ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
PHẠM THỊ HOÀNG VY
HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG NAM
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 60.34.02.01
Đà Nẵng - Năm 2019
Công trình được hoàn thành tại
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hồ Hữu Tiến
Phản biện 1: PGS.TS. Võ Thúy Thúy Anh
Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ Tài chính ngân hàng họp tại Trường Đại học Kinh
tế, Đại học Đà nẵng vào ngày 17 tháng 8 năm 2019
Phản biện 2: TS. Trần Ngọc Sơn
Có thể tìm hiểu luận văn tại:
- Trung tâm thông tin – Học hiệu, Đại học Đà Nẵng
- Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế toàn cầu, ngân hàng là một trong những tổ
chức rất quan trọng nhất, đóng vai trò là một trung gian tài chính của
nền kinh tế. Nhiệm vụ của các NHTM là thực hiện huy động vốn sẵn
có trong nền kinh tế sau đó sử dụng nguồn vốn đã huy động được này
để thực hiện cung ứng vốn. Cho vay từ lâu vẫn là một hoạt động
mang lại nguồn thu nhập chính cho các NHTM, kéo theo đó là nhiều
rủi ro đi kèm.
Hiện nay, các NHTM tập trung chuyển hướng và phát triển tín
dụng cá nhân ngày càng mạnh mẽ hơn. Với thực tế hoạt động tín dụng
cá nhân, đặc biệt là khách hàng cá nhân kinh doanh ngày càng phát
triển thu hút sự quan tâm của NHTM và các công ty tài chính. Chính
sự cạnh tranh ngày càng khốc cùng với nhiều nguyên nhân khác, đã
làm rủi ro trong cho vay KHCNKD có xu hướng ngày càng tăng.
phát huy hiệu quả, giúp giảm thiểu các rủi ro, sai sót, gian lận trong
hoạt động tín dụng, cũng như trong toàn bộ hoạt động kinh doanh của
Chi nhánh. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, hệ thống kiểm toán
nội bộ tại Vietcombank Quảng Nam vẫn còn tồn tại những bất cập,
cần có những giải pháp khắc phục phù hợp, để góp phần giúp cho
Vietcombank Quảng Nam kinh doanh hiệu quả hơn. Nhận thức được
tầm quan trọng trên, tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện hoạt động
Theo đó, kiểm toán nội bộ đóng vai trò hết sức quan trọng,
kiểm toán nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng
TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Nam” làm luận
văn Thạc sĩ.
2
2. Mục tiêu nghiên cứu
Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về hoạt động kiểm toán
nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh của NHTM.
Phân tích thực trạng hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho
vay cá nhân kinh doanh tại NH TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi
nhánh Quảng Nam.
Đề xuất khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm toán
nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại NH TMCP Ngoại
thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng hoạt động kiểm
toán nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP
Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
Về nội dung: Hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay
Chi nhánh Quảng Nam.
Về không gian: Hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay
cá nhân kinh doanh tại chi nhánh Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Quảng Nam và các PGD trực thuộc.
Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng hoạt động kiểm toán
nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại chi nhánh từ năm 2016
đến năm 2018.
cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam –
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp
Phương pháp phỏng vấn
3
Phương pháp phân tích thống kê
5. Bố cục của Luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động kiểm toán nội bộ đối với
cho vay cá nhân kinh doanh của ngân hàng thương mại.
Chương 2: Thực trạng hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho
vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt
Nam – Chi nhánh Quảng Nam.
Chương 3: Khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm toán
nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP
Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Nam.
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Khoảng trống nghiên cứu
Nhìn chung các nghiên cứu đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận
về hoạt động kiểm soát nội bộ trong cho vay tại NHTM; phân tích,
đánh giá thực trạng, sau đó đưa ra các khuyến nghị để hoàn thiện
có bài viết nào trình bày và nêu đầy đủ nội dung của công tác kiểm
toán nội bộ khách hàng cá nhân kinh doanh. Đồng thời trong 3 năm
vừa qua, tại chi nhánh nơi tác giả lựa chọn để làm đề tài nghiên cứu,
vẫn chưa có một nghiên cứu nào về chủ đề này.
hoạt động kiểm soát nội bộ trong cho vay tại đơn vị. Tuy nhiên chưa
4
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ
ĐỐI VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH CỦA NHTM
1.1. KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI VỚI CHO VAY KHÁCH
HÀNG CÁ NHÂN KINH DOANH CỦA NHTM
1.1.1. Cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh của NHTM
a- Khái niệm
Cho vay KHCNKD
Cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh là một hình thức cấp
tín dụng, theo đó ngân hàng giao cho đối tượng khách hàng cá nhân
một khoản tiền để sử dụng vào mục đích kinh doanh và thời gian nhất
định theo thỏa thuận với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi.
b- Đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh của
NHTM
c- Rủi ro trong cho vay khách hàng cá nhân kinh doanh của
NHTM
Trong hoạt động cho vay KHCNKD của NHTM thường xảy ra
nhiều loại rủi ro. Trong đó, rủi ro tín dụng và rủi ro tác nghiệp là hai
loại rủi ro gây tổn thất lớn nhất trong hoạt động cho vay KHCNKD
của ngân hàng.
+ Rủi ro tín dụng: là loại rủi ro xảy ra nhiều nhất, nó ảnh
hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của Ngân hàng. Rủi ro tín dụng trong
hoạt động ngân hàng là khả năng xảy ra tổn thất do khách hàng
không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của
mình như cam kết.
+ Rủi ro tác nghiệp: Theo Hiệp ước Basel II, rủi ro tác nghiệp
5
là nguy cơ tổn thất do các quy trình, con người và hệ thống nội bộ
không đạt yêu cầu; do các sự kiện bên ngoài.
1.1.2. Kiểm toán nội bộ đối với cho vay khách hàng cá
nhân kinh doanh của NHTM
a- Kiểm toán nội bộ của NHTM
Khái niệm kiểm toán nội bộ của NHTM:
Kiểm toán nội bộ là việc rà soát, đánh giá độc lập, khách quan
đối với hệ thống kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính thích hợp
và tuân thủ quy định, chính sách nội bộ, thủ tục, quy trình đã được
thiết lập trong tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các hệ thống, quy trình,
quy định, góp phần bảo đảm tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, hiệu
quả, đúng pháp luật.
Mục tiêu, nguyên tắc kiểm toán nội bộ:
+ Mục tiêu kiểm toán nội bộ:
Bảo đảm chắc chắn các cơ chế, chính sách được thực hiện.
Phát hiện kịp thời rủi ro trong kinh doanh.
+ Nguyên tắc kiểm toán nội bộ:
Nguyên tắc tuân thủ
Nguyên tắc độc lập
Nguyên tắc trung thực, khách quan và giữ bí mật đơn vị
được kiểm toán
Bảo đảm độ tin cậy và tính trung thực.
Tính chuyên nghiệp
Tổ chức kiểm toán nội bộ
+ Theo mô hình tập trung
6
+ Theo mô hình phân tán
+ Theo mô hình hỗn hợp
Phương pháp thực hiện kiểm toán nội bộ
+ Kiểm toán hoạt động
+ Kiểm toán tuân thủ
b- Đặc điểm hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay KH
cá nhân kinh doanh của NHTM
Chất lượng thông tin của khách hàng cá nhân kinh doanh
chưa cao.
Cho vay KHCNKD có mức độ rủi ro lớn.
Hoạt động KTNB đối với cho vay KHCNKD phải độc lập
hoàn toàn đối với bộ phận kinh doanh, không có nhiệm vụ đưa ra các
ý kiến quyết định việc cho vay hay không.
1.2. HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI VỚI CHO
VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN KINH DOANH CỦA NHTM
1.2.1. Nội dung hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay
KHCNKD của NHTM
a- Kiểm soát tính tuân thủ
Kiểm tra tính tuân thủ về mặt pháp luật cũng như chính
sách và các chế độ quản lý của nhà nước đối với cho vay KHCNKD.
Kiểm tra việc tuân thủ theo những quy định về các nguyên
tắc và quy trình nghiệp vụ.
b- Đánh giá tính hiệu lực của hệ thống KSNB
Kiểm toán nội bộ giúp kiểm tra mức độ đầy đủ, tính hiệu
lực và hiệu quả của hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ.
Hoạt động kiểm toán nội bộ đối cho vay KHCNKD giúp
7
nhận dạng, xác định, phân tích, đánh giá rủi ro và xây dựng hồ sơ rủi
ro đối với hoạt động cho vay KHCNKD.
Kiểm tra và đánh giá hiệu quả và hoạt động của các bộ
phận chức năng.
c- Đề xuất nhằm hoàn thiện hoạt động cho vay KHCNKD và
bộ máy kiểm soát
Sau các đợt kiểm toán định kỳ, kiểm toán viên sẽ tổng hợp,
báo cáo kết quả kiểm toán nội bộ và kiến nghị các biện pháp sửa
chữa, khắc phục sai sót và đề xuất biện pháp hoàn thiện cũng như
nâng cao hiệu lực và hiệu quả của quy trình quản trị, quản lý rủi ro và
kiểm soát nội bộ.
1.2.2. Các tiêu chí phản ảnh kết quả hoạt động kiểm toán
nội bộ đối với cho vay KHCNKD của NHTM
Số lượng các cuộc kiểm toán nội bộ hoạt động cho vay cá
nhân kinh doanh được tiến hành.
nội bộ.
Số lượng và cơ cấu lỗi tác nghiệp được phát hiện qua kiểm
tra.
Tỷ lệ lỗi tác nghiệp được khắc phục theo đề xuất của
KTNB.
Số vi phạm trong hoạt động cho vay KHCNKD qua thanh
tra giám sát của Ngân hàng Nhà nước.
Số lượng hồ sơ cho vay cá nhân kinh doanh được kiểm toán
Mức độ rủi ro tín dụng trong cho vay KHCNKD
+ Cơ cấu dư nợ cho vay KHCNKD theo khả năng và mức độ
rủi ro
8
+ Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ
+ Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro
+Tỷ lệ nợ xóa ròng
1.2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng hoạt động kiểm toán nội bộ
Nhân tố bên ngoài NHTM
đối với cho vay KHCNKD của NHTM
Môi truờng kinh tế chính trị xã hội
Môi trường pháp lý
Đối thủ cạnh tranh
Nhân tố bên trong NHTM
Sự hợp tác của khách hàng
Chiến lược kinh doanh
Chính sách cho vay
Quy mô cho vay KHCNKD
Nhân sự liên quan hoạt động cho vay KHCNKD
Nhân sự KTNB
Chính sách kỷ luật và khen thưởng
Công nghệ
Tổ chức và khai thác nguồn thông tin khách hàng
Năng lực quản trị, điều hành của nhân sự lãnh đạo
9
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI VỚI
CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NH TMCP NGOẠI
THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG NAM
2.1 GIỚI THIỆU VỀ NH TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT
NAM – CHI NHÁNH QUẢNG NAM
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Chi nhánh
2.1.2 Cơ cấu tổ chức quản lý và chức năng nhiệm vụ của
Chi nhánh
2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh giai
đoạn 2016-2018
- Hoạt động huy động vốn
Tình hình huy động vốn của Vietcombank Quảng Nam đều
tăng trưởng qua các năm, năm 2017 tăng 47% so với năm 2016, đến
10% trên tổng nguồn vốn thu hút được trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
- Hoạt động cho vay
Tổng dư nợ của Vietcombank Quảng Nam năm 2017 giảm 3%
so với năm 2016, sau đó vào năm 2018 thì lại tăng nhẹ 1% so với
năm 2017. Nguyên nhân là do bắt đầu từ năm 2017, theo chủ trương
từ Hội sở chính, định hướng tăng dần lãi vay đối với nhóm Thaco
Group.
năm 2018 huy động vốn chỉ tăng 7% so với năm 2017, chiếm gần
- Kết quả tài chính
Tình hình hoạt động kinh doanh của Vietcombank Quảng Nam
trong ba năm vừa qua từ 2016-2018 đều rất tốt, đạt hiệu quả cao, lợi
nhuận đều tăng trưởng qua các năm.
10 2.2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI
VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NH TMCP
NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG NAM
2.2.1 Tổ chức kiểm toán nội bộ của NHTMCP Ngoại
thƣơng Việt Nam
Kiểm toán nội bộ của Ngân hàng Ngoại thương được tổ
chức thành hệ thống thống nhất theo ngành dọc và được quản lý tập
trung tại Trụ sở chính, trực thuộc Ban kiểm soát và chịu sự chỉ đạo
trực tiếp của Ban kiểm soát.
Bộ máy kiểm toán nội bộ của Ngân hàng Ngoại thương
gồm Phòng Kiểm toán nội bộ Trụ sở chính và các bộ phận Kiểm toán
nội bộ được chia theo các khu vực vùng miền. Bộ phận Kiểm toán
nội bộ khu vực thuộc và chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Phòng Kiểm
toán nội bộ Trụ sở chính.
Bộ phận Kiểm toán nội bộ khu vực có chức năng tổ chức
mà tại các chi nhánh không có các cán bộ kiểm toán nội bộ thuộc
Phòng Kiểm toán nội bộ Trụ sở chính. Thay vào đó, mỗi chi nhánh
tùy theo quy mô sẽ có từ một đến hai cán bộ kiểm toán nội bộ trực
thuộc quản lý của đơn vị.
thực hiện kiểm toán tại các chi nhánh trong khu vực quản lý, vì vậy
2.2.2 Thực trạng hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho
vay KHCNKD tại Chi nhánh
a- Tổ chức KTNB tại Vietcombank Chi nhánh Quảng Nam
Tại Vietcombank Quảng Nam, hiện nay đang có một cán bộ
kiểm toán nội bộ trực thuộc, chịu sự quản lý trực tiếp tại chi nhánh.
Cán bộ này là đầu mối của chi nhánh tiếp nhận các yêu cầu báo cáo
rủi ro từ bộ phận kiểm toán từ xa, là nơi cung cấp các thông tin theo
11
yêu cầu của phòng kiểm toán nội bộ khu vực.
b- Phương pháp kiểm toán nội bộ
Phương pháp thực hiện kiểm toán nội bộ được áp dụng tại
NHTMCP Ngoại thương hiện nay là phương pháp kiểm toán “định
hướng theo rủi ro”, ưu tiên tập trung các nguồn lực để kiểm toán các
đơn vị, bộ phận, quy trình được đánh giá có mức độ rủi ro cao.
c- Quy trình kiểm toán kiểm toán
Kiểm toán nội bộ tại NHTMCP Ngoại thương Việt Nam hay
áp dụng là kiểm toán tại chỗ. Quy trình kiểm toán nội bộ tại ngân
hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam là một vòng tròn, một chu trình
khép kín, không ngừng phát triển và không có điểm kết thúc.
Tại văn phòng kiểm toán nội bộ khu vực 3:
d- Nội dung kiểm toán nội bộ đối với cho vay KHCNKD
Đánh giá về cơ cấu tổ chức cũng như các báo cáo, kiểm tra
tổng quan quy trình cho vay KHCNKD thông qua quá trình trao đổi
Rà soát công tác kiểm soát cam kết trong cho vay
KHCNKD. Kiểm tra việc bổ sung hồ sơ có đầy đủ theo cam kết trước
lúc giải ngân các cán bộ đã cung cấp, bổ sung đầy đủ theo phê duyệt
của lãnh đạo.
Đánh giá quá trình kiểm soát và theo dõi các khoản vay của
KHCNKD. Cán bộ kiểm toán nội bộ kiểm tra, đánh giá quá trình thực
hiện kiểm soát đối chiếu của tài khoản vay giữa các phòng ban từ
và tài liệu thu thập được.
phòng khách hàng đến phòng tác nghiệp là phòng quản lý nợ và
phòng dịch vụ khách hàng.
Đánh giá về việc kiểm soát quá trình khách hàng thực hiện
thanh toán tiền vay. Dựa trên việc giải ngân, khách hàng có sử dụng
12
đúng khoản vay để thanh toán theo đúng mục đích lúc vay.
Đánh giá các hoạt động dịch vụ liên quan trong quá trình
cho vay khách hàng. Các cán bộ kiểm toán nội bộ còn kiểm tra về
công tác thuê các công ty thẩm định giá, thực hiện kiểm tra việc bán
chéo được các sản phẩm kèm theo.
Đánh giá công tác rà soát khoản vay hoặc tài sản có phù
hợp với các chính sách.
Kiểm tra xem phí và các khoản thu nhập lãi đã được tính
chính xác. Cán bộ thuộc phòng kiểm tra nội bộ khu vực 3 tiến hành
rà soát, kiểm tra trên hệ thống, đảm bảo việc thu các loại phí có đúng
theo quy định trong hợp đồng va và đã được cán bộ quản lý nợ tác
nghiệp đầy đủ hay chưa.
Đánh giá mức độ phân bố rủi ro trong thị trường.
Đánh giá việc giám sát có thích hợp đối với công tác cho
vay.
Cán bộ kiểm toán nội bộ tại chi nhánh sẽ thường xuyên
hoặc đột xuất đi chọn ngẫu nhiên các hồ sơ vay vốn bao gồm cả hồ
sơ cho vay KHCNKD. Kiểm tra về sự đầy đủ thủ tục, giấy tờ trong
một bộ hồ sơ. Các cán bộ tín dụng đã nghiêm túc bổ sung đầy đủ các
loại giấy tờ theo yêu cầu phê duyệt trước, trong và sau khi giải ngân.
Kiểm tra việc các khách hàng có thực hiện đúng cam kết bổ sung
chứng từ rút vốn đúng thời hạn với ngân hàng.
Tại Chi nhánh Vietcombank Quảng Nam
Đánh giá quá trình kiểm soát trong cho vay, sự phối hợp
chặt chẽ giữa các phòng ban.
Kiểm tra việc thực hiện kiểm tra sau khi giải ngân và múc
13 đích sử dụng vốn vay của khách hàng; kiểm tra việc tái thẩm định giá
tài sản đảm bảo định kỳ của từng loại tài sản theo quy định; kiểm tra
thời hạn của hợp đồng thế chấp của tài sản đảm bảo.
2.2.3 Kết quả hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay
Số lượng các cuộc kiểm toán nội bộ hoạt động cho vay cá
KHCNKD tại Chi nhánh
nhân kinh doanh được tiến hành
Hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay KHCNKD cũng
được tổ chức kết hợp trong các đợt kiểm tra toàn diện do kiểm toán
Số lượng hồ sơ cho vay cá nhân kinh doanh được kiểm toán
nội bộ khu vực 3 tổ chức hàng năm tại chi nhánh.
nội bộ và tỷ lệ lỗi tác nghiệp được khắc phục theo đề xuất của KTNB
Số lượng hồ sơ cho vay KHCNKD trong đợt kiểm toán nội bộ
do khu vực 3 thực hiện tại chi nhánh tăng gấp 2 lần trong 3 năm vừa
qua. Theo đó số lỗi sai cũng tăng lên, tuy nhiên do có sự giám sát
kiểm soát.
chặt chẽ của chi nhánh, số lỗi sai cũng vẫn nằm trong phạm vi được
tra:
Chi nhánh đã tự tổ chức thêm các đợt kiểm tra riêng biệt và
phát hiện tra những lỗi sai trong quá trình cho vay KHCNKD về hồ
sơ pháp lý, kinh tế, vay vốn, tài sản đảm bảo, kiểm tra vốn và mục
đích sau khi giải ngân.
Số lượng và cơ cấu lỗi tác nghiệp được phát hiện qua kiểm
Mức độ rủi ro tín dụng trong cho vay KHCNKD
Quy mô dư nợ tại Vietcombank Quảng Nam trong năm 2017,
2018 tuy có giảm so với năm 2016 nhưng do thay đổi cơ cấu dư nơ,
chuyển đổi tập trung tăng dư nợ đối với khách hàng cá nhân. Dư nợ
14 của nhóm khách hàng cá nhân kinh doanh tại chi nhánh vẫn tăng
mạnh, tăng lần lượt 45% so với năm 2016 và tăng 47% so với năm
2017. Chỉ tiêu nợ xấu đối với cho vay KHCNKD rất thấp, chiếm
chưa đến 1% tổng dư nợ.
2.3 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI
BỘ ĐỐI VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NH
TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG
NAM
2.3.1 Những thành công
Đối với công tác tổ chức, quản lý hoạt động cho vay
KHCNKD: hoạt động kiểm toán nội bộ vẫn luôn được thực hiện định
kỳ. Thông qua hoạt động KTNB đối với công tác tổ chức, quản lý
hoạt động cho động cho vay KHCNKD sẽ giúp bảo đảm cho bộ máy
quản lý hoạt động cho vay đặc biệt với KHCNKD tại Chi nhánh phải
tuân thủ đầy đủ các quy định do NHTMCP Ngoại Thương Việt Nam.
KHCNKD: cán bộ KTNB tiến hành công tác kiểm tra, giám sát hoạt
động cho vay KHCNKD bao gồm hoạt động kiểm toán trước, trong
và sau khi cho vay. Trong quá trình kiểm toán, nếu phát hiện các sai
phạm còn thiếu sót của chi nhánh, các kiểm toán viên đưa ra các đề
xuất, khuyến nghị xử lý kịp thời để hoạt động của Vietcombank
Quảng Nam được thông suốt liên tục, công việc của các cán bộ cho
vay đạt hiệu quả và nâng cao ý thức chịu trách nhiệm của mỗi cán bộ
Đối với kiểm tra việc tuân thủ quy trình cho vay
trong quá trình công tác của mình.
Đối với kiểm tra số liệu tổng hợp kế toán: số liệu được
cung cấp trên các báo cáo liên quan đến hoạt động cho vay là hợp
lý. Kiểm tra các chứng từ giao dịch có đầy đủ, hợp lệ, chứng minh
15
các khoản cho vay, thu gốc, lãi đều có thực.
Đối với công tác kiểm tra hồ sơ cho vay: Phát hiện ra các
thiếu sót và đã yêu cầu các cán bộ bổ sung.
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân Hạn chế
Cán bộ kiểm toán nội bộ tại chi nhánh đang rập khuôn áp
dụng cho các đợt tự kiểm toán, chưa có sự kinh hoạt trong quá trình
kiểm tra.
Hoạt động kiểm toán nội bộ tập trung thực hiện theo yêu
cầu chung, dựa theo chủ đề mà đơn vị cấp trên đưa ra nên chưa đảm
bảo được hiệu quả cao. Còn nhiều sai phạm vẫn đang tiềm ẩn mà
các kiểm toán viên có thể chưa phát hiện ra được do những hạn chế
trong chuyên môn.
Sự phối hợp trong hoạt động kiểm tra, kiểm toán cùng với
các phòng ban nghiệp vụ chưa chặt chẽ, vẫn chưa có những buổi
chức năng nghiệp vụ về hoạt động kiểm toán và các ý kiến nhằm
đóng góp và xây dựng hoàn thiện kế hoạch kiểm toán.
Số lượng các cán bộ tham gia trong đoàn công tác kiểm
toán nội bộ hàng năm tại Chi nhánh còn khá ít.
Đội ngũ kiểm toán viên của NHTMCP Ngoại thương mặc
dù có giàu kinh nghiệm, kiến thức nghiệp vụ về ngân hàng tuy
nhiên còn chưa được hỗ trợ về kiến thức kiểm toán nội bộ. Các kỹ
gặp mặt trao đổi để thu thập các ý kiến phản hồi của các bộ phận
thuật, phương pháp áp dụng trong hoạt động kiểm toán còn mang
tính chất tham khảo và kinh nghiệm.
Loại hình mà kiểm toán nội bộ chủ yếu thực hiện là kiểm
16 toán hoạt động. Tuy nhiên, đối với hoạt động kiểm toán nội bộ đối
với cho vay nói chung và cho vay KHCNKD nói riêng vẫn chủ yếu
tập trung về kiểm toán tính tuân thủ, vẫn chưa thực hiện rõ được
những đánh giá về tính kinh tế và hiệu quả.
Hiện tại, hoạt động kiểm toán vẫn tập trung chủ yếu về
kiểm toán tính tuân thủ của các quy trình nghiệp vụ làm cho tốn rất
nhiều thời gian trong việc kiểm tra và đối chiếu các số liệu và tài
Nguyên nhân
liệu.
Do môi trường kiểm soát vẫn còn tồn tại nhiều yếu tố
chưa thuận lợi phục vụ hoạt động kiểm toán nội bộ: chưa có nhận
thức đúng về hoạt động kiểm tra, chưa nghiêm túc chấp hành trong
việc xem xét sửa chữa các kiến nghị góp ý trong quá trình kiểm tra
và khắc phục sai sót đã nêu ở biên bản kiểm tra.
Về phương pháp kiểm toán vẫn chưa có những cập nhật mới
đang chú trọng quá nhiều đến việc kiểm soát xử lý và bảo vệ tài sản
trong khi chưa chú ý nhiều đến kiểm soát quản lý và kiểm soát tổng
quát.
Cơ cấu của bộ phận kiểm toán nội bộ thuộc Ngân hàng
TMCP Ngoại thương được sắp xếp tổ chức theo từng khu vực địa lý
vì vậy sẽ khó đảm bảo thực hiện tốt với khối lượng công việc lớn và
đa dạng về mặt nghiệp vụ. Việc đặt văn phòng ở một vài địa điểm
theo xu hướng thay đổi của thế giới. Hoạt động kiểm toán nội bộ còn
như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng khiến hoạt động
kiểm toán gặp phải rất nhiều khó khăn và còn tốn kém chi phí phát
sinh khi tổ chức các đoàn kiểm toán ở các địa phương khác.
Hiện nay vẫn chưa có một chương trình đào tạo riêng dành
17 cho các kiểm toán viên, đây cũng là một nguyên nhân quan trọng làm
hạn chế trình độ chuyên môn nghiệp vụ của các cán bộ.
Mức độ áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm
toán nội bộ ở Ngân hàng vẫn còn rất hạn chế. Vẫn chưa có phần mềm
chuyên dụng hỗ trợ riêng cho kiểm toán nội bộ (các công cụ về phân
tích rủi ro, giúp lên sẵn kế hoạch về kiểm toán, hỗ trợ thành lập hồ sơ
thực hiện kiểm toán, nơi để chia sẻ các thông tin giữa các kiểm toán
viên nội bộ....).
18 CHƢƠNG 3
KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN
NỘI BỘ ĐỐI VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI
NH TMCP NGOẠI VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG NAM
3.1 CĂN CỨ ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ
3.1.1 Định hƣớng hoàn thiện hệ thống KTNB của NH
TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam
Việc phát triển hoàn thiện hệ thống kiểm toán nội bộ của
NHTMCP Ngoại thương Việt Nam là điều tất yếu và ngày càng trở
nên hết sức quan trọng.
Việc phát triển hệ thống KTNB phải được đặt trong một
mối quan hệ cùng với sự phát triển của hệ thống KSNB.
Phát triển hệ thống KTNB trong một mối quan hệ chặt chẽ
với hoạt động thanh tra của NHNN và kiểm toán độc lập.
dọc từ BKS xuống đến các kiểm toán nội bộ các khu vực trực thuộc,
đảm bảo tính độc lập khách quan đối với BGĐ và những bộ phận tác
nghiệp.
Hệ thống KTNB cần tập trung nhiều hơn vào hoạt động
kiểm toán đối với cơ chế phân quyền.
Cần phải trang bị đầy đủ các trang thiết bị cũng như điều
kiện và phương tiện làm việc, tạo mọi sự thuận lợi giúp cho hoạt
Vẫn tiếp tục củng cố, hoàn thiện bộ máy tổ chức theo chiều
động kiểm toán nội bộ toàn hệ thống thực hiện tốt nhất nhiệm vụ
chức năng.
19
3.1.2 Định hƣớng hoàn thiện hoạt động KTNB đối với cho
vay KHCNKDtại Chi nhánh
Tổ chức thực hiện, chú trọng nhiều hơn đến hoạt động giám
sát, kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất cả về số lượng lẫn chất lượng.
Thường xuyên tổ chức các đợt kiểm toán nội bộ do chi
nhánh tự đứng ra thực hiện, tối thiểu 1 tháng/lần.
Theo dõi chặt chẽ các khoản nợ vay quá hạn, có sự cảnh
báo kịp thời đến các cán bộ cho vay.
Chú trọng phối hợp với Trung ương trong công tác giảm sát
từ xa.
Đề xuất và có kế hoạch bổ sung nhân sự phù hợp.
3.2 KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG
KIỂM TOÁN NỘI BỘ ĐỐI VỚI CHO VAY CÁ NHÂN KINH
DOANH TẠI NH TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI
NHÁNH QUẢNG NAM
3.2.1 Khuyến nghị đối với Vietcombank Chi nhánh Quảng
Nam
a- Nâng cao chất lượng môi trường kiểm toán
Đưa ra văn bản về quy trình kiểm toán cùng hướng dẫn phù
hợp với đặc điểm của đơn vị, các tiêu chí được đặt ra phải dựa vào
thực tế, có cơ sở đảm bảo thực hiện. Từ đó tạo ra môi trường làm
việc thân thiện là động lực để cán bộ nhân viên trong chi nhánh cùng
nỗ lực thực hiện kế hoạch đã đặt ra.
b- Tuân thủ nghiêm túc quy định, quy trình trong cho vay
KHCNKD của Vietcombank
Việc tuân thủ theo quy trình cho vay của NHTMCP Ngoại
thương sẽ giúp cho chi nhánh hạn chết được các rủi ro và kiểm soát
20
tốt hoạt động cho vay.
c- Nâng cao chất lượng hoạt động cho vay đối với KHCNKD
tại Chi nhánh
d- Nâng cao chất lượng nhân sự tại Chi nhánh
Cần chú trọng đào tạo kỹ các cán bộ cho vay về công tác thẩm
định khách hàng và tài sản đảm bảo.
Nâng cao năng lực nhận biết rủi ro cho cán bộ tín dụng trước
và sau khi cho vay.
e- Thực hiện nghiêm túc việc khắc phục sai sót được phát
hiện từ kiểm tra kiểm soát
f- Tăng cường số lượng và chất lượng hoạt động kiểm tra
tại chỗ và giám sát từ xa
g- Nâng cao nhận thức về công tác kiểm toán nội bộ đối với
các cán bộ nhân viên Chi nhánh
h- Tăng cường mối quan hệ giữa các phòng nghiệp vụ và
các kiểm toán viên Chi nhánh
i- Đa dạng hóa nội dung kiểm toán
3.2.2 Khuyến nghị đối với NH TMCP Ngoại thƣơng Việt
Nam
Hoàn thiện hơn nữa mô hình tổ chức từ Trung ương đến
Chi nhánh.
Hoàn thiện nội dung kiểm toán. Bộ phận kiểm toán nội bộ
không nên dừng lại ở kiểm toán tuân thủ mà tiến tới cần tập trung
hơn vào kiểm toán hoạt động nhằm đánh giá hiệu quả các quy trình,
quản lý rủi ro và hệ thống kiểm soát nội bộ.
Ngày càng cố gắng để hoàn thiện hơn về quy trình cho vay.
Thông qua các hoạt động cho vay và hoạt động KTNB để tìm và sửa
21
chữa các điểm còn thiếu sót, gây hạn chế trong quy trình cho vay.
Cần thực hiện tái cơ cấu các hoạt động nghiệp vụ tín dụng
của Ngân hàng theo các lĩnh vực: tiến hành quản lý khách hàng theo
nhóm và theo loại dịch vụ.
Hàng năm, bộ phận kiểm toán cần phải xây dựng cũng như
thực hiện kế hoạch kiểm toán sao cho phù hợp với thực trạng nền
kinh tế. Lập kế hoạch kiểm toán cần phải được tiến hành theo hướng
định hướng các rủi ro đang và sẽ gặp phải trong thời gian sắp tới.
Tăng cường hoạt động kiểm toán, giám sát từ xa đối với
cho vay KHCNKD.
Tăng cường kiểm tra công tác chỉnh sửa và báo cáo thực
hiện sử đổi sau khi tổ chức kiểm toán nội bộ. Sau khi tiến hành các
đợt kiểm toán tại chỗ với các chi nhánh, phòng KTNB cần có một
văn bản góp ý, chỉ đạo hoạt động sửa lỗi sai cho từng chi nhánh, và
có quy định cụ thể về thời gian hoàn thành công tác chỉnh sửa, tìm ra
sơ.
Tổ chức hoạt động KTNB cần sự phối hợp với các phòng
ban khác như việc tham khảo các kết quả phân tích, đánh giá rủi ro
do khối quản lý rủi ro thực hiện.
Tổ chức thực hiện các cuộc họp giao ban định kỳ về KTNB
hoạt động tín dụng. HSC cùng các văn phòng khu vực tổ chức các
cuộc họp trực tuyến cho những chi nhánh có đặc thù kinh tế và kinh
biện pháp xử lý phù hợp với các chi nhánh chậm sửa đổi, bổ sung hồ
doanh tương tự nhau để học hỏi và trao đổi với nhau trong việc thực
hiện KTNB hoạt động cho vay nói chung và KHCNKD nói riêng.
Hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro. Cần xây dựng bộ phận
22 quản lý rủi ro và duy trì hoạt động của bộ phận này với kênh thông
tin đầy đủ nhằm phân tích, đánh giá, nhận diện rủi ro kịp thời để
tránh, không chỉ là ngăn ngừa và phát hiện như hiện tại.
Cần chú trọng hơn trong việc bố trí cơ sở vật chất cùng
nhân sự của bộ phận KTNB.
Thiết kế cẩm nang nghiệp vụ dành riêng cho cán bộ KTNB
thuộc Vietcombank. . Có được cẩm nang này sẽ giúp cho hoạt động
KTNB đạt hiệu quả, chất lượng cao, là một công cụ đắc lực giúp cho
các kiểm toán viên nâng cao được trình độ chuyên môn nghiệp vụ
của mình.
Đảm bảo các kiểm toán viên không chịu bất kể sự chỉ đạo
nào trong công việc, phải được độc lập để có thể đưa ra các nhận xét,
đánh giá chuẩn xác nhất trong công tác kiểm toán.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại vào
Phòng KTNB phải liên tục cập nhật các văn bản mới nhất,
các chính sách chế độ do NHNN ban hành.
Kết hợp với những nguồn lực của bên thứ ba như việc cho
phép thuê các đơn vị kiểm toán độc lập bên ngoài để tiến hành kiểm
toán đối với các nghiệp vụ chuyên sâu.
hoạt động KTNB.
3.2.3 Khuyến nghị đối với các bộ ngành và Ngân hàng Nhà
nƣớc
Đối với các bộ ngành
Các cơ quan Nhà nước cần phải soạn thảo một hệ thống văn
bản pháp luật về hoạt động kiểm toán nội bộ.
Tạo nên cơ sở pháp lý cho kiểm toán viên nội bộ hoạt
23
chuyên nghiệp hoạt động..
Đối với Ngân hàng Nhà nước
NHNN cần nghiên cứu đưa ra các quy định rõ ràng về mô
hình bộ máy tổ chức của KTNB chuyên nghiệp.
Để hoạt động KTNB mang tính chuyên nghiệp, NHNN nên
ban hành bộ chuẩn mực riêng về KTNB.
Tăng cường, tạo lập mối quan hệ chặt chẽ giữa NHNN với
Thanh tra Chính phủ và kiểm toán độc lập bằng việc tổ chức các buổi
gặp gỡ, trao đổi chuyên môn định kỳ.
24 KẾT LUẬN
Với những khó khăn, thử thách khi nền kinh tế còn gặp nhiều
biến động, hoạt động cho vay Vietcombank chi nhánh Quảng Nam
cũng đang đối mặt với rất nhiều các rủi ro. Điều này làm cho hoạt
động kiểm toán nội bộ đối với cho vay KHCNKD đang rất được chú trọng và tạo nhiều điều kiện phát triển. Tuy nhiên hoạt động kiểm
toán nội bộ tại các NHTM đến nay vẫn còn khá mới mẻ, các cán bộ
cho vay chưa có những nhận thức đúng đắn. Vì vậy trong phạm vi đề
tài đã chọn “Hoàn thiện hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam -
Chi nhánh Quảng Nam”, tác giả đã giải quyết một số nội dung sau:
Đầu tiên, luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt
động kiểm toán nội bộ: mục tiêu, nguyên tắc, đặc điểm, các tiêu chí
phản ánh kết quả và các nhân tố ảnh hưởng hoạt động KTNB đối với cho vay KHCNKD của NHTM.
kiểm toán nội bộ đối với cho vay KHCNKD tại Vietcombank Chi
nhánh Quảng Nam. Từ đó nêu ra các kết quả, hạn chế và nguyên
nhân cần khắc phục trong hoạt động kiểm toán nội bộ đối với KHCNKD tại Vietcombank Quảng Nam.
Cuối cùng, luận văn đưa ra các định hướng cũng các khuyến
nghị nhằm nâng cao hoạt động kiểm toán nội bộ đối với cho vay
KHCNKD tại Vietcombank Quảng Nam.
Tuy đã rất cố gắng để tìm hiểu, nghiên cứu đển hoàn thiện mục
Tiếp theo, luận văn đi vào đánh giá thực trạng hoạt động
tiêu đã đặt ra nhưng do giới hạn về thời gian và kiến thức, nên luận
văn vẫn còn những thiếu sót chưa hoàn chỉnh. Tác giả rất mong nhận
được sự góp ý, đánh giá của quý thầy cô để luận văn được hoàn thiện tốt hơn.
