Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

DAI HOC QUOC GIA HA N0I KHOA KINH Tfi

06 TH! THANH TAM

QUA TRiNH HOI NHAP KINH TE QUOC TE CUA VIET NAM

THU

LUAN VAN THAC SI KINH TE CHINH TRI

Chuyen nganh : Kinh te chinh tri Ma so : 5.02.01

Ngtroi hirorng din khoa hoc: PGS.TS TA KIM NGOC

V- L0 / 5-+0

HA NOI - 2005

LKC

MUCLUC

1

5

PHAN M0 DAU CHl/CNG 1: CO Sd LY LUAN VA THUC TlfcN CUA H0I NHAP KINH TE QUOC TE

5

Nhurng van de chung ve hoi nhap kinh te quoc te

5

1.1.1.

Khai niem va ban chat cua hoi nhap kinh te quoc te

8

Noi dung, hinh thurc va muc do hoi nhap kinh te quoc te

1.1.2.

12

1.2.

Nhurng nhan to anh hudng den hoi nhap kinh te quoc te

12

Toan cau hoa kinh te la xu the khach quan

1.2.1.

14

1.2.2.

Sir phat trien cua each mang khoa hoc cong nghe di6n ra ngay

cang manh me va day manh nen kinh te tri thurc

15

Hoa binh,on djnh, doi thoai va hop tac vi sir phat trien la dong

1.2.3.

16

1.2.4

17

1.3.

chay chfnh the gidi trong thien nidn ky mdi Sir can thiet hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam Kinh nghiem hoi nhap cua mot sd nude trong khu vuc

17

1.3.1.

Kinh nghiem cua Nhat Ban

22

1.3.2.

Kinh nghiem cua Trung Quoc

26

Kinh nghiem cua Thai Lan

31

Kinh nghiem cua Han Quoc

1.3.3. 1.3.4.

35

1.3.5

Bai hoc kinh nghiem hoi nhap kinh te quoc te cho Viet Nam

38

KET LUAN CHl/ONG 1

39

CHUONG 2: QUA TRINH HOI NHAP KINH TE QUOC TE CUA

VIET NAM

39

Tdng quan ve hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam

2.1.

39

42

2.1.1. 2.1.2.

56

Quan diem cua Dang vd HNKTQT Tdng quan ve qua trinh hoi nhap kinh te qude te cua Viet Nam Thuc trang hoi nhap kinh te quoc te tren mot sd linh vuc

2.2.

2.2.1.

Hoi nhap quoc te v6 thircmg mai

56

2.2.2.

Hoi nhap quoc te ve dau tu

62

66

2.2.3.

Hoi nhap quoc te ve tai chmh - tidn te

2.2.4.

74

Hoi nhap quoc te ve du lich

79

2.3.

Tac dong hoi nhap kinh te quoc te den Viet Nam

80

2.3.1. Md rong thi trudng xua't kh^u

82

Tang thu hut dau tu von nude ngoai

2.3.2

87

88

Tiep thu khoa hoc cong nghe va quan ly tien tien Chuyen dich co cau kinh te, nang cao hieu qua san xuat kinh

2.3.3. 2.3.4.

doanh

91

Nhfrng han che

2.3.5.

96

^ KET LU^N CHl/ONG 2

98

CHUONG 3: NHUNG GIAI PHAP TANG ClfCfNG HNKTQT

CUA VIET NAM

Nhiifng yeu cau, nhiem vu cu the trong HNKTQT cua Viet 98

3.1.

Nam

98

Nhung yeu c£u trong HNKTQT cua Viet Nam

3.1. 1

101

Nhung nhiem vu cu the trong HNKTQT cua Viet Nam

3.1.2

104

3.2.

Trien vong HNKTQT cua Viet Nam

106

3.3.

Giai phap tang cudng HNKTQT

107

Cac giai phap ve phfa Nha nude

116

Cac giai phap cho cac doanh nghiep

3.3.1. 3.3.2.

119

KET LEAN CHlTONG 3

130

133

KET LUAN DANH MUC TAl LIEU THAM KHAO

DANH MUC CACTljr VIET TAT

ADB

Ngan hang phat trien chau A

Khu vuc mau djch tu do ASEAN

AFTA

Khu vuc dau tu ASEAN

AIA

Chuong trinh hop tac cong nghiep ASEAN

AICO

APEC

Diin dan hop tac kinh te chau A - Thai Binh Duong

Hiep hoi cac quoc gia Dong Nam A

ASEAN

ASEM

Dien dan hop tac A - Au

CAFTA

Khu vuc mau djch tu do ASEAN Trung Quoc

CEPT

Chuong trinh thue quan uu dai co hieu lire chung

Cong dong kinh ti chau Au

EEC

Hiep hoi mau dich tu do chau Au

EFTA

EU

Von d£u tu true tiep nude ngoai

FDI

GATT

Hiep dinh khung ve thue quan va thuong mai

ISO

To chirc quoc te ve tieu chuan hoa

Quy tien te quoc ti'

IMF

(Quy che) Toi hue quoc

MFN

NAFTA

Khu vuc mau dich tu do BSc My

To chdc hop tac va phat trien kinh te

OECD

Hoi dong tuong tro kinh te

SEV

Cac cong ty xuyen quoc gia

TNCs

To chdc thuong mai the gidri

WTO

Lien minh chau Au

Ngan hang the gidri

WB

CNH-HDH Cong nghiep hoa, hien dai hoa

Chu nghia tu ban

CNTB

Doanh nghiep nha nude

DNNN

HNKTQT Hoi nhap kinh te quoc te

Khoa hoc cong nghe

KH- CN

Xa hoi chu nghia

XHCN

1

PHAN IVHJDAU

1. Tinh cap thiet cua de tai.

Toan cau hoa va hoi nhap kinh te qudc te dang noi len la mot xu the cua

n£n kinh te toan cau, do la mot qua trinh tang len manh me nhung moi lien he, sir tac dong va phu thuoc lan nhau cua tat cac cac nude, cac khu vuc. Toan cau hoa ngay nay la san pham cua nen van minh nhan loai va do la co hoi de moi quoc gia don nhan, tu nguyen hoi nhap va gop sure minh thuc day su phat trien chung cua nhan loai.Toan cau hoa va hoi nhap kinh te quoc te phat trien

nhanh chong vdi sir gia tang manh me quy mo ve pham vi giao dich hang hoa, dich vu xuyen quoc gia, dong von dau tu lan toa khap toan cdu, khoa hoc cong nghe ky thuat truy6n ba nhanh chong va rong rai. Do vay, m6i quoc gia, m6i

Nen kinh te Viet Nam la mot bo phan khong thi tach rdi trong nen kinh te the gidi, chung ta phai hoa nhap vdi xu the cua thdi dai, tan dung nhung co hoi do chung dem lai dong thdi urng pho vdi nhung thach thde do chung dat ra. Viet Nam dang trong thdi ky chuyen doi sang nen kinh te thi trudng, mo ciia, hoi nhap kinh te vdi chu truong xay dung n6n kinh te mo, da phuong hoa, da dang hoa cac quan he kinh te doi ngoai, von dau tu, cong ngh6 va ky nang quan ly tCr ben ngoai de phat trien kinh te.

Dai hoi IX cua Dang cong san Viet nam xac dinh ro dudng loi cua nude ta la: “Chu dong hoi nhap kinh te quoc te va khu vuc theo tinh than phat huy

dan toe khong the dirng ngoai cuoc vi nhu v^iy se bo 15 thdi co, cac ngudn luc su dung kern hieu qua, tang truong kinh te thap, nguy co tut h$u ngay cang cao. Tuy nhien viec tan dung co h6i do qua trinh toan c£u hoa kinh te dem lai de phat trien kinh te cua m6i nude la r^ft khac nhau, trong do thdi co xen I5n thach thirc. Nhung qua kinh nghiem thuc te cua nhieu Quoc gia d£u cho thay chi co tham gia vao hoi nhap kinh te quoc te thi cac nude, dac biet cac nude ngheo mdi co co hoi de phat trien.

2

toi da noi luc, nang cao hieu qua hap tac quoc td, bao dam doc lap tu chu va

dinh hudng xa hoi chu nghia, bao ve lqi ich dan toe, an ninh quoc gia, giur gin ban sac van hoa dan toe, bao ve moi trudng”[29]. Hoi nhap da tro thanh mot noi dung quan trong cua sir nghiep doi mdi cua Dang va Nha nude ta trong

giai doan mdi.

Trong boi canh toan ciiu hoa va canh tranh kinh te quoc te ngay cang gay

gat hien nay, Viet Nam da co duqc nhung thanh qua nhat dinh. Song con tiSm dn nhigu kho khan thach thde, mot mat chung ta phai ke thda hoc hoi tir cac nude di trude, mat khac phai tim ra cho minh nhung bude di thfch hop de nang cao kha nang canh tranh cua n£n kinh te, chu trong phat huy loi the, nang cao chat luong, hieu qua va hop tac quoc te, tang cudng vai tro anh hudng cua nude ta vdi khu vurc va tren the gidi.

Xuat phai tir thuc te do, toi da chon de tai: “Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam - Thuc trqng va Giai phap" cho luan van thac si ciia minh.

2. Tinh hinh nghien ciru.

Hien nay, van de hoi nhap kinh td quoc te (HNKTQT) cua Viet Nam la doi tuqng cua nhieu cong trinh nghien curu nhu: “Cac khoi kinh te va Thuong mai tren the gidi” ciia tac gia Vo Dai Luoc - Kim Ngoc, NXB Chinh tri Quoc gia, H.1996; “Toan cau hoa va hoi nhap kinh te quoc te”, Bo Ngoai giao - NXB Chinh tri Quoc gia.H.1999; “Nhung xu hudng phat trien chu yeu hien nay ciia nen kinh te the gidi”- ciia PGS.TS Nguy6n Xuan Thang, NXB Khoa hoc xa hoi.H.2001; “Kinh te The gidi nhung thap ky cuoi cung ciia the ky 20 va trien vong nhung thap ky dau the ky 21”- PGS.TS. Kim Ngoc, NXB chinh tri Quoc gia.H. 2002; “Nhung van de ldn cua the gidi va qua trinh hoi nhap phat trien ciia nude ta”, Ban tu tudng Van hoa TW - NXB Chinh tri quoc gia.H.2004; “Thuong mai Viet Nam trong tien tinh HNKTQT’, Bo thuong mai - Ky yeu hoi thao khoa hoc quoc gia 2004; “Viet Nam hoi nhap kinh te quoc te trong xu the toan cau hoa van de va giai phap”, Bo ngoai giao, vu hop

3

tac da phuong, NXB Chfnh tri quoc gia. H. 2002; “Hoi nhap kinh te, ap luc canh tranh tren thi trirdng va doi sach cua mot so nude”, Vien nghien ciru quan ly kinh te TW- NXB giao thong van tai.H.2003.

Ngoai ra con co mot so cong trinh nghien cun dupe dang lai tren cac tap chi nghien cun chuyen nganh cua nhieu tac gia nhu: "Qua trinh hoi nhap kinh

te quoc te cua Viet Nam va nhitng van de dat ra" cua TS Tran Minh Chau, Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong, so 16,17/2004; “Toan can hod kinh te va co may cua cong nghiep hoa rut ngan" cua Bui Tat Thing, Tap chi nghien cun kinh te, so 3/14/2004; “ Mot so van de cua nen kinh teViet Nam trong den trinh hoi nhap kinh te quoc te" , TS Le Kim Sa,Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so (1/2005); "Kinh teViet Nam trong xu the phat trien cua kinh te khu vice va the gidi" , TS Tran Nguydn Tuyen, Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so 16-2005; “Thuc trang va trien vong phat trien kinh teed von dan tu nifdc ngoai dViet nam" , Tap chi Kinh te Chau A Thai Binh Duong so 20-2005; "Viet Nam tren Id trinh gia nhap to chute thuong mai the gidi" , T6 Huy Rura Tap chi Cong san so 13.T7-2004.

Cac cong trinh tren tiep can vdi nhung goc do khac nhau ca ve mat ly luan va thuc tiin lien quan den hoat dong HNKTQT cua Viet Nam. Tuy vay,

chua co mot cong trinh nao nghien cdu mot each loan ven ve HNKTQT cua

Viet Nam. Do do, luan van se di sau nghien evtu mot each toan dien xuyen

suot qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua viet Nam.

3. Muc dich va nhiem vu nghien curu

* Phan tich thuc trang qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam,

tit do thay dupe nhung thanh cong, nhirng han che va nhiing tac dong cua qua trinh nay den su phat trien kinh te xa hoi d Vi6t Nam.

* Dua ra mot so giai phap nham tang cudng hon nua qua trinh hoi nhap

kinh te quoc te cua Viet Nam.

4

4. Doi tircmg va pham vi nghien cuu:

* Doi tuong nghien cum cua luan van la: Qua trinh hoi nhap kinh te

quoc te cua Viet Nam, bao gom: hoi nhap song phuomg, da phuong tren cac llnh vuc thuong mai, dau tu, du ljch, tai chfnh tien te.

* Pham vi nghien ciru: Luan van phan tfch qua trinh HNKTQT cua Viet

Nam tir khi Viet Nam thuc hien doi mdi chfnh sach kinh te doi ngoai nam

1986 den nay.

5. Phuong phap nghien cuu

Luan van su dung cac phuong phap nghien curu nhu: phuong phap duy vat bien chtrng va duy vat Iich su, cac phuong phap phan tich, tong hop, so sanh, thong ke hoc de xu ly so lieu. Cac nghien cum danh gia tren co s6 bam sat nhung quan diem, dudng loi chfnh sach cua Dang, tu tuomg Ho Chf Minh ve hoi nhap kinh te quoc te.

6. Nhung dong gop cua Luan van

* Phan tfch lam ro co so khoa hoc cua HNKTQT cua Viet nam

* Phan tfch ro thuc trang HNKTQT, dua ra nhung danh gia ve nhung

tac dong cua HNKTQT den kinh te Viet Nam.

* De xuat giai phap mang tfnh kha thi giup Viet Nam day manh hon

nua qua trinh HNKTQT.

7. Ket cau luan van:

Ngoai cac phan mo dau, ket luan, va danh muc tai lieu tham khao, luan

van duoc ket cau g6m 3 chuong:

Chuong 1: Co so ly luan va thuc tiln cua HNKTQT cua Viet nam.

Chuong 2: Qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam. Chuong 3: Nhung giai phap tang cuong hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam.

5

CHlfffNG 1: COT SO LY LUAN VA THlTC TIEN CUA HOI NHAP KINH TEQUOC TE 0 VIET NAM

1.1. NHUNG VAN 1)F CHUNG \ f: HOI NHAP KINH TE QUOC TE.

1.1.1. Khai niem va ban chat cua hoi nhap kinh te quoc te.

Nen kinh te the gidfi tCr sau the chien thd hai da, dang trai qua nhung

do phat trien, dac diem cua timg nen kinh te cung nhir duemg loi phat trien kinh te do chfnh phu cua mdi quoc gia dua ra thuc hien. Trong dieu kien nhu the, van hanh mot nen kinh te dong cua se kim ham su phat trien cua quoc gia

bien dong manh me va hoi nhap kinh te trd thanh cong cu hdu fch cho viec phan bo cac nguon lire va dam bao su tang trudng kinh te toan cau. Viec tham gia nen kinh te toan cdu cua m6i quoc gia ngay nay duqc quyet dinh boi trinh

cang tro nen cap bach va co y nghTa thiet thuc.

Thuat ngir “Hoi nhap kinh te (economic integration)”, dich tCr tieng La -

Tinh co nghia la ket hop nhung phdn nho trong mot tong the Idn, lan dau tien duoc de cap t6i trong nghien cun cua cac nha nghien ciru ngubi Dure va Thuy

Dien vao nhung nam 30 cua the ky 20 [35]. Hien nay, xung quanh van de nay, co rat nhieu cong trinh nghien cun cac nha kinh te hoc vT dai nhu A.Muller- armak, A.Predol, J . Viner v.v...Thuat ngir hoi nhap kinh te quoc te co chung nguon goc tieng Anh vdi thuat ngu lien ket quoc te, nhat the hod kinh te. Cac thuat ngu nay duoc dung vdi ham y chinh tri, lich sir khac nhau. “Nha't the hoa kinh te” la thuat ngu duoc su dung chu yeu trong boi canh hop tac giua cac

nude XHCN, dac biet la trong khuon kho Hoi dong tuong tro kinh te (SEV) trude day. Con “lien ket kinh te” la thuat ngu duoc sir dung kha nhi£u khi noi ve hien tuong phat trien cac to chdc kinh te tren co sd tu do hoa mau dich giua

cac nude khong phai la XHCN, dac biet la trong khuon kho cac to chdc

do. Do vay, viec tim kiem cac hinh thirc hop tac kinh te mdi, hiru hieu ngay

6

thuong mai khu vuc nhir Cong dong kinh te chau Au (EC), Hiep hoi mau dich tir do chau Au (AFTA), Thj trudng chung Trung My (CACM) v.v... trong

nhung thap ky sau chien tranh the gidi thur hai [21].

Hoi nhap kinh te quoc te (HNKTQT) la khai niem md, no phan anh qua

trinh cac the che quoc gia tien hanh xay dung, thuong lupng, ky ket va tuan

thu cac cam ket song phuong, da phuong (khu vuc va toan cau) ngay cang da dang hon, cao hon va d6ng bo hon trong cac llnh vuc dfri song kinh te quoc

gia va quoc te.

Trong qua trinh nghien cun, d cac goc do khac nhau cac nha nghien cun

HNKTQT la tham gia vao phan cong lao dong quoc te, md rong khong

gian va moi trudng nham tao dung nhung dieu kien thuan loi de phat trien

kinh te nham chiem llnh nhung vi tri phu hop nhat co the dupe trong quan he kinh te quoc te. No viira la doi hoi khach quan, vira la nhu cau noi tai cua su phat trien kinh te mdi nude.

HNKTQT lam tang su gSn bo, phu thuoc l^n nhau, dan xen nhau vdi

nhieu tang nac giua nhieu nen kinh te quoc gia va nen kinh td the gidi. Bdi

vay, hoi nhap kinh te khong chi la su hop tac ma con la mot cuoc dau tranh

phde tap de gop phan phat trien kinh te va cung co an ninh chinh trj, doc lap kinh te, giu gin ban sdc dan toe cua mdi quoc gia.

Trong hoi nhap kinh te, cac dinh che kinh te - xa hoi cua qude gia tat

yeu se co nhung dac trung thich hop vdi nhtfng dinh che kinh te quoc te va chiu su chi phoi ciia cac djnh che do.

Xet d goc do quoc gia co quan niem cho rang HNKTQT “thuc hien viec md cua nen kinh te quoc gia, gan su phat trien kinh te quoc gia vdi kinh te khu vuc va the gidi bang viec tham gia ngay cang nhieu vao cac hoat dong KTQT'[25]. Cung d goc do quoc gia Pho Thu tudng Vu Khoan cho rang “Hoi nhap la su gan ket nen kinh te nude minh vdi nen kinh te khu vuc va the gidi,

dua ra nhung khai niem khac nhau ve van de nay:

7

tham gia vao phan cong lao dong quoc te, gia nhap cac to chuc kinh te da

phuong, chap nhan, tuan thu nhung quy dinh chung dupe hinh thanh trong qua

trinh hop tac va dau tranh giua cac nude thanh vien trong to chite ay ma nhidu

ngudi goi la “luat choi chung”[7].

Co quan niem rong hon nua: “Hoi nhap kinh te quoc te la su dan xen,

gkn bo phu thuoc lUn nhau ve kinh t& giua cac quoc gia vdi nhau”[25].

Trudc kia khai niem HNKTQT thudng chi hi^u dem thuan la nhung

hanh dong giam thue md cua thi trudng. Vi du: Hiep dinh chung ve thue quan va thuong mai (GATT). HNKTQT ngay nay duoc hieu la viec mot quoc gia

thue hien chinh sach kinh te md, tham gia cac dinh che tai chinh quoc te, thue

Qua trinh HNKTQT cung vdi qua trinh tu do hoa kinh te la hai qua

trinh song song va hop thanh cua mot qua trinh rong ldn hon do la qua trinh toan c^u hoa. Co nhieu each tiep can khac nhau ve HNKTQT, song mdi each

tiep can tren da phan anh dupe tung mat cua mot qua trinh, nhung dieu chung

ta can nhan manh va nh$n thde day du la: Moi van de kinh te luon gSn chat vdi he thong chinh tri - do la nen tang tu tudng cua cac van de kinh te. Cac quoc gia chi chap nhan hoi nhap khi loi ich quoc gia dupe dam bao va ngay

cang dupe tang cudng.

Thue chat HNKTQT la su dinh hinh va phat trien nen kinh te toan cau vdi tu each mot chinh the chung thong nha't, khong con bien gidi quoc gia v£

kinh te. “Hoi nhap kinh te quoc te la viec cac nude di tim kiem mdt so dieu kien nao do ma ho thong nhat dupe vdi nhau ke ca gianh cho nhau nhung uu

hien tu do hoa va thuan loi hoa thuong mai dau tu.

nhau nham khai thac kha nang lSn nhau phuc vu cho nhu cau phat trien kinh te

cua minh”[3].

Neu nhu Lien minh Chau Au la mo hinh hoi nhap kinh te thanh cong

nhat tren the gidi cua cac Quoc gia phat trien thi d mot chung muc nha't dinh,

dai, tao ra nhung dieu kien cong bang, co di co lai trong quan he hop tac vdi

8

Hiep hoi cac nude Dong Nam A (ASEAN), la mot minh chdng cho su phat

trien xu hirdng hoi nhap kinh te giCfa cac nude dang phat trien.

Hoi nhap kinh te qudc te va hop tac kinh te qudc te la hai qua trinh thudng dan xen nhau. HNKTQT phai tren co scr hop tac kinh te va la su phat trien cua hop tac kinh te quoc te, con hop tac kinh te qudc te phai luon huong

tdi muc tieu hoi nhap kinh te qudc te. Ngay nay, cac dinh che kinh te da

phuong nhat la da phirong toan cau se dinh hirdng, tham chi khong che cac

quan he song phuong, hop tac song phuong nhin chung phai dua vao cac quy dinh cua hop tac da phuong. cac quan he da phuong khong chi gidi han d quan

he lpi ich kinh te, thuong mai true tiep, cu the ma con d viec dau tranh bao ve

cac loi ich chung, chong nhung ap dat khong blnh dang, khong cong bang d

cac the luc manh tren the gidi; d viec nang cao vi the cua cac dinh che, to chdc

da phuong do tren cac di6n dan qudc te [21]

1.1.2. Noi dung, hinh thurc va mure do hoi nhap kinh te qudc te

1.1.2.1. Noi dung HNKTQT

HNKTQT la su chu dong tham gia tich cue cua cac qudc gia vao qua trinh toan cau hoa, khu vuc hoa, nham thiet lap, thuc thi cac dinh che, to chdc kinh te toan cau va khu vuc nhd rd bo nhung rao can ngan each giua cac qudc

trong do cac thanh vien dam phan xay dung cac luat choi chung va thuc hien cac quy dinh, cam ket doi vdi tdng thanh vien cua cac dinh che, td chdc do.

gia, da lam gia tang khoi luong thuong mai va dau tu qudc te, tao ra nhung dieu kien thuan loi cho su tang trudng kinh te va nang cao phuc loi cho con ngudi. Mot la , ky ket va tham gia cac dinh che va td churc kinh te qudc te,

Hai la, tien hanh nhung cai each d trong nude de co the thuc hien nhung quy djnh, cam ket qudc te ve hoi nhap nhu md cua thi trudng, giam va tien tdi xoa bo hang rao thue quan va phi thue quan, dieu chinh co cau kinh te phu hop vdi qua trinh md cua va tu do hoa kinh te, cai each he thong doanh

9

nghiep nham nang cao nang luc canh tranh cua chung, dao tao nguon nhan lire

nham dap ung doi hoi cua qua trinh hoi nhap xay dung cac the che tuong

thich[36].

HNKTQT co nhtfng noi dung chu yeu nhu: tu do hoa thuong mai, dau

tu, dich vu, tu do luu chuyen cac nguon hang hoa, von, cong nghe, lao dong v.v... Nhung bidu hien cu the cua hoi nhap kinh te; gia tri xua't khdu cua quoc gia; mure do tu do hoa thuong mai, dau tu va dich vu, ty le dong gop cua cong ty quoc te vao tang truong kinh te quoc gia v.v...

1.1.2.2. Hinh thirc hoi nhap

Hoi nhap kinh te quoc te duqc thuc hien o cac pham vi rong hep khac

phap tu do hoa, mo cua trong m6i llnh vuc nhat dinh do nhan thay edn thiet thuc hien cac muc dich phat trien kinh te cua nude minh. Vdi hoi nhap kinh te song phuong, cac nude co quan he kinh te vdi nhau ky ket cac hiep dinh song phuong tren co sd cac nguyen tac cua mot khu vuc mau dich tu do. Vdi hoi

nhap kinh te da phuong, nhieu nude cung nhau thanh lap hoac tham gia vao nhung djnh che to chdc kinh te khu vuc (hoi nhap khu vuc).

Hoi nhap kinh te khu vuc la mot qua trinh di li£n vdi khu vuc hoa kinh

te. Do la sir thong nhat ve lqi fch kinh te cua mot nhom cac quoc gia gan nhau

v6 dia ly, cung thong nhat hanh dong theo mot quy tac chung nham tao di6u

kien cho cac hang hoa, dich vu, von tien te, lao dong va cac yeu to kinh te khac duqc tu do di chuyen giua cac quoc gia do. Theo nhung quy dinh chung

nay, chu quy6n cac quoc gia con duqc thuc hien mang tfnh phap ly qua viec ky ket cac hiep dinh, cac cong ude quoc te, cac co che kiem tra, giam sat thuc hien mang tmh quoc t .

Hoi nhap kinh te khu vuc vira thuan chieu vira nguqc chieu vdi hoi nhap

nhau. C) mure do don phuong cac nude co the chu dong thuc hien nhung bien

10

kinh te toan cau. Hoi nhap kinh te toan cau la dinh hudng, la trien vong tirong lai cua sir phat trien kinh te khu vuc khi tmh chat xa hoi hoa cua qua trinh san xuat vuqt ra khoi bien gidfi quoc gia va khu vuc, khi nhung dieu kien kinh doanh cua khu vuc da manh len. Hoi nhap kinh te khu vuc da thuc day hoi nhap kinh te toan dhi, tuy nhien, trong khi toan c

toan cau thanh nhung manh, mang vdi lqi fch khac biet nhau.

viec hinh thanh cac tarn giac, td giac phat trien ma cac thanh vien tham gia la cac viing lanh tho ciia cac nude cung chung bien gidi. Cac tarn giac tur giac phat tri6n nay v$n hanh tren ca sd mot so nguyen tdc ca ban ciia tu do hoa mau dich va khai thac cac the manh nguon luc co tfnh bo sung cho nhau giua

cac vung cua mot sd nude de phat trien kinh te.

Hoi nhap kinh te khu vuc va quoc te la nhung qua trinh mang tfnh

khach quan, vda mang tfnh chu quan. Tfnh chu quan cua hoi nhap kinh te khu vuc va quoc te se cho biet hoi nhap nhu the nao, vdi tien trinh nhanh hay cham. va duqc thuc hien d viec chu dong tham gia vao qua trinh toan cau hoa, khu vuc hoa kinh te cua cac quoc gia.

Hoi nhap kinh te khu vuc trudc het la gia nhap vao cac to chuc kinh te kinh te khu vuc tu mure do thdp den cao: Khu vuc mau djeh tu do, Lien minh thue quan, Thi trudng chung, Lien minh tien te, Lien minh kinh te. Tuy nhien hoi nhap kinh te khu vuc khong chi la gia nhap cac to chufc kinh te khu vuc, ma con la thiet lap quan he thuong mai, dau tu khoa hoc - cong nghe vdi cac nude trong khu vuc. Trong xu the hoi nhap kinh te hien nay, bien gidi cac khu vuc kinh te khong con co djnh ma duqc md rong them lam cho cac quan he lai fch cua cac nude, cac khu vuc cang dan xen chang chit, phu thuoc chat che lan nhau. Ngoai hoi nhap kinh te toan cau va khu vuc, hien nay dang phat trien mot hinh thurc hoi nhap kinh te kieu mdi, do la hoi nhap kinh te vura thong qua

1 1

1.1.2.3. Mure do HNKTQT

Qua trinh HNKTQT didn ra b cac cap do khac nhau:

6 ca'p do don phuong: Mdi nude chu dong thuc thi nhung chinh sach, bien phap tu do hoa, md cua d mot so lmh vuc nhat djnh vi muc tieu phat trien

kinh \ cua nude minh khong nhat thiet phai tuan theo quy dinh cua cac dinh

C) ca'p do song phuong: Cac nude co the dam phan de ky ket vdi nhau cac hiep djnh song phuofng, tren co sd cac nguyen tac cua mot khu vuipc mau dich tu do.

* 6 cA'p do da phuong: Cac nude cung nhau thanh lap hoac tham gia

vao cac dinh che, to chdc kinh te khu vuc va toan cau.

Tir hinh thirc va mure do HNKTQT cho tha'y qua trinh HNKTQT di6n ra trong lich sur rat da dang, phong phu va mdi hinh thurc, mure do nhu vAy doi hoi nhung nude thanh vien tham gia phai dap umg duoc nhung di6u kien nhat dinh.

Tuy nhien nhung dieu kien chung ma cac nude tham gia hoi nhap chuan bi la:

* Ve kinh te: Cac nude thanh vien tham gia vao cung mot mo hinh hoi

nhap phai la nhung nen kinh te theo cung mot “md tip” van dong co thuc luc,

tidm luc kinh te du manh mtic do hoi nhAp kinh te cang manh thi trinh do phat

trien kinh te cua cac nude tham gia phai cang cao.

* Ve chmh trj: Neu trude dAy su khac biet ve ban chat cua he thong

kinh te- chinh tri- xa hoi la yeu to khong the chap nhan doi vdi cac nude thanh vien trong cung mot djnh che hoac mot to chtic kinh t£ quoc te, thi ngay nay

giua cac nude thanh vien trong cung mot dinh ch£ hay mot to chtic kinh te

quoc te tuy khac nhau vd ban chA't he thong chinh tri vAn tim duoc “tieng noi

chung”thong nhat duoc chinh sach chung khong chi trong kinh te ma ca trong llnh vuc chinh trj xa hoi. Vi du cac nude tham gia AFTA hay APEC. . .

Tien trinh hoi nhap kinh te gitia cac quoc gia phat trien tren the gidi duoc

che to chtic kinh te quoc te ma ho tham gia

12

trq l£in nhau ca cac nen kinh te v.v...Trong khi do, tai cac quoc gia dang phat

trien, tien trinh nay bi anh huong rat nhieu bdi trinh do phat trien kinh te tha'p, nen kinh te manh mun, dac diem ca cau kinh te turang dong cua cac quoc gia

thanh vien.

thuc day bdi trinh do phat trien cao, su g£n gui ve mat dia ly, van hoa, tfnh bo

1.2. NHtJNG NHAN TO ANH HI/CJNG D£N HNKTQT

1.2.1. Toan cau hoa kinh te la xu the khach quan

Toan cau hoa va HNKTQT da trd thanh xu the thdi dai, loi cuon ngay

cang nhieu nen kinh te tham gia. Trong do toan cau hoa kinh te noi len nhu

m6t xu htrcrng dinh huong, d^n dat qua trinh phat trien cua the girii, no bat nguon tuf sir phat trien cua KH - CN v6i tu each la luc lirang chu yeu, tir tfnh chat xa hoi hoa cua luc luang san xuat tren quy mo quoc te. Toan cau hoa xet v6 ban chat la qua trinh tang len manh me nhung moi lien he, sir anh huong, tac dong lan nhau, phu thuoc lan nhau, cua tat ca cac khu vuc, cac quoc gia cac dan toe tren loan the gidri lam tang mure do khoc liet cua canh tranh va phu thuoc lan nhau giua cac n6n kinh te.

Toan c^u hoa la mot qua trinh philc tap, d^y mau thuan, co tfnh cha't hai mat, chura dung ca mat tfch cue lan mat tieu cue, ca thdri ca va thach thilc doi vdi tat ca cac quoc gia, trong do cac nude dang phat trien, cham phat trien

chiu nhieu thach thirc gay gat han vdi cac bieu hien cu the:

> Toan c4u hoa kinh te tao ca hoi cho su phat trien kinh te thong qua vide tu do hoa thuang mai, thu hut d£u tu, chuyen giao KH - CN, nang cao nang luc canh tranh cua hang hoa, dich vu tao dieu kien chuyen dich ca cau

kinh te, thuc day chuyen nen kinh te sang kinh te thi trudng md rong thi trudng da dang hoa va chuyen dich ca c£u xuSit khau. Toan ciu hoa kinh te tao didu kien thuan lai de nSm bat thong tin tri thde mdi mot each nhanh chong, tao dong luc mdi quoc gia cai each he thong tai chfnh ngan hang, lanh manh

13

hoa n6n tai chfnh cua minh, tao didu kien de n&ng cao hieu qua va nang luc canh tranh cua n£n kinh te.

Mot bieu hien nua cua xu the toan c^u hoa kinh te la su phat trien

manh me cua cac cong ty doc quy£n xuyen quoc gia ma trong do tuyet dai bo phan la cac cong ty tu ban - luc luong chi phoi qua trinh toan cflu hoa hien nay. Khoang g^n 70.000 cong ty xuyen quoc gia dang kiem soat 2/3 nen thuong mai the gidi, 4/5 nguon von dau tu true tiep a nude ngoai va 9/10 ket qua nghien cuu va chuyen giao cong nghe the gidri. Qua trinh to chifc lai nen kinh te toan cau, phan chia lai thi trucfng va khu vuc anh huefng cua cac cong ty xuyen quoc gia tao ra sir phan cong quoc te mdi ve lao d6ng va san xua't.

te ngay cang tang len, nhung cuoc dau tranh vi lcri fch quoc gia, dan toe, khu vuc cung rtit gay gat va quyet liet.

Qua trinh toan c£u hoa va khu vuc hoa dan den su ra dcri cac to chtic quoc te va khu vuc ve chfnh tri, thuong mai, tai chfnh. Trucrc het phai ke den

Lien hap quoc (UN) vtii 191 nude thanh vien, ttic la chiem dai bo phan tren

the gidri. Lien hap quoc ciing cac to chtic true thuoc cua minh nhu UNDP,

UNESCO, UNFNA, FAO... dang tac dong den tat ca cac nude tren pham vi

toan cau.

Dong thdi cac to chtic khac nhu to chtic thuong mai the gidi (WTO), Quy tien te quoc te (IMF), Ngan hang the gidi (WB)... co vai tro ngay cang tang trong viec giai quyet nhung va'n dd kinh te, chfnh tri chung cua the gidi va khu vuc, nhu giai quyet cuoc khung hoang tai chfnh - tien te vtia qua d Thai Lan, In-do-ne-xi-a, Han Quoc, Lien bang Nga, Bra-xin... Cac t6 chtic nay den luot minh lai thtic day qua trinh toan cau hoa.

Cimg v6i toan cdu hoa va bo xung cho toan c^u hoa la xu the khu vuc hoa. Xu the khu vuc hoa vira la su the hien, vira la su phan ting doi vtii xu the toan cdu hoa. No phan anh su khac biet, mau thuan\6 lai fch gitia cac quoc gia, khu vuc trong mot the gidri da dang, trong do su hap tac va lien ket quoc

14

Nhumg xu hiring tren day phat trien se tac dring manh me trii toan bo

dOi song chfnh tri, kinh te xa hoi van hoa toan c£u cung nhu tumg quoc gia..

1.2.2. Sir phat trien cua each mang Khoa hoc - Cong nghe didn ra ngay

cang manh me va day manh nen kinh te tri thurc tren pham vi toan the gidi.

Ngay nay, durii tac dong cua cudc each mang khoa hoc - cong nghe

mrii, lire lirong san xuat phat trien cao do, trong do tri thirc khoa hoc, cong

nghe va thong tin ngay cang dong vai trri to 1dm doi vrii ndn san xuat. Vrii

nhung thanh turn than ky cua khoa hoc va cong nghe, nhu cong nghe sinh hoc,

cong nghe thong tin va nhung ung dung rong rai va hieu qua cao cua chung, da, dang va co tac dong manh me, s^u sdc den nhung hoat dong kinh te - xa hoi. Trong hoi canh do, xet tren goc do trinh do phat trien cua luc luong san

xuat, nhan loai dang chuyen t& van minh cong nghiep sang van minh tri tue,

chuyen tir nen kinh te cong nghiep sang kinh te tri thtic.

chien lucre phat trien ciaa cac quoc gia se co nhumg dieu chinh va lua chon

thlch hop de thuc day nhanh hon qua trinh hinh thanh va phat trien kinh te tri

thde. De tien den ndn kinh te tri thurc thi trong chien luge qud'c gia, diem truric

het va chu yeu la phat trien mot each toan dien nhan to con nguefi, khuyen khfch va boi during nhan tai.

Ngay nay, khong chi cac nuric phat trien ma ca cac nuric cong nghiep

mrii, tham tri cac nuric dang tien hanh cong nghiep hoa, ddu dua ngay nhumg yeu to mo during cua nen kinh te tri thurc van dung vao nuric minh, Singapore, Han Quoc, Dai Loan, Thai Lan vach ke hoach gd'p 3 lan kinh nghach xuat

khau phan mem cua minh trong thrii ky 2000 - 2005.

Co hoi 1dm nhat cua cac nuric dang phat trien la tiep thu cong nghe cao

de phat tridn ndn kinh te quric dan. Cac cong nghe tri thuc khoa hoc hien dai mang dac diem la tac dong nhanh chong, xuyen suot cac linh vuc cua drii song

Durii tac dong cua xu hudmg hinh thanh va phat trien kinh te tri thirc,

15

kinh te - xa hoi, cho nen c6 the tain dung mang Internet de nam bat, tuy nhien doi hoi cac nude dang phat tri^n phai dao tao nguon nhan luc doi dao co trinh

nude dang phat trien dung trude cudc canh tranh kinh te quoc te ngay cang gay gat va dudi tac dong cua quy luat phat trien khong d£u, su phan hoa giua cac quoc gia v£ trinh do phat trien cung ngay cang sau sac, cac nude dang phat trien phai doi mat trude nhung thach thurc nghiet nga trong viec giai quyet

tang

moi quan he doc lap dan toe, chu quydn quoc gia va hoi nhap quoc trudng va hien dai hoa xa hoi [36].

do cao. Do thuc lire kinh te han hep ti£m luc khoa hoc nho be, lac hau, cac

1.2.3. Hoa binh, on dinh, doi thoai va hop tac vi sir phat trien la dong chay chmh the gidi trong thien nien ky moi.

va xuat phat tCr thuc tidn phat trien kinh te la trong tarn cua cac tien trinh quoc

te, cac nude ldn khong co ly do va cung khong the tuy tien tang cudng them

nang luc quan su. De cho b^u khong khf hoa binh, hop tac va phat trien duoc

coi la dieu kien cho su phat trien kinh te va cac quan he kinh te quoc te, cac nude da l^n luot dieu chinh chien luoc cua minh theo cac quan he ban be doi tac. Cac nguyen tac ton trong lan nhau, tang cudng hi£u biet, doi thoai, thoa hiep thuong luong tranh doi dau,... deu duoc cac nude quan triet sau sac trong khi xay dung cac moi quan he doi tac chien luoc cung nhu xay dung chinh sach huu nghj vdi cac nude lang gieng. Trong hoan canh phat trien mdi, md

cira va HNKTQT da trd thanh nhu cau tir ben trong doi vdi cac nen kinh te cua

hfiu het cac quoc gia dang phat trien. Mat khac, khi thuong mai hang hoa dich vu toan cau da ket noi thanh mot mang thuong mai dien tir rong khap, khi cac dong von quoc te ben xoan chat che vdi nhau vdi mure luu chuyen chong mat,... thi su lien ket ve chinh sach phat trien ngay cang chat che hon bao gid het. Su do vd cua mot mat xich trong he thong dan den su sup do cua ca he

Trirdc xu the chung cua toan the gidi la hop tac canh tranh lanh manh,

16

thong. Do do, mot xu the hoa binh, on dinh, hop tac va phat tri£n se la dong chay chu yeu cua the gidi khi budc vao thien lien ky thur ba.

1.2.4. Sir can thiet HNKTQT cua Viet Nam:

Viet Nam tien hanh cong nghiep hoa, hien dai hoa dat nude trong boi canh the gidi dang didn ra nhtfng thay doi to ldn vd chfnh tri va kinh te. Xu the hoa binh, hap tac va phat trien trd thanh doi hoi bite sue cua moi dan toe va quoc gia tren the gidi. Cac nude ddu danh uu tien cho phat trien kinh te xay

dung moi trudng hoa binh va on djnh de thuc hien muc tieu nay. Cung vdi xu

the hoa binh dudi tac dung cua cude each mang khoa hoc va cong nghe va xu the toan cau hoa trong quan he thuung mai va dau tu, su phan cong lao dong quoc te ngay cang s^u rong, tao nen the tuy thuoc l^n nhau giua cac quoc gia dii ldn hay nho, phat trien hay chua phat trien. Hop tac de phat trien kinh te da trd thanh yeu cau khach quan khong the thieu dude. HNKTQT la c^n thiet va

tat yeu doi vdi moi quoc gia neu khong muon bj gat ra ngoai le cua sir phat trien.

Viet Nam HNKTQT la mot doi hoi khach quan cua qua trfnh phat trien

dtt't nude trong the gidi ngay nay, Dang cong san Viet Nam da khang dinh

muc tieu cua hoi nhap kinh te quoc te: Chu dong hoi nhap kinh te quoc te nh^m md rong thi trudng, tranh thu them von, cong nghe, kien thde quan ly de' day manh CNH - HDH theo dinh hudng XHCN, thuc hien dan gitiu nude

manh, xa hoi cong bang, dan chu, van minh, trude mat la thuc hien thang lefi nhung nhiem vu neu ra trong chien lude phat trien kinh te - xa hoi nam 2001 - 2010 va ke hoach 5 nam 2001- 2005. Nghi quyet Dai hoi IX cung khang dinh: “Chu dong hoi nhap kinh te quoc te va khu vuc theo tinh than phat huy toi da noi luc, nang cao hieu qua hop tac quoc te, dam bao doc lap tu chu va djnh hudng xa hoi chu nghia, bao ve lqi fch dan toe, an ninh quoc gia, giu gin ban sac dan toe, bao ve moi trudng”[29]

17

1.3. KINH NGHIEM HNKTQT CUA MOT SO Nl/CfC TRONG KHU VUC.

1.3.1. Kinh nghiem cua Nhat Ban:

Cho den nay Nhat Ban da va dang trai qua 3 lan mo cua HNKTQT

® Lan thu nhat la nam 1868: Chuyen tur nen kinh te nong nghiep

trudng TBCN.

® Lan thu: hai la sau nam 1945\ Sau khi Nhat Ban bi bai tran trong cuoc chien tranh the gidfi thu: 2, va phai dau hang quan Dong minh vo dieu kien. Nhat da chuyen tur n6n kinh te quan su hoa sang nen kinh te thj truing va mo cua dan vdi ben ngoai.

® Hien nay (tit nhitng nam 1980 ), Nhat Ban tien hanh mot each day kho khan Ian mo cua thur 3 theo hudng quoc te hoa nen kinh te. M6i lan mo ciia va hoi nhap Nhat Ban d6u co nhung y do, muc dfch cung nhu nhung bude di rieng theo hoan canh trong nude cung nhu quoc te. Nhat Ban co nhung bude di khon kheo va dung dan de mo eda va thanh cong de tang trudng kinh te trong giai doan ngay nay.

phong kien lac hau va khep km cua hang ngan nam, sang mot nen kinh te thi

*Kinh nghiem noi bat va dang gia nhat trong HNKTQT cua Nhat , la su lira chon phat trien cac nganh; nganh cong nghiep che bien sau, hudng v6 xuat khau, thich hop vdi nhu c£u thi trudng the gidi va lqi the so sanh cua

Nhat Ban. Trudc tien la chon cac nganh sqi tong hop, hoa dau, luyen thep va dien tu. .. roi phat trien sang cac nganh cong nghiep nang, nhu co khf che tao

6 to, may moc, thiet bi dien tu, robot. . .

Chfnh phu Nhat Ban da giu vai tro quan trong trong viec di6u hanh vi

mo trong viec khoi thong thi trudng quoc te bang cac hiep dinh lien chfnh phu va cap cac khoan ODA cho cac nude co thj trudng ti6m nang, tang cudng cung ca'p thong tin thi trudng, giam dfin su kiem soat, can thiep true tiep cua Chfnh phu.

L r c A5 f»

V - L0 / 5 4 0

18

Nhat Ban da tao ra dupe “Sir nhat trf quoc gia” khong chi chien lucre

phat trien kinh te noi chung ma ca chien lucre HNKTQT noi rieng. Su nhat trf

la “tat ca cho san xuat”, “kinh te la tren het”, “xuat khau hay la chet”. Nhd co dupe su nhat trf quoc gia nhu vay ma Nhat Ban da huy dong dupe moi nguon lire cho phat trien, tao ducrc su hop tac chat che giua chmh phu vdi gidri kinh doanh, ngudi lao dong vdi muc tieu vuc day ndn kinh te Nhat bi tan pha trong chien tranh, dua nude Nhat trd thanh sieu cudng kinh te tren the gidri.

Nang cao nang luc canh tranh cho cac doanh nghiep va san pham xuat khau la uu tien so 1 cua Nhat vdi muc tieu nay Chmh phu tich cue chi dao cac ngan hang uu dai thue, tin dung cho doanh nghiep, nhung sdrm giam uu dai de sdrm dat cac doanh nghidp Nhat Ban trong su canh tranh thi truemg day du, lanh manh. Ngoai viec cung cap nhung uu dai tren, Chinh phu khuyen khich doanh nghiep nhap khau “noi dja hoa” cong nghe nudre ngoai. Mat khac chinh phu tich cue dan sep “do bo” nhung doanh nghiep yeu kem, ket n6'i cac xi nghiep thanh cac cong ty lorn hon va cac tap doan doanh nghiep de du sure doi pho vdi cac cong ty da quoc gia 6 thi truemg trong nudre va nude ngoai.

*Kinh nghiem thu hai la HNKTQT phai gan lien vdi viec xay dung mot xa hoi dan chii dudi sir lanh dao cua mot nha nude phap quyen va mot nen

kinh te thi trudng d trong nude. Ngay sau chidn tranh, Nhat Ban da buoc phai

co nhGng cai each can ban nham dan chu hoa dcri song xa hoi va chuyen tCr

ndn kinh te mang nang tinh thdi chien, be quan toa cang sang nen kinh te thi trudng phu hop vdi xu the chung cua thdi dai.

*Kinh nghiem thur ba la Nhat dua ra mot chien lucre hoi nhap tir t£r, khong hoi nhap ngay lap tire vao nen kinh te the gidi va khu vuc, Nhat da kheo leo chu nghia bao ho vdi canh tranh doi ngoai d mure do thfch hop. Di6u nay dupe the hien d nhtfng diem sau: Tliti nhat, nen kinh te thi trudng Nhat Ban van bi di6u tiet chat che cua chmh phu thong qua cac cong cu true tiep lan gian tiep nhu cac truong trinh chien lupc va ke hoach khac nhau cung nhu cac

19

thu tuc cap phep kinh doanh. Thu hai, nen kinh te va ca xa hoi Nhat Ban mdi mo cira mot chieu ben ngoai chur rat han che hoac mo cua tir ben trong. Di6u

nay dupe the hien cac hang hoa, von cung nhu cong ty va con ngudi Nhat Ban

co the dupe tu do di chuyen ra ngoai Nhat Ban, song cac ngu6n von, lao dong,

nong pham va cac cong ty nude ngoai rat kho tham nhap va ton tai dupe d Nhat Ban. Thu ba. Neu md cua cho chieu ngupc lai, thi Nhat Ban thudng di

theo chien thuat tri hoan, keo dai de co thdi gian chuan bi tiem luc cho cac

doanh nghiep va hang hoa Nhat Ban. Qiang han thi trudng cong nghiep dupe coi la thj trudng md cua nhat cua Nhat Ban, thi Nhat cung chi cho phep cac cong ty nude ngoai d3u tu va dua vao Nhat nhtfng cong nghe san pham nao

ma Nhat khong the lam gia dupe, con neu tha'y cac cong ty Nhat co the tiep

thu va cai tien dupe cac cong nghe va san pham do, thi chinh phu Nhat se tri

hoan cap gia'y phep de tao thdi gian va di6u kien de tao cho cac cong ty Nhat cai tien va san xuat bang dupe. Thif tu, chi md cua thi trudng Nhat Ban trude het bang cac hang rao thue quan trong khi van duy tri cang lau cang tot cac hang rao phi quan thue huu hinh va vo hinh. Chang han, cho den dau nhung nam 1980, hang rao thue quan cua Nhat thude loai tha'p nhat trong so cac nude edng nghiep phat trien, nhung trong thue te hang hoa, lao dong va ca cac cong ty nude ngoai deu rat kho co the tham nhap va ton tai dupe d Nhat do su ton

tai dai dang cua cac hang rao phi quan thue huu hinh va vo hinh doc dao, nhu che do quan ly lao dong, he thong phan phoi che do nhap cu va ca he thong chu” viet rat kho hoc...

*Kinh nghiem thir tu cua HNKTQT cua Nhat Ban la vura theo hudng

da phuong hoa vura theo hudng da dang hoa, vira co tfnh chat chon loc cao. TrUcfc het, la Nhat da khai thac thi trudng theo hudng da phuong hoa, da dang

hoa nghla la bat cir moi quan he nao co lpi cho Nh$t Ban deu dupe khai thac triet de. Thut hai, la cung vdi viec da dang hoa san pham, Nhat con tien hanh lira chon phat trien cac nganh, san pham chu luc ngay cang dupe che bien sau,

20

hirang ve xuat khau, thfch hop vdi nhu c£u thi trudng the gidri va loi the so

sanh cua Nhat Ban. Tlitiba, Nhat luon tim each chiem linh thi trudng tren mot

quy mo lorn song cung rdt quan tarn den thi trudmg trong diem. Do la thi trudng cac nude dang phat trien Dong Nam A va cac nude phat trien Au My. Thi'( tu, la m6i thi trudng, Nhat Ban deu co nhung chfnh sach tham nhap khac nhau, nham Ian dan tdng bude, tru vung va md rong khong ngimg. Doi vdi cac

nude dang phat trien, Nhat Ban tidn hanh nhap khau nguyen lieu va ban re

sang do nhung thanh pham cong nghiep co chat luong thap va vira phai, con cac nude cong nghiep phat trien, thi nhap cong nghe va san pham mau roi bat chudc va cai tien thanh nhung san pham co chat luong cao hon nhung vdi gia re hon rat nhidu so vdi san pham ban dja.

*Kinh nghiep thur nam: Chmh phu Nhat da gitJ vai tro quan trong

trong viec khai thong thj trudng quoc te bang cac hiep dinh chfnh tri va kinh te lien chfnh phu va ca'p cac khoan ODA cho cac thi trudng ti£m nang nham duy tri mot moi trudng quoc te hoa binh ddi vdi Nhat Ban, tang cudng cung ca'p thong tin thi trudng, ket hop manh me giua cac cong cu banh trudng ddi ngoai

phe, loi dung My dang ban ron vdi cuoc chien tranh va rat muon tranh thu

Nhat, nen ph^n nao lam ngo cho Nhat lam an ve kinh te, de khai thac thj

nhu FDI, ODA va xuat nhap khau. Chfnh phu Nhat da chu dong loi dung tinh the chfnh tri ma ho cho la thuan loi de khai thac nhiJng thi trudng quan trong. Ho sir dung “co may chfnh tri” trong ddi song chfnh tri quoc te, su ddi dtiu hai

Tuy nhien, xuc tien thuong mai, dac biet la xuc tien xuat khau mdi thuc su la trong tarn uu tien va la chia khoa quan trong cho su thanh cong cua Nhat

trong suot qua trinh HNKTQT. Tir nhung nam 1950, cung vdi viec nha nude bai bo doc quyen ngoai thuong, co so phap ly cho cac hoat dong xuc tien thuong mai, nhat la xuc tien xuat khau, da duoc hoan chfnh cung vdi viec lien

trudng My, mot nude chiem 40% thi trudng the gidi, cung nhu thj trudng cac nude Dong Nam A, san sau cua Nhat.

21

tiep thong qua cac Luat kiem soat ngoai thuofng (1949), Luat bao hiem tin dung xua't khau (1950), Luat thue dac biet (1953), Luat mltu ma hang nhap khau (1958). .. Dong thdi mot loat cac to chdc xuc tien xuat khau duqc thanh

lap cho cac muc tieu nay nhu: Ngan hang xuat khau Nhat Ban (1950), Vien nghien cun ngoai thuong (1951), va Hoi chq trien lam quoc te (1952). Vd sau, cac co quan nay duqc to chdc lai thanh To chdc xuc tien thucfng mai Nhat Ban - JETRO (1958). Co quan nay ngay cang phat trien va mo rong quy mo, dong bo va tu chu hon. Di6u do khong chi cho tha'y vai tro tich cue cua ban tay to churc chinh phu, ma con noi len tmh chat g^n gui va quan he chat che giua cac hoat dong nghien curu - trien khai d Nhat trong khoa hoc - cong nghe, va ca trong nghien cdu ti6p thi - xuc ti£n thuong mai.

Chtfc nang xuc tien thuong mai con duqc dat ra va ket hop nhu^n nhuy^n trong thuc ti6n hoat dong cua bo ngoai giao va nhi6u bo, nganh cua chinh phu khac nhu; JICA, JAIDO, OCSIDI... tat ca cac co quan xuc tien thuong mai cua Nhat la co quan phi lqi nhuan, duqc x6p vao nhom cac co quan su nghiep phuc lqi cong cong, true thuoc Chinh phu. Chung co mang

ludri toa rong khap trong va ngoai nude de lam nhiem vu theo doi nhung thay

doi ve chinh sach thue quan, thi hieu tieu dung, sdc canh tranh, tham gio tim

kiem doi tac ti^m nang d nude ngoai, r6i chuyln ve nude phuc vu cac doanh nghiep co nhu c^u, cung nhu thanh lap cac phong trung My, trien lam d nude ngoai cho cac san pham xuat khau cua Nhat Ban.

De tang cudng sure canh tranh trong HNKTQT cho khu vuc doanh nghiep. Nhat Ban rat quan tarn den viec thanh l|p cac hiep hoi va to churc hd tro toan dien cac doanh nghiep vura va nho, nh£t la tin dung va bao lanh tin dung,cac to chu*c hd tro nhu: Quy cai tien co ca'u cong nghiep; Quy bao lanh toi da, tu van; tao “thi trudng ngach” cho doanh nghiep w.., tang cudng vien tro va ky ket cac hiep djnh kinh te - thuong mai vdi cac chinh phu nude ngoai

de cho cac doanh nghiep Nhat tham nhap thi trudng the gidi ...), doi mdi giao

22

due nhan thtfc va dao tao day nghd cho cong nhan, tao co hoi phat trien nhung nganh cong nghe mdi; linh hoat hoa thi trudng lao dong.

Tom lai, HNKTQT cua Nhat Ban trong thdi ky ter sau chien tranh the

thur hai den nay da di theo hudng chuyen djeh ter dinh hudng phat trien san xuat thay the nhap khau, sang tich cue hudng ve xuat khau va ket hop thay the nhap khau tuy theo m6i giai doan phat trien va thi trudng tren co so djnh huerng cua Nha nude nham tich cue dam phan tham gia cac t6 chdc kinh te khu virc va quoc te, chu dong tiimg bude md eda thuc hien tu do hoa thuong

mai, dau tu kinh doanh, tuan thu cac cam ket, tieu chuan va thong le quoc te trong cac linh vuc va hoat dong quan ly va kinh doanh, h6 tro tang sdc canh tranh cua khu vuc doanh nghiep trong nude theo ca hai hudng khuyen khich cac doanh nghiep vfira va nho, dong thdi tich cue hd tro phat trien cac tap doan

kinh te Idn, dinh hudng hoat dong xuyen quoc gia, xuc tien cac hoat dong thuong mai, ODA va van dong d£u tu ra nude ngoai.

giofi

1.3.2. Kinh nghiep cua Trung Quoc

Ngay tir cuoi nhung nam 1970 cac nha lanh dao ma tieu bieu la Lanh tu

Dang Tieu Blnh cua Trung Quoc da cho rang moi quan he giua cac quoc gia la

tat yeu trong nen san xuat va trao doi hang hoa phat trien, cua phan cong lao dong quy mo ldn va nguoc lai, viec md cua ra thi trudng the gidi ngay cang thuc day nhanh qua trinh san xudt va tieu dung quoc gia. Ong dua ra chien luqc md cua “kep”: md eda de don nhan ngudn von va chuyen gia nude ngoai

vao thi trudng Trung Quoc, vda de khuyen khich va ho tro cac ca nhan, doanh

nghiep trong nude dau tu ra nude ngoai.

Muc tieu HNKTQT cua Trung Quoc nha'n manh den ydu cau md cua

de tang cudng tu luc canh sinh, phuc hoi nen kinh te qude noi va tao dung thj

trudng nude ngoai cua Trung Quoc, Chu tich Giang Trach Dan da tuyen bo trong Dai hoi XV “Trung Quoc edn co mdt vi the tich cue hon tren the gidi

23

bang each hoan thien moi mat mo hinh md cua, de phat trien kinh te md nang cao kha nang canh tranh quoc te, tdi iru hoa cau true kinh te cai thien chat luqng n6n kinh te quoc dan”. Qua trinh md cua HNKTQT cua Trung Quoc co

the chia thanh 2 giai doan:

® Giai doan hoi nhap theo chieu rong (1979-1990 ), vdi noi dung chu ydu la md cua tung bude tCr xay dung 4 “dac khu kinh te md” (mot khau dot pha khdi dau cho su hoi nhap KTQT), tiep do md cua den cac thanh pho ven

bien, ven song, cac thanh pho bien gidi roi lan rong bao trum toan quoc, nham

tang cudng thu hut FDI va san xuat hudng v6 xuat khau cac san pham co ham

luqng lao dong va co nguyen lieu cao phu hop loi the so sanh hien tai cua

Trung Quoc.

® Giai doan hoi nhap theo chieu sau (Tit tiam 1990 den nay ): Ket

hop giua md eda theo khu vuc dia ly vdi md cua theo llnh vuc (dac biet la llnh vuc dich vu tai chinh ), dong thdi ddy manh cac hoat dong thuong luqng, dieu chinh the che de tham gia WTO.

Trong giai doan d^u,Trung Qudc dieu chinh chinh sach md cua (nhat la thue) theo hudng hd trq gia cong xuat khau, bao ho san xuat trong nude, song san sang nhuqng bo lqi ich trude mat, midm giam thue va dua ra nhidu chinh sach uu dai khac ha'p dan de thu hut toi da ngudn von nude ngoai, dong thdi tich cue khai thac nguon von ODA de phat trien co sd ha t^ng, tao thuan lqi thu hut FDI, phat trien kinh te da't nudc.l/u dai thud cho doanh nghiep co vdn dau tu nude ngoai duqc dac biet coi trong d Trung Qudc, Ngay 11/10/1986 “quy dinh ve khuyen khich cac nha dau tu nude ngoai" da quyet dinh giam

thue thu nhap tir 30% con 15% va cho cac doanh nghiep mdi thanh lap d dac

khu; midn thue tdi 5 nam d^u cho cac doanh nghiep d dac khu kinh te; midn thue thu nhap khi chuyen lai ra nude ngoai (trude do nop 10%) va hoan tra thue thu nhap cho phan lqi nhuan dung de tai dau tu (trude do chi hoan tra 40%). Trung Qudc timg bude xoa bo doc quyen kinh doanh va can thiep true

24

tiep cua nha nude vao hoat dong kinh te, gop phan gia tang them mire do mo cua, HNKTQT. Cho den dau thap ky 1980, Chfnh phu chi con doc quyen kinh doanh 7 mat hang nhap khau va 16 mat hang xuat khau quan trong nha't, lien

quan den sir phat trien kinh te vT mo va dcfi song nhan dan, an ninh quoc phong. Ngay tCr nam 1983 Trung Quoc da day manh hd tro xuat khau nhu: thue hien hoan thue cong thuong 6 khau san xuat cuoi cung, ap dung VAT doi vdi 17 mat hang xuat khau co dien; nam 1985 md rong pham vi hoan tra thue ta't ca cac mat hang trir dau tho va d^u thanh phan. Nam 1986, hoan tra thue trung gian va VAT doi vcri 10 san pham nhu may mac, thuoc la cuon..., nam 1988 hoan tra toan bo thue gian tiep luy tien d cac khau, ttir san xuat den luu

thong doi vdi cac san pham xuat khau theo nguyen tac “nop bao nhieu, hoan

lai ba'y nhieu, khong nop khong hoan tra”.

Trung Quoc cung coi trong viec lap cac quy tin dung xuat khau, quy h6 trp san xuat chuy6n nganh (ca'p nha nude va dia phuong) nham cap tin dung xuat khau, tin dung cai tien ky thuat, tang cudmg kha nang san xuat san ph^m

gia cong xuat khau va thudng xuat khtiu cho cac mat hang xuat khau chu luc, phat trien nhung hinh thirc gia cong lap dat vdi cac doi tac nude ngoai; sur dung linh hoat cac hinh thurc mau dich boi hoan, thu mua tai chinh...

Tir 1979-1990, Trung Quoc da 6 l^n dieu chinh ty gia (rieng nam 1994

Trung Quoc da pha gia tdi tren 30% dong nhan dan te cua minh) nham

khuyen khfch xuat khau va bude d£u md cira thj trudng vdn cho cac nha d^u tu nude ngoai (mot so ft ngan hang nude ngoai da duoc thanh lap chi nhanh tai Thucrng Hai va kinh doanh trong pham vi nho hep). C) giai doan HNKTQT theo chi£u sau, tit nam 1990 den nay, Trung Quoc da chuyen manh sang vira md cua toan dien, vita xuc tien di^u chinh moi trudng dau tu va nang cao nang luc the che phu hop vdi cac tieu chuan quoc te.

L/u tien di£u chinh moi trudng dau tu cua Trung Quoc thdi ky nay duoc tap trung vao viec thong nhat va tao moi trudng thue binh dang giua cac doanh

25

nghiep trong va ngoai nude, tirng bude ha tha'p thue quan theo yeu c£u hoi

nhap va duy tri bao ho of mire co the doi vdi cac nganh, san pha'm san xuat

triremg va y nghTa quan trong trong ddi song KT trong nude co trien vong thi - XH, mure thue quan trung blnh cua Trung Quoc da giam tir 43,2% nam 1992 xuong con 17% nam 1997 va xuong dudi 15% nam 2000 turc la giam 3 l^n trong vong 8 nam qua). Viec giam thue quan da giup cai thien sire ha'p dan cua

NSNN giam do ha thue quan, Trung Quoc tien hanh tang thue tieu thu song song v6i giam thue quan, vi thue tieu thu khong nam trong sir kiem soat cua WTO, turc khong bi buoc ha xuong..

De cai thien can ban moi trurdtag kinh doanh, nhung nam gan day Trung

Quoc khong chi phat trien ha tang, ma con tirng birdc ap dung mdc gia djeh vu

moi trudng dau tu va chong buon lau tham nh&ng... De “bu trCr” viec thu

cho doanh nghiep va thuofng nhan trong nude, va dem gian hoa cac thu tuc phe

duyet du an, nhung han che ddi vdi cac nha d^u tu nude ngoai duqc giam toi thieu. Dong nhan dan te da duqc chuyen doi trong tai khoan vang lai tCr

1/12/1996; dieu nay giup cac doanh nghiep co von DTNN loai trir duqc nhung han che trong thanh toan quoc te - chi tra cac ddi tac nude ngoai va chuyen lqi nhuan vd nude. Tat ca nhung di6u do da dan tdi su gia tang canh tranh thu hut FD1 khong chi giua Trung Quoc von cac nude, ma con xay ra giua cac tinh cua Trung Quoc vdi nhau.

Co che quan ly ngoai thuong cua Trung Quoc khong ngimg duqc cai each theo hudng edi mb han, Tinh trang doc quy£n cua nha nude ngay cang

thu hep. Cac cong ty tu nhan duqc phep xuat khau true tiep, chfnh sach hoan thue va di6u chinh linh hoat ty gia duqc sir dung thfch hop tfch cue nhu mot cong cu trq giup doanh nghiep xuat khau.

Nang cao sure canh tranh cua khu vuc doanh nghiep trong nude, hang loat cai each doanh nghiep nha nude duqc dua ra: Co ph£n hoa, cho thue, ban,

thong nhat cho cac doanh nghiep va thirong nhan nude ngoai theo gia gianh

26

nguon von Nha nucfc, dupe tham gia phat hanh co phieu tren thi trudng chtfng

khoan, giai the, cho phep tu nhan mua lai hoac tham gia co phan cua cac doanh nghiep. Cac doanh nghiep tir nhan dupe phep vay von uu dai cua cac

Trung Quoc da dat dupe nhOng thanh tuu dang kfnh ne trong qua trinh

HNKTQT, vdi nhung chien lupc, muc tieu va bude di than trong vao qua trinh md cua n6n kinh te, ciing vdi su nhat tri cao do tir Trung l/cfng den dia phuong

thuc hien dudng loi chmh sach hdi nhap kinh te de dat muc tieu vdi ket qua

cao, mdi giai doan phat trien ho da co nhung doi sach phu hpp vdi tinh hinh thj trudng tren co so tfch cue dam phan tham gia cac to churc kinh te khu vuc va quoc te, chu dong md cua thuc hien tu do hoa thuong mai theo cam ket,

tieu chuan va thong le quoc te, dua Trung Quoc len mot vi the cao tren trudng

quoc te va trd thanh mot doi trong ldn ve tiem luc kinh te cung nhu chinh tri trong khu vuc cung nhu tren the gidi.

khoan. Dac biet Trung Quoc rat quan tarn xay dung va xuc tien ke hoach hlnh thanh nhtfng tap doan doanh nghiep ldn, hien dai de d^u tu gitf vung thi ph^n trong nude, thng bude chu dong vuan ra chiem linh thi trudng nude ngoai.

1.3.3.Kinh nghiem cua Thai Lan

Thai Lan la mot trong nhung nude sang lap ra hiep hoi cac nude Dong

Nam A (ASEAN) da duy tri dupe toe do tang trudng kinh te cao trong sudt hai thap ky qua. Mac dii cupc khung hoang tai chmh tien te Chau A nam 1997 da de lai nhung ton that kinh te nang ne, song ngudi ta van cho rang Thai Lan sdm trd thanh mot nude cong nghiep hoa mdi (NIC). Mot trong nhtfng nguyen nhan quan trong dan den su thanh cong cua Thai Lan trong nhtfng nam qua la

do ho da khon kheo thuc hien mot dudng loi ngoai giao on hoa nham bao ve

chu quydn dan tpc va chu trucfng chuyen hudng chien lupc phat trien kinh te ttf thay the nhap khau sang hudng vao xuat khau, chu dong md cua hoi nhap vdi ndn kinh te the gidi.

27

Thai Lan hoi nhap thuc su vao nen kinh te the gidfi chi bat dau the’ hien

rd net vao cuoi nhung nam 1980 khi nen kinh te Thai Lan roi vao cuoc khung hoang nghiem trong. Vao thofi ky nay, Chmh phu Thai Lan thuc hien hai cuoc cai each quan trong. Thtinhat , khu kinh te tu nhan duqc chmh thde thira nhan la dong luc phat trien cua n6n kinh te quoc dan, khu vuc kinh te nay di dau trong linh vuc dau tu vi khu vuc kinh te quoc doanh gap nhieu kho khan v6 tai chmh. Kinh doanh duqc tu do triet de, do vay, khu vuc kinh te tu nhan da phat huy duqc nhung lqi the cua kinh te thi trudng. Thu hai, Chmh phu thuc hien chmh sach iru dai dac biet doi vdi su phat trien cua cac nganh cong nghiep san xuat hang xuat khau. Co su ket hop chat che gida cac Bo, nganh tijmg bude hoan thien he thong cac cong cu h6 trq va khuyen khfch xuat khau va tao thuan lqi cho hoat dong kinh te doi mgoai. Thai Lan da dua ra mot chien luqc

HNKTQT phu hop vdi tinh hlnh mdi. Chien luqc nay bao gom 4 noi dung chu yeu:

Dao tao nguon nhan luc.

Trong tlnh hlnh hien nay, khi Thai Lan dang n6 luc thay doi co cau hang hoa xuat khau theo hudng san pham xuat khlu chda ham luqng ky thuan cao, tirng bude thay chd cho nhung san pham xuat khau chua ham luqng lao dong thap, nham giam thieu nhung tac dong tieu cue cua su giam sut kha nang canh tranh cua cac san pham xuat khau cua Thai Lan, nhu c3u dao tao nguon nhan luc da trd nen thuc su c£n thiet. Do do, Thai Lan da khang dinh rang, nguon nhan luc co hoc van cao thuc su la mot nhan to thiet yeu cho su phat trien dat nude trong giai doan mdi. D6ng thdi, phat tri6n he thong dao tao cong nhan ky thuat nham tao them co hoi hoc tap cho the he thanh nien hien nay. Day la nhan to quan trong nhat de bien muc tieu dat mdc GDP tren dlu ngudi khoang 12000 USD vao nam 2020 trd thanh hien thuc.

Tang cudng thu hut dau tu true tiep tir nude ngoai .

Trong cuoc chay dua quyet liet nham thu hut DTNN trong khu vuc Dong Nam A, ngay sau khung hoang tai chmh - tien te chau A, Thai Lan da

28

thay doi nhung chinh sach cua mlnh de tao ra mot moi trudng dau tur ha'p dSn hon so vdi cac nude trong khu vuc.

tiep tuc duoc thuc day va de tang kha nang canh tranh cua hang hoa xuat

khau, Doi hoi Thai Lan phai thu hut FDI vao cac nganh cong nghe cao.

Thai Lan dang tien hanh x£y dung co ca'u cong nghiep da dang (gom 14 nganh) ma nong cot la cac cong ty dau tu den ter cac nude cong nghiep phat

trien, dac biet la cac cong ty den tir Nhat Ban va My. Trong nude, Chfnh phu cd gSng bao dam su on dinh vd chfnh tri, dau tu xay dung co so ha tang tuong thfch, han che tang tien luong, dam bao ve doi ngu cong nhan tay nghe ky

thuat cao cung nhu cac yeu to d^u vao cho cac nganh cong nghiep. Theo ho, mot co ca'u cong nghiep hd tro da dang duqc phat trien tot se la yeu to tot nhat d£ thu hut dau tu true tiep nude ngoai trong boi canh toan cau hoa hien nay.

Hien nay, qua trinh tu do hoa thuong mai va dlu tu trong khu vuc dang

Nang cao kha nang canh tranh cua hang xuat khau.

pham xuat khau truyen thong cua Thai Lan. Mat khac, phan gia tri gia tang

trong cac san pham xuat khau cua Thai Lan con rat tha'p. De khac phuc thuc trang do, chfnh phu Thai Lan da dua ra chuong trinh nang cao kha nang canh tranh cua hang xuat khau nham tiep tuc duy tri va phat triln nhirng lqi the so sanh cua mlnh: (1 ) Thuc day su chuyen dich co ca'u cong nghiep tur sur dung ham luong lao dong cao sang sir dung ham luong cong nghe cao; (2) khuyen khfch su phat trien va ap dung cong nghe hien dai nham lam tang gia tri gia tang trong cac nganh cong nghiep su dung ham luong lao dong cao.

De dam bao thuc hien tot chuong trinh nang cao kha nang canh tranh cua hang xua't khau, Co quan quan ly d£u tu Thai Lan (BOI) da dat ra 4 nhiem vu cho giai doan trude mat:

Hien nay mot s6 san pham xuat khau su dung nhidu lao dong cua Thai Lan da m^t d^n kha nang canh tranh tren thj trudng the gidi, do la nhQng san

29

+ ) Khuyen khich dau tu cong nghe nham lam tang gia tri hang hoa trong cac nganh cong nghiep truyln thong (nhu det may, do choi, giay dep va

mot so cong nghiep nhe).

+) H6 tro hoat dong nghien cihi va trien khai (R&D) .

+) Dau tu de nang cao nang xu£t lao dong tang cudng kha nang canh

tranh cua cac nganh cong nghiep co nhi£u tidm nang .

+) Giam chi phi san xuat trong nude trong cac nganh cong nghiep non

tre ( nhu hoa chat, luyen kim) de tang kha nang canh tranh ngay tai thi trudng

trong nude va ca tren thi trudng the gidi.

Tang cudng tham nhap vao cac nen kinh te mdi md cua.

Mot noi dung quan trong trong chien luoc hoi nhap kinh te quoc te cua

Thai Lan la tien hanh dau tu true tiep ra nude ngoai, dac biet la tham nhap vao cac n6n kinh te mdi md cua, gdn gui vdi Thai Lan nhu Campuchia, Lao, Trung Quoc, Viet Nam. Su g^n gui ve mat dia ly da tao cho Thai Lan nhung loi the nha't djnh so vdi cac chu d^u tu khac. Thai Lan da ky ket hop tac kinh te doi

vdi tat ca cac nude lang gi6ng, chang han nhu: tarn giac kinh te phia Nam, td giac kinh te phia Bac, luc giac kinh te song Mekong.

Su phat trien cua nen kinh te Thai Lan da mot thdi duoc coi la “su than ky kinh te chau A” la ket qua cua viec thuc hien hang loat cac chinh sach dung dan ca trong lmh vuc kinh te lan ngoai giao, trong do co chien luoc hoi

nhap. Su thanh cong cua chien luoc hoi nhap Thai Lan phai ke den nhung

nhan to sau day:

Thu nhat , Thai Lan luon duy tri duoc mdt ty le tang trudng GDP thuc t khoang 9% trong suot thdi ky tfir nam 1984 den 1994. Giai doan tiep theo,

mac du xay ra cuoc khung hoang tai chinh - ti6n te Chau A ma Thai Lan la mot trong 5 nude phai chiu hau qua nang ne nha't, nhung ty le do van con khoang 5%.

30

Thu hai . Thai Lan da thiet lap duoc nhung quan he kinh te chat che, tin cay vdi nhidu nen kinh te cua cac nude va khu vuc tren the gidi. Kim ngach

xuat nhap khau lien tuc tang trong vai th&p ky vira qua (tur 38,5% GDP vao nam 1976 len 43,0% va 72,5% tuong umg vao cac nam 1986 va 1996).

Thu ba, Thai Lan la mot nude thanh cong nha't trong khoi ASEAN ve

viec thu hut FDI da lam cho cac nude ngoai do vao day. Sau khi khung hoang tai chmh - tidn te Chau A, xac suat rui ro tang da lam nan long cac chu dau tu nude ngoai, song binh quan hang nam Thai Lan thu hut duoc tren 6,5 ty USD von FDI de gop phan vao viec khac phuc hau qua cua khung hoang.

Thit tu, su khac phuc hau qua cua cuoc khung hoang tai chfnh - tien te

Chau A vira qua da cho tha'y bang viec day manh qua trinh hoi nhap. Thai Lan

thurc day nhanh qua trinh tu do hoa thuong mai, nghia vu nay dong thdi la mot

noi dung quan trong trong tien trinh HNKTQT cua Thai Lan.

Tuy nhien qua trinh hoi nhap cung dat Thai Lan trude nhung thach thde

mdi. Ndn kinh te Thai Lan ngay cang phu thuoc vao nen kinh te the gidi, dac biet la su phu thuoc vao nguon cung cap nguyen lieu dau vao cho cac nganh

edng nghiep xudt khau. Do do, Thai Lan kho tranh khoi hau qua mdi khi co nhung bien dong cua thi trudng cac yeu to d^u vao cho cong nghiep. Dieu nay co the lam xa'u them tinh trang nhap sieu cua Thai Lan trong nhieu nam qua. Ngoai ra,Thai Lan phai thuc hien theo nhung yeu cdu cua IMF se khien

he thong kinh te nude nay tu do hoa nhanh hon tien trinh tu do thuong mai cua

WTO, lam cho Thai Lan kho co the kiem soat, quan ly duoc cac doanh nghiep va cac nganh cong nghiep trong nude, du la bien phap thue, su tro giup hay cac bien phap khac. Vi vay, cac doanh nghiep muon ton tai duoc ngay tai thi trudng trong nude, ho nhat thiet phai su dung tieu chuan chat luong san pham

da nhan duoc su hd trq quy bau cua Quy tien te quoc te (IMF). Dong thdi, la thanh vien cua to chirc thuong mai the gidi (WTO), Thai Lan co nghia vu phai

31

lam vu khi canh tranh. Dieu nay thach thifc hoat dong R&D va qua trinh

chuyen giao cong nghe cua Thai Lan.

1.3.4.Kinh nghiem cua Han Quoc.

Han Quoc la quoc gia va lanh tho nam d khu vuc Dong A, co vi tri tuong doi dac biet, la mot ban dao duoc bien bao boc va chi co bien gidri duy

nhat vdi Cong hoa Dan chu nhan Dan Trieu Tien tir nam 1953. Han Quoc dudi su tro giup cua My da tim each cai each co ca'u kinh te cua mlnh- mot n6n kinh te ngheo tai nguyen, nong nghiep lac hau va bi tan pha kiet que bdi chien tranh. Nhung chi sau 10 nam„toc do tang trudng kinh te cua Han Quoc da tang trung binh 9,5%. Tir nam 1970- 1982, toe do tang trudng GDP tuy co thang tr^m nhung van giu duoc d mure do 9%.

Han Quoc chuyen tur chfnh sach uu tien thay the nhap khau sang hudng vao xua't khau, md cua HNKTQT tir nhung nam dau 1960. Nhieu bien phap duoc ap dung dong bo nhu hoan thien mdi trudng phap ly tu do hoa thi trudng hoi doai, khuyen khich cho phep cac nha xua't khau tu do nhap khau, tro cap cho xuat khau, mi6n thue doi vdi cac nhap khau may moc thiet bi, thiet lap cac khu cong nghiep che bien xuat khau, uu tien cac khoan vay ldn trong nude va nude ngoai...

Kinh te Han Quoc tur ma'y thap ky qua chu yeu tang trudng thong qua chinh sach xuat khau cac san pham chu luc nhu: ban d^n vi mach, hoa chat, luyen kim, 6 to, hang may mac va dong t^u.. . cho tdi nam 1990, nen kinh te Han Quoc chu yeu do 30 Chaebol (cac tap doan doanh nghiep ldn) chi phoi nhu Samsung, Hyundai, LG, Daewoo, Sangkyyong... trong do co 10 tap doan nam trong danh sach 500 cong ty ldn nha't nam ngoai nude My. Chung kiem soat ca he thong san xuat trong cac nganh cong nghiep theo hlnh thurc doc quyen d mure do da dang hoa cao. Cac nhom doc quyen nay duoc nha nude bao ho trong chien lucre phat then kinh te hudng ve xuat khau, duoc hudng cac

32

quyen iru dai v£ vay von, lai xua't thap vdi dieu kien la ho phai dap ting dirqc cac muc tieu xua't khau ma Chinh phu da neu ra.Do v$y, da tao ra mot moi lien minh tay ba trong n£n kinh te Han Quoc, do la Chinh phu- Doanh nghiep

-Ngan hang. C) giai doan d3u, co ca'u nay da thanh cong cac Chaebol 6 at tien

ra thi trudng the gidi vdi nhung nhan hieu quang cao ddy &n tircmg. Han Quoc

tao nen nhieu thuang hieu danh ti£ng mamg tfnh noi troi han han cac nude trong khu vuc nhu Dai Loan, Malaixia. .. Khi nen kinh te phat trien blnh

n6n kinh te suy giam,

thudng thi kha nang chi tra nef cua cac doanh nghiep kha de dang, nhung khi thi kha nang chi tra na n£n chong ch^t, ty le nef/von co phan cua cac Chaebol Han Quoc la rat cao, gap 2 lan so vdi ty le d My va gap

4 lan d Dai Loan. Day la mot diem y6u noi bat cua n6n kinh te Han Quoc so vdi

cac nude trong khu vuc.

Mac du Han Quoc co mire tang trudng cao trong vai thap ky nhung su can thiep qua sau cua chinh phu lam cho he thong tai chinh kem hieu qua, khu vuc doanh nghiep vay von ldn va thieu tinh ky luat cua thi trudng, mat khac cac Chaebol da dau tu qua mure vao mot s6 nganh nhu sat thep, 6- to, dien tu. .. la nhung nganh thi trudng the gidi dang du thda va lcfi nhuan thap, vi the

tinh chat phu thuoc vao thi trudng nude ngoai con pho bien. Vao giua thap ky 1990, ca cau nay da khong co kha nang thich ting vdi giai doan phat trien mdi. Mot ca cau vdi chi phi san xuat cao, gia thue da't cao va cong nghe phu thuoc

vao nude ngoai da giam lai the canh tranh cua Han Quoc tren thi trudng the

gidi so vdi mot so nude dang phat trien mdi noi len nhu Thai Lan, Malaixia,

Trung Quoc...

De hudng tdi hoi nh$p, Han Quoc bat buoc phai dieu chinh ca cau nay, cti'u true lai bo may nha nude, xoa bo kinh doanh doc quyen cua cac Chaebol. Sau khi Tong thong Kim Dae Chung dac cir da dua ra cac quan diem cti'p tien han, nham thuc hien cuoc cai each kinh te xa hoi toan dien theo duoi

33

ca che thj trircmg ciing vtii phat trien dan chu. Chinh phu da dua ra chinh sach

cai each kinh t6' nham thuc hien chien luqc hoi nhap thanh cong:

> Cai each tai chinh ngan hang Thuc te da chi ra nhung yeu kern ctia he thong tai chinh ngan hang 6 Han Quoc khi co su thay doi moi truemg kinh te vi mo cung nhu nhung tac dong bat lqi cua cac he thong ngan hang thieu lanh manh den nen kinh te vi mo. Muc tieu cua cuoc cai each tai chinh cua Han Quoc la nham dua nganh tai chinh dat tieu chuan the gidri, xay dimg mot he thong tai chinh on dinh, lanh manh va hieu qua hon. Cac bien phap cu the la tien hanh sat nhap, giai the, mua ban hoac chuyen hoa no cua cac ngan hang. Den thang 12/2000 Han Quoc da co cau lai khu vuc tai chinh va ca'p von bo sung cho cac ngan hang, da dong cira 487 ngan hang va cong ty tai chinh, h6 trq de dua 17 ngan hang quoc gia len tarn quoc te va cung co luat phap nham lam cho cac hoat dong ngan hang minh bach hon.

> Cai each doanh nghi6p De day nhanh hoi nhap kinh te quoc te, chinh phu Han Quoc tiep tuc

theo duoi chien luqc tao ra cac tap doan doanh nghiep co kha nang canh tranh

quoc te. Nam Chaebol (tap doan ) lorn nha't la Samsung, Daewoo, Huyndai, LG va SK da nam trong trong tarn cua truong trinh nay, Chinh phu Han Quoc da gay stic ep buoc 5 tap doan manh nha't noi tren phai thuc hien cuoc cai each xoa bo cac khoan no cheo cong ty I6n den 12,7 nghln ty Won vao cudi nam 1999 (10,5 ty USD) va cam ket giam tong so don vj kinh doanh tti 271 don vi xuong con 136 don vj vao cuoi nam 2000, dong thbri giam ty xua't no/von co phan cung xuong dudi 200%. Muc dich cua cac cuoc tinh giam tren la nham tao ra cac hang co chuyen mon hoa va hgfp ly hoa cao. Ket qua Samsung da thong llnh thi trudng hang dien tti tieu dung ctia Han Quoc vdri thi phan 60%,

Daewoo va Hyundai tro thanh hai hang xe hoi duy nhat ctia Han Quoc so v6i

5 hang trutic day. Chinh phu cung da dan xep cuoc sat nhtip giua cac cong ty

34

san xuat vi mach bo nhd cua tap doan Hyundai vao tap doan LG, lap ra mot hang san xuat ldn thd hai tren the gidi trong llnh vuc nay. Han Quoc da co hai

toan cau la Samsung va LG.

> Thuc day tu do hoa thuong mai d£u tu. Chmh phu Han Quoc da dat ra mdt lmh vuc hoi nhap phii hop vdi

hang san xuat vi mach bo nhd ldn nhat the gidi, chiem hon 40% thi trirdng

tro cap lien quan tdi thuong mai, xoa bo han che nhap khau va d6 ra chuong

trinh da dang hoa nhap khau, thuc hien cac bien phap giam thue duoc ap dung tdi da, 90% cac loai thue deu dudi mire 10%. Hang rao phi quan thue cung duoc tiifng budc rd bo. Chmh phu dua ra chuong trinh tu do hoa tai khoan von, va ndi long cac han che doi vdi ngudi nude ngoai trong viec su dung cac cong

cu cua thj trudng tien te trong nude va tham gia vao thi trudng co phieu cong

ty, don gian hoa cac thu tuc doi vdi dau tu nude ngoai.

Tir giua nam 1999, ngoai thuong cua Han Quoc da bat d5u khdi sac nhd cai each co cau ben trong cung nhu do su gia tang dang k£ cua nhu c£u thi trudng the gidi. vao do, cac nganh cong nghiep Han Quoc da co su lua chon nhd mb rong thuong mai trong khu vuc, khong chi xuat khau sang Nhat Ban ma con tang kha nang canh tranh hang hoa cua Han Quoc vdi hang Nhat Ban tren thi trudng the gidi. Ty trong xuat khau cua Han Quoc sang My chiem ty trong ldn. Gan 1/3 tong doanh so xuat khau la cac san pham edng nghe thong tin, mot dong luc quan trong cua tang trudng kinh te dua sang My. .

Sau khi gia nhap OECD nam 1996, Han Quoc da don gian hoa nhung luat le nghiem ngat trude day doi vdi DTNN. Sau khung hoang nam 1997, Han Quoc da day nhanh DTNN ngoai mot phan nhd “luat ve kinh doanh dau tir nude ngoai” co hidu luc tir nam 1998 va duoc bo sung sua doi vao nam 1999. Cac nha dau tu nude ngoai da tiep can thi trudng trong nude vdi mot moi trudng ddu tu thuan loi, Han Quoc da trd thanh nude tiep nhan DTNN ldn

nhung cam ket cua to chdc thuong mai the gidi (WTO) vd xoa bo cac khoan

35

thti hai d chau A, sau Trung Quoc, Cac nude dau tu chu ye'u vao Han Quoc la Tay Au, My va Nhat Ban. Ty 16 von c6 phitn cua cac nha dau tu nude ngoai da chiem tori 33,5% trong tong so von cualO doanh nghiep hang d^u d Han Quoc.

HNKTQT la muc tieu xuyen suot trong qua trinh phat trien kinh te' cua Han Quoc. Su nang dong cua Han Quoc la luon tim ra nhting lai the' so sanh cua minh, tang kha nang hoi nhap va chdp thori cor quoc te. Tuy nhien, do hoi

nhap manh me nhu vay, Han Quoc phai chap nhan mot cuoc canh tranh mang

tmh toan cau va cung phai ganh chiu nhung rui ro, ap luc tir ben ngoai nen luon luon phai cai canh n6n kinh te' ben trong de thfch ting. Nhting thanh qua

cua Han Quoc dat duqc tao ti6n d6 cho viec giai phong luc luong san xuat, cho

phep ho thuc hi6n chien luqc lau dai trong viec thu hut dau tu va day manh xua't khau hang hoa chiem llnh thi truemg the' gidi.

1.3.5. Bai hoc kinh nghiep HNKTQT.

Tti kinh nghiem hoi nhap cua cac nude neu tren, co the rut ra mot so bai

hoc kinh nghiem cho Viet Nam d mot so' diem rat dang chu y sau day:

Trong xu hudng toan c^u hoa va hoi nhap kinh te du la phat trien, hay dang phat trien, chuyen doi d6u dtit khoat chuyen sang kinh te thi tritdng md cua, tfch cue hoi nhap khu vuc va toan c^u d cac mtic do khac nhau tuy timg hoan canh dieu kien cua mot so nude nham hien dai hoa nen kinh t6'quoc gia. Hoi nhap kinh te' quoc te' la tat yeu khach quan, nhung khong phai vi the ma hoi nhap bang moi gia. Muc tieu cua hoi nhap khong chi la hien dai hoa dat nude ma con la bao ve duoc lcri fch quoc gia dan tdc. Vi vay, xem hoi nhap vdi tmh chat la mot qua trinh, cac nude khong hoi nhap mot each qua nong voi ma nguoc lai, ho tlch cue khan chuong chuan bi nhting di6u kien

thuan lai de hoi nhap, phai tao lap nhting dieu kien de sdm hoi nhap va giam

thieu duac nhting rui ro khong dang co khi hoi nhap chti khong phai chd dai

36

nhung dieu kien san co. Cac nen kinh te kern phat trien han thudng dd bi ton thuong trong qua trinh hoi nhap ndu khong duqc chuan bi ky luang.

Mot nude dang chuyen sang co che thi trudng, md cira, tu do hoa thuong mai va hoi nhap thi tiep theo phai lam la xay dung, dieu chinh can ban he thong chinh sach nhu: thue quan, phi thue quan hien hanh cung nhu nhung chinh sach khac lien quan den thuong mai nhu chinh sach ve co ca'u xuat khau, chinh sach bao ho hop ly san xuS't trong nude, chinh sach doi vdi cac

doanh nghiep quoc doanh va khu vuc tu nhan d^ co duqc su cai each, dieu chinh chinh sach va cac van de kinh te vT mo nhu gia ca, thue suat, lai suat ty gia hoi doai... cung c£n phai co quyet t^m chinh tri.

Ngay nay, khi the gidi dang chuyen sang ndn kinh te tri thurc, dao tao ngudn nhan luc xet ca theo nghTa xua't khau lao dong lan kha nang tiep nhan, quan ly ndn kinh te tri thde ddu co y nghla quan trong. Trong chien luqc hoi

nhap cua cac nude Nhat Ban, Han Quoc, va Thai Lan... ngudi ta da don dau xu

hudng nay bang chien luqc dao tao nguon nhan luc, thu hut nhan tai.

Nang cao nang luc canh tranh la dieu kien sdng con bao dam cho hoi

nhap thanh cong. Noi den nang luc canh tranh d day trude het la noi den kha nang canh tranh cua khu vuc doanh nghiep. Vd v£n de nay, kinh nghiem cua cac nude chi ra ba khia canh: Mot la, hdu het d cac nude duqc nghien curu, cac

doanh nghiep deu thuoc so huu tu nhan hoat dong theo quan he thi trudng. Hat la, quy mo xi nghiep co the la rat ldn (tap doan - Cheabol kieu Han Quoc) ddu do tinh tat yeu kinh te quy djnh. Ba la, Nha nude khong can thiep vao cac hoat dong kinh doanh cua cac doanh nghiep ma chi hd trq thong qua luat phap va cac bien phap kinh te.

«

37

thi trudng quoc te, va phai tao moi dieu kien de chiem linh thi trudng vi dieu do se quyet djnh su ton tai cua chfnh minh. Do v$y, da dan den su canh tranh gay gat tren thi trurcmg quoc te, buoc cac nude phai tim kiem va khai thac triet

de cac loi the so sanh cua minh de ton tai va phat trien.

-d> Chuyen dich ccf ca'u phat tri^n kinh te' trong qua trlnh hoi nhap la va'n

de cot yeu. Kinh nghiem quoc te cho tha'y rang trude su canh tranh gay gat tren toan cau, nhung nude khong co kha nang thfch irng, khong linh hoat dieu chinh duoc co cau kinh te' va thay doi cong nghe, khong khai thac duoc lqi the' so sanh cua minh thi se rat de bi ton thuong trong qua trinh hoi nhap.

38

KET LUANCHUONG 1:

Qua nghien cun d chuong 1 co the rut ra duoc cac ket luan sau: Chuong Ida tap chung di sau va nghien cun nhung ly thuyet ve HNKTQT, TCH va HNKTQT la hai mat cua mot qua trinh, co quan he tac dong lan nhau, sir tac d6ng cua TCH dan den nhu c£u hoi nhap cua cac quoc gia la xu the van dong va phat trien tat yeu cua n£n kinh te. Gior day TCH va khu vuc hoa phat trien manh me, trong do tu do hoa kinh te tro thanh mot noi dung bao trum trong dong thai phat trien cua moi ndn kinh te va xu the, mo cua, HNKT da tro thanh nhu cau tu than ben trong dd'i vdi nen kinh te cua hau het cac quoc gia, phat trien da va dang phat trien. La mot bo phan cua n6n kinh te toan cau, nen kinh te m6i nude khong nam ngoai xu the do. Vi vay HNKTQT la van de tat yeu khach quan, la thori co ma cac nude phai tranh thu nam lay neu khong muon tut hau.

Trong qua trinh HNKTQT co nhieu hinh thurc va mdc do khac nhau. Cac qude gia phai tuy theo hoan canh cua minh de tham gia co hieu qua nhaL

Kinh nghiem quoc te cho tha'y, du khac nhau v^ 16 trinh, noi dung va hinh thirc trong qua trinh HNKTQT, song deu noi nen nhung diem chung do la chuyen tir dinh hudng phat trien san xua't thay the nhap khau, sang tich cue hudng vd xuat khau va ket hop thay the nhap khau tuy theo loi the so sanh cua mdi nude, mdi giai doan phat trien va tinh hinh thi tnrdng tren co so tfch cue dam phan tham gia cac to chut kinh te khu vuc va quoc te, chu dong mo cua va thuc hien tu do hoa thuong mai, driu tu kinh doanh; tuan thu cac cam ket, tieu chuan thong le trong cac linh vuc va quan ly va kinh doanh, h6 tro tang sue canh tranh cua khu vuc doanh nghiep trong nude theo ca hai hudng; khuyen khich cac DNNN dong thori tich cue h6 tro phat trien cac tap doan kinh doanh ldn, djnh hudng hoat dong xuyen quoc gia; xuc tien cac hoat dong thuong mai va van dong dau tu nude ngoai, di doi vdi khuyen khich cac doanh nghiep trong nude d£u tu ra nude ngoai, dac biet cai thien moi trudng d£u tu de thu hut FDI, thuc day chuyen dich co cau va phat trien kinh te trong nude hoa nhap vdi sir phan cong lao dong quoc te va lien k£t kinh te deu duoc cac nude dat len hang d£u.

39

CHlfflNG 2: QUA TRINH HOI NHAP KINH TE QUOC TE CUA VIET NAM

HNKTQT CUA VIET NAM

2.1. TONG QUAN

2.1. 1. Quan diem cua Dang ve HNKTQT

Sdm nhan thirc dupe tarn quan trong cua van d6 hoi nhap kinh te quoc

te, Dang ta qua mdi giai doan phat trien deu co nhung chu truong dung dan thuc hien tien trinh nay.

Tu nhung nam 1980 nude ta da hoi nhap kinh te thong qua viec gia

nhap hoi dong tuong trq kinh te (SEV), trong khuon kho lien ket giua cac nude xa hoi chu nghla. Tuy nhien, su hoi nhap nay ft ket qua vi duoc thuc hien theo co che ke hoach hoa tap trung bao cap.

Dai hoi Dang VI (12/1986) da md ra mot giai doan mdi dem den mot

sinh luc mdi cho ndn kinh te Viet Nam.

Bat dau tCr Dai hoi Dang toan quoc l^n thd VI, cung vdi viec khdng dinh dudng loi cai each kinh te trong nude, Viet Nam thuc hien doi mdi chfnh sach

kinh te doi ngoai tren hai diem: 1) coi md rong va nang cao hieu qua kinh te

doi ngoai co vai tro quan trong doi vdi cong nghiep hoa va phat trien dat nude;

2) Md rong ddi tac quan h6 ra nude ngoai he thong XHCN va cho phep d^u tu true tiep cua nude ngoai vao Viet Nam.

Nhat quan tinh than doi mdi cua Dai hoi VI, tren co so tong ket thanh

qua bude dau cua chuyen hudng chien luqc trong quan he ddi ngoai, Dai hoi VII (6/1991) Dang Cong san Viet Nam da dua he thong cac quan diem md cua kinh te kha toan dien theo phuong ch^m: “Viet Nam muon la ban cua tat ca cac nude trong cong dong the gidi, phan da'u vi hoa binh, doc lap va phat trien”. Cung vdi viec md rong quan he song phuong vdi cac nude chung ta da tfch cue chu dong gan ket n6n kinh te nude ta vdi kinh te quoc te va khu vuc thong qua viec tham gia vao cac the che lien ket kinh te bao gom: Thuong

40

mai, dau tu tai chfnh, quyen sd huu trf tue... tren pham vi toan cau va khu vuc. Hoi nhap da trd thamh mot noi dung quan trong cua su nghiep doi mdi cua Dang va Nha nude ta trong giai doan mdi. Cu the hoa dudng loi neu ra tai Dai

hoi VII , Hoi nghi Trung irong ldn thu 3 ( khoa VII) dd ra 4 phirong cham: l )

dam bao lqi fch dan toe trong do ket hop nhuan nhuydn chu nghia yeu nude

luc, tu cudng, day manh da dang hoa da phuofng hoa quan he doi ngoai; 3)

Ndm vung hai mat hqp tac va dau tranh trong quan he qude te; 4) Uu tien hcfp tac khu vuc dong thdi mu rong quan he hqp tac vofi tat ca cac nude.

Phat trien tinh than sang tao, tfeh cue cua Dai hoi VII Dai hoi VIII Dang cong san Viet Nam da khang dinh md hinh tong the cua kinh te doi ngoai la “xay dung ndn kinh te md”, “thi trudng trong nude gan vdi thi trudng the gidi”. Diem dang chu y cua Dai hoi VIII la d tu tudng chi dao thuc thi

kinh te md theo nguyen tac chung cua thj trudng the gidi. Day la khang djnh

md hinh trong trien khai quan he kinh te doi ngoai cua nude ta. Dong thdi Dai

hdi VIII cung nhan manh chien luqc cong nghiep hoa hudng ve xuat khau la hudng uu tien va trong diem trong kinh te doi ngoai; khuyen khich hoat dong hdi nhap cac to churc va didn dan khu vuc, quoc te vdi bude di thich hqp, khang dinh chfnh sach khuyen khfch thu hut vdn d^u tu cua nude ngoai vdi cac hinh thurc thfch hqp ...

Tiep tuc cu the hoa tu tudng Dai hoi VIII, Hoi nghi Trung Udng I3n thu*

4 (khoa VIII) da dd ra nhung muc tieu va nhiem vu cu the cho hoat dong kinh te doi ngoai theo hudng: “Tfch cue, chu dong tham nhap va md rong thi

vdi chu nghia quoc te cua giai cap cong nhan; 2) giu vung doc lap tu chu, tu

thuan lqi nhat cho xuat khau, tir chfnh sach tu do xua't khau den hd trq tai chfnh thanh lap cac khu m|u dich tu do, khu che xuat.... (2) Thuc hien nhat quan lau dai chfnh sach thu hut nguon luc ben ngoai thong qua cac hoat dong

md cua thi trudng trong nude, chfnh sach khuyen khfch tai chfnh va cai thien

trudng the gidi” thong qua cac hoat dong: (1) Khuyen khfch va tao didu kien

41

te thong qua cong tac chuan bi v6 tiem lire canh tranh, ve the chat phap ly va

con ngudi.. .

Chu truong dung dan cua Dang da diroc trien khai thuc hien timg bude

than trong thong qua vi6c ban hanh hang loat van ban cua nha nude lien quan

den hoat dong kinh te doi ngoai nhu bo xung siia doi Luat khuyen khich dau

tunude ngoai thanh lap quy hd tro xuat khau ban hanh Luat thuong mai... Co the tha'y su dieu hanh chfnh sach kinh te doi ngoai cua Viet Nam thdi ky 1996 - 2000 vira nhat quan theo nguyen tac kinh te md vda khon kheo trong urng su

tlnh huong, nhd do da vuert qua duqc nhung kho khan cua thi trudng the gidi

giai doan nay.

Dai hoi IX Dang Cong san Viet Nam mot lan ntfa tiep tuc khang djnh

md hinh kinh te md, tfch cue chu dong hoi nhap kinh te khu vuc va the gidi.

Dai hoi IX nhan manh: Thuc hien nha't quan dudng loi doi ngoai doc

lap tu chu, rong md da phuefng hoa da dang hoa cac quan he quoc td'. Viet Nam san sang lam ban, la doi tac tin cay cua cac nude trong cong dong quoc te vi muc tieu dan gi^u nude manh xa hoi cong bang dan chu van minh. Dai hdi da de ra nhiem vu can: chu dong hoi nhap kinh te quoc te va khu vuc theo tinh th&i phat huy toi da noi luc, nang cao hieu qua hop tac kinh te, dam bao doc lap tu chu va djnh hudng XHCN, bao ve loi fch dan toe an ninh quoc gia, giu gin ban sac dan toe bao ve moi trudng.

Tiep tuc chu truong doi mdi, tang cudng chu dong HNKTQT, quan triet

chil truong duoc xac dinh tai dai hoi IX, ngay 27/11/2001, Tong bf thu Nong Dure Manh da ky ban hanh Nghi quyet so 07-NQ/TW cua bo chfnh tri ve HNKTQT. Theo do, chung ta phai chu dong hoi nhap kinh te quoc te nham md rong thi trudng, tranh thu them von, cong nghe, kien thde quan ky de day

manh cong nghiep hoa, hien dai hoa theo dinh hudng XHCN.

moi trudng dau tir. . . (3) Chu dong hoi nhap vao cac to chdc khu vuc va quoc

42

Nhu vay, ke tu ngay Dai hoi VI den nay Viet Nam da nha't quan chu trirong xay dung mot ndn kinh te thi trudng, nhidu thanh p!Dn, md cua vdi the gidfi nhung giu vung doc lap tu chu va dinh hudngXHCN cua mlnh. Trong dac thu cua nude Viet Nam vdri tu each mot nude cham phat trien, lac hau vdi

nhung quan he kinh te thj trudng con chua phat trien, do duy tri qua Du mo hinh kinh te tap trung quan lieu bao cap thi su d6i mdi ve nhan thde, tu tudng ly luan va de ra duqc cac chu truofng dung co y nghia md dudng cho hoat dong kinh te doi ngoai hudng den mo hinh hieu qua, gop ph^n to ldn vao phat trien

kinh te dat nude cung nhu tao vi the ngay mot duqc cai thien hcfn cua Viet

Nam tren thi trudng the gidi.

2.1.2. Tong quan ve qua trinh HNKTQT cua Viet Nam .

Ke tur khi tien hanh doi mdi trong vong g^n 20 nam, Viet Nam dang ngay cang hoi nhap s^u hon vao nen kinh te khu vuc va the gidi. Cong cuoc HNKTQT cua Viet Nam di£n ra trong boi canh kha dac bi6t, gSn lien cung vdi

qua trinh thuc hien cai each ldn: Chuyen doi tu* mot nen kinh te ke hoach hoa tap trung sang n6n kinh te thi trudng dinh hudng XHCN.

Song song vdi su doi mdi ve chien luqc kinh te, xa hoi trong nude la su chuyen hudng chien luqc chinh tri va kinh te doi ngoai. Vi6t Nam da co nhung bude tien ldn tren con dudng di den hoi nhap quoc te.

2.I.2.I. Viet nam vdi chinh sach md cua song phuong hoi nhap kinh te

quoc te (giai doan 1986 - 1990)

Trong nhung nam dau cua thap ky 80 nen kinh te nude ta bj Dm vao

khung hoang keo dai vdi kinh te tang trudng thap, khong on dinh di doi vdi lam phat keo dai do duy tri qua Du co che quan ly kinh te tap trung quan lieu bao cap, dac biet la gap kho khan trong viec thuc hien cai each gia - luong - tien vao nam 1995. Trudc tinh hinh do Dai hoi Dang Dn VI da quyet dinh

43

phat trien kinh te noi chung va hoi nhap kinh te quoc te noi rieng. Dai hoi VI da quyet dinh xay dung mot n6n kinh te hang hoa nhi6u thanh phan van dong theo co che thj trudng co sir quan ly cua nha nude. Sau 5 nam thuc hien nghj

quydt Dai hoi VI, cong cuoc doi mdi da dat dirge nhihig thanh tuu birdc dau

rat quan trong.Nhieu bien phap cai each kinh te theo hirdng thj triremg da dem lai hieu qua, n6n kinh te nude ta co nhi6u chuyen bien tfch cue, thoat dan ra khoi cuoc khung hoang kinh te - xa hoi va bat d^u phuc hoi.

Tir nam 1986 - 1990, chung ta da trien khai nhi6u bien phap cai each

quan trong nhu:

(cid:127)TCrng bude xoa bo bao cap ve gia; (cid:127) Khuyen khich cac thanh phan kinh te khac phat trien d6 giai phong

sure san xua't;

(cid:127) Doi mdi hoat dong tai chfnh, tien te va bo che do hai gia. (cid:127) Trong cong nghiep, trao quyen tu chu san xu£t kinh doanh cho cac doanh nghiep Nha nude, thuc hien hach toan kinh te, lay thu bu chi, xoa d£n bao ca'p, giam bdt cac chi tieu phap lenh, khuyen khich cac thanh pha'n kinh te ngoai quoc doanh md rong san xuat de thu hut von dau tu phat trien cong nghiep; (cid:127) Ban hanh Luat ddu tu nude ngoai vdi nhieu di6u khoan uu dai; (cid:127) Khuyen khich xuat khau. Nhung bien phap tren da dua lai nhieu ket qua tich cue doi vdi nen kinh

te dat nude.

Nhung, khi Lien Xo va cac nude thuoc he thong XHCN d Dong Au sup d6, nen kinh te nude ta bi anh hudng thuc su bdi nguon von d^u tu bi cat giam dot ngot, nguon vien trg khong con, thi trudng xuat khau truydn thong bj dao Ion va thu hep, trong khi My vln tiep tuc cam van kinh te doi vdi nude ta. Lam phat tang trd lai len tdi 67,1% nam 1990 va 67,5% nam 1991, kinh ngach ngoai thuemg giam sut, dat nude ta gap rat nhidu kho khan v& ca mat kinh te

dudng loi doi mdi toan dien mang tfnh chien luge, md ra thdi ky mdi cho sir

44

cung nhu chmh trj. Dd thoat khoi tlnh trang nay, tai Dai hoi VII (6 - 1991),

Dang ta khang dinh tiep tuc dudng loi doi mdi va de ra chien liroc phat trien kinh te- xa hoi den nam 2000 vdi muc tieu chmh “Vuqt qua kho khan thu thach, on dinh va phat trien kinh te -xa hoi... dua nude ta co ban ra khoi tlnh trang khung hoang”[21]. Do vay, tCr 1991 trd lai day, dudi su chi dao sang suot

cua Dang cung vdi sir nd luc cua toan the dan toe ndn kinh te Viet Nam da co

nhung bude chuyen mlnh va dat duoc nhung thanh tuu ldn lao khien ban be

the gidi khong khoi kinh ngac.

2.1.2.2 Viet Nam hoi nhap kinh te quoc te vdi chinh sach da dang hoa, da

phuong hoa quan he quoc te (tit nam 1991 den nay).

Co the noi tir nam 1991, viec “gdn ket thj trudng trong nude vdi thi trudng the gidi” duqc Dang ta coi la noi dung chu y6'u cua hoi nh$p kinh te quoc te va “Md rong da dang hoa va da phuong hoa quan he kinh te doi ngoai

tren nguyen t^c giu vung doc lap, chu quyen, blnh dang, cung co loi” la nguyen t^c cua HNKTQT.

A. Ve hoi nhap da phurong.

* Khoi phuc lai quan he vdi Quy tien te quoc 16' (IMF) va Ngan hang

the gidi (WB)

Tren thuc te, Vi6t Nam da tien hanh dam phan vdi IMF va WB tCr nhung

nam 1976, nhung chi tCr khi khoi phuc lai quan he binh thudng vdi cac to chdc nay nam 1992 thi cac hoat dong hop tac mdi thuc su di vao chi6u sau. IMF va WB da tien hanh dam phan vdi chmh phu Viet Nam chuong trinh tin dung trung han: chuong trinh di6u chinh co c£u giai doan II (SAC II ) cua WB va chuong trinh dieu chinh co c£u md rong (ESAF) cua IMF thdi ky1999-2000. Hai t6 chufc nay co quan he gin bo vdi to chdc thuong mai the gidi (WTO) va duqc xac djnh mdi quan he tuong hd trong hiep dinh Khung ciia WTO. Do vay, dieu kien cua ho cung giong doi hoi cua WTO do la tu do hoa mau dich

45

vdi ba noi dung chmh la xoa bo hang rao phi thue quan, thuc hien thue hoa cac bien phap phi thue quan va mo rang quydn kinh doanh xuat nhap khau.

* Tham gia to churc ASEAN (AFTA)

- Gia nhap khu vuc mau dich tu do ASEAN (AFTA) vdi cam ket bat dau thue hien chuong trlnh giam thue quan chung tCr mure hien nay den mure 0- 5%, thue hien tur 1/1/1996 va ket thuc vao nam 2006 vdi hon 6000 mat hang. Sau do, den nam 2015, phai giam xudng 0%, thcri han cuoi cung cho nhung

hang hoa nhay cam la 2019. Dong thcri phai ddn d^n loai bo cac han che v^

dinh luqng va hang rao phi quan thue khac doi vdri cac mat hang dua vao cat

Thang 7/1995 Viet Nam chfnh thurc la thanh vien ciaa to churc nay. TCf do cho den nay Viet Nam da tham gia hop tac kinh te - ky thuat vdi cac thanh vien khac trong cac ITnh vuc sau:

khac), Viet Nam cung cam ket hop tac trong linh vuc hai quan, bao gom: xay

giam (veri thcri han 2003 cho cac han che dinh luqng va 2006 cho cac han che

- Tfch cue tham gia hop tac tr6n nhieu mat nhu: Phong thuong mai va

cong nghiep Viet Nam gia nhap phong cong nghiep va thuong mai ASEAN; tham gia to churc lien hiep quoc ASEAN, ky ket phe chuan hiep u6c phi hat

nhan hoa Dong Nam A; tham gia cac hiep dinh ve hop tac va dau tu, cong nghe, nong lam nghiep, giao thong van tai, buu chmh vi6n thong noi vung ASEAN... Dac biet Viet Nam da cung cac nude ASEAN (AIA) ngay 7/10/1998 nham tao ra mot khu vuc dau tu tu do trong noi bo cac nude

dung bieu thue quan chung, xay dung he thong ludng xanh hai quan: thong nhat thu tuc hai quan; xay dung he thong tfnh gia hai quan theo hi6p dinh tri gia hai quan cua GATT/WTO. Tren thuc te, cho den 1/1/2002, Viet Nam da dua khoang 5.500 mat hang vao dien cat giam, chiem g^n 90% so mat hang phai cat giam thue. So cac mat hang da cat giam hien co thue sua't tur 0-20% la phu hop veri cam ket, trong do 70% co mure thue xua't la 0-5%, Nam 2009 dua 800 mat hang con lai xuong mure thue xua't ducri 20%

46

ASEAN vao nam 2020. Theo hiep dinh nay den nam 2020 Viet Nam phai md cua nganh nghe cho cac quoc gia thanh vien ASEAN hiring quy che doi sir quoc gia, sau do md cho cac nude ngoai ASEAN. Viet Nam da dua ra ke

- Den 12/1996 Viet Nam da ky hiep dinh khung ve dich vu. Sau khi ky hiep dinh nay, Vi6t Nam tiep tuc dam phan md cura 7 llnh vuc djeh vu va cac hiep dinh song phuong ve tranh danh thue hai Mn, hiep djnh ve thuc day bao

hoach hanh dong quoc gia va ky cac hiep dinh thu cu the hoa hiep dinh nay.

cua Viet Nam vao thi trudng chung cac nude ASEAN.

Viec tham gia vao to chute ASEAN la bude danh da'u su chuyen hudng can ban trong chmh sach hoi nh$p cua Viet Nam , la su the hien quan diem Viet Nam muon lam ban vdi tat ca cac nude tren nguyen tac binh dang, cung co lai, hap tac, phat trien. Co the nhln tha'y anh hudng tfch cue cua viec tham

gia ASEAN tren cac diem sau day:

ho dau tu, hiep dinh ve hap tac thuang mai, ve hang khong, v6 sii dung cang bien cua nhau, nhung hiep dinh khac v4 hap tac van hoa, giao due, khoa hoc ky thuat va an ninh ... Cac hiep djnh nay the hien su hoi nhap ngay cang ldn

Thu nhat, thuc day tang cudng cac quan he kinh te hap tac khu vuc tut do gop phan day nhanh tang trudng kinh te. N6u nhu trude nam 1989 Viet Nam va hau het cac nude ASEAN khong co buon ban vdi nhau thi chi mot nam sau hoi nhap kirn ngach xuat nhap khau cac nude ASEAN da dat 5.201 trieu USD (1996), trong do ph3n ldn nhat la (Singapore, 3.965 trieu USD) Cac

nude ASEAN ngay nay da trd thanh ban hang quan trong nhat cua Viet Nam, chie'm 295 tong kirn ngach xuat khau cua Viet Nam, cac mat hang xua't khau cua Viet Nam ngay cang duqc md rong.

Thu hai, tao moi trudng chung thong nhat nham thu hut dau tu true tiep

tu cac nude ASEAN. Tit nam 1993 den nay, d£u tu tir cac nude ASEAN vao Viet Nam chiem vj chi quan trong va co xu hudng tang len (trir giai doan khung hoang 1997-1998). Cho den nay dau tu tir ASEAN chiem 27% tong dau

47

tir true tiep vao Viet Nam dat khoi luong xap xi 580 du an va 10 ty USD, trong do Singapore va Malaisia la hai nude co nhieu von FDI hon ca. Cac nude ASEAN chi dirng sau cac nude cong nghiep mdi d Dong A, Nhat ban, My trong sd dau tu vao Viet Nam. Nhd su hd tro cua FDI Viet Nam duy tri duoc toe do tang trudg kinh te cao trong nhidu nam.

Thit ba, hoi nhap AFTA se tao didu kien cho co cdu kinh te nude ta chuyen dich nhanh va khai thac co hieu qua cac nguon luc trong nude. Hoi nhap AFTA, Viet Nam se tan dung duoc cac uu the cua mo hinh cong nghiep

hoa theo hudng “thay the nhap khau” va “hudng vd xuat khau” da thuc hien

thanh cong d mot sd nude thanh vien ASEAN, tCr do chuyen dich co cau kinh

te theo hudng CNH-HDH.

Tr6n co sd cua viec thu hut dau tu, Viet Nam se co duoc luong von ngay cang ldn cua cac thanh vien ASEAN vao cac linh vuc ndng nghiep, cong nghiep, djeh vu, co sd ha tang... tir do se tan dung duoc cac uu the cua cac nganh edng nghidp ASEAN, giup cho viec chuyen djeh co ca'u kinh te, co ca'u lao dong trong nude theo hudng giam ty trong lao dong va gia tri trong nganh

ndng nghiep, tang ty trong lao dong va gia tri trong cac nganh cong nghiep va dich vu. Trudc mat, co cau kinh te cua Viet Nam tap trung nhidu vao nganh kinh te co loi the so sanh nhu ndng nghiep, dich vu. Doi vdi cong nghiep tap trung phat trien cac nganh cong nghiep doi hoi nhidu vdn, cong nghe hien dai.

Thu: tu, Hoi nhap AFTA se tao ra the va luc mdi de tham gia doi thoai

hop tac vdi cac quoc gia, cac to churc quoc te nhat la WTO nham chu dong hoi

nhap nhanh hon. Tham gia AFTA da tao didu kien thuan loi cho Viet Nam

tang cudng vj the cua minh trong quan he vdi cac nude khac, nhat la tao duoc

su ung ho cua cac nude noi khoi trong tien trinh Viet Nam tham gia cac to

chdc quoc te khac. Co the thay ro tir khi tro thanh thanh vien cua ASEAN, dac biet tir khi Viet Nam to chtic thanh cong cac hoi nghi c^p cao tai Ha Noi, tieng noi, quan diem cua Viet Nam da duoc chu y nhidu hon tren didn dan quoc te.

48

* Tham gia Di6n dan hop tac kinh te Chau A - Thai Binh Duong (APEC) Ba nam sau khi gia nhap ASEAN, thangl 1/1998, Viet Nam chfnh thdc trd thanh thanh vien cua to chdc di6n dan hop tac kinh te Chau A - Thai Binh Duong (APEC), mot to churc khu vuc bao gom 21 nude thanh vien doc hai ben

bd Thai Binh Duong, Day la mot to chirc co quy mo ldn va co uy tin tren the gidfi vdi su tham gia cua nhieu nude ldn nhu My, Trung quoc, Canada, Nhat Ban ... Do do tham gia vao APEC la mot loi the cua Viet Nam de tan dung cac uu dai va hop tac kinh te ndi khoi. Tir khi gia nhap APEC Viet Nam da tham gia vao cac hoat dong sau: cam ket se md rong thi trudng cho cac nude thanh vien APEC trude nam 2020; cam ket duy tri su tang trudng va phat trien cua khu vuc va su thinh vuong chung cho nhan dan trong vung; cam ket phat huy nhung tac dong rich cue cua viec tang cudng li£n ket kinh te, thuc day giao luu thuong mai hang hoa, dich vu va cong ngh6 ddi vdi khu vuc va the gidi; cam ket phat trien va tang cudng he thong thuong mai da phuong md vi loi ich khu vuc va cac nen kinh te khac. Dac biet, Viet Nam bude dau tham gia vao chuong trinh tu do hoa va thu|n loi hoa thuong mai va dau tu thong qua vide

dua ra dung thdi han (1999) k6' hoach hanh dong quoc gia va co bo xung hoan

vdi cac nguyen tac cua WTO ve tfnh hoan thien, tuong ddng, khong phan biet doi xu, cong khai chi co giam chd khong tang mdc bao ho hien tai, trien khai lien tuc vdi thdi gian bieu phu hop vdi tdng nude linh hoat va hop tac... Viet Nam da tfch cue tham gia vao cac linh vuc tieu chuan, hop chuan, thu tuc hai quan bao ve quyen so huu tri tue giai quyet tranh chap va di lai cua doanh nhan. Ngoai ra, Viet Nam cung chu dong dua ra cac sang kien de tang cudng hop tac trong APEC va tranh thu su giup do cua cac nude thanh vien phat trien hon. Doi vdi chuong trinh hop tac kinh te - ky thuat cua APEC Viet Nam tham gia kha han che do thieu kinh phi va kinh nghiem. Chu yeu mdi tham gia cac linh vuc khoa hoc va cong nghe, cong nghiep, nang luong, giao thong van

thien vao nam 2000 va 2001, tham gia ke hoach hanh dong tap the phu hop

49

tai, vi£n thong, du ljch, nong nghiep va xuc tien thuong mai. V6 mat tu do hoa mau dich, Viet Nam muon dirng d mure thuc hien minh bach hoa chinh sach hien tai, chua thuc su cam ket cu the ve thue, phi thue quan va dich vu.

thuan lcfi tren de hop tac phat trien, tang stfc hUp dan cua thi trudng, day manh thu hut dau tu nude ngoai. Ben canh do hoi nhap APEC la bude di co ban de tham gia WTO vl APEC giong WTO 6 ch6 d6u ngam thuc day tu do thuong mai, hop tac dich vu, hai quan tai chinh, tien te... la noi dung gdn ket trong

Thu: nhat, tham gia APEC Viet Nam se tranh thu duoc cac di£u kien

hoi nhap APEC cung tuong tu nhu noi dung dam phan WTO.

Thu hai, APEC co mot thi trudmg rong 16n vdi g^n 3 ty ngudi tieu dung chiem 59% dan so the gidi, trong do co nhung thi trudng rong ldn d^y tiem nang nhu Trung Quoc, Nhat Ban, My . . .nhi6u thanh vien APEC con la nha

cung cap chu yeu cho Viet Nam ve FDI, ODA dong thdi cung la nguon chuyen giao cong nghe quan trong. So vdi AFTA va WTO, APEC co uu the rieng coi su phat trien hop tac kinh te - ky thuat (ECOTEC) la mot noi dung quan trong nham h6 tro su phat trien cua cac thanh vien. Thong qua ECOTEC

co the tranh thu duoc nhieu nguon thong tin, hoc tap kinh nghiem to churc

quan ly tien tien, tranh thu duoc cac nguon von cung nhung tien bo khoa hoc cong nghe de phat trien san xuat trong nude.

Thu: ba, Tham gia APEC cung co nghla la tham gia vao cac co che, cac chuong trinh tu do hoa thuong mai d£u tu trong khu vuc tao dieu kien d6 dieu chinh doi mdi co che chinh sach hoat dong kinh te cua Viet Nam phu hop vdi luat phap quoc te va cac quy dinh cua cac to chdc kinh te, thuong mai da phuong. Thu tu, giup cac doanh nghiep Viet Nam co di^u kien tiep can cac thi trudng ldn mot each binh dang, mat khac tao sure ep va dong luc de cac doanh nghiep Viet Nam doi mdi to churc, quan ly doi mdi cong nghe, nang cao cha't luong san pham, nang cao nang suat lao dong, ha gia thanh nhd do tang cudng sue manh canh tranh cua doanh nghiep cung nhu cua toan bo nen kinh te.

50

Nhln chung, su tham gia APEC cua Viet Nam chua sau nhu to churc ASEAN do APEC thuc sir mdfi la diin dan kinh te, cam ket cua thanh vien co

tmh tu nguyen, chua co hieu luc phap ly. Tuy nhien cho den nay nhieu thanh

vien APEC da thuc su giam thue, cat giam bien phap phi quan thue, day manh

thuong mai hoa va ndi long kiem soat... Do vfy tham gia vao diin dan nay

lqi tur tham gia diin dan nay 6 Viet Nam chua 1dm.

* Tham gia Hoi nghi thuong dinh A - Au (ASEM)

dem lai tiem nang phat trien to Idn cho Viet Nam mac du hien nay vi6c huong

nham tdfi 3 muc tieu: thuc day giao luu giua cac doanh nghiep; cai thien moi trudmg dau tu; tao su tang truong on dinh. TO khi tham gia vao to churc nay den nay Viet Nam da xay dung ke hoach hanh dong thuan loi hoa thuong mai (TFAP) tren cac lmh vuc thu tuc hai quan, tieu chuan hop chuan, ve sinh kiem djeh, quyen so huu trf tue, mua sSm chmh phu, thong tin thuong mai. Viet

Nam cung da dua ra ke hoach hanh dong xuc tien dau tu (IPAP), thanh Dp trung tarn cong nghe moi truemg A-Au; van dong xay dung quy A- Au tai trq bao ton di san Dong - Tay y ket hop; sir cho hai sang kien cua Viet Nam dung quy tin thac tai tro cho hai du an dau tu va'n de xu ly no ton dong danh gia kha nang tai chmh cua 10 ngan hang co ph^n Viet Nam; Hop tac cac nha doanh nghiep A -Au. Tuy nhien do ASEM chi la mot dmn dan hoat dong theo nguyen tac tu nguyen khong the che hoa khong rang buoc, binh dang, cung co lqi va dong thuan nen tfnh hieu luc cua cac hoat dong phoi hop chua cao, tien

do hop tac con kern. Mac du vay, neu sir dung tot diin dan nay Viet Nam co the tao ra nhung diiu kien day manh hop tac kinh te hon nua vdi Chau Au.

Thang 3/1996, Viet Nam da tham gia ASEM vdi tu each la mot trong nhung thanh vien sang Dp. Muc dfch cua ASEM la tao ra mot di6n dan nhSm thuc day doi thoai chmh trj, x^y dung quan he doi tac mot each toan dien va s^u rong giua hai chau luc; tang cudrng hop tac trong lmh vuc khoa hoc ky thuat, moi truofng va phat trien nguon nhan luc. Trong ITnh vuc kinh te, ASEM

51

Day la hudng hoi nhap tot vi cho den nay CMu Au van la ncfi cung cap von, thi trudng va cong nghe ldn cua the gidi.

* Tien trinh gia nhap To chdc thuong mai the gidfi (WTO)

To chdc thirong mai the giori WTO thanh lap ngay 1/1/1995 ban dau co 130 thanh vien, den nay, tong sd thanh vien da len den 148, trong do 2/3 la cac nude dang va kem phat trien. Ngoai cac thanh vien chfnh thde, hien nay con 25 nude dang trong qua trinh dam phan gia nhap WTO nhu Nga, Lao,

Ukraina, Viet Nam ... Day la to chdc thuomg mai ldn nhat toan cau, chiem hon

90% thuong mai the gidi. WTO duoc xem nhu mot lien hiep quoc trong ITnh vuc thuong mai. Viet Nam chfnh thde nop don gia nhap WTO vao ngay 30/1/1995. (Khoang mot thang sau WTO thanh lap) Nhom cong tac v6 viec gia nhap WTO cua Viet Nam gdm 40 nude va vung lanh tho duoc thanh lap. Ngay 22/8/1996, Viet Nam da gdi bi vong luc ve che do ngoai thuong cua Viet Nam tdi WTO. Thang 7/1998, Viet Nam tien hanh phien hop da phien dau tien vdi nhom cong tac ve minh bach hoa cac chfnh sach kinh te thuong

mai. Td do den nay, Nhom edng tac da to chdc 11 vong dam phan vdi Viet

Nam va dang tiep tuc xuc tien vong dam phan thd 12 vdi dfch den la cuoi nam

2005, Viet Nam se trd thanh thanh vien chfnh thde cua WTO. Tuy chua la thanh vien chfnh thde cua WTO, nhung ke hoach cdt giam thud quan khi gia

nhap WTO da duoc chuan bi doi vdi khoang 600 mat hang. Hoi nhap WTO mang lai nhung loi fch cho Viet Nam.

Thd nhat: Nen kinh te Viet Nam thuc su tham gia vao nhip song chung cua kinh te toan cau, tiep can duoc vdi moi trudng thuong mai co quy mo toan cau co mang tfnh he thong, tuong ddi on dinh tao dieu kien, tieu de de mo rong thj trudng cho cac doanh nghiep trong nude.

Thd hai: He thdng thuong mai dua tren nhdng nguy6n tac chd khong

phai sdc manh, se lam cho hoat dong san xuat kinh doanh d6 dang hon vdi tat

52

ca cac nude thanh vien. WTO c6 co ch£ giai quyet tranh chap giup cac nude nho hon se co tieng noi hon, trong do co nude ta.

trudng, gop phan lam tang trudng n6n kinh te noi chung.

Thu ba: Viec giam hang rao thuong mai cho phep thuong mai tang

B. Hoi nhap song phuong

trong hoi nhap kinh te cung co tarn quan trong dac biet va duqc trien khai

dong bo

* Quan he Viet Nam - Trung Quoc

Quan he Viet Nam - Trung Quoc duqc binh thudng hoa thang 11/1991 va tir do quan he kinh te khong ngijmg duqc phat trien. Hai nude da ky Hiep

dinh thuong mai ngay 7/11/1991 va nhieu Hiep dinh ve khoa hoc ky thu$t, dau tu, du lich, giai quyet v£n de bien gidi. Kim ngach buon ban vdi Trung Quoc

tur khi binh thudng hoa quan he ngoai giao (1991) den nay cung tang trudng

vdi toe do Idn. Hai nude da ky duqc 19 hiep dinh hop tac kinh te thuong mai (trong tong so 30 hiep djnh da vdi cac nude). Toe do tang kim ngach buon ban Viet Nam - Trung Quoc giai doan 1992-1998 dat trung binh 20%/nam (226 tri6u USD nam 1992 va 1,4 ty nam 1998). Nam 2000 kim ngach rMu dich hai

Cung vdi cac hoat dong da phuong cac hoat dong hop tac song phuong

Trung Quoc.

* Quan he Kinh te Thuong mai Viet Nam - Nhat Ban. Nam 1993 Viet Nam mdi thiet lap quan he ngoai giao chmh thde vdi

Nhat Ban, nhung den nay Nhat Ban da duqc coi la doi tac kinh te quan trong

ben da vuqt qua ngudng 2 ty USD.Naum 2002 mdc mau djeh tang 3,26 ty USD. Nam 2003 tang len 4,63 ty USD tang gap 140 I3n so vdi 1991. Nam 2004 kim ngach mau dich tang hon 5 ty USD. Thuc te nay cho tha'y ti6m nang khai thac thi truong Trung Quoc - Viet Nam con rat ldn. Hien nay, Trung Quoc la ban hang thd 6 cua Viet Nam va Viet Nam la ban hang thur 29 cua

53

hang dau cua Viet Nam. Kim ngach buon ban gitfa Viet Nam va Nhat Ban dat

mdc binh quan 5 ty USD/nam, tir nam1992 den nay Nhat Ban luon la nude vien tro ldn nhdt cho Viet Nam. Khoi luong ODA tang ddu qua cac nam ke ca trong cac nam Nhat Ban gap kho khan do khung hoang kinh te'. Tong so ODA Nhat Ban cam ket danh cho Vidt Nam chiem khoang 40% tong s6 von ODA

ma cong dong tuong tro quoc te hd tro cho Viet Nam. Cac nha d£u tu Nhat

Ban dung thur 3 vd khoi luong dau tu trong so cac nude va vung lanh tho dau tu

vao Viet Nam vdi 4,3 ty USD von dang ky va dung dau ve ty le von thuc hien (70%)...

* Quan he Viet Nam vdi Lien minh Chau Au (EU)

Nam 1990, Viet Nam chfnh thurc thie't lap quan he ngoai giao vdi EU d ca'p dai sir. Ke tir do Viet Nam da tich cue khai thac thuong mai vdi EU. Den nay EU la doi tac thuong mai cua Viet Nam. Ttir nam 1995, Viet Nam va EU ky hiep dinh hop tac gianh cho nhau che' do toi he quoc, cam ket mo cua thi

trudng cho nhau den mdc toi da co tfnh den didu kien dac thu cua mdi ben va EU cam ket gianh cho hang hoa xuat xur tu Vidt Nam che1 do uu dai pho c$p. Dong thdi EU cung 2 Mn gia han va dieu chinh hiep dinh ddt may vdi didu kien ndi rong hon cho Viet Nam. Tir nam 1995 Viet Nam da co xuat sieu sang EU vdi quy mo ngay cang phat trie’n ca chidu rong lan chidu s^u. trong hon mot thap ky qua nguon von FDI cua EU va Viet Nam da tang len nhanh chong. Ngay td cuoi nam 1987, khong ft cac nha d^u tu nude ngoai EU da tro thanh nhifng nha DTNN tien phong d^u tu von vao Viet Nam. Den nam 1996,

dau tu cua EU vao Viet Nam da chiem khoan 12% tong so von dau tu cua EU d khu vuc Chau A, nhidu hon dau tu cua EU vao cac nude khac trong khu vuc. Ph£n xuat khaiu tir khu vuc FDI da chidm ty trong 22% tong kim ngach xuat khau cua Viet Nam trong nhung nam 1995 - 1998. Su phat trien cua kinh te -

xa hoi cua Viet Nam trong nhung nam qua da tao nen nhung nidm tin ldn cho cac nha dau tu EU. Cac nha dfiu tu nude ngoai cua EU vao Viet Nam dang vuon ldn tro thanh mot trong nhung nha dau tu ldn nhdt vao Viet Nam. Tieu

54

bi6u trong nam 2001, FDI cua cac nude thanh vien EU vao Viet Nam da co nhidu khdi sac vdi tong so 63 du an, trong do, Ha Lan, vdi khoi lupng von la 573,9 trieu USD va Phap vdi 407,2 trieu USD da vuon len trd thanh nha d

du an dang hoat dong, chiem 9% tong so du an ddu tu true tiep nude ngoai

15,26% tong so von FDI dang ky vao Viet Nam; von thuc hien khoang 2,37

ty USD, chiem hon 11,3%

* Quan he thuong mai Viet Nam - Hoa Ky. Sau khi binh thudng hoa quan he ngoai giao, tir nam 1995-1999 thuong

mai Viet Nam va My da bat dau dupe thiet lap nhung quy mo va cha't lupng chua cao. Mot so bien phap trimg phat kinh te van chua dupe dd bo. Viet Nam chua dupe hudng quy che quan he thuong mai thong thudng vdi My. Nam

1997-1998 Viet Nam xu£t khau sang My 465,2 trieu USD (chiem chua tdi 5%

tong kim gach xuat khau cua Viet Nam, trong khi d cac nude ASEAN khac la 19%) va nhap khau tir My 275,6 trieu USD (dudi 3% tdng kim ngach nhap khau ciia Viet Nam). Thang 7/2000 Viet Nam ky Hiep dinh thuong mai vdi My. Ke tir day, kim ngach thuong mai Viet Nam - Hoa Ky gia tang manh me: nam

2001 dat 1,47 ty USD, nam 2002 dat 2,88 ty USD, nam 2003 tang len mire ky

luc 5,1 ty USD va nam 2004 da tang len tdi 6,3 ty USD. Xua't khau cua Viet Nam vao Hoa Ky nam 2004 dat 5,2 chiem 20% tong xua't khau cua Vi6t Nam, lan d£u tien My trd thanh doi tac thuong mai so 1 cua Viet Nam. Tfnh den nay, da co nhilu mat hang xuat khau chu luc cua Viet Nam deu da co mat d thi trudng My, trong do dan dau la det may, thuy san, gi^y dep, gd...

dang hoat dong d Viet Nam; vdi so von dang ky dat 5, 8 ty USD, chiem

Thu nhat, Hiep dinh da md ra co hoi cho cac nha dau tu Hoa Ky tang cudng d£u tu vao Viet Nam vi thi trudng Viet Nam dap umg dupe lpi ich ca

55

trudc mat va lau dai cua ho, loi ich do cang tang len cung qua trinh doi mdi va

hoi nhap sau hem cua Viet Nam vao ndn kinh te the gidi. Theo do Viet Nam co

co hoi tranh thu von, trinh do quan ly, cong nghe tien tien cua Hoa Ky de

nang cao hon nang luc canh tranh cua minh.

Thu: hai, theo didu kien hang xua't khau cua Viet Nam vao thi trudng Hoa ky se duqc hudng mdc thue thap cua MFN, nen hang hoa va dich vu Viet Nam co co hoi tham nhap va khai thac mot thi triremg tieu thu khong 16, gom nhi6u t^ng nac, luon co nhu cau tieu dung mua sdm r^'t cao. Day la co hdi cho

Khi Hiep dinh co hieu luc, mure thue binh qu^n cua hang hoa Viet Nam vao thi truemg Hoa ky se giam tir 40-50% xuong 3%, lam cho mot so mat hang xua't khau cua Viet Nam nhu: hang nong san che bien, bia, thuoc la, hang det may, cao xu, nhua... duqc hudng loi ldn. Su tac dong nay gop phan da dang hoa mat hang xuat khdu cua Viet Nam sang thj truemg Hoa ky, thue day san xu£t trong nude, tang co hoi viec lam va thu nhap cho ngudi lao dong, gop phan tang nguon ngoai te cho Nha nude.

doanh nghiep Vi6t Nam tham gia tot hon vao tien trinh hoi nhap, khai thac tot hon cac co che hop tac song phuong va da phuomg.

Thu: ba , Hiep dinh thuong mai Viet - My tao ra ca the va luc de Viet

Nam chu dong hon trong tien trinh gia nhap td chdc WTO.

Nhung noi dung co ban trong hiep dinh thuong mai Viet - My d6u dua tren nhdng tieu chuan co ban cua WTO. Do vay viec thue hien cac cam ket theo noi dung hiep dinh se la nhung co so ve h6 thong phap ly va hanh chinh, cung nhu kinh te dd Viet Nam co bude chuan bi, thich dng vdi he thdng luat le chung ciia quoc te, td do chu dong hon trong qua trinh hoi nhap WTO.

Ngoai cac doi tac chu luc ke tren, Viet Nam tiep tuc khai thac va gid thi

trudng truyen thong d Lien bang Nga, cac nude SNG, cac nude Dong Au, Trung Can Dong va tich cue xuc tien md rong thi trudng chau Phi, Chau My -

La tinh.

56

Nhin tong the, hoat dong HNKTQT cua Vi6t Nam tCr nam 1986 den nay

lan tang trudng GDP), cai thien ddi song cho nhung ngudi san xu£t hang xuat khau, chuyen dich co ca'u kinh te theo hudng khai thac loi the, hd trq nhap khau thiet bi, may moc, nguyen lieu cho cong nghiep hoa hien dai hoa dat

da dong gop rat to ldn vao phat trien kinh te (xuat khau tang trudng gap 3 - 4

nude. Viet Nam tCr mot n6n kinh te thieu hut trien mien, nay nen kinh t£ da

luy GDP da ngay cang tang. Co ca'u nganh kinh te t^mg bude chuyen dich theo hudng cong nghiep hoa, hien dai hoa dat nude. TCr nam 1990 da ngan chan

chuyen sang giai doan mdi co tfch luy noi bo, tijr nam 1986 den nay ty le tfch

so. Hoat dong thuong mai duoc thong suot, phuong thde mua ban duoc doi mdi nen thj trudng soi dong, hang hoa phong phu, da dang. Toe do tang

trudng kim ngach xudt khau nam sau cao hon nam trude. Tir nam 1996 den

nay kim ngach xuat khau cua Viet Nam deu tang manh qua turng nam. Nam

2004 tang 30% so vdi nam 2003 (nam 2004 kim ngach xu£t khau dat 26 ty

USD). HNKTQT da gop ph£n quan trong giup Viet Nam trong hang thap ky

giu duoc toe do tang trudng kinh te hang nam tur 6,7 den 8%, dat mdc do thd

nhi Chau A va the gidi, ki ca trong thdi gian co khung hoang tai chfnh, kinh te

Chau A, dan dan nang duoc sdc canh tranh cua mot so san pham va dich vu,

va dac biet trong vong 10 nam nay, giam ty 16 hd ngheo td 40% xuong con

11% vao nam 2003, ket qua xoa doi, giam ngheo duoc Lien hop quoc, va mot so td chdc tai chmh toan c^u va chuyen gia quoc te danh gia la dung d^u tren

the gidi.

duoc tlnh trang sieu lam phat tu ty le lam phat 3 con so giam xuong con 2 con

2.2 THl/C TRANG HNKTQT TREN MOT SO LINH\\JC

2.2.1. Hoi nhap quoc te ve thuong mai

Trong di6u kien HNKTQT, hoat dong thuong mai khong don gian la su mua ban hang hoa gida cac quoc gia, di6u quan trong hon la su tham gia vao

57

qua trinh phan cong lao dong quo'c te cua m6i nude. Phan cong lao dong quo'c te luon gdn lien vdi mo cua kinh te. No cho phep cac quoc gia khai thac dupe

De day manh HNKTQT, va dac biet day manh viec gia nhap WTO.

Chinh sach thuong mai Viet Nam da thay doi theo hudng ngay cang phu hop vdi luat phap va thong le quoc te, dac biet la cac va'n dS lien quan den giao dich thuong mai nhu thu tuc hai quan, quyen so hdu tri tue, chinh sach canh tranh ... ti£n tdi loai bo hoan toan cac hang rao phi thue quan, giam thue nhap

tidm nang va the manh cua minh, thuc day canh tranh, giam dan khoang each ve sir chenh lech gitfa cac nude phat trien, giua cac nude giau va nhung nude ngheo. Hoat dong thuemg mai Viet nam trude day thudng duqc xem don gian la qua trinh mua va ban, la khau sau cua qua trinh san xua't, vi hoat dong thuong mai thuan tuy lam chdc nang phan phoi san pham duoc san xua theo nhung chi tieu menh lenh. Khi chuyen sang co che thj trudng co su doi mdi ve kinh te cac quan niem truyen thong lau nay da thay doi, hieu qua kinh te trb thanh muc tieu cua cac hanh vi san xua't kinh doanh.

khau xuong bang hoac tuong duong vdi cac nude cua khu vuc theo mot 16 trinh nhat dinh, dong thdi tiep tuc md cua ve thuong mai dich vu, dau tu va doi mdi sap xep lai doanh nghiep nha nude. A- Chinh sach thuong mai:

* He thong thue quan, phi thue quan.

Thuc hien chinh sach doi mdi, md cua Viet Nam da diin ttmg bude dieu chinh lai he thong thud' quan cho phu hop vdi thong le quoc te. Luat thue xua't khau thue nhap khau duqc Quo'c hoi thong qua ngay 26 thang 1 nam 1991 co nhung noi quy thay doi co ban. Luat thue nay khong chi dieu chinh hang mau dich ma con dieu chinh ta't ca cac hoat dong xuat - nhap khau: xua't - nhap khau mau dich chinh ngach, xua't - nhap khau mau dich tieu ngach, xua't - nhap khau phi mau dich, hang hoa cua ca nhan xuat - nhap canh.

58

-Tit ngay 01- 01- 1996, thue hien cac cam ket, vdri quy tien te quoc te (IMF), Viet Nam da giam thue sua't thue nhap khau cua mot so mat hang co thue suat tren 60%. Ngay 1-1-1999, Viet Nam ap dung luat sua doi mot so di6u cua Luat Thue xuat khau, thue nhap khau nam 1991. Theo quy djnh cua

Luat nay, thue suat thue nhap khau cua Viet Nam gom ba loai: thud' suat thong thucmg, thue suat iru dai va thue sua't iru dai dac biet.

khoang san hay tai nguyen thien nhien khong co kha nang tai sinh ma duqc

xuat khau 6 dang tho. Cac san pham khac khong chiu thue de thue hien muc tieu khuyen khfch xuat khau [16].

- Viet Nam dang dieu chinh chmh sach thue quan de thue hien cac cam

ket hoi nhap kinh te quoc te da phuefng va song phuong. Sau khi Viet Nam tro thanh thanh vien chmh thirc cua ASEAN vao thang 7/1995. Chmh phu da xay dung danh muc cat giam thue (IL) vdi lo trlnh thue hien bat dau ttr ngay 1/1/1996 de dat mure thue sua't 0-5% vao ngay 1/1/2006 nhu cam ket. Dong thcti da chuyen cac san phaim loai trir tarn thofi (danh muc TEL) vao danh muc cat giam thanh 5 dot, m6i dot 20% s6' luqng mat hang m6i nam, bat d^u til thang 1/1999 va ket thue vao thang 1/2003. Ke tit thang 1/2001 mure thue xuat cua cac mat hang trong danh muc cat giam khong cao hon 20%. Viec cat giam thue duqc tien hanh song song vdi viec loai bo cac bien phap han che dinh luqng. Cac thu tuc hai quan da duqc dcfn gian hoa va rut gon. Den het nam 2003, cac han che dinh luqng nhu quota, giay phep se duqc xoa bo. cac hang rao phi thue quan khac se duqc xoa bo dan trong vong 5 nam sau khi san pham duqc huong uu dai theo CEPT. Hien nay Viet Nam dang ap dung cac

rao can phi quan thue khac nhau, ke ca gia'y phep xuat - nhap khau, cam xuat -

nhap khau de bao ve stfc khoe con ngucri, dong thue vat, moi truemg, an toan

xa hoi, va cac tieu chuan hang hoa.

Thue xuat khau chi danh vao mot so san pham rat quan trong, nhu

59

- Vdi chfnh sach mdi ve thuong mai da thuc day cac doanh nghiep ti'ch cue tham gia san xuat kinh doanh hang xuat khau, thuc day khoa hoc ky thuat

phat trien.

- Vdi co che thong thoang, linh hoat - moi doanh nghiep thuoc moi thanh phan kinh te khac nhau d£u duoc tham gia vao qua trinh xua't nhap khau da tao digu kien cho cac doanh nghiep chu dong tim doi tac, thi trudng xuat khau. Hon nua vdi su canh tranh cua thi trudfng quoc te da buoc cac doanh nghiep phai cai tien mau ma san pham, ap dung ky thuat va cong nghe mdi... chi co nhu vay chat luqng hang hoa mcri luon duqc nang cao va khong bi gat ra ngoai thi trudng the giefi.

- Chfnh sach tu do hoa thuong mai da giup cac doanh nghiep manh dan

dau tu che bien hang xuat khau d6 dua tdi thi trudng tieu dung dfch thuc, va

ho cung biet tu* lua tron nhung hang can nhap khau dfch thuc, chang han nhu

may moc, thiet bj ttr thi trudng co cong nghe hien dai, gia ca hop ly.

B. Xuat khau va nhap khau:

Hoi nhap kinh te quoc te md ra nhung thuan lqi mod cho xuat khau. Kim ngach va tdc do tang truefng xuad khau dat cao, lam tang mire d6 mo cuu nen kinh te. Ttr 1991-1995 cung vdi vi6c pha bo the bao vay ca'm van cua My, chung ta da md them thi trudng xuat nhap khau mdi de bu lai su thu hep thi trudng truyen thong do Lien Xo va cac nude XHCN Dong Au sup do. Kim ngach xuat khau nam 1995 dat 5,448 ty USD, ty le kirn ngach xua't khau/GDP nam 1991 la 13,36%, con ty le do nam 1995 la 24,9%. Nam 1996 Viet Nam gia nhap AFTA bat dtiu thuc hi6n cam kdt cat giam thue quan theo CEPT/AFTA, do duqc hudng nhung uu dai hon ve mat thue quan, cac bien phap phi thue quan va cac che do dai ngo toi hue quoc, tao dieu kien cho hang xuat khau cua Viet Nam xam nhap thi trudng the gidi. Neu nhu nam 1990, kirn ngach thuong mai dat 5,1 ty USD, trong do xuat khau dat 2.3 ty USD,

60

nhap khau dat 2,7 ty USD, thi tdi nam 1996 khi tham gia AFTA duoc mot

nam, kim ngach thuang mai da dat 18.4 ty USD, trong do kim ngach xuat

khau dat 7.3 ty USD, nhap khau dat 11.1 ty USD. Nam 1999, sau khi Viet

Nam trd thanh thanh vien cua ASEM, APEC, kim ngach thuang mai da tang

len 23.1 ty USD, tang 23.1% so vdi nam 1998, trong do xuat khau dat 11.5 ty

USD, nhap khau dat 11.6 ty USD. Nam 2003, kim ngach thuang mai tang tod mure ky luc, dat 43,5 ty USD, trong do xu&'t khau dat 19,5 ty USD, nhap khau dat 20,0 ty USD. Nam 2004 xu£t khau chung ta da dat tori 26 tyUSD, kim ngach xuat khau tang 28,9% so vdi nam 2003. Di6u do chung to mdc do “mo cua” nen kinh te nude ta da tang len, chien luqc hudng ve xuat khau da tuong doi ro net.(xem hinh 2.1)

1

5 §

£

a2 % S23

2004

1993

1994

1995

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

1992

1991

i a * I aoon

Hinh 2.1: Kim ngach xuat khau qua cac nam (trieu USD) Nguon:[24J

Co mot so mat hang xuat khau chu luc da chiem ty trong ldn nhu: ca phe dung d£u the gidi, gao dung thur 2 the gidi sau Thai Lan, hat di6u dung thur 2

ASEAN sau Thai Lan, hat tieu dung thd 2 the gidi sau An Do.

61

Trong pham vi khu vuc mau djch tu do ASEAN kim ngach xuat khau cua chung ta sang cac nude thanh vien cung gia tang. Xuat khau sang ASEAN

nam 1990 dat 348,6 trieu USD thi nam 1996 la 1.777,5 trieu USD, nam 1998

la 2.349 trieu USD. Nhln chung kim ngach thuong mai cua Viet Nam sang cac nude thanh vien ASEAN, ASEM, APEC deu lien tuc cd mure tang trudng. Tmh

cac quan he buon ban vdi 40 quoc gia thi nay Viet Nam da co quan he thuong mai vdi gfin 200 nude va vung lanh thd, trong do da ky ket hiep dinh thuong mai vdi 91 quoc gia va vung lanh tho theo che do doi su toi hue quoc va duoc cac nude thanh vien WTO quan tarn va danh gia cao.

Mtic do hoi nhap cua thuong mai qude te Viet Nam con the hien d vi

den nam 1985, sau 40 nam gianh duoc doc Dp Viet Nam mdi thiet Dp duoc

kim ngach buon ban duoc thuc hien vdi cac nude XHCN trude day, Viet Nam

da nhanh chong mb rong quan he vdi nhieu nude thuoc nhidu che do chfnh tri

khac nhau theo nguyen Dc ciing cd loi va doc lap tu chu.

Co c£u xuat khau da chuyen dich theo hudng tang cac mat hang che

bien, giam ty trong cac mat hang tho. Trong kim ngach xu£t khau, ty trong

san pham da qua che bien tang tCr khoang 28% nam 1996 len 40% nam 2000

va nam 2003 la 43%, trong khi do nhung san pham tho da giam tuong ting tti 72% xuong 57%. Neu nhu nam 1996 mdi co 9 mat hang xua't khau co gia tri tren 100 trieu USD thi nam 2003 cd 17 mat hang cd kim ngach tren 100 tri6u USD. Trong do co 2 mat hang co gia tri xuat khau tren 3 ty USD la dau tho, hang det may, 2 mat hang cd gia trj xuat khau tren 2 ty USD la thuy san va

gi^y dep, 4 mat hang cd gia tri xu&'t khau tren 500 trieu USD la gao, ca phe,

hang dien tu, linh kien may tfnh va san pham gd.

Mac du v|y, xu hudng nhap sieu cua Viet nam gia tang, tti 0,3 ty USD

nam 1990 len 1,2 ty USD nam 2001, 3 ty USD nam 2002 va khoang 4,5 ty USD nam 2003. Day la mot van dd ldn dat ra cho kinh te Viet Nam. Toe do

the tuong quan cac nhom khach hang ma Viet Nam cd quan he. TCf chd 80%

62

tang trudng xuat khau thofi ky 1996-2000 vuot 3,2 ldn toe do tang GDP trong 5 nam 1996 - 2000.

2.2.2. Hoi nhap quoc te ve dau tu

trong tien trinh HNKTQT cua Viet Nam va la mot trong nhung giai phap quan

trong nham cai thien moi trudng d^u tu nude ngoai (DTNN).

Luat Dau tu Nude ngoai tai viet Nam duoc ban hanh vao thang 12/1987. Hon 17 nam qua, luat DTNN da lien tuc duoc hoan thien qua 4 Mn sua doi, bo sung d nhtfng mure do khac nhau trong cac nam 1990, 1992, 1996 va gan day nha't nam 2000. Trong cac l£n sua doi, bo sung nay, viec dam bao de he thong

phap luat, chrnh sach vd DTNN tuong thich vdi tap quan, thong le quoc te

luon la mot trong nhung muc tieu quan trong nhat. Do v|y, cac quy dinh cua

luat ngay cang duoc hoan thien phu hop vdi xu hudng HNKTQT cua Viet

Nam, tao moi trudng d£u tu thuan loi, minh bach, va binh dang cho cac doanh

nghiep thuoc moi thanh phan kinh te.[14]

Mot so tien bo trong viec cai thien moi trudng d£u tu gan day nhu; xoa

bo che do mua ban ngoai te bat buoc; tiep thu y kien cua cac ben lien quan

trude khi ban hanh cac van ban quy pham phap luat, ndi long cac quy dinh dSu tu lien quan den thuong mai (TRIMs) nhu: bo quy dinh ty le xua't khau, ty le noi dia hoa (Hiep djnh bao ho d^u tu vdi Nhat, nghi dinh 27- 2003); quy djnh tdi lien quan so htfi tri tue (TRIPS) trong hiep dinh thuong mai Viet Nam - Hoa Ky; loai bo su phan biet giu"a dau tu trong nude va nude ngoai (cac sac thue, che do hai gia...); xoa bo quy dinh han che dau tu tren mot so nganh

nghe tiep tuc dieu chinh gia mot s6 san pham, dich vu, nhat la gia dien, nude, vi6n thong, nha dat, cang bien xuong ngang bang vdi cac nude trong khu vuc va binh dang vdi cac doanh nghiep trong nude; sua doi nhung quyet djnh nhung van dd quan trong nhat cua lien doanh phai duoc 100% thanh vien hoi

Hoi nhap quoc te trong linh vuc d£u tu la mot bo phan khong tach rdi

63

dong quan tri dong y, chuyen tCr nguyen tac nhat chi sang nguyen tac da so, sijra doi bo sung thue thu nhap ca nhan, hien dang d mure cao hern so vdi cac nude trong khu vuc (50% a Viet Nam la cao). Trong khi do mdc tuong umg cua Singapore chi la 26%, cudc dien thoai tuy da giam nhung van cao gap 3 lan so vdi Singapore va gap hai Mn ve phi van chuyen cong- ten- ncr; sua doi, bo sung hai nghi dinh cua Chinh phu hudng dan thi hanh luat thue thu nhap

chinh sach khuyen khich thu hut DTNN trong thcfi gian dai du bao dam cho

kinh doanh co hieu qua [16]. Viet Nam da va dang thu hep khoang each phan biet gitra dau tir trong nude va DTNN nham tien tori xay dung mot mat bang phap ly chung cho cac loai hinh doanh nghiep.

Cac cam ket quoc te ve DTNN co hinh thde, pham vi va muc do khac nhau, song d6u hudng tori m6t muc tieu chung la nham tu do hoa hoat dong DTNN bang viec mo cua cac llnh vurc kinh te va thue hien che do khong phan biet cho nha DTNN theo mot lo trinh nhat dinh dong thdi thiet lap mot ccr che

bao ho dau tu phu hgp vdri thong 16 quoc te [14]

Sau hern 17 nam thue hien Luat Dciu tu Nude ngoai khu vuc co von DTNN da co toe do phat trien tuemg doi nhanh, dong gop ngay cang nhi6u cho

tong san pham trong nude va khang dinh vai tro quan trong trong nen kinh te Viet nam.

- Tinh hinh thue hien thu hut von dau tu nude ngoai tir nam 1988 den 2004. Co the chia lam 4 giai doan thu hut FDI: Giai doan 1988 - 1990 mdi co

214 du an vdi so von dang ky la 1582,3 trieu USD va von phap djnh 1007,4

trieu USD. Giai doan !991 - 1996, lan song dciu tu trd nen soi dong tai Viet Nam va ket qua dat ducrc cung la mdc cao nhat trong 17 nam thue hien luat D^u tu Nude ngoai. Thdi gian nay da co 1784 du an vdi sd von dang ky len tdi 25.464 trieu USD vdi von phap dinh dat 11.886 trieu USD, trong do nam 1996 la nam dat ky luc trong hoat dong dau tu nude ngoai vdi 380 du an, sd von

doanh nghiep va thue gia tri gia tang de dam bao tinh on dinh va nhat quan ve

64

Ben canh do cac dir an dau tir mdi, trong then gian nay con co 222 du an bo sung them von dau tir vdi so von dang ky la 2099 trieu USD. Cac llnh vuc thu hut dau tu cung diroc mo rong hon vdi sir gop mat cua giao thong v|n tai, bun chfnh viin thong. Hoat dong dau tu nude ngoai sdi dong khap cac vung va

nhi£u dia phuong tap trung chu yeu vao vung Dong Nam Bo, chiem 50,8%

tong so von dang ky ca nude... So doi tac dau tu da len tdi 63 quoc gia va

vung lanh tho thuoc khap cac chau luc, dan dau la Singapore vdi 185 du an va

4846 trieu USD, Dai Loan 354 du an va 4168 trieu USD. Nhat Ban 236 du an va 3037 trieu US va Han Quoc la 223 du an vdi 2961 trieu USD von dang ky [37]. Tuy nhien, sang nam 1997 do anh hudng cua cuoc khiing hoang tai chfnh khu vuc Chau A da tac dong manh d6n hoat dong d£u tu nude ngoai. Lan song dau tu nude ngoai vao Viet Nam co xu hudng chung lai va giam sut. Tinh chung ca 4 nam 1997 - 2000 ca nude chi thu hut 1343 du an vdi so von dang ky 12618 trieu USD va 6698 trieu von phap dinh, blnh quan mot du an so von dang ky chi co 9,3 trieu USD so vdi 14,8 trieu USD cua giai doan 1991 - 1996.

dang ky dau tu nhieu nhat: 8979 trieu USD, von phap dinh 3280 trieu USD.

va cac Bo, nganh va chfnh quyen dia phuong va dang dem lai dau hieu tot trong hoat dong dau tu nude ngoai. Nam 2001 da co 550 du an, 550 trieu USD von dang ky; nam 2002 co 802 du an va 1621 trieu USD ; nam 2003 co748 du an, 1899,6 trieu USD va dac biet nam 2004 co 723 du an vdi von dang ky la 2222 trieu USD, dua tong von d£u tu true tiep nude ngoai ca cap mdi va tang them von dau tu dat 4,1 ty USD... Ben canh cac du an cap phep mdi, mot tin

hieu dang mimg cua tinh hinh DTNN 2004 la sd luoft du an tang von va tong von tang them deu cao hon so vdi nam trudc. Vdi ket qua dat duoc trong nam 2004, tfnh chung trong 4 nam 2001- 2004, tong von dang ky ca'p mdi va bo sung dat khoang 13 ty USD, vuot 8,3% muc tieu de ra cua thdi ky 2001-2005

Trudc tinh trang sut giam DTNN. Nha nude da co nhieu chu truong va giai phap de cai thien tinh hinh. Nhung chuyen dong tich cue cua Chfnh phu

65

(11 ty USD). Net mdi trong thdi ky nay la cac du an khong con tap trung vao vung Dong Nam Bo, nha't la Thanh Pho H6 Chi Minh nhu tnrdrc day ma da xua't hien mot so dja ban thu hut von d£u tu mdi vdi quy mo ldn nhu Long An, VTnh Phuc, Hai Duong, Hung Yen, Nghe An, Hai Phong, Quang Ninh va mot so tinh miln nui phi'a bac, Tay Nguyen, LInh vuc dau tu cung co nhidu hudng chuyen manh sang cac nganh san xua't thay cho dich vu trade day [37].

Trong 2 thang dau nam 2005, ca nude da ca'p phep cho hon 60 du an FDI, vdi tong von dau tu tang khoang 1,3 ty USD tang hon 70 % cung ky nam

trude, bang 30% ke hoach 2005.

Von dang ky mdi tang rat cao va hudng manh vao linh vuc dich vu la net noi bat tinh hinh thu hut FDi tir dau nam den nay. Day la dong thai phu

hop vdi tien trinh dam phan gia nhap WTO cua nude ta [24].

Ket qua tren, co the khang djnh khu vuc kinh te co von DTNN da bo sung quan trong cho d£u tu phat trien, gop phan khai thac va nang cao hieu qua sir dung cac nguon luc trong nude, tao ra the va luc phat trien mdi cho n£n kinh te. Ty trong kinh te co von dau tu nude ngoai trong GDP nam 2000 la 13,28%, nam 2001:13,75%, nam 2002: nam 2003:14,47%. Gia tri san xuat cong nghiep cua khu vuc co von d^u tu nude ngoai trong may nam gan day cung co chieu hudng gia tang: nam 2000 la 41,3%, nam 2001 la 41,5%, nam 2003 la 41,1% va nam 2004 dat 41,6%. Vdi toe do tang binh quan 20%/nam, ty trong xua't khau cua khu vuc d3u tu nude ngoai trong tong gia tri xua't khau cua ca nude lien tuc tang qua cac nam: nam 2001 la 24,4%, nam 2002 la 27,5%, nam 2003 la 31,4% va nam 2004 la 33%. Neu la dau tho ty le nay cua nam 2003 va nam 2004 se dat tren 50% [37]. Den cudi nam 2004, khu vuc kinh te nay tao viec lam cho khoang tren 700.000 lao dong true tid'p. Lao dong lam viec gian tiep cung len den con so tren 1 trieu ngudi, gop ph&n nang cao thu nhap va on dinh ddi song cho ngudi lao dong.

66

Tir nam 1993 den nay, von h6 trq phat trien chinh thdc (ODA) cho Viet

nam tiep tuc tang, gop phan quan trong trong phat trien kinh te, dac biet la trong llnh vuc phat trien ket clu ha tang, xoa doi giam ngheo, y te, giao due. . . Nhi6u cong trinh, nhieu linh vuc nhd vao nguon von nay da phat huy tac dung

gop phan thuc day nen kinh te cua ta tang trudng va phat trien. Den nay von

ODA duqc cac nha tai trq cam ket cho Viet Nam vay la 25,389 ty USD ( binh quan hang nam la 2,2 ty USD). Nhd nhung h6 trq do cong vdti nhung co gang va phat huy noi luc ma kinh te cua nude ta co toe do tang trudng lien tuc, dumg thd hai chau A . Bang: 2.1.Toc do tang trurdng cua kinh te Viet Nam ( Dan vi: % )

1999

1005

1996

1981-1985 1990

2002

2001

2003

2004

Toe do tang

5,09

9,5

trirdng kinh

1,4

9,34

6,8

7,04

7,7

4,8

7,24

te

Nguon:/ 411

2.2.3. Hoi nhap quoc te ve tai chinh tien te

HNKTQT la xu hudng tat yeu cua n6n kinh te the gidfi, la dieu kien ti6n

thanh kenh din nhap von hang dau, la “ba dd” tot nhlt cho nen kinh te dang

can von nhu Viet Nam.

Viet Nam sau gan 20 nam thuc hien chinh sach doi mdi, da dang hoa da phuefng hoa quan he ngoai giao va kinh te, timg bude hoi nhap vdi khu vuc va

the gidi, chung ta da gianh duqc nhihtg ket qua khfch le trong chuong trinh on

djnh hoa nen kinh te tao tien d6 de day nhanh cong cuoc phat trien kinh te dat

nude. Tir thdi diem cai each he thong ngan hang (nam 1990) den nay, he

d6 phat trien kinh te qude gia di vao quy dao chung cua the gidi thong qua viec tan dung duqc dong chay von khdng 16 cung vdi cong nghe tien ti6n. Day manh vd hoi nhap tai chinh tien te, xay dung he thong tien te vung manh trd

67

phan la nhd chung ta da quan tarn thich dang tori cong cu quan ly chmh sach

tien te thong qua cuoc cai each ty gia, lai suat va phuong phap dieu hanh chmh sach ti6n te. Tuy nhien, cung vdi tien trinh hoi nhap ngay cang sau rong va trong boi canh toan c^u hoa kinh t& ngay mot sau sac, chmh sach tien te cua Viet Nam dang phai doi mat vdi nhieu thach thde. De tha'y ro hon van de nay c£n xem xet thuc trang hien nay va mot so nhan to quan trong se phat sinh

trong tuong lai co tac dong manh tori chinh sach tien t6 cua Viet Nam.

+ Thuc trang v6 dich vu ngan hang: Loai hinh djeh vu va chat luong dich vu cua cac ngan hang thuong mai 6 Viet Nam da duoc nang len ro ret ke tCr sau thdi ky cai each co ban he thong ngan hang khi: (1) xuat hien cac to chirc tin dung vdi nhi6u loai hinh sd huu; (2) tu do hoa lai suat, lai suat ve co ban tha noi do cung cau quyet dinh va thuc hien co che dieu hanh ty gia linh

hoat; (3) thuc hien cai tien cac quy dinh thu tuc cho vay theo hudmg don gian, rut ngan thefi gian nhung van dam bao dung quy dinh cua phap luat.

Mot so ngan hang thuong mai da co nhung giai phap thich hop de ap dung cong nghe ngan hang mdi, di doi vdi viec md rong dich vu va tien ich ngan hang de md rong dich vu ngan hang, trude het la dich vu tiet kiem, thanh toan va chuyen ti6n bang viec su dung he thong giao dich tu dong ATM, giao dich ngan hang qua mang dien tu, giao dich tai nha, giao dich qua dien thoai...

Trong xu the hoi nhap n6n kinh te toan c^u, chung ta tirng bude tien hanh tu do hoa thuong mai, tien tdi tu do hoa tai chinh . Do vay, nguon von

thong ngan hang da dat duoc nhtfng thanh cong ra't dang ke trong viec huy dong mot lirong von khong 16 trong cong chung. Then ky 1990-2001, toe do tang trudng von huy dong binh quan cua he thong ngan hang dat 42%/nam, ti£n gui noi te va ngoai te tang trudng vdi toe do tuong duong nhau la 44%. Di6u do khong chi' gop phan khuyen khich mo rong dau tu, giam nhe cang thang giua nhu cau von dau tu phat trien va kha nang dap umg cua n6n kinh te, ma con co tac dung ti6n te hoa cac nguon kinh te trong nude. Ket qua do mot

68

ddu tu nude ngoai vao Viet Nam tiep tuc gia tang. Ben canh nguon von mang

tfnh tuong doi on dinh (ddu tu true tiep - FDI), chung ta se don nhan nguon von co tfnh “long” (dau tu tai chfnh). Von d£u tu nude ngoai vira tang ve khoi

(nhu da phan tfch 6 tren) va doi hoi chmh sach tien te phai co nhieu doi sach tinh te mdi co the dam bao duqc su on dinh cua nen kinh te. Trong boi canh kinh te hien nay va qua kinh nghiem thuc ti6n cua cac nude trong khu vuc, mot khi can can von duqc tu do hoa thi von d^u tu nude ngoai se tang rat

nhanh.

Hon bao gid het he thong tai chmh noi chung va he thong ng^n hang Viet Nam noi rieng phai duqc cung co, tang cudng mot each manh me. du trf

va luc de dong vai tro lam kenh luu thong ti6n te lanh manh trong qua trlnh

HNKTQT.

- Hoi nhap thi trudng tai chmh quoc te la xu the ta't yeu va la mot yeu c^u khach quan doi vdi bat ky quoc gia nao trong qua trlnh phat trien hien nay. Viet Nam khong the nSm ngoai xu the do, dang tfch cue tham gia vao cac to chdc kinh te - tai chinh quoc 16 va khu vuc. Thi trudng tai chfnh md rong pham vi hoat dong, gfin nhu khong bien gidi, vira tao dieu kien tang cudng hop tac, vira lam sau sac them qua trlnh canh tranh. Thj trudng tai chfnh gdm 3 thj trudng bo phan la thj trudng tidn te, thi trudng ngoai hoi va thj trudng chung khoan. Vi vay, viec phan tfch danh gia thj trudng tai chtnh Viet Nam trong di6u kien hoi nhap thj trudng tai chfnh quoc te dua tren thuc trang cua 3 loai

hlnh thj trudng do.

luqng vda da dang ve loai hlnh se trd thanh he thong phde tap vdi cac van de

O Danh gia mdc do hoi nh$p quoc te cua thj trudng tien te Viet Nam. ® Thj trudng tien te thuoc kenh tai chfnh gian tiep, kenh ddn von qua he thong ng^n hang. Vi vay, hoi nh$p quoc te ve thj trudng ti6n It cua mot nude duqc xac djnh bang mdc do md eda cua hoat dong ngan hang nude do vdi cong dong tai chfnh, titsn te khu vuc va quoc te. Mdc do md cua, hoi nhap

69

quoc t&\6 ngan hang la mure do quan he giao liru ve ngan hang (gom quan he

tin dung, tien te va ngan hang) cua mot nen kinh te vdi phan con lai cua the

gidfi. Hay noi each khac, mdc do md cira hoi nhap nay cung co the duoc do bang mure do tu do hoa khu vuc tien te, tin dung ngan hang, viec thao rd nhtrng rao chan ngan each cua khu vuc nay vdi the gidi ben ngoai [6].

Xet tren nhung thoa thuan va nguyen tac dat duoc trong khudn kho cua GATS, hien trang ve md cua thi trudng tien te cua Viet nam da dap umg duoc yeu cau hoi nhap quoc te d mot so mat. Do la, thi trudng tien te Viet Nam da co su tham gia long rai cua cac chi nhanh ngan hang nude ngoai, ngan hang lien doanh. Tfnh den nam 2002 da co 6 ngan hang thuong mai nha nude (ke ca phuc vu ngudi ngheo va Ngan hang Phat tri^n Nha dong bang Song Cuu Long), 47 ngan hang thuong mai co ph3n, 8 cong ty cho thue tai chmh va 959 quy tin dung nhan dan vdi mang ludi rdng khap ca nude. Ngoai ra, Viet Nam da co 31 chi nhanh cua 26 ngan hang nude ngoai va 4 ngan hang lien doanh. Nhieu chi nhanh cua cac ngan hang noi tieng nhu ANZ - Australia New

Zeland Bank (Uc), Citi Bank (Hoa Ky), Standard Charter Bank (Anh), ABN -

trudng tien te cua Viet Nam co ve la thong thoang khong kem gi cac qude gia

khac trong khu vuc, noi da co co sd ha t^ng kinh te phat trien hon nude ta nhieu Izin. Su co mat cua cac ngan hang nude ngoai da gop phan lam phong

phu va soi dong hon thi trudng ti6n te, tao nen moi trudng canh tranh mdi, pha

d^n the doc quyen tren thi trudng tien te d Viet Nam; thong qua do quoc te

hoa hoat dong cua cac ngan hang Viet Nam [6]

Tren thuc te mdi trudng kinh doanh trong thi trudng tien te con nhidu

bat cap di nguoc lai xu hudng phat trien va nguyen tac cua hoi nhap GATS nhu: Vd viec ca'p phep cho cac ngan hang nude ngoai con nhidu thu tuc rudm ra, quy dinh chdng cheo. Viec hoat dong cua cac chi nhanh ngan hang nude ngoai bi dong phu thuoc, tren thuc te cac to churc tin dung nude ngoai khong

Amoro (Ha Lan)... da co mat tai Viet Nam. Vdi mure do tham gia nhu v|y, thi

70

dupe tur dong tham gia vao cac hoat dong ng&n hang dupe quy djnh trong nghj

djnh ma phai phu thuoc vao viec cap phep cua nha nude Viet Nam. Do la hang rao ngan can su tham gia cua cac ng£n hang nude ngoai va co the tao ra kha nang bj lam dung cua co quan huu trach khien moi trudng dau tu trong llnh vuc ngan hang trd nen khong lanh manh.

0 Vd moi trudng quan ly ngoai hoi.

Nha nude da noi long doi vdi quan ly thj trudng ngoai hoi de no phat

cung lam ty gia linh hoat hon, xoa bo viec dinh ra ty gia co dinh

tridn theo dung thuc trang cung cau tren thj trudng, ben canh do nha nude

van con nhieu han che, duoc the hien d doanh so giao dich tuong doi thap.

Qua tdng giai doan phat trien cua he thong ngan hang Viet Nam va qua

trinh HNKTQT ve Tai chfnh thj trudng Viet Nam da tdng bude thfch ting vdi

di6u kien phat trien cua da't nude va tu£n thu theo quy luat cung cau cua thj trudng. Chting ta da trai qua nhi6u Mn cai each di6u chinh ty gia cho phu hop su phat trien doi mdi kinh te da't nude, da co su thay doi can ban vi co che di6u hanh ty gia, nen su chenh lech ty gia chmh thtic va ty gia thj trudng tu do da giam dan. Dac bidt tti giai doan nam 1997 den nay.

Nhung thuc te, cac hanh dong giao dich ngoai hoi quoc te cua chung ta

- Trong giai doan 1997-1998 chting ta tang cudng quan ly ngoai te va dieu chinh linh hoat ty gia, tti nam 1999 da gop ph3n on djnh cung cau ngoai it trong nude, tap trung duoc mot sd ngoai te ldn phuc vu cho nhu c3u nh^p khau cua nen kinh te. Ben canh do, hoat dong quan ly ngoai hoi trong thdi gian nay cung gop phan ngan chan anh hudng cua cuoc khung hoang khu vuc doi vdi nen kinh te - tai chinh Viet Nam. Co chd didu hanh ty gia dua tren viec

quy djnh gia chinh thtic va bien do giao djeh cho cac ngan hang thuong mai

da tao dieu kien cho ngan hang nha nude dd dang kiem soat, dieu tiet dupe thj trudng hoi doai, trude het la thj trudng ngoai te lien ngan hang. Bien do giao

dong xung quanh ty gia chinh thtic la mot edng cu huu hieu trong suot thdi

71

gian qua, gop phan dat dupe su on djnh tuomg doi cua ty gia hoi doai. Mac du

ty gia tren thi trudng tur do co khong ft nhung bien dong phurc tap nhung nha nude van on dinh dupe ty gia cho 90% lupng ngoai te giao dich. Nhd ap dung bien do gidri han mot each co hieu qua nen trong thdfi gian nay, ta da tranh

duoc nhung dot bien ldn ve ty gia.

- Tir ddu nam 1999 den giua nam 2002, ngan hang nha nude quy dinh tran ty gia giao ngay bang ty gia binh quan tren thi trudng ngoai te lien ngan hang cong 0,1% ma khong quy dinh chiPu ngupc lai, nghia la ngan hang nha nude chi' khong chP chieu tang ty gia. Di6u nay tao tam ly cho thi trudng la ty gia chi bien dong tang mot chieu, nen da kich thich cac hoat dong dau co ty gia. Ngoai ra viec khong che ty gia kinh doanh d mure 0,1% la qua hep, khong thuc day duoc yet gia canh tranh giua cac ngan hang, tao sire i trong kinh doanh va thu tieu tinh nang dong cua thi trudng [11].

- Xet trong ITnh vuc tien te, tir nam 1997 den nay, viec di£u chinh kip thdi ty gia da gop phan giai quyet mot bude tinh trang ngung tre cua thj trudng lien ngan hang, doanh so giao dich tren thi trudng ngoai te lien ngan hang da co xu the tang len, cung ngoai te duoc khuyen khich hon, dap ting dupe nhu

c^u ngoai te cho n6n kinh te. Mat khac, ngan hang da nam bat dupe tinh hinh cung c^u v6 ngoai te thong qua thi trudng lien ngan hang de thuc hien can

thiep vof mute dp thich hop. Bang each ket hop vdi cac bien phap quan ly

ngoai hoi, chinh sach thu hut kieu hoi, viec dieu hanh ty gia trong nhung nam nay da co tac dong tich cue tdi tang nguon du tru ngoai te.

- Nhu vay, tac dung cua chinh sach quan ly ngoai hoi va chinh sach ty gia da xoa bo dupe tinh trang ma't can doi cung c£u ngoai te tren thi trudng, giai quyet kho khan vP ve cung ngoai te, dap tfng nhu c^u ngoai te cua cac doanh nghiep, giam sdc ep len ty gia hoi doai. Xet theo tien trinh thi chinh sach quan ly ngoai hoi cua Viet Nam den thdi ky nay da dupe xay dung mot

72

Viet Nam trong giai doan nay van the hien hai dac diem can ban Thu nhat, theo cac nha lap chfnh sach la thijra nhan su can thiet cua viec giam gia

each co he thong hon triroc nham tCrng bude thuc hien kha nang thuc hien chuyen doi cua dong Viet Nam trong cac giao dich ngoai hoi [11].

chmh sach giam gia theo phuemg phap tur tur (gradualism), chir khong dung

lieu phap soc. Day la bai hoc kinh nghiem rut ra trong giai doan 1993-1996, de tranh sure ep len dong noi te xuat phat tir tarn ly dau co.

® Ve thi truomg chirng khoan

Thi truemg churng khoan mdi dupe dua vao hoat dong da chung to vai

tro quan trong cua loai hinh dich vu nay trong nen kinh te thj trudng 6 nude ta, thuc su no da gop phan thuc ddy chuyln d6i co ca'u kinh te noi chung. Tuy nhien den nay mdi chiem ty trong nho trong GDP va giam xuong, nam 1995

dong Viet Nam. Thu hai, su thCra nhan nay dupe the hien qua mot so ham y

GDP [21]. Nhung nam hoat dpng vira qua, thi truomg chung khoan vdi quy m6

con nho hep, hieu qua chua cao, chua tro thanh kenh huy dong von cho nen

kinh te trong dieu kien “mo cira”. Nhin chung tCr nam 2001 cho tdi g^n cuoi nam 2003 gia co phieu cung nhu giao dich tren thi truemg churng khoan vHn tiep tuc xu hudng trupt doc, chi so VN- Index giam manh. Tuy nhien, sau khi cham day, thi trudng da co dau hieu phuc h6i. Gia cac co phieu deu tang tro lai va cao hon menh gia. VN- Index tang dan, den cuoi 2003 gan dat mure d^u nam (166,8 diem trong phien ngay 31/12/2003) va tang manh trong nam 2004. Hoat dong giao dich cung tang dang ke, Neu trong 2002 ty le tai khoan giao

dich thudmg xuyen chi chiem khoamg 7% thi trong hai thang cuoi nam 2003 con so nay dat khoang 40 -50% [41]. Theo bao cao tong ket thi truemg nam

2004 cua UBCKNN, gia tri churng khoan niem yet gia tang trong nam 2004,

dat gan 12.500 ty dong tang 93,4% so v6i nam 2003, trong do co phieu chi

chiem hon 200 ty dong, 5 trong 26 c6ng ty niem yet phat hanh them co phieu

da chiem 2,01%, nhung den nam 2001 chi 1,83% va den 2002 chi con 1,82%

73

20.000 ty dong tong gia tri giao dich chdng khoan [24]. Ngoai yeu to chu ky cua thi trudng, nguyen nh&n cua su chuyen bien tich cue tren TTCK ke tCr cuoi nam 2003 cho den nay la do nhung tac dong tir cac yeu to sau:

+ Khung phap ly va didu tiet TTCK da duoc cai thien dang ke. Nha nude ndi long su tham gia cua ben nude ngoai ke ttir giua nam 2003 da tao dieu kien tang cau ve chung khoan. Quyet dinh so 146/2003/Qd-TTg( thu tudng chinh phu) da tao di6u kien thuan loi hofn cho cac nha dau tu nude ngoai md rong quy mo giao dich, vdi ty le ndm giu toi da tong so co phieu niem yet

cua to churc phat hanh tCr 20% len 30%.

+ “Chien luoc phat trie'n TTCK Viet Nam den nam 2010” da dua ra dinh hudng phat trie'n TTCK Viet Nam ca vi quy md va chat luong hoat dong. Chien luoc cung dua ra cac giai phap tang so luong va chat luong cac loai hang hoa; phat trie’n cac dinh che trung gian va khuyen khich cac nha dau tu co to churc va cac nha d£u tu ca nhan tham gia vao hoat dong cua TTCK, do vay, da tao dieu kien djnh hudng ddu tu va tang niem tin cho cac nha d3u tu tren TTCK. Chinh phu cung da md rong, chirc nang, nhiem vu va quyen han

cua Uy Ban Chdng khoan Nha nude (UBCKNN), nhat la trong giam sat, quan

ly doi vdi TTCK noi trung va Trung tarn Giao djeh Chung khoan Thanh pho

HCM (TTGDCK ) noi rieng. Khuyen khich cac cong ty phat hanh chung

khoan ra cong chung thong qua viec ndi long cac didu kien ve phat hanh va

niem yet tren TTCK ; tang cudng tinh cong khai, minh bach thong tin va md

rong doi tuong phai cong bo thong tin; khuyen khich cac nha d£u tu co to

vdi tong gia tri 45 ty dong giao dich trai phieu chiem hon 90% trong gSn

ty quan ly quy, cong ty chung khoan; tang cudng ky ludt, hieu qua giam sat va

xir ly vi pham tren thi trudng.

+ Tir nam 2003 danh ddu su tang trudng vuqt bac cua thi trudng trai phieu nhat la trai phieu chinh phu. Su vuot troi cua tong gia tri trai phieu huy

chdc va thanh lap cac dinh che trung gian nhu quy dau tu chufng khoan, cong

74

dong cho thdy vai tro rat quan trong cua viec phat trien thi trudng trai phieu

TTCK theo co che quan ly, giam sat chat che, dam bao thi trucmg phat tri^n

lanh manh.

doi vdi phat trien TTCK trong di6u kien sir hi6u biet cung nhu niem tin cua cac nha dau tur doi vdi cac cong ty niem yet va thi trudng c6 phieu con han che. Trong nhung nam tdi n6n kinh te Viet Nam phai co mot budc chuyen bien manh me vi toe do phat trien cung nhur co cau kinh te, dap urng yeu c^u hoi nhap. Theo do nhiem vu cua thi triremg chung khoan la phai gop ph^n phat trien nhanh trj trirdng von, tich cue tham gia vao viec huy dong von, ca c^'u lai tai chfnh doanh nghiep, tao dieu kien cho cac doanh nghiep tham gia vao

2.2.4. Hoi nhap quoc te ve du ljch.

Nganh du lich da co nhung bude phat trien nhanh (x3y dung th6m

khach san dat tieu chuan 3 den 5 sao; phat trien nhieu diem du lich da dang co

ket hqp vdi 16 hoi, du ljch sinh thai, cung vdi du ljch trong nude da phat trien du lich quoc te, ky nhi6u hiep dinh hgrp tac du lich vdi nhieu nude v.v.) da trd thanh nganh kinh te mui nhon, co dong gop dang k6 vao tang trudng GDP, dac

biet la nhung dong gop vao xuat khau tai chd, tang nguon thu ngoai te. Tuy v$y, thdi gian qua toe do tang trudng cua nganh chua d6u, chua khai thac vdi hieu qua cao nhung nguon tai nguyen du lich phong phu cua dat nude (ca tai

nguyen thien nhien va tai nguyen nhan van), chua tang manh khai thac thi

trudng gan, md rong hlnh thde hoat dong du lich theo hudng hoi nhap trong noi bo khu vuc ASEAN.

Tur nam 2001, du lich quoc te dong vai tro, vj trf mdi tuofng doi quan

trong trong thuc hien thanh cong chien lucre phat trien xuat nhap khau thdi ky

2001-2010. Nhan dinh nay xuat phat tur nhtfng yeu c^u thuc ti6n ca'p bach sau: Viet Nam Ccin nang cao horn nua the va luc cua quoc gia tren thi trudng du lich Quoc te (DLQT). Trong nhung nam cuoi the ky XX va dau the

75

ky XXI, hoat dong DLQT tai Vong Cung Chau Au - Thai Binh Duong co sure hut manh nha't doi vdi khach DLQT so vdi toan c3u. Dac biet tCr nam 2001 tro

trong khi do tai Chau A - Thai Binh Duong vSn dam bao tren 5%, Viet Nam luon d^n dau vdi toe do tang khoang 10%/nam, tuy nhien xet v6 ty trong khong dang ke'. Cho den tan nam 2001 vdi luot khac DLQT den Viet Nam mdi vuot tren 2 trieu Nam 2003, chiem 0,34% so vori the gidi, 2,02% so v6i Dong

Nam A trong khi so dan Viet Nam dung thu: 5 tren the gicri, dung thu: hai trong

khoi ASEAN. Nam 2003 tong Nganh Du Ljch Viet Nam chi thu duoc 20.000

ty dong, sut giam 5.000 ty dong so vdi nam trude, thu ngoai te dat dugfc hon 1

ty USD, trong khi Singapore thu duoc 7 ty USD. Viet Nam chi diirng thti 10

trong cac quoc gia duoc coi la Diem den quan trong nhat trong Vong Cung Chau Au - Thai Binh Duong (khoang 13 quoc gia). Khach DLQT quay lai Viet Nam chua dat 15%, trong khi chi tieu nay cua Singapore, Thai Lan vuqt tren 40%.

di, neu nhu toe do thu hut khach DLQT tren toan cau sut giam khoang 0,6%

Bang 2.2: Khach quoc te den Viet Nam

Tong so

Chia theo inuc di'ch den

Du ljch

Tham than nhan

Nam

Toe do tang

Nghin lirot ngiroi

Ty trong

Ty trong

Nghin loot ngooi

Muc di'ch khac Nghin loot ngooi

Nghin lirot ngooi

Nghin loot ngooi

Ty trong %

Cong viec Ty trong %

1997

14,5

1.715,6

6,7

371,8

40,3

403,2

21,7

249,2

691,4

23,5

598,9

291,9

301,0

19,8

328,3

19,2

21,6

1998 1.520,0

38,4

19,2

47,0

266,0

18,9

337,1

341,1

14,9

837,6

1999 1.781,8

-11.4 17,2

181,6

2000

8,5

400,0

18,7

53,2

419,6

19,6

2.140,1

2001

13,7

16,7

401,1

52,4

17,2

390,4

317,2

2.330,8

17,0

294,9

425,4

16,2

55,6

445,9

2002 2.628,2

11.2

2003

13,6

320,5

468,4

392,2

16,1

2.429,7

51,0

19,3

354,8

12,1

17,8

521,7

467,4

16,0

54,1

2.927,9

20,1 1.838,9 M. 1.222,1 12,8 1.462,0 -7,6 1.238,5 20,5 1.584,0

2004 Nguon: [ 241

76

Can tang cudng vai tro “Dong lire” cua DLQT trong dieu kien phat tridn kinh te - xa hoi 6 giai doan cao cua Viet Nam. Dai hoi Dang toan quoc l£n thur VIII (nam 1996) vdi muc tieu “x&y dung nen tang de’ dura nude ta den nam 2020 ve can ban tro thanh mot nude cOng nghiep”, dua GDP den nam

2010 len ft nhat gap dOi nam 2000, n&ng ty trong dich vu len 42-43% GDP, dam bao toe do tang trung binh GDP len tren 7%/nam edn thiet dua tren mot so nganh kinh te “dong luc” co mdc tang gia tri “d^u ra” dat tren 2 con so va “phat trien du lich thuc su phai tro thanh mot nganh kinh te “mui nhon” den nam 2005 de tham gia thuc hien hieu qua chuong trlnh CEPT (AFTA ) den nam 2006, mo cira nhanh thi truemg du lich Viet Nam theo cac cam ket hiep dinh thuong mai Viet - My den nam 2010, gia nhap sdm WTO tru6c nam 2005. Khang dinh vi tri “mui nhon” cua DLQT doi vdi toan Nganh Du

Lich. Trong nhung nam 1990 cua the ky XX, doanh thu toan nganh Du Lich va cac nganh co lien quan da co the dam bao thu nhap tren 10% GDP. Thu nhap ngoai te tir DLQT chiem tren 2/3 tong doanh thu Du lich toan Nganh. Nha nude da dau tu 266 ty dong cho 13 khu du lich trong ca nude. Nam 2002,

Nguon von DTNN duoc hut vao du lich tuong doi ldn. Tfnh den nam 2001 nganh Du lich Viet Nam da tiep nhan 272 du an FDI vdi tong so von gzin 8,17 ty USD, tdc 1/5 tong so von dau tu vao Viet Nam. Von ODA vdi mdc dang ky 20 ty USD td nam 1993 den nay hdu het ddu tap trung cai thien mdi

trudng d^u tu - kinh doanh, mdi trudng du lich Viet Nam. Tuy nhien hidu suat su dung von FDI chi dat khoang 30%, vdi von ODA chi dat mdc toi da la

Thu tudng Chfnh phu da phe duyet chien luoc phat tri6n du lich Viet Nam 2001- 2010 va Chucfng trlnh Hanh Dong quoc gia vd du lich nam 2001-2005 nen da tang von uu tien dau tu du lich len mdc 380 ty dong. Nhu vay den nay, sau mdi nam huy dong von tur ng^n sach cho phat trien du lich tang tren 150 ty dong so vdi nam trude, tuy nhien van chua dat 1% khoan chi cua ngan sach nha nude.

77

50%. Von FDI phan Ion hiromg vao xay dung khach san - nha hang, khong chu trong vao dau tu tai tao, lam giau tidm nang du lich.

Can phat huy cao cac tiem nang, didu kien thu hut khach DLQT cua

Viet Nam von dang bao hoa nhanh lai the so sanh so vdi cac nude trong khu vuc va tren the gidi, cac tiem nang - lai the phat trien DLQT Viet Nam mdi duac dua vao khai thac han 10 nam qua con doi dao, doc dao, hSp dan, da

nhan “danh bat hu truy^n”: Vinh Ha Long vdi hcfn 2 ngan dao nho va hang dong ky ao duac tap chi GEO (Phap) xep hang dumg d£u tren ca nui Phu Si (Nhat) va dinh Everest (Nepan). Co do Hue va Nha nhac cung dinh Hue, Pho c6 Hoi An, Thanh dja My Son da dua den cho mdi khach DLQT nhung sung sot, ngd nganl) trude mot the gidi biet lap tach khoi moi dong chay va sdc pha huy cua thdi gian, tat ca lui xa sau lung, ca khong gian nhu lang dong trong

mdi den thap, nha gd co kfnh. Dong Phong Nha - Ke Bang dap dng cao khat

vong cua khach DLQT duac kham pha cai mdi la cua thien nhien hung vT vdi

“dinh hudng mat trdi” (khat vong hieu biet chu khong phai hudng tien nghi hien dai du lich). Hoang Thanh Thang Long vda duac cac nha khao co Viet Nam khai quat cuoi nam 2003 da phat lo hoanh trang han ca Hoang Thanh Nara cua Nhat (mot di san van hoa the gidi). UNESCO cung cong nhan vao d£u nam 2000 rting ngap man Gin Gib la Khu Du tru khf quyen the gidi trong mang ludi 368 KDTSQ cua 91 nude tren the gidi. Tuy nhien, gan 20 nam “mb cua” nen kinh te, nhung tidm nang du lich cua Vidt Nam gan nhu cung chung sd' phan vdi cac di san the gidi cua Viet Nam [6].

Ben canh do, c£n thiet phai phat trien bdn vung trong dieu kien tang trubng nhanh cua DLQT a Viet Nam. Trong giai doan qua do chuyen sang

dang. Tuy nhien, do thieu quy hoach khong gian lanh tho dai han, thong nhat quan ly cua nha nude, thieu nghiem trong von, cong nghe - thong tin, doi ngu phuc vu chat luang cao, nen cac tidm nang va lai the cua du lich Viet Nam bi mai mot. Vd tidm nang du lich van hoa - sinh thai, hiem co mot nude nho nao nhu Viet Nam co 6 di san van hoa- thidn nhien the gidi duac UNESCO cong

78

giai doan kinh te thi trudng chay theo lpi nhuan toi da, cac doanh nghiep du lich (DNDL) cua Viet Nam chira n6 lire tap trung hop tac, lien ket tai tao, lam

giau moi trudng du lich nhu dieu kien tien de thu hut khach, dong thcri la san

pham DLQT khai thac chung vdi chat lupng, uy tin hinh anh cao, t^m cd quoc

te cua quoc gia.

Den nay,Viet Nam co tren 1000 DNDL lu hanh da dang ky, trong do

co tren 100 doanh nghiep lu hanh qude te, so DNDL khong dang ky hoat dong hop phap co the tren 4000. So doanh nghiep chuyen \6 du lich chi chiem khoang 7%, con lai la ket hop d£u tu - thuong mai - dich vu. De trd thanh cucrng quoc du ljch, quoc gia do nhat dinh phai dua tren hd thong lu hanh hung manh. mang tfnh chuyen nghiep hoa cao, du nang luc canh tranh quoc te. Cac chuong trlnh chon goi doi vdi khach DLQT van con qua don dieu, nham chan. C6ng cu canh tranh chu yeu la giam gia. Tuy v$y ha gia lai rat tuy tien, trong khi do du da cd ha gia song gia tour van cao hon nhi^u mat bang gia cua cac nude trong khu vuc va hau qua la co nguy co tridt tieu kha nang hinh thanh mot nganh cong nghiep du lich non tre cua Viet Nam. Hon the nua, thong tin ve du lich chua cd co hoi phat trien de true tiep den vdi khach hang ngoai nude.

Theo khao sat thuc te tren dja ban, co ca'u DNDL phan theo thanh phan kinh te cd chieu hudng md rong tham gia cho cac doanh nghiep tu nhan, doanh nghiep dau tu nude ngoai, do van chu yeu la DNDL. Cac DNDL trong nude quan ly tren 90% tong didn tich, rieng cac DNDL Nha nude chiem 85%, cac DNDL DTNN chien trdn 9%. Tmh tren lm2 dat quan ly, DNDL DTNN tao ra tren 19m2 va hieu sua't su dung vao kinh doanh dat trdn 99,84% dien tich. Trong khi cac DNDL Nha nude chi dat lm2 va 89,76%. Chfnh vi tan dung tot quy dat nen hieu qua lm2 d cac DNDL DTNN tao ra doanh thu cao hon nhidu so vdi DNDL trong nude, trude het so vdi cac doanh nghiep Nha nude.

Qua 5 nam thuc hien Phap lenh Du lich (1999-2003) tuy da tao dupe khung phap ly quan ly du lich nhung cung boc 16 nhilu han che nhu: cac quy

79

dinh mang tinh chu truang, trade het la dam bao bdn vung cua mdi trudng du

lich chira duqc the che hoa nhanh; cac van ban hiromg dan cu the chira duqc

soan thao va trien khai dong bo; he thong chi tieu, tieu chuan thong nhat lam can cur phap ly, trude het la d£u tir x£y dung trong cac Tuyen, Khu, Didm du

lich chira duac quy dinh ro rang; chua co che tai cu the trong quy hoach, xSy

dung va trien khai cac du an du lich; cac tieu chi quy djnh Khu Du lich quoc

gia, Khu Du lich dja phuang, Diem du lich, tuyen du lich chua chi tiet nen con

nhieu vudng mdc trong khai thac, sir dung; chua phan dinh ro chdc nang kinh

doanh DLQT vdi kinh doanh du lich noi dia trong boi canh hoi nhap nhanh theo y6u cau cua GATS/WTO, WTOD, PATA, ASEAN, APEC; chua phan cau hop ly trong to churc quan ly gida cac Bo nganh - chdc nang. . . Trong ca che kinh te thi trudng, su khiem khuyet cua no co anh hudng tieu cue rat Idn

cac doanh nghiep do hoat dong mang tfnh tu phat, gap nhieu rui ro thuomg

trudng. Trung Udng va cac dja phuang, Bo ke hoach - dau tu da xac dinh du

tdi kinh doanh DLQT von la hoat dong mang tmh nhay cam cao, trude het la doi vdi cac DNDL vda va nho (chiem tdi 90% tong so cac DNDL). Hau het

lich la mot trong nhung san pham cua Viet Nam co nang luc canh tranh cao, can duqc uu tien phat trien nhu cac san pham xua't khau khac. Tuy nhien, hien nay DLQT van chua duac dua vao danh muc 18 mat hang uu tien cua Quy khen thudng xuat khau, Quy blnh on gia, Quy hd trq phat trien, Quy hd tra cac doanh nghiep vda va nho. 2.3. TAC DONG CUA HNKTQT DEN KINH TE VIET NAM

Nhin lai qua trinh HNKTQT cua Viet Nam, dac biet td dau thap nien

1990 trd lai day, chung ta tha'y qua mdi giai doan phat trien cua dat nude ,Viet Nam da hoi nhdp tdng bude vao nen kinh td' the gidi. HNKTQT cua Viet Nam cung da duqc thuc hien bao gom hau hd't cac lmh vuc cua nen kinh te quo'c dan. Nhung nd luc £y cua Viet Nam trong thdi gian qua da thu duqc nhung thanh qua dang khich le.

80

2.3.1. Ma rong thj truromg xuat khau.

Viec md rong doi tac va cac thi trucmg cung v6i nhung thuan lqi do qua trinh hoi nhap dem lai, dac biet la nhung uu dai ve thue quan va phi thue quan,

tang 34,4%, nam 1996 tang 33,2%, nam 1997 tang 26,6%, nam 1998 tang

1,9%, nam 1999 tang 23,3%, nam 2000 tang 25,5%, nam 2002 tang 3,8%,

nam 2002 tang 11 ,2%, nam 2003 tang 20,8%). Tuy toe do da tang chi dung thtf 4, nhung v& mure do tang tuyet doi thi len den 5.836 trieu USD, cao nha't tu trude den nay [24]. He so giua toe do tang cua xuat kh

cua GDP dat 3,8 lan. Day la he so cao nha't so\6i 3 nam trude do (cua nam 2001 la 0,6 l£n, cua nam 2002 la 1,6 lan, cua nam 2003 la 2,9 Mn). Do la mot trong nhung nguyen nh^n quan trong lam da tang trucmg kinh te cao trong nam qua.

Kim ngach xu£t khau nam 2004 cao g£n g£p 12,5 Mn nam 1991, binh quan cao 21,5% /nam - mot toe do tang cao, tang lien tuc tang trong thdi gian dai ma cac thefi ky trude chua bao gib dat duqc. Do cung la mot toe do tang cao ma chua co nganh llnh vuc nao dat duqc trong trdfi gian tuemg umg.

Co cau hoat dong ngoai thuemg cung co su thay doi theo huemg tfch cue hem, nam 1991 Viet Nam m6i co 4 nhom mat hang xu£t khau chu yeu la dau

hang hoa Viet Nam co dieu kien xam nhap vao thi trucmg the gidri, dong then ngudi tieu dung Viet Nam co them nhidu su lua chon hang nhap khau mdi, chat luqng cao va gia re. Kim ngach xua't khau blnh quan hang nam tang cao. Kim ngach nam 2004 so vdi nam 2003 tang 28,9 %. Day la toe do tang cao thur 4 trong 15 nam qua, (nam 1990 tang 32,5%, nam 1991 giam 13,2%, nam 1992 tang 23,7%, nam 1993 tang 15,7%, nam 1994 tang 35,8%, nam 1995

mat hang m6i nhu; giay dep (1,464 trieu USD), ca phe (733 nghin tan), dien

tu, may tfnh (782 trieu USD), hat dieu (34 nghin tan), hat tieu (37 nghin tan),

lac (76 nghin tan)... Hien nay Viet Nam co 200 mat hang buon ban tren thj

tho, thuy san, gao, det may thi nam 2000 da co 30 nhom mat hang vdi nhidu

81

trudng the giofi. Mat hang nhap da ducrc didu chinh hucmg vao cac vat tu thiet

hi thiet yeu nhu may moc (2.572 trieu USD), xang dau (8.775 nghin tan ), nguyen vat lieu nganh may (1.421 trieu USD), phan bon, thudc trCr sau.

Thi trudng xuat khau cung duqc mo rong, 10 thi trucmg xuat khau ldn

cua Viet Nam hien nay gom Hoa ky, Nhat Ban, Trung Quoc, Oxtraylia, Singapore, Dure, Anh. Dai Loan, Han Quoc va Malaysia d6u co mure tang trirdng cao. 10 thi trucmg 1dm nha't noi tren da tieu thu tren 18 ty USD hang hoa Viet Nam, trong do, 2 thi trucmg giu vai tro dong luc thuc day xuat khau hang hoa nude ta nam 2005 tang vot la thi trucmg Hoa Ky (mure tang ky luc tren 1 ty USD va da dat tori quy mo xa'p xi 5 ty USD) va thj trucmg Trung Quoc (vdi tang gan 1 ty USD va da dat tori quy mo tren 2,7 ty USD), Viet Nam xu£t sicu

sang cac nude Hoa Ky, Oxtraylia, Anh, Ha Lan, va Dure tong cong dat 6,7 ty

USD. Hang hoa xuat khau cua nude ta da vucm tdi h£u het cac quoc gia va vung lanh tho, giam dan xuat khau qua cac thi trudng trung gian [8].

Chau A 48.3%

Chau Dai Duomg 7.5%

Chau Phi 0.5%

Chau Au 21.4%

Chau My 22.3%

Hinh 2.2 Co cau xuat khau hang hoa theo chau luc n^m 2003( Dorn vi % ) Nguon :/ 411

Ty trong xuat khau cua doanh nghiep co vdn d£u tu nude ngoai trong tong kirn ngach xuat khau ca nude dat 55% tang 5% so vdi nam 2003. Xuat khau cua khu vuc nay da trd thanh dong luc din dat tang trucmg xuat khau ca

82

nirdrc. Dieu do chung to cac doanh nghiep, mot mat da phat huy lgi the\6 von, v6 trinh do ky thuat - cong nghe, trinh do quan ly, tay nghe ngudi lao dong, quang cao, tiep thi, thi trudng tieu thu ... mat khac da tan dung dirge cO hoi tot

hon de day manh xuat khau khi cac nude thuc hien viec cat giam thue suat

thue nhap khau, khi gia ca the gicri tang len.

phan kinh te trong va ngoai nude, cac dia phuong va cac doanh nghiep da tan

Nhung nguyen nhan lam xuat khau tang manh la do san xua't cong nghiep tang trudng vdi toe do cao, cung v6i vide xoa bo doc quyen ngoai thirong, mo rong quyen kinh doanh xuat nhap khau true tiep cho cac thanh

dung triet de cac cong cu chinh sach cua Nha nude trong nam qua. Chinh sach md cura hdi nhap da trd thanh nguon dong luc to ldn trong viec phat huy noi luc, tao ra nhung ti6n de vat chat quan trgng cho hoat dong kinh te doi ngoai.

2.3.2. Tang thu hut dau tu von nude ngoai .

Viec thuc hien cac cam ket ve dau tu cua Viet Nam cung voi nhung cai thien tich cue trong he thong phap luat, chinh sach DTNN thdi gian qua la nhung nhan to quan trgng gop phan cung co long tin cua nha DTNN vd sure hap dan va canh tranh cua moi trudng dciu tu Viet Nam, md ra co hoi mdi de thu hut DTNN vdi s6 lugng nhidu hon va cao hon. Dieu nay dac biet co y

nghia trong boi canh cuoc chay dua va canh tranh thu hut DTNN giua cac

nude tren the gidi ngay cang trd nen gay gat. Mat khac cac cam ket cua Viet Nam vd md cua thi trudng hang hoa dich vu trong khuon kho cac hiep dinh song phuong, khu vuc va the gidi cung la nhung nhan to tich cue gdp ph^n md rong thi trudng thu hut dau tu cua Viet Nam.

* Ve thu hut FDI.

Von d£u tu true tiep nude ngoai trong cac nam 1991-1995 chiem 25,7%

va tir nam 1996 den nay chiem hon 30% von dau tu xa hoi, gdp phan dang ke vao tang trudng kinh te, bu dap cho nhung can can vang lai, gdp phan cai thien

83

can can thanh toan quoc te. Ty le dong gop cua d£u tir nude ngoai trong GDP tang dan: nam 1992 dat 2%, 1996 dat 7,7% 1997 dat 8,6%, 1998 dat 9% va

DTNN cung tang manh: nam 1991 dat 52 trieu USD, nam 1996 dat 786 trieu

USD, nam 1999 dat 2200 tridu USD, bang 25% tong kim ngach xuat khau cua

ca nude,thu hut khoang 38 van lao dong true tiep, va hang van lao dong gian

tiep [4]. Nam 2003, ca nude thu hut 3,1 ty USD von DTNN tang 11% so vdi

nam 2002. Nang mire von DTNN dat mdc von dau tu thuc hien 2,65 ty USD

tang 2,3% so vdi nam 2002. Rieng nam 2004 do Chmh phu ap dung mot so

chmh sach mdi thong thoang hofn. Chmh vi vay dong von FDI vao Viet Nam

tang vot len den 4,1 ty USD so vdd nam 2003 tang 35,7%. Tong so lao dong

den nay dat hon 10%. Kim ngach xudt khau cua cac doanh nghiep co von

Cot cau nganh trong tong s6 v6'n dau tir true tiep nu6c ngoai thu hut ductc: cong nghiep tren 50%, dich vu trdn 40%, nong, Dm, ngu nghiep chua day 45%. Theo vung chu yeu la Dong Nam Bo va D6ng bang Song Hong chien den 75% tong s6 von, trong do rieng Thanh pho Ho Chi Minh la 30% va Ha Noi 19%, Dong Nai ggn 10%.

Hlnh thde dau tu; lien doanh chiem 45% tong so du an nhung chiem

60% tong von dang ky, 100% von nude ngoai chiem 55% so du an nhung chi

chiem 30% tong von dang ky.

Den nay co tren 70 nude va vung lanh tho d£u tu vao Viet Nam, trong do Chau A chien 63%, chau Au chiem 20%, chau My chiem 14%; Xingapo, Dai Loan, Nhat Ban va Han Quoc la cac quoc gia va vung lanh tho xep td thur nhat den thd tu dau tu vao Viet Nam( xem bang 2.3). Tfnh den nam 2004 co 4650 du an dupe c3ip gia'y phep; g^n 4000 du an con hieu luc va tong so von dang ky 41 ty USD, trong do von thuc hien dupe 26 ty USD( khong ke d^u khf ). Co cau von DTNN ngay cang phu hop vdi yeu cau chuyen dich co cdu kinh te cua nude ta.

viec lam trong cac doanh nghiep nay len den 665.000 ngudfi.

84

Bang 2.3: Dau tu true tiep nude ngoai d Viet Nam theo nude dau tir giai

doan 1988-2004 ( tinh toi ngay 20-11-2004 - cac du an con hieu Inc)

Tong von

Von

Von d£u tu

So

phap djnh

dau tu

thuc hien

STT

Nude, viing lanh tho

dir an

(trieu USD)

(trieu USD)

(trieu USD)

Singapo

207,47

332

511,16

174,38

2

Dai Loan

123

461,44

198,05

179,24

3

Nhat Ban

481

163,32

264,89

343,89

4

Han Quoc

823

302,84

125,55

184,79

5

Hong Cong

320

201,92

88,47

121,68

6

British Virgin Island

155

72,58

212

59,92

7

Phap

141

85,76

67,59

138,65

8

Ha Lan

53

126,37

117,94

73,61

9

Thai Lan

117

47,07

88,98

30,14

10

Malaixia

81,94

160

38,77

51,45

Nguon:[ 191

$ Bo sung nguon von quan trong cho dau tu phat tridn (chiem tren 16% tong so von d£tu tu toan xa hoi m&y nam qua), gop phan dua tong von d£u tu toan xa hoi ngay cang tang (trong ba nam 2001- 2003 tang binh qu&n 14,2%/nam so v6i 8,6%/nam cua 10 nam 1900-2000) va chiem ty trong ngay cang cao trong tong thu nhap kinh te binh qu^n nam 1990 la 17,25%; nam 1995 dat 26,9%; va nam 2001, 2002, 2003 dat tren 30%, rieng nam 2003 len tori 35,6%); nang cao va sir dung cac nguon von h6 trer phat trien (ODA) vao trong nude.

$ Tao ra the va luc mdi cho phat trien (hien FDI dong gop 13,3% GDP

cua ca nude, neu ca dau khi thi con s6 nay la tren 20%, thu ngan sach va cai thien bo mat do thi va ddi song nhan dan).

O Tiep can va md rong thi trudng quoc te, nang cao nang luc xuat khau cua Viet Nam, trong vong 15 nam da chiem 1/3 t6ng gia tri xuat khau (tir nam

85

1997 tro lai day c6 70% so du an co san pham xuat khau tu 50% tro len), day lui viec nhap lau (ximang, chat tay rua, thep...).

$ Phuc vu chuyen dich co cau theo hudng cong nghiep hoa. Dau tu true tiep nude ngoai chiem gan 40% san luong nong nghiep, gop phan thuc day cong nghiep phat trien vdi tdc do tang trudng 13-14%/nam. Hien nay d3u tu true tiep nude ngoai chie'm 100% dau tho, san xuat 6 to, may giat, dilu hoa. . . 60% san pham thep can, 28% ximang, 1/3 thiet bi dien, dien tu, 50% da gi£y, 25% thuc pham va do uong.

^ Thu hut cong nghe hien dai, quan ly tien tien, phat trien nguon nhan luc, da thu hut duoc mot nua trieu lao dong va hang chuc van lao dong vao lam viec trong cac khu vuc x^y dimg cung umg dich vu... g£n 10 nghln can bo quan ly va 5 van can bo ky thuat, thu nhap hang nam len tdi 800 trieu.

O Md rong quan he ddi ngoai, tao di^u kien hoi nhap kinh te quoc te. O Timg bude d^u tu ra nude ngoai de md rong thi trudng

Day la nhung ket qua rat dang khfch Id cua qua trlnh hdi nhap kinh te

quoc te vd d^u tu nude ngoai.

* Ve vien tro' phat trien ODA Ke tir nam 1992 khi Viet Nam binh thudng hoa quan he vdi WB, IMF, ADB tdi nay, qua cac hoi nghi tai tro, bat d£u tur nam 1993, mdc ODA cam ket cho Viet Nam tang manh. Nguon vdn ODA nhung nam qua khong chi giup Viet Nam dam bao duoc toe do tang trudng kinh te d mure cao ma con giup cai thien dang ke vj tri cua Viet Nam trong bang xep hang cac quoc gia va chi so phat trien con ngudi cua Lien hiep quoc.

TCr nam 1993 den nay, cac nha tai tro da cam ket gianh cho viet Nam

25,34 ty USD, trong do den nam 2003, tong gia tri cac hiep dinh da ky ket dat 21,5 ty USD. Trong boi canh nguon vdn ODA cua the gidi gap kho khan, nhidu nha tai tro buoc phai cat giam ODA, nhung cam ket ODA gianh cho Viet Nam vln tiep tuc tang trong nhung nam g3n day, dat mud cao ky luc trdn 2,8 ty USD nam 2003.

86

Bang 2.4: Cam ket va thuc hien von ODA then ky 1993-2004

Nam

Toe do tang lien hoan (%)

7.18 16.49 7.52 -1.23 12.50 7.78 -17.53 0.00 4.17 13.56 21.20

Ty le von giai ngan so vdi von cam ket (% ) 22.82 37.37 32.61 37.04 41.67 46.00 46.39 68.75 68.75 71.76 60.58 47.95 49.39

Von ODA thirc hien (trieu USD) 413 725 737 900 1000 1242 1350 1650 1650 1794 1720 1650 14831

Von ODA cam ket (trieu USD) 1810 1940 2260 2430 2400 2700 2910 2400 2400 2500 2839 3441 30030

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Tong Nguon:[ 321

Nguon von ODA da giup Viet Nam khoi phuc, nang cap va xay mcri khoang 4.700 km duemg quoc lp va tinh 16, khoang 10.000 km duemg nong thon va hang tram cay cau lorn nho. ODA cung tret thanh nguon von chfnh thirc cho vide cung c&p, cai tao va nang ca'p he thong cang bien. Rieng trong nganh dien, von ODA da chiem 405 tong von ddu tu giai doan 1996 - 2000, gop

phan chu yeu cho xay dung 7 nha may dien 1dm, v6i tong cong xuat chiem 40% tong cong xuat dien 6 Viet Nam.

Tuy nhien cung tmh den nam 2004, lupng von giai ng^n mod dat khoang 14,831 ty USD va mac du da dupe cai thien dang ke trong nhung nam g£n day, nhung toe do giai ngan nhu vay la van kem so vdi cac nuoc trong khu vuc .

Nguyen nhan cua va'n dd nay dupe Bo ke hoach va dau tu danh gia rang mot phan do cac du an 16n nhu xay dung cau Thanh tri, c£u can Tho, c^u Bai Chay... dang 6 giai doan ddu vdi cac edng tac chuan bi la chu yeu nen chua dung nhidu von; nhung du an 1dm khac nhu thuy dien Ham Thuan - Da Mi, Nhiet Dien Phu my, Quoc 16 1A dang trong giai doan hoan thanh nen lupng von giai ngan cung khong cao. Ben canh do, nhung vudmg mac ve di dan giai phong mat bang, ba't cap ve thu tuc tai chfnh, vd nang luc cua dpi ngu can bo quan ly du an cung nhu cac nguyen nhan can trd tien do giai ngan nguon von la.

87

Vdi viec chon nam 2004 la nam dot pha v6 giai ngan von ODA, Bo ke

hoach va dau tir mdi day da to churc mot hoi nghj tai Ha Noi de thao luan cac

bien phap khac phuc tlnh trang giai ngan cham, phan dau giai ngan binh quan 2,5 tyUSD/ nam trong hai nam 2004 - 2995 de hoa thanh muc tieu giai ngan 10 ty USD trong giai doan 2001 - 2005.

® Giai quyet tot birdc dau cac khoan nq nude ngoai:

Trong thap nien vura qua, nhd phat trien tot cac moi quan he song

phirong va da phuong, nen cac khoan nq nude ngoai cu da duqc giai quyet qua cau lac bo Paris, London, va dam phan song phucmg, cat giam dang ke ganh nang nq nan thdi bao cap de lai. Tfnh tori 31/12/1998 so du nq nude ngoai (ca goc lSn lai) la 8,992 ty USD va 10,414 ty Rup chuyen nhuqng (tong cong

khoang 10,89 den 11,49 ty USD) trong do hem 90% la nq trung han va dai

han, Nhu vay, so vdi tieu chuan quoc te thi mire do nq cua ta ve danh nghla

khong lcfn, v^n trong thori gian an toan tuy con ba'p benh. Viec giai quyet t6t bude d^u cac khoan nq nude ngoai nay da gop phdn 6n dinh can can thu chi ngan sach trong giai doan trude mat, tap trung nguon luc cho cac truong trinh phat trien kinh te xa hoi.

2.3.3. Tiep thu khoa hoc ky thuat va cong nghe quan ly tien tien, gop

phan dao tao doi ngu can bo quan ly va can bo kinh doanh.

Cuoc each mang KH- KT dang phat tri&i vdi toe do nhanh lam thay doi bo mat kinh te the gidi. Nhung nam HNKTQT vtra qua da tao ca hdi de Viet nam tiep c^n true tiep vdi trao luu nay, vdi su ra ddi cua nhieu khu cong nghiep mdi hien dai nhu d Ha Noi, TP.Ho Chi Minh, Vinh Phuc, Dong Nai,

Hai Phong; DTNN trong tham do va khai thac dau khf , den hinh, linh kien vi

tmh, san xuat lap rap 6 to, thiet bi van phong, tong dai dien thoai, may giat, tu lanh di6u hoa, may thu bang, d£u video. Nguyen lieu nhua, 92% bien the 250 - 1000 KWA, v v.. . Nhi6u cong nghe hien dai day chuydn san xuat tien tien duqc ap dung, tao bude phat trien mdi trong cac nganh san xuat. dong thdi

88

thong qua cac du an lien doanh hop tac vdi nude ngoai, cac doanh nghiep Viet

nam cung hoc hoi , tiep nhan cac mo hlnh to churc san xuat, phucmg thurc quan he mdi.

HNKTQT va khu vuc cung da gop ph£n khong nho cho cong tac dao tao can bo d tat ca cac llnh vuc. Mot so' can bo khoa hoc ky thuat, can bo quan ly, can bo kinh doanh, can bo nghien cun khoa hoc da duqc dao tao ca trong nude va

ngoai nude. Trong cac cong trinh DTNN, vdi so luqng khoang 7 van lao ddng

true tiep, da co khoang g£tn chuc nghln can bo quan ly, hang chuc nghin can bo

ky thuat da duqc dao tao, neu tmh rieng trong cong tac xu£t khau lao dong cua

thap ky 90 thi trong 9 nam ta da dua hon 7 van ngudi di lam viec d nude ngoai, thu duqc khoang 550 trieu USD, va day cung la mot co hoi de dao tao cong nhan ky thuat theo kip trinh do chung cua quoc te va khu vuc.

Thong qua hoi nhap, doi ngu can bo hop tac, dam phan quoc te cua chung ta cung duqc dao tao, trudng thanh len mot bude. Trinh do xu ly cac v£n de quoc te, x^y dung luat phap, chfnh sach da duqc n^ng cao them, cong tac xay dung luat phap da co bude tien bo ro ret. Do vSy chung ta dam duong

danh gia cao.

Nhin chung, trong tat ca cac llnh vuc, hoi nh|p kinh te da tao di6u kien thuan lqi cho chung ta dao tao boi duong x&y dung doi ngu can bo timg bude tiep can vdi trinh do quoc t£, tuy con xa mdi dap dng ytu cdu, nhung du sao

cung la bude tap duqt ban dau rat quan trong.

dang cai to chtrc duqc nhieu hoat dong quoc te ldn duqc cong dong quoc te

2.3.4. Tirng bude dua cac hoat dong cua cac doanh nghiep va ca nen kinh

te vao moi trudng canh tranh, nhb do da tao duqc tu duy lam an mdi thuc

day chuyen djeh co cau kinh te, nang cao hieu qua san xuat kinh doanh.

Hoi nhap kinh te quoc te, ben canh co hoi cac doanh nghiep con phai doi mat vdi nhung thach thde. Nhung thong qua sang loc gay gk cua canh tranh tren thi trudng, co mot so' khong nho cac doanh nghiep bi dao thai, do

89

hieu qua kinh te thap nhirng mot so ldn hon da co budc trudng thanh, manh

len tu khang dinh duoc minh, nhung thu thach cua thi trirdng trong qua trlnh hoi nhap, tuy nghiet nga nhung cung chira dung nhung yeu to tfch cue: Ca trong san xua't kinh doanh trong nude hay ngoai nude, cac doanh nghiep tu Trung uong cho den dja phuomg cho tdi nay, tuy tu tudng bao ca'p van con lfu keo, nhung nhin chung da y thde duqc su can thiet doi mdi cong nghe, doi mdi

quan ly, nang cao nang xua't de khong ngdng manh len trong canh tranh de ton tai va phat trien, va thuc te sure canh tranh cua ho cung da duoc nang len dang ke. Mot tu duy mdi, mot nep lam an mdi lay hieu qua san xua't va kinh doanh, mot doi ngu cac nha doanh nghiep mdi nang dong, sang tao co kien thurc quan

ly dang hinh thanh.

Co ca'u kinh te co su chuyen dich theo hudng cong nghiep hoa hien dai hoa (bang 2.5). Trong 3 khu vuc cua nen kinh td', cong nghiep tir nhi^u nam nay van dong gop tren 50% vao tang trudng cua nen kinh te, ddng thur hai la djeh vu, gan 40% va cuoi cung la ndng nghiep vao tang trudng cua nen kinh te

dich vu va tang trudng GDP chung co xu hudng tang trudng nhanh va on dinh. Toe do tang trudng GDP binh quan hang nam cua nude ta thdi ky 1991- 2002 dat cao (7,47%/nam); GDP nam 2002 ga'p 2,37% nam 1990; cong nghiep gap 3,5 lan, xuat khau ga'p gan 6,9 l£n. Nam 2004 tang trtudng GDP dat mdc 7.69%. Ket qua nay cho tha'y Viet Nam da bude vao thdi ky tang trudng nhanh va on dinh, tidm luoc kinh te cua dat nude ta da thay doi dang ke

(xem bang 2.5).

dang co xu hudng giam d^n va giam tuong doi nhanh. Dong gop cua nganh

90

Bang 2.5: Mire do tang trirdng GDP ( % )

1993

2003

2004

1992

1995

1996

1997

1998

2000

2002

1991

1994

1999

2001

5,8

9,54

6,89

7,26

7,69

8,8

8,7

8,08

4,77

9,34

6,79

7 ,04

8,15

5,76

GDP

Nong- lam-

4,4

2 ,18

3,37

3,37

6,88

4,8

4,33

2 ,98

4,06

3,5

5,23

3,53

4,63

3,60

thuy

san

Cong

nghiep

13,3

7 ,71

12,8

13,4

13,6

10,4

9,44

10,15

10,1

14,5

7,68

8,33

10,2

12,6

9

va d|ch

VU

D|ch

7 ,4

7,6

7 ,47

9 ,56

9,83

8,8

9,56

7 ,14

6,54

6 ,45

5,08

2,25

5,32

6.1

VII

NguSn:/ 161 . Vdi nhung dong gop quan trong cua cac hoat dong hoi nhap kinh te noi tren, ndn kinh te nude ta noi chung da khong ngumg tang trudng. Neu nhu thcri ky 1986 - 1990 tang trirdng GDP cua Vi6t Nam chi dat binh quan 3,9%/nam, thi sau 5 nam pha'n da'u thuc hien ke hoach 1991 - 1995, chung ta da dat duoc nhung thanh qua quan trong : GDP tang binh quan 8,2%/nam. Thdi ky 1996 - 2000, do cue khug hoang tai chinh Chau A, tang trudng GDP dat binh quan 7%/ nam, du kien tang trudng GDP thbi ky 2001 - 2005 dat mite tang binh quan 7,5%/ nam. Neu tinh theo nam tang trudng GDP cua Viet Nam nam sau deu cao hon nam trude. Nam 1999, GDP Viet Nam tang trirdng 4,8%, nam 2000 la 6,8%, nam 2001 la 6,9%, nam 2002 la7,0% va nam 2003 la 7,24%. Nam 2004 tang la 7,7%. Trong cac cong trinh d^u tu true tiep nude ngoai cung da thu hut duoc 70 van lao dong true ti£p (chua ke so gian tiep lam dich vu ). Chin nam qua ta cung da dua 7 van ngudi di lam viec d nude ngoai.

Nhd nhung thanh tuu kinh te noi tren, ddi song cua cac tang ldp nhan dan khong nhung duoc cai thien. Theo danh gia cua Ngan hang the gidi, tang

91

trudng manh me d Dong A da giup giai thoat han 480 trieu ngudi khoi canh

Chau My La Tinh, Dong Au va Trung A ty 16 ngucfi ngheo lai tang len, hoac

chi' giam doi chut. Mat khac cung theo danh gia cua Ngan hang the gio'i, do tang truong kinh te da tao di6u kien cho viec tang ty 16 hoc sinh tori truemg a Viet Nam tit 86% len 95% trong giai doan 1993 -2002, ty 16 hoc sinh hoan thanh tieu hoc tang len tir 76% len 83% trong giai doan 1997 - 2002 va da khong con cac truemg hoc phai hoc 3 ca.

doi ngheo tu nam 1981. Nhd vao tang trudng, ty 16 ngudi dan song trong dieu kien cung cue (dudi lUSD/ngay) d cac nude Dong A dang phat trien da giam di gdn mot nda tu nam 1981 den nam 2001, tur 40% xudng con 21% tong so dan trong khu vuc. Trong do Viet Nam da dat duac mot bude tien dang ke ve xoa doi giam ngheo, vdi ty 16 ngheo doi giam td 58% nam 1993 xuong con 29% nam 2002, trong khi do, d nhi6u nude khac trong khu vuc Chau Phi,

2.3.5. Nhurng han che

Mac du HNKTQT da mang lai nhung thanh tim dang ke cho su phat trien kinh te xa hoi Viet Nam, song qua trlnh HNKTQT van con nhung han che. Mot there te khach quan la nude manh se co lai the nhieu han nude yeu khi tham gia HNKTQT theo nguyen tac thi trudng hien nay. Cho den nay Viet Nam van chua vugt qua ngudng cera cua mot nude cham phat trien. Tham chi khoang each giua Viet Nam va cac nude tien ti6n trong khu vuc khong ngerng doang rong ra. Do vay nhung thach thde, kho khan, trd ngai cua Viet Nam khi hoi nhap chu yeu la xuat phat ter trinh do cham phat trien cua minh. Han nua Viet Nam chuyen sang kinh te thi trudng chua lau, kinh nghiem, ky nang, tri thde de dieu hanh kinh te thi trudng duac tich luy chua nhieu. VI the y6u kern trong chu dong hoi nhap la hoan toan co the:

Thit nhat, Vi6t Nam chua co chien luac tong the cho qua trinh hoi nhap quoc te, nen tdng bude di con co tinh chdt doi pho tinh the nhieu khi lam di sda lai nhi6u lan. Nhat la trong llnh vuc xay dung chinh sach va luat phap.

92

Cho den nay he thong luat phap cua Viet Nam van con xay dung rdi rac, chua gan vdi tien trinh hoi nhap tung budc nen sau khi ky mot cam ket quoc te nao do chung ta phai lap tdc dieu chinh rat nhilu van ban phap luat trong nude. Chang han nhu de thuc thi Hi6p dinh Thucmg mai Viet Nam - My can phai di£u chinh 8 luat, 3 phap lenh, 12 nghi dinh, mot quyet dinh cua thu tudng Chinh phu, huy bo 3 nghi dinh, mot chi thi cua thu tudng Chinh phu, 5 quyet djnh cua cac bo nganh, ban hanh mdi 8 luat, 11 phap 16nh va 20 nghi dinh . . . do chua co su chuan bi co tinh lau dai nhu vay nen cong tac hau kf hiep dinh rat 16n, nhi

Nam la mot nude kem phat trien phai het sdc khon kheo, linh hoat va co ban lTnh trong umg sir ca a ca'p Chinh phu cung nhu dia phuong va doanh nghep. Chi khi nao chung ta co mot chien luqc hoi nhap tong the toi uu, kha thi thi chung ta mdi thiet ke duoc toan bo cac cOng viec mot each chu dong, co tinh toan va dieu hanh qua trinh hoi nhap thuc te mot each co hieu qua.

Thu: hai , do Viet Nam mdi chuyln sang kinh te thi trudng va quan ly nen kinh te theo che do phap quyen nen co rat nhieu bd ngd. Khong nhdng he thong luat phap chinh sach chua hoan chinh, dong thdi con thieu vang rat nhi6u linh vuc ma phap luat va chinh sach chua dong cham den. Vi du nhu: luat canh tranh, chong doc quyen, quy che toi hue quoc va ddi sir quoc gia, quydn tu v6... Trong khi do nhieu chinh sach roi rdt tir ca che quan ly tap trung quan lieu bao ca'p cu ma cac the he lien ket quoc te khong thda nhan chua duqc xoa bo triet de nhu cap phat von, bu 16, khoanh no, hoac quan ly bang menh lenh hanh chinh doi vdi doanh nghiep. Ngoai ra cac co quan quan ly nha nude, cac co quan soan thao va thong qua luat le doi khi con dQ cung each kieu cu, chu quan khong quan tarn d£y du den cac thong le va the che hoat dong kinh te nen con tien hanh cong viec theo nhan thde rieng cua Viet Nam dan den nhieu hoat dong quan ly tham chi ca mot so luat khong dung

93

hoa vdfi luat phap quoc te nen gay phan urng cua doi tac hoac van dung kho khan. Chang han luat thuong mai vdi quan niem hoat dong thuong mai rat hep khien cac doanh nghiep Viet Nam gap kho khan khi ky ket hop d6ng vdi doi tac nude ngoai hoac khi van dung cac cOng ude quoc te de giai quyet tranh cha'p. Thir ba, hieu luc to chdc qua trinh hoi nhap cua nha nude con chua dap ung duoc nhu cau hoi nhap den cac nganh va doanh nghiep co lien quan. Cho den nay nhieu doanh nghiep ke ca doanh nghiep nha nude con thd o vdi hoi nhap coi do la cong viec cua nha nude, chua tu giac xay dimg cac phuefng an hoat dong thfch nghi cua chfnh minh. Vdi tinh trang nhu v|y khi ta buoc phai thuc hien cac cam ket md cura, nen kinh te khong khoi vap phai nhung do vd, kho khan. Qua trinh dich chuyen co cau kinh te cung chua quan triet tinh than hoi nhap. Nha nude chua co cac chuong trinh trong tarn di cung chfnh sach h6 tro de nong dan chuyen doi co c£u cay trong, con vat nuoi co hieu qua nen tinh hinh chuyen canh cay nong nghiep, nuoi trong thuy san con phu thude vao cac phong trao tu phat cua nong dan, chuong trinh dao tao cua nha nude cung chua dinh hudng ro rang cho chudn bi hoi nhap. Cong tac tuyen truyen van dong tinh than chuan bi den doanh nghiep va dan cu chua chu dao. Ban than d3u tu Nha nude cung chua tap chung cho cac nganh co loi the canh tranh cao, con dau tu vao nhidu linh vuc khong hieu qua, kern stfc canh tranh. Cai each hanh chfnh tien hanh qua cham, nen chat luong dieu hanh cham duoc cai tien. hoi nhap ma van theo cung each cu phong trao chua thuc su di vao van de quan ly chat luong, hieu qua.

Thutu, nang luc canh tranh cua nen kinh te thap nen Viet nam se thua thiet nhieu neu khong chu dong cai thien tinh hinh tfir bay gid. Theo danh gia cua Didn dan kinh te the gidi, nam 1997 Viet Nam xep thd 49/53 nude tham gia; nam 1998 39/53; nam 1999: 48/53; nam 2000: 52/59 va nam2001: 60/75. Nguyen nhan cua sdc canh tranh yeu la do doanh nghiep Viet Nam da phtm co quy md vda va nho , thieu von, thieu cac tap doan kinh te manh thuc su; do doanh nghiep duoc hudng che do bao cap va bao ho khong hop ly cua nha

94

nude trong thcri gian dai, do nha nude khong kien quyd't su ly doanh nghiep Nha nude thua 16; do cac quy dinh phap ly chua sat vdi thuc te... nang luc canh tranh cua cac danh nghiep Viet Nam hien nay la rat yeu, didu do duqc thd hien d chat luong hang hoa chua cao, mSu ma, kieu dang san pham chua da dang phong phu, gia thanh san pham cao vi the chua hap dan nhu c

De cai thien nhanh stic canh tranh cua cac doanh nghiep va nen kinh te trude them 2006, chung ta gap rat nhieu kho khan. Kho khan do qua trinh cai each doanh nghiep nha nude, tiem an cac nguy co roi loan xa hoi neu nha nude khong co tai chfnh den bu thoa dang cho cac nhom ngudi bi thiet thoi. Kho khan do cung each thay doi di6u hanh cua nha nude, do hieu luc cai each chua du manh; kho do chua hlnh thanh duoc doi ngu doanh nhan tai gioi het long vi su nghiep cai each dat nude... Tuy nhien, neu chung ta khdng quyet tarn khac phuc nhung kho khan do khi bude phai md cua, ket qua baft lqi se khdng ft.

Thit nam, ve nhan thu*c, da s6 can bo quan ly nha nude va doanh gnhiep chua nhan thur duoc qua trinh hoi nhap la ca thach thde ldn, trong do ai gioi,thanh thao hon se thang, ai yeu kern, khd khao se thua. Qua trinh dao tao lai cua Dang va Nha nude con mang tfnh hinh thde, con xud xoa khi ap dat cac tieu chuan cho can bo, Dang vidn. Do do hau qua trude mat la Viet Nam rat thieu can bo gioi luat phap quoc te, gioi ngoai ngu, thanh thao cac quy che lam an vdi nude ngoai. Mdi hon ba nam thuc hien hiep dinh Thuong mai Viet Nam - Hoa Ky ma nhieu doanh nghiep Viet Nam mat thuong hieu, mat thi phan cho cac doanh nghiep My. Co the tha'y tarn trang chung ciia ngudi Viet Nam hien nay cho rang hdi nhap la cong viec cua Dang va Chfnh phu, la hoat dong Chfnh tri, con nha nude phai bao ve ngudi nude minh, doanh nghiep nude minh ma khdng tha'y rang khi thuc hien d£y du cac cam ket quo'c te thi kha nang bao ve cua Nha nude khdng con nhidu nhu hien nay va ban than cac

95

can bo quan ly cung phai tap cho quen vdi cung each di6u hanh mdi, chiu su chi phoi cua cac cam ket quoc te.

Nguyen nhan cua tinh trang tren la a chd: ® Nang luc canh tranh cua n£n kinh te tha'p, doanh nghiep Viet Nam co

quy mo nho.

® Trinh do quan ly kinh te, kha nang tiep c$n thi trudng cua doi ngu can bo doanh nghiep Viet Nam con nhieu han ches. Theo bao cao cua bo tai chfnh co den 60% cac giam d6c doanh nghiep khong doc dirqc bang tong ket tai chfnh, nhi6u giam doc khong duqc dao tao co ban.

® Moi trudng kinh te trong nude con nhieu trd ngai cho su phat trien kinh te thi trudng hien dai, chu yeu la do thu tuc hanh chfnh rudm ra, phu*c tap ket cau ha tang y6'u kem.

® Van d6 bao hd cua cac nude phat trien cung nhu rao can ldn trong

qua trinh hoi nhap cua nen kinh te cung nhu cac doanh nghiep Viet Nam.

Cac nude phat trien thudng ldn tieng keu goi tu do hoa m£lu dich nham

banh trudng ra thi trudng nude ngoai, nhung ho lai tim moi each de bao ho thi trudng trong nude. Vu kien ca Tra, ca Ba sa cua Vi6t Nam vao thi trudng My, ap dat han ngach det may vao thi trudng EU... la nhtfng minh chdng. Dieu nay gay kho khan khong nho cho cac doanh nghiep Viet Nam.

® Chuyen dich ccf cau kinh te con ch^m, ty Id lao dong nong nghidp

vln chiem ti le cao.

® Viet Nam chua co chien luqc tong the cho qua trinh HNKTQT nen

timg bude di con cham chap, doi pho.

® He thong phap luat, co che, chfnh sach thieu dong bo chua tao duqc

moi trudng kinh doanh lanh manh va phu hqp vdi kinh te thi trudng.

® Hieu luc to chdc qua trinh hoi nhap cua nha nude con chua dap dng

duqc nhu cau.

® Da so can bo quan ly chua nhan thde duqc yeu c^u cap thiet do qua

trinh HNKTQT dat ra.

96

KET LUAN CHl/ONG 2:

Toan cSu hoa va hoi nhap KTQT la mot xu the phat trien ta't yeu cua

n6n kinh te the gidri, nen kinh te Viet Nam la mot bo phan cua n6n kinh te the gidi n£n khong nam ngoai quy dao do. Doi vdi nude ta, thuc hien chu dong HNKTQT la mot chu truong nhat quan cua Dang va Nha nude nham md rong thi trudng xua't khau, tao di£u kien thu hut d£u tu nude ngoai tiep nhan cong nghe ky thuat tien tien, thuc day qua trinh chuyen dich co ca'u kinh te tren co sd phat huy loi the so sanh, nSng cao hieu qua sure canh tranh, dam bao cho n6n kinh te phat trien, ben vung. Chu dong HNKTQT do la dudng loi dung ma Dang va Nha nude ta da lua chon, nhung dieu co ban de chu dong hoi nhap la phai tren co sd phan tfch, tmh toan chmh xac thuc trang kinh te nude ta, tCr do

vach ra dau la nhiJng loi the cua nen kinh te, dau la nhung thach thirc dat ra trong qua trinh hoi nhap. Do chmh la nhung co sd kinh te quan trong giup Dang, chinh phu x^y dung mot chien luqc hoi nhap hop ly de chu dong hoi nhap thanh cong.

Viet Nam tirng bude hien thuc hoa chien luoc phat trien nen kinh te thi trudng dinh hudng XHCN, thong qua viec hoan thien cac co che, chmh sach da duqc ban hanh bo sung va sua doi mot sd bo lu|t noi chung va trong linh vuc kinh te noi rieng dap irng yeu c^u cua thuc tiin dat ra. Cong tac x^y dung the che va cai each thu tuc hanh chmh da co nhung bude tien nhat dinh. Cac cam ket hoi nhap kinh te bude d^u duoc thuc hien mot each toan dien, nhu: timg bude hoan thien cac quy dinh trong linh vuc thuong mai phu hop vdi cac quy dinh chung cua WTO va cac to chdc kinh te quoc te ma nude ta tham gia. Nhu vay, trong g£n 20 nam qua, vdi viec thuc hien doi mdi co che va md cua n6n kinh te, tiem luc lSn chat luong cua n6n kinh te da thay doi dang ke, toe do tang trudng binh quan kha cao, ddi song nhan dan duoc cai thien. Dac biet, trong qua trinh HNKTQT, Viet Nam da cam ket thuc hien cac quy dinh thuong mai song phuong va da phuong tren nguyen tac khong phan biet

97

tha'p hang rao quan thue va phi quan thue theo cac 16 trlnh khac nhau; giam

doi xu, minh bach, thue thi nhieu chrnh sach nham tur do hoa va mo cda, ha

dan doc quy£n ngoai thuong; tuan thu cac quy dinh ve trq c^p; chong pha gia; canh tranh; don gian hoa thu tuc hai quan . .. vdi pham vi ap dung ngay cang rong rai hon trong chung muc nhat dinh tao ra stfc ep cai each co ca'u trong nude. Dau tu nu6c ngoai va xua't - nhap khau la nhiing yeu to' dong gop true tiep rat quan trong vao thanh tfch tang trudng kinh te chung, no khong nhung la mot trong nhung dong luc tang trudng va nang cao thu nhap quan trong cua n6n kinh te ma con la yeu to' dong gop rat ldn vao qua trlnh chuyen dich co cau nganh. Thi trudng xua't khau ngay cang anh hudng ldn de'n ket qua tang trudng va phat trien kinh te cua nude ta. Quan he kinh te quo'c te duqc md rong va phat trien vdi chat luqng mdi, gop phan nang cao nang luc canh tranh quo'c te. Tiimg bude ket hop noi luc va ngoai luc thanh sure manh tong hop, vdi co che thi trudng dang ngay cang duqc hoan thien hon va duqc coi la co che

Co the noi rang, thanh cong bude dau cua cong cuoc doi mdi kinh te noi chung va hoat dong HNKTQT da tao ra diem xua't phat mdi, tao ra the va luc mdi cho qua trlnh CNH, HDH da't nude nhung nam d£u the ky XXI.

Tuy nhien toan c^u hoa va hoi nhap luon mang lai tac dong hai mat, do la nhung co hoi de phat trien, dong thdi dat ra nhutig thach thde to ldn cho

nhung nen kinh te cham phat trien, dang phat trien hay chuyen doi, trong do

co nen kinh te nude ta. Neu chung ta khong giam hoi nhap hay chein chit do du se mat di thdi co de phat trien dan den bi tut hau, con neu non nong tinh toan khong ky se bi dong lung tung trong qua trlnh hoi nhap, co the dan tdi n6n

kinh te bj do vd. Dieu nay doi hoi chung ta phai tlm ra nhung giai phap va bude di phu hop nham tan dung td'i da thdi co thuan lqi, sd dung hop ly cac

nguon luc, dong thdi vuqt qua thach thurc de phat trien nhanh, duy tri tang

trudng cao, hieu qua, ben vutig.

chu dao.

98

CHIT0NG 3: NHLTNG GIAI PHAP TANG CI/GTNG HNKTQT CUA VIET NAM

3.1. NHUNG YEU CAU, NHIEM VU CU THE TRONG HNKTQT CUA

VIET NAM

Nham cu the hoa chu truong va phucfng cham hoi nhap da duqc de ra tai dai hoi IX , ngay 27-11-2001, Bo Chinh tri da thong qua nghi quyet so 07 ve HNKTQT. Nghi quyet da d£ ra nhung yeu cau, nhiem vu cu the c£n thirc hien

trong qua trlnh nay:

3.1.1. Nhung yeu cau ve HNKTQTcua Viet nam.

Q Viet Nam hoi nhap tren co so giur vftng doc lap, tu chu va dinh

hirdng XHCN .

Viet Nam lira chon con dircmg XHCN de phat trien vi no phu hop vdi xu

the phat trien cua thdri dai vira dap dng duqc nguyen vong, ly tuong cua Dang

va toan dan toe. De co duqc thanh qua nhu ngay horn nay, toan Dang, toan dAn vdi nhi^u the h6 da hy sinh bi^'t bao xuong mau mefi gianh duqc, vi the no co gia tri co ban va thieng lieng phai gid gin bang moi gia. Cung boi the trong nhi£u nghi quyet cua Trung LTong va Bo Chinh trj deu nhan manh tinh doc lap, tu chu va dinh hudng XHCN cua nln kinh te da't nude va luon nhat quan chu truong do.

HNKTQT lam cho nen kinh te giua cac quoc gia co su phu thuoc lan

mat di tinh doc lap tu chu cua nen kinh te cua mdi quoc gia, khong anh hudng

tdi djnh hudng chinh tri - xa hoi cua mdi quoc gia da lua chon. Vi du: Trung Quoc la nude rat thanh cong trong qua trinh mo ctra de hoi nhap, nhd do tang trudng kinh te cua ho hon 20 nam qua luon d mire cao nhat the gidi, nhung ve Chinh tri ho van giCr duqc chu quyen, doc lap quoc gia va van kien tri con

nhau ve san xuat, kinh doanh, thi trudng, v& cac nguon von, khoa hoc, cong nghe, nguyen nhien vat lieu... su phu thuoc nay bat nguon tur su hop tac kinh te giua cac quoc gia quy dinh. Su phu thuoc lln nhau v6 kinh te khong lam

99

chu v6 kinh te, con diremg ma mdi quoc gia da lua chon ngay cang co y nghla

16n lao hon bao gift het.

Doi vdi nude ta, doc lap, tu chu va dinh hudng XHCN chi trd thanh hien

thirc khi nang cao duqc trinh do phat trien kinh te dat nude, dua dat nude nhanh chong thoat khoi tinh trang ngheo nan, lac hau. Chi khi do mdi co co sd vung trac dam bao binh dang trong quan he hop tac giOa cac nude.

dircfng CNXH. Ngay nay khi y thCrc dan toe cang cao thi yeu c£u ve doc lap tir

© HNKTQT cua Viet Nam phai dam bao yeu cau phat trien ben

vffng nen kinh te.

De thu hep dan khoang each chenh lech ve trinh do phat trien, Viet Nam vura phai nhanh chong day manh 16 trinh hoi nhap, viifa phai giai quyet tot

nhung van de ben trong cua dat nude. Do v^y, chung ta can chon mot chien luqc phat trien ben vung n6n kinh te.

Ngay nay, moi qud'c gia deu de ra nhung muc tieu pha'n da'u cho su phat trien cua minh, nen phat trien ben vung la y6u c^u, muc tieu can dat duqc cua nhieu quoc gia noi chung va Viet Nam noi rieng.

Qua trinh hoi nh$p la qua trinh khai thac, huy dong toi da moi nguon luc, ket hop vdi tranh thu ngoai luc de tang cudng phat trien nhanh, bdi v^y thudng nay sinh bat binh dang v6 phan phoi, hudng thu nguon lqi giua cac quoc gia va trong mdi quoc gia. Dieu nay tao nen su phat trien khong ben vung va co the gay nhung didn bien kho ludng. Bai hoc tur cudc khung hoang tai chfnh - tien te cua cac nude Chau A nam 1997-1998 cho thay: Bang chien luqc thien ve “xua't khau” ma cac nude Dong Nam A da dat duqc toe do tang trudng rat nhanh, nhung khong ben vung.

Doi vdi nude ta phat trien ndn kinh te thi trudng, thuc hien CNH- HDH nham hudng vao muc tieu tang trudng, phat trien kinh te gan vdi cong bang xa hoi. Vi vay, moi chfnh sach kinh te - xa hoi cua Dang va Nha nude phai dam

100

bao muc tieu lau dai la phat trien b6n vtfng. HNKTQT de tan dung cor hoi tang trubng nhanh n6n kinh te nhung phai tren co so hubng tori phat trien b£n vtfng.

O HNKTQT cua Viet Nam can phai chu dong, day nhanh va rut

ngan 16 trinh hoi nhap.

Viec lo trinh tong the hoi nhap kinh te quoc te c£n dam bao mbt s6 noi

dung co ban sau:

+ Hoi nhap kinh te quoc te la qua trinh vita hop tac vura dau tranh, vita tranh thu vita canh tranh, vita tan dung co hoi vita doi pho thach thbc. Doi vbi

nirdrc ta hien nay thach thu*c lorn nhat la kha nang canh tranh yeu kem v6 kinh

te, mat khac la sir yeu kem ve nang lire du bao chi6u hirdrng phat trien kinh te

(cid:127)f Mot lo trinh nong voi ve mure do va thbi han mb cua thi trubng vuot qua kha nang chju dung cua nen kinh te se dan den thua thiet, gay do vo hang loat cac doanh nghiep, vuert khoi tarn ki£m soat cua Nha nubc, gay nen nhung hau qua kinh te- xa hoi khon lubng.

Tuy nhien dieu do khong co nghla la qua trinh hbi nhap cang keo dai

cang tot bbi vi dieu nay khong phu hop vbi xu the chung cua toan c^u hoa, tu

do hoa kinh te cung nhu cac cam ket ma ta da ky khi tham gia vao ca to chbc khu vuc va the gibi. Vbi viec gia nhap ASEAN, APEC, ASEM, ky ket hiep dinh Viet Nam - Hoa Ky chung ta da cam ket timg bubc mb cua thj trubng hang hoa (giam thue quan, do bo hang rao phi thue quan, mb cua thi trubng ddu tu, dich vu va bao ve quydn sb hbu tri tud). Xac dinh lo trinh hoi nhap kinh te quoc te khong chi la xac djnh thbi gian mb cua thi trubng trong nubc

the gidi trong di6u kien toan c^u hoa; su bat cap non kem cua can bo va bo may cong quyen.. . Do vay phai tien hanh hoi nhap timg birdrc, dan dan mb rong thj trirbng vbi mot lo trinh hop ly. Lo trinh nay diroc xac dinh tren co so tmh toan can cur vao cac yeu c£u va cam ket cua ta khi gia nhap cac t6 chirc kinh te khu virc va quoc te, cac thoa thuan dam phan song phuong va da phuong.

cho hang hoa dich vu va DTNN tham nhap ma con phai khac hoa thbi diem

101

nen kinh te tirng budc vuon len chiem llnh thi truong quoc te, phat trien thi trudng trong nude.

Do vay, de hoi nhap kinh te co hieu qua cAn chuyen djch nhanh co cA'u kinh te mot each hop ly, tren co sd phat huy lqi the so sanh, lqi the canh tranh cua dat nude, cai each can ban co che kinh te, hinh thanh dong bo cac yeu to the che' kinh te thi trudng dinh hirdng XHCN d Viet Nam.

3.1.2.Nhffng nhiem vu cu the trong HNKTQT cua Viet Nam

O Tien hanh rang rai cong tac tu tudng, tuyen truyen, giai thfch trong

tAm cua nhAn dAn ta chu dong

cac to churc Dang, chinh quyen, doan the, trong cac doanh nghiep va cac t^ng ldp nhan dAn de dat dirqc nhAn thi'rc va hanh dong thong nha't va nhA't quan v6 HNKTQT, coi do vCra la nhu c^u burc xuc, vita la co ban lAu dai cua nen kinh te nude ta, nAng cao kha nang va quye't HNKTQT.

O Can cd vao Nghi quyet cua Dai hoi IX, chien luqc phat trien kinh te - xa hoi 2001-2010 cung nhu cac quy djnh cua cac t6 churc kinh te quoc te' ma nude ta tham gia, xAy dung chien luqc tong the' ve hoi nhap vdi mot 16 trinh cu

the de cac nganh cac dia phuong cac doanh nghiep khan chuong sAp xep lai va

nang cao hieu qua san xuA't, nang cao hieu qua va kha nang canh tranh, bao

dam cho hoi nhAp co hieu qua. Trong khi hinh thanh chie'n luqc hoi nhAp, can dac biet quan tAm dam bao su phat trien cua cac nganh dich vu nhu; tai chinh, ngAn hang, viem thong... la nhdng llnh vuc quan trong ma ta con ye'u kem.

O Chu dong va khan chuong trong chuyen dich co cau kinh te, doi mdi

cong nghe va trinh do quan ly de nAng cao kha nang canh tranh, phat huy toi

da lqi the so sanh cua nude ta, ra stfc phan dA'u khong ngCmg nang cao chA't luqng ha gia thanh san pham va dich vu, bAt kjp su thay doi nhanh chong tren

thi trudng the' gidi, tao ra nhung nganh, nhung san pham mui nhon de hang hoa va dich vu cua ta chiem llnh thj phan ngay cang ldn d trong nude cung

102

nhir tren the gidi dap ting nhu c£u cua sir nghiep cong nghiep hoa, hien dai hoa

Tien hanh dieu tra, phan loai danh gia kha nang canh tranh cua tting san

pham, tting dich vu, tting doanh nghiep, tting dia phuomg va de co bien phap thiet thuc nham nang cao hieu qua va tang cudng kha nang canh tranh. Gan qua trinh thuc hien Nghi quyet Trung uomg l£n thti ba khoa IX ve tiep tuc sap xep, doi mdi phat trien va nang cao hieu qua doanh nghiep nha nude vdi qua trinh HNKTQT.

Trong qua trinh hoi nhap c£n quan tam tranh thu nhung tien bo mdi cua khoa hoc, cong nghe, khong nhap khau nhung cong nghe lac hau, gay 6 nhi6m moi truting.

Di doi vdi viec nang cao kha nang canh tranh cua cac san pham va djeh vu cua cac doanh nghidp, c^n ra stic cai thien moi truting kinh doanh, kha nang canh tranh quoc gia thong qua vide khan truong doi mdi va xay dimg dong bo he thong phap luat phu hop vdi duting loi cua Dang, vtii thong le

quoc te phat trien manh ket cau ha tang, day manh cong cuoc cai each hanh chinh nham xay dung bo may nha nude trong sach ve pham chat, vung manh vd chuyen mon.

O Tfch cue tao lap dong bo co che quan ly n6n kinh te thi trudng dinh hudng xa hoi chu nghTa; thuc day su hinh thanh, phat trien va tting bude hoan

thien cac loai hinh thi trudng hang hoa, dich vu, lao dong, khoa hoc, cong nghe, von, bat dong san... tao moi trudng kinh doanh thong thoang, binh dang cho moi thanh phdn kinh te, tiep tuc doi mdi cac cong cu quan ly kinh te cua

nha nude doi vdi 16n kinh te, dac biet chu trong doi mdi va cung co he thong tai chinh, ngan hang.

O Co ke hoach cu the day manh cong tac dao tao nguon nhan lure, vting

vang ve chinh tri, kien dinh muc tieu doc lap dan toe va chu nghla xa hoi, co dao dtic trong sang tinh thong nghiep vu va ngoai ngu, co tac phong cong

dat nude.

103

nghi£p va tinh th^n ky luat cao. Trong phat trien nguon nhan lire theo nhung tieu chuan chung noi tren, c£n chu trong dao tao doi ngu can bo quan ly va

kinh doanh hieu biet sau ve luat phap quoc te va nghiep vu chuyen mon, nSm bat nhanh nhung chuyen bien tren thi trudng quoc te de ting su kip thc/i, nSm duqc ky nang thuong thuyet va co trinh do ngoai ngu tot. Ben canh do, c

Cung vdi viec dao tao nguon nhan luc c£n co chmh sach thu hut bao ve va su dung nhan tai, bo trf, su dung, can bo dung vdi nganh ngh6 duoc dao tao va vdi so trudng nang luc tirng ngucri.

O Ket hop chat che hoat dong chfnh tri doi ngoai vdi kinh te doi ngoai. cung nhu trong llnh vuc chfnh trj doi ngoai, trong linh vuc kinh te doi ngoai va hoi nh$p kinh te quoc te c^n giu vung dudng loi doc lap tu chu, thuc hien da phuong hoa thi trudng va doi tac, tham gia rong rai cac to chdc quoc te.

Cac hoat dong doi ngoai song phuong va da phuong c^n nhan manh vao viec phuc vu d^c luc nhiem vu md rong quan he kinh te ddi ngoai, chu dong

HNKTQT. Tfch cue tham gia dau tranh vi mot he thong quan he kinh te quoc

te binh dang, cong bang, cung co loi, bao dam lqi fch cua cac nude dang phat

Cac co quan dai dien, ngoai giao d nude ngoai c^n coi viec phuc vu

cong viec xay dung va phat trien kinh te cua dat nude la nhiem vu hang dau.

O Gan ket chu truong hoi nhap kinh te vdi nhiem vu cung co an ninh

quoc phong ngay td khau hlnh thanh, ke hoach xay dung, 16 trinh cung nhu trong qua trinh thuc hien, nham lam cho hoi nhap khdng anh hudng tieu cue tdi nhiem vu bao ve an ninh quoc gia va an toan xa hoi; mat khac, cac co quan quoc phong va an ninh c£n co ke hoach chu dong hd tro tao moi trudng thuan lqi cho qua trinh hoi nhap.

© Tfch cue tien hanh dam phan de gia nhap t6 chute thuong mai the gidi (WTO) theo cac phuong an va 16 trinh hop ly, phu hop vdi hoan canh cua nude

trien va cham phat trien.

104

ta la mot nude dang phat trien d trinh do tha'p va dang trong qua trinh chuyen

hoat dong kinh te trong dat nude.

O Kien toan Uy ban quoc gia v6 hop tac kinh te quoc te du nang luc va

tham quyen giup Thu tudng Chinh phu to chdc chi dao cac hoat dong ve

HNKTQT. Uy ban gom hai bo phan: mot bo phan chuyen trach, mot bo phan

kiem nhiem bao gom dai dien co tham quy^n cua Bo, Ban nganh huu quan. 3.2. TRIEN VONG CUA HNKTQT CUA VIET NAM

Mac du gap rat nhieu kho khan trong nude va quoc te, nam 2004 kinh te Viet Nam van dat toe do tang trudng GDP 7,7% mdc cao nhat so vdi 6 nam trude do. trong do khu vuc nong, lam nghiep, thuy san tang 3,5% dong gop 0,7% vao toe do tang trudng chung khu vuc cong nghidp xay dimg tang 10,2%, dong gop 3,95 khu vuc mau dich tang 7,5% dong gop 3%. Khu vuc djeh vu co bude phat trien, nha't la nganh du lich. Luong kieu hoi gui ve dat mure cao nhat tur trude den nay, tren 3 ty USD, ty le doi ngheo giam nhanh theo du kien 9%.

Ket qua noi bat cua n6n kinh te Viet Nam trong nam qua the hien ro d kinh te doi ngoai: lan dau tien xuat khau hang hoa mdi thang dat va vuert ngudng 2 ty USD, tang 28,9% so vdi nam trude, la mdc tang trudng cao nha't trong 7 nam g£n day vdi tong kirn ngach xuat khau ca nam dat horn 26 ty USD.

doi co che kinh te. Gan ket qua trinh dam phan vdi qua trinh doi mdi moi mat

ket qua ldn nhat td nam 1999. Von hd tro phat trien chinh thde ODA duoc cac nha tai tro cam ket quoc te cung dat mdc chua tdng co la 3,44 ty USD. Ben canh do Viet Nam da t6 chdc thanh cong hoi nghi cao ca'p A-Au ldn thd 5(ASEM 5) va dang tiep tuc tich cue dam phan de gia nhap To chdc thuong

mai the gidi WTO cuoi nam 2005.

Thu hut von dau tu true tiep nude ngoai dat vuot ngudng 4 ty USD va

105

Chinh phu xac djnh nam 2005 la nam co vai tro quyet dinh trong viec hoan thanh cac muc tieu cua ke hoach 5 nam (2001-2005), vi vay de thuc then cac nghi quyet cua quoc hoi khoa XI (ky hop thd 6), phan da'u mure tang trudng GDP tur 8,5% tro len. De thuc hien muc tieu nay, Chmh phu da de ra 5

nhom giai phap chu yeu, trong do co nhom giai phap tiep tuc cai thien manh

me moi truefng dau tu va san xuat kinh doanh, nang cao hieu qua dau tu vao

san xuat kinh doanh, tang cudrng cong tac di6u hanh chmh sach tai chinh va

ti6n te.

V6i tu each la mot quoc gia trong cong dong the gidi nude ta dang dung

trude co hoi phat trien to ldn nhu tat ca cac quoc gia khac trong ky nguyen

toan cau hoa va HNKTQT, Viet Nam thuc hien md eda va hoi nhap trong moi trudng hoa binh on dinh va hop tac trong khu vuc Dong Nam A, vong cung ch^u A - Thai Binh Duong, la khu vuc da phat trien nang dong ke ca sau khung hoang tai chinh tien te nam 1997, nude ta co didu kien tap trung ph^n ldn cac nguon luc cua d&t nude va khai thac cac nguon tur ben ngoai de phat trien. trong moi trudng ASEAN dang ngay cang gkn ket vdi nhau thong qua cac truong trinh hop tac khu vuc la mot trong nhung nhan to duy tri hoa binh on dinh lau dai trong khu vuc, tao didu kien thuan lqi cho cong cudc xay dung dat nude cua tat ca cac dan tdc d Dong Nam A trong do co Viet Nam.

Ngoai co hoi phat trien chung, Viet nam con co nhung co hoi rieng khac: ® Thuan lqi co ban cua Viet Nam la su on dinh chinh tri - xa hoi, dudng loi doi mdi dung dan cua Dang phu hop vdi xu the phat trien cua thdi dai, vai tro dieu tie't kinh te' v!md cua Nha nude va su ung ho doan ke't, nhat tri cua toan dan toe doi vdi cong cudc doi mdi, vdi quyet dinh chuyen sang nen kinh te thi trudng dinh hudng XHCN.

® Tiem luc kinh te va vi the cua Viet nam tren trudng quoc te' da duqc

nang len.

106

® Nen kinh te da dupe co ca'u lai, toe do tang trudng kinh te co xu hudmg tang nhanh va on dinh. co ca'u nganh kinh te noi chung va noi bo nganh noi rieng thay doi tfch cue theo xu hudmg CNH-HDH va mo cua hoi nhap kinh te khu vuc va quoc te da dat dupe trlnh do cao hon trude thcri ky doi mdi. Budc d^u phan bo nguon luc von dau tu phat trien FDI, lao dong... da theo hudmg chuyen doi co ca'u nganh lua chon.

® Chfnh sach mo cua va HNKTQT tao dieu kien thuc hien chien lupc co cau nganh hudmg vao tang truemg xuat khau, mdf rong thi trudng , tang

cudng thu hut FDI, ODA, cac nguon luc thong tin, tri thirc khac de phat trien

kinh te va day manh HNKTQT.

® Vai tro dieu tiet kinh te vi mo cua nha nudre duoc tang cudmg, ddfi

song cua moi tang ldrp nhan dan cai thien tijmg bude, giam baft

ty le ngheo doi.

® Viet Nam co nhieu nguon luc trong do co nhumg lcfi the so sanh lam co so cho viec mo cua hoi nhap kinh te khu vuc va quoc te nhu: tai nguyen

nguon nhan luc co kha nang tiep thu khoa hoc edng nghe mdfi de ap dung vao

qua trinh san xuat nhung mat hang co gia tri cao, phuc vu xuat khau; nguon

luc vd von duoc nang len do tfch luy von trong noi bo ndn kinh te dang tang len, la yeu to thu$n lai cho day manh phat trien kinh te va HNKTQT.

thien nhien phong phu, da dang; dan sd tre va co hoc vdn tuong doi kha,

Nhung thuan loi tren day cung chfnh la nhumg dong luc thuc day manh me hon nua HNKTQT cua Viet Nam vao nen kinh te the giefi ca ve song phuong va da phuong, trude m^t la hoi nh$p thanh cong vao WTO. 3.3. GlAl PHAP TANG Cl/CJNG HNKTQT CUA VIET NAM

3.3.1. Cac giai phap ve phfa Nha nude

Hoi nhap kinh te dong thod chfnh la qua trlnh x^y dumg va phat trien nen kinh te thi trudmg dinh hudmg xa hoi chu nghla trong nude. Hai muc tieu nay khong tach rdi nhau ma gan chat vao nhau, hoi nhap la phuong tien dd' dat tdi

107

nen kinh te thi trudng dinh hudng xa hoi chu nghia mot each hieu qua hon. De

thuc hien muc tieu nay, Viet Nam can chuan bi va tien hanh tot nhung cong

viec sau:

3.3.1.1. Hoan thien chien luqc tong the ve hoi nhap.

Chien lirqc tong the ve HNKTQT trong qua trinh xay dung va hoan thien phai dat trong moi quan he gSn bo huu co giua kinh te trong nude va

kinh te quoc te, trong do kinh te trong nude la nen tang va site manh cua kinh

te doi ngoai, kinh te doi ngoai phan anh trinh do cua nen kinh te trong nude va la dong luc ldn thuc day kinh te trong nude phat trien.

# Phai xac lap chd ditng phu hop trong phan cong lao dong khu vuc va

thegidi.

^ Hudng trong tarn vao viec thuc hien chien luge hudng v6 xuat khau. ^ Bao ho san xuat trong nude vdi tham gia vao thuong mai quoc te

dang tu do hoa.

De hudng vao cac muc tieu trude het c^n danh gia lai site canh tranh va tiem luc ciia nen kinh te dat nude trong cac linh vuc va nganh hang, tir do xay dung chuong trinh dieu chinh lai co cau, nang cao hieu qua va nang luc canh tranh, tren co sd hieu qua cua chuong trinh dieu chinh ma xac dinh lo trinh hoi nhap va cam ket quoc te. Lo trinh hoi nhap phai co bude di cu the va thich hop vdi tCrng nganh nghe, loai hinh doanh nghiep trong do can phai chi ra loi the so sanh vdi san pham cung loai tren thi trudng the gidi (ve chat luong, mau ma, gia ca, nguon hang).

Van de quan trong la ke hoach xay dung cac nganh kinh te mui nhon,

co sire canh tranh cao va duoc tap trung von phat trien.

Nude ta hoi nhap trong di£u kien nen kinh te eon yeu kem kha nang canh tranh va hieu qua thap. Vi v$y xay dung chien luoc t6ng the c^n hudng vao cac muc tieu sau:

109

dong thi doi hoi chien luac phat trien kinh te va chien luqc thi trudng cung phai linh hoat, mdi dam bao yeu c£u phat trien cua nen kinh te.

3.3.1.2. Hoan thien he thong phap luat, nhat la phap luat ve thuong mai,

chmh sach thue, cai each hanh chmh nang cao nang lire va hieu qua bo

may Nha nude.

De dap ung nhu c^u phat trien cua nen kinh te nude ta, dong thori phu hap vdi yeu c^u hoi nhap quoc te, edn tfch cue x&y dimg khung the che “kinh

te thi trudng djnh hudng xa hoi chu nghla” bao gom thi trucmg hang hoa, von, tien te, lao dong, cong nghe, bat dong san... Dac biet can khan trucmg x^y dung cac dinh che hinh thanh thi truomg von. Hoan thien chmh sach ti6n te, huemg cac chmh sach tin dung, lai suat, ty gia theo ca che thi trucmg co su quan ly cua Nha nude. De thfch irng vdi yeu c^u hoi nh£tp, 16 trinh doi mdi ca che quan ly phai dap urng cac cam ket cua nude ta ve md cua thuong mai, d^u tu, djeh vu, ve thue va phi thue... trong do co viec thuc hien nguydn tdc “doi xur quoc gia”, canh tranh lanh manh theo phap luat, khong cho phep hinh

thanh cac tap doan doc quyen tu nhan trong nude hay nude ngoai, dong thdi

h6 tra va kiem soat hoat dong cua nhung doanh nghiep Nha nude con duac

phep giCr vi trf doc quyen.

Trudc m^t can nghien cdu sua doi, bo sung phap luat hi6n hanh phu hap

vdi nhu cdu thue hien chien luac kinh te - xa hoi va yeu c£u hoi nhap kinh te

quoc te, nhat la cac luat: Luat Thuong mai, Luat pha san doanh nghiep, Bo luat lao dong, Luat cac to chdc tin dung, Luat ngan sach nha nude, Luat dat dai... Xay dung mot so luat mdi nhu: Luat doanh nghiep tren ca sd thong nhat Luat doanh nghiep nha nude va Luat Doanh nghiep hien hanh; Luat dSu tu tren ca sd thong nhat, Luat dau tu nude ngoai tai Viet Nam va Luat khuyen

khfch dau tu trong nude; Luat khuyen khich canh tranh va kiem soat doc quyen trong kinh doanh.v.v...Doi mdi va hoan thien qui trinh xay dung luat,

110

phap luat va to churc thi hanh phap luat mot each nghiem minh. Phan dau den het nam 2005 phai dam bao dupe tinh d6ng bp va nhat quan cua cac luat va he thong van ban phap quy.

ban hanh va thirc thi phap luat, trong do chu trong viec tuyen truyPn, giao due

33.13. To churc lai doanh nghiep nha nude nhain nang cao nang lire canh tranh.

Hoi nhap kinh te khu vuc va quoc te buoc cac doanh nghiep Viet Nam

noi chung va cac doanh nghiep nha nude noi rieng, phai tu nang cao nang luc canh tranh, dong thdi phai tu co c£u lai doanh nghiep nha nude ve t6 churc, quan ly doi mdi the che, dap dng yeu cau cua canh tranh va hoi nhap. Sd d!

phai co c&'u lai doanh nghiep nha nude la vi:

Mot mat, nang luc canh tranh luon la doi hoi bde sue doi vdi doanh

nghiep trong dieu kien kinh te thi trudng, la nhan to quyet dinh tdi thanh cong

cua hoi nhap.

Mat khac, nang luc canh tranh cua cac doanh nghiep nha nude nhin

chung con yeu, nguyen nhan la do cac yeu to tao nen sdc canh tranh cua

doanh nghiep, co nhung han che sau:

thieu von, mat von hoac von khong tang.

+) Hieu qua kinh te trong san xuat tha'p trong mot giai doan dai d^n den +)Trinh dp ky thupt, cong nghe lac hau, hieu qua san xua't kinh doanh

thap, kha nang doi mdi cong nghe rat han che.

+) Chi phi san xudt cao han che kha nang canh tranh, nhung do thieu

vdn nen khong doi mdi dupe nguon nhan luc.

+)Trinh dp quan ly yeu kern lai dupe su bao cdp cua nha nude, da nuoi

dudng y thde y lai va che lap yeu kern cua doanh nghiep.

Vi nhung ly do do nen c3n to chdc lai doanh nghiep nha nude, viec to

chdc lai doanh nghiep nha nude thuc hien theo mot so hudng dan sau:

To chdc lai cac Tong cong ty.

Day la bien phap quan trong, nham hinh thanh cac doanh nghiep co quy

mo ldn, cac tap doan kinh te du manh de tham gia hoi nhap. To churc lai cac

Tong cong ty nha nude phai dira tren quan diem:

+) Da dang hoa mo hinh Tong cong ty, khong ldy mot mo hinh mau de

nhan ra cho cac nganh, cac linh vuc.

+)Chuyen sir lien ket theo kieu hanh chinh giua cac doanh nghiep trong tong cong ty, sang kieu lien ket bang vdn, bang tai chinh, trong khi van giu tinh doc lap tuong doi ciia cac doanh nghiep thanh vien.

+)Doi mdi co ca'u to churc quan ly noi bo tong cong ty, xac dinh ro chdc

nang quyen han, nhiem vu cua hoi dong quan trj va tong giam doc.

+) Phat trien tong cong ty thanh cong ty me - cong ty con va tap doan

kinh te.

Co phan hoa doanh nghiep nha nude.

Co phan hoa la mot bien phap de to churc, xap sep lai doanh nghiep nha nude nham nang cao hieu qua san xuat kinh doanh. Doi tuong c6 ph^n hoa la cac doanh nghiep nha nude trong thdi gian dai lam an kem hieu qua.

Co phan hoa doanh nghiep nha nude phai dat duoc cac muc tieu sau day: +) Gop phan nang cao hieu qua san xuat kinh doanh, nang luc canh tranh cua doanh nghiep, tao ra nhi6u doanh nghiep co nhi6u chu sd huu, phat huy tinh nang dong sang tao, tinh than trach nhiem ciia ngudi lao dong trong qua trinh san xuat kinh doanh va trong quan ly.

+)Huy dong von cua toan xa hoi nhat la vdn trung han vao hoat dong

san xuat kinh doanh.

+) Phat huy vai tro lam chu thuc su cua ngudi lao dong cua cac co dong dam bao lai ich hai hoa cua nha nude, doanh nghiep, nha dau tu va ngudi lao dong.

Cac bien phap khac de doi mdi doanh nghiep nha nude:

+) Tiep tuc sap xep doanh nghiep Nha nude, doi mdi cor cau sd huu

doanh nghiep Nha nude bang cac bien phap cho thue, sat nMp, giai the, pha san...

112

+) Doi mdi dau tir, thanh lap va sap xep lai doanh nghiep nha nude, cham dirt tinh trang cac doanh nghiep nha nude khong du didu kien hoat dong

ngay tir ngay dau thanh lap.

+)Tuyen tron, boi dudng va dao tao doi ngu can bo quan ly doanh nghiep gioi, dap ting yeu cdu san xua't kinh doanh trong nen kinh te thi tnrdng va didu kien hoi nhap KTQT.

3.3.I.4. Boi dudng, dao tao sir dung nguon nhan lire dap tirng yeu cau

HNKTQT.

Nguon luc con ngudi la nguon luc cua moi nguon luc la tai nguyen cua moi tai nguyen va khong bao gid can ki6t, khong chi the, con ngudi la chu the cua san xuat, chu the cua sang tao. V'l le do trong nghi quyet hoi nghi Mn thu hai BCH Trung uong Dang khoa VIII ngay 24/12/1996 chi ro “nhan thurc sau sac giao due dao tao ciing vdi khoa hoc cong nghe la nhan to quydt dinh tang tnrdng kinh te va phat trien xa hoi, dau tu cho giao due la dau tu cho phat trien".

Vi tri vai tro cua nguon luc con ngudi ldn lao nhu vay, nhung thuc td' d nude ta no dang ddng trude nhung thach thurc khong nho, nhu so luqng lao

Trude thuc trang do, chien luqc phat trien ngudn nhan luc cua Viet Nam

trong dieu kien hoi nhap edn tap trung giai quyet mot so van dd co ban sau:

Can co su didu chinh toe do dao tao d cac cap.

Theo didu tra lao dong - viec lam nam 1996 - 2000 cua bo lao dong thuong binh va xa hoi, ty le lao dong co trinh do dai hoc trd len - trung hoc chuyen nghiep, cong nhan ky thuat thay doi cham, didu nay cho thay su thieu hut ldn ve lao dong ky thuat. Vi v|y can co su didu chinh td'c do dao tao d cac ca'p theo hudng giam toe do dao tao dai hoc va cao dang, tang toe dao tao trung hoc chuyen nghiep, dac biet dao tao nghd can tang vdi toe do tang hon.

dong qua dao tao khong cao, cha't luqng lao dong co trinh do chuyen mon ky thuat con han che so luqng lao ddng nay dang thieu, dac biet su mat can doi trong co ca'u lao dong, bat hqp ly trong phan bo lao ddng.

113

(cid:127) Doi v&i dao tao dai hoc va tren dai hoc . 6 lTnh vuc nay, trade het cin chu y den doi ngu can bo giang day vi “Thay hay mdi co tro gioi”. Muon nang cao trinh do cua doi ngu can bo giang day, can co co che chinh sach thfch hop khuyen khich viec hoc tap ca trong va ngoai nude cung nhu tu dao tao nang cao trinh do, dong thdi tang cudng cho can bo giang day xam nhap thuc te, nham ket hop nhuan nhuydn giua ly thuyet va thuc tidn de nang cao chat luong bai giang. Ben canh do c£n co chinh sach uu dai, khuyen khich de thu hut chuyen gia gioi tit nude ngoai ve giang day d nhung nganh dang thieu chuyen gia gioi hay d nhung nganh mdi. (cid:127) Doi v&i co cau nganh nghe\ can dao tao theo hudng tang quy mo dao tao cac chuyen nganh thuoc ve khoa hoc cong nghe, dac biet la cong nghe cao, nhung nganh ma nen kinh te dang yeu cau.

Trong dao tao c3n chu trong doi mdi noi dung, phuong phap giang day, thudng xuyen cap nhat thong tin, ket hop chat che giua ly thuyet va thuc tidn, tao di6u kien de mau chong tiep thu co tron loc nhung chuong trinh dao tao cua cac nude phat trien ve cac llnh vuc khoa hoc phu hop yeu cau cua dat nude, phuc vu thiet thuc cho su phat trien kinh te - xa hoi noi chung, tijrng nganh, lanh vuc noi rieng, qua do tao ra doi ngu can bo dau nganh thuc su co nang luc trong cac nganh, cac llnh vuc cua n6n kinh te quoc dan.

(cid:127) Doi v&i dao tao nghe . Dao tao ngh£ can su gkn ket duoc giua dao tao nghe va sap sep viec lam, trong hoan canh dat nude ta day cung la va'n dd lan giai nhung se giai quyet duoc mot khi nha trudng (co so dao tao) gan ket duoc vdi cac doanh nghiep. Sur gan ket nay giup cac doanh nghiep va ngudi lao dong co nhung thong tin can thiet, tao dieu kien cho ho gap go, thuong luefng va dua ra su lua chon. Trong dao tao nghe, mot van de phai tfnh den la n6n kinh te dang chuyen td kinh te nong nghiep sang kinh te cong nghiep, trong bude tiep can kinh te tri thurc va thuc hien HNKTQT. Vi vay dao tao nghe c3n phat trien theo mo hinh di tat, don d^u, md rong dao tao dai tra pho cap nghe cho ngudi

114

lao dong de tlm viec lam, tu tao viec lam. Chu trong dao tao ngh£ phuc vu cho sir nghiep cong nghiep hoa nong nghiep, nong thon.

“Theo du kien trong chien luqc phat trien kinh te xa hoi 2001-2010, den

nam 2005 nguon nhan lire qua dao tao dat 30% trong do lao dong nong thon qua dao tao dat ft nhat la 15%” [25].

Muon dat muc tieu nay mot mat phai phat trien cac cor so day nghe tai cac huyen, cac Trung tarn giao due thuerng xuyen to chut cac hinh thu:c dao tao liru dong den timg xa, trong ban lang. Noi dung dao tao can huemg vao dao tao cac nganh ngh6 dich vu, nuoi trong, che bien nong, lam, thuy hai san dong thcri pho bien kien thurc, chuyen giao quy trinh san xuat mdri cho nong dan.

Mat khac, phat trien cac cor sdr day ngh4 truyen thong, da dang hoa cac hinh thde day ngh6, truyen nghe. . . Nham dao tao nguon nhan lire mdri dap umg yeu cdu phat trien cac lang nghd.

Tom lai: trong di6u kien n6n kinh te thi truerng va hoi nhap kinh te quoc te, viec dao tao nghe “efin chuyen doi tir mo hinh dao tao - viec lam sang mo hinh dao tao linh hoat. Dao tao ca ban - viec lam - dao tao lai - vijra lam vira dao tao”[25].

Co cor che chfnh sach sir dung nguon nhan lire hop ly.

Dao tao nguon nhan lire va sir dung nguon nhan luc hop ly va hai mat cua qua trinh thong nhat. Bdi vay viec sir dung nguon nhan luc hop ly se tao dong luc thuc day cho vi6c nang cao va phat trien nguon nhan luc, trong do quan trong la doi ngu can bo quan ly nha nude, doi ngu can bo khoa hoc va cong nghe, nha kinh doanh va can bo chuyen mon. Do do nha nucrc c^n co co che, chfnh sach phat hien tuyen tron nhan tai, bo trf lao dong dung ngudri, dung viec. Nhung co che chfnh sach do nen di vao nhung va'n d6 cu the sau day: nguon nhan luc.

+) Co che va quy che dai ngo thudng phat cong minh ro rang, kip thcri

nhat la doi v6i can bo cua bo may nha nudre trong linh vuc khoa hoc - cong nghe, kinh te, tai chfnh, kinh te doi ngoai...

115

+) Cai each che do tien lirong, dam bao cho ngudi lao dong duoc song

bang nghe, co di£u kien nang cao trinh do, yen tarn cong tac.

+) Tang ngan sach nha nude cho dao tao nghe, xa hoi hoa cong tac giao

due, dao tao nghe, dua nhung ngudi gioi di dao tao d nhung nude phat trien.

+) Tao moi trudng thuan lqi cho cac to chdc khoa hoc doanh nghiep va ca nhan duoc hoat dong khoa hoc theo quy dinh, tur do x^y dung lai thi trudng khoa hoc cong nghe.

+) Md rong giao luu va hop tac quoc te v6 khoa hoc cong nghe, thu hut chuyen gia gioi cua the gidi dong gop vao su phat trien cua da't nude bang hinh thirc thfch hop.

3.3.1.5. Tiep tuc phat trien ket cau ha tang dap urng yeu cau phat trien

kinh te trong nude va hoi nhap

Ket ca'u ha tang co vai tro quan trong trong viec thuc day san xua't phat trien, bdi vi chi co mot he thong ket ca'u ha t^ng phat trien mdi dam bao cho

luu thong hang hoa, luu thong tien te duoc thuan lqi d& dang, do do tang

tiem nang kinh te cua cac vung, cac dja phuong.

cudng phuong tien vat chat nham md rong quan he trao doi, khai thac duoc

Da dang hoa cac nguon von va da dang hoa cac phuong thde d^u tu

kinh doanh, de tang cudng phat trien ket cau ha tang thiet yeu nhu nang luong, giao thong v^n tai, kho hang, ben cang, cap thoat nude... nha't la doi vdi cac cong trinh giao thong.

Tang cudng viec thu hut cac nguon von ODA va tai tro, cho vay cua cac to chdc tai chinh tien te quoc te vao viec phat trien co sd ha tang. Dong thdi tang cudng giam sat, kiem tra cua co quan chdc nang td khau thiet ke, thi

The nhung thuc trang ket cau ha tang d nude ta nhin trung con nhieu yeu kem, su phat trien cua ket ca'u ha tang chua theo kip su phat trien cua nen kinh te. Trong khi do von de tap trung phat trien ket cau ha tang lai han hep, vi vay giai phap cho nhung va'n de nay chi co the la:

116

cong, v$n hanh nham dam bao chat luong cong trinh, chong that thoat, lang phi von dtiu tir.

> Phat trien cac nganh djch vu, tir vdn ky thuat, thong tin kinh te, djch vu tai chmh, tin dung, ngan hang, phat trien thuong mai dien tir, buu chmh

vidn thong, du lich, nhanh chong nang cao trinh do cua he thong thong tin lien lac quoc te. Timg budc giam gia ca cac loai hinh djch vu nay cho ngang bang vdi khu vuc va quoc te... Day la nhung nhan 16 tac dong manh me den tang trirdng va phat trien kinh te theo chieu sau, nang cao nang lire canh tranh va chu dong hoi nhap cua nen kinh te.

nude ta nhanh hefn va do do cung thuc day kinh te trong nude phat trien manh

me hon.

Trien khai nhanh chong mang lurdi giao thong, nang luong, dirdng ong dan khi dot xuyen ASEAN, tuyen diremg xuyen A. Nhung he thong nay khi hoan thanh va dua vao sir dung se thuc day hoi nhap kinh te khu vuc cua

3.3.2. Cac giai phap cho cac doanh nghiep.

HNKTQT cua nude ta co thanh cong hay khong la tuy thuoc d kha nang

canh tranh. Kha nang canh tranh diroc xem xet d ba goc do co quan he mat

thiet vdi nhau do la: Hang hoa - dich vu, doanh nghiep va quoc gia, trong do tmh chu dong va sang tao cua doanh nghiep co y nghTa cue ky quan trong. Nang luc canh tranh cua nen kinh te bieu hien d nang luc canh tranh cua cac

doanh nghiep, con nang luc canh tranh cua doanh nghiep lai bieu hien d chat luong san pham, mSu ma phu hop thj hieu khach hang, dam bao tieu chuan ve

sinh, an toan, thuan loi ... va gia thanh phai du sire canh tranh vdi hang hoa va djch vu cung loai tren thi trudng. Vi v$y, cac doanh nghiep khong th6 thu dong chd dqi hoi tu du kha nang canh tranh mdi hoi nhap, ma phai chu dong

phat huy cac lqi the so sanh cua minh, x&y dung cac giai phap canh tranh hop

ly ca d thj trudng trong va ngoai nude.

117

Neu so sanh vdi cac doi thii tai cac thi trudng thi doanh nghiep cua ta co nhieu han che ve cac yeu to lpi the. Vi the de chu dong hoi nhap, cac doanh nghiep Viet Nam can thuc hien mot so giai phap sau day:

3.2.2.I. Phat trien khoa hoc cong nghe

Trinh do ky thuat va cong nghe san xuat cua cac doanh nghiep Viet Nam lac hau qua xa so vdi khu vuc va the gidri, nen nang sua't lao dong, chat lupng san pham san xuat ra trong cac doanh nghiep thap, gia thanh cao... lam cho sure canh tranh hang hoa tha'p so vdi doi thu tren cung thi truemg. Tinh trang nay keo dai, cang day doanh nghiep cua ta phai rut lui khong chi thj

triremg ngoai nirdc, ma ngay ca thj truemg trong nudre. Do do, doi mefi c6ng

nghe trong cac doanh nghiep la v£n de co tarn quan trong hidn nay. Boi vi, neu

loai trir yeu to con ngucfi thi cong nghe la yeu to dong nha't, each mang nhat thuc day sir phat trien cua luc luqng san xum, tao ra nang su£t lao dong cao. Vi the cac doanh nghiep phai coi day la khau dot pha trong phat trien san xuat

kinh doanh cua minh, sSn sang d^u tu de doi mdi cong nghe, tra thii lao xung

dang cho cac sang kien cai tien ky thuat, cac phat minh, sang che co gia tri

Trong qua trinh doi mdi cong nghe, doanh nghidp edn trang bi cho

minh cong nghe dong bo, phu hqfp vdi dieu kien san xuat kinh doanh cua minh, phu hop vdi trinh do, tay nghe ciaa cong nhan. Chi co su dong bo mdi ket hop dupe toi uu hoa cac nguon luc va tao ra hieu qua cao trong san xuat kinh doanh, nhd do ma tang cucmg nang luc canh tranh cua doanh nghiep tren

thi trudng. Khong chi the, doi mdi cong nghe con giup doanh nghiep cai tien dupe mau ma, chat lupng san pham, tang su ha'p dan cua san pham doi vdi khach hang, lam cho san pham cua doanh nghiep tieu thu nhanh hon, toe do

quay vong von nhanh va uy tin cua doanh nghiep cung ngay cang ldn.

Thuc hien chien lupc cong nghe, cac doanh nghiep can thuc hien cac

noi dung sau day:

thuc tidn.

1 1 8

> Thanh lap dan vi nghien curu khoa hoc va cong nghe ngay trong doanh nghiep. Day la hudng di rich cue, chu dong cua doanh nghiep trong viec g&n ket giua nghien cun va umg dung khoa hoc vao thuc ti6n san xuSit kinh doanh, no cung tao ra co so thuc ti6n cho viec doi mdi cong nghe, rut ngdn dan khoang each ve trinh do so vdi cac nude phat trien.

> Cac doanh nghiep co the day manh cac hoat dong lien lac, ket hop vdi cac vien nghien curu, cac trudng dai hoc, tao nen su giao thoa giua chi thirc khoa hoc vdri thuc tidn hoat dong san xu£t, nham mang lai hieu qua kinh te cao. Hoat dong nay con tao di6u kien cho doanh nghiep khong chi thuc hien

tot hon chien luoc cong nghe, ma con tCmg bude tiep can kinh te tri thurc.

> Cac doanh nghiep dat hang true tiep vdi cac co quan, to churc nghien

cdu khoa hoc va cong nghe theo ydu cau cua minh.

tiep thu va lam chu cac tri thurc mdi, nang luc sang tao cua moi ngudi de cai

Theo hudng di nay cac doanh nghiep se timg bude nang cao nang luc

De khoa hoc cong nghe phat huy dung vai tro cua no, cac doanh nghiep c3n khai thac nhung uu dai ma nha nude danh cho doanh nghiep dau tu phat trien khoa hoc cong nghe. Tai di6u 38, luait khoa hoc cong nghe duqc ky hop

thur bay Quoc hoi khoa X thong qua neu ro: "Doanh nghiep duoc trich mot

phan von de dau tu phat trien khoa hoc cong nghe, nharn doi mdi cong nghe va nang cao nang luc canh tranh cua san phlm. Von dau tu de phat trien khoa hoc va cong nghe cua doanh nghiep duoc tmh vao gia thanh san pham, doanh

nghiep duoc lap quy phat trien khoa hoc cong nghe, doanh nghiep dau tu nghien curu nhung v£n de khoa hoc va cong nghe thuoc llnh vuc uu tien, trong diem cua nha nude duoc xet tai tro mot ph5n kinh phi de nghien cuu va duoc vay von uru dai cua chinh phu”

lien va nang cao cong nghe truydn thong, thfch nghi, lam chu va sang tao cong nghe mdi. Day la bude di co ban trong qua trinh x£y dung nang luc noi sinh vd khoa hoc cong nghe.

119

3.3.2.2. Xay dung chien luqc xam nhap thi trudmg .

Trong kinh doanh, vide hoach dinh chien lircfc thi trircmg dung dan co y

Trong chien luqc thi trudmg thi cong tac xuc tien thuong mai va xay dung thuong hieu san pham phai duqc quan tarn hang dau. Doi vdi cong tac xuc tien thuong mai, cac doanh nghiep Ccin nang no len mot ca'p do mdi va phai coi la mot bo phan quan trong hang dau.

Muon vay, trude het phai day manh hoat dong cua cac he thong vien nghien curu thi trudmg va thong tin tinh hinh thi trudmg cho cac doanh nghiep, nang cao trinh do va hieu qua hoat dong cua cac co quan thudng vu, cua cac phong Marketing cua doanh nghiep... nham giup doanh nghiep co duqc he

thong cac thong tin dziy du, chinh xac va kjp thdi vd thi hidii cua khach hang,

tinh hinh doi thu, cac dieu kien chinh tri xa hoi, phong tuc tap quan... cua thi trudng ma doanh nghiep se gia nhap. Tren co so do, doanh nghiep se lua chon

thi trudng muc tieu va each thurc xam nhap thich hop.

Khi da quyet dinh xam nhap thi truemg va'n de quan trong la phai chien thang trong canh tranh va gianh duqc thi ph^n tren thi trudmg. Muon vay

doanh nghiep can quan tarn tdi 3 van dd la hang hoa cung cap, gia ca va dich

vu kem theo.

nghla quye't dinh kha nang ton tai phat trien cua doanh nghiep. Dieu do con co y nghla dac biet quan trong khi sure ep canh tranh tang len. Doi vdi doanh nghiep Viet Nam, xam nhap thi truemg trong xu the md cua hoi nhap, sue ep canh tranh tCr doi thu la rat 1cm. Vi v|y nha't thiet phai tim ra va thiet lap duqc mot chien luqc xam nhap thi truemg hop ly. Dieu do se giup cac doanh nghiep phat huy tot cac yeu to lqi the, han che kha nang doi d£u canh tranh, tCmg bude xam nhap, durng vung va phat trien thi trudmg.

tien dung cua san pham la tieu chi hang dau thu hut khach hang lua chon san pham cua doanh nghiep. Tuy nhien can cur vao tdmg thi trudmg cu the, cac san

Doi vdi hang hoa dich vu kem theo; chat luqng tot, mliu ma dep, sir

120

phalm ma doanh nghiep cung ca'p phai duqc cai tien cho phu hqp vdi nhu cau, thi hieu thoi quen su dung... cua khach hang 0 thi trircmg do, neu khong tfnh

sang Anh mon trang mieng “Gello” d dang bot, thi ngudi Anh lai thich mua chung a dang banh.

Ben canh chat luqng tot, mHu ma dep sir khac biet cua san pham so vdi

doi thu canh tranh cung la yeu to ha'p dan khach hang. Su khac biet cua san pham cung cap co the la mau ma, bao bi san pham, toe do cung ca'p do tin cay, hoan hao cua cac dich vu kem theo duoc dap ung sau khi ban hang. Bao bi va mau ma san pham la y6'u t6' dau tien tac dong vao tarn ly va quyet dinh mua cua khach hang, do vay, doanh nghiep c^n lam cho bao bi ben dep, dong thdi la trang quang cao cho san phdm cua minh. Doanh nghiep c^n nang cao chat

den dieu nay doanh nghiep d6 bi that bai, vf du: “cong ty General Foods” dua

khach hang lira chon san pham... Dich vu trong khi ban hang bao gom viec hudng dan lira chon san pham, bao goi thanh toan, van chuyen. Dich vu sau ban hang gom co hu6ng dan su dung, bao duong, bao hanh, sura chGa, cung cap phu tung... Lam tot dich vu nay se gay thien cam tot cua khach hang doi v6i doanh nghiep va thu hut khoi luqng khach hang ngay cang 16n.

Doi vdi gia ca hang hoa: Djnh gia thong nhat a moi thi truerng, dinh gia theo ttrng thi truefng, dinh gia can cur vao chi phi cho timg thi trudmg. Thong thudng, veri giai doan d^u cua qua trinh xam nh|p thi truong, doanh

nghiep nen dinh gia tha'p, vdi chien luqc nay lqi nhuan thu duqc khong cao

song doanh nghiep se danh duqc nhieu thi phan hon do co lqi the ve gia ca

canh tranh.

Ngoai ra cac doanh nghiep phai nhanh chong tiep c^n cac dang thde

mdri trong kinh doanh quoc te hien dai nhu thuefng mai dien tu ngan hang dien

luong phuc vu khach hang, bang cac dich vu trude, trong va sau khi ban hang. Dich vu trude khi ban hang: cung cap cac thong tin vi san pham; huemg dan

121

tu. Bdi vl chung la nhung phuong tien trg lire quan trong de md rang va gia tang san pham tren thi trudng.

Trong chien luge thi truemg cac doanh nhiep can chu y tefi ca thi trudng trong nude va ngoai nude. Neu qua quan tarn den thi trudng ngoai nude se bo

ngo thi trudng trong nude cho hang hoa nhap khau la'n ap.

Chiem linh thi trudng trong nude, ket hop vdi md rong thi trudng nude ngoai khong chi nang cao hieu qua san xu£t cua doanh nghiep, ma con lam

giam bdt phu thuoc cua n6n kinh te vao ben ngoai.

Xay dung thucmg hieu san pham cua doanh nghiep.

Xay dung thuong hieu cua san pham cua doanh nghiep cung phai het sure chu trong. Trong kinh te thi trudng “C£u” se quyet dinh “cung’^hd khong phai “cung” quyet dinh “cau” nhu trong kinh te bao c^'p. Do v^y tren thj

trudng vdi hang hoa cung loai, khach hang se lua tron san pham co thuong hieu va uy tin ldn. Nhung thuong hieu co uy tin thuc su trd thanh mot loai tai san quan trong cua doanh nghiep. Nhung thuong hieu da dang ky con duoc

phap luat bao ve vi do la quyen loi chfnh dang cua doanh nghiep. Do do, cac doanh nghiep can coi cong tac x^y dung va bao ve thuong hieu, mot bo phan coi trong trong chien luge thj trudng cua minh.

Tur khi md cua hoi nhap, cac doanh nghiep Viet Nam da lam an vdi

nhieu doi tac nude ngoai, hang hoa Viet Nam cung co mat tren hau het cac nude tren the gidi. Song, khong chu y x&y dung thuong hieu nen nhi£u hang hoa dugc danh gia cao nhu: Gi£y dep Bitis, Ca phe Trung nguyen, quan ao Viet Tien... da co hoac chua co thuong hieu, hoac thuong hieu do ngudi khac dat cho, co san pham co tieng lai bi doanh nghiep nude ngoai la'y cap thuong hidu, vi doanh nghiep chua dang ky thuong hieu ngay khi san xuat va tieu thu

tren the gidi (nhu trudng hgp Ca phe Trung Nguyen la mot dien hinh). Vi the

nhieu hang hoa Viet Nam cung nhu uy tin cua doanh nghiep chua dugc biet

den tren thi trudng the gidi. Dieu nay cang doi hoi cac doanh nghiep Viet

i

122

Nam phai xay dung thuang hieu va dang ky thuang hieu cho a'n pham cua minh. Theo ket qua mot cuoc dieu tra tai cac doanh nghiep Viet Nam, chi co 80% doanh nghiep ddu tir cho viec xay dung thuong hieu. Mire d£u tu van con rat thap, mdi chi dat 5% chi phi. Ro rang day la mot diem yeu cua cac doanh nghiep Viet Nam can phai khac phuc ngay.

Khi xay dung thuang hieu cac doanh nghiep cdn chu y mot so diem sau: +) Xay dung thuang hieu cho tumg hang hoa cua tumg doanh nghiep, phai gan vdi xay dung thuang hieu quoc gia, vi khach hang thucfng lua chon hang hoa dua tren thuang hieu cua tumg doanh nghiep da tham nhap vao thi trucmg. Mat khac, tren thi trucrng qudc te, khach hang tuy chua biet nhieu\6

Viet Nam la mot dat nude anh hung doanh nghiep, nhung lai biet nhieu trude day va nang dong ngay nay, day la su hd tra tang long tin va thien cam

cua khach hang vao hang hoa Viet Nam, no cung la lai the quan trong cho hang hoa mang thuang hieu Viet Nam.

+ Xay dung thuang hieu la ca mot qua trlnh lau dai phu thuoc vao nhieu yeu to, vi the khong the non nong ma phai xac dinh mot 16 trinh thuc hien cu

quang ba cho thuang hieu va khai thac gia tri thuang hieu.

the. Xay dung thuang hieu la de khach hang yen tarn, tin tudng, yeu men nhung hang hoa co chat luang cao, dich vu di kem hoan hao, hap dan han nua, trong kinh doanh phai the hien van hoa kinh doanh, su quan tarn den quyen lai cua ngudi tieu dung va cong dong. Xay dimg thuang hieu cung bao gom viec

la dau hieu de phan biet hang hoa, dich vu. Vi the de bao ve thuang hieu c^n dang ky bao ho cac da'u hieu hang hoa theo quy dinh cua phap luat.

Thuang hieu duqc quan niem la hinh tuong v6 hang hoa va doanh nghiep

3.3.2.3. Nang cao chat luang nguon nhan lire.

i

123

Day la van dP quan trong nhat quyet dinh nhat doi vdi su thanh bai cua doanh nghiep, vi con ngudi la nhan to dong nhat, each mang nhat trong su phat trien cua luc luqng san xua't.

Qua nhieu nam doi mdi, trinh do chuyen mon nghiep vu cua ngudi lao dong trong cac doanh nghiep da dupe nang len, nhung van con nhieu han che chua theo kip su phat trien cua nen kinh te trong diPu kien HNKTQT. Da so cac can bo quan ly doanh nghiep dupe dao taotheo co che quan ly cu, cac

doanh. Trudc thuc trang do trong cong tac can bp cua doanh nghiep can phai co co so tuyen chon can bp dua tren nhung tieu chi nhat dinh, nhUm tim ra nhung ngudi co du pham chat va nang luc chuyen mon, sap xep vao vi tri cong tac thich hop vdi sd trudng de ho phat huy dupe tmh nang dong sang tao trong cong viec. Mat khac can phai cai tien quy trinh va tieu chuan bo nhiem giam

doanh nghiep ngoai quoc doanh, nha't la cac doanh nghiep vita va nho, nhieu giam doc con 6 trinh do tha'p, khong bat kip xu the mdi cua lam an kinh

dupe doanh nghiep thue thdng qua che dp hop dong.

doc, xac djnh giam doc khong phai la mot chtic vu ma la mot nghe quan ly,

lupc dao tao lai dpi ngu lao dong, quan ly lam cho viec hoc tpp, nhat la tu hoc

trd thanh mot nhu cau thudng xuyen cua mdi ngudi.

- Trudc mat de dap ung yeu c^u hoi nhpp, cac doanh nhiep c£n nhanh chong nang cao trinh dp ngoai ngu, trinh dp nhan thde, hieu biet luat phap trong kinh doanh quoc te, boi dudng nang cao nang luc va trinh dp cua dpi ngu can bp quan ly. Doi vdi dpi ngu cong nhan, can ra soat lai nang luc, trinh dp chuyen mon dd sap xep, bo tri trinh dp cua mdi ngudi, dong thdi co ke hoach thudng xuyen bPi dudng nang cao tay nghP de ho luon dap Cmg yeu c^u san xua't trong dieu kien canh tranh gay gat.

- De chu dong nguon nhan luc va tuyen chon dupe nhan tai cac doanh

Ciing vdi viec doi mdi giao due - dao tao va chfnh sach hd trp tich cue cho dap tao nguon nhan luc cua nha nude, cac doanh nghiep edn phai co chien

124

nghiep can lien ket v6i cac co so dao tao cac truPng dai hoc nham gPn ket giua chi thirc khoa hoc vPi thuc tiPn san xua't, qua do ma phat hien, tuyen chon dupe nguon lao dong dap ung yeu cau cua doanh nghiep.

- Di doi vPi dao tao, boi duong chuyen mon nghiep vu, c£n tang cuong

cong tac giao due chfnh tri, tu tuong, giao due pham chat dao dire cho can bo cong nhan trong doanh nghiep de tao ra dpi ngu vura tinh thong nghiep vu vira

trong sang ve dao du*c. Dieu nay dac biet quan trong trong qua trinh hoi nhap

cua doanh nghiep noi rieng cung nhu toan bp nen kinh te.

- Va'n dP khong kem phPn quan trong trong chien lupc n^ng cao chat lupng nguon nhan luc cua doanh nghiep la: thu hut nhan tai, phat huy tinh

nang dong, sang tao trung thanh, tpn tarn tan luc cua nguefi lao dong doi vdi

Muon v$y cPn co che dp dai ngp thfch dang cho cac phat minh, sang kiPn ca tien ky thuat lam lpi cho doanh nghiep, quan tarn cai thien dcri song, diPu kien lam viec cho ngudi lao dong lam cho ho vi doanh nghiep ma ra stfc hoc hoi va phan dau.

Kinh nghiem cua Nhat cho tha'y, do co chfnh sach dung dan vP va'n dP nhan luc, cung vpi cac bien phap quan ly co hieu qua ma ngudi lao dong khong co quan niem la di lam thue, ho lam vipc het minh, giln bo, hy sinh vi

lpi fch cua cong ty, doanh nghiep.. . chfnh vi sir sang tao, tan tarn va hipu qua lao dong la het sire to 16n. Day cung la mot trong nhtfng nguyen nhan tao nen su thPn ky cua Nhat ban.

doanh nghiep.

3.3.2.4. Xay dung uu the canh tranh

De m6 rong kha nang cua mot doanh nghiep, va'n dP khong chi la khac phuc nhung bat lpi, ma phai chu dong tao ra nhtfng uu the canh tranh. Ngay nay, moi truemg kinh doanh thay doi lien tuc, vi vay, mot doanh nghiep khong the cirng nhac ma phai luon luon linh hoat, thfch ung v6i hoan canh m6i.

125

Trong qua trinh canh tranh do, neu doanh nghiep nao dfrng lai, tham chi chi

- Chu dong tao lap thi trubng, chur khong pha chi umg pho vbi thi trubng. Trong kinh doanh, trubc kia ngubi ta chu y lam the nao de mo rong thi

phbn, cang chiem llnh duoc nhieu thi trubrng cang tot. Hien nay, phuong thde do dang dan khong con phu hop nua. So dT co dieu do trudfc het la do luett phap cua cac nu6c da co quy dinh chong doc quy£n. Chiem llnh d6n mot nao do se tro thanh doc quyen, se vi pham luat, se phai chia tach, nhu v$y, kha nang chiem llnh cung lai suy giam, uu the' ve thi ph^n bi mat di. Truemg hop cua cong ty Microsoft la m6t vi du rat ro.

Thur hai, do su tac dong rat manh me cua cuoc each mang KHCN, nen thi truemg thay doi rat nhanh chong. Vi du tren thj trubrng My chang han, mbi ngay co 6 loai san pham mbi ra dbi. Neu chi chib'm du thi ph£n lbn, ma khong chu dong trong thi truemg a'y, khi no thay doi, thi loi the con tro thanh bat lpi: cang nam giu nhibu thi ph^n bao nhieu, khi san pham, phuemg thirc thay doi, cang d6 bi mat thi ph^n bay nhieu.

cham chan hon se tro thanh ke that bai. Bbi v$y, tao ra iru the de canh tranh la mot yeu to cue ky quan trong db'i vbi cac doanh nghiep. De co dupe uu the canh tranh, c*in chu y nhung van de sau:

nghiep phai chu dong tao ra nhu cau mbi. De lam dupe dieu do, phai luon doi mbi, thuc day tinh sang tao trong to churc, dau tu vao cac hoat dong nghien cuu va phat trien, nham tao ra nhung san pham khac biet, noi troi horn hdn so vbi doi thu canh tranh.

- Sb dung mot each co hieu qua thong tin va chi ihifc trong hoat dong cua doanh nghiep. Thbi dai ngay nay, ai co thong tin va xu ly nhanh thong tin

Thuc te' tren cho thay, uu the ngay nay dang thuoc va nhung doanh nghiep co kha nang tao ra thi truemg mbi. Dap umg dupe nhtfng thay doi cua thj trubng va khach hang la chua du, chi ngoi dpi khach hang yeu c^u hay chay theo nhu cau cua thi trubng thi sbm hay muon se bi tut hau. Cac doanh

126

va circ ky quan trong, vi the, ngirori ta dua ra mo hinh boat dong 4M la con

do se la ngucri chien thang. Thong tin dixoc coi la mot trong nhung yeu to dau

( Method) va thong tin (In formatinon). Thuc te cua Viet Nam cung da cho

chung ta tha'y dieu nay. Cang tham gia nhieu vao n6n kinh te the gidri, chung ta

cang crtn thong tin. Nhieu khi chung ta that bai hoac thua thiet, khong phai vi

ngiroi (Man ) Nguyen vat lieu (Material), May moc (Machine ). Phuong phap

Su phat trien manh me cua cong nghe thong tin cho phep con ngtfcri co

chat lucrng hang hoa kern, ma do khong du thong tin tCr phia thi trirong, khach hang. . .

mot each huru hieu de phuc vu hoat dong cua minh: tiep nhan thong tin thi

trubng va phan hoi den khach hang nhanh nhat, giao hang kip then va dap irng

nhanh trude nhung bien d6ng cua thi trudng. Ben canh do, cac doanh nghiep cung phai biet each khai thac uu diem cua cong nghe thong tin trong kinh doanh thong qua thuong mai dien tu. Do vay, c^n quan tarn khai thac thi trudng qua mang Internet. Day cung chmh la mot kenh quan trong de quang ba san pham ra thi truemg the gidri.

Tren day la mot s6' cac kien nghi va giai phap chu yeu nham ddy nhanh tien trinh hoi nhap cua Viet Nam vao kinh te khu vuc va quoc te. Viec hoi

nhap co hieu qua hay khong, didu do phu thuoc rat ldn vao viec thuc hien m6t

each thiet thuc, linh hoat cac giai phap tren day cua chmh phu, cac bo nganh va cac doanh nghiep.

the tiep can nhanh hon v6i cac nguon thong tin. Tuy nhien, dieu do khong co nghTa la cac may moc se thay the con ngtfcri. Viec khai thac, lira tron, su dung, quyet dinh cuoi cung la nhi6m vu cua con ngucri va cung chi con ngucri mdfi lam duqc di6u do. Di6u nay nhan manh hon nua nhu cdu ve chat luong nguon nhan lire da noi 6 tren. Cac doanh nghiep phai biet lira chon va xir ly thong tin

127

KET LUAN CHirONG 3:

Viet Nam HNKTQT trong boi canh the gidfi va khu vuc c6 nhidu bien

dong kho ludmg, chira dung nhieu nhan to thu$n lpi song cung nhidu kho khan, mac du v$y chung ta khong the dumg ngoai xu the v$n dong khach quan do ma phai lira chon each thurc, budre di co tfnh chien lucre, co can nhde tfnh toan mure do mo cua thj trudmg, vda ton trong lu&t choi chung, vira van dung da'u tranh phu hop vdi di6u ki6n ciaa minh de gid vung doc lap tu chu va dinh hirdmg

XHCN, neu khong co chien luac cu the va ro rang thi chac chan khong co hoi nhap thanh cong.

Horn nfia, viec hoi nhfp kinh te quoc te hien nay khac rat nhi6u so vdi

nhi6u nam trirdc day, dieu do bat nguon tur nhung dac tfnh mdri cua nen kinh te the gidi, vd cor ban dircrc quy dinh bdi toe do phat trien nhanh chong cua cac cong nghe cao va ky thuat mdi.

Sau gan 20 nam doi mdri chung ta da dat dirqrc nhung thanh tuu burdc d^u. Tuy nhien ben canh do con phai khac phuc nhung thach thurc ve mat chmh sach, the che va xa hoi nhu da phan tich a tren, v!vay, Vi6t Nam con phai giai quyet mot khoi lupng cong viec het sire to 1dm va phurc tap, khi tham gia sau hem nua vao qua trlnh HNKTQT.

Thu: nhat , can tao ra su thong nhat tir nhan thde den hanh dong vd HNKTQT cho moi tang ldrp nhan dan, phai xay dimg dupe mot chien lupc veri lp trinh toan dien va thong nhat cho viec thuc hien cac hiep dinh ma Viet Nam dang va se tham gia; trong do cot loi la cac van dd chfnh sach, phap ly va the che'

Thur hai , chuan bi cac dieu kien co ban de dam bao rut ngan dupe qua

trlnh HNKTQT noi chung va gia nhap To churc thuong mai noi rieng.

Thuba, Hoan thien he thong phap luat, doi mdri mot loat cac chlnh sach

luc canh tranh trong dai han. Trong do dang quan tarn hon ca la: cai each

dac biet chfnh sach thuong mai mpt ye'u to quan trong bao dam nang cao nang

128

doanh nghiep Nha nude, cai each khu vuc ngan hang, cai each quan ly

trudng von, cai each hanh chfnh.

Thu: tu, chuln bi cho hoi nhap tai chfnh. Hoi nhap tai chfnh dudi dang dau tu true tiep, cho vay va di vay, hay hd trp phat trien chfnh thurc, Viet Nam hoi nhap day du vdi nln kinh te the gidi khi ta't ca cac thj trucmg trong nude da

hoi nh$p day du.

Thit ndm, phai thue su nang cao sdc canh tranh cua toan bo he thdng doanh nghiep, trong do quan trong nhat la khu vuc kinh te Nha nude. Thu sau, phai xu ly tot moi quan he gida khoa hoc - cong nghe, giao due - dao tao va kinh te trong qua trinh hoi nhap. Trude het edn khac phuc ngay nhung yeu kem ve cong nghe trong cac nganh cong nghiep, nha't la su lien ket rdi rac gida cac ca sd nghien cdu khoa hoc va cac ca sa san xuat kinh doanh. Vi nguon nhan luc, van de dang ra't bde xuc hien nay la h^u het cac doanh nghiep

(cua nha nude, tu nhan, lien doanh) deu thieu trdm trong nhung ky thuat vien,

ky su va cong nhan dupe dao tao va co tay ngh6 thfch hop.

Neu nhung van d6 bat on noi tren khong dupe khac phuc bang nhdng bien phap kien quyet va rao riet, thi kho co thi noi den thanh cong trong HNKTQT, trong khi do, lpi the trong canh tranh tren thi trudng the gidi cang ngay cang nghieng ve nhdng nude va nhdng chu the kinh doanh co uu the ve

nguon nhan luc, co chat lupng cao va co ham lupng chat xam cao, co nhieu bf quyet ky thuat va co nang luc thfch dng cao. De khac phuc nhdng va'n di bat dn neu tren. Viet Nam can thao go cang sdm cang tot nhdng yeu to dang can trd doi mdi cong nghe, can tro viec gan ket khoa hoc - cong nghe va giao due - dao tao vdi phat trien kinh te: lang phf cac nguon von dau tu, chua thue su coi trong dau tu cho con ngudi; chua gan ket cac don bay tin dung vdi viec khuyen khfch doi mdi cong nghe; he thdng thue con phde tap; mdi trudng

chfnh sach con bat on dinh: thu tuc hanh chfnh rudm ra; tai chfnh va thuong

thue . ..xay dung thi trudng bat dong san, thi trudng hang hoa lao dong, thi

129

mai von thudng gay ra phufc tap nh^m lUn, keo theo chi phi yeu kern va khong khuyen khich duqc nhung khoan d£u tu mcri; thieu khung phap ly can thiet; viec dung ngudi con nang ve hinh thirc bang ca'p, ft chu y den thuc luc cua con ngirdi. Viet Nam cung nhu t£t ca cac nude tren the gidri diu phai chju stic ep

cua toan cau hoa - mot sir thay doi co tfnh chat quy luat va he thong, diroc thuc day truck; het boi su phat trien ngay cang manh me cua luc luqng san xua't. Nhung kho khan ma Viet Nam phai vuqt qua trong qua trinh HNKTQT khong nho, nhung v6i nhung thanh tuu cua cong cuoc doi mdi da dat duqc va

vori y chi quyet tarn tiep tuc day manh cong cuoc cai each, doi m6i theo chieu sau, nhat dinh Viet Nam se gat hai duqc nhung ket qua to 16n hon trong qua trinh hoi nhap kinh te quoc te.

130

KET LUAN

Toan cau hoa va hoi nhap kinh te quoc te dang didn ra soi dong, xu the chu yeu cua quan he kinh te quoc te hien dai. Toan c^u hoa va hoi nhap kinh te la hai mat cua mot qua trlnh co quan h6 tac dong lan nhau, su tac dong cua

toan cau hoa kinh te dan den nhu c3u hoi nhap cua cac quoc gia, dan toe.

Nhung tien bo nhanh chong cua khoa hoc, ky thuat cung vdi vai tro ngay cang

tang cua cac cong ty da quoc gia da thuc day manh me qua trinh chuyen mon

hoa va hop tac giua cac quoc gia, lam cho san xuat duqc quoc te hoa cao do. Hau het cac nude tren the gidi ddu didu chinh chmh sach theo hudng md cua,

giam va tien tdi do bo hang rao phi thue quan, lam cho cac nude tham gia vao

se phat huy duoc loi the cua mlnh, duqc bo sung nhung yeu to mdi, hinh thanh co cau kinh te hop ly va co hieu qua hon, thuc day tang trudng trong nude,

each giau ngheo trong timg nude va giu*a cac nude, chmh vi the xu the toan

c3u hoa dang ngay cang cuon hut vao no nhieu dan toe quoc gia co toe do phat trien kinh te, che do chmh tri - xa hoi khac nhau.

De khoi bi gat ra ngoai le cua su phat trien cac nude, nha't la cac nude dang phat trien deu phai nd luc hoi nhap vao xu the chung do va tang cudng

sire canh tranh kinh te. Cac nude dang phat trien se tlm thay trong cac quy tac,

didu khoan cua cac hiep dinh kinh t6', tai chmh, thuong mai quoc te nhung di6u kien co the van dung de bao ve loi ich cua dan toe mlnh. HNKTQT tao ra nhung co hoi mdi va thach thde mdi. Nhung co hoi la: Co mot thi trudng rong ldn de co the tieu thu san pham duqc san xuat ra trong qua trlnh cong nghiep hoa hien dai hoa. Thu hut von d£u tu nude ngoai cac nguon vien trq cac dieu kien tiep c$n cong nghe tien tien vd san xua't, cung nhu cong nghe quan ly thong qua cac du an dau tu. .. Ben canh do, cung phai doi mat vdi cac thach thurc ldn do la su canh tranh khoc liet tren ca 3 ca'p do, do hang rao bao ve bi

dong thdi no cung lam tr^m trong them su bat cong xa hoi, dao sau ho ngan

131

r0 bo, do phai thuc hien che do dai ngo tdi hue quoc va ddi sur quoc gia. Cac

san pham san xuat ra phai canh tranh vdi cac san pham cua nude khac khong

chi tren thi trudng the gidi ma ngay ca thi trudng noi dia, va tirng quoc gia con phai doi mat vdi cac van dd xa hoi, ban sac van hoa, an ninh kinh te.v.v...

HNKT la mot nhan to quan trong cho phat trien kinh te cua Viet Nam,

tCr khi co cong cuoc doi mdi (1986) kinh te - xa hoi Viet Nam da budc d^u co sir khdi sac nhanh chong, dac biet sau nam 1991 khi che do XHQSf o mot loat cac nude Dong Au sup do, Viet Nam cang phai co cai nhin mdi hem ve md cua va cai each. Sau khi My xoa bo cam v|n dtfi vdi Viet Nam nam 1995 thi chung ta cang manh dan hem vdi viec md cua va hoi nhAp. Trong snot hofn 20 nam tien hanh doi mdi, Viet Nam da tumg bude md cua thj trudng va hoi nhap

kinh te quoc te, vdi chu dong xay dung nen kinh te md da phuomg hoa, da dang hoa cac quan he kinh te doi ngoai, hudng manh v& xuat khau theo mot tu duy mdi.

TCr khi tham gia vao qua trinh HNKTQT nen kinh te Viet nam da dat

duac nhung thanh tuu tren moi binh dien, thay doi ddi song moi mat cua nhan

dan, nen kinh te dat toe do tang trudng cao, ddi song nhan dan dupe cai thien,

tinh hinh chinh trj -xa hoi on dinh, quan he ddi ngoai dupe md rong, vi the cua Viet Nam dupe nang cao tren trudng quoc te.

Viet Nam chu dong tham gia ngay cang sau vao HNKTQT, se md ra nhfrng co hoi quan trong va dem lai nhung lpi fch lau dai cho phat trien kinh te cua Viet Nam, dac biet la trong llnh vuc thuong mai, dau tu va chuyen giao

cong nghe, md rong thi trudng xuat khau va ddi tac kinh doanh. Da dang

nguon va chung loai hang hoa xuat khau, tang cudng kinh nghiep kinh doanh.Thong qua hpi nhap vao khu vuc se gop phdn bao dam dn dinh chmh tri dong thdi thuc day on dinh kinh te quoc gia, dieu do cung gop phln quan

132

trong trong viec thuc hien cac muc tieu, ke hoach va chien lucre phat trien kinh

te ma Nha nude ta dat ra.

Tuy nhien ben canh nhung k£t qua kha quan tren trong qua trlnh hoi

nhap kinh te quoc te cua Viet nam cung boc 16 nhiJng diem yeu kern can khac

phuc, do la cong tac chuan bj cho hoi nhap kinh te chuyen sang giai doan mdi

trong boi canh quoc te co nhieu bien dong phuc tap. Chua hinh thanh dupe

mot ke hoanh tong the va dai han v6 HNKTQT va mot 16 trlnh hop ly cho viec

thuc hien cac cam ket quoc te, Luat phap, chmh sach quan ly kinh t6^, thuong mai chua hoan chinh, con nhi6u bat cong. Cac doanh nghiep cua Vi6t Nam con yeu ca ve san xuat, trlnh do quan ly va kha nang canh tranh, nguon nhan luc phuc vu cho tien trlnh h6i nhap con thieu, trlnh d6 chua dap umg dupe yeu cau co ban, Cong tac to chu’c cong tac chi dao chua thiet thuc. Viet Nam Ccin khan chuong xay dung ke hoach mang tlnh chien lupc dai han de do'i pho vdi nhung thach thirc mdi do bien dong phire tap cua tlnh hinh quoc te mang lai.

De day nhanh hoi nhap vao n6n kinh te khu vuc va the gidi, Viet Nam phai n6 luc hon nua dac biet la tap trung vao phat trien nguon nhan luc, phat trien ket cau ha t£ng, san xua't hang hoa co su*c canh tranh va cai thien khung the che phap ly theo hudng chuan quoc te.

133

TAI LIEU THAM KHAO

1 . Ban tir tudng VHTW (2004), nhitng van de Idn cua the gidi va qua trinh hoi

nhap cua nicoc ta, NXB chfnh tri quoc gia, Ha Noi.

2. Le Xuan Ba (2003), Hoi nhap kinh te dp lute canh tranh tren thi trudng va doi

sach cua mot so nude, NXB Giao thong van tai, Ha Noi

3. Bo giao due va dao tao(2002), “Tai lieu tham khao dung cho giang vien cac

4. Bo ngoai giao - Vu hop tac kinh te da bien (2002), Viet Nam hoi nhap kinh te quoc te trong xu the toan cau hod van de va giai phap, NXB chfnh tri

quoc gia, Ha N6i.

5. Bo ngoai giao - Vu Hop tac kinh te da phuong (1999), Toan cau hod va hoi

nhap kinh te cua Viet Nam, NXB Chfnh trj quoc gia, Ha Noi.

6. Bo thuong mai, ky yeu hoi thao khoa hoc quoc gia (2004), Thuang mai Viet

Nam trong tien trinh hoi nhap kinh tequd'c te.

tien trinh HNKTQT, NXB Thong Ke,

7. Bo thuong mai (2003), Viet Nam vai

Ha Noi.

8. Dang Vu Thi Binh (2005), “Mot so giai phap nhSm day manh xu^t khau Viet Nam trong thdi gian tdi”, Tap chi kinh teChdu A Thai Binh Duong (17),

Tr. 18-20.

9. Chu Van Cap (2003), Nang cao site canh tranh cua nen kinh tenude ta trong qua trinh hoi nliap kinh te quoc te, NXB Chfnh tri quoc gia, Ha Noi

10. Tran Minh Chau (2004), “Qua trinh hoi nhap KTQT cua Viet Nam va nhung

van d£ dat ra”, Tap chi Kinh teChdu A Thai Binh Duong (16+17)

11. Nguyen Van Cong (2004), Chinh sach ty gia hoi doai trong tien trinh hoi nhap kinh tequd'c te dViet Nam, NXB Chfnh trj quoc gia, Ha N6i.

trudng DH va CD mon kinh te chfnh trj Mac - Le nin” Ha noi T.8.

135

27. Nguyen Van Nam (2005), “Nang cao nang luc canh tranh quoc gia de chu

dong HNKTQT”, Tap chi cdng sdn (4) Tr. 39-47.

28. Kim Ngoc (2004), Kinh te the gidi xu hudng vd thach thifc, NXB Chmh tri

quoc gia, Ha Noi.

29. Nghi quyet so 07-NQ/TW ngay 27.11.2001 cua Bo Chfnh tri ve hoi nhap

kinh te quoc te

30. Nguyen Thj Nhi6u, “Nhung co hoi va thach thutc mdi doi vdi phat trien thuong mai va thu hut dau tu true tiep nu6c ngoai cua Viet Nam”, Tap chi Cong sdn, (24), Tr. 56-60

31. Nien giam thong ke 2001,2002,2003,2004. 32. Doan Ngoc Phuc (2005), “Nang cao kha nang thu hut, giai ngan va sir dung

33. To Huy Rua (2004), “Vi6t Nam tren lo trinh gia nhap to chufc thuong mai the

gidi”, Tap chi Cong sdn (13), Tr. 8-13

34. Le Kim Sa (2005), “Mot so van d6 cua nen kinh te Viet Nam trong tien

trinh HNKTQT”, Tap chi kinh techau A Thai Binh Duong ( 1) Tr. 16-20.

35. Le Ha Thanh(2004), “Ap dung phuong phap phan tich lqi the so sanh de

nghien cun tiem nang HNKT cua cac nude ASEAN va co hoi cho Vidt Nam”, Ky yeu khoa hoc- trudng Dai hoc kinh te quoc dan, Ha noi. 36. Nguydn Xuan Thang (1999), Khu vuc man dich tut do ASEAN va tien trinh

hoi nhap cua Viet Nam, NXB Thong ke, Ha Noi.

37. Nguy6n Xuan Thang (2001), Mot so xu hudng phat trien chu yeu hien nay cua nen kinh te the gidi, NXB Khoa hoc xa hoi, Ha Noi (29) trangl6-19. 38. Ho Thanh Thuy (2005) “Thuc trang va trien vong phat trien kinh te co vdn

dau tu nude ngoai d Viet Nam” Tap chi kinh teChau A Thai Binh Duong

hieu qua ngudn von ODA 6 Viet Nam”, Tap chi kinh te Chau A Thai Binh Duong (25), Tr. 20-23.

136

39. Tr&n Nguy6n Tuyen (2004) “Kinh te Viet Nam xu the phat trien cua kinh te khu

vuc va the gicifi”, Tap chi kinh te Chau A Thai Binh Diicmg (46), Tr. 16-18.

40. Tran Nguyen Tuyen (2005) “Viet Nam gia nhap WTO thdti co, thach thirc va giai

phap thuc hien”, Tap chi kinh te Chau A Thai Binh Duong (20), Tr. 17-18.

41. Vien nghien ciru quan ly TW (2004), Kinh teViet Nam 2003, Kinh teViet

Nam 2004

42. Nguyen Hoang Xanh (2003), “Cac giai phap tang cucmg kha nang hoi nhap kinh te qu6c tC\Tap chi Cong san (27), Tr. 15-18.

43. Brian Van Arkadie and Raymond Mallon (2003), “Vietnam a Transition

Tiger? Asian Pacific Press at the Australia National University

44. Shoiro Tokunaga (1992), Japan’s Foreign Investment and Asian Economic Interdependence: Producion, Trade, and Finacial Systems, University of

Tokyo Press.

45. Yoshihara Kunio (1992), Kinh te' Nhat Ban sau chien tranh thegi&i thithai.

NXB. Khoa hoc xa hoi, Ha N6i.

46.The World Bank - Development Date Center (2004), “World Development

Indicator”.

47. As Fan Kumssa (1998), “Globalization and Regionization Implication for

Developing Countries, Regional Development Dialogic”, vol 19, No 2.

48. World Bank (2003), East Asia Integrates.