát điện công suất 3750

KVA là không đúng. Những mặt hàng này phải đƣợc kê khai lại, phân loại đúng

bản chất hàng hóa nhập khẩu và không đƣợc miễn thuế nhập khẩu theo quy định tại

thời điểm làm thủ tục.

Phân loại, áp mã tính thuế hàng hóa đang trở thành lĩnh vực gây ra nhiều

tranh cãi giữa Hải quan và doanh nghiệp. Cùng một mặt hàng, nhiều doanh nghiệp

khai tên khác nhau, áp mã khác nhau và kéo theo đó là mức thuế chênh lệch nhau

rất lớn.

3.3.4. Thất thu thuế qua công tác khai báo xuất xứ đối với hàng hóa xuất khẩu,

nhập khẩu

Hải quan Việt Nam đã xây dựng đƣợc một hệ thống các quy định pháp luật

về xuất xứ phù hợp với Công ƣớc Kyoto và Hiệp định về quy tắc xuất xứ hàng hoá

của WTO. Tuy nhiên, thực trạng về gian lận khai báo xuất xứ vẫn diễn ra và ngày

càng tinh vi hơn:

- Doanh nghiệp nộp C/O giả: dấu và chữ ký giả, thông tin trên C/O sai lệch

với hồ sơ Hải quan... Bộ phận tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ phát hiện nghi vấn và

chuyển hồ sơ báo cáo Tổng cục Hải quan để xác minh với cơ quan cấp C/O nƣớc

xuất khẩu. Qua công tác kiểm tra xác minh, Tổng cục Hải quan nhận đƣợc thông

báo từ cơ quan cấp C/O của các nƣớc thành viên một số C/O giả, Tổng cục Hải

quan cũng đã thông báo đến Cục Hải quan để xử lý những trƣờng hợp này. Nhƣ vậy

vấn đề giả chứng từ cần đƣợc Hải quan chú trọng lƣu ý khi kiểm tra tiếp nhận C/O.

- C/O cấp sai về thể thức quy định; các tiêu chí trên C/O không đồng nhất

với bộ chứng từ hoặc thực tế hàng hóa ... nhƣng Hải quan không phát hiện đƣợc

ngay khi làm thủ tục nên vẫn áp dụng thuế suất ƣu đãi đặc biệt cho lô hàng, làm thất

thu thuế cho Nhà nƣớc.

- C/O có hóa đơn thƣơng mại do bên thứ 3 cấp. Thực tế, trong quá trình kiểm

tra C/O, Công chức Hải quan thƣờng không kiểm tra kỹ các tiêu chí trên C/O, thông

tin trong bộ hồ sơ hải quan, tính phù hợp, thống nhất giữa các chứng từ thì dẫn đến

việc chấp nhận C/O không hợp lệ của doanh nghiệp, cho hƣởng thuế suất thuế nhập

khẩu ƣu đãi đặc biệt (thƣờng chênh lệch rất cao so với thuế suất thuế nhập khẩu

thông thƣờng) dẫn đến việc thất thu số thuế vô cùng lớn là điều tất nhiên. Trƣờng

hợp hàng hóa nhập khẩu có xuất trình C/O và hóa đơn thƣơng mại do bên thứ 3 cấp,

nhƣng không đảm bảo đủ điều kiện vận chuyển trực tiếp từ nƣớc xuất khẩu đến

nƣớc nhập khẩu (có quá cảnh ở nƣớc thứ 3, nhƣng không chứng minh đƣợc sự

nguyên trạng của hàng hóa) thì không chấp nhận C/O của doanh nghiệp và không

cho hàng hóa đƣợc hƣỡng thuế suất thuế nhập khẩu ƣu đãi đặt biệt.

Trong thời gian vừa qua Chi cục đã phát hiện ra nhiều trƣờng hợp làm giả

mạo xuất xứ một cách tinh vi, thực hiện truyền tài hàng hóa trái với quy định pháp

luật chủ yếu xảy ra đối với hàng nông sản, dệt may, dƣợc phẩm… trong đó điển

hình là:

+ Một số Công ty Trung Quốc đầu tƣ vào Việt Nam sản xuất mật ong xuất

khẩu nhƣng thực chất nhập khẩu mật ong tự nhiên từ Trung Quốc rồi xuất sang Mỹ

và các nƣớc khác, khai báo là mật ong xuất xứ Việt Nam (đƣợc hƣởng thuế suất 16-

18% của Mỹ), để tránh mức thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với sản phẩm này

nếu có xuất xứ Trung Quốc (200%). Do số lƣợng hàng nhập khẩu vào Mỹ tăng đột

biến và vƣợt quá năng lực sản xuất của Việt Nam, qua phân tích thành phần, thu

thập thông tin, Hải quan Mỹ đã phát hiện đó không phải mật ong tự nhiên có xuất

xứ Việt Nam. Việc này đã ảnh hƣởng đến các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất và

xuất khẩu mật ong sang thị trƣờng Mỹ.

Theo báo cáo của Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài riêng

trong những tháng quý IV/ 2018, đơn vị đã kiểm tra 17 trƣờng hợp nghi vấn tại

Chi cục kết quả phát hiện một số trƣờng hợp vi phạm khai sai nhãn hiệu, số lƣợng

và chủng loại hàng hóa, số tiền thuế tăng thêm và phạt vi phạm hành chính gần 50

triệu đồng.

Hiện nay, thủ đoạn gian lận về xuất xứ hàng hóa thƣờng diễn ra rất tinh vi,

gây khó khăn cho cơ quan Hải quan trong việc kiểm tra hồ sơ xác định xuất xứ, dẫn

đến việc thất thu ngân sách Nhà nƣớc.

3.3.5. Thất thu thuế do nợ thuế kéo dài

Nợ đọng thuế xuất nhập khẩu có thể dẫn đến hiện tƣợng thất thu thuế xuất

nhập khẩu vì: Các doanh nghiệp chiếm dụng tiền của Nhà nƣớc nên nguồn thu

NSNN giảm; Có thể có hiện tƣợng các doanh nghiệp nợ đọng thuế và dẫn đến chây

ỳ không nộp thuế vào NSNN thông qua các hình thức nhƣ giải thể, phá sản doanh

nghiệp, doanh nghiệp bỏ trốn… dẫn đến thực trạng phải xoá nợ tiền thuế, gây nên

hiện tƣợng thất thu thuế. Chính vì vậy, để xem xét thực trạng thất thu thuế xuất

khẩu, thuế nhập khẩu cũng nhƣ thực trạng chống thất thu thuế cần phân tích, đánh

giá thực trạng nợ thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.

Bảng 3.4: Bảng thể hiện tổng số nợ đọng cần phải thu hồi của Chi cục

Số thu theo kế hoạch giao Tổng số nợ đọng STT Năm Tỷ lệ (Tỷ đồng)

1 2015 2368 19.451 0.821%

2 2016 2476 35.322 1.427%

3 2017 3150 56.38 1.790%

4 2018 4330 60.55 1.398%

( Nguồn: Báo cáo tổng kết năm Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài)

Qua bảng trên ta có thể thấy việc tăng thu ngân sách theo kế hoạch hằng

năm là rất tốt tuy nhiên kèm theo đó tỷ lệ nợ đọng ngày càng cao. Trong đó các

khoản nợ quá hạn chiếm tỷ trọng không nhỏ khiến cho NSNN mất đi một nguồn thu

lớn. Nguyên nhân là do hàng ở các kho ngoại quan vẫn còn nhiều đến thời điểm

cuối năm 2018 tại các kho ngoại quan vẫn còn 78 lô hàng vẫn chƣa đƣợc doanh

nghiệp đến nhận, đặc biệt có nhƣng lô hàng tồn động từ năm 2014. Bên cạnh đó

một số doanh nghiệp làm ăn thua lỗ dẫn đến không chấp chấp hành quyết định ấn

định thuế, bỏ trốn khỏi địa bàn sản xuất kinh doanh.

Việc nợ thuế tăng cao là dấu hiệu cho ta biết đƣợc việc quản lý thuế chƣa

đƣợc tốt của Chi cục. Nếu thực trạng này không đƣợc khắc phục kịp thời thì số nợ

thuế quá hạn trong 90 ngày đó sẽ chuyển thành nợ cƣỡng chế và khả năng thu hồi

nợ sẽ khó hơn. Nhƣ vậy, nguy cơ gây thất thu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu qua

nợ đọng thuế rất cao.

3.3.6. Thất thu thuế qua việc lợi dụng các hình thức buôn lậu

Bảng 3.5: thống kê tình hình CBL, GLTM giai đoạn 2015-2018

Năm Số vụ việc phát hiện và xử lý Số tiền phạt và

tịch thu tang Buôn lậu và vận chuyển trái Thủ tục Hải quan

vật( Triệu đồng) phép hàng hóa

2015 9 98 512

2016 8 112 774

2017 17 87 438

2018 11 93 522

( Nguồn: Báo cáo tổng kết năm Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài)

Theo qui định của Luật thuế Xuất khẩu, thuế nhập khẩu hiện hành, đối tƣợng

chịu thuế xuất khẩu, nhập khẩu là hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Vì vậy, về

nguyên tắc kể cả hàng hoá buôn lậu cũng thuộc đối tƣợng chịu thuế xuất khẩu, thuế

nhập khẩu và khi cơ quan Hải quan không kiểm soát đƣợc sẽ dẫn đến hiện tƣợng

thất thu thuế.

Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài với đặc thù điển hình là

số lƣợng ngƣời xuất nhập cảnh cao với trung bình khoảng 30.000 phƣơng tiện xuất

nhập cảnh mỗi năm, số lƣợng hành khách trung bình 3.3 ngƣời xuất/nhập cảnh và

tăng đều theo từng năm. Việc buôn lậu hàng hóa qua đƣờng xách tay, tiểu nghạch

diễn biến ngày càng phức tạp, thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn với mặt hàng chủ yếu

nhƣ: đồ điện tử (điện thoại, máy tính..), mỹ phẩm, ngoại tệ, vàng, thuốc lá, thậm chí

là chất cấm (ma túy, cần sa, chất gây nghiện). Trong khi đó, lực lƣợng làm nhiệm

vụ kiểm soát hải quan còn mỏng, chƣa thể bao quát hết đƣợc địa bàn quản lý.

Trong năm 2018, Chi cục đã phát hiện, xử lý 198 vụ buôn lậu, trong đó có 19

vụ về ma túy. Xử phạt 198 vụ vi phạm hành chính về hải quan với tổng số tiền phạt

thu nộp ngân sách đạt 723.173.720 VNĐ đồng. Đồng thời phát hiện, bắt giữ

141,13kg sừng tê giác; 16,581kg ngà voi.

Phƣơng thức chủ yếu là hàng hóa đc ký gửi qua đƣờng hàng hóa xách tay, đc

dấu trong các kiện hàng do khu vực hành lý nhập do số lƣợng hành khách đông nên

việc phát hiện chất ma túy đƣợc giấu trong hành lý còn nhiều khó khăn. Khu vực

hàng hoá nhập khẩu, xuất khẩu nhiều công ty hoạt động nên có nhiều kho, số lƣợng

hàng hóa quá nhiều mà diện tích các kho chƣa đáp ứng nên hàng hóa xếp cao nên

khó phát hiện đƣợc nếu các chất ma túy đƣợc giấu trong các kiện hàng trên cao,

trong giữa của công hàng.

3.3.7. Thất thu thuế do lợi dụng hình thức chuyển phát nhanh bưu điện quốc tế.

Tuyến hàng không, bƣu điện quốc tế tập trung ở Hà Nội (Kho hàng Gia Lâm,

ICD Mỹ Đình, kho hàng, nhà ga Sân bay quốc tế Nội Bài, trạm trả hàng Fedex);

Tập trung trên các tuyến bay trọng điểm nhƣ: Hàn Quốc (SEL- HAN); Đài Loan

(TPE-HAN); Thái Lan (BKK-HAN); Nhật Bản (NRT-HAN); Hong Kong (HKG-

HAN); Quảng Châu (CAN-HAN); Đức (FRA-HAN),... Mặt hàng trọng điểm là các

loại hàng hoá gọn nhẹ, có giá trị cao nhƣ quần áo, mỹ phẩm, đồng hồ, máy ảnh kỹ

thuật số, máy quay phim, máy tính xách tay, tân dƣợc, ma tuý và các loại ngoại tệ,...

Phƣơng thức, thủ đoạn chủ yếu là cất giấu hàng hoá trong kiện hàng CPN không

khai báo khi xuất cảnh, nhập cảnh; Tách hóa đơn, lợi dụng định mức miễn thuế,

hàng quà biếu, quà tặng để vận chuyển trái phép hàng lậu; Sử dụng thủ đoạn chia

nhỏ số lƣợng hàng hóa, gửi về nhiều địa chỉ khác nhau nhƣng thực chất chỉ có một

ngƣời nhận.

Hiện tƣợng hành khách nhập cảnh vận chuyển trái phép vũ khí, ngoại tệ vƣợt

định mức không khai báo vẫn tái diễn. Trong năm 2018, đã phát hiện 225.000 USD,

120.000 HDK, 5000 CAD, 56.000 TWD, 10.000 AUS và 88.000 SGD... do hành

khách mang theo ngƣời không khai báo hải quan; 89 vụ nhập khẩu súng hơi, không

có giấy phép, không khai báo (550 khẩu súng, 62 bộ nòng, 18 bộ hơi, 60 báng súng

và 02 hộp đạn súng);17 khẩu súng dạng nòng dài vận chuyển từ Cộng hòa Czech về

Sân bay quốc tế Nội Bài

3.4. Thực trạng áp dụng các biện pháp chống thất thu thuế tại Chi cục Hải

quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

3.4.1. Chống thất thu thuế qua việc sử dụng hệ thống sử lý dữ liệu của nghành

Hải quan

Với khối lƣợng hàng hóa không ngừng tăng lên hàng năm, ngành Hải quan

không thể duy trì các phƣơng pháp quản lý thủ công truyền thống. Ngành Hải quan

đã chủ động trang bị và xây dựng riêng các chƣơng trình nghiệp vụ trợ giúp cán bộ,

công chức Hải quan trong công tác xác định trị giá, phân loại áp mã hàng hóa XNK.

Và Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài. đang áp dụng các hệ thống

đó trong công tác nhƣ:

(1) Hệ thống cơ sở dữ liệu giá tính thuế thực hiện chức năng thu thập, quản

lý thông tin về trị giá tính thuế, phƣơng pháp xác định trị giá tính thuế (GTT02).

(2) Hệ thống Kế toán thuế tập trung thực hiện chức năng quản lý theo dõi

tình hình thu nộp thuế của doanh nghiệp, quản lý các khoản thu của ngành Hải quan

theo quy định của chế độ kế toán thuế XNK.

(3) Hệ thống API trong công tác giám sát làm thủ tục theo dõi tàu bay.

(4) Hệ thống quản lý rủi ro (RISKMAN) thực hiện chức năng thu thập, phân

tích, đánh giá tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

(5) Hệ thống thông quan hàng hóa tự động (Hệ thống VNACCS/VCIS -

nguyên bản ở Nhật Bản) thực hiện chức năng tiếp nhận và xử lý dữ liệu tờ khai hải

quan và phân luồng tờ khai XNK.

(6) Hệ thống ECARGO thực hiện chức năng quản lý hàng hóa xuất nhập

khẩu qua đƣờng Hàng không và hỗ trợ cho hệ thống VNACCS-VCIS.

3.4.2. Chống thất thu thuế từ nghiệp vụ phối hợp kiểm tra sau thông quan của cơ

quan Hải quan

Để tạo thuận lợi cho thƣơng mại, Hải quan Việt Nam đã áp dụng các nguyên

tắc cơ bản Hiệp định trị giá GATT. Với việc thực hiện QLRR, phân luồng tờ khai

hải quan (xanh, vàng và đỏ) để kiểm tra. Đối với Chi cục Hải quan cửa khẩu sân

bay quốc tế Nội Bài, tính trung bình 4 năm (từ 2015-2018) có khoảng 30% hàng

hóa XNK đƣợc thông quan theo khai báo của DN (luồng xanh, hàng hóa đƣợc miễn

kiểm tra) và tỷ lệ này ngày càng tăng. Và cùng với đó là lƣợng tờ khai hàng hóa

XNK cũng tăng dần qua các năm trong khi mục tiêu là giàm thủ tục, chi phí dịch vụ

và giảm thời gian thông quan cho doanh nghiệp, nên việc phân loại, áp mã, xác định

trị giá tính thuế không thể bảo đảm chính xác việc thu đúng, thu đủ thuế nộp ngân

sách Nhà nƣớc. Để đáp ứng yêu cầu đó của doanh nghiệp, đòi hỏi Chi cục Hải quan

phải cải cách, đổi mới sang tạo phƣơng pháp, đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng

hóa, việc chuyển từ tiền kiểm sang kiểm tra sau thông quan là một giải pháp hợp lý.

Đó chình là lý do mà lực lƣợng KTSTQ đƣợc hình thành. Thời hạn KTSTQ đƣợc

thực hiện trong vòng 05 năm kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan, qua đó, nhằm

kiểm tra sự tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, kiểm tra việc thực hiện chính sách

mặt hàng, chính sách quản lý thuế trong quá trình hoàn thành thủ tục hải quan, hỗ

trợ các đơn vị nghiệp vụ thông quan, phòng chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại

350

300

250

200

Số cuộc KTSTQ

KTSTT tại trụ sở DN

150

100

2018

2016

2015

2017

Biều đồ 3.2: Thông kế số cuộc KTSTQ

Từ khi thành lập việc phối hợp cũng Chi cục KTSTQ càng ngày càng thể

hiện rõ vai trò và sự quan trọng trong hệ thống nghiệp vụ hải quan, góp phần giảm

đáng kể gian lận trong việc phân loại, áp mã, cố tình làm sai chế độ chính sách gây

thất thoát cho pháp luật...

3.4.3. Áp dụng quản lý rủi ro trong chống thất thu thuế

Hải quan Việt Nam đã xây dựng đƣợc cơ sở pháp lý cho hoạt động quản lý

rủi ro của toàn ngành đƣợc quy định tại Thông tƣ số 175/2013/TT-BTC ngày

29/11/2013 và Quyết định số 2345/QĐ-TCHQ ngày 07/08/2014 trong đó có nội

dung về xây dựng, quản lý và ứng dụng các Danh mục hàng hóa rủi ro; phân hạng

DN, đánh giá việc tuân thủ pháp luật của DN, góp phần tạo thuận lợi cho việc thông

quan hàng hóa, góp phần tích cực vào việc chống thất thu thuế, chống gian lận

thƣơng mại, đóng góp vào việc thu đúng, thu đủ cho NSNN. Áp dụng hệ thống

thông quan điện tử tự động VNACCS/VCIS, kỹ thuật QLRR, thanh toán thuế qua

cổng thông tin điện tử Hải quan đã thổi luồng sinh khí mới cho công tác quản lý hải

quan; tuy nhiên đã, đang và sẽ phát sinh các vấn đề mới để các đối tƣợng lợi dụng

vi phạm pháp luật nhƣ giả mạo chứng từ, hồ sơ để thông quan hàng hóa, kết xuất tờ

khai dạng excel để sữa chữa nội dung tờ khai.v.v- đây là nội dung mới và khó.

Trong khi đó, đại bộ phận cán bộ Hải quan hiện nay đang quen với phƣơng pháp

quản lý thủ công, ngại thay đổi, vẫn còn có một bộ phận nhỏ cán bộ công chức Hải

quan chƣa có quyết tâm trong thực hiện. Hệ thống pháp luật liên quan để triển khai

thực hiện vấn đề này còn chƣa hoàn thiện, thiếu đồng bộ hoặc còn chồng chéo. Sự

phối hợp giữa các đơn vị, giữa các địa phƣơng với hải quan, giữa ngành Hải quan

với các đơn vị khác trong và ngoài ngành Tài chính chƣa thật tốt. Điều này ít nhiều

gây khó khăn cho việc triển khai thủ tục Hải quan điện tử trong thời gian qua. Cơ sở

hạ tầng, phƣơng tiện làm việc một số đơn vị chƣa đƣợc trang bị đầy đủ và phù hợp

với yêu cầu cải cách hiện đại hóa. Hệ thống thông tin hiện tại chƣa đáp ứng đƣợc

yêu cầu quản lý công việc theo phƣơng pháp hiện đại. Hệ thống mạng, tốc độ

đƣờng truyền, phần mềm hệ thống triển khai thủ tục Hải quan điện tử…có lúc chƣa

đáp ứng đƣợc yêu cầu; ý thức tuân thủ pháp luật liên quan đến hoạt động XNK của

một bộ phận các DN chƣa tốt, một số DN lợi dụng sự thông thoáng và tạo điều kiện

thuận lợi cho hoạt động xuất NK để buôn lậu, gian lận thƣơng mại, gây nhiều khó

khăn cho công tác cải cách, hiện đại hóa hải quan.

Bảng 3.6: Bảng thể hiện phân luồng hải quan tại chi cục

Năm 2015 2016 2017 2018

34.20% 27.30% 25.40% 32.78% tỷ lệ phân luồng xanh

57.20% 59% 61% 58% Tỷ l phân luồng vàng

8.60% 13.70% 13.60% 9.22% Tỷ lệ phân luồng đỏ

(Nguồn:Báo cáo tổng kết năm Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài)

Thủ tục Hải quan là tất cả các hoạt động tác nghiệp mà các bên có liên quan

và Hải quan phải thực hiện nhằm đảm bảo sự tuân thủ pháp luật hải quan. Các bƣớc

quy trình thủ tục hải quan chủ yếu gồm: khai báo các thông tin có liên quan đến

hàng hóa xuất nhập khẩu theo biểu mẫu quy định (khai điện tử hoặc thủ công) và

gửi đến Chi cục Hải quan (nơi làm thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa) qua hệ thống

xử lý thông tin của Ngành Hải quan. Nếu đã khai báo đầy đủ các thông tin thì hệ

thống sẽ tiếp nhận và phân luồng tờ khai hải quan theo ba (03) mức: 1 (xanh - miễn

kiểm tra), 2 (vàng - kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan), 3 (đỏ - Kiểm tra chi tiết hồ sơ

hải quan và kiểm tra thực tế hàng hóa).

Chi cục đã áp dụng kỹ thuật QLRR trong một số lĩnh vực nghiệp vụ Hải

quan nhƣ: khâu đăng ký tờ khai hải quan, phân luồng kiểm tra, tính thuế hải quan,

KTSTQ, chống buôn lậu,… Việc áp dụng tiêu chí lựa chọn của hệ thống thông quan

đã và đang đƣợc tin học hóa và tập trung vào những mặt hàng có mức thuế suất thuế

NK cao, mặt hàng có tính nhạy cảm, rủi ro cao. Bƣớc đầu công tác quản lý Hải

quan dựa trên cơ sở thu thập và xử lý thông tin với sự hỗ trợ của CNTT đã giúp cho

hoạt động của chi cục thu đƣợc những kết quả đáng kể nhƣ: giảm thủ tục hành

chính, góp phần rút ngắn thời gian thông quan (thời gian thông quan trung bình một

lô hàng xuất khẩu không vi phạm chỉ mất tối thiểu từ 5-10 phút, tối đa từ 40-60 phút,

đối với lô hàng NK không vi phạm thì thời gian thông quan trung bình tối thiểu mất

5-15 phút, tối đa mất 120-150 phút). Việc xác định một mặt hàng có dấu hiệu gian

lận thuế suất, gian lận trị giá trở nên dễ dàng thông qua việc thống kê chính xác sự

tăng, giảm đột biến của nhiều mã hàng sau khi phân loại, áp mã, xác định trị giá và

tính thuế chính xác đối với cùng một mặt hàng giống hệt, tƣơng tự của cùng một

doanh nghiệp hay nhiều doanh nghiệp cùng nhập khẩu một mặt hàng nhằm đảm bảo

sự thống nhất, chính xác, tạo sự công bằng cho các doanh nghiệp.

3.4.4. Áp dụng các phương pháp xử lý nợ đọng thuế, các biện pháp cưỡng chế nợ

thuế

Bảng 3.7: Số nợ quá hạn và nợ cƣỡng chế tại Chi cục

Nợ quá hạn trong 90 ngày Nợ cƣỡng chế trong 90 ngày Năm Số DN Số thuế Số DN Số thuế

14 1.65 23 9.52 2015

22 4.23 21 8.73 2016

19 1.82 16 2.97 2017

21 3.56 15 2.38 2018

(Nguồn: Báo cáo nợ thuế Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài)

Qua bảng cho thấy cho thấy, số thuế nợ cƣỡng chế khó thu hồi lại chiếm tỷ

trọng cao, trong đó, năm 2015 là năm nợ cƣỡng chế tăng cao nhất nguyên nhân là

do nợ thuế từ công tác kiểm tra sau thông quan, doanh nghiệp không chấp hành

quyết định ấn định thuế, nợ thuế của doanh nghiệp bỏ trốn khỏi địa chỉ sản xuất

kinh doanh. Bên cạnh đó, số nợ cƣỡng chế quá 90 ngày có xu hƣớng giảm dần, tuy

nhiên nợ thuế quá hạn trong 90 ngày lại tăng đột biến trong năm 2015

Công tác thu hồi nợ đọng thuế, chống gian lận thƣơng mại, chống thất thu

ngân sách luôn đƣợc Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài chú trọng

thƣờng xuyên, gắn kết chặt chẽ với công tác thu ngân sách lại càng đƣợc quan tâm

với nhiều biện pháp kiên quyết, mạnh mẽ hơn. Chi cục Hải quan của khẩu sân bay

quốc tế Nội Bài, chỉ đạo các đội quản lý giám sát thuế xuyên theo dõi, đôn đốc

doanh nghiệp nộp thuế đúng hạn, ngoài ra, tăng cƣờng xử lý nghiêm minh các

khoản nợ thuế, phân loại từng dạng nợ đọng để có biện pháp thu hồi có hiệu quả,

trong đó đáng chú ý là tiếp tục phối hợp giữa 3 ngành Hải quan - Thuế - Kho bạc

cũng nhƣ phối hợp với Ngân hàng để áp dụng các biện pháp mạnh nhằm tăng số nợ

thu hồi về cho NSNN. Phối hợp giữa các Ngành Thuế, Hải quan và Kho bạc làm lợi

cho thu ngân sách, giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nhiều

đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan Công an địa phƣơng để xác minh những

doanh nghiệp nợ thuế bỏ trốn, mất tích... Trong thời gian qua, toàn ngành Hải quan

nói chung và Chi cục Hải quan của khẩu sân bay quốc tế Nội Bài nói riêng đã triển

khai các biện pháp đồng bộ để nhằm quản lý nợ thuế, giảm thiểu nợ mới phát sinh,

xử lý nợ chây ỳ, áp dụng các biện pháp cƣỡng chế thuế. Cụ thể là cấp Cục và Chi

cục đều có đội, tổ thu hồi quản lý nợ.

3.4.5. Công tác điều tra chống buôn lậu trong chống thất thu thuế xuất nhập

khẩu:

Bảng 3.8: Thống kê tình hình chống buốn lậu gian lân thƣơng mại

giai đoạn 2015-2018

Số vụ việc phát hiện và xử lý Số tiền phạt hành chính Năm Buôn lậu và vi phạm thủ tục hai quan (tỷ đồng)

2015 135 2.7

2016 127 1.2

2017 144 3.3

2018 198 3.8

(Nguồn: Chi cục Hải Quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài).

Luật Hải quan năm 2005 sửa đổi, bổ sung đã quy định rõ nhiệm vụ và trách

nhiệm của Hải quan trong việc kiểm tra, giám sát hàng hóa và phƣơng tiện vận tải;

đấu tranh chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới cũng nhƣ

thu thuế và quản lý tốt hoạt động XNK. Do đó, công tác điều tra, phát hiện xác định

trị giá tính thuế, khai sai số lƣợng hàng hóa thực nhập; phân loại và áp mã không

chính xác; thực hiện các chính sách chế độ không thống nhất,… đối với hàng hóa

XNK giữ vai trò quan trọng trong nghiệp vụ điều tra chống buôn lậu.

Trong những năm gần đây tình hình buôn lậu giảm dần theo thời gian, do

công tác chống buôn lậu của các Ngành, các cấp tại địa phƣơng đƣợc quan tâm và

chỉ đạo sát sao nên việc vận chuyển trái phép hàng hóa hiện nay đã giảm và chỉ

mang tính nhỏ lẻ.

Hàng hoá vận chuyển lậu chủ yếu trong thời gian qua là thuốc lá điếu, mỹ

phẩm, xăng dầu, điện thoại di động, kim loại màu có giá trị cao (Vàng, bạc…). Tuy

nhiên, do hiện nay chất lƣợng các loại hàng hóa sản xuất trong nƣớc đã đƣợc cải

thiện nên việc ngƣời dân tiêu dung hàng ngoại đã giảm theo đó mà các mặt hàng

buôn lậu đã giảm rõ rệt chỉ còn mang tính chất thời vụ là chính.

Công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, đặc biệt là các gian lận thƣơng

mại trong các lĩnh vực giá, áp mã, C/O, lƣợng, chính sách đối với hàng hóa XNK

cũng là một trong những chức năng quan trọng của Chi cục, Vì vậy, muốn đạt hiệu

quả cần phải có sự cải cách trong công tác chống buôn lậu, trong đó có việc đổi mới

phƣơng pháp, cách thức chống buôn lậu. Ngoài các đối tƣợng buôn lậu hàng hóa và

gian lận thƣơng mại,Chi cục còn mở rộng ra các lĩnh vực nhƣ chống tội phạm

xuyên quốc gia, chống buôn lậu hàng quốc cấm: ma tuy, vũ khí, động vật hoang dã,

các chất độc hại, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với các đối tƣợng thuộc phạm vi

bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ …

Công tác phòng chống buôn lậu tại cửa khẩu Nội bài đang diễn biến khá

phức tạp với số lƣợng khách nhập cảnh lớn, kho hàng rộng mà nhân lực lực lƣợng

Hải quan của Chi cục lại mỏng. Điều này anh hƣởng không nhỏ tới công tác phòng

chống thất thu thuế. Mặt khác tính răn đe còn chƣa cao: trung bình mỗi năm có 5 vụ

khới tố buôn lậu. Chủ yêu là các mặt hàng liên quan đến động vật hoang dã và hàng

quốc cấm.

3.4.6. Công tác cải cách, hiện đại hóa Hải quan

Quan điểm cải cách, phát triển và hiện đại hóa hải quan trên nền tảng ứng

dụng CNTT nhằm giải quyết một cách tốt nhất, hiệu quả nhất trong bối cảnh Việt

Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhất là hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK)

tăng mạnh qua từng năm. Đồng thời đi kèm với xu thế hội nhập cũng đặt ra những

khó khăn, thách thức to lớn trong công tác giám sát, quản lý hải quan, phòng chống

buôn lậu, gian lận thƣơng mại…Một trong những ứng dụng CNTT có tính chất đột

phá chính là thời điểm thực hiện Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS do

Chính phủ Nhật Bản viện trợ từ ngày 1/4/2014.

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài trong những năm qua

cũng đã thể hiện là một trong những đơn vị đi đầu về cải cách hiện đại hóa Hải

Quan.Đặc biệt, trong 2 năm qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội

Bài đã có bƣớc tiến vƣợt bậc trong cải cách, hiện đại hóa hải quan. Điểm nhấn là

Chi cục đã triển khai vận hành thành công Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự

động đối với hàng hóa xuất nhập cảnh, quá cảnh tại Cảng hàng không quốc tế Nội

Bài (ngày 16/4/2017). Đây là nỗ lực lớn của toàn thể cán bộ, lãnh đạo Cục Hải

quan TP. Hà Nội nói chung và Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài

nói riêng.

Ngoài ra cũng áp dụng các biện pháp công nghệ kỹ thuật hiện đại khác vào

quác trình thực hiện thông quan. Điển hình nhƣ việc áp dụng máy soi hàng hóa qua

thông quan. Hệ thống máy soi hàng hóa tự động của Chi cục đƣợc áp dụng công

nghệ Mỹ sẽ cho phép hệ thống hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam đƣợc đƣa trực

tiếp từ máy bay xuống máy soi chiếu mà không phải tháo dỡ Điều này không những

góp phần đẩy nhanh quá trình thông quan và giúp bảo đảm hoạt động của hải quan

cũng nhƣ những hàng hóa nhập khẩu đúng theo những gì kê khai trong giấy tờ nhập

khẩu còn giúp đồng thời bảo đảm rằng các hoạt động thƣơng mại đƣợc an toàn.

Việc vận hành máy soi một cách hiệu quả nhất nhằm ngăn chặn từ xa khả năng vận

chuyển bất hợp pháp các vật liệu nguy hiểm, thông qua đó ngăn chặn hoạt động

khủng bố, buôn lậu. Với những hệ thống máy soi hiện đại, song song với những nỗ

lực tạo thuận lợi cho hoạt động thƣơng mại và kinh doanh xuất nhập khẩu, hiệu quả

của công tác quản lý và kiểm soát hải quan sẽ đƣợc nâng cao hơn nữa..

3.5. Đánh giá thực trạng công tác chống thất thu thuế tại Chi cục Hải quan cửa

khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

3.5.1. Những thành tựu đạt được.

Trong công tác thực hiện nhiệm vụ mà Chi cục đƣợc giao phó, Chi cục Hải

quan cửa khẩu sân bay quốc tế nội bài trong giai đoạn vừa qua cung đã đạt đƣợc

nhƣng thành tựu mang tính tích cực trong đó là:

- Số thuế nộp vào NSNN:

Trong giai đoạn kinh tế hội nhập và phát triển, Việt Nam tham gia vào nhiều

hiệp định thƣơng mại quốc tế kèm với việc dỡ bỏ hàng rào thuế quan. Điều đó ảnh

hƣởng rất lớn đối với việc thu thuế nộp vào ngân sách của Chi cục. Là thách thức

lớn nhƣng không phải không thể vƣợt qua, bằng việc thống nhất công khai mnih

bạch hỗ trợ tốt đa cho doanh nghiệp chi cục vẫn luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ đƣợc

giao với tý lệ thuế nộp ngân sách năm sau tăng cao hơn năm trƣớc cụ thế:

5000

4500

4000

3500

3000

Kế hoạch

2500

Thu thuế nộp NSNN

2000

1500

1000

500

2015

2016

2017

2018

2019

Biểu đồ 3.3: thu NSNN qua từng năm (DVT: tỷ đồng)

(Nguồn: Báo cáo tổng kết năm Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài)

- Áp dụng phƣơng pháp quản lý công nghệ hiện đại, nâng cao hiệu quả công

tác quản lý thuế, hạn chế các hành vi gian lận trốn thuế:

Hiện nay, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã triển khai

đồng bộ các hệ thống quản lý nghiệp vụ Hải quan nhằm thực hiện tốt chức năng

nhiệm vụ đƣợc giao. Việc triển khai hệ thống thông quan điện tử không chỉ giúp

cho cán bộ Hải quan mà còn hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp, cải cách về mặt thủ

tục hành chính, đẩy nhanh thông quan và kiểm soát gian lận và phòng chống buôn

lậu gian lân thƣơng mại. Việc khai báo và xử lý hồ sơ Hải quan đƣợc thực hiện

thông qua Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS với khả năng tự động hóa

cao theo công nghệ Nhật Bản, theo đố hồ sơ chứng từ đƣợc đơn giản hóa tích hợp

trong một tờ khai duy nhất, thời gian thông quan giảm (đối với luồng xanh chỉ 3

giây), công tác giám sát bảo đảm chặt chẽ. Tạo thuận lợi cho công tác thu nộp thuế

thông qua việc áp dụng phƣơng thức thu nộp thuế hiện đại, hạn chế hiện tƣợng thất

thu thuế. Tập trung nguồn nhân lực để thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát việc kê

khai của ngƣời nộp thuế, phát hiện, ngăn chặn kịp thời các trƣờng hợp vi phạm

pháp luật thuế, chống thất thu thuế. Công tác kiểm tra, xác định trị giá, phân loại áp

mã hàng hóa, kiểm traC/O, kiểm tra lƣợng, kiểm tra việc áp dụng chính sách pháp

luật,… đƣợc thực hiện thƣờng xuyên và thông suốt , nhằm đấu tranh với những hình

thức gian lận, kiểm soát phát hiện và cảnh báo kịp thời những vẫn đề phát sinh.

Đồng thời, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã thực hiện

nghiêm túc, đúng các quy định về các trƣờng hợp bị cƣỡng chế thi hành quyết định

hành chính thuế, biện pháp cƣỡng chế, thẩm quyền ra quyết định cƣỡng chế tại Luật

Quản lý thuế và các văn bản hƣớng dẫn. Việc thực hiện cƣỡng chế đƣợc thực hiện

một cách tuần tự, theo trình tự các biện pháp quy định, góp phần thu hồi nợ thuế kịp

thời cho ngân sách nhà nƣớc.

-Áp dụng các biện pháp hiện đại hóa Hải quan