Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Đệ Nhất

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

LƯU CHẤN NGUYÊN

TRÍCH LẬP VÀ SỬ DỤNG DỰ PHÒNG ĐỂ XỬ LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐỆ NHẤT LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006

MUÏC LUÏC

Trang

Phaàn môû ñaàu

Chöông 1: QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN

HAØNG VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD

1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG ............................................................................ 1

1.1.1 Khaùi nieäm veà ruûi ro trong kinh doanh NH ......................................... 1

1.1.2 Quaûn trò ruûi ro .................................................................................... 1

1.1.3 Caùc loaïi ruûi ro chuû yeáu ...................................................................... 2

1.1.4 Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong kinh doanh NH ..................... 3

1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG ....................................................................................... 4

1.2.1 Khaùi nieäm .......................................................................................... 4

1.2.2 Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng vaø chaát löôïng tín duïng ............................... 4

1.2.3 Bieän phaùp xöû lyù khi coù RRTD: nhieàu bieän phaùp, trong ñoù coù

söû duïng döï phoøng RRTD .................................................................................... 7

1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ..................... 8

1.3.1 Phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng cuï theå ........................................ 8

1.3.2 Döï phoøng chung ................................................................................. 10

1.3.3 Söû duïng döï phoøng .............................................................................. 11

1.3.4 Haïch toaùn , baùo caùo ........................................................................... 12

1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG ......... 13

1.4.1 Taùc ñoäng cuûa Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc ......................................... 13

1.4.2 Taùc ñoäng cuûa Luaät caùc toå chöùc tín duïng ........................................... 13

1.4.3 Yeáu toá chuû quan : ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng ............................................ 13

1.4.4 Yeáu toá khaùch quan: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá ............ 14

1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI

MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM ................................................ 14

1.5.1 Kinh nghieäm caùc nöôùc . ..................................................................... 14

1.5.2 Baøi hoïc cho caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam ....................................... 16

Keát luaän .............................................................................................................. 17

Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ

RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT

2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT . ...................................... 18

2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG VAØ KINH DOANH TAÏI

NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT ........................................................................ 18

2.2.1 Qui moâ hoaït ñoäng .............................................................................. 18

2.2.2 Keát quaû hoaït ñoäng tín duïng ............................................................... 19

2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá .......................................... 19

2.2.2.2 Dö nôï phaân theo cô caáu nôï ......................................................... 24

2.2.3 Keát quaû kinh doanh ........................................................................... 26

2.3 THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN

DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ................................................................. 29

2.3.1. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................ 29

2.3.2. Coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD ............................... 32

2.3.2.1 Trích laäp ...................................................................................... 32

2.3.2.2 Söû duïng ....................................................................................... 36

2.3.3 So saùnh möùc ñoä RRTD vaø söû duïng döï phoøng RRTD cuûa Ngaân

haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng NHTM TPHCM ..................................................... 41

2.4. TAÙC ÑOÄNG CUÛA TRÍCH LAÄP RRTD ÑEÁN HIEÄU QUAÛ KINH

DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ............................................................. 44

2.4.1 Taùc ñoäng ñeán cô caáu nôï , phaân loaïi nôï ............................................. 44

2.4.2 Taùc ñoäng ñeán chi phí .......................................................................... 46

2.4.3 Taùc ñoäng ñeán lôïi nhuaän tröôùc thueá ................................................... 47

2.4.4 Taùc ñoäng ñeán giaù trò coå phieáu . .......................................................... 48

2.4.5 So saùnh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa QÑ493 taïi Ngaân haøng Ñeä

Nhaát vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP ................................................................ 49

2.5. NHÖÕNG THAØNH COÂNG (ÑAÏT ÑÖÔÏC) VAØ HAÏN CHEÁ ................................ 49

2.5.1 Thaønh coâng ........................................................................................ 49

2.5.2 Haïn cheá vaø nguyeân nhaân .................................................................. 51

Chöông 3: GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ

SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ

NHAÁT ÑEÁN NAÊM 2010.

3.1. QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU VEÀ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG RRTD

ÑEÁN NAÊM 2010 .................................................................................................. 54

3.1.1 Cô hoäi vaø thaùch thöùc cuûa quaù trình hoäi nhaäp ñoái vôùi caùc Ngaân

haøng TM Vieät Nam .......................................................................................... 54

3.1.2 Kieåm soaùt caùc ruûi ro cho vay taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát trong

quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ................................................................................ 56

3.1.3 Quan ñieåm vaø muïc tieâu trích laäp döï phoøng RRTD taïi Ngaân

haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 ........................................................................... 58

3.2 GIAÛI PHAÙP SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG PHUØ HÔÏP THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ

............................................................................................................................. 62

3.3 CAÙC GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG

KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010 ................... 64

3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG

DÖÏ PHOØNG ................................................................................................................. 65

3.4.1 Ñeà xuaát thay ñoåi moät soá ñieåm cuûa QÑ493 ............................................... 65

3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro .......................................... 65

3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ............. 65

3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï .................................................................... 66

3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï ....................... 67

3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp .................................. 67

3.4.2 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi chính phuû .................................................. 67

3.4.3 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng nhaø nöôùc ................................ 68

3.4.4 Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi ngaân haøng Ñeä Nhaát ................................. 69

3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro ............................................. 69

3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng ..................... 70

3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn .................. 71

3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp

hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá ................................ 71

3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng .......................................................... 72

3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel .............. 72

3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä ........................... 72

3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù ................................................. 73

Keát luaän

Taøi lieäu tham khaûo

Phuï luïc

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI:

Trong xu theá toaøn caàu hoùa hieän nay, vaán ñeà hoäi nhaäp quoác teá laø taát yeáu

khaùch quan ñoái vôùi caùc quoác gia treân theá giôùi. Hoäi nhaäp quoác teá beân caïnh nhöõng

thaùch thöùc to lôùn laïi taïo ra cô hoäi phaùt trieån vaø aùp duïng nhöõng tieán boä cuûa theá

giôùi. Trong xu theá aáy, heä thoáng taøi chính noùi chung vaø heä thoáng ngaân haøng

thöông maïi Vieät Nam noùi rieâng khoâng chæ laø huyeát maïch cuûa neàn kinh teá quoác

daân maø coøn mang trong mình vaän hoäi vöôn roäng ra theá giôùi. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi moãi

ngaân haøng phaûi naâng cao naêng löïc taøi chính, söùc caïnh tranh, chuaån hoùa quy trình

nghieäp vuï phuø hôïp thoâng leä quoác teá …

Ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn, hieäu quaû vaø beàn vöõng, goùp

phaàn phaùt trieån kinh teá phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa

UÛy ban Basel ( Basel II ) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng, gaàn ñaây

NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín

duïng nhaèm ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro nhö :

- Chæ thò soá 02/2005/CT- NHNN ngaøy 20/04/2005 yeâu caàu caùc ngaân haøng

tuaân thuû ñuùng qui ñònh veà cho vay, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính, chieát khaáu … baûo

ñaûm taêng tröôûng tín duïng hieäu quaû, chuù troïng quaûn trò ruûi ro, kieåm soaùt noäi boä.

- Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN ngaøy 31/05/2005 cuûa Thoáng ñoác

NHNN veà söûa ñoåi boå sung Quy cheá cho vay cuûa NHTM ñoái vôùi KH.

- Quyeát ñònh 475/2005/QÑNHNN ngaøy 19/04/2005 cuûa Thoáng ñoác NHNN

Quy ñònh veà caùc caùc tyû leä ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa NHTM.

- Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 cuûa Thoáng ñoác

NHNN quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro

tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa NHTM - sau ñaây goïi taét laø QÑ493 (thay

theá QÑ488/2000/QÑ-NHNN5, ngaøy 27/11/2000 veà phaân loaïi taøi saûn coù, trích laäp

vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng–goïi taét QÑ488).

Caùc quyeát ñònh naøy böôùc ñaàu ñaõ ñònh höôùng vaø môû ra loái ñi treân con

ñöôøng hoäi nhaäp cho caùc NHTM. Trong ñoù, caùc ngaân haøng raát quan taâm ñeán

chuaån möïc ñaùnh giaù KH vaø phaân loaïi nôï, aùp duïng chính saùch trích laäp vaø söû

duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng phuø hôïp vaø hieäu quaû, xem xeùt taùc ñoäng

cuûa vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeán hieäu quaû kinh doanh vaø lôïi nhuaän

döôùi goùc ñoä quaûn trò ruûi ro ngaân haøng.

Qua khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam, Ngaân

haøng TM treân ñòa baøn TPHCM vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát noùi rieâng, taùc giaû thaáy coù

nhieàu vaán ñeà caàn nghieân cöùu trong moái quan heä taùc ñoäng giöõa coâng taùc xöû lyù ruûi

ro tín duïng vôùi vaán ñeà quaûn trò kinh doanh ngaân haøng. Vì lyù do ñoù, taùc giaû maïnh

daïn choïn ñeà taøi “TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI

RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG

TMCP ÑEÄ NHAÁT” laø ñeà taøi nghieân cöùu cho luaän vaên cuûa mình.

2. MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑEÀ TAØI

Ñoùng goùp yù kieán vaø ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng thoâng qua nôï

toàn ñoïng, xem xeùt taùc ñoäng cuûa ruûi ro tín duïng, moái quan heä giöõa quaûn trò ruûi ro

vôùi coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng, lieân heä vôùi keát quaû kinh doanh cuûa

Ngaân haøng Ñeä Nhaát. So saùnh vôùi heä thoáng caùc Ngaân haøng cuøng loaïi ñeå coù ñònh

höôùng vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng

taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010 trong xu höôùng hoäi nhaäp, töø ñoù naâng cao

hieäu quaû kinh doanh, giaûm taùc ñoäng cuûa chi phí döï phoøng ruûi ro .

3. MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN:

Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi

Vieät Nam, Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM ñeå thaáy ñöôïc möùc ñoä ruûi ro tín

duïng ôû taàm vó moâ ñoàng thôøi so saùnh vôùi thöïc traïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát.

Beân caïnh phaân tích, ñeà taøi cuõng ñöa ra caùc ñaùnh giaù, ñònh höôùng chieán

löôïc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhaèm naâng cao hieäu

quûa kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát. Ñoàng thôøi ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa chi

phí döï phoøng ruûi ro vaø bieän phaùp ñeå giaûm aûnh höôûng cuûa chi phí treân.

Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng

ñeán naêm 2010 taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa

QÑ493, nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi Chính phuû vaø NHNN ñeå naâng cao coâng taùc quaûn

trò ruûi ro tín duïng cho Ngaân haøng Ñeä Nhaát vaø heä thoáng Ngaân haøng noùi chung

4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU

Ñoái töôïng nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø chính saùch

trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng cuûa ngaønh ngaân haøng thöïc hieän

theo quyeát ñònh 493, QÑ488 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc.

Phaïm vi nghieân cöùu: taäp trung chuû yeáu caùc Ngaân haøng thöông maïi taïi

Vieät Nam, ñòa baøn TPHCM vaø phaïm vi chính laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát.

5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

Vôùi lyù thuyeát chuyeân ngaønh taøi chính – ngaân haøng cuøng vôùi caùc phöông

phaùp thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp, so saùnh … keát hôïp vôùi phöông phaùp duy vaät

bieän chöùng, phoûng vaán, trao ñoåi vôùi caùc chuyeân gia… ñeå thaáy ñöôïc caùc maët

maïnh, maët yeáu, nhöõng aûnh höôûng cuûa Quyeát ñònh 493, QÑ488 nhaèm taïo cô sôû

cho vieäc xaây döïng chính saùch, ñeà xuaát bieän phaùp vaø giaûi phaùp phaùt trieån vieäc

trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng .

6. THOÂNG TIN CAÀN THIEÁT

Thoâng tin thöù caáp:

- Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån cuûa Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát ñeán

naêm 2010, vaên baûn chính thöùc taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng 08/2006 .

- Caùc soá lieäu thoáng keâ vaø caùc baùo caùo chuyeân ngaønh, baùo caùo thöôøng nieân

cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát, caùc NHTMCP, Ngaân haøng Nhaø nöôùc TPHCM…

- Kinh nghieäm xöû lyù nôï coù ruûi ro vaø söû duïng döï phoøng ruûi ro taïi Ngaân

haøng Ñeä Nhaát ( caùc bieåu baùo caùo phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng; taøi

lieäu döï thaûo chính saùch phaùt trieån coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng theo tieâu

chuaån quoác teá do Boä phaän quaûn lyù tín duïng trình Toång Giaùm ñoác ).

Thoâng tin sô caáp:

- Caùc baøi vieát chuyeân ngaønh treân taïp chí ngaân haøng, taïp chí phaùt trieån

kinh teá, caùc baøi phoûng vaán vaø hoûi ñaùp caùc vaán ñeà chuyeân moân lieân quan ñeán xöû

lyù nôï coù ruûi ro, bieän phaùp giaûi quyeát nôï toàn ñoïng.

- Taøi lieäu taäp huaán taïi buoåi hoäi thaûo taäp huaán QÑ493 cuûa NHNN TPHCM

ngaøy 17/09/2005 cho caùc Ngaân haøng TM treân ñòa baøn TPHCM.

7. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN: goàm

Phaàn Môû ñaàu

Chöông 1: Quaûn trò ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng vaø trích laäp döï phoøng ñeå

Chöông 2: Thöïc traïng trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD taïi Ngaân

haøng TMCP Ñeä Nhaát .

xöû lyù ruûi ro tín duïng .

Chöông 3: Giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng RRTD taïi

Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010

Keát luaän

Taøi lieäu tham khaûo

Phuï luïc

Taùc giaû ñaõ noå löïc nghieân cöùu ñeå hoaøn thaønh luaän vaên naøy, nhöng do thôøi

gian vaø trình ñoä coù haïn neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh,

Taùc giaû raát mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán chaân tình cuûa Quyù thaày coâ, caùc

anh chò hoïc vieân, baïn beø vaø nhöõng ai quan taâm ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro cuûa

Ngaân haøng ñeå vaán ñeà ñöôïc nghieân cöùu saâu roäng vaø hieäu quaû hôn.

Chöông 1:

QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG KINH DOANH NGAÂN HAØNG VAØ

TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG

1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG:

1.1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ RUÛI RO:

Ruûi ro laø nhöõng bieán coá khoâng mong ñôïi khi xaûy ra daãn ñeán söï toån thaát veà

taøi saûn cuûa ngaân haøng, giaûm suùt lôïi nhuaän thöïc teá so vôùi döï kieán hoaëc boû ra theâm

moät khoaûn chi phí ñeå coù theå hoaøn thaønh ñöôïc moät nghieäp vuï taøi chính nhaát ñònh.

Nhaän xeùt :

- Ruûi ro vaø lôïi nhuaän kyø voïng cuûa ngaân haøng laø 2 ñaïi löôïng ñoàng bieán vôùi

nhau trong moät phaïm vò nhaát ñònh.

- Khi ñeà caäp ñeán ruûi ro, thöôøng coù 2 yeáu toá mang tính ñaëc tröng :

+ Bieân ñoä ruûi ro: theå hieän möùc ñoä thieät haïi do ruûi ro gaây ra.

+ Taàn suaát xuaát hieän ruûi ro = KP/P

Vôùi KP: soá tröôøng hôïp thuaän lôïi ñeå ruûi ro xuaát hieän

P: soá tröôøng hôïp ñoàng khaû naêng

- Ruûi ro laø moät yeáu toá khaùch quan cho neân ngöôøi ta khoâng theå naøo loaïi tröø

ñöôïc haún maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng taùc haïi

do chuùng gaây neân.

1.1.2 QUAÛN TRÒ RUÛI RO :

Quaûn trò ruûi ro laø vieäc nhaän dieän vaø ñeà ra caùc bieän phaùp nhaèm haïn cheá söï

xuaát hieän cuûa ruûi ro vaø nhöõng thieät haïn khi chuùng phaùt sinh ñoàng thôøi xaùc ñònh

töông quan hôïp lyù giöõa voán töï coù cuûa Ngaân haøng vaø möùc ñoä maïo hieåm coù theå

trong söû duïng voán cuûa ngaân haøng.

1.1.3 CAÙC LOAÏI RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG NGAÂN HAØNG:

1.1.3.1 Ruûi ro thanh khoaûn:

Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän trong tröôøng hôïp ngaân haøng thieáy khaû naêng chi traû

hoaëc khoâng chuyeån ñoåi kòp caùc loaïi taøi saûn ra tieàn theo yeâu caàu cuûa caùc hôïp

ñoàng thanh toaùn.

Thieáu huït ngaân khoaûn laø moät trong nhöõng daáu hieäu cho thaáy ngaân haøng

ñang ôû trong tình traïng thieáu huït taøi chính nghieäm troïng vaø haäu quaû laø maát nguoàn

huy ñoäng, aùp löïc ruùt tieàn taêng, giaûm lôïi nhuaän, thaäm chí coù theå ñöa ñeán phaù saûn.

Vì vaäy quaûn trò thanh khoaûn coù taàm quan troïng vôùi Ngaân haøng, laø thöôùc ño

veà tính hieäu quaû toång theå ñeå ñaït ñeán caùc muïc tieâu daøi haïn cuûa ngaân haøng.

1.1.3.2 Ruûi ro laõi suaát :

Laø loaïi ruûi ro xuaát hieän khi coù söï thay ñoåi cuûa laõi suaát thò tröôøng hoaëc

nhöõng yeáu toá coù lieân quan ñeán laõi suaát daãn ñeán toån thaát veà taøi saûn hoaëc laøm

giaûm thu nhaäp cuûa ngaân haøng.

Nguyeân nhaân xuaát hieän ruûi ro laõi suaát laø do caùc ngaân haøng aùp duïng caùc

loaïi laõi suaát khaùc nhau trong quaù trình huy ñoäng voán vaø cho vay maø khoâng coù söï

phuø hôïp veà khoái löôïng vaø thôøi gian giöõa nguoàn voán huy ñoäng vôùi vieäc söû duïng

voán ñoù ñeå cho vay.

1.1.3.3 Ruûi ro tyû giaù:

Laø ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay ngoaïi teä hoaëc quaù trình kinh

doanh ngoaïi teä cuûa ngaân haøng khi tyû giaù bieán ñoäng theo chieàu höôùng höôùng baát

lôïi cho ngaân haøng.

Ruûi ro tyû gía coù theå ñöôïc ñaùnh giaù qua traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa töøng loaïi

ngoaïi teä hoaëc coù theå tính chung cho taát caû caùc loaïi ngoaïi teä hieän coù taïi Ngaân

haøng. Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa moäi loaïi ngoaïi teä laø cheânh leäch giöõa toång taøi saûn

coù vaø toång taøi saûn nôï cuûa ngoaïi teä ñoù bao goàm caû taøi khoaûn ngoaïi baûng töông

öùng ( theo Quyeát ñònh soá 18-1998/QÑ-NHNN7 ngaøy 10/01/1999 cuûa NHNN )

1.1.3.4 Ruûi ro tín duïng: trình baøy ôû phaàn 1.2.

1.1.3.5 Caùc loaïi ruûi ro khaùc:

Trong hoaït ñoäng kinh doanh, toån thaát coøn coù theå phaùt sinh töø vieäc ngaân

haøng bò caùc khaùch haøng löøa ñaûo, nhaân vieân cuûa ngaân haøng coù nhöõng haønh vi gian

laän nhaèm thu lôïi baát chính cho mình, heä thoáng qui ñònh vaø khaû naêng thöïc thi

quaûn lyù hoà sô tín duïng yeáu keùm … Nhöõng haønh ñoäng naøy chaéc chaén seõ mang laïi

toån thaát cho ngaân haøng, vieäc xaây döïng moät heä thoáng giaùm saùt vaø quaûn lyù ñeå

phoøng choáng nhöõng haønh ñoäng naøy laø cöïc kyø quan troïng khi caùc ngaân haøng ñang

môû roäng thò phaàn vôùi soá löôïng khaùch haøng vaø nhaân vieân gia taêng trong heä thoáng

qui ñònh hieän nay coøn phöùc taïp vaø choàng cheùo.

1.1.4 CAÙC NGUYEÂN NHAÂN DAÃN ÑEÁN RUÛI RO:

1.1.4.1 Nguyeân nhaân thuoäc veà naêng löïc quaûn trò cuûa ngaân haøng:

- Do khoâng quaûn lyù chaët cheõ thanh khoaûn daãn ñeán thieáu khaû naêng chi traû.

- Cho vay vaø ñaàu tö taäp trung nguoàn voán quaù nhieàu vaøo moät doanh

nghieäp, ngaønh kinh teá naøo ñoù hoaëc vaøo moät loaïi chöùng khoaùn coù ruûi ro cao.

- Thieáu am hieåu thò tröôøng, thieáu thoâng tin …

- Do hoaït ñoäng kinh doanh traùi phaùp luaät, tham oâ …

- Do caùn boä Ngaân haøng thieáu ñaïo ñöùc, yeáu keùm veà trình ñoä nghieäp vuï…

1.1.4.2 Caùc nguyeân nhaân thuoäc veà phía khaùch haøng:

- Do khaùch haøng vay voán thieáu naêng löïc phaùp lyù, kinh doanh thua loã…

- Söû duïng voán vay sai muïc ñích, keùm hieäu quûa…

- Chuû doanh nghieäp thieáu naêng löïc ñieàu haønh, tham oâ, löøa ñaûo…

1.1.4.3 Caùc nguyeân nhaân khaùch quan do moâi tröôøng kinh doanh:

- Do thieân tai, hoûa hoaïn ...

- Tình hình an ninh, chính trò trong nöôùc, trong khu vöïc khoâng oån ñònh.

- Do khuûng hoaûng kinh teá, laïm phaùt, maát caân baèng caùn caân thanh toaùn ...

- Moâi tröôøng phaùp lyù khoâng thuaän lôïi, loûng leûo trong quaûn lyù vó moâ…

1.2 RUÛI RO TÍN DUÏNG :

1.2.1. KHAÙI NIEÄM :

Ruûi ro tín duïng laø loaïi ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa Ngaân

haøng, bieåu hieän treân thöïc teá qua vieäc khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï hoaëc traû nôï

khoâng ñuùng haïn cho Ngaân haøng.

Ruûi ro tín duïng coøn ñöôïc goïi laø ruûi ro maát khaû naêng chi traû vaø ruûi ro sai heïn.

1.2.2 ÑAÙNH GIAÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG VAØ CHAÁT LÖÔÏNG TÍN DUÏNG:

1.2.2.1 Ñaùnh giaù ruûi ro:

Dö

100x

- Heä soá quaù haïn

nôï Toång

quaù dö

haïn nôï

Heä soá quaù haïn =

Quy ñònh hieän nay cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc coù cho pheùp dö nôï quaù haïn

cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït quaù 5%.

100x

- Heä soá ruûi ro tín duïng :

Toång Toång taøi

dö nôï saûn ïcoù

Heä soá ruûi ro tín duïng =

Heä soá naøy cho thaáy tyû troïng cuûa khoaûn muïc tín duïng trong taøi saûn coù,

khoaûn muïc tín duïng trong toång taøi saûn caøng lôùn thì lôïi nhuaän seõ lôùn nhöng ñoàng

thôøi ruûi ro tín duïng cuõng raát cao.

- Phaân loaïi nôï quaù haïn, nôï xaáu taïi Vieät Nam

a. Nôï xaáu ( bad debt ): laø moät trong nhöõng vaán ñeà luoân laøm ñau ñaàu caùc

nhaø quaûn trò Ngaân haøng. Theo tieâu chuaån quoác teá “ nôï xaáu ” laø nhöõng khoaûn nôï

quaù haïn treân 90 ngaøy maø khoâng ñoøi ñöôïc vaø khoâng ñöôïc taùi cô caáu .

Taïi Vieät Nam, nôï xaáu bao goàm nhöõng khoaûn nôï quaù haïn coù hoaëc khoâng

theå thu hoài, nôï lieân quan ñeán caùc vuï aùn chôø xöû lyù vaø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn

khoâng ñöôïc Chính Phuû xöû lyù ruûi ro.

Nôï xaáu laø khoaûn nôï mang caùc ñaëc tröng:

+ Khaùch haøng khoâng thöïc hieän ñuùng nghóa vuï traû nôï vôùi ngaân haøng .

+ Tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng ñang vaø coù chieàu höôùng xaáu daãn

ñeán coù khaû naêng ngaân haøng khoâng thu hoài ñöôïc caû voán laãn laõi.

+ Taøi saûn ñaûm baûo coù giaù trò phaùt maõi khoâng ñuû trang traûi nôï goác vaø laõi.

+ Thoâng thöôøng laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn ít nhaát laø 90 ngaøy.

Theo quyeát ñònh 149/QÑ-TTg ngaøy 05/01/2001 thì nôï xaáu coù theå chia

thaønh 3 nhoùm:

Nhoùm 1: nôï xaáu coù taøi saûn ñaûm baûo.

Nhoùm 2: Nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo vaø khoâng coù ñoái töôïng ñeå

thu: nôï do thieân tai, nôï khoanh doanh nghieäp ñaõ giaûi theå …

Nhoùm 3: nôï xaáu khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng con nôï vaãn coøn toàn taïi,

ñang hoaït ñoäng; nôï tín duïng chính saùch, nôï quaù haïn treân 360 ngaøy .

b. Nôï quaù haïn ( non – performing loan ) :

Nôï quaù haïn laø nhöõng khoaûn tín duïng khoâng hoaøn traû ñuùng haïn, khoâng

ñöôïc pheùp vaø khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc gia haïn nôï. Caùc khoaûn nôï quaù haïn

trong heä thoáng NHTM Vieät Nam ñöôïc phaân loaïi theo thôøi gian thaønh 3 nhoùm:

- Nôï quaù haïn ñeán 180 ngaøy coù khaû naêng thu hoài.

- Nôï quaù haïn töø 181 – 360 ngaøy coù khaû naêng thu hoài

- Nôï quaù haïn treân 361 ngaøy ( nôï khoù ñoøi )

Do vieäc phaân loaïi chaát löôïng tín duïng ñöôïc tính theo thôøi gian nhö vaäy

neân nhöõng khoaûn tín duïng ôû Vieät Nam tieàm aån raát nhieàu ruûi ro. Vì raèng nhöõng

khoaûn nôï ñaõ quaù haïn do KH khoâng coøn khaû naêng thanh toaùn nhöng vì moät lyù do

naøo ñoù ñöôïc Ngaân haøng gia haïn nôï thì khoaûn nôï treân seõ trôû thaønh nôï trong haïn

vaø khoâng ñöôïc trích döï phoøng, KH khoâng ñöôïc xeáp vaøo dieän caàn theo doõi. Hoaëc

nhö khoaûn nôï coøn trong haïn nhöng KH kinh doanh khoâng hieäu quaû, khaû naêng traû

nôï mong manh nhöng vaãn chöa ñöôïc xeáp vaøo loaïi nôï xaáu ñeå tieán haønh nhöõng

bieän phaùp phoøng ngöøa.

Cuõng töø caùch phaân loaïi nôï quaù haïn theo thôøi gian nhö vaäy neân phaàn lôùn

nôï quaù haïn ôû nöôùc ta ñeàu laø nôï xaáu. Caùc khoaûn nôï xaáu toàn taïi hieän nay taïi caùc

ngaân haøng thöông maïi bao goàm:

- Nôï khoù ñoøi ( quaù haïn treân 361 ngaøy khoâng coù khaû naêng thu hoài )

- Nôï lieân quan ñeán vuï aùn, nôï ñaõ khôûi kieän nhöng chöa theå thu hoài chôø xöû

lyù, nôï coù taøi saûn ñaûm baûo nhöng khoâng hôïp leä.

- Nhöõng khoaûn nôï quaù haïn, nôï traû thay khoâng coøn ñoái töôïng ñeå thu.

1.2.2.2 Chaát löôïng tín duïng:

Chaát löôïng tín duïng laø tieâu chí phaûn aùnh hieäu quaû vaø an toaøn trong hoaït

ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng.

Moät caâu ngaïn ngöõ coå “Baát kyø moät thaèng ngoác naøo cuõng coù theå cho vay tieàn,

nhöng ñeå thu ñöôïc nôï thì laïi caàn moät caùi ñaàu thoâng minh”.

Ngaân haøng khoâng neân kinh doanh cho vay theo hình thöùc maïo hieåm vaø ruûi

ro cao bôûi vì ngaân haøng coù khaû naêng maát khoaûn tín duïng naøy vaø gaây toån thaát lôùn

do khoâng thu hoài ñöôïc nôï trong khi caùc khoaûn phí, laõi suaát maø ngaân haøng thu

ñöôïc töø hoaït ñoäng kinh doanh khoâng ñuû buø ñaép cho khoaûn maát maùt naøy. Moät

khoaûn vay phaûn aùnh ñöôïc chaát löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng ñoù chính laø cho vay

vaø thu hoài ñöôïc voán – laõi vay.

Chaát löôïng tín duïng phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû hai phöông dieän: Hieäu quaû

kinh teá–xaõ hoäi vaø lôïi nhuaän cuûa beân ñi vay cuõng nhö beân cho vay. Thöïc teá, maët

ñònh tính raát khoù xaùc ñònh phaàn ñoùng goùp cuûa tín duïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh

teá–xaõ hoäi ñòa phöông. Do ñoù, ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng thoâng thöôøng ngöôøi ta

nhìn vaøo hoaït ñoäng NH qua chæ tieâu nôï quaù haïn vaø voøng quay voán tín duïng.

Neáu tyû leä NQH caøng cao thì chaát löôïng cuûa tín duïng ngaân haøng caøng thaáp

vaø ngöôïc laïi. Tuy nhieân, vieäc ñònh löôïng moät tyû leä NQH bao nhieâu laø phuø hôïp

coøn tuyø thuoäc vaøo toång dö nôï cuûa TCTD, coù quan nieäm cho raèng moät tyû leä NQH

chaáp nhaän ñöôïc thì chöa theå xem laø chaát löôïng tín duïng cuûa TCTD ñoù thaáp.

1.2.3 BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ KHI COÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG:

Tröôùc thöïc traïng ruûi ro cuûa caùc NHTMVN trong thôøi gian qua, ñaëc bieät laø

nhöõng vuï aùn gaây toån thaát nghieâm troïng veà taøi saûn leân ñeán haøng ngaøn tyû ñoàng.

Chính phuû ñaõ quan taâm taïo ñieàu kieän vaø bieän phaùp thuaän lôïi ñeå thu hoài nôï baèng

vieäc ban haønh haøng loaït caùc vaên baûn phaùp lyù nhö: Quyeát ñònh soá 1389/2001/QÑ-

NHNN ngaøy 07/11/2001 ban haønh quy ñònh veà vieäc thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï

vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM; Nghò ñònh chính phuû soá 85/2002 ngaøy

29/12/2002 veà söûa ñoåi boå sung Nghò ñònh 178/NÑ-CP ngaøy 29/12/1999 veà taøi saûn

ñaûm baûo tieàn vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng; Thoâng tö 03/2001/TTLT/NHNN-

BTP-BCA-BTC-TCÑC veà höôùng daãn vieäc xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo tieàn vay ngaøy

23/04/2001… nhaèm thaùo gôõ khoù khaên veà phaùp lyù khi ngaân haøng xöû lyù nôï.

Ñaëc bieät gaàn ñaây ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng tín duïng an toaøn vaø hieäu quaû, ñaùp

öùng yeâu caàu cuûa UÛy ban Basel (Basel II) veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân

haøng, NHNN ñaõ ban haønh moät soá vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro

tín duïng nhö: Chæ thò 02/2005/CT-NHNN; Quyeát ñònh 783/2005/QÑ-NHNN;

Quyeát ñònh 457/2005/QÑ-NHNN; Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN.

Beân caïnh nhöõng bieän phaùp cuûa chính phuû, baûn thaân caùc NHTM cuõng coù

nhöõng bieän phaùp phoøng choáng, khaéc phuïc haäu quaû ruûi ro tín duïng nhö sau:

(cid:57) Taän thu hoài nôï ñoïng töø baùn taøi saûn ñaûm baûo, chuyeån cô quan chöùc naêng

phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo, thu nôï khaùch haøng vay.

(cid:57) Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn tröïc thuoäc NHTM vôùi

nhieäm vuï taän thu nôï, gaùn nôï, baùn taøi saûn theá chaáp.

(cid:57) Gia haïn nôï cho nhöõng khaùch haøng coù nguoàn thu nhaäp, coù khaû naêng vaø thieän

chí traû nôï, coù taøi saûn caàm coá, theá chaáp deã phaùt maõi.

(cid:57) Trích laäp döï phoøng buø ñaép ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng theo Quyeát ñònh

488/NHNN, Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN.

Trong nhieàu bieän phaùp treân, chuùng ta thaáy bieän phaùp hieäu quaû vaø mang

laïi keát quûa nhanh nhaát ñoù laø “Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín

duïng” theo tinh thaàn cuûa Quyeát ñònh 493/2005/QÑ- NHNN .

1.3 QUI ÑÒNH VEÀ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN

DUÏNG TAÏI VIEÄT NAM THEO QÑ493:

1.3.1 PHAÂN LOAÏI NÔÏ VAØ TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG CUÏ THEÅ :

QÑ493 quy ñònh caùc TCTD thöïc hieän phaân loaïi nôï thaønh 5 nhoùm, cuï theå :

* Nhoùm 1 (nôï ñuû tieâu chuaån) bao goàm:

- Caùc khoaûn nôï trong haïn maø TCTD ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài

ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng haïn ;

- Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 1 theo quy ñònh taïi khoaûn

2 ñieàu 6 QÑ493.

* Nhoùm 2 (nôï caàn chuù yù) bao goàm:

- Caùc khoaûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy;

- Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn;

- Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2 theo quy ñònh taïi khoaûn

3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493.

* Nhoùm 3 (nôï döôùi tieâu chuaån) bao goàm:

- Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy;

- Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy ;

- Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 3 theo quy ñònh taïi khoaûn

3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493.

* Nhoùm 4 (nôï nghi ngôø) bao goàm:

- Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ñeán 360 ngaøy;

- Caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi gian traû nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy;

- Caùc khoaûn nôï khaùc theo quy ñònh taïi khoaûn 3, 4 ñieàu 6 QÑ493.

* Nhoùm 5 (nôï coù khaû naêng maát voán) bao goàm:

- Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy; nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù;

- Caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy;

- Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 5 theo quy ñònh taïi khoaûn 3

vaø khoaûn 4 ñieàu 6 .

Ñieàu 6 QÑ493 ñaõ neâu taïi:

Khoaûn 2: Tröôøng hôïp khaùch haøng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo kyø haïn ñaõ ñöôïc

cô caáu laïi toái thieåu trong voøng 1 naêm ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trung vaø daøi haïn, 3

thaùng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø ñöôïc TCTD ñaùnh giaù laø coù khaû naêng traû

ñaày ñuû nôï goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi, TCTD coù theå

phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo nhoùm 1.

Khoaûn 3: Tröôøng hôïp moät khaùch haøng coù nhieàu hôn moät khoaûn nôï vôùi TCTD maø

coù baát kyø khoaûn nôï chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì TCTD baét buoäc phaûi

phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm ruûi ro cao hôn

töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro.

Khoaûn 4: Tröôøng hôïp caùc khoaûn nôï (keå caû khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï

cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi) maø TCTD coù ñuû

cô sôû ñeå ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì TCTD chuû

ñoäng töï quyeát phaân loaïi khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng

vôùi möùc ñoä ruûi ro.

Nôï quaù haïn laø caùc khoaûn nôï töø nhoùm 2 ñeán nhoùm 5, vaø nôï xaáu laø caùc khoaûn

nôï thuoäc nhoùm 3, 4 vaø nhoùm 5.

Tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå ñoái vôùi caùc nhoùm nôï qui ñònh treân ñaây nhö sau :

- Nhoùm 1 : 0% Nhoùm 2 : 5%

- Nhoùm 3: 20% Nhoùm 4: 50%

- Nhoùm 5: 100%

Soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích ñöôïc tính theo coâng thöùc sau :

R = max { 0, (A-C)} x r

Trong ñoù : R: soá tieàn döï phoøng cuï theå phaûi trích

A: giaù trò cuûa khoaûn nôï

C: giaù trò taøi saûn ñaûm baûo

r: tyû leä trích laäp döï phoøng cuï theå

Giaù trò cuûa taøi saûn ñaûm baûo ( C ) ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû tích soá giöõa tyû

leä aùp duïng ñöôïc cho ôû baûng döôùi vôùi giaù trò thò tröôøng cuûa vaøng, taøi saûn ñaûm baûo,

chöùng khoaùn doanh nghieäp; Meänh giaù traùi phieáu, tín phieáu …

Tyû leä toái ña aùp duïng ñeå xaùc ñònh giaù trò cuûa taøi saûn baûo ñaûm qui ñònh nhö sau:

LOAÏI TAØI SAÛN ÑAÛM BAÛO

Tyû leä toái ña 100% 95%

95% 85% 80% 75% 70% 65% 50%

Soá dö treân taøi khoaûn, soå tieát kieäm baèng VNÑ taïi caùc TCTD Tín phieáu kho baïc, vaøng, soá dö treân taøi khoaûn tieàn gôûi, soå tieát kieäm baèng ngoaïi teä taïi toå chöùc tín duïng Traùi phieáu Chính phuû: - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm trôû xuoáng - Coù thôøi haïn coøn laïi töø 1 naêm ñeán 5 naêm - Coù thôøi haïn coøn laïi treân 5 naêm Thöông phieáu, giaáy tôø coù giaù cuûa toå chöùc tín duïng khaùc Chöùng khoaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc Chöùng khoaùn cuûa doanh nghieäp Baát ñoäng saûn ( goàm: nhaø ôû cuûa daân cö coù giaáy tôø hôïp phaùp vaø/hoaëc baát ñoäng saûn gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng ñaát hôïp phaùp ) Caùc loaïi taøi saûn ñaûm baûo khaùc

30%

1.3.2 DÖÏ PHOØNG CHUNG:

TCTD thöïc hieän trích laäp vaø duy trì döï phoøng chung baèng 0,75% toång giaù

trò cuûa caùc khoaûn nôï töø nhoùm 1 ñeán nhoùm 4 quy ñònh theo caùch phaân nôï treân ñaây.

Trong thôøi gian toái ña 5 naêm keå töø ngaøy quy ñònh naøy coù hieäu löïc thi haønh,

TCTD phaûi thöïc hieän trích laäp ñuû soá tieàn döï phoøng chung theo qui ñònh treân.

1.3.3 SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG:

Toå chöùc tín duïng söû duïng döï phoøng ñeå xöû yù ruûi ro tín duïng ñoái vôùi caùc

khoaûn nôï trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây:

1. Khaùch haøng laø toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå, phaù saûn theo qui ñònh

cuûa phaùp luaät; caù nhaân bò cheát hoaëc maát tích.

2. Caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 ñöôïc qui ñònh treân ñaây. Rieâng caùc khoaûn

nôï khoanh chôø Chính Phuû xöû lyù, toå chöùc tín duïng ñöôïc söû duïng döï phoøng (neáu

coù) ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng .

TCTD thöïc hieän vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng moät

quyù/moät laàn. Vieäc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro theo nhöõng nguyeân taéc sau:

a. Söû duïng döï phoøng cuï theå theo coâng thöùc treân ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng

ñoái vôùi khoaûn nôï ñoù.

b. Phaùt maõi taøi saûn ñaûm baûo ñeå thu hoài nôï ( phaûi khaån tröông vaø coù thoûa

thuaän vôùi Khaùch haøng )

c. Tröôøng hôïp taøi saûn ñaûm baûo khoâng ñuû buø ñaép ruûi ro tín duïng cuûa khoaûn

nôï thì söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù ñuû .

Sau khi söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng, TCTD phaûi chuyeån caùc

khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ruûi ro tín duïng töø haïch toaùn ngoaïi baûng ra haïch toaùn

ngoaïi baûng ñeå tieáp tuïc theo doõi vaø coù caùc bieän phaùp ñeå thu hoài nôï trieät ñeå .

Sau 5 naêm keå töø ngaøy söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, TCTD ñöôïc xuaát

toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù ra khoûi ngoaïi baûng ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp phaù

saûn, cheát hoaëc maát tích. Rieâng ñoái vôùi Ngaân haøng TMNN, vieäc xuaát toaùn chæ

ñöôïc pheùp thöïc hieän sau khi Boä taøi chính vaø NHNN chaáp thuaän.

Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng khoâng ñuû ñeå xöû lyù toaøn boä ruûi ro tín duïng

cuûa caùc khoaûn nôï phaûi xöû lyù, toå chöùc tín duïng haïch toaùn tröïc tieáp phaàn cheânh

leäch thieáu cuûa soá tieàn döï phoøng vaøo chi phí hoaït ñoäng.

Tröôøng hôïp soá tieàn döï phoøng ñaõ trích coøn laïi lôùn hôn soá tieàn döï phoøng

phaûi trích, TCTD phaûi hoaøn nhaäp phaàn cheânh leäch thöøa theo qui ñònh cuûa phaùp

luaät veà cheá ñoä taøi chính ñoái vôùi TCTD.

Toå chöùc tín duïng phaûi thaønh laäp Hoäi ñoàng xöû lyù ruûi ro tín duïng do Chuû tòch

Hoäi ñoàng quaûn trò laøm chuû tòch vaø caùc thaønh vieân goàm Tröôûng ban kieåm soaùt,

phuï traùch boä phaän keá toaùn, phuï traùch boä phaän tín duïng, quaûn lyù tín duïng vaø caùc

thaønh vieân khaùc do Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò quyeát ñònh.

Hoà sô laøm caên cöù ñeå cho vieäc xöû lyù RRTD:

- Hoà sô veà cho vay vaø thu nôï; hoà sô veà chieát khaáu, taùi chieát khaáu thöông

phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc ; hoà sô veà baûo laõnh, cam keát cho vay; hoà sô veà cho

vay thueâ taøi chính; hoà sô veà taøi saûn ñaûm baûo vaø caùc giaáy tôø khaùc coù lieân quan.

Ngoaøi ra:

- Ñoái vôùi khaùch haøng laø toå chöùc doanh nghieäp thì caàn phaûi coù: baûn sao

quyeát ñònh tuyeân boá phaù saûn, giaûi theå cuûa toøa aùn hoaëc cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm

quyeàn, vaên baûn giaûi quyeát caùc khoaûn nôï cuûa toå chöùc, doanh nghieäp bò giaûi theå …

- Ñoái vôùi khaùch haøng laø caù nhaân : baûn sao giaáy chöùng töû, giaáy xaùc nhaän

maát tích do cô quan coù thaåm quyeàn caáp.

1.3.4 HAÏCH TOAÙN, BAÙO CAÙO

Döï phoøng chung vaø döï phoøng cuï theå ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng

cuûa TCTD vaøo taøøi khoaûn “Döï phoøng ruûi ro”. TCTD thöïc hieän haïch toaùn vieäc

trích laäp, söû duïng döï phoøng, soá tieàn thu hoài ñöïôïc sau khi ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå

xöû lyù ruûi ro tín duïng theo qui ñònh cuûa NHNN.

TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå

xöû lyù RRTD theo qui ñònh veà cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ aùp duïng ñoái vôùi caùc ñôn

vò thuoäc NHNN vaø caùc TCTD do NHNN ban haønh.

Tröôùc ngaøy 15 thaùng thöù 2 cuûa moãi quùy, TCTD phaûi baùo caùo vieäc phaân

loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD cho Boä taøi chính vaø cuïc

thueá tænh, thaønh phoá nôi TCTD ñaët truï sôû.

1.4 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TRÍCH DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN DUÏNG:

1.4.1 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC:

Theo Luaät Ngaân haøng Nhaø nöôùc naêm 1997, thì NHNN coù quyeàn kieåm soaùt

hoaït ñoäng tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi. Nhö vaäy vôùi ñieàu kieän thöïc teá

vaø yeâu caàu veà hoäi nhaäp, NHNN Vieät Nam coù quyeàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp

luaät nhaèm thöïc thi vaán ñeà quaûn lyù naøo ñoù. QÑ493 ñöôïc ban haønh nhaèm naâng cao

coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi cuõng laø moät yeâu

caàu caáp baùch, nhaèm chaán chænh hoaït ñoäng tín duïng vaø trong saïch tình hình taøi

chính, giuùp caùc Ngaân haøng chuû ñoäng hôn trong vieäc xöû lyù nôï toàn ñoïng, naâng cao

söùc caïnh tranh vaø naêng löïc taøi chính. Vì vaäy döôùi taùc ñoäng cuûa Luaät NHNN,

QÑ493 ra ñôøi laø phuø hôïp tình hình thöïc teá.

1.4.2 TAÙC ÑOÄNG CUÛA LUAÄT CAÙC TCTD

Ñieàu 82 Luaät TCTD qui ñònh: TCTD phaûi döï phoøng ruûi ro trong hoaït ñoäng

ngaân haøng vaø ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí hoaït ñoäng. Vieäc phaân loaïi taøi saûn “coù”,

möùc trích, phöông phaùp laäp khoaûn döï phoøng vaø söû duïng khoaûn döï phoøng ñeå xöû lyù

caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng do Thoáng ñoác NHNN qui ñònh sau khi

thoáng nhaát vôùi Boä tröôûng Boä taøi chính.

Vaäy khi thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng TCTD phaûi tuaân thuû caùc nguyeân

taéc do Luaät ñöa ra, coù nghóa laø trong hoaït ñoäng caàn phaûi coù caùc khoaûn döï phoøng

ñeå xöû lyù ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng. Vôùi RRTD laø 1 daïng xuaát hieän

thöôøng xuyeân vaø phaûi trích laäp döï phoøng laø ñieàu caàn thieát.

1.4.3 YEÁU TOÁ CHUÛ QUAN: ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng, chuùng ta bieát raèng coù nhieàu

bieän phaùp ñeå xöû lyù nôï toàn ñoïng nhö khoanh nôï, xoùa nôï, chöùng khoaùn hoaù nôï,

phaùt maõi taøi saûn … nhöng giaûi phaùp trích laäp döï phoøng vaø söû duïng noù ñeå xöû lyù caùc

khoaûn nôï xaáu, toàn ñoïng laø tieát kieäm thôøi gian vaø hieäu quaû nhanh. Ñaây laø caùch xöû

lyù mang tính chaát laâu daøi vaø oån ñònh nhaát ñöôïc cuï theå hoaù baèng qui ñònh.

1.4.4 YEÁU TOÁ KHAÙCH QUAN: xu höôùng hoäi nhaäp vaø thoâng leä quoác teá

Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch tình

hình taøi chính phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu truùc phaân loaïi nôï.

Ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån hoï cho raèng baûn chaát cuûa tín duïng luoân coù ruûi

ro, do vaäy ngay khi phaùt sinh cho vay hay cam keát cho vay laø laäp töùc hoï tieán

haønh trích laäp ngay döï phoøng, khoaûn naøy coù theå ñöôïc laäp khi caùc khoaûn nôï coù

daáu hieäu suy giaûm hay chöa suy giaûm. Vieäc trích laäp ñaõ ñöôïc caùc nöôùc aùp duïng

töø laâu, laø moät trong caùc chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn vaø hieäu quaû hoaït ñoäng

ngaân haøng qui ñònh trong heä thoáng Basel I vaø môùi ñaây laø Basel II. Maëc duø caùc

tieâu chuaån naøy khoù ñöôïc aùp duïng trong ñieàu kieän cuûa caùc NHTMVN, taïo ra

thaùch thöùc to lôùn vaø khoâng theå giaûi quyeát trong ngaén haïn nhöng laø tieàn ñeà ñeå caùc

NHTMVN nghieân cöùu vaø trieån khai thöïc hieän trong daøi haïn.

Ñeå sôùm hoaø nhaäp kinh teá theá giôùi vaø phuø hôïp thoâng leä quoác teá, NHNN ñaõ

ban haønh moät soá vaên baûn ( ñaõ neâu ôû treân ) lieân quan ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro

tín duïng. Vieäc aùp duïng trích laäp döï phoøng cuõng theå hieän moät phaàn noäi dung trong

xu höôùng hoäi nhaäp hieän nay maø NHNN ñang thöïc hieän cho caùc NHTMVN.

1.5 KINH NGHIEÄM TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI MOÄT SOÁ

NÖÔÙC VAØ BAØI HOÏC CHO VIEÄT NAM.

1.5.1 KINH NGHIEÄM ÔÛ CAÙC NÖÔÙC:

Taïi Phaùp: caùc chuaån möïc quaûn trò ruûi ro luoân ño löôøng ruûi ro tín duïng

thoâng qua baûn chaát cuûa tín duïng, theo ñoù tín duïng luoân coù ruûi ro duø khoaûn cho

vay coù suy giaûm hay chöa suy giaûm veà khaû naêng thanh toaùn. Vì vaäy, caùc höôùng

daãn ñeàu ñöa ra phöông phaùp trích laäp ngay töø khi khoaûn cho vay ñöôïc baét ñaàu.

Ñaây laø khoaûn döï phoøng tích cöïc ñöôïc trích laäp cho khoaûn dö nôï tín duïng trong

moãi thôøi kyø keá toaùn phuø hôïp vôùi möùc toån thaát döï tính daøi haïn . Tyû leä trích laäp

naâng daàn vôùi thôøi gian vay vaø khaû naêng suy giaûm khoaûn nôï, ban ñaàu khôûi taïo

möùc trích laäp toái thieåu laø 5% cuûa hieäu soá khoaûn nôï vaø taøi saûn ñaûm baûo.

Taïi Anh phöông phaùp trích laäp döï phoøng thöïc hieän theo qui ñònh cuûa Hieäp

hoäi Ngaân haøng Anh nhö sau:

+ Soá tieàn cuûa moät khoaûn döï phoøng cuï theå phaûi laø laø öôùc tính cuûa ngaân

haøng veà soá tieàn caàn thieát ñeå caét giaûm giaù trò khoaûn vay taïi thôøi ñieàm khôûi taïo

(giaù trò ban ñaàu) tröø ñi baát cöù soá döï phoøng naøo ñaõ ñöôïc trích laäp xuoáng coøn giaù trò

roøng döï tính cuoái cuøng maø coù theå thu hoài ñöôïc.

+ Khoâng coù moät nguyeân nhaân cuï theå naøo daãn ñeán vieäc trích laäp döï phoøng

– noù thöôøng laø moät söï kieän vôõ nôï nhöng caùc khoaûn döï phoøng phaûi ñöôïc xaùc laäp

baát cöù khi naøo coù thoâng tin veà söï giaûm suùt chaát löôïng caùc khoaûn vay.

+ Caùc khoaûn döï phoøng chung phaûi ñöôïc trích laäp cho nhöõng khoaûn vay ñaõ

giaûm suùt veà chaát löôïng nhöng vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh moät caùch cuï theå. Vieäc

ñaùnh giaù cho döï phoøng chung laø mang tính “chuû quan moät caùch taát yeáu” nhöng

phaûi tính ñeán kinh nghieäm quaù khöù vaø caùc ñieàu kieän kinh teá hieän taïi.

Maëc duø trong thöïc teá, moät soá ngaân haøng ñaõ xaây döïng caùc chính saùch trích

laäp döï phoøng vôùi nhieàu yeáu toá höôùng veà töông lai nhaèm buø ñaép moät löôïng toån

thaát naøo ñoù trong suoát thôøi haïn cuûa moät khoaûn tín duïng, caùc khoaûn döï phoøng

chung chæ chieám moät phaàn khaù nhoû trong toång döï phoøng. Ñieàu naøy moät phaàn laø

vì caùc khoaûn döï phoøng chung laø khoaûn ñöôïc giaûm tröø thueá vaø Hieäp öôùc voán cuûa

Basel (1998) ñaõ giôùi haïn soá döï phoøng chung ñöôïc ñöa vaøo trong voán döï tröõ baét

buoäc toái thieåu ôû möùc 1,25% toång taøi saûn coù ruûi ro.

ÔÛ Myõ cuõng gioáng nhö cuûa Anh, caùc khoaûn döï phoøng chæ ñöôïc daønh cho

caùc khoaûn toån thaát tín duïng ñaõ xaûy ra. Theo caùc chuaån möïc keá toaùn ñöôïc chaáp

thuaän roäng raõi cuûa Myõ (GAAP), “khoâng ñöôïc coâng nhaän caùc khoaûn toån thaát tröôùc

khi cho raèng chuùng coù theå ñaõ xaûy ra, keå caû khi döïa vaøo kinh nghieäm quaù khöù ñeå

coù theå cho raèng caùc khoaûn toån thaát seõ phaùt sinh trong töông lai”

Caùc Ngaân haøng Myõ trích laäp vaø duy trì ñaày ñuû “döï phoøng cho caùc khoaûn

toån thaát tín duïng vaø cho thueâ taøi chính” (ALLL) ñeå buø ñaép caùc khoaûn toån thaát tín

duïng döï tính hieän coù, maëc duø ngöôøi ta thöøa nhaän raèng vieäc quyeát ñònh möùc

ALLL naøy ñöôïc caên cöù nhieàu vaøo söï ñaùnh giaù chuû quan cuûa caùc ngaân haøng. Ñeå

ñaûm baûo tính hôïp lyù cuûa ALLL, caùc nhaø thanh tra ngaân haøng nhìn vaøo heä thoáng

quaûn lyù vaø phöông phaùp ño löôøng ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng vaø thöïc hieän

caùc phaân tích ñònh löôïng ñoái vôùi ALLL nhö moät phaàn cuûa söï ñaùnh giaù toaøn dieän

danh muïc cho vay vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng thu hoài nôï cuûa danh

muïc ñoù. Khi caùc nhaø thanh tra keát luaän raèng möùc ALLL cuûa moät ngaân haøng thaáp

hôn so vôùi möùc thích hôïp, ngaân haøng naøy phaûi trích laäp theâm döï phoøng.

Caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IAS)

Ñeán naêm 2005, caùc coâng ty cuûa Lieân minh Chaâu AÂu coù coå phieáu ñöôïc

nieâm yeát coâng khai treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûi thöïc hieän theo IAS39.

IAS39 coi moät khoaûn vay laø suy yeáu neáu, treân cô sôû caùc chöùng khoaùn khaùch

quan, ngaân haøng khoâng theå thu hoài laïi ñöôïc moät phaàn hoaëc toaøn boä giaù trò khoaûn

vay ñoù, thì giaù trò khoaûn tín duïng taïi thôøi ñieåm khôûi taïo ( tröø ñi phaàn döï phoøng ñaõ

trích laäp ) laø lôùn hôn giaù trò coù theå thu hoài ñöôïc döï tính.

1.5.2 BAØI HOÏC NAØO CHO NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM:

Caùc tieâu chí phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro maø caùc nöôùc ñang

aùp duïng khaù roõ raøng, vaán ñeà coøn laïi cuûa moät NHTMVN laø phaûi theo thoâng leä

quoác teá vaø öùng duïng vieäc trích laäp vaøo thöïc tieãn. Ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc

NHTMVN phaûi vaän duïng ñuùng tinh thaàn QÑ 493, ñoàng thôøi cuõng phaûi hoïc hoûi

caùch thöùc vaø tieâu chí trong ñaùnh giaù chaát löôïng nôï vaø coù nhöõng öùng xöû khaùc

nhau veà xöû lyù nôï. Trong vaän duïng caàn saùng taïo hôn, minh baïch hôn khi ñaùnh giaù

vaán ñeà nôï suy thoaùi hoaëc nôï coù daáu hieäu nghi ngôø. Löïa choïn thôøi ñieåm thích hôïp

ñeå trích laäp ngay caû khi nôï chöa suy thoaùi cuõng laø moät caùch laøm caàn hoïc hoûi .

Tuy nhieân, kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc treân ñaây naèm ôû nhöõng khu vöïc coù

thò tröôøng taøi chính vöõng maïnh, khoâng neân aùp duïng cöùng nhaéc vaøo tình hình Vieät

Nam vì coù theå laøm sai bieät caáu truùc nôï, tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng theo caùc qui

ñònh maø Basel II ñöa ra do khoâng phuø hôïp vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

Caàn minh baïch trong caùch chuyeån nhoùm nôï vôùi vaán ñeà laûng traùnh thueá thu

nhaäp doanh nghieäp, neân xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng veà trích laäp döï

phoøng, laäp heä thoáng quaûn trò ruûi ro tín duïng treân neàn taûng coâng ngheä quaûn lyù tieân

tieán ñöôïc aùp duïng ôû caùc ngaân haøng hieän ñaïi treân theá giôùi.

Keát luaän:

Chöông 1 ñaõ phaân tích vaø laøm roõ khaùi nieäm quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng

ngaân haøng, neâu baät tính chaát ruûi ro tín duïng vaø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng cuûa

ngaân haøng. Trình baøy caùc khaùi nieäm, ñaùnh giaù, phöông phaùp quaûn lyù vaø söû duïng

döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN. Cuï theå :

- Caùch thöùc phaân loaïi nôï, phaân loaïi khaùch haøng.

- Trích laäp vaø söû duïng quyõ döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo quyeát ñònh 493.

- Söï caàn thieát phaûi xöû lyù RRTD theo thoâng leä quoác teá, kinh nghieäm ôû moät

soá nöôùc vaø baøi hoïc aùp duïng cho Vieät Nam trong tình hình hieän nay.

Chöông 2:

THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT

2.1. VAØI NEÙT VEÀ NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT

2.1.1. CÔ SÔÛ PHAÙP LYÙ HÌNH THAØNH

Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Ñeä Nhaát coù teân giao dòch quoác teá

laø First joint stock commercial bank, vieát taét FCB thaønh laäp theo quyeát ñònh

0033/NHGP ngaøy 27 - 04 - 1993 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam,

ñaêng kyù taïi Sôû keá hoaïch vaø ñaàu tö TPHCM soá 059068. Voán ñieàu leä hieän taïi 150

tyû ñoàng, truï sôû chính ñaët taïi soá 715 Traàn Höng Ñaïo P1 Q5 , Tp.HCM .

Ngaân haøng Ñeä Nhaát laø Ngaân haøng TMCP coù voán goùp phaàn lôùn cuûa coå

ñoâng ngöôøi Hoa trong vaø ngoaøi nöôùc. Maïng löôùi kinh doanh goàm caùc chi nhaùnh

taïi: Quaän 6, Quaän 1, Quaän 11, Quaän Taân Bình, TP. Haø Noäi vaø Tænh Long An

2.1.2 NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH CHÍNH :

Nhaän tieàn gôûi thanh toaùn, tieàn gôûi tieát kieäm, thu chi hoä.

+

Tieáp nhaän caùc nguoàn uyû thaùc, voán ñaàu tö.

+

Cho vay ngaén haïn, trung haïn, ñaàu tö döï aùn, taøi trôï xuaát nhaäp khaåu.

+

Thöïc hieän caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc…

+

2.2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT

2.2.1 QUI MOÂ HOAÏT ÑOÄNG:

Cuøng thaønh laäp vaø ñi vaøo hoaït ñoäng theo tieán trình saép xeáp laïi heä thoáng

Quyõ tín duïng vaø hôïp taùc xaõ tín duïng thôøi kyø 1990, Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát

khai tröông hoaït ñoäng cuøng thôøi gian vôùi caùc Ngaân haøng AÙ Chaâu, Saøi Goøn

Thöông tín, Phaùt Trieån Nhaø, Queá Ñoâ… Do hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân haøng

TMCP thôøi kyø ñaàu gaëp khaù nhieàu khoù khaên neân Ngaân haøng Ñeä Nhaát cuõng khoâng

traùnh khoûi ñieàu ñoù, keát quaû laø hoaït ñoäng kinh doanh coù qui moâ khoâng taêng

tröôûng vaø söùc yø keùo daøi qua nhieàu naêm.

Ñaùng chuù yù nhaát laø caùc naêm 1996 ñeán 2000, hoaït ñoäng kinh doanh gaàn

nhö beá taéc vôùi keát quaû loã lieân tuïc, nôï quaù haïn vaø nôï ñoïng chieám hôn 70% dö nôï.

Tình hình treân buoäc NHNN TPHCM phaûi laäp ñoaøn kieåm soaùt ñaëc bieät ñeå giaùm

saùt vaø quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh, nhaèm traùnh cho ngaân haøng bò phaù saûn.

Ngaân haøng hoaït ñoäng co cuïm, qui moâ khoâng taêng vaø giaûm lieân tuïc trong caùc naêm

ñoù. Chæ sau thôøi kyø ñoåi môùi vaø taêng voán töø naêm 2001, Ngaân haøng Ñeä Nhaát môùi

coù möùc taêng tröôûng vaø oån ñònh trôû laïi. So vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP hoaït

ñoäng cuøng thôøi kyø, qui moâ kinh doanh hieän nay cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát naèm ôû

nhoùm cuoái cuøng caùc Ngaân haøng Gia Ñònh, Taân Vieät … vaø caùch nhoùm ñaàu goàm

caùc Ngaân haøng Saøi Goøn Thöông Tín, AÙ Chaâu, Ñoâng AÙ … moät khoaûng caùch tuït

haäu treân 5 naêm caû veà coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù vaø nghieäp vuï kinh doanh.

Khi Vieät Nam ñaõ gia nhaäp WTO thì hoaït ñoäng Ngaân haøng Ñeä Nhaát seõ gaëp

nhieàu khoù khaên hôn. Ñeå caûi thieän hình aûnh Ngaân haøng, taïi Ñaïi hoäi coå ñoâng

thöôøng nieân naêm 2006, Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ xaây döïng chieán löôïc kinh doanh vaø

muïc tieâu phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeán naêm 2010. Theo ñoù ngoaøi taêng

tröôûng tín duïng, Ngaân haøng cuõng chuù yù ñeán phaùt trieån dòch vuï baùn leû, ñoåi môùi

coâng ngheä, naâng cao trình ñoä quaûn lyù, môû roäng ñòa baøn kinh doanh, keát noái caùc

dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi... Quyeát taâm ñoù ñöôïc cuï theå hoaù baèng cam keát cuûa

nhaø ñaàu tö, coå ñoâng môùi khi taêng voán ñieàu leä leân 150 tyû ñoàng vaøo 3/2006, döï

kieán leân 300 tyû ñoàng vaøo 12/2006 vaø taêng leân 500 tyû ñoàng trong naêm 2007.

2.2.2 KEÁT QUÛA HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT .

2.2.2.1 Dö nôï phaân theo thaønh phaàn kinh teá:

Vôi qui moâ hoaït ñoäng kinh doanh ôû möùc töông ñoái, neân ñoái töôïng khaùch

haøng maø Ngaân haøng Ñeä Nhaát cho vay chæ taäp trung ôû caùc thaønh phaàn sau :

- Doanh nghieäp coù qui moâ vöøa vaø nhoû

- Caù nhaân vaø hoä gia ñình

- Caùc ñoái töôïng khaùc.

Caùc ñoái töôïng naøy chuû yeáu thuoäc thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, hoä caù theå tö

nhaân, moät soá ít khaùch haøng laø ñoái töôïng coù voán lieân doanh nöôùc ngoaøi, caùc thaønh

phaàn kinh teá quoác doanh vaø hôïp taùc xaõ thì hoaøn toaøn khoâng coù. Baûng sau cho

thaáy soá lieäu hoaït ñoäng caùc naêm 1997 – 2005

Baûng 2.1: Dö nôï theo thaønh phaàn kinh teá Ngaân haøng Ñeä Nhaát 1997-2006

Coäng

Thaønh phaàn kinh teá

DNNN vaø hôïp taùc xaõ

Cty TNHH vaø DNTN

Hoä KD, tö nhaân

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng Caùc ñoái töôïng khaùc

99.157 1997 - 15.305 56.284 27.568

106.687 1998 - 17.243 62.431 27.013

107.003 1999 18.862 61.266 26.875

100.161 2000 14.873 58.769 26.519

129.942 2001 22.365 81.317 26.260

228.554 2002 42.345 165.114 21.095

303.059 2003 89.234 203.166 10.659

432.410 2004 139.477 292.933 0

481.736 2005 147.220 334.416 0

511.070 160.429 350.641 0 30/09/2006

Nguoàn: baùo caùo toång hôïp tín duïng haøng naêm NHÑN .

Cô caáu nôï phaân theo loaïi hình kinh teá coù söï chuyeån bieán theo höôùng taêng

tyû troïng loaïi hình Coâng ty TNHH, coå phaàn caû veà soá töông soá laãn soá tuyeät ñoái,

naêm 2005 nhoùm naøy chieám tyû leä 30,6% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 160.429

trieäu ñoàng, tyû troïng 31,3%. Trong khi ñoù, dö nôï cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc,

hôïp taùc xaõ trong toång dö nôï trong caùc naêm qua gaàn nhö laø khoâng coù, ñieàu naøy

cho thaáy ñoái töôïng quoác doanh khoâng phaûi laø nhoùm KH maø Ngaân haøng quan

taâm. Tyû troïng cho vay khu vöïc tö nhaân caù theå, hoä kinh doanh ngaøy caøng taêng veà

soá tuyeät ñoái nhöng giaûm veà soá töông ñoái, naêm2005 dö nôï nhoùm KH naøy laø

334.416 trieäu ñoàng, tyû troïng 69,4% toång dö nôï, 9 thaùng naêm 2006 laø 350.641

trieäu ñoàng, tyû leä 68,6%. Caùc naêm ñaàu Ngaân haøng chöa taäp trung cho vay soá

löôïng lôùn, chæ cho vay nhoû leû ñoái vôùi caù nhaân neân taêng dö nôï khoâng nhanh. Sau

naêm 2001 cuøng vôùi söï thaønh coâng cuûa Luaät Doanh nghieäp, Ngaân haøng ñaõ ñaåy

maïnh cho vay ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coù nhieàu chính saùch öu ñaõi

veà laõi suaát, thôøi haïn vay voán, thôøi gian aân haïn vaø nhaát laø giaûm bôùt nhieàu thuû tuïc

phieàn haø ñaõ thu huùt nhieàu KH loaïi naøy, keát quaû töø tyû troïng 6,6% so vôùi toång dö

nôï naêm 1997 ñaõ taêng leân 31,3% vaøo thaùng 9 naêm 2006. Chieán löôïc kinh doanh

ñeán naêm 2010, ngaân haøng ñaët muïc tieâu ñöa tyû troïng nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng

naøy leân 50% treân toång dö nôï laøm cô sôû ñeå cho vay caùc doanh nghieäp lôùn.

Moät nhoùm ñoái töôïng KH khaùc trong baûng soá lieäu treân phaûn aùnh möùc dö nôï

naêm 1997 laø 27.568 trieäu ñoàng chieám tyû troïng 28% so vôùi toång dö nôï nhöng sau

ñoù giaûm daàn qua caùc naêm caû soá tuyeät ñoái vaø töông ñoái, ñaëc bieät caùc naêm 2003 vaø

2004 giaûm maïnh dö nôï khoaûng 10 tyû ñoàng/naêm ñeå ñeán cuoái naêm 2004 thì dö nôï

nhoùm ñoái töôïng KH naøy = 0.

Nguyeân nhaân naøo Ngaân haøng phaûi xoùa boû nhoùm ñoái töôïng naøy? Caâu traû lôøi

do nhoùm ñoái töôïng naøy laø thaønh phaàn caù nhaân vay tieàn cuûa Ngaân haøng ñeå mua

haøng traû goùp goàm: kim khí ñieän maùy vaø xe gaén maùy taïi caùc coâng ty maø ngaân

haøng coù tham gia taøi trôï. Theo ñoù chæ caàn ngöôøi mua haøng traû tröôùc soá tieàn

khoaûng 30% giaù trò haøng mua, kyù hôïp ñoàng vay tieàn ngaân haøng laø ñöôïc nhaän

haøng ñoàng thôøi haøng thaùng traû goùp soá tieàn vay cho ngaân haøng.

Ñaây laø moät yù töôûng kinh doanh môùi ôû thôøi ñieåm naêm 1995 – 1996 khi ngaân

haøng trieån khai thöïc hieän chöông trình naøy nhaèm naâng cao ñôøi soáng cuûa ngöôøi

daân TP.HCM. Tuy nhieân, chöông trình naøy sôùm thaát baïi vì noù khoâng mang laïi

hieäu quaû nhö mong muoán, ñoàng thôøi toaøn boä dö nôï cho vay qua naêm 1997 trôû veà

sau ñaõ trôû thaønh nôï quaù haïn vaø nôï khoù ñoøi vì caùc ñoái töôïng cho vay naøy coù

nguoàn goác khoâng roõ raøng, ña soá laø ngöôøi ngheøo bò coø moài duï doã vay tieàn, cöûa

haøng caáu keát vôùi KH laáy tieàn cuûa ngaân haøng. Ñieàu ñoù buoäc ngaân haøng phaûi maát

nhieàu coâng söùc vaø tieàn cuûa ñeå xöû lyù khoaûn nôï khoù ñoøi naøy, naêm 2003 - 2004 dö

nôï nhoùm ñoái töôïng naøy giaûm nhanh vaø = 0 khoâng phaûi baèng bieän phaùp thu nôï

tröïc tieáp maø phaàn lôùn nhôø vaøo trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD,

phaàn naøy seõ trình baøy chi tieát ôû phaàn sau luaän vaên.

Giai ñoaïn 2001-2006, laø giai ñoaïn coù nhieàu thay ñoåi trong hoaït ñoäng cuûa

NH vôùi haøng loaït caùc qui ñònh môùi ra ñôøi ñaõ taïo moät cô sôû phaùp lyù roõ raøng, ñaày

ñuû hôn cho caùc NHTM kinh doanh. Vì vaäy, dö nôï trong caùc naêm 1997 – 2001

taêng chaäm vaø khoâng ñaùng keå do nhieàu nguyeân nhaân, caùc naêm 2002 – 2003 coù

toác ñoä taêng khaù nhanh vaø noùng hôn 100 tyû ñoàng/naêm, caùc naêm keá dö nôï coù taêng

nhöng möùc ñoä ñaõ chaäm laïi vaø oån ñònh ñeán 09/2006 ñaït dö nôï 511.070 trieäu ñoàng.

Baûng 2.1 cho thaáy caùc giai ñoaïn taêng tröôûng tín duïng cuûa Ngaân haøng coù nhieàu

böôùc thaêng traàm vaø khoâng ñeàu, coù nhieàu vaán ñeà caàn xem xeùt.

Taïi sao dö nôï cuûa Ngaân haøng laïi taêng tröôûng nhö treân, ta haõy xem xeùt

chuùng trong moái quan heä vôùi voán ñieàu leä vaø toång taøi saûn

Ñôn vò tính: trieäu ñoàng

Baûng 2.2: Dö nôï, voán ñieàu leä, toång taøi saûn giai ñoaïn 1997-2006

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

99.157 106.687 107.003 100.161

129.942

228.554

303.059

432.410 481.736

Chæ tieâu Dö nôï

30/09/2 006 511.070

150.000

30.000

38.500

48.585

70.000

120.000

100.582

98.162

677.724

178.982 216.442 152.223 148.086

221.775

276.080

367.331

521.635 599.056

Voán ñieàu leä Toång taøi saûn

Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn.

Thaønh phaàn dö nôï chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång taøi saûn vaø ñoùng goùp

raát nhieàu vaøo lôïi nhuaän, khoaûng 60% - 95%. Toång taøi saûn bieán ñoåi haøng naêm

nhöng chæ taêng maïnh töø naêm 2003 ñeán nay. Baûng 2.2 khoâng cho thaáy taàm aûnh

höôûng naøo cuûa voán ñieàu leä ñeán möùc taêng tröôûng cuûa dö nôï vì voán naøy khoâng

taêng maø coøn bieán ñoäng giaûm töø naêm 2001 ( do Ngaân haøng ñaõ caán tröø caùc khoaûn

loã trong kinh doanh coøn toàn troïng tröôùc ñaây). Voán ñieàu leä khoâng taêng, trong khi

toång taøi saûn vaø dö nôï bieán ñoäng cuøng chieàu, töùc dö nôï khoâng bò aûnh höôûng cuûa

voán ñieàu leä maø phuï thuoäc vaøo möùc taêng cuûa voán huy ñoäng, ñieàu ñoù ñoøi hoûi Ngaân

haøng caàn quan taâm khi phaùt trieån nguoàn voán ñeå ñaùp öùng cho vay.

Naêm 2005, trong toång taøi saûn, thì dö nôï chieám ñeán 80% laø khaù cao vaø

noùng, ñeán 30/09/2006 thì tyû leä naøy coù giaûm xuoáng coøn 75,4%, ñieàu naøy coù theå

tieàm aån nhieàu ruûi ro vì toaøn boä hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng taäp trung vaøo tín duïng

laø ñieàu khoâng toát trong tình hình hieän nay. Bieåu ñoà phaân tích quan heä dö nôï –

voán dieàu leä – toång taøi saûn seõ cho thaáy chi tieát hôn.

800,000

700,000

600,000

500,000

Dö nôï

400,000

Toång taøi saûn

300,000

200,000

100,000

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

9/30/2006

Bieåu ñoà 2.1 : Quan heä toång taøi saûn - dö nôï giai ñoaïn 1997-2006

Bieåu ñoà cho thaáy ñöôøng bieåu dieãn dö nôï luoân theo saùt ñöôøng toång taøi saûn,

möùc ñoä taêng giaûm theo toång taøi saûn. Nhö vaäy taàm aûnh höôûng cuûa dö nôï ñoái vôùi

toång taøi saûn raát lôùn, khi hoaït ñoäng tín duïng gaëp khoù khaên thì toång taøi saûn cuõng

bieán ñoäng theo, coù theå thaáy roõ ôû caùc naêm 1999 -2000.

Xem xeùt dö nôï ñöôïc taøi trôï cho caùc thaønh phaàn kinh teá theo traïng thaùi tieàn

teä thì toaøn boä dö nôï cuûa ngaân haøng ñeàu laø tieàn VNÑ, ngoaøi ra khoâng coù loaïi tieàn

teä naøo khaùc. Ñieàu naøy cho thaáy möùc ñoä ña daïng hoaù trong kinh doanh tieàn teä

chöa ñöôïc môû roäng, Ngaân haøng chöa quan taâm trong phaùt trieån cho vay ngoaïi teä

vaø caùc loaïi tieàn teä khaùc. Ñaây laø vaán ñeà maø ngaân haøng caàn xem xeùt laïi, ñaëc bieät

laø ngoaøi USD cuõng coøn nhieàu loaïi ngoaïi teä vaø tieàn teä khaùc maø ngaân haøng caàn

môû roäng theâm khi caùnh cöûa gia nhaäp WTO ñaõ coù ñeå khoâng bò laïc haäu.

2.2.2.2 Dö nôï phaân theo cô caáu nôï :

2.2.2.2.1 Theo kyø haïn nôï

Ñôn vò tính: trieäu ñoàng

Baûng 2.3: Cô caáu dö nôï theo kyø haïn 2001-2006

Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06

Dö nôï ngaén haïn 84.231 143.322 241.563 371.651 406.961 422.246

11.096 7.134 1.307 0 0 0 - Trong ñoù nôï goùp khoù ñoøi

Dö nôï trung vaø daøi haïn 88.424 32.554 79.612 56.305 59.757 74.775

0 15.164 13.691 9.352 0 0 - Trong ñoù nôï goùp khoù ñoøi

Nôï toàn ñoïng chôø xöû lyù 13.157 5.620 5.191 1.002 0 400

Toång dö nôï 129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070

Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn.

450

400

350

300

Dö nôï ngaén haïn

250

Dö nôï TDH

200

Nôï toàn ñoïng

150

100

2001

2002

2003

2004

2005

30/9/06

Bieåu ñoà 2.2 : Cô caáu dö nôï tín duïng theo kyø haïn

Vôùi nhöõng soá lieäu ôû baûng 2.3 vaø qua minh hoïa ôû bieåu ñoà 2.2, ñaõ theå hieän

roõ dö nôï ngaén haïn chieám tyû troïng lôùn nhaát. Caùc hoaït ñoäng cho vay trung vaø daøi

haïn ngaøy caøng taêng trong toång dö nôï cho thaáy ñöôïc söï oån ñònh trong dö nôï. Coù

ñöôïc keát quaû ñoù laø do nhöõng naêm gaàn ñaây NHÑN coù tham gia cho vay döï aùn,

hôïp voán, cho vay ñaàu tö mua nhaø ñaát vaø taøi trôï xaây döïng vaø moät phaàn cho vay

caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaàu tö maùy moùc thieát bò phuïc vuï saûn xuaát.

Baûng 2.3 phaûn aùnh nôï toàn ñoïng cuûa Ngaân haøng giaûm ñaùng keå, keát quaû coù

ñöôïc laø do Ban ñieàu haønh Ngaân haøng baét ñaàu thöïc hieän ñeà aùn taùi caáu truùc nôï laïi

vaøo naêm 2001. Noäi dung quan troïng cuûa ñeà aùn laø xöû lyù nôï toàn ñoïng vaø nôï goùp

khoù ñoøi baèng caùch vaän duïng toång hôïp nhieàu giaûi phaùp nhö duøng döï phoøng ruûi ro,

khai thaùc vaø baùn taøi saûn xieát nôï, tích cöïc thu nôï tröïc tieáp töø khaùch haøng, giaõn

nôï... Toång nôï xöû lyù ñöôïc ñeán 30/12/2005 ñaït 29.982 trieäu ñoàng, ñaït 100% toång

soá nôï toàn ñoïng theo ñeà aùn. Soá nôï toàn ñoïng coøn laïi laø 0 ñoàng.

2.2.2.2.1 Theo nôï quaù haïn:

Baûng 2.4 : Nôï quaù haïn giai ñoaïn 2001-2006

Naêm 2001 2002 2003 2004

Ñôn vò tính: trieäu ñoàng 30/9/06

Toång nôï quaù haïn

2005

39.776 26.749 15.850 1.712 17.807 41.830

0 26.260 21.095 10.659 0 0

Trong ñoù : - Nôï goùp khoù ñoøi - Nôï toàn ñoïng chôø xöû lyù ( hoaëc nôï nhoùm 5) - Nôï quaù haïn khaùc

400 13.157 5.619 5.191 1.002 792

Toång dö nôï

359 35 0 710 17.015 41.429

129.942 228.554 303.059 432.410 481.736 511.070

Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn.

Theo baûng 2.4, nôï quaùhaïn naêm 2001 laø 39.776 trieäu ñoàng chieám tyû leä

30,6% toång dö nôï, moät con soá ñaùng lo ngaïi, do vaäy Ban laõnh ñaïo ngaân haøng ñaõ

ñaåy maïnh cho vay naêm 2003 – 2004 ñeå taêng dö nôï vaø laøm nhoû soá töông ñoái cuûa

nôï quaù haïn. Keát quaû ñaõ keùo giaûm tyû leä nôï quaù haïn so vôùi toång dö nôï xuoáng, naêm

2003 ôû möùc 5,23% vaø 0,4% cuûa naêm 2004.

Tuy nhieân naêm 2005 nôï quaù haïn ñaït 17.807 trieäu ñoàng, tyû troïng 3,7%.

Ñaây laø nhöõng khoaûn nôï quaù haïn môùi phaùt sinh coù nguyeân nhaân do KH laøm aên

thua loã, kinh doanh khoù khaên … vaø ñaëc bieät do caùch phaân nhoùm nôï theo QÑ 493

(seõ ñöôïc phaân tích ôû phaàn sau), haàu heát nôï quaù haïn treân ñeàu coù taøi saûn ñaûm baûo.

Ñeán 30/09/2006 thì nôï quaù haïn taêng voït ñeán 8,18% vôùi soá tieàn 41.830

trieäu ñoàng, ñaùng chuù yù laø do aûnh höôûng töø QÑ493 neân Ban laõnh ñaïo Ngaân haøng

ñaõ khoâng xem xeùt gia haïn nôï cho KH, khi bò nôï quaù haïn NH laïi aùp duïng bieän

phaùp xöû lyù laøm KH theâm khoù khaên vaø nôï quaù haïn taêng cao. Thöïc teá ñeán

30/09/2006, chæ coù khoaûn nôï 400 trieäu ñoàng thuoäc nôï nhoùm 5, caùc khoaûn nôï döôùi

tieâu chuaån vaø nôï nghi ngôø laø 8.191 trieäu ñoàng. Coøn laïi 33.238 trieäu ñoàng thuoäc

nhoùm 2 laø nôï caàn chuù yù vôùi ña soá nôï coù ñuû khaû naêng thu hoài, chæ bò quaù haïn ngaén

ngaøy vaø KH ñeàu coù thieän chí traû nôï.

So vôùi nôï quùa haïn vaø nôï xaáu taïi caùc NHTMVN ôû baûng 2.5 sau thì con soá

nôï quaù haïn taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát ôû caùc naêm qua chöa phaûi laø cao.

Ñôn vò tính: tyû ñoàng

Baûng 2.5: Tyû leä nôï xaáu cuûa heä thoáng NHTMVN giai ñoaïn 1998 – 2004

Nhoùm ngaân haøng Naêm 1998 Naêm 1999

13,1 13,7 Naêm 2000 11,43 21,67 1,29 10,09 Naêm 2001 8,83 15,48 0,62 8,52 Naêm 2002 7,62 10,43 0,55 7,23 Naêm 2003 5,13 6,44 0,15 4,86 Naêm 2004 % Dö nôï 2,90 364.137 56.113 3,80 0,13 44.551 2,88 464.801

NHTMNN NHTMCP NHLD&NN Toaøn heä thoáng Nguoàn: NHNN Vieät Nam – theo taïp chí Ngaân haøng soá 07/2006 vaø 03/2005.

Baûng treân cho thaáy töø 1998 - 2004 tyû leä nôï xaáu trung bình cuûa heä thoáng

NHTMVN coù xu höôùng giaûm daàn nhöng vaãn cao hôn möùc nôï quaù haïn cuûa Ngaân

haøng Ñeä Nhaát cuøng thôøi kyø. Tuy nhieân nôï quaù haïn naêm 2005 - 2006 taêng cao ñaõ

phaûn aùnh chính saùch tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ coù nhieàu ñieåm baát hôïp

lyù caàn phaûi ñieàu chænh theâm nhö: hình thöùc, thôøi haïn cho vay, qui ñònh cô caáu laïi

thôøi haïn traû nôï… Laøm ñöôïc ñieàu ñoù thì nôï quaù haïn seõ phaûn aùnh ñuùng tính chaát ruûi

ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ôû 1 thôøi ñieåm hôn.

2.2.3 KEÁT QUAÛ KINH DOANH

Keát quaû kinh doanh haøng naêm cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñöôïc phaûn aùnh

treân Baûng baùo caùo keát quaû kinh doanh vaø ñöôïc kieåm toaùn. Trong ñoù toång thu

nhaäp vaø toång chi phí laø nhöõng con soá maø Ngaân haøng raát quan taâm, moät maët noù

phaûn aùnh caùc khoaûn thu – chi cuûa Ngaân haøng, maët khaùc noù giuùp cho caùc nhaø

quaûn trò Ngaân haøng nhìn laïi hoaït ñoäng kinh doanh haøng naêm ñaõ ñaït ñöôïc thoâng

qua lôïi nhuaän. Töø lôïi nhuaän coù theå ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng

ñaõ hieäu quaû hay chöa, coù caàn khaéc phuïc vaø ñeà ra caùc chieán löôïc kinh doanh môùi

hay khoâng. Haõy xem xeùt soá lieäu sau:

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.6: Thu nhaäp - Chi phí – lôïi nhuaän trong kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát 1997-2006

Chæ tieâu

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

30/9/06

thu

55.057

12.615

8.757

9.656

8.379

12.393

21.584

28.919

44.156

64.502

chi

36.862

23.733

19.495

21.562

13.193

12.319

21.584

28.919

44.156

43.518

18.195

-11.118 - 10.738 - 11.906 - 4.814

20.984

Toång nhaäp Toång phí Lôïi nhuaän tröôùc thueá

Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ kieåm toaùn.

* Veà toång thu nhaäp: naêm 1997 – 2001 thu nhaäp cuûa Ngaân haøng khaù thaáp,

giaûm lieân tuïc trong caùc naêm, töø naêm 2001 thì baét ñaàu coù möùc taêng veà thu nhaäp.

Rieâng caùc naêm 2002 – 2005 möùc taêng toång thu thu nhaäp khaù nhanh, bình quaân

treân 35% chöùng toû hieäu quaû kinh doanh cuûa Ngaân haøng ñaõ ñöôïc caûi thieän. Naêm

2005 ñaït 64.502 trieäu ñoàng, rieâng 9 thaùng naêm 2006 thu nhaäp ñaõ ñaït 55.057 trieäu

ñoàng baèng 85% so vôùi naêm 2005, döï kieán toång thu nhaäp caû naêm 2006 seõ khoaûng

73.000 trieäu ñoàng. Theo baùo caùo thì thu nhaäp töø laõi vay chieám töø 60 – 96% toång

thu nhaäp, chaúng haïn, naêm 2004 laø 42.268 trieäu ñoàng chieám 95%, naêm 2005 laø

60.172 trieäu ñoàng chieám 93%, rieâng 9 thaùng naêm 2006 thì tyû leä naøy laø 94,3%.

Möùc thu töø laõi vay cao haøm chöùa khoái löôïng ruûi ro khaù lôùn, vì khi hoaït ñoäng tín

duïng gaëp khoù khaên thì toång thu nhaäp coù khaû naêng giaûm suùt.

Ngoaøi thu laõi vay thì caùc khoaûn thu khaùc chieám tyû troïng khaù thaáp, nhaát laø

caùc khoaûn thu veà dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö: theû ATM, theû tín duïng, mua

baùn ngoaïi teä, chuyeån tieàn ñieän töû , dòch vuï ngaân haøng ñieän töû … Noù phaûn aùnh caùc

dòch vuï kinh doanh ngaân haøng chöa phaùt trieån. Trong xu höôùng hoäi nhaäp, ngaân

haøng neân taêng cöôøng môû roäng kinh doanh dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ñeå taêng

thu nhaäp vì caùc dòch vuï naøy ít ruûi ro, thu nhaäp oån ñònh vaø hieäu quaû cao.

* Veà toång chi phí: caùc naêm ñaàu duø thu nhaäp coøn thaáp nhöng toång chi phí

khaù cao, chaúng haïn 1997 – 1999 chi phí cao coù nguyeân nhaân laø do vieäc huy ñoäng

tieàn gôûi taêng cao trong khi söû duïng voán cho vay coøn thaáp daãn ñeán chi > thu.

Caùc naêm 2000 – 2001 Ngaân haøng ñaõ chuû ñoäng giaûm huy ñoäng, thöïc hieän

chính saùch “thaét löng buoäc buïng” caét giaûm mua saém, giaûm khoaûn chi khoâng caàn

thieát… neân toång chi phí giaûm theo vaø ñaït möùc thaáp nhaát. Tuy nhieân, caùc naêm

2002 – 2005 toång chi phí taêng khaù nhanh vaø gaàn nhö töông ñöông vôùi toång thu

nhaäp cuûa Ngaân haøng. Vaäy coù nguyeân nhaân naøo daãn ñeán tình traïng treân? Phaân

tích ta thaáy ngoaøi chi phí traû laõi tieàn gôûi, löông, khaáu hao, … coøn xuaát hieän moät

loaïi chi phí laø chi phí trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng. Khoaûn chi naøy chieám tyû

troïng raát ñaùng keå nhö naêm 2002 laø 40% toång chi phí, naêm 2003 chieám 30%, naêm

2004 chieám 32%, ñeán naêm 2005 thì giaûm xuoáng coøn 3,5%. Rieâng 9 thaùng naêm

2006, toång chi phí ñaõ trích laäp laø 635 trieäu ñoàng, con soá khaù thaáp so thôøi ñieåm

caùc naêm cuøng kyø. Khoaûn chi döï phoøng thaáp trong naêm 2006 cuõng taïo nhieàu

thuaän lôïi cho Ngaân haøng tieát giaûm chi phí kinh doanh, taêng lôïi nhuaän.

Taïi sao coù chi phí trích laäp döï phoøng ? Nguyeân nhaân xuaát phaùt töø tình hình

nôï quùa haïn vaø nôï toàn ñoïng cuûa caùc naêm tröôùc ñeå laïi khaù lôùn, khaû naêng thu hoài

thaáp, caùc bieän phaùp thu nôï thoâng thöôøng khoâng laømgiaûm nôï toàn ñoïng. Ñeå laøm

saïch tình hình taøi chính, Ban laõnh ñaïo Ngaân haøng ñaõ aùp duïng chính saùch trích laâp

döï phoøng RRTD ñeå xöû lyù caùc khoaûn nôï treân, khoaûn chi naøy haïch toaùn vaøo chi

phí kinh doanh, vaán ñeà naøy seõ ñöôïc phaân tích kyõ hôn trong caùc phaàn sau.

* Veà lôïi nhuaän tröôùc thueá: töø 1997 – 2004 keát quaû kinh doanh haøng naêm

cuûa Ngaân haøng ñeàu khoâng coù laõi, chæ rieâng naêm 2001, lôïi nhuaän ñaït 74 trieäu

ñoàng. Naêm 2005 lôïi nhuaän taêng ñoät bieán leân ñeán 20.984 trieäu ñoàng, rieâng 9

thaùng naêm 2006, lôïi nhuaän tröôùc thueá laø 18.195 trieäu ñoàng, ñaït 86,7% so vôùi

2005, döï kieán caû naêm lôïi nhuaän tröôùc thueá seõ laø 25 tyû ñoàng, ñaït 100% keá hoaïch.

Beân caïnh ñoù, caùc khoaûn loã luyõ keá cuûa caùc naêm tröôùc cuõng laø moät gaùnh

naëng cho tình hình taøi chính cuûa Ngaân haøng. Ñeán cuoái naêm 2000 khoaûn loã naøy laø

49.447 trieäu ñoàng, vaø toàn taïi cho caùc naêm taøi chính tieáp theo maø khoâng coù khoaûn

lôïi nhuaän naøo ñöôïc taïo ra ñeå caán tröø. Do vaäy, khi Ngaân haøng taêng voán ñieàu leä töø

70 tyû ñoàng leân 120 tyû ñoàng vaøo 2001, thì naêm taøi chính 2002 NHNN TPHCM ñaõ

quyeát ñònh tröø khoaûn loã 19.418 trieäu ñoàng vaøo voán ñieàu leä laøm voán chæ coøn

100.582 trieäu ñoàng. Naêm 2003, voán ñieàu leä tieáp tuïc bò tröø 2.420 trieäu ñoàng, soá loã

coøn laïi laø 27.609 trieäu ñoàng. Naêm 2005 lôïi nhuaän sau thueá cuûa Ngaân haøng

16.456 trieäu ñoàng ñöôïc buø tieáp vaøo loã luyõ keá, coøn laïi laø 11.153 trieäu ñoàng. Vaøo

thaùng 07/2006, Ngaân haøng ñaõ taêng voán ñieàu leä töø 98.162 leân 150.000 trieäu ñoàng

baèng phaùt haønh coå phaàn môùi vôùi giaù cheânh leäch, möùc cheânh leäch giaù baùn thu

ñöôïc laø 2.900 trieäu ñoàng ñöôïc buø vaøo loã luyõ keá, coøn laïi 8.181 trieäu ñoàng. Vôùi

möùc lôïi nhuaän 9 thaùng naêm 2006 laø 18.195, ñuû khaû naêng xoùa loã. Ñaây laø naêm ñaàu

tieân tình hình taøi chính cuûa ngaân haøng saïch seõ vaø coù lôïi nhuaän luyõ keá, noù laøm

taêng chaát löôïng taøi chính cho Ngaân haøng, taïo tieàn ñeà vaø ñieàu kieän ñeå Ngaân haøng

phaùt trieån trong caùc naêm tieáp theo.

2.3 THÖÏC TRAÏNG TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO TÍN

DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT :

2.3.1 MÖÙC ÑOÄ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT:

Tính ñeán 30/09/2006, toång dö nôï cuûa toaøn heä thoáng Ngaân haøng Ñeä Nhaát

laø 511 tyû ñoàng, trong ñoù gaàn nhö 100% nôï laø coù taøi saûn theá chaáp, caàm coá; khoâng

coù nôï tín chaáp, nôï coù taøi saûn theá chaáp hình thaønh trong quaù trình vay voán. Xeùt

treân goùc ñoä an toaøn veà taøi saûn ñaûm baûo thì möùc ñoä ruûi ro cuûa tín duïng laø töông

ñoái, vì 100% nôï ñeàu coù nguoàn thu thöù 2 töø taøi saûn ñaûm baûo. Tuy nhieân, ñoù laø

nhaän ñònh chuû quan, ñeå xem xeùt möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát,

chuùng ta khoâng neân nhìn rieâng khía caïnh taøi saûn ñaûm baûo maø caàn so saùnh theâm

caùc chæ tieâu ñaùnh giaù khaùc vôùi caùc Ngaân haøng TMCP tieâu bieåu vaø heä thoáng caùc

NHTM theo loaïi hình sôû höõu ñeå coù caùi nhìn toång quaùt hôn qua soá lieäu sau:

Ñôn vò tính : tyû ñoàng

Baûng 2.7: Tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc TCTD VN vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát

NHTMNN *

NHTMCP *

vaø

NHTMCP Ñeä Nhaát

NH TMCP AÙ Chaâu

2005

2004

NHNNg LD * 2004

2004 2005 2004 98

481

948

NH TMCP Ñoâng AÙ 2004 300

2005 500

20.438

30/9/05 21.833

6.054

30/9/05 8.160

8.271

30/9/05 8.478

521 599 15.419

24.272

6.444

8.515

556.478

586.948

101.472 135.247

79.379

95.433

405 507 13.040

19.984

4.679

6.513

425.816

497.707

86.502 115.078

64.155

77.727

431 481

6.698

9.381

4.562

5.960

364.137

404.852

56.113

74.061

44.155

55.698

282

391

140

100

3.111

6.727

1.267

1.589

843

1.066

36,7

19,4

töùc

Chæ tieâu Naêm Voán ñieàu leä Toång taøi saûn coù Voán huy ñoäng,vay Toång dö nôï LN tröôùc thueá Coå %

Nguoàn: Baùo caùo taøi chính cuûa NH Ñeä Nhaát, ACB(www.acb.com.vn), Ñoâng AÙ (www.eab.com.vn); * Theo taïp chí ngaân haøng, soá 05 – 03/2006

Baûng soá lieäu cho thaáy laø toång dö nôï, toång taøi saûn, voán huy ñoäng, lôïi nhuaän

cuûa NHÑN so vôùi caùc Ngaân haøng AÙ Chaâu vaø Ñoâng AÙ vaãn coøn thaáp. Neáu so saùnh

caùc chæ tieâu vôùi möùc trung bình cuûa töøng heä thoáng Ngaân haøng thì qui moâ kinh

doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát khaù nhoû.

Trong ñieàu kieän cho vay thaän troïng hieän nay, dö nôï taêng chaäm, caùc ngaân

haøng TMCP chuoäng huy ñoäng voán ñeå baùn buoân voán cho caùc Ngaân haøng khaùc,

cho vay ngaén haïn treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, ñaàu tö vaøo caùc loaïi giaáy tôø coù

giaù… Ñaàu tö vaøo caùc loaïi giaáy tôø coù giaù xeùt treân goùc ñoä quaûn trò taøi saûn NÔÏ, ñoù laø

khi caàn NHTM ñem giao dòch treân thò tröôøng môû NHNN ñeå ñaùp öùng thanh

khoaûn, caûi thieän tình traïng voán khaû duïng cuûa mình. Neáu xem xeùt caùc danh muïc

ñaàu tö trong taøi saûn COÙ thì soá lieäu naêm 2004 – 2005 cho thaáy thöïc traïng caùc

NHTM giaûm tyû troïng dö nôï cho vay vaø taêng tyû troïng ñaàu tö vaøo caùc keânh khaùc.

Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu, trong toång taøi saûn Coù naêm 2005 laø 24.272 tyû

ñoàng, thì dö nôï cho vay laø 9.381 tyû ñoàng chieám 38,6%; tyû leä naøy cuûa naêm 2004

laø 43,4%. Ñoái vôùi Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ, trong toång taøi saûn Coù naêm 2005 laø

8.515 tyû ñoàng, thì dö nôï cho vay laø 5.960 tyû ñoàng chieám 69,9%; tyû leä naøy cuûa

naêm 2004 laø 70,8%. Coøn Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát laïi coù toång dö nôï chieám

ñeán hôn 80% giaù trò toång taøi saûn naêm 2005 vaø naêm 2004 laø 82,7%; bình quaân dö

nôï/toång taøi saûn cuûa toaøn khoái ngaân haøng TMCP, TMNN, NHNNg-LD laø khoaûng

50% - 70% toång taøi saûn. Tyû troïng dö nôï cao cho thaáy NHÑN tieàm aån nhieàu ruûi

ro, khi hoaït ñoäng naøy gaëp khoù khaên seõ aûnh höôûng ñeán toång taøi saûn.

Veà lôïi nhuaän, NHÑN cuõng ñaït khaù thaáp so vôùi caùc Ngaân haøng khaùc, ñieån

hình nhö Ngaân haøng AÙ Chaâu laø ñôn vò coù coù böôùc nhaûy voït veà lôïi nhuaän. Trong

lôïi nhuaän, tyû troïng thu laõi vay cuûa NH AÙ Chaâu chieám 87,9% trong naêm 2005 coøn

NHÑN laø 93%. Trong xu höôùng hoäi nhaäp, chieán löôïc kinh doanh cuûa caùc Ngaân

haøng TMCP chuyeån höôùng töø thu veà tín duïng sang dòch vuï ngaân haøng. Thöïc

traïng kinh doanh cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát chöa thay ñoåi kòp cuõng haøm chöùa moät

möùc ñoä ruûi ro so vôùi caùc Ngaân haøng khaùc. Do phaûi khaéc phuïc loã, 2 naêm vöøa qua

Ngaân haøng Ñeä Nhaát chöa chia coå töùc, trong khi caùc ngaân haøng khaùc coù coå töùc

treân 15% lôïi nhuaän, laøm naûn loøng nhaø ñaàu tö goùp voán.

Trong khi caùc Ngaân haøng TMCP vaø heä thoáng Ngaân haøng TM ñang chaïy

ñua taêng voán ñieàu leä thì Ngaân haøng Ñeä Nhaát qua 2 naêm voán vaãn khoâng taêng,

maïng löôùi kinh doanh vaãn chæ taäp trung taïi TP.HCM, voán cho vay chuû yeáu laø voán

huy ñoäng vaø ñi vay, nhö vaäy moät khi nguoàn voán bò thieáu huït thì khaû naêng xaûy ra

ruûi ro cho hoaït ñoäng tín duïng laø khaù cao.

Soá lieäu phaân tích cho thaáy möùc ñoä vaø hoaït ñoäng kinh doanh tín duïng cuûa

Ngaân haøng Ñeä Nhaát haøm chöùa ruûi ro khaù lôùn. Vì vaäy, beân caïnh vieäc taêng cöôøng

kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng, Ban laõnh ñaïo cuõng raát quan taâm ñeán coâng

taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng.

2.3.2 COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG:

2.3.2.1 Trích laäp döï phoøng :

Nôï xaáu vaø xöû lyù nôï xaáu laø moät vaán ñeà raát khoù khaên ñoái vôùi caùc NHTM

noùi chung vaø Ngaân haøng Ñeä Nhaát noùi rieâng. Neáu khoâng coù giaûi phaùp trieät ñeå vaø

höõu hieäu ñeå giaûi quyeát nôï xaáu taïi caùc ngaân haøng thì raát khoù coù theå xaây döïng moät

heä thoáng ngaân haøng maïnh vaø hieän ñaïi trong xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá.

Nhaèm ñaåy nhanh coâng taùc xöû lyù nôï, haïn cheá quy traùch nhieäm quaù lôùn ñoái

ngöôøi xeùt duyeät cho vay, ngoaøi caùc bieän phaùp truyeàn thoáng nhö: thu nôï tröïc tieáp,

baùn taøi saûn, … thì bieän phaùp trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng raát ñöôïc ngaân haøng

coi troïng. Vieäc trích laäp naøy ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phiù kinh doanh nhö sau:

Nôï taøi khoaûn 882201.00.X: chi phí döï phoøng cuï theå nôï phaûi thu, khoù ñoøi

Coù taøi khoaûn 2191XX: döï phoøng cuï theå nôï caàn chuù yù, nghi ngôø, maát voán

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.8: Chi phí trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 1997-2006

36.862 2.839

1.770

1.677

1.459

3.505

2.758

1.708

4.826

1.472

2.249

9.821 14.349 21.267 31.190

20.585 16.207 17.588

8.236

9.661

24.689 -

4.527

Chæ tieâu 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 30/9/06

119 8.680 14.196

6.809

1.518

Toång chi phí 23.733 19.495 21.562 13.193 12.319 21.584 28.919 44.156 43.518 Trong ñoù: -Löông NV - Traû laõi TG - Chi noäp thueá TNDN - Chi döï phoøng RRTD

Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân NH Ñeä Nhaát ñaõ ñöôïc kieåm toaùn.

Baûng soá lieäu treân cho thaáy caùc naêm 1997-2002 keát quaû kinh doanh khoâng

coù laõi neân vieäc trích laäp döï phoøng khoâng thöïc hieän ñöôïc. Naêm 2002 nhôø caùc bieän

phaùp taêng voán ñieàu leä, naâng cao quaûn lyù, thay ñoåi chính saùch tín duïng, taêng

cöôøng ñaåy maïnh cho vay ñeå taêng thu, buø ñaép chi. Caên cöù vaøo QÑ488, naêm 2002

Ngaân haøng ñaõ tieán haønh trích laäp soá tieàn 6.809 trieäu ñoàng, chieám 28% toång chi

phí, naêm 2003 – 2004 trích laäp theâm soá tieàn 8.680 trieäu ñoàng vaø 14.196 trieäu

ñoàng. Sang naêm 2005, theo quyeát ñònh 493, ngaân haøng chi döï phoøng 1.518 trieäu

ñoàng, 9 thaùng naêm 2006 laø 119 trieäu ñoàng. Toång soá tieàn ñaõ trích laäp qua caùc naêm

laø 31.322 trieäu ñoàng.

Caên cöù trích laäp: Ngaân haøng thaønh laäp Hoäi ñoàng quaûn lyù taøi saûn coù goàm

caùc thaønh vieân: Toång Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng, Tröôûng Phoøng Thaåm ñònh vaø

ñaàu tö, Tröôûng Phoøng kieám soaùt noäi boä theo quyeát ñònh soá 076/QÑTGÑ. Qui

trình thöïc hieän: Hoäi ñoàng naøy seõ xem xeùt danh saùch nôï toàn ñoïng do caùc Chi

nhaùnh/Phoøng giao dòch trình leân haøng quyù keøm hoà sô chöùng minh KH maát khaû

naêng traû nôï, cheát hoaëc phaù saûn… treân cô sôû ñoù Hoäi ñoàng ra quyeát ñònh trích laäp

theo qui ñònh. Quùa trình trích laäp ñöôïc chia thaønh 2 giai ñoaïn:

* Giai ñoaïn 2002 – 2004: aùp duïng theo QÑ488, chi tieát nhö sau:

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.9: Tình hình trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2002-2004

Chæ tieâu

Coäng

Nhoùm 1 Tyû leä trích 0%

Nhoùm 2 Tyû leä trích 20%

Nhoùm 3 Tyû leä trích 50%

Nhoùm 4 Tyû leä trích 100%

Soá dö nôï ñaàu kyø

Naêm 90.166 39.776 129.942 0 359

Soá döï phoøng phaûi trích

Soá döï phoøng ñaõ trích

2002 0 39.776 39.847,8 0 79,8

Soá dö nôï ñaàu kyø

6.809 0 6.809 0 0

Naêm 201.805 79 26.670 228.554 0

Soá döï phoøng phaûi trích

Soá döï phoøng ñaõ trích

2003 0 38,5 26.670 26.708,5 0

Soá dö nôï ñaàu kyø

8.680 0 8.680 0 0

Naêm 287.209 15.850 303.059 0 0

Soá döï phoøng phaûi trích

Soá döï phoøng ñaõ trích

2004 15.850 0 15.850 0 0

Soá dö nôï cuoái kyø

14.196 0 14.196 0 0

430.698 710 1.002 430.698 0

Nguoàn: bieåu baùo caùo 1A QÑ488, trích laäp döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp .

* Löu yù: soá ñaàu naêm töùc laø soá cuûa cuoái naêm tröôùc chuyeån sang.

Vieäc trích laäp töø naêm 2002 laø chaäm so vôùi tình hình nôï quaù haïn taêng cao,

chæ rieâng naêm 2002 nôï ñaàu kyø nhoùm 4 laø 39.776 trieäu ñoàng nhöng möùc trích laäp

döï phoøng chæ ñaït 6.809 trieäu ñoàng khoaûng 18% nhu caàu, naêm 2003 nôï toàn ñoïng

laø 26.749 trieäu ñoàng, trích laäp ñaït 8.680 trieäu ñoàng khoaûng 32,4% nhu caàu, naêm

2004 nôï laø 15.850 trieäu ñoàng trích laäp 14.196 trieäu ñoàng ñaït gaàn 90%. Ta thaáy soá

tieàn phaûi trích laäp döï phoøng haøng naêm luoân cao hôn soá thöïc teá ñaõ trích, Ngaân

haøng öu tieân trích laäp tröôùc cho nhoùm nôï coù tyû leä ruûi ro cao nhaát vì khoâng theå

trích laäp ñuû soá tieàn vaøo chi phí cuøng moät luùc coù theå gaây loã.

Qua 3 naêm, toång soá tieàn ñaõ trích laäp döï phoøng laø 29.685 trieäu ñoàng, so vôùi

toång soá tieàn caàn phaûi trích laäp laø 82.405 trieäu ñoàng, chæ ñaùp öùng 36% nhu cầu laø

một con số khaù thấp. Tuy nhieân, duø trích laäp döï phoøng coøn thaáp nhöng nôï toàn

ñoïng phaûn aùnh ôû baûng treân cuõng coù xu höôùng giaûm qua caùc naêm, töùc ñaõ coù moät

soá bieän phaùp thu nôï khaùc ñöôïc ngaân haøng aùp duïng song song .

* Giai ñoaïn 2005 – 30/06/2006: aùp duïng theo QÑ493, chi tieát nhö sau:

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.10: Tình hình trích laäp döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2005-2006

Coäng

Chæ tieâu

Nhoùm 5 Tyû leä trích 100%

Nhoùm 1 Tyû leä trích 0% 430.698

Nhoùm 2 Tyû leä trích 5% 0

Nhoùm 3 Tyû leä trích 20% 0

Nhoùm 4 Tyû leä trích 50% 710

Naêm Dö nôï ñaàu kyø 1.002 432.410

trích theo QÑ488 Dö nôï cuoái kyø

0 0 355 1.002 2005 Soá döï phoøng phaûi 0 1.357

463.298 11.650 2.845 2.520 792 481.105

70 154 217 75 0 516

Soá döï phoøng phaûi trích theo QÑ493 Soá döï phoøng ñaõ trích (A)

nôï

ñeán

70 217 75 0 1.518 1.156 (1.002+154)

469.240 33.238 6.690 1.502 Naêm Dö 400 511.070

30/09/06 2006 Soá döï phoøng phaûi

85 104 271 175 0 635

toàn

15 (50) 54 100 0 119

trích Soá döï phoøng trích trong kyø (B) Soá döï phoøng cuoái kyø (A + B)

85 104 635 271 175 0

Nguoàn: bieåu baùo caùo 1A QÑ493, trích laäp döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp .

* Löu yù: Naêm 2005 aùp duïng QÑ488, vôùi khoaûn nôï toàn ñoïng 1.002 trieäu ñoàng

nhoùm 4 vaø 710 trieäu ñoàng nhoùm 3 taïi thôøi ñieåm 01/01/2005 thì Ngaân haøng ñaõ

trích laäp ñuû vaøo ngaøy 15/03/2005 soá tieàn 1.357 trieäu ñoàng. Ngaøy 30/03/2005,

Ngaân haøng ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù moùn nôï 1.002 trieäu ñoàng thuoäc nhoùm

4. Nhö vaäy soá tieàn döï phoøng coøn dö laø 355 trieäu ñoàng.

Sau khi aùp duïng QÑ493, caùc nhoùm nôï trong toång dö nôï coù nhieàu thay ñoåi,

phöông phaùp trích laäp ñöôïc aùp duïng theo caùch tính ñònh löôïng laø coâng thöùc R =

max {0, ( A-C)} x r ( xin xem laïi phaàn 1.3.1 ) vôùi tyû leä trích laäp cho 5 nhoùm nôï.

Ñeán cuoái naêm thì soá tieàn trích laäp ñöôïc tính toaùn laïi vôùi toång soá tieàn ñaõ trích laø

516 trieäu ñoàng + soá tieàn trích laäp tröôùc ñoù ñaõ xöû lyù trong Quyù 1/2005 laø 1.002

trieäu ñoàng thì toång soá tieàn ñaõ trích laäp naêm 2005 laø 1.518 trieäu ñoàng. Soá toàn ñaàu

kyø cuûa naêm 2006 laø 516 trieäu ñoàng.

Trong naêm 2006, Ngaân haøng tieáp tuïc thöïc hieän coâng taùc trích laäp soá tieàn

phaûi laø 635 trieäu ñoàng. Trong kyø Ngaân haøng chæ phaûi haïch toaùn ñöa vaøo chi phí

kinh doanh soá tieàn 119 trieäu ñoàng + soá toàn ñaàu kyø 516 trieäu ñoàng = soá trích trong

kyø 635 trieäu ñoàng baèng ñuùng soá phaûi trích.

Vaán ñeà ñaùng löu yù laø trong naêm 2005 vaø 9 thaùng naêm 2006, nôï quaù haïn

taêng cao ñoät ngoät ñaõ laøm Ban laõnh ñaïo quan taâm hôn ñeán coâng taùc trích laäp,

ñaùnh giaù ñuùng möùc ñoä suy giaûm cuûa töøng khoaûn nôï, phaân loaïi ñuùng nhoùm nôï,

ñaûm baûo trích ñuùng vaø ñuû ñeán thôøi ñieåm phaùt sinh. Sau töøng quyù neáu khoaûn trích

laäp döï phoøng quyù tröôùc coøn thieáu seõ ñöôïc trích boå sung trong quyù naøy. Do vaäy soá

tieàn trích laäp haøng quyù ñeàu thöïc hieän ñuû =100% soá phaûi trích trong kyø.

Theo qui ñònh taïi QÑ493, ngoaøi khoaûn döï phoøng cuï theå thì ngaân haøng coøn

phaûi trích laäp khoaûn döï phoøng chung baèng 0,75% toång giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï

töø nhoùm 1 ñeán nhoùm 4 qui ñònh taïi ñieàu 6 hoaëc 7 cuûa QÑ493 trong thôøi haïn 5

naêm keå töø ngaøy quyeát ñònh naøy coù hieäu löïc. Tuy nhieân, ôû naêm ñaàu tieân aùp duïng

QÑ493, Ngaân haøng chöa trieån khai thöïc hieän vieäc trích laäp döï phoøng chung theo

qui ñònh. Neáu laáy dö nôï cuoái naêm töø nhoùm 1 – 4 cuûa naêm 2005 laø 480.313 trieäu

ñoàng, thì soá tieàn döï phoøng chung Ngaân haøng phaûi thöïc hieän haïch toaùn vaø ñöa

vaøo chi phí kinh doanh laø 3.602 trieäu ñoàng, coøn 9 thaùng/2006 vôùi dö nôï 510.670

trieäu ñoàng thì döï phoøng chung phaûi trích laø 3.827 trieäu ñoàng.

Theo döï tính khoaûn tieàn naøy seõ ñöôïc Ngaân haøng trích laäp trong 3 naêm taøi

chính 2007-2009, ñöôïc phaân boå cho töøng naêm tuøy vaøo ñieàu kieän thu nhaäp cuûa

naêm ñoù, keá hoaïch phaân boå naøy ñaõ ñöôïc thoâng qua Ñaïi hoäi coå ñoâng naêm 2006 vaø

ñöôïc chuaån y. Do ñoù khoaûn döï phoøng chung seõ ñöôïc trích laäp ñuû theo qui ñònh

trong thôøi haïn 5 naêm nhö QÑ493 ñaõ ñeà ra.

2.3.2.2 Söû duïng döï phoøng:

Vôùi toång soá tieàn ñaõ trích laäp töø naêm 2002 – 2005 vaø 9 thaùng naêm 2006 laø

31.349 trieäu ñoàng. Vôùi quyeát taâm xöû lyù döùt ñieåm nôï toàn ñoïng vaø nôï khoù ñoøi, Ban

laõnh ñaïo ngaân haøng ñaõ ñeà xuaát söû duïng toaøn boä khoaûn trích laäp trong naêm taøi

chính ñoù ñeå xöû lyù caùc moùn nôï toàn ñoïng trong naêm ñoù, tröôøng hôïp nôï toàn ñoïng >

döï phoøng söû duïng thì caùc khoaûn nôï chöa ñöôïc xöû lyù seõ chuyeån sang naêm taøi

chính keá tieáp. Qua 4 naêm thöïc hieän, toång soá nôï toàn ñoïng cô baûn ñaõ xöû lyù heát , ñoù

laø moät thaønh coâng ngoaøi döï kieán. Noù tieáp tuïc khaúng ñònh bieän phaùp trích laäp vaø

söû duïng döï phoøng laø giaûi phaùp tích cöïc vaø coù hieäu quaû nhanh nhaát so vôùi caùc

bieän phaùp ñöôïc aùp duïng cuøng thôøi kyø ñeå xöû lyù nôï.

Ñeå coù cô sôû aùp duïng chính saùch söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD, ngaøy

20/10/2002 Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 082/QÑHÑQT

V/v thaønh laäp hoäi ñoàng xöû lyù RRTD vôùi 6 thaønh vieân goàm: Chuû tòch Hoäi ñoàng

quaûn trò, Toång Giaùm ñoác, Keá toaùn tröôûng, Tröôûng Phoøng Thaåm ñònh vaø Ñaàu tö,

Tröôûng phoøng Kieåm soaùt noäi boä vaø 1 Giaùm ñoác hoaëc Tröôûng Phoøng giao dòch ñaïi

dieän cho caùc ñôn vò thaønh vieân .

Hoäi ñoàng laäp ra ñeå xem xeùt caùc hoà sô nôï toàn ñoïng vaø nôï traû goùp khoù ñoøi

veà: tình traïng phaùp lyù, cheát – maát tích hay phaù saûn, khaû naêng traû nôï, thôøi gian

quaù haïn nôï, tieán trình xöû lyù nôï ñeán ñaâu… Cô sôû ñeå xem xeùt laø danh saùch KH do

caùc Chi nhaùnh/Phoøng giao dòch laäp vaø höôùng ñeà xuaát xöû lyù cuûa ñôn vò. Qui trình

thöïc hieän: Hoäi ñoàng toå chöùc cuoäc hoïp, töøng thaønh vieân trong Hoäi ñoàng coù yù kieán

ñoùng goùp, nhaän xeùt tình traïng moùn nôï, ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù. Neáu 1 moùn nôï

khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp khaùc vaø coù treân 50% thaønh

vieân Hoäi ñoàng thoáng nhaát xöû lyù baèng caùch söû duïng döï phoøng RRTD, thì môùi

duøng soá tieàn ñaõ trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù moùn nôï ñoù vaø ngöôïc laïi. Sau khi xöû

lyù, Hoäi ñoàng laäp danh saùch caùc KH ñaõ ñöôïc xöû lyù, nôï ñaõ xoùa ñoàng thôøi laäp bieân

baûn coù ñuû chöõ kyù ñoàng yù cuûa caùc thaønh vieân. Khi coù danh saùch KH ñaõ ñöôïc xöû

lyù, Ngaân haøng haïch toaùn xoaù nôï treân noäi baûng baèng buùt toaùn:

- Taïi Chi nhaùnh/Phoøng giao dòch:

+ Nôï taøi khoaûn: 519200.00.0 taøi khoaûn trung gian thanh toaùn cuûa Hoäi sôû.

+ Coù : taøi khoaûn nôï cuûa töøng KH ( soá tieàn nôï goác )

- Taïi Hoäi sôû

+ Coù : TK 519200.00.X ( vôùi X laø kyù hieäu ñôn vò Chi nhaùnh hoaëc Phoøng

giao dòch) – toång soá tieàn ñaõ xöû lyù cuûa töøng ñôn vò trong kyø.

+ Nôï: Taøi khoaûn 219100.00.0 Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi

Sau khi haïch toaùn xoaù nôï treân noäi baûng, caùc chi nhaùnh vaø phoøng giao dòch

haïch toaùn caùc khoaûn nôï ñaõ xöû lyù vaøo taøi khoaûn nôï toån thaát chôø xöû lyù treân ngoaïi

baûng vaøo taøi khoaûn 971000.00.X. Nôï toån thaát treân ngoaïi baûng ñöôïc theo doõi lieân

tuïc trong 5 naêm keå töø ngaøy chuyeån sang, sau 5 naêm neáu khoaûn nôï treân vaãn

khoâng thu ñöôïc thì Ngaân haøng laäp Hoäi ñoàng xöû lyù xuaát toaùn xoùa caùc khoaûn nôï ñoù

treân ngoaïi baûng. Ñeán ñaây, coi nhö moùn nôï ñoù ngaân haøng khoâng coøn phaûi löu taâm

nöõa vaø quaù trình xöû lyù nôï baèng bieän phaùp söû duïng döï phoøng keát thuùc .

Tröôøng hôïp khoaûn nôï ñaõ haïch toaùn treân ngoaïi baûng, maø trong kyø thu ñöôïc

nôï thì ñôn vò haïch toaùn giaûm treân ngoaïi baûng, ñoàng thôøi haïch toaùn khoaûn thu vaøo

thu nhaäp baát thöôøng cuûa ngaân haøng, theo buùt toaùn:

+ Haïch toaùn xuaát ngoaïi baûng: Coù TK 917000 nôï toån thaát chôø xöû lyù

+ Nôï taøi khoaûn: 101100.00.0 tieàn maët taïi ñôn vò

+ Coù taøi khoaûn: 790000.00.0 thu nhaäp baát thöôøng

Quaù trình xöû lyù nôï toàn ñoïng baèng söû duïng döï phoøng ruûi ro tín duïng taïi

Ngaân haøng ñöôïc chia laøm 2 giai ñoaïn:

* Giai ñoaïn 2002 – 2004: aùp duïng theo QÑ488, chi tieát nhö sau:

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.11: Tình hình söû duïng döï phoøng NHÑN giai ñoaïn 2002-2004

2002 2003 2004

Soá tieàn

Soá KH

Chæ tieâu

Soá tieàn 8.680

Soá tieàn 14.196 1.694 KH nôï goùp vaø 33 hoà sô vay KD

6.809 3.596 KH nôï goùp vaø 67 hoà sô vay KD 6.809 626 KH nôï goùp vaø 25 hoà sô vay KD

14.196 1.617 KH nôï goùp vaø 27 hoà sô vay KD 1.507 1 hoà sô baûo

Soá KH 2.880 KH nôï goùp vaø 40 hoà sô vay KD 8.680 1.123 KH nôï goùp vaø 6 hoà sô vay KD 429 3 coâng

laõnh giaûi theå

ty bò phaù saûn, 3 HS phaù saûn

kinh doanh

2.608 24 hoà sô vay 0

4.189 27 KH nôï quaù haïn treân 5 naêm, cheát, maát tích

864 X

10.007 753 KKÑM 2.694 419 KKÑM 207 X 8.251 657 KKÑM 466 X

0 0 0

51 KKÑM 39 X

28 KKÑM 35 X

35 KKÑM 42 X

tieàn döï 1. Soá phoøng tröôùc khi xöû lyù ruûi ro 2. Söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro trong kyø 2.1 KH vay voán, ngöôøi baûo laõnh laø caùc toå chöùc bò phaù saûn, giaûi theå 2.2 Nhöõng khoaûn cho vay coù taøi saûn ñaõ qua haïn treân 721 ngaøy 2.3 Nhöõng khoaûn cho vay khoâng coù taøi saûn ñaûm baûo quaù haïn treân 361 ngaøy tieàn döï 3. Soá phoøng coøn laïi sau khi xöû lyù ruûi ro 4. Soá tieàn thu hoài ñöôïc ñaõ hoaøn nhaäp vaøo doanh thu trong kyø

499 2 HS vay KD 109 1 HS vay KD 237 1 HS vay KD

Nguoàn: bieåu baùo caùo 2A QÑ488, söû duïng döï phoøng haøng naêm NHÑN - Phoøng keá toaùn laäp .

Naêm 2002, nôï toàn ñoïng ñaàu kyø laø 39.776 trieäu ñoàng vôùi 3.596 KH nôï vay

traû goùp goàm kim khí ñieän maùy (KKÑM) vaø xe goùp (X) + 67 hoà sô vay kinh

doanh. Ñaõ söû duïng döï phoøng RRTD tieán haønh xöû lyù heát 6.809 trieäu ñoàng nôï toàn

ñoïng. Veà nôï kinh doanh, soá löôïng 25 hoà sô, trong ñoù goàm 1 hoà sô baûo laõnh cho

Cty Thieân Kieàu nhaäp xe maùy phaûi thanh toaùn baét buoäc cho phía nöôùc ngoaøi, 24

hoà sô coù soà tieàn vay töø 100 – 300 trieäu ñoàng maát khaû naêng traû nôï, ñaëc bieät coù 1

hoà sô do KH löøa ñaûo baèng caùch laøm giaû giaáy tôø nhaø theá chaáp cho Ngaân haøng. Veà

nôï goùp, xöû lyù ñöôïc 626 KH goàm 419 hoàsô KKÑM vaø 207 hoà sô xe traû goùp. Caùc

KH traû goùp ña soá ñeàu thuoäc daïng maát tích, boû troán khoûi ñòa phöông, khoâng coù

khaû naêng traû nôï, bò baét hoaëc ñang ôû tuø … danh saùch KH daïng naøy ñöôïc laäp töø chi

nhaùnh /Phoøng giao dòch coù hoà sô xaùc nhaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Trong

naêm nôï toàn ñoïng coù giaûm theâm 6.218 trieäu ñoàng laø do Ngaân haøng tích cöïc duøng

bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp vaø/hoaëc baùn taøi saûn ñaûm baûo, soá löôïng goàm 90 hoà sô

nôï goùp vaø 1 hoà sô vay kinh doanh.

Naêm 2003, nôï toàn ñoïng ñaàu kyø laø 26.749 trieäu ñoàng vôùi 2.880 KH nôï vay

traû goùp; 40 hoà sô vay kinh doanh. Baèng söû duïng döï phoøng soá tieàn 8.680 trieäu

ñoàng, ngaân haøng tieán haønh xöû lyù heát 8.680 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng. Veà nôï kinh

doanh vôùi 6 hoà sô vay coù soá tieàn nhoû töø 50 -150 trieäu ñoàng. Veà nôï goùp xöû lyù heát

1.123 KH vôùi 657 KH nôï KKÑM vaø 466 KH mua xe traû goùp. Naêm 2003, ngaân

haøng xöû lyù nôï toàn ñoïng kinh doanh ít hôn naêm 2002 vì ña soá caùc khoaûn nôï coøn

laïi ñeàu coù taøi saûn ñaûm baûo vaø ñöôïc ñaùnh giaù coù khaû naêng thu ñöôïc baèng caùch

baùn taøi saûn ñaûm baûo, neân Ngaân haøng öu tieân duøng heát soá tieàn döï phoøng taäp trung

xöû lyù cho nôï goùp, soá KH nôï goùp xöû lyù taêng töø 626 KH naêm 2002 leân 1.123 KH

naêm 2003. Beân caïnh ñoù, trong naêm, ngaân haøng cuõng thu ñöôïc nôï toàn ñoïng baèng

bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp vaø baùn taøi saûn ñaûm baûo ñöôïc 2.219 trieäu ñoàng (goàm

63 KH nôï goùp vaø 1 hoà sô vay kinh doanh ).

Naêm 2004, vôùi soá tieàn döï phoøng 14.196 trieäu ñoàng, ngaân haøng ñaõ xöû lyù

14.196 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng vôùi 1.617 KH nôï goùp vaø 27 hoà sô vay KD. Trong

kyø, ngaân haøng ñaåy maïnh caû xöû lyù nôï kinh doanh vaø nôï goùp so vôùi naêm 2003 vì

caùc khoaûn nôï naøy ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù khoâng coøn nhieàu khaû naêng thu hoài. Beân caïnh

ñoù, bieän phaùp thu nôï tröïc tieáp khaùc cuõng ñöôïc aùp duïng vôùi soá tieàn thu nôï laø 237

trieäu ñoàng ( goàm 77 KH nôï goùp + 1 Kh vay KD ). Keát quaû cuoái naêm 2004, soá nôï

toàn ñoïng coøn laïi laø 1.002 trieäu ñoàng ( goàm 5 hoà sô vay kinh doanh – nôï vay goùp

ñaõ xöû lyù heát ) tieáp tuïc ñöôïc chuyeån sang naêm 2005 ñeå xöû lyù tieáp.

Naêm 2005, baèng nguoàn döï phoøng taïi thôøi ñieåm 31/03/2005 laø 1.357 trieäu

ñoàng, ngaân haøng ñaõ xöû lyù döùt ñieåm nôï toàn ñoïng 1.002 trieäu ñoàng coøn laïi. Nhöng

löu yù raèng soá nôï toàn ñoïng naøy ñöôïc xöû lyù theo QÑ488, neân keát quaû xöû lyù khaù

nhanh vaø goïn. Toång dö nôï thôøi ñieåm thaùng 04/2005 khoâng coøn khoaûn nôï toàn

ñoïng naøo caû bao goàm caû nôï kinh doanh vaø nôï cho vay traû goùp.

* Giai ñoaïn 04/2005 – 30/09/2006: aùp duïng theo QÑ493, chi tieát nhö sau:

Ñeán heát 03/2005, khi caùc khoaûn nôï toàn ñoïng treân ñöôïc xöû lyù döùt ñieåm thì

theo tieâu chí phaân loaïi nôï môùi cuûa QÑ493, caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc ngaân haøng

ñaùnh giaù laïi ñaõ coù tính suy giaûm vaø phaùt sinh nôï xaáu soá tieàn 6.157 trieäu ñoàng,

trong ñoù nôï coù khaû naêng maát voán ôû nhoùm 5 soá tieàn 792 trieäu ñoàng. Soá nôï nhoùm 5

naøy ngaân haøng khoâng tieán haønh xöû lyù baèng döï phoøng neân cuoái kyø khoaûn döï

phoøng chöa söû duïng coøn laïi laø 516 trieäu ñoàng.

9 thaùng naêm 2006, nôï xaáu laø 8.591 trieäu ñoàng, trong ñoù nôï nhoùm 5 phaùt

sinh soá tieàn 400 trieäu ñoàng nhöng Ngaân haøng chöa söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù.

Nhö vaäy caû 2 naêm 2005 vaø 2006 khoâng coù moùn nôï naøo ñöôïc xöû lyù baèng döï

phoøng RRTD theo QÑ493 caû.

Lyù giaûi vaán ñeà taïi sao khoâng coù khoaûn döï phoøng naøo ñöôïc xöû lyù, ngaân

haøng cho raèng vieäc aùp duïng xöû lyù nôï nhoùm 5 theo trình töï qui ñònh khoù thöïc hieän,

do vaäy vieäc söû duïng bieän phaùp naøy khoâng ñöôïc öa chuoäng vaø hieäu quaû mang laïi

cuõng chöa cao. Ngoaøi ra, thöïc teá deã thaáy laø vôùi soá trích laäp döï phoøng 635 trieäu

ñeán 09/2006 thì soá tieàn naøy khoâng ñuû ñeå xöû lyù moät moùn nôï trung bình khoaûng 1

tyû ñoàng (chaúng haïn ), nhö vaäy vieäc xöû lyù cuõng phaûi nhôø vaøo bieän phaùp phaùt maõi

taøi saûn. Cuoái cuøng thì bieän phaùp xöû lyù nôï truyeàn thoáng laïi phaûi ñem ra söû duïng

neân khoâng coù moùn nôï naøo ñöôïc xöû laø ñieàu deã hieåu.

Trong naêm 2005 vaø ñeán 09/2006, Ngaân cuõng thu ñöôïc 601 vaø 377 trieäu

ñoàng caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng döï phoøng coøn treo treân ngoaïi baûng, ñaõ

hoaøn nhaäp vaøo lôïi nhuaän baát thöôøng soá tieàn treân.

2.3.3 MÖÙC ÑOÄ RRTD VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG ÑEÅ XÖÛ LYÙ RRTD TAÏI

NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT SO VÔÙI HEÄ THOÁNG NHTM TPHCM:

Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, chuùng ta seõ xem xeùt

vaø so saùnh tyû leä nhoùm nôï theo QÑ493 vaø tình hình söû duïng döï phoøng cuûa Ngaân

haøng Ñeä Nhaát vôùi heä thoáng NHTM treân ñòa baøn TPHCM, treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù

möùc ñoä ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát.

Ñôn vò tính : tyû ñoàng

Baûng 2.12: Chaát löôïng tín duïng taïi NHÑN vaø NHTM TPHCM

Chæ tieâu Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát Heä thoáng NHTM taïi TPHCM

06/2006 Tyû leä

09/2006 Tyû leä

2005 Tyû leä 2005 Tyû leä

Nôï nhoùm 1 463,3 96,32 469,2 91,82 161.763 92,04 180.993 92,31

Nôï nhoùm 2 11,6 2,41 33,2 9.543 5,43 10.234 5,22 6,50

Nôï nhoùm 3 2,8 0,58 6,7 1.511 0,86 1.745 0,89 1,31

Nôï nhoùm 4 2,5 0,52 1,5 791 0,45 725 0,37 0,29

Nôï nhoùm 5 0,8 0,17 0,4 2.146 1,22 2.374 1,21 0,08

Toång coäng 481 100% 511 100% 175.754 100% 196.071 100%

Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng tín duïng Ngaân haøng Ñeä Nhaát vaø baùo caùo sô keát 6 thaùng naêm 2006 cuûa NHNN TPHCM.

Vôùi tyû leä nôï quaù haïn naêm 2005 laø 3,7% vaø taêng leân 8,18% ñeán thaùng

09/2006 thì quaû laø ñaùng ngaïi cho möùc ñoä RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát, ñieàu

naøy cho thaáy möùc ñoä ruûi ro ñaõ taêng leân ñaùng keå nhö ñaõ phaân tích ôû treân. Nhöng

neáu phaân tích nhoùm nôï xaáu ( nhoùm 3 -5 ) thì ta thaáy tyû leä naøy chæ laø 1,27% cho

naêm 2005 vaø 1,68% ñeán thaùng 09/2006, laø ngaân haøng coù möùc ñoä an toaøn cao so

vôùi heä thoáng NHTM taïi TPHCM coù tyû leä nôï xaáu trung bình laø 2,53% naêm 2005

vaø 2,47% cho 6 thaùng naêm 2006. Moät ñieåm ñaùng löu yù laø maëc duø nôï quaù haïn cao

nhöng ôû Ngaân haøng Ñeä Nhaát nôï nhoùm 2 khaù cao laø do kyõ thuaät phaân loaïi nôï,

nhoùm naøy ña soá laø nôï coù khaû naêng thu hoài vaø taøi saûn ñaûm baûo nôï vay, vì vaäy vaán

ñeà giaûm nôï nhoùm 2 chæ laø thôøi gian thöïc hieän chöù khoâng coù trôû ngaïi naøo caàn phaûi

xöû lyù nôï baèng döï phoøng. Hôn nöõa, trong caáu truùc nôï theo töøng nhoùm thì caùc tyû leä

nhoùm nôï ôû Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñeàu thaáp hôn möùc trung bình cuûa caùc NHTM

treân ñòa baøn TPHCM, keå caû nhoùm 2 cuõng thaáp hôn vaø ñaëc bieät laø nhoùm 5 thì con

soá naøy thaáp caû soá töông ñoái laãn soá tuyeät ñoái ( 0,8%<1,22% vaø 0,4%<1,21% ).

Thöïc traïng treân phaûn aùnh duø ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát coù taêng leân

so cuøng kyø, nhöng neáu so saùnh vôùi möùc trung bình cuûa TPHCM thì hoaït ñoäng tín

duïng cuûa Ngaân haøng vaãn coøn naèm döôùi möùc an toaøn, ñaây laø ñieåm phaûn aùnh chaát

löôïng tín duïng cuûa ngaân haøng ñaõ ñöôïc caûi thieän vaø ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ hôn

caùc thôøi kyø 1997 – 2000.

Caùc naêm 2004 vaø 2005 ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ chi döï phoøng vaø söû duïng soá

tieàn ñeå xöû lyù heát nôï 14.196 trieäu ñoàng vaø 1.002 trieäu ñoàng toàn ñoïng. Vieäc laøm

treân lieäu coù aûnh höôûng gì ñeán möùc ñoä ruûi ro tín duïng, phaûn aùnh ñöôïc vaán ñeà gì

trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng hay khoâng? So vôùi ngaân haøng baïn vaø heä

thoáng NHTM taïi TPHCM thì möùc ñoä RRTD vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù nôï taïi

Ngaân haøng Ñeä Nhaát coù cho thaáy möùc ñoä an toaøn cao khoâng? Ñeå coù cô sôû so

saùnh, chuùng ta thöû phaân tích tình hình chi vaø söû duïng döï phoøng cuûa Ngaân haøng

Ñeä Nhaát vôùi caùc ngaân haøng ñeå coù caùi nhìn toång quaùt hôn:

Ñôn vò tính : tyû ñoàng

Baûng 2.13: Tình hình söû duïng döï phoøng NHÑN vaø NHTM TPHCM

Chæ tieâu

NHTMCP

Heä thoáng NHTMCP

Saøi Goøn

Ñeä Nhaát

AÙ Chaâu

taïi TPHCM *

2004 2005 09/06 2004

2005

2004

2005

2004

2005

06//06

Naêm I. NOÄI BAÛNG 1. Toång dö nôï

481

511 6.698

9.381

1.812

3.356

0 0,51

431 0

40.927 58.577 71.556 495

290

398

14,19

1,51 0.12

16,0

12,2

26,6

18,0

153

195

14,19

1,00

14,3

17,4

17,7

13,3

2. Soá döï phoøng toàn cuûa kyø tröôùc 3. Chi döï phoøng trong kyø 4. Ñaõ söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD 5. Soá döï phoøng coøn laïi

26,0

20,8

8,9

13,6

0 0,23

0,51 0,63 0,6 0,37

398 7

495 5

542 5

29,5

29,9 29,5

299

392

416

II.NGOAÏI BAÛNG 1. Soá tieàn thu hoài ñöôïc cuûa caùc khoaûn nôï ñaõ xöû lyù RRTD trong kyø 2. Toång soá tieàn ñaõ xöû lyù RRTD nhöng chöa thu hoài ñöôïc.

Nguoàn: Baùo caùo taøi chính cuûa NH Ñeä Nhaát, ACB(www.acb.com.vn), Saøi Goøn (www.scb.com.vn); * Nguoàn: NHNN TPHCM ( baùo caùo toång hôïp bieåu 2B QÑ493, 6 thaùng ñaàu naêm 2006-Phoøng toång hôïp vaø quaûn lyù caùc TCTD)

Soá lieäu treân khaúng ñònh laø möùc ñoä RRTD taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát coøn cao,

tính ñeán heát naêm 2004 trong khi caùc Ngaân haøng khaùc nhö AÙ Chaâu hay Saøi Goøn

khoaûn döï phoøng coøn laïi laø 26.027 trieäu ñoàng vaø 8.922 trieäu ñoàng thì khoaûn döï

phoøng trong naêm Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ söû duïng heát. Sang naêm 2005, tình hình

coù khaù hôn moät chuùt khi döï phoøng coøn laïi ñaït 516 trieäu ñoàng, trong khi Ngaân

haøng AÙ Chaâu döï phoøng coù xu höôùng giaûm ñi ( ñaït 20.825 trieäu ñoàng ) cho thaáy

möùc ñoä nôï xaáu coù phaàn giaûm, coøn Ngaân haøng Saøi Goøn thì döï phoøng coøn laïi taêng

leân (13.665 trieäu ñoàng ) chöùng toû nôï xaáu coù phaàn taêng. ÔÛ caû 2 naêm soá döï phoøng

ñaõ söû duïng cuûa Ngaân haøng AÙ Chaâu vaø Saøi Goøn vaãn khaù lôùn, bình quaân töø 13 -17

tyû ñoàng/naêm, trong khi tyû leä naøy ôû Ngaân haøng Ñeä Nhaát chæ laø 14 tyû naêm 2004 vaø

giaûm xuoáng coøn 1 tyû naêm 2005. Maëc duø soá tieàn döï phoøng ñöa vaøo xöû lyù RRTD

khaù nhieàu, nhöng phaûi nhìn nhaän raèng caùc khoaûn trích laäp döï phoøng ñaõ ñöôïc caùc

Ngaân haøng chuù yù vaø ñöôïc trích laäp theâm trong kyø soá tieàn khaù lôùn, ñuû ñaûm baûo

cho coâng taùc xöû lyù RRTD, do caùc Ngaân haøng naøy ñaõ hoaït ñoäng coù laõi lôùn töø

nhieàu naêm. Trong khi, Ngaân haøng Ñeä Nhaát lieân tuïc kinh doanh chöa coù laõi trong

caùc naêm tröôùc laïi bò trích laäp döï phoøng RRTD khaù nhieàu laø moät tín hieäu khoâng

vui cho caùc coå ñoâng. Naêm 2005, sau khi ñaõ xöû lyù heát khoaûn nôï toàn ñoïng cuoái

cuøng, Ban laõnh ñaïo ngaân haøng ñaõ quyeát ñònh giöõ laïi lôïi nhuaän ñeå laøm vieäc khaùc

neân khoaûn trích laäp chæ ñaït soá tieàn 1.518 trieäu ñoàng.

Veà nôï toàn ñoïng treân ngoaïi baûng, soá nôï naøy cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát

chieám khaù lôùn so vôùi möùc trung bình cuûa toaøn heä thoáng NHTM TPHCM, caàn

phaûi coù bieän phaùp xoaù nôï ngay khi thôøi haïn qui ñònh 5 naêm ñaõ heát.

Nhö vaäy, ñaùnh giaù chung tình hình RRTD taïi caùc Ngaân haøng TMCP vaø

NHTM TPHCM, ña soá ñeàu coù nhöõng coù nhöõng giaûi phaùp haïn cheá vaø khaéc phuïc

daàn nôï xaáu, caùc ngaân haøng ñeàu quan taâm ñeán coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï

phoøng ñeå xöû lyù RRTD. Möùc ñoä ruûi ro tín duïng ngaøy caøng giaûm, xu höôùng taêng

daàn chaát löôïng tín duïng vaø chuyeån höôùng hoaït ñoäng cho vay sang baùn buoân phuø

hôïp quaù trình hoäi nhaäp kinh teá. Trong boái caûnh ñoù Ngaân haøng Ñeä Nhaát caàn quan

taâm hôn ñeán vaán ñeà naøy ñeå giaûm möùc ñoä RRTD taïi ngaân haøng .

2.4 TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÁN HIEÄU QUAÛ

KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG TMCP ÑEÄ NHAÁT:

2.4.1 TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN CÔ CAÁU NÔÏ VAØ PHAÂN LOAÏI NÔÏ:

Theo caùc chæ tieâu ñaùnh giaù vaø xeáp loaïi nhoùm nôï qui ñònh taïi QÑ488 thì:

- Caùc khoaûn nôï ñaõ ñöôïc ngaân haøng xem xeùt cho cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï

hoaëc gia haïn nôï thì thuoäc nhoùm 1 laø nhoùm coù tyû leä trích laäp baèng 0.

- Caùc khoaûn nôï quaù haïn coù taøi saûn ñöôïc phaân thaønh caùc moác thôøi gian 0-

180, 180-360 vaø treân 360 vaøo caùc nhoùm nôï töông öùng 2, 3, 4.

Coøn taïi QÑ493 thì:

- Caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï, duø coøn trong haïn vaãn thuoäc

nhoùm 2 coù tyû leä trích laäp laø 5%.

- Moác thôøi gian nôï quaù haïn coù taøi saûn ruùt ngaén coøn 0-90, 90-180, 180-360

vaø treân 360 ñöôïc phaân vaøo caùc nhoùm nôï töông öùng 2, 3, 4, 5.

- Khoaûn 3 vaø 4 ñieàu 6 QÑ493 coøn cho pheùp toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp

phaân loaïi nôï ñoù vaøo nhoùm nôï coù möùc ruûi ro cao hôn neáu toå chöùc tín duïng ñaùnh

giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa KH bò suy giaûm töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro.

Caùc qui ñònh phaân loaïi nôï theo QÑ493 khaù thoaùng vôùi moác phaân ñònh thôøi

gian ngaén veà nôï quaù haïn ñöôïc xem laø phuø hôïp tieâu chuaån quoác teá. Tuy nhieân,

vieäc ra ñôøi ngay thôøi ñieåm coøn toàn taïi khaù nhieàu moùn nôï ñöôïc gia haïn nôï vaø nôï

quaù haïn treân 90 ngaøy ñaõ aûnh höôûng ñeán cô caáu nôï vaø phaân loaïi nôï cuûa Ngaân

haøng. Ñeå so saùnh, ta xem xeùt dö nôï thôøi ñieåm 31/03/2005 vaø 31/12/2005, cuï theå:

Ñôn vò tính : trieäu ñoàng

Baûng 2.14: Phaân loaïi nhoùm nôï taïi NHÑN giai ñoaïn 2002-2004

Chæ tieâu

31/12/2005 Theo QÑ493

31/03/2005 Theo QÑ488 437.135 Tyû leä % 98,06 Tyû leä % 96,32 463.298 Nôï nhoùm 1

2,41 11.650 1,78 7.938 Nôï nhoùm 2

0,58 2.845 0,16 710 Nôï nhoùm 3

0,52 2.520 0 0 Nôï nhoùm 4

0,17 792 - Nôï nhoùm 5

Toång coäng 445.783 100% 481.105 100%

Nguoàn: Baùo caùo hoaït ñoäng tín duïng Ngaân haøng Ñeä Nhaát thöôøng nieân

* Veà cô caáu nôï

Soá lieäu treân cho thaáy ôû thôøi ñieåm 31/03/2005, thì cô caáu nôï cuûa Ngaân

haøng goàm 98,06% nôï trong haïn vaø 1,94% nôï quaù haïn, vôùi soá KH quaù haïn treân

180 – 360 ngaøy khoaûng chæ coù 2 KH vôùi soá tieàn 710 trieäu ñoàng. Trong khi thôøi

ñieàm 31/12/2005 neáu aùp duïng QÑ493 thì nôï trong haïn laø 96,32% , nôï quaù haïn laø

3,68%, trong ñoù nôï xaáu chieám tyû leä 1,27%. Theo QÑ493 thì nôï quaù haïn ñaõ taêng

gaàn gaáp ñoâi. Ñieàu naøy ñoàng nghóa cô caáu nôï cuûa Ngaân haøng ñaõ thay ñoåi theo

chieàu höôùng xaáu, chaát löôïng tín duïng giaûm. Treân thöïc teá, caùc khoaûn nôï nhoùm 2

ña soá laø nôï gia haïn coù khaû naêng thu hoài, 100% coù taøi saûn theá chaáp, traû voán laõi

toát. Vì vaäy QÑ493 ñaõ coù taùc ñoäng lôùn ñeán cô caáu nôï ngaân haøng khi aùp duïng

trong thöïc teá, laøm thay ñoåi nhoùm nôï bình thöôøng sang nôï caàn chuù yù, aûnh höôûng

ñeán möùc ñoä ruûi ro tín duïng cuûa Ngaân haøng.

* Veà phaân loaïi nôï:

QÑ488 chæ phaân 4 nhoùm nôï, coøn QÑ493 phaân thaønh 5 nhoùm nôï nhöng töø

nhoùm 3-5 thì ñöôïc xem laø nôï xaáu, laø moät chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn trong

hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Tyû leä nôï xaáu cao laø tín hieäu khoâng toát cho ngaân haøng.

Tröôùc ñaây caùc khoaûn nôï gia haïn hoaëc nôï quaù haïn döôùi 180 ngaøy ñöôïc

ngaân haøng ñaùnh giaù laø coù khaû naêng thu hoài. Tuy nhieân theo QÑ493 thì nôï gia

haïn vaø nôï quaù haïn töø 90 - 180 ngaøy nay phaân loaïi vaøo nhoùm nhoùm nôï quaù haïn.

Thöïc teá, caùc khoaûn nôï ñöôïc Ngaân haøng xem xeùt cho KH gia haïn nôï raát

thoaùng töø 6 – 12 thaùng, do KH chöa thu hoài kòp voán vay nhöng khaû naêng traû laõi,

nôï toát. Naêm 2004, tyû leä nôï nhoùm 2 khaù thaáp thì naêm 2005 nôï nhoùm 2 laø 11.650

trieäu ñoàng. Beân caïnh ñoù, caùch phaân loaïi loaïi môùi cuõng ñaåy nhoùm KH coù nôï quaù

haïn 90-180 ngaøy vaøo nhoùm nôï xaáu ñaõ khieán tyû leä nôï naøy taêng töø 710 trieäu ñoàng

(0,16% ) leân 2.845 trieäu ñoàng ( 0,58% ). Nôï quaù haïn töø 90 – 180 ngaøy khoâng

phaûi laø ñaùng ngaïi trong tình hình xöû lyù nôï quaù haïn hieän nay bôûi vì trình töï xöû lyù

qua caùc cô quan Toaø aùn, Thi haønh aùn, Ñaáu giaù … thoâng thöôøng maát töø 2 – 3 naêm

töông ñöông 731 – 1.095 ngaøy. Neân ñaùnh giaù nôï nhoùm 3 laø nôï xaáu trong hoaøn

caûnh phaùp luaät coøn nhieàu choàng cheùo hieän nay laø chöa hôïp lyù.

2.4.2 TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN CHI PHÍ:

Caùc khoaûn chi döï phoøng haøng naêm ñeàu ñöôïc haïch toaùn vaøo chi phí nhö

qui ñònh. Trong giai ñoaïn 1997 – 2000, khoaûn trích laäp döï phoøng khoâng theå thöïc

hieän ñöôïc do chi phí > thu nhaäp, neáu trích laäp keát quaû kinh doanh bò loã. Töø 2001

– 2005, nhôø tieát kieäm vaø caét giaûm neân caùc chi phí kinh doanh giaûm nhieàu, phaàn

coøn laïi cuûa chi phí kinh doanh duøng ñeå trích laäp döï phoøng. Do vaäy möùc chi döï

phoøng khaù cao nhö naêm 2003 laø 8.608 trieäu ñoàng, naêm 2004 laø 14.196 trieäu

ñoàng, caùc khoaûn chi naøy chieám hôn 30% toång chi phí, laøm chi phí kinh doanh

phaûi gaùnh chòu moät khoaûn toån thaát khaù lôùn.

Vieäc trích laäp döï phoøng thöôøng xuyeân laø moät phöông phaùp höõu hieäu ñeå xöû

lyù caùc khoaûn nôï xaáu vaø giuùp cho tình hình taøi chính cuûa Ngaân haøng theâm laønh

maïnh, taêng hieäu quûa kinh doanh. Tuy nhieân neáu nôï xaáu cao, chi döï phoøng taêng

theo khoâng phaûi laø caùch laøm hay. Roõ raøng, vieäc trích laäp naøy ñaõ coù taùc ñoäng ñeán

chi phí kinh doanh cuûa Ngaân haøng.

Coù theå nhìn thaáy raèng aùp duïng QÑ488 vaø QÑ493 ñuùng, ñuû trong tình hình

nôï xaáu coù chieàu höôùng taêng cao seõ laø moät ñoøn ñaùnh maïnh vaøo chi phí kinh doanh

neáu nhö chính saùch cho vay cuûa ngaân haøng khoâng ñuùng, phaùt trieån noùng tín duïng

maø khoâng coù kieåm soaùt, chaát löôïng tín duïng giaûm maø khoâng coù bieän phaùp khaéc

phuïc. Moät khi chi phí kinh doanh taêng thì khaû naêng kieåm soaùt hieäu quaû kinh

doanh seõ khoâng coøn vaø ngaân haøng seõ laâm vaøo tình traïng khoù khaên.

Ngöôïc laïi, neáu ngaân haøng hoaït ñoäng an toaøn, chaát löôïng tín duïng cao thì

trích laäp döï phoøng seõ taêng naêng löïc caïnh tranh, phuø hôïp tieâu chuaån quoác teá vaø

caûi thieän tình taøi chính cuûa ngaân haøng.

2.4.3 TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN LÔÏI NHUAÄN TRÖÔÙC THUEÁ:

Caùc khoaûn lôïi nhuaän tröôùc thueá laø cô sôû ñeå ngaân haøng noäp thueá thu nhaäp

cho ngaân saùch nhaø nöôùc, ñoàng thôøi cuõng laø chæ tieâu phaûn aùnh hieäu quûa hoaït ñoäng

kinh doanh cuûa Ngaân haøng, möùc kyø voïng cuûa coå ñoâng. Ñeå thöïc hieän QÑ493, caùc

naêm 2002 – 2004 ngaân haøng lieân tuïc taêng chi phí ñeå trích laäp döï phoøng, daãn ñeán

lôïi nhuaän tröôùc thueá cuûa ngaân lieân tuïc = 0, keát quaû laø ngaân haøng khoâng coøn lôïi

nhuaän ñeå noäp ngaân saùch. Chæ rieâng naêm 2005, möùc lôïi nhuaän coù taêng leân khoaûng

20 tyû ñoàng vôùi chi phí döï phoøng ñöôïc trích laäp giaûm ñaùng keå chæ coøn khoaûng

1.518 trieäu ñoàng. Roõ raøng laø vieäc trích laäp döï phoøng ñaõ laøm lôïi nhuaän tröôùc thueá

bò aûnh höôûng khaù lôùn, khoâng coù lôïi cho caùc coå ñoâng.

Moät ñieåm ñaùng löu yù khaùc laø QÑ493 cho pheùp TCTD ñöôïc pheùp phaân loaïi

caùc khoaûn nôï baát kyø vaøo nhoùm nôï coù ruûi ro cao hôn, neáu ñaùnh giaù nôï ñoù coù khaû

naêng suy giaûm. Ñieàu ñoù ñoàng nghóa TCTD ñöôïc quyeàn haïch toaùn moät caùch khaù

thoaùng vaøo chi phí kinh doanh nhöõng khoaûn döï phoøng baát kyø naøo ñoù. Keát quaû,

lôïi nhuaän tröôùc thueá coù theå deã daøng bò taùc ñoäng maïnh trong tröôøng hôïp coù nhieàu

khoaûn nôï bò suy giaûm vaø tình hình taøi chính cuûa TCTD gaëp khoù khaên.

Cuõng coù tröôøng hôïp TCTD muoán neù traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp

baèng taêng trích laäp döï phoøng ruûi ro, theo ñoù TCTD seõ ñaùnh gía nhieàu khoaûn nôï

bò suy giaûm nhanh hôn thöïc teá nhaèm caân baèng lôïi nhuaän tröôùc thueá.

2.4.4 TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN GIAÙ TRÒ COÅ PHIEÁU:

Khi thöïc hieän QÑ488 vaø QÑ493 laøm chi phí kinh doanh taêng leân vaø lôïi

nhuaän bò aûnh höôûng theo. Keát quaû laø caùc coå ñoâng khoâng ñöôïc chia coå töùc nhieàu

naêm lieàn, giaù trò coå phieáu khoâng taêng, coå phaàn khoâng chuyeån nhöôïng ñöôïc,

nhieàu coå ñoâng coù yù kieán phaûn aûnh vieäc trích laäp döï phoøng RRTD.

Naêm 2005, nhôø vieäc giaûm chi phí trích laäp döï phoøng, vôùi lôïi nhuaän tröôùc

thueá laø treân 20 tyû ñoàng, ñaõ phaûn aùnh hieäu quaû kinh doanh vaø naâng cao chaát

löôïng baùo caùo taøi chính. Maëc duø naêm naøy ngaân haøng chöa chia coå töùc cho coå

ñoâng nhöng noù cuõng laøm cho giaù trò coå phieáu taêng töø 1,2 leân 1,8 laàn.

Gioáng nhö chi phí kinh doanh vaø lôïi nhuaän tröôùc thueá, coù theå khaúng ñònh

soá tieàn trích laäp döï phoøng aûnh höôûng tôùi giaù trò coå phaàn, noù coù theå laøm taêng hoaëc

giaûm giaù trò coå phieáu. Taïi cuoäc hoïp coå ñoâng naêm 2006, caùc coå ñoâng mong muoán

caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng sôùm nghieân cöùu vaø laäp ra moät chính saùch trích laäp döï

phoøng cuï theå, ñeå khoâng laøm aûnh höôûng ñeán giaù trò coå phieáu vaø ñeán coå ñoâng ñang

laø nhöõng ngöôøi naém giöõ coå phaàn. Ñaïi hoäi coå ñoâng ñaõ thoáng nhaát ñi ñeán thaønh laäp

moät boä phaän nghieân cöùu veà quaûn trò ruûi ro tín duïng tröïc thuoäc Ban kieåm soaùt,

bieåu quyeát thoâng qua ñeà nghò cuûa Hoäi ñoàng quûan trò taùch boä phaän tín duïng thaønh

2 boä phaän: boä phaän taïo doanh thu vaø boä phaän quaûn lyù tín duïng ñeå quaûn trò ruûi ro

tín duïng vaø chính saùch trích laäp döï phoøng haøng naêm.

2.4.5 SO SAÙNH MÖÙC ÑOÄ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA QÑ493 TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ

NHAÁT SO VÔÙI HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG TMCP:

Vieäc ban haønh QÑ493 vaøo thôøi ñieåm Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñang tieán haønh

xöû lyù nôï toàn ñoïng vôùi soá nôï coøn laïi khoaûng 1.002 trieäu ñoàng khoâng aûnh höôûng

nhieàu ñeán coâng taùc xöû lyù. Tuy nhieân, khi aùp duïng ñaõ laøm cho tyû nôï quaù haïn cuûa

Ngaân haøng naêm ñoù taêng ñoät bieán, ñaåy ngaân haøng vaøo tình theá khoù khaên do vöôït

tyû leä an toaøn theo qui ñònh. Nhieàu bieän phaùp xöû lyù thu hoài nôï ñaõ ñöôïc ban haønh,

caùc bieän phaùp naøy moät phaàn laøm giaûm nôï quaù haïn nhöng phaàn khaùc cuõng laøm

maát KH. Keát quaû toång dö nôï khoâng taêng vaø nôï quaù haïn caøng cao.

Ñoái vôùi heä thoáng Ngaân haøng TMCP, nhôø chuû ñoäng ñoùn ñaàu vaø coù nhöõng

bieän phaùp cho vay thôøi gian daøi neân vieäc phaân loaïi nôï theo QÑ493 khoâng laøm

aûnh höôûng nhieàu ñeán hoaït ñoäng tín duïng, tyû leä nôï quaù haïn cuõng khoâng cao. Do

vaäy tyû leä trích laäp cuõng vöøa phaûi vaø coù möùc quaân bình naêm khoaûng töø 10 -14 tyû

ñoàng/naêm. Vôùi soá tieàn naøy, chi phí kinh doanh cuûa heä thoáng ngaân haøng TMCP

vöøa vaø lôùn boû ra ñeå naâng cao naêng löïc taøi chính laø khoâng quaù khoù. Do vaäy coù theå

khaúng ñònh, vôùi QÑ493 thì möùc ñoä aûnh höôûng cuûa noù ñeán Ngaân haøng Ñeä Nhaát

lôùn hôn möùc trung bình cuûa heä thoáng NHTMCP, ngaân haøng caàn löu yù hôn nöõa

ñeán coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng trong thôøi gian tôùi.

2.5 NHÖÕNG THAØNH COÂNG VAØ HAÏN CHEÁ CUÛA VIEÄC THÖÏC HIEÄN

QÑ493 VAØ QÑ488:

2.5.1 THAØNH COÂNG:

Moät ñieàu deã nhaän thaáy raèng vôùi tyû leä nôï quaù haïn 30% thôøi ñieåm naêm

2001 trong toång dö nôï, ñoàng nghóa vôùi khaû naêng xoay voøng vaø sinh lôïi ñoàng voán

thaáp, trong khi ñoù caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng chæ mang tính chaát

haïn cheá laø chính. Caùc bieän phaùp tröïc tieáp thu nôï: baùn taøi saûn, gaùn nôï… chöa

mang laïi thaønh coâng. Chính vì vaäy, Ban laõnh ñaïo Ngaân haøng ñaõ choïn caùch trích

laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng theo QÑ488 vaø QÑ493 nhaèm giaûm tyû leä

naøy xuoáng coøn 3,7% vaøo naêm 2005 laø moät thaønh coâng lôùn.

Vôùi bieän phaùp trích laäp döï phoøng cuøng vôùi quyeát taâm xöû lyù nôï, haøng naêm

ngaân haøng ñeàu thaønh laäp hoäi ñoàng ñeå xöû lyù. Keát quaû sau 5 naêm töø 2001 – 2005,

ngaân haøng ñaõ xöû lyù toång coäng heát 39.776 trieäu ñoàng nôï quaù haïn goàm 26.260

trieäu ñoàng nôï goùp khoù ñoøi vaø 13.157 trieäu ñoàng nôï toàn ñoïng, trong ñoù duøng döï

phoøng laø 31.203 trieäu ñoàng vaø caùc bieän phaùp khaùc laø 8.573 trieäu ñoàng.

Ñeán naêm 2005 Ngaân haøng ñaõ haïch toaùn ra ngoaïi baûng ñeå theo doõi trong

thôøi gian 5 naêm caùc khoaûn nôï ñaõ xöû lyù baèng döï phoøng nhö sau:

- Nôï toån thaát trong thôøi gian theo doõi laø 29.892.433.667 ñ

- Laõi cho vay chöa thu ñöôïc: 19.987.507.054 ñ

- Caùc khoaûn cam keát baûo laõnh cho KH: 2.557.567.228 ñ

- Taøi saûn xieát nôï chôø xöû lyù: 1.605.000.000 ñ

Qua 5 naêm, Ngaân haøng ñaõ thu ñöôïc moät soá khoaûn nôï ñaõ xöû lyù baèng döï

phoøng ñöa vaøo thu nhaäp baát thöôøng, soá tieàn: 1.445 trieäu ñoàng, laøm taêng thu nhaäp

baát thöôøng cho Ngaân haøng.

Thaønh coâng töø bieän phaùp söû duïng döï phoøng ñaõ daãn ñeán keát quaû naêm 2005

hoaït ñoäng ngaân haøng ñaõ coù laõi 20.983 trieäu ñoàng, noäp thueá 4.527 trieäu ñoàng. Ñôøi

soáng caùn boä nhaân vieân ñöôïc caûi thieän: bình quaân 3.551.000 ñ/ngöôøi taêng 4 laàn so

vôùi 2001 (naêm 2001 laø 1.425.000 ñ).

Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng laø moät giaûi phaùp mang laïi thaønh coâng cho

Ngaân haøng Ñeä Nhaát treân caùc maët:

- Xöû lyù nôï xaáu vaø nôï toàn ñoïng.

- Naâng cao chaát löôïng tín duïng.

- Laønh maïnh hoaù tình hình taøi chính, naêng cao naêng löïc caïnh tranh.

- Giaù trò taøi saûn ngaân haøng taêng leân phaûn aùnh qua giaù coå phieáu

- Phuø hôïp xu höôùng quaûn trò ruûi ro trong hoäi nhaäp, laø löïa choïn laâu daøi cho

coâng taùc quaûn trò ruûi ro taïi ngaân haøng trong thôøi gian tôùi.

2.5.2 HAÏN CHEÁ VAØ NGUYEÂN NHAÂN :

Giaûi phaùp trích laäp döï phoøng duø mang laïi nhieàu thaønh coâng, nhöng maët

khaùc noù cuõng gaëp moät soá haïn cheá do caùc nguyeân nhaân sau:

- Veà coâng taùc trích laäp döï phoøng khi theo doõi nhoùm nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi

haïn traû nôï: theo QÑ493 veà caùch phaân nhoùm nôï, thì sau khi cô caáu laïi phaûi theo

doõi trong thôøi gian 3 thaùng (ñoái vôùi nôï ngaén haïn ) hoaëc 12 thaùng ( ñoái vôùi nôï

trung vaø daøi haïn ) veà khaû naêng traû nôï – laõi ñeå xem xeùt khaû naêng KH, neáu KH

thöïc hieän toát thì chuyeån veà nhoùm nôï ít ruûi ro hôn. Ñieàu naøy laøm coâng taùc theo

doõi caùc KH thuoäc caùc nhoùm naøy khaù phöùc taïp ñoøi hoûi Ngaân haøng phaûi xaây döïng

chöông trình quaûn lyù rieâng theo QÑ493, vôùi caùc Ngaân haøng lôùn ( ACB,

Sacombank ...) coù lieân keát vôùi nöôùc ngoaøi thì coâng ngheä naøy chuyeån ñoåi khaù deã.

Trong khi ñoù, Ngaân haøng Ñeä Nhaát coâng ngheä thoâng tin chöa thay ñoåi kòp neân ña

soá phaûi theo doõi baèng soå saùch, toán nhieàu nhaân coâng maø khoâng hieäu quaû, sai soùt

thöôøng xuyeân xaûy ra khi tính tyû leä trích laäp döï phoøng. Haïn cheá naøy xuaát phaùt töø

coâng ngheä chöa thay ñoåi kòp taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát.

- QÑ493 ñöa ra coâng thöùc R = max[0,( A-C)] x r, ñoâi khi taøi saûn theá chaáp

ñöôïc ñònh giaù cao hôn giaù trò thaät cuûa noù coù theå laøm cho hieäu soá A-C nhoû ñi, keát

quaû laø soá tieàn trích laäp cuõng nhoû theo hoaëc baèng 0. Ñoù laø haïn cheá cuûa coâng thöùc

treân do qui ñònh cuûa QÑ493 maø Ngaân haøng coù theå döïa vaøo ñoù ñeå giaûm chi phí

trích laäp. Cuoái cuøng nghòch lyù xaûy ra laø döï phoøng cuï theå ñöôïc trích laäp cuûa töøng

moùn nôï khoâng theå buø ñaép cho khoaûn nôï ñoù ñöôïc. Neân chaêng loaïi boû yeáu toá C

hoaëc thay ñoåi caùch tính giaù trò C trong coâng thöùc treân ñeå vieäc trích laäp döï phoøng

ñöôïc minh baïch hôn.

- Trình töï xöû lyù 1 khoaûn nôï xaáu baèng döï phoøng qui ñònh theo 3 böôùc: söû

duïng döï phoøng cuï theå, phaùt maõi taøi saûn theá chaáp, söû duïng döï phoøng chung. Trong

ñoù phaùt maõi taøi saûn laø moät quaù trình nhieâu kheâ ñoàng nghóa vôùi vieäc ngaân haøng

khoâng theå duøng döï phoøng chung ñeå xöû lyù nôï khi taøi saûn chöa ñöôïc phaùt maõi.

Ñieàu naøy laøm maát yù nghóa cuûa QÑ493 laø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro.

- Ñoái vôùi caùc KH coù nhieàu hôn moät khoaûn nôï taïi 1 TCTD, neáu coù baát kyø

khoaûn nôï naøo ñöôïc xeáp (bò chuyeån sang) vaøo nhoùm nôï coù ruûi ro cao hôn thì

TCTD baét buoäc phaûi phaân loaïi khoaûn nôï coøn laïi vaøo caùc nhoùm nôï coù ruûi ro cao

hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. Hay noùi khaùc ñi laø ñoái vôùi moãi KH taïi moät

TCTD chæ coù moät loaïi ruûi ro, giuùp caùc TCTD xaây döïng 1 phöông aùn döï phoøng ruûi

ro phuø hôïp. Vaán ñeà ñaët ra laø tröôøng hôïp 1 moùn nôï ñöôïc ñöa vaøo nhoùm coù ruûi ro

cao hôn, nhöng moùn nôï khaùc thì KH coù thieän traû nôï thì lieäu qui keát heát vaøo nôï coù

ruûi ro cao hôn coù hôïp lyù cho KH vaø ngaân haøng hay chöa? Haïn cheá naøy xuaát phaùt

töø caùch ñaùnh giaù chuû quan theo qui ñònh taïi QÑ493.

- Vaán ñeà phöùc taïp nöõa hieän nay trong ñaùnh giaù nôï laø coù nhieàu tröôøng hôïp

KH vay voán taïi nhieàu TCTD, moái quan heä trong ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï seõ nhö

theá naøo: coù ñaët ra khoâng? Neáu ñaët ra seõ thöïc hieän nhö theá naøo? Ñaây laø haïn cheá

veà kyõ thuaät vaø phaùp lyù khi ñaùnh giaù KH theo qui ñònh taïi QÑ493.

Thöù nhaát, trong QÑ493 chöa ñeà caäp ñeán moái quan heä naøy. Ñoù laø ñieàu

chöa hôïp lyù, bôûi caùch tieáp caän ñaùnh giaù chaát löôïng nôï hieän nay nhaèm vaøo chaát

löôïng (ruûi ro) hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng. Do ñoù, khoâng theå coù vaø khoâng ñöôïc

pheùp toàn taïi tröôøng hôïp cuøng moät khaùch haøng, maø caùc khoaûn vay cuûa hoï ôû caùc

TCTD khaùc nhau laïi ñöôïc ñaùnh giaù khaùc nhau. Ñaây cuõng chính laø söï thieáu huït cô

sôû phaùp lyù cho vieäc ñaùnh giaù, phaân loaïi nôï.

Thöù hai, neáu moái quan heä naøy ñöôïc thieát laäp thì phaûi coù cô sôû vaø ñieàu

kieän ñeå thöïc hieän. Töï caùc TCTD khoù coù theå coù ñöôïc nay ñuû vaø chính xaùc thoâng

tin veà quan heä cuûa khaùch haøng cuûa mình vôùi caùc chuû nôï khaùc. Hôn nöõa,söï phoái

hôïp, cung caáp thoâng tin ñeå ñaùnh giaù nôï giöõa caùc TCTD vôùi nhau laø raát khoù khaên

vôùi nhieàu lyù do (keå caû tröôøng hôïp hoï töï ñaùnh giaù hoaëc ñöôïc NHNN ñaùnh giaù).

Duø theá naøo thì cuõng caàn phaûi coù ñieàu kieän thoâng tin ñeå thöïc hieän ñöôïc söï “ñaùnh

giaù lieân ngaân haøng” naøy.

Thöù ba, vieäc cung caáp thoâng tin ñaùp öùng yeâu caàu cho vieäc “ñaùnh giaù lieân

ngaân haøng” naøy, neân chaêng phaûi do moät toå chöùc coù”vai troø trung gian” laøm ñaàu

moái thöïc hieän. Thích hôïp nhaát cho hoaït ñoäng naøy coù leõ laø Trung taâm thoâng tin tín

duïng (CIC) – toå chöùc hoäi tuï khaù nay ñuû caùc ñieàu kieän caàn thieát.

- Veà tröôøng hôïp neù traùnh thueá thu nhaäp, caùc TCTD coù theå deã daøng giaûm

möùc thu nhaäp tröôùc thueá baèng caùch ñaùnh giaù nhieàu khoaûn nôï suy giaûm nhanh

hôn thöïc teá, taêng möùc trích laäp döï phoøng, thaäm chí caân baèng thu chi. Ñaây laø moät

ñieåm haïn cheá trong QÑ493 coù nguyeân nhaân töø söï thoâng thoaùng trong ñaùnh giaù vaø

phaân loaïi nôï, neân chaêng caàn qui ñònh cuï theå moät trình töï chuyeån töø nhoùm nôï thaáp

leân nhoùm nôï cao theo moät tieâu chí ñaùnh giaù chung aùp duïng thoáng nhaát, khoâng

neân nhaûy nhoùm moät caùch khoâng caàn thieát ñeå traùnh laïm duïng.

Chöông 3:

GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN COÂNG TAÙC TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RRTD TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN NAÊM 2010

3.1 QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG ÑEÁN 2010:

3.1.1 CÔ HOÄI VAØ THAÙCH THÖÙC CUÛA QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP ÑOÁI VÔÙI CAÙC

NGAÂN HAØNG TM VIEÄT NAM

Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaøø gia nhaäp WTO, ñaët ra cô hoäi vaø thaùch

thöùc ñaët ra khoâng chæ vôùi heä thoáng Ngaân haøng noùi chung maø coøn ñeán Ngaân haøng

TMCP Ñeä Nhaát noùi rieâng. Vaäy caùc cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoù laø gì?

3.1.1.1 Cô hoäi cuûa caùc TCTD Vieät Nam khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá.

- Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thaønh coâng ñem laïi cho Vieät Nam nhieàu cô hoäi

töø quaù trình môû cöûa thò tröôøng, taän duïng kinh nghieäm quaûn lyù vaø phaùt trieån nhaân

löïc treân cô sôû keá thöøa nhöõng thaønh töïa khoa hoïc cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc.

- Ñoái vôùi lónh vöïc taøi chính ngaân haøng, hoäi nhaäp taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy

coâng cuoäc ñoåi môùi vaø caûi caùch heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam, ñaëc bieät laø naâng

cao naêng löïc quaûn lyù ñaùp öùng yeâu caàu vaø cam keát vôùi caùc toå chöùc quoác teá.

- Caùc TCTD Vieät Nam coù ñieàu kieän trao ñoåi vaø hôïp taùc veà taøi chính, tieàn

teä vôùi nhöõng heä thoáng ngaân haøng coù coâng ngheä hieän ñaïi. Baèng vieäc hôïp taùc kinh

doanh, caùc TCTD Vieät Nam coù ñieàu kieän tieáp caän vaø söû duïng nhöõng tieän ích cuûa

ngaân haøng hieän ñaïi, tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, töø ñoù giaûm

ñöôïc chi phí, taêng lôïi ích cho KH, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm …

- Tuaân thuû caùc nguyeân taéc khoâng phaân bieät ñoái xöû theo Hieäp ñònh chung

veà thöông maïi – dòch vuï (GATS), Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ, caùc TCTD

Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi seõ caïnh tranh trong moâi tröôøng bình ñaúng, cuøng coù lôïi.

- Gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO), caùc TCTD Vieät Nam

cuõng seõ coù ñieàu kieän thuaän lôïi môû roäng kinh doanh ôû thò tröôøng nöôùc ngoaøi.

- Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thuùc ñaåy caùc TCTD Vieät Nam chuyeân moân hoùa

saâu saéc hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, quaûn trò ngaân haøng, quaûn lyù taøi saûn Nôï, taøi

saûn Coù, caûi thieän chaát löôïng tín duïng, ñoåi môùi coâng ngheä, trình ñoä caùn boä …

3.1.1.2 Thaùch thöùc cuûa caùc TCTD Vieät Nam khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá:

Thöù nhaát: naêng löïc taøi chính cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn quaù nhoû beù.

- Voán töï coù: laø nhaân toá cô baûn ñeå chöùng minh söùc maïnh taøi chính, quyeát

ñònh quy moâ, phaïm vi hoaït ñoäng vaø möùc ñoä an toøan cuûa moät TCTD. Voán naøy

khaù moûng khi ñaët noù trong quan heä caïnh tranh vôùi caùc TCTD khaùc treân theá giôùi.

- Hieän taïi dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn ñôn ñieäu

ngheøo naøn, caùc nghieäp vuï ngaân haøng hieän ñaïi chöa phaùt trieån, caùc NHTM chöa

coù chieán löôïc kinh doanh hieäu quaû vaø beàn vöõng. Hoaït ñoäng kieåm soaùt noäi boä coøn

yeáu, heä thoáng baùo caùo taøi chính, keá toùan vaø thoâng tin quaûn lyù(MIS) chöa ñaït tôùi

möùc chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá.

- Ñoäi nguõ caùn boä cuûa TCTD Vieät Nam trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï

chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu hoäi nhaäp. Cô caáu toå chöùc noäi boä chöa phuø hôïp vôùi

caùc chuaån möïc quaûn lyù hieän ñaïi .

Thöù hai: coâng ngheä cuûa caùc TCTD coøn laïc haäu nhieàu so vôùi theá giôùi

Möùc ñoä hieän ñaïi hoaù coâng ngheä ngaân haøng töông ñoái nhanh, nhieàu öùng

duïng ñöôïc ñöa vaøo kinh doanh nhö: Heä thoáng ATM, Homebanking,

Mobilebanking … Song vieäc hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø phaùt trieån dòch vuï ngaân

haøng chæ ñöôïc taäp trung ôû moät soá ngaân haøng TMNN vaø ngaân haøng TMCP.

Thöù ba: naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh cuûa caùc TCTD Vieät Nam coøn haïn cheá.

Naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh cuûa ñoäi nguõ caùn boä ngaân haøng coù nhieàu thay

ñoåi vaø ñöôïc naâng cao, tuy nhieân phaàn lôùn vaãn thieáu moät taàm nhìn chieán löôïc cho

söï phaùt trieån laâu daøi vaø beàn vöõng, thieáu nhöõng giaûi phaùp nhaïy beùn vaø linh hoaït …

Thöù tö: chòu taùc ñoäng vaø aûnh höôûng cuûa thò tröôøng taøi chính theá giôùi

Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam seõ chòu taùc ñoäng maïnh meõ veà tyû giaù, laõi

suaát vaø ruûi ro lan truyeàn caùc cuoäc khuûng hoaûng vaø cuù soác ngoaïi sinh.

3.1.2 KIEÅM SOAÙT CAÙC RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT

TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP KINH TEÁ:

Thoâng qua quan saùt toång theå hoaït ñoäng tín duïng vaø coâng taùc quaûn lyù ruûi ro

tín duïng cuûa caùc ngaân haøng baïn, Ngaân haøng Ñeä Nhaát ñaõ tìm ra moät soá toàn taïi

chung cuûa ngaân haøng nhö sau:

• Heä thoáng thoâng tin döõ lieäu khaùch haøng tín duïng khoâng ñaày ñuû.

• Caùc ngaân haøng ñang söû duïng nguoàn baùo caùo taøi chính coù chaát löôïng keùm, khoù

ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng vaø phaân tích xu höôùng cuûa doanh nghieäp.

• Coâng taùc laäp keá hoaïch kinh doanh tín duïng vaø trieån khai thöïc hieän thieáu ñònh

höôùng neân khoâng giaûm thieåu ruûi ro tín duïng cho ngaân haøng.

• Heä thoáng caùc qui cheá, quy ñònh, quy trình cuûa chính saùch tín duïng coøn choàng

cheùo, khoù hieåu, khoù trieån khai.

• Nhaân vieân tín duïng ít quan taâm ñeán nghieân cöùu thò tröôøng, chöa tuaân thuû vieäc

thöïc hieän kieåm tra, theo doõi hoà sô, qui trình thaåm ñònh khaùch haøng…

Vôùi quyeát taâm kieåm soaùt cho vay, haïn cheá thaáp nhaát nhöõng ruûi ro trong

hoaït ñoäng tín duïng, ngaøy 14/07/2006 Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò Ngaân haøng Ñeä

Nhaát ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 018/QÑHÑQT veà vieäc naâng cao naêng löïc quaûn

trò ruûi ro tín duïng ñeå ñaûm baûo an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng.

Quyeát ñònh neâu roõ moät soá noäi dung sau: xaây döïng theå cheá quaûn trò taøi saûn

Coù theo tieâu chuaån quoác teá, chính saùch tín duïng, xaây döïng chieán löôïc kieåm soaùt

ruûi ro cho vay, phaùt trieån heä thoáng thoâng tin quaûn lyù. Quyeát ñònh cuõng taùch hoaït

ñoäng tín duïng thaønh 2 maûng song song vaø hoã trôï laãn nhau laø: Boä phaän taïo doanh

thu vaø Boä phaän quaûn lyù ruûi ro tín duïng. Boä phaän taïo doanh thu tín duïng tröïc

thuoäc Phoøng kinh doanh, chi nhaùnh/Phoøng giao dòch, coøn boä phaän quaûn lyù tín

duïng tröïc thuoäc Hoäi sôû chòu söï chæ ñaïo vaø quaûn lyù tröïc tieáp cuûa Toång Giaùm ñoác.

Söï toàn taïi cuûa hai boä phaän naøy ñaûm baûo cho hoaït ñoäng tín duïng ñöôïc caân baèng,

an toaøn, phaùt trieån maïnh meõ döïa treân nguyeân taéc “Phaân taùch ngöôøi/boä phaän chaáp

nhaän ruûi ro vaø ngöôøi/boä phaän kieåm soaùt ruûi ro” theo caùc tieâu chí sau:

• Chieán löôïc quaûn lyù ruûi ro tín duïng: Caân baèng ruûi ro vaø lôïi nhuaän

• Höôùng tôùi khaùch haøng tín duïng baèng chaát löôïng dòch vuï

• Phaân coâng traùch nhieäm roõ raøng ñeå quaûn lyù vaø ñaït caùc muïc tieâu tín duïng.

Caùc chöùc naêng chính cuûa 2 boä phaän:

3.1.2.1 Boä phaän taïo doanh thu tín duïng

Thu huùt khaùch haøng qua thöông hieäu, phaùt trieån saûn phaåm

•

Thieát laäp & duy trì quan heä vôùi khaùch haøng

•

Chòu traùch nhieäm taïo ra doanh thu

•

Taïo söï khaùc bieät veà chaát löôïng vaø dòch vuï cung caáp tín duïng

•

Tröïc tieáp laøm hoà sô vaø höôùng daãn caùc thuû tuïc vay voán theo qui ñònh.

•

3.1.2.2. Boä phaän quaûn lyù tín duïng (QLTD):

Quaûn lyù ruûi ro tín duïng: Ñònh kyø laäp baùo caùo phaân tích tình hình ñaàu tö tín

duïng, chaát löôïng tín duïng, bieán ñoäng cuûa nôï xaáu vaø möùc ñoä hôïp lyù cuûa vieäc trích

döï phoøng cho nhöõng khoaûn nôï xaáu.

Toå chöùc hoaït ñoäng tín duïng: ñaùnh giaù ruûi ro vaø chaát löôïng thaåm ñònh hoà sô tín

duïng tröôùc khi pheâ duyeät; kieåm tra laïi hoaït ñoäng tín duïng, ñaûm baûo söï caân baèng

giöõa chaát löôïng tín duïng vaø taêng tröôûng kinh doanh.

Xaây döïng chính saùch tín duïng: naêng ñoäng ñeà caäp ñaày ñuû ñeán caùc khía caïnh ruûi

ro vaø lôïi nhuaän. Caùc chính saùch tín duïng phaûi hôïp lyù, phuø hôïp vôùi thöïc teá vaø baûo

veä quyeàn lôïi laâu daøi cuûa ngaân haøng maø khoâng kìm haõm taêng tröôûng kinh doanh.

Ña daïng hoaù ruûi ro tín duïng vaø phaân taùn caùc khoaûn vay, quaûn lyù möùc ñoä taäp

trung theo caùc ngaønh kinh teá, khu vöïc, loaïi tieàn teä vaø caùc khaùch haøng lôùn.

Giaùm saùt chaát löôïng tín duïng: Phoái hôïp vôùi caùc Giaùm ñoác chi nhaùnh/Tröôûng

phoøng kinh doanh ñaët ra caùc tieâu chuaån thaåm ñònh tín duïng, höôùng daãn caùc caùn

boä kinh doanh ñöa ra caùc tôø trình tín duïng coù chaát löôïng cao.

Caûi tieán quy trình tín duïng: Trieån khai thöû nghieäm aùp duïng nhöõng quy trình

môùi nhöng vaãn ñaûm baûo tính hieäu quûa vaø toác ñoä ra quyeát ñònh cho vay.

3.1.3 QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU TRÍCH LAÄP DÖÏ PHOØNG TAÏI NGAÂN

HAØNG ÑEÄ NHAÁT ÑEÁN 2010:

3.1.3.1 Quan ñieåm:

Theo keá hoaïch cuûa caùc ngaân haøng Chaâu AÂu, Chaâu AÙ vaø caùc ngaân haøng

lôùn cuûa Myõ seõ trieån khai thöïc hieän nhöõng quy ñònh veà phoøng ngöøa ruûi ro theo

coâng thöùc II cuûa Ngaân Haøng Thanh Toaùn Quoác Teá (Basel II). Theo caùc nhaø

chuyeân moân ñaùnh giaù Basel II seõ giuùp cho caùc ngaân haøng coù theå xaây döïng cho

mình moät heä thoáng phoøng ngöøa ruûi ro hieäu quaû vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh.

Tuy nhieân, vieäc trieån khai Basel II cuõng chöùa ñöïng raát nhieàu thaùch thöùc.

Basel II ñöôïc döïa treân ba nguyeân taéc truï coät (pillar):

- Nguyeân taéc truï coät 1: Ñöa ra nhöõng yeâu caàu veà voán döï phoøng ruûi ro toái

thieåu ñoái vôùi caùc taøi saûn ruûi ro cuûa caùc toå chöùc taøi chính maø trong ñoù caùc khoaûn

caáp tín duïng noäi vaø ngoaïi baûng chieám moät tyû troïng raát lôùn;

- Nguyeân taéc truï coät 2: Ñaët ra caùc yeâu caàu giaùm saùt vaø trao traùch nhieäm

theo doõi cho giaùm ñoác vaø caùc nhaø quaûn lyù cao caáp cuûa toå chöùc taøi chính nhaèm

taêng cöôøng thöïc thi caùc nguyeân taéc veà kieåm soaùt noäi boä vaø nhöõng hoaït ñoäng

quaûn lyù doanh nghieäp khaùc theo yeâu caàu cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc.

- Nguyeân taéc truï coät 3: ñoøi hoûi caùc ngaân haøng coâng khai thoâng tin nhieàu

hôn nhaèm thöïc thi caùc quy taéc thò tröôøng moät caùch coù hieäu quaû.

Taïo moät saân chôi bình ñaúng cho caùc toå chöùc taøi chính treân theá giôùi treân

phöông dieän quoác gia vaø quoác teá laø muïc tieâu quan troïng nhaát maø UÛy ban Basel

mong muoán khi ñöa ra Hieäp ñònh Basel II. Maëc duø vieäc vaän duïng Basel II ñoái

vôùi moãi ngaân haøng ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng an toaøn vaø khaû naêng caïnh tranh phaûi

döïa treân vieäc phaân tích tính ñaëc thuø cuûa neàn kinh teá quoác gia vaø cuûa töøng ngaân

haøng (quy moâ, ñoä phöùc taïp,bieán ñoäng cuûa chính saùch…) nhöng chaéc chaén raèng

caùc nguyeân taéc vaø höôùng daãn cuûa Basel II seõ giuùp cho caùc ngaân haøng quaûn lyù vaø

kinh doanh ruûi ro toát hôn, ñaëc bieät laø trong hoaït ñoäng tín duïng. Ngoaøi ra, Basel II

cuõng giuùp cho caùc ngaân haøng chuû ñoäng vaø bieát caùch thu thaäp döõ lieäu coù tính heä

thoáng vaø coù tính ñònh höôùng cao duøng cho vieäc tính toaùn vaø quaûn lyù ruûi ro.

Treân con ñöôøng hoäi nhaäp vaø gia nhaäp WTO, ñeå phuø hôïp caùc tieâu chuaån

theo thoâng leä quoác teá, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñaõ ban haønh caùc QÑ493, quyeát ñònh

457/2005/QÑ-NHNN. Caùc quy ñònh naøy ñöôïc döïa moät phaàn vaøo caùc nguyeân taéc,

höôùng daãn cuûa Basel II. Ñaây laø caùc böôùc trieån khai cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi heä

thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam laâu nay ñang hoaït ñoäng treân caùc quy

ñònh quaûn lyù ruûi ro töông ñoái deã daõi cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc.

Xuaát phaùt töø nhöõng yeáu toá treân, Ngaân haøng Ñeä Nhaát tieáp tuïc cuûng coá vaø

phaùt trieån quan ñieåm laø duy trì vaø xaây döïng chính saùch veà coâng taùc trích laäp döï

phoøng phuø hôïp qui ñònh vaø thoâng leä quoác teá. Töø nay ñeán 2010, haøng naêm ñeàu

phaûi quan taâm ñeán coâng taùc trích laäp döï phoøng, xaây döïng chính saùch cuï theå cho

töøng naêm, gaén coâng taùc quaûn trò ruûi ro trong phöông aùn xaây döïng chính saùch döï

phoøng. Quan ñieåm xaây döïng chính saùch trích laäp döï phoøng ñöôïc thöïc hieän treân

tieâu chí veà Quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa Uyû ban Basel, ñöôïc phoå bieán ñeán nhaø

quaûn trò caáp cao nhö sau:

+ Hoäi ñoàng quaûn trò: chòu traùch nhieäm pheâ duyeät vaø ñònh kyø xem xeùt laïi

chính saùch trích laäp döï phoøng – chieán löôïc vaø chính saùch ruûi ro tín duïng; thuyeát

phuïc coå ñoâng chaáp nhaän möùc coå töùc hôïp lyù haøng naêmsau khi ñaõ söû duïng moät

phaàn lôïi nhuaän ñeå trích laäp döï phoøng ruûi ro tín duïng. Cuûng coá vaø keâu goïi coå

ñoâng tieáp tuïc uûng hoä chính saùch döï phoøng RRTD ñeå taêng naêng löïc taøi chính, laøm

saïch baûng caân ñoái taøi saûn, taêng khaû naêng caïnh tranh. Laäp keá hoaïch taêng voán

ñieàu leä ñeå taêng nguoàn voán trung vaø daøi haïn nhaèm an toaøn hoaït ñoäng tín duïng

+ Ban ñieàu haønh: chòu traùch nhieäm thöïc hieän chính saùch trích laäp döï

phoøng, xaây döïng caùc chính saùch vaø quy trình ñeå thöïc hieän, haïch toaùn soá tieàn trích

laäp döï phoøng vaøo chi phí kinh doanh, ñònh kyø haøng quyù leân keá hoaïch söû duïng döï

phoøng ñeå xöû lyù nôï xaáu ñuùng qui ñònh. Söû duïng coù hieäu quaû vaø tieát kieäm chi phí

döï phoøng, khoâng laïm duïng.

+ Boä phaän quaûn lyù tín duïng: ñeà xuaát muïc tieâu, chính saùch trích laäp döï

phoøng haøng naêm treân cô sôû phaân tích caùc khoaûn nôï xaáu, tình hình thò tröôøng vaø

caùc taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng kinh doanh. Ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï xaáu, ñeà xuaát

danh saùch KH maát khaû naêng traû nôï ñeå xöû lyù baèng döï phoøng.

+ Giaùm ñoác chi nhaùnh, Tröôûng Phoøng giao dòch, Phoøng kinh doanh nôi coù

boä phaän taïo doanh thu tín duïng: thöïc hieän trích laäp döï phoøng cho töøng khoaûn nôï,

theo doõi dieãn bieán nôï, ñeà xuaát bieän phaùp xöû lyù nôï, bieän phaùp söû duïng döï phoøng

ruûi ro. Thu huùt vaø cung öùng saûn phaåm ñeán KH treân tinh thaàn thoâng hieåu caùc qui

ñònh veà quaûn trò ruûi ro, keát hôïp vôùi boä phaän quaûn lyù tín duïng theo doõi dieãn bieán

nôï vaø bieän phaùp xöû lyù khi coù nôï xaáu xaûy ra.

3.1.3.2 Muïc tieâu:

Theo ñaùnh giaù cuûa boä phaän quaûn lyù tín duïng, töø naêm 2001 – 2004 soá tieàn

trích laäp haøng naêm theo QÑ488 laø raát lôùn khoaûng töø treân 6 tyû ñoàng, nhöng naêm

2005 khi aùp duïng theo QÑ493 thì soá tieàn trích laäp chæ khoaûng 1.518 trieäu ñoàng

khaù thaáp so vôùi möùc dö nôï hieän taïi. Khoù khaên xaûy ra khi ngaân haøng caàn söû duïng

döï phoøng xöû lyù thì khoâng ñaït ñöôïc keát quaû. Do vaäy ñeå giaûi quyeát tình traïng treân,

Boä phaän naøy ñaõ trình Ban ñieàu haønh moät baûn chính saùch trích laäp döï phoøng theo

QÑ493 töø naêm 2006 ñeán 2010 vôùi caùc noäi dung chính sau:

• Tieáp tuïc thöïc hieän vieäc phaân loaïi nhoùm nôï töø 1 – 5 theo phöông phaùp ñònh

löôïng trong naêm 2006 – 2007.

• Naêm 2008 – 2010 xaây döïng chính saùch döï phoøng ruûi ro môùi, bao goàm caùc noäi

dung: xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä, chính saùch quaûn lyù ruûi ro

tín duïng, moâ hình giaùm saùt ruûi ro tín duïng, phöông phaùp xaùc ñònh vaø ño löôõng

ruûi ro tín duïng, phaân ñònh traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh

tín duïng. Treân cô sôû ñoù hình thaønh vieäc phaân loaïi vaø trích laäp döï phoøng theo

phöông phaùp ñònh tính phuø hôïp thoâng leä quoác teá.

• Öu tieân trích laäp döï phoøng cuï theå ñuû 100% vaøo chi phí kinh doanh haøng naêm,

döï phoøng chung phaûi hoaøn taát trong naêm 2008.

• Haøng quyù ñaùnh giaù veà chaát löôïng tín duïng cuûa töøng KH, khoâng neù traùnh vaø

saõn saøng ñöa vaøo nôï nhoùm 5 caùc tröôøng hôïp KH bò ñaùnh giaù suy giaûm khaû

naêng traû nôï.

• Phaán ñaáu ñeán 2007, nôï xaáu cuûa Ngaân haøng laø döôùi 0,5% toång dö nôï, nôï quaù

haïn döôùi 2%. Ñeà xuaát chính saùch hoaëc coù kieán nghò thay ñoåi möùc trích laäp döï

phoøng cho khoaûn nôï phaùt sinh ngay töø ñaàu duø noù chöa phaùt sinh daáu hieäu suy

giaûm theo nguyeân taéc: nôï coù taøi saûn ñaûm baûo tyû leä trích laäp thaáp, nôï khoâng coù

hoaëc coù taøi saûn hình thaønh trong töông lai tyû leä trích laäp cao.

• Duy trì nguoàn döï phoøng chung vaø cuï theå haøng naêm khoaûng 1,25% toång taøi

saûn coù ñeå phuø hôïp thoâng leä quoác teá, nhöng toái thieåu phaûi baèng nguoàn döï

phoøng chung ñaõ trích laäp ñuû haøng naêm.

Nhö vaäy, chieán löôïc trích laäp döï phoøng treân ñaõ laøm roõ moái quan taâm cuûa

laõnh ñaïo Ngaân haøng ñoái vôùi coâng taùc quaûn lyù ruûi ro tín duïng vaø ñaûm baûo muïc

tieâu thöôøng xuyeân söû duïng bieän phaùp döï phoøng nhö moät giaûi phaùp troïng taâm

trong coâng taùc xöû lyù nôï. Vaán ñeà coøn laïi laø ngaân haøng sôùm ñaët ra caùc yeâu caàu cho

töøng boä phaän, phoøng, ban hoäi sôû, töøng chi nhaùnh, phoøng giao dòch quaùn trieät vaø

thöïc hieän ñuùng chính saùch döï phoøng treân ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng nhaát ñònh. Caàn

cuï theå quaù trình baèng caùch ban haønh 1 chieán löôïc vôùi caùc muïc tieâu cuï theå treân ñeå

caùc ñôn vò trong toaøn heä thoáng thöïc hieän.

3.2 GIAÛI PHAÙP SÖÛ DUÏNG DÖÏ PHOØNG RUÛI RO PHUØ HÔÏP THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ:

QÑ 493 ra ñôøi môû ra moät bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng phuø hôïp thoâng leä

quoác teá. Theo ñoù “TCTD ñöôïc söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù RRTD theo trình töï: söû

duïng döï phoøng cuï theå, phaùt maïi taøi saûn ñaûm baûo, tröôøng hôïp phaùt maïi taøi saûn

khoâng ñuû buø ñaép thì ñöôïc söû duïng döï phoøng chung ñeå xöû lyù”. Tuy nhieân giaûi phaùp

naøy chöa phaûi laø trieät ñeå vaø hoaøn thieän nhaát. Vieäc söû duïng döï phoøng keøm phaùt

maõi taøi saûn theo qui ñònh trong ñieàu kieän hieän nay laø thieáu tính khaû thi. Vaán ñeà

phaùt maõi taøi saûn laø moät quaù trình nhieâu kheâ vaø toán nhieàu thôøi gian.

Duø coâng taùc phaùt maõi taøi saûn ñaõ ñöôïc nhieàu cô quan, boä ban haønh nhieàu

quyeát ñònh, nghò ñònh, Luaät … thoâng thoaùng ñeå xöû lyù nhö: Boä luaät daân söï, Nghò

ñònh 178/1999NÑCP, Nghò ñònh soá 85/2002/NÑ-CP, Thoâng tö soá 07/2003/TT-

NHNN, Thoâng tö soá 03/2001/TTLT/NHNN-BTP-BCA-BTC-TCÑC… Trong ñoù,

coù nhieàu ñieåm môùi nhö: cho pheùp Ngaân haøng tröïc tieáp baùn taøi saûn, uûy quyeàn cho

beân thöù 3 baùn taøi saûn, nhôø con ñöôøng toá tuïng … Nhöng thöïc teá aùp duïng thì khoâng

coù ngaân haøng naøo coù theå baùn ñöôïc taøi saûn theá chaáp theo qui ñònh ñaõ coù.

Khi taøi saûn chöa phaùt maõi ñöôïc, maø ñaõ ñöôïc söû duïng döï phoøng cuï theå xöû lyù

ruûi ro, thì phaàn nôï naøy ñöôïc chuyeån ra theo doõi ngoaïi baûng, phaàn nôï coøn laïi theo

doõi noäi baûng. Tröôøng hôïp naøy gaây khoù khaên trong vieäc theo doõi moät khoaûn nôï

vöøa haïch toaùn ôû noäi baûng laãn ôû ngoaïi baûng, laøm vieäc xöû lyù khoaûn nôï naøy khoâng

döùt ñieåm.

Ñeå khaéc phuïc vöôùng maéc treân ñeà nghò söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro

ñöôïc thay ñoåi theo trình töï sau: söû duïng döï phoøng cuï theå, döï phoøng chung vaø sau

cuøng laø phaùt maõi taøi saûn baûo ñaûm ñeå phuø hôïp thoâng leä quoác teá. Khi xöû lyù xong

nôï caàn chuyeån sang haïch toaùn ngoaïi baûng ñeå theo doõi, song song ñoù laø bieän

phaùp xöû lyù phaùt maõi taøi saûn hay chuyeån giao cho coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc

taøi saûn ñaûm baûo ñeå thöïc hieän tieáp coâng ñoaïn thu nôï coøn laïi.

Giaûi quyeát vaán ñeà naøy, kinh nghieäm moät soá nöôùc, khi trích laäp vaø söû duïng

döï phoøng ñaõ aùp duïng tieâu chuaån cuûa Basel I nay chuyeån sang Basel II. Nguyeân

nhaân laø Basel I ñaõ giuùp quaûn trò ngaân haøng hieäu quaû vaø choáng ñôõ vôùi ruûi ro toát

hôn. Tuy nhieân qua quaù trình aùp duïng Basel I ñaõ coù moät soá vaán ñeà:

+ Thöù nhaát: vieäc phaân loaïi chöa chi tieát cho caùc khoaûn cho vay. Chaúng haïn ruûi

ro theo ñoái taùc (ví duï khaû naêng taøi chính ) hoaëc theo ñaëc ñieåm cuûa khoaûn tín

duïng (ví duï nhö theo thôøi haïn). Noù chæ ra raèng caùc ngaân haøng coù cuøng tyû leä an

toøan voán nhöng coù theå ñoái maët vôùi caùc ruûi ro khaùc nhau, ôû möùc ñoä khaùc nhau.

+ Thöù hai: Basel I chöa tính ñeán lôïi ích cuûa ña daïng hoùa hoaït ñoäng. Ruûi ro seõ

giaûm neáu ña daïng hoùa danh muïc ñaàu tö. Basel I quy ñònh veà voán toái thieåu khoâng

coù söï khaùc bieät giöõa moät ngaân haøng kinh doanh ña daïng( ít ruûi ro hôn) vaø moät

ngaân haøng kinh doanh taäp trung (nhieàu ruûi ro hôn).

+ Thöù ba: Basel I chöa tính ñeán caùc ruûi ro khaùc nhö ruûi ro quoác gia, ruûi ro

ngoaïi hoái.

Basel II hoøan thieän hôn trong xaùc ñònh tyû leä an toaøn voán vaø khuyeán khích

caùc ngaân haøng thöïc hieän caùc phöông phaùp quaûn lyù ruûi ro tieân tieán hôn. Basel II

ñöa caùc phöông aùn löïa choïn, cho pheùp quyeàn töï quyeát raát lôùn trong giaùm saùt hoaït

ñoäng cuûa ngaân haøng. Noù goàm caùc chuaån möïc giaùm saùt nhaèm hoaøn thieän kyõ thuaät

quaûn lyù ruûi ro vaø ñöôïc caáu truùc theo 3 caáp ñoä: Pillar I, Pillar II, Pillar III.

Basel II phaïm vi aùp duïng roäng hôn, bao goàm: khoâng chæ caùc ngaân haøng

quoác teá maø caû caùc coâng ty meï, thay ñoåi ñònh nghóa veà taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi

ro. Ñoái vôùi ruûi ro tín duïng neáu Basel I ñöa ra moät phöông phaùp chung thì Basel II

ñeà xuaát 2 löïa choïn: phöông phaùp chuaån vaø phöông phaùp phaân haïng noäi boä.

- Phöông phaùp chuaån: phöông phaùp naøy nhaèm ño löôøng ruûi ro tín duïng

töông töï nhö Basel I nhöng ôû möùc ñoä nhaïy caûm vôùi ruûi ro hôn vì theo phöông

phaùp naøy seõ söû duïng phaân haïng taøi chính do caùc toå chöùc taøi chính phaân haïng ñoäc

laäp cung caáp laøm heä soá khi tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro.

- Phöông phaùp phaân haïng noäi boä: phöông phaùp naøy chuû yeáu döïa vaøo ñaùnh

giaù noäi boä cuûa ngaân haøng veà heä soá ruûi ro ñeå xaùc ñònh tyû leä voán caàn thieát. Tuy

nhieân vaãn döïa vaøo uûy ban höôùng daãn cuûa Basel ñeå xaùc ñònh ruûi ro cho töøng loaïi

taøi saûn bao goàm:

Yeáu toá caáu thaønh ruûi ro: goàm caùc ñaùnh giaù veà heä soá ruûi ro (Xaùc suaát ruûi

ro, toång soá tieàn cuûa moùn vay, soá tieàn cho vay coù khaû naêng thaát thoaùt, thôøi haïn

cho vay hieäu quaû) do ngaân haøng töï tính toaùn.

Phöông trình ruûi ro: coâng thöùc ñeå tính toaùn taøi saûn ñieàu chænh theo ruûi ro

döïa vaøo caùc yeáu toá caáu thaønh theo ruûi ro.

Möùc yeâu caàu voán toái thieåu: tieâu chuaån toái thieåu cho moät ngaân haøng söû

duïng phöông phaùp phaân haïng noäi boä cho töøng loaïi taøi saûn.

3.3 GIAÛI PHAÙP GIAÛM TAÙC ÑOÄNG CUÛA QÑ493 ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG

KINH DOANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT TÖØ NAY ÑEÁN 2010.

Treân cô sôû chính saùch döï phoøng do Boä phaän quaûn lyù tín duïng xaây döïng töø

nay ñeán 2010, ñeå chính saùch döï phoøng ñaûm baûo thaønh coâng vaø thöïc hieän khaû thi

treân thöïc teá, Ngaân haøng Ñeä Nhaát caàn quan taâm moät soá giaûi phaùp sau:

- Phaân loaïi ñuùng vaø ñuû caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï vaøo

nhoùm 2. Ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï suy giaûm khaû naêng traû nôï ñuùng thöïc teá, khoâng

laïm duïng ñeå neù traùnh thueá thu nhaäp doanh nghieäp.

- Caàn haïch toaùn chi phí döï phoøng cuï theå ñöôïc trích laäp töøng quyù vaøo chi

phí kinh doanh, khoâng neù traùnh chôø lôïi nhuaän cuoái naêm môùi haïch toaùn ñuû theo

qui ñònh nhaèm caân baèng thu chi.

- Haïch toaùn khoaûn döï phoøng chung ngay trong naêm 2007 vaø 2008, phaân

boå töøng naêm vaøo chi phí kinh doanh.

- Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng noäi boä trong naêm 2007, xeáp loaïi KH vaø

ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng sau 3 thaùng keå töø ngaøy vay, trích laäp döï phoøng theo

ñaùnh giaù cuûa Ngaân haøng ngay, khoâng chôø khi khoaûn nôï coù daáu hieäu suy giaûm.

- Khoâng ñònh giaù quaù cao TSTC, Ban ñieàu haønh caàn xaây döïng möùc giaù

traàn ñoái vôùi töøng khu vöïc, töøng con ñöôøng ñeå aùp giaù taøi saûn khi cho vay.

- Thöïc hieän ñuùng chính saùch trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñaõ ñöôïc Hoäi

ñoàng quaûn trò thoâng qua töøng naêm, khoâng laøm giaûm lôïi nhuaän ñeå aûnh höôûng ñeán

chính saùch phaân chia coå töùc cuûa coå ñoâng.

3.4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ TRÍCH LAÄP VAØ SÖÛ DUÏNG DÖÏ

PHOØNG :

3.4.1 ÑEÀ XUAÁT THAY ÑOÅI MOÄT SOÁ ÑIEÅM CUÛA QÑ 493

3.4.1.1 Thôøi ñieåm trích laäp döï phoøng ruûi ro:

QÑ 493 phaân loaïi nôï theo 5 nhoùm vôùi tyû leä trích laäp laø 0%, 5%, 20%, 50%

vaø100%. Thôøi ñieåm ñeå trích laäp laø cuoái moãi quyù vôùi ñieàu kieän coù nôï quaù haïn xaûy

ra laø khoâng phuø hôïp. Neáu khoâng coù nôï quaù haïn xaûy ra coù nghóa laø khoâng coù vieäc

trích laäp döï phoøng ruûi ro.

Thöïc teá ruûi ro vaø tín duïng luoân toàn taïi vaø khoâng theå chia caét, neân khoâng

theå loaïi tröø ñöôïc ruûi ro caû trong tröôøng hôïp khoâng coù nôï quaù haïn. Caàn thay ñoåi

moät phaàn QÑ 493 laø caàn thöïc hieän vieäc trích laäp döï phoøng ngay caû khi nôï chöa

bò quaù haïn, thaäm chí ngay caû khi môùi phaùt sinh cho vay. Caên cöù ñeå trích laäp cho

caùc moùn nôï naøy coù theå döïa vaøo khoaûn nôï ñoù coù taøi saûn hay khoâng, coù taøi saûn thì

tyû leä trích laäp thaáp hoaëc ngöôïc laïi; hoaëc treân cô sôû chaát löôïng töøng khoaûn nôï tín

duïng toát hay xaáu döïa treân heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä.

3.4.1.2 Phaân loaïi nôï vaø haïch toaùn nôï theo tieâu chuaån quoác teá ñeå minh baïch

tình hình taøi chính: coâng vieäc naøy ñoøi hoûi phaûi quaùn trieät ñuùng tieâu chí vaø caáu

truùc phaân loaïi nôï.

Vieäc phaân loaïi caùc khoaûn cho vay cuûa Ngaân haøng tröôùc heát phaûi döïa treân

phaân tích keát hôïp 2 yeáu toá laø khaû naêng traû nôï vaø tình hình taøi chính cuûa KH, ñöôïc

moâ phoûng theo sô ñoà:

Raát toát

Toát

Trung bình

Keùm

Trung bình yeáu

Nôï toát

Nôï caàn chuù yù Nôï döôùi

Khaû naêng traû Tình nôï hình taøi chínhï Raát toát

Nôï khoù ñoøi

tieâu chuaån

Nôï toát

khoù

Toát

Nôï caàn chuù yù Nôïcaàn chuù

khoù

Trung bình

Nôï döôùi tieâu chuaån

yù Nôï khoù ñoøi Nôï khoù ñoøi

Trung bình yeáu

Nôï caàn chuù yù Nôï ñoøi Nôï ñoøi Nôï maát voán

Nôï döôùi tieâu chuaån Nôï khoù ñoøi

Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát

Keùm

Nôï khoù ñoøi Nôï maát voán Nôï maát voán Nôï maát voán

voán

Ngoaøi ra ñeå ñaùnh giaù phaân loaïi nôï phuø hôïp, ngaân haøng phaûi keát hôïp ñaùnh

giaù theâm moät soá tieâu thöùc sau cuûa khaùch haøng: naêng löïc taøi saûn maùy moùc vaø

thieát bò phuïc vuï kinh doanh; naêng löïc quaûn lyù cuûa nhaø quaûn trò; chaát löôïng heä

thoáng baùo caùo, thoâng tin vaø kieåm soaùt noäi boä; khaû naêng hieän taïi vaø trieån voïng

saép tôùi veà thò tröôøng ñaàu ra vaø ñaàu vaøo; chính saùch cuûa nhaø nöôùc .

3.4.1.3 Phaân loaïi nhoùm nôï:

Theo QÑ493 chia nôï thaønh 5 nhoùm so vôùi 4 nhoùm QÑ488 laø thaät söï khoâng

caàn thieát, bôûi vì ôû QÑ493 xuaát hieän nôï nhoùm 2 vôùi nhöõng khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi

thôøi haïn traû nôï ( hay coøn goïi laø nôï ñaõ ñöôïc gia haïn ) coù möùc trích laäp döï phoøng

laø 5%. Soá tieàn trích laäp khoâng cao, neáu aùp duïng coâng thöùc, neân noù khoâng laøm

taêng döï phoøng cuï theå cuûa Ngaân haøng. Tuy nhieân, noù laïi taïo ra ñieåm xaáu vì caùc

khoaûn nôï gia haïn ñöôïc xem laø nôï quaù haïn. ÔÛ Ngaân haøng Ñeä Nhaát khi thöïc hieän

phaân loaïi nhoùm nôï theo QÑ493 ngay töø Q2/2005 ñaõ gaây tyû leä nôï quaù haïn laø treân

30%, phaàn lôùn nôï quaù haïn do kyõ thuaät phaân loaïi nôï môùi. Thöïc teá nôï naøy vaãn

ñaûm baûo khaû naêng traû nôï vaø coù chaát löôïng toát, quan heä vay uy tín nhöng vì thuû

tuïc cho vay môùi phaûi thöïc hieän qua nhieàu coâng ñoaïn: xeùt duyeät, coâng chöùng,

ñaêng kyù theá chaáp … maát thôøi gian, do vaäy giaûi phaùp gia haïn nôï ñeå KH coù thôøi gia

traû nôï laø bieän phaùp raát toát laïi ít toán thôøi gian maø ngaân haøng ñaõ löïa choïn. Tuy

nhieân gaëp QÑ493 thì vöôùng.

Theo taùc giaû vieäc phaân ñònh nhoùm nôï goàm 4 loaïi theo QÑ488 laø raát thöïc

teá, khoaûng caùch cuûa caùc nôï quaù haïn goàm 0- 180, 181 – 360, treân 360 laø phuø hôïp

thôøi gian ñaùnh giaù khaû naêng traû nôï. Trong phaân loaïi nôï cuûa QÑ493 thì nôï quaù

haïn coù khoaûng caùch khaù ngaén 0-90, 90-180 … laø chöa ñuû thôøi gian ñeå ñaùnh giaù

möùc ñoä suy giaûm khaû naêng traû nôï vaø eùp ñaåy leân nhoùm nôï cao hôn ñeå taêng möùc

trích laäp laø chöa caàn thieát ñoái hoaøn caûnh noäi taïi cuûa moät moùn nô.

3.4.1.4 AÙp duïng ñoàng thôøi 2 phöông phaùp phaân loaïi nôï:

Hieän taïi QÑ493 quy ñònh TCTD phaân loaïi nôï theo moät trong hai phöông

phaùp ñònh löôïng (aùp duïng ngay) hoaëc ñònh tính (phöông phaùp tieân tieán aùp duïng

trong 3 naêm tôùi sau khi xaây döïng ñöôïc heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä). Tuy

vaäy, ñeå naâng cao chaát löôïng tín duïng trong thôøi gian tôùi neân aùp duïng ñoàng thôøi 2

phöông phaùp treân, phöông phaùp ñònh löôïng xöû lyù nhanh nhôø aùp duïng coâng ngheä

thoâng tin neân TCTD phaân loaïi vaø trích laäp kòp thôøi; phöông phaùp ñònh tính ñaùnh

giaù chaát löôïng tín duïng chính xaùc hôn thoâng qua hoaït ñoäng kinh doanh vaø taøi

chính cuûa KH. Sau khi phaân loaïi baèng 2 phöông phaùp treân, ñoái chieáu keát quaû

phaân loaïi, neáu keát quaû theo phöông phaùp ñònh tính phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm

ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích boå sung phaàn cheânh leäch.

3.4.1.5 Thay ñoåi coâng thöùc tính chi phí trích laäp:

Coâng thöùc R = max[0,( A-C)] x r cho soá tieàn trích laäp nhoû neáu hieäu soá A-C

nhoû vì söï coá tình trong ñaùnh giaù taøi saûn ñaûm baûo. Neân chaêng loaïi boû yeáu toá C

hoaëc thay ñoåi caùch tính giaù trò C trong coâng thöùc treân ñeå vieäc trích laäp döï phoøng

ñöôïc minh baïch hôn.

3.4.2 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI CHÍNH PHUÛ:

Vieäc xaây döïng xeáp haïng tín duïng noäi boä taïi caùc NHTM coøn gaëp nhieàu

khoù khaên vì caùch tieáp caän caùc thoâng tin giuùp ñaùnh giaù, xeáp haïng tín duïng KH

nhö tình hình kinh doanh, taøi chính, taøi saûn, uy tín ñoái vôùi NHTM ñaõ giao dòch

tröôùc ñaây … vaãn coøn nhieàu haïn cheá. Hieän nay, taïi Vieät Nam chæ môùi coù 1 coâng ty

xeáp haïng tín nhieäm laø Vietnamnet ñöôïc thaønh laäp, tuy nhieân, khuoân khoå phaùp lyù

cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc chöa hoaøn thieän, do

ñoù, caùc NHTM chöa theå tham khaûo keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp do coâng ty

xeáp haïng tín nhieäm trong nöôùc thöïc hieän khi phaân tích ñaùnh giaù, xeáp haïng tín

nhieäm. Vì vaäy, chính phuû caàn giao cho Boä taøi chính sôùm ban haønh khuoân khoå

phaùp lyù cho hoaït ñoäng cuûa coâng ty xeáp haïng tín nhieäm.

3.4.3 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG NHAØ NÖÔÙC

- Phoái hôïp vôùi caùc ñôn vò lieân quan thöôøng xuyeân toå chöùc caùc khoaù ñaøo

taïo vaø boài döôõng kieán thöùc caäp nhaät cho boä phaän quaûn lyù ruûi ro taïi caùc NHTM

ñeå naâng cao naêng löïc ñaùnh giaù, ño löôõng, phaân tích, kieåm soaùt ruûi ro tín duïng.

Thöôøng xuyeân taäp huaán cho NHTM veà caùc tröôøng hôïp phaùt sinh môùi trong phaân

loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng ruûi ro. Höôùng xöû lyù vôùi caùc tröôøng hôïp cuï theå. Ñònh

kyø haøng naêm toå chöùc caùc lôùp boài döôõng nghieäp vuï ñeå giaûi ñaùp thaéc maéc vaø

vöôùng maéc trong quaù trình thöïc hieän trích laäp döï phoøng ruûi ro.

- Caàn hoaøn thieän vaên baûn phaùp lyù, hoaøn chænh caùc thieáu soùt cuûa QÑ 493.

Phoái hôïp cuøng Boä taøi chính, cô quan thueá coù qui ñònh cuï theå veà vieäc haïch toaùn

döï phoøng vaøo chi phí kinh doanh, traùnh tình traïng NHTM laån traùnh thueá hoaëc

ñieàu tieát thueá thu nhaäp doanh nghieäp theo höôùng coù lôïi cho ñôn vò.

- Phoái hôïp vôùi Boä , ngaønh hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn theo chuaån möïc keá

toaùn quoác teá ( IAS ). Xaây döïng caùc giaûi phaùp chính saùch ñeå hoaøn thieän phöông

phaùp kieåm soaùt vaø kieåm toaùn noäi boä trong caùc TCTD vaø tieán tôùi theo caùc chuaån

möïc quoác teá.

- Naâng cao hôn nöõa chaát löôïng thoâng tin tín duïng taïi Trung taâm thoâng tin

tín duïng cuûa NHNN nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu thoâng tin caäp nhaät vaø chính xaùc veà

KH. Coù nhöõng bieän phaùp tuyeân truyeàn thích hôïp ñeå caùc NHTM nhaän thaáy quyeàn

lôïi vaø nghóa vuï trong vieäc cung caáp vaø söû duïng thoâng tin tín duïng. Theo ñoù:

+ CIC phaûi caäp nhaät ñöôïc söï phaân loaïi khaùch haøng theo töøng khoaûn nôï,

ñaùnh giaù theo töøng nhoùm nôï cuûa khaùch haøng, chuaån hoùa caùc quy trình töï ñoäng xöû

lyù döõ lieäu (Hieän chæ coù CIC môùi coù ñaày ñuû nhaát soá lieäu cuûa KH treân toaøn quoác,

coù quan heä vôùi caùc haõng chuyeân thu nhaäp vaø cung caáp thoâng tin treân theá giôùi)

+ CIC phaûi ñöôïc giao nhieäm vuï thöïc hieän hoã trôï caùc toå chöùc, ñôn vò coù

chöùc naêng vaø nhieäm vuï phaân loaïi, ñaùnh giaù caùc khoaûn nôï cuûa caùc khaùch haøng

cuûa TCTD, ñöôïc quyeàn cung caáp keát quaû ñaùnh giaù phaân loaïi nôï cuûa TCTD , cuûa

ñôn vò giaùm saùt coù chöùc naêng ñaùnh giaù nôï cho caùc TCTD.

+ CIC phaûi khaùch quan veà ñoä chuaån xaùc vaø giaù trò phaùp lyù cuûa thoâng tin,

veà caùc loaïi nôï cuûa moät khaùch haøng vay taïi nhieàu TCTD.

- Ñoái vôùi tröôøng hôïp ñaùnh giaù nôï moät KH vay nhieàu hoà sô taïi moät TCTD,

NHNN caàn coù giaûi phaùp ñeå aùp duïng ñöôïc caùc chuaån möïc quoác teá veà ñaùnh giaù

nôï, khoâng ñoàng nhaát möùc ñoä suy giaûm caùc khoaûn nôï cuøng 1 nhoùm neáu thöïc teá

khoaûn nôï ñoù coøn coù theå thu ñöôïc.

- NHNN caàn coù nhöõng quy ñònh cuï theå veà cô cheá ñaùnh giaù caùc loaïi nôï cuûa

moät khaùch haøng vay taïi caùc TCTD khaùc nhau. Caàn thieát ban haønh hoaëc boå sung

theâm moät soá ñieàu QÑ493 veà coâng taùc ñaùnh giaù nôï cuûa moät KH vay taïi nhieàu

TCTD khaùc nhau. Coù bieän phaùp cheá taøi caùc TCTD vi phaïm khoâng phoái hôïp trong

ñaùnh giaù nôï theo tieâu chuaån do NHNN ban haønh. Trong ñaùnh giaù caàn phaûi chuù

troïng thoâng tin tín duïng do CIC cung caáp.

3.4.4 NHOÙM GIAÛI PHAÙP ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG ÑEÄ NHAÁT:

3.4.4.1 Thaønh laäp boä phaän quaûn trò ruûi ro:

Beân caïnh boä phaän quaûn lyù tín duïng, Ngaân haøng caàn thaønh laäp boä phaän quaûn

trò ruûi ro chuyeân bieät veà tín duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc quaûn trò ruûi ro, toå chöùc

phaân loaïi caùc khoaûn vay theo möùc ñoä ruûi ro. Caùc khoaûn nôï xaáu ñöôïc taùch khoûi

nhaân vieân tín duïng chuyeån giao cho boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán haønh phaân tích

ñoái töôïng vay, leân phöông aùn traû nôï vaø cuûng coá hoà sô chuaån bò xöû lyù.

Thoâng qua keát quaû phaân loaïi nôï töøng khoaûn nôï, boä phaän quaûn trò ruûi ro tieán

haønh phaân tích theo nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu

vöïc nhaèm xaùc ñònh khuynh höôùng ruûi ro, qua ñoù xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng cho

töøng nhoùm khaùch haøng, thaønh phaàn kinh teá, ngaønh kinh teá, khu vöïc phuø hôïp vôùi

möùc ñoä ruûi ro maø Ngaân haøng chaáp nhaän ñöôïc.

Boä phaän quaûn trò ruûi ro phaân loaïi nôï theo phöông phaùp ñònh löôïng chính xaùc

vaø kòp thôøi haøng quyù, xaùc ñònh ñuùng chaát löôïng tín duïng ñeå laøm cô sôû trích laäp

döï phoøng ruûi ro. Sau ñoù, aùp duïng phöông phaùp ñònh tính nhaèm ñaùnh giaù chaát

löôïng tín duïng chính xaùc hôn, khi keát quaû phaân loaïi theo phöông phaùp ñònh tính

phaûi ñöa khoaûn nôï vaøo nhoùm ruûi ro cao hôn thì TCTD phaûi trích laäp boå sung

phaàn cheânh leäch.

Boä phaän quaûn trò ruûi ro tö vaán cho nhaân vieân tín duïng khi thöïc hieän taùi thaåm

ñònh nhöõng khoaûn vay lôùn, phöùc taïp ñoàng thôøi coøn coù nhieäm vuï quaûn trò ruûi ro

ñoái vôùi töøng nhaân vieân tín duïng. Tröïc tieáp ñeà xuaát söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi

ro tín duïng caùc khoaûn nôï thuoäc nhoùm 5 vaø caùc tröôøng hôïp doanh nghieäp bò giaûi

theå, phaù saûn theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc caù nhaân bò cheát, maát tích. Toå chöùc

phaân tích cô caáu tín duïng, laäp baûng toång keát tyû leä nôï khoâng thu hoài ñöôïc ít nhaát 5

naêm trôû laïi, ñaùnh giaù tyû leä nôï khoù thu hoài theo ngaønh kinh teá, nhoùm khaùch

haøng…. ñeå ñieàu chænh chính saùch cho vay phuø hôïp.

3.4.4.2 Nhanh choùng thöïc hieän baûo hieåm ruûi ro tín duïng

Coù nhieàu bieän phaùp vaø kyõ thuaät phoøng ngöøa ruûi ro khaùc nhau nhö: Hoaøn

thieän quy trình cho vay, taêng cöôøng giaùm saùt voán vay, löïa choïn khaùch haøng, trích

laäp döï phoøng ruûi ro... nhöng caùc phöông phaùp treân chæ phaùt huy trong moät giôùi

haïn nhaát ñònh. Moät giaûi phaùp mang tính khaû thi maø caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ vaø

ñang thöïc hieän ñoù laø baûo hieåm ruûi ro tín duïng.

Baûo hieåm ruûi ro tín duïng ñöôïc thöïc hieän ngay sau khi moät hôïp ñoàng tín

duïng ñöôïc kyù keát vôùi söï tham gia cuûa caùc coâng ty baûo hieåm chuyeân nghieäp. Baûo

hieåm tín duïng trôû thaønh laù chaén kinh teá thaät söï cho caùc NHTM buø ñaép kòp thôøi

nhöõng ruûi ro tín duïng xaûy ra vaø ñaûm nhaän coâng vieäc coøn laïi lieân quan ñeán xöû lyù

nôï thay cho NHTM, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho NHTM yeân taâm kinh doanh.

3.4.4.3 Thaønh laäp coâng ty quaûn lyù nôï vaø khai thaùc taøi saûn

Quaûn lyù ruûi ro tín duïng laø moät quaù trình lieân tuïc dieãn ra töø ñaàu cho ñeán

cuoái goàm: bieän phaùp phoøng choáng, giaûi phaùp quaûn lyù vaø xöû lyù ruûi ro… trong hoaït

ñoäng tín duïng cuûa caùc NHTM. Tuy nhieân, treân thöïc teá ruûi ro tín duïng vaãn xaûy ra,

xuaát phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan laãn chuû quan. Do ñoù, vieäc xöû lyù

khoaûn vay khi coù ruûi ro laø raát caàn thieát vaø söï ra ñôøi cuûa moät thò tröôøng mua baùn

khoaûn nôï cuõng nhö vieäc thaønh laäp caùc coâng ty mua baùn nôï cuûa chính caùc ngaân

haøng hay coâng ty mua baùn nôï ñoäc laäp seõ goùp phaàn giaûi quyeát hieäu quaû vaán ñeà

naøy. Noù giuùp chuyeån giao ruûi ro ngaân haøng sang 1 ñôn vò ñoäc laäp ñeå xöû lyù

chuyeân nghieäp vaø hieäu quaû hôn.

3.4.4.4 Xaây döïng heä thoáng xeáp haïng tín duïng noäi boä phuø hôïp hoaït ñoäng

kinh doanh cuûa Ngaân haøng vaø thoâng leä quoác teá:

• Muïc ñích :

Laø moät coâng cuï giaùm saùt vaø kieåm tra tín duïng quan troïng nhaèm hoã trôï cho

NH trong vieäc ra caùc quyeát ñònh tín duïng. Heä thoáng giuùp theo doõi nhöõng daáu

hieäu ruûi ro ñeå coù nhöõng chính saùch KH vaø quyeát ñònh caáp tín duïng nhaèm naâng

cao chaát löôïng cho vay cuûa NH.

• Cô sôû xaây döïng :

Heä thoáng xeáp haïng tín duïng döïa treân phöông phaùp so saùnh caùc soá lieäu

ñònh löôïng, soá lieäu ñònh tính thöïc teá cuûa khaùch haøng vôùi caùc soá lieäu chuaån ôû

trong baûng chaám ñieåm. Soá lieäu naøy döïa treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu, kinh

nghieäm phaân tích ñaùnh giaù keát hôïp vôùi coâng taùc thoáng keâ cuûa caùc chuyeân gia taøi

chính veà lónh vöïc ngaønh ngheà kinh doanh, loaïi hình toå chöùc. Caàn löu yù laø caùc soá

lieäu chuaån naøy chæ mang tính töông ñoái ñeå tham khaûo .

Xeáp haïng laø moät caùch löôïng hoùa caùc chæ tieâu nhaèm giuùp nhaân vieân tín

duïng coù theå so saùnh söï khaùc nhau giöõa caùc khaùch haøng. Moãi tieâu chí seõ coù söï

phuø hôïp vaø quan troïng khaùc nhau ñoái vôùi töøng khaùch haøng. Do ñoù, heä thoáng seõ

aùp duïng caùc troïng soá khaùc nhau vôùi töøng tieâu chí.

Heä thoáng chaám xeáp haïng tín duïng söû duïng heä thoáng thang ño khoaûng caùch

ñeå laøm cô sôû cho vieäc chaám ñieåm. Ñaây laø loaïi thöôùc ño khoâng chæ saép xeáp theo

thöù töï maø coøn phaân bieät thaønh nhöõng khoaûng caùch baèng nhau.

* Caùc yeáu toá cuûa heä thoáng xeáp haïng

- Yeáu toá taøi chính, yeáu toá phi taøi chính

- Yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh

- Yeáu toá thò phaàn, thöông hieäu, uy tín vaø qui moâ kinh doanh.

- Yeáu toá con ngöôøi, heä thoáng quaûn trò, ñieàu haønh

- Yeáu toá taøi saûn: voán chuû sôû höõu, nhaø xöôûng, ñaát ñai, maùy moùc thieát bò …

3.4.4.5 Ban haønh soå tay tín duïng:

Caàn sôùm nghieân cöùu soaïn thaûo vaø ban haønh soå tay tín duïng. Soå tay tín

duïng phaûi ñöôïc xem laø coâng cuï quaûn lyù, ñöôïc ñieàu chænh vaø ñoåi môùi theo höôùng

quaûn trò ruûi ro vaø xaây döïng theo qui chuaån ñeå phaûn aùnh ñuùng caùc caùc tieâu chí ruûi

ro cuûa QÑ 493 thöïc teá, chöù khoâng phaûi laø 493 danh nghóa theo heä thoáng baùo caùo

vaø coøn nhieàu khe hôõ nhö hieän nay. Trong chöông trình taùi cô caáu nghieäp vuï caùc

NHTM tôùi ñaây, Ngaân haøng caàn phaûi taäp trung maïnh vaøo caáu phaàn naøy.

3.4.4.6 Tích cöïc aùp duïng caùc khuyeán nghò cuûa Uyû ban Basel veà giaùm saùt ngaân

haøng, taäp trung vaøo 25 tieâu chí maø caùc Ngaân haøng thöông maïi caàn quan taâm.

3.4.4.7 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng noäi boä: thaønh laäp boä phaän

quaûn lyù vaø giaùm saùt chaát löôïng tín duïng toaøn heä thoáng ngaân haøng coøn goïi laø

“Trung taâm phoøng ngöøa ruûi ro”, thöôøng xuyeân cung caáp thoâng tin cho caùc chi

nhaùnh/Phoøng giao dòch veà nhöõng KH coù quan heä tín duïng vôùi nhieàu TCTD, vôùi

chính ngaân haøng, phaân tích ñaùnh giaù KH töø caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc.

Beân caïnh ñoù, trung taâm thoâng tin cuõng caàn cung caáp theâm veà caùc thoâng tin

giaù caû thieát bò, möùc ñaàu tö ñoái vôùi caùc döï aùn cuï theå … ñeå caùc chi nhaùnh, phoøng

giao dòch tham khaûo.

3.4.4.8 Xaây döïng chöông trình quaûn lyù: nhanh choùng thöïc hieän ñoåi môùi coâng

ngheä thoâng tin, xaây döïng chöông trình quaûn lyù rieâng theo QÑ493 ñeå giaùm saùt vaø

kòp thôøi theo doõi caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn coù khaû

naêng traû nôï ñeå coâng taùc tính toaùn vieäc trích laäp döï phoøng khoâng bò sai soùt, nhaàm

laãn vaø mang tính chuyeân nghieäp hôn.

KEÁT LUAÄN

Trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng coù nhieàu yeáu toá khaùch quan vaø

chuû quan mang laïi ruûi ro, nhieàu yeáu toá baát khaû khaùng neân khoâng traùnh khoûi ruûi

ro. Chính vì vaäy, haøng naêm caùc NHTM ñöôïc pheùp vaø caàn phaûi trích laäp quyõ buø

ñaép ruûi ro haïch toaùn vaøo chi phí. Trong quaûn trò ngaân haøng, quaûn trò ruûi ro laø moät

noäi dung quan troïng maø caùc caáp laõnh ñaïo phaûi ñaëc bieät quan taâm, noù laø thöôùc ño

naêng löïc “ soáng “ hay “cheát” cuûa moät NHTM. Ñieàu quan troïng khi hoäi nhaäp kinh

teá, gia nhaäp WTO, thì vieäc NHNN ban haønh vaø cho thöïc thi QÑ493 trong phaân

loaïi vaø trích laäp döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng ñöôïc xem laø moät böôùc tieán ban

ñaàu trong tieáp caän an toaøn voán, khoâng chæ nhaèm muïc ñích phaân loaïi nôï, maø coøn

nhaèm ñaùnh giaù ruûi ro khoaûn vay, quaûn lyù chaát löôïng tín duïng. Laøm saïch caùc moùn

nôï xaáu treân baûng toång keát taøi saûn cuûa caùc NHTM laø bieän phaùp haøng ñaàu ñeå naâng

cao naêng löïc caïnh tranh, naêng löïc taøi chính treân böôùc ñöôøng hoäi nhaäp.

Vôùi mong muoán ñoùng goùp vaøo coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân

haøng TMCP Ñeä Nhaát, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi “ Trích laäp vaø söû duïng döï phoøng

ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh taïi Ngaân haøng TMCP

Ñeä Nhaát” laøm ñeà taøi luaän vaên thaïc só cuûa mình.

Luaän vaên ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû môùi nhö sau:

(1). Phaân tích vieäc aùp duïng caùc chuaån möïc môùi veà phaân loaïi nôï, quaûn lyù

khoaûn vay vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát.

(2). Ñaët coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng taïi Ngaân haøng Ñeä Nhaát

trong moái quan heä so saùnh vôùi heä thoáng NHTMVN, NHTM taïi TPHCM vaø caùc

ngaân haøng TMCP khaùc coù qui moâ lôùn, vöøa vaø nhoû .

(3). Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän ñeå naâng cao naêng löïc quaûn trò ruûi ro

vaø giaûi phaùp phaùt trieån coâng taùc trích laäp vaø söû duïng döï phoøng.

Luaän vaên coù nhöõng haïn cheá nhö sau:

(1). Chæ môùi ñi saâu vaøo noäi taïi cuûa 1 ñôn vò laø Ngaân haøng TMCP Ñeä Nhaát.

Chöa môû roäng ñeà taøi sang toaøn heä thoáng Ngaân haøng TMCP, TMNN …

(2). Chöa ñeà caäp toaøn boä thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, bieän

phaùp haïn cheá vaø xöû lyù RRTD ngoaøi bieän phaùp trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ruûi

ro trong moái quan heä taùc ñoäng vôùi bieän phaùp treân.

(3) Chöa bao quaùt ñöôïc toaøn boä quaù trình quaûn trò ruûi ro cuûa heä thoáng

ngaân haøng trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi.

Do kinh nghieäm vaø kieán thöùc trong lónh vöïc ngaân haøng coøn nhieàu haïn cheá,

taùc giaû khoâng theå traùnh khoûi caùc thieáu soùt khi thöïc hieän luaän vaên. Ñaây laø moät ñeà

taøi raát thöïc tieãn ñoøi hoûi söï tìm toøi hoïc hoûi vaø aùp duïng töø thöïc teá lieân tuïc nhaèm

mang laïi söï oån ñònh vaø an toaøn cho hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa caùc ngaân haøng

thöông maïi, vaø moät trong nhöõng vaán ñeà maø baûn thaân taùc giaû seõ tieáp tuïc nghieân

cöùu laø “Caùc phöông phaùp vaø coâng cuï ño löôøng ruûi ro tín duïng aùp duïng theo

Basel II ”. Vaán ñeà naøy khoâng laï, khoâng môùi vôùi caùc ngaân haøng cuûa caùc nöôùc

tieân tieán treân theá giôùi nhöng ñoái vôùi caùc ngaân haøng cuûa chuùng ta thì vieäc hieåu vaø

aùp duïng vaãn chöa ñöôïc caùc ngaân haøng quan taâm ñuùng möùc.

Xin chaân thaønh caùm ôn Quyù Thaày Coâ Tröôøng Ñaïi Hoïc Kinh Teá Thaønh

Phoá Hoà Chí Minh ñaõ nhieät tình giaûng daïy vaø höôùng daãn trong suoát khoùa hoïc vôùi

raát nhieàu kieán thöùc, thoâng tin boå ích, thieát thöïc. Xin chaân thaønh caùm ôn Thaày

Traàn Huy Hoaøng ngöôøi ñaõ heát loøng giuùp ñôõ taùc giaû hoaøn thaønh luaän vaên naøy.

Vì thôøi gian ngaén, trình ñoä coøn nhieàu haïn cheá neân luaän vaên coøn nhieàu maët

chöa hoaøn thieän vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc teá. Vì vaäy, trong caùc nghieân cöùu

sau, taùc giaû seõ coá gaéng ñi saâu vaøo khaûo saùt, phaân tích caùc ñieåm haïn cheá neâu treân,

ñoàng thôøi taùc giaû cuõng raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù chaân tình cuûa Quyù Thaày Coâ,

caùc baïn hoïc vieân vaø nhöõng ai quan taâm ñeán vaán ñeà quaûn trò ruûi ro ngaân haøng ñeå

coâng taùc quaûn trò ngaân haøng ngaøy moät toát hôn . (TP.HCM 10/2006)

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Nhoùm taùc giaû do TS. Phaïm Thanh Bình chuû bieân (2005), coâng trình khoa

hoïc “Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTMVN trong ñieàu kieän hoäi

nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá ”.

2. Nguyeãn Thò Caønh (2004), Phöông phaùp vaø phöông phaùp luaän nghieân cöùu

khoa hoïc kinh teá, NXB Ñaïi hoïc quoác gia TP.HCM, TP.Hoà Chí Minh.

3. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (chuû bieân), Hoaøng Ñöùc, Traàn Huy Hoaøng, Traàm Xuaân

Höông, Nguyeãn Quoác Anh (2000), “Tín Duïng Ngaân Haøng”, NXB Thoáng Keâ.

4. Traàn Huy Hoaøng (2003), “Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi”, Nhaø xuaát baûn

Thoáng Keâ.

5. Ngoâ Höôùng ( chuû bieân ) (2001), “Giaùo trình Lyù thuyeát tieàn teä vaø ngaân

haøng”, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ.

6. Phaïm Linh (2005), “Naâng cao chaát löông cuûa heä thoáng quaûn lyù ruûi ro taïi

caùc Ngaân haøng TMVN ”, Luaän vaên thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá TPHCM.

7. Luaät NHNN, Luaät caùc TCTD, Quyeát ñònh 493, Quyeát ñònh 488, caùc Nghò

ñònh Thoâng tö lieân boä ...

8. NHNN CN TPHCM ( 2006 ), Baùo caùo sô keát hoaït ñoäng ngaân haøng treân ñòa

baøn TPHCM 6 thaùng naêm 2006, baùo caùo thöôøng nieân naêm 2004 - 2005, taøi lieäu

taäp huaán QÑ493 cho caùc Ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM.

9. Baùo caùo thöôøng nieân cuûa Ngaân haøng Ñeä Nhaát caùc naêm 1997 - 2006

10. Taïp chí ngaân haøng caùc naêm 2004 – 2006.

11. Taïp chí Kinh teá phaùt trieån caùc naêm 2005, 2006.

12. Fiona Mann & Ian Michael – Bank of England, “ Dynamic provisioning:

issues & application”, baûn dòch cuûa Vieät Duõng – Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån

Vieät Nam.

13. Thoâng tin Internet, saùch baùo khaùc .