Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn thành phố Hà Nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

ĐỊNH TỘI DANH TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC

GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC

TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Mã số : 8 38 01 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. ĐỖ THỊ PHƯỢNG

HÀ NỘI, năm 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nghiên cứu nêu trong đề tài là trung thực và tôi xin chịu trách nhiệm về

tất cả những số liệu, kết quả nghiên cứu đó. Đề tài này chưa được ai công bố trong

bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả đề tài

Nguyễn Thị Hải Yến

LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác từ thực tiễn thành phố Hà Nội” được hoàn thành tại Học

viện Khoa học - Xã hội. Trong suốt quá trình nghiên cứu, ngoài sự phấn đấu nỗ

lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ tận tình của các thầy

giáo, cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp.

Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Đỗ Thị Phượng, người trực tiếp

hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn này.

Tác giả xin chân thành cảm ơn giáo viên chủ nhiệm cùng toàn thể các thầy,

cô giáo và cán bộ Học viện Khoa học - Xã hội đã giảng dạy và giúp đỡ để tôi có

thể hoàn thành khóa học và luận văn.

Mặc dù đã cố gắng để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên do kinh nghiệm nghiên

cứu chưa nhiều, thời gian nghiên cứu ngắn, luận văn không thể tránh khỏi những

thiếu sót và hạn chế. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quý báu của

Quý thầy cô và các bạn để bản thân được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH TỘI CỐ Ý

GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI

KHÁC .................................................................................................................... 7

1.1. Khái niệm, đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn

hại cho sức khỏe của người khác .......................................................................... 7

1.1.1. Khái niệm định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác .............................................................................................. 7

1.1.2. Đặc điểm định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác ............................................................................................ 13

1.2. Ý nghĩa định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác .................................................................................................... 16

1.3. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ........................................................... 19

1.3.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................. 19

1.3.2. Cơ sở thực tiễn .......................................................................................... 23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 28

CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ ĐỊNH

TỘI DANH TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO

SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA

BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................................................................. 29

2.1. Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về định tội danh tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác .................................................. 29

2.1.1. Khái quát lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật hình sự Việt Nam

về định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác ..................................................................................................................... 29

2.1.2. Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác theo pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành ..................................... 36

2.2. Thực tiễn định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội .......................................... 41

2.2.1. Những kết quả đạt được ............................................................................ 42

2.2.2. Những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân .................................................... 48

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 61

CHƯƠNG 3. NHỮNG YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ

ĐỊNH TỘI DANH ĐỐI VỚI TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY

TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH

PHỐ HÀ NỘI ...................................................................................................... 62

3.1. Những yêu cầu nâng cao hiệu quả định tội danh đối với tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ............................................ 62

3.1.1. Yêu cầu về chính trị xã hội ....................................................................... 62

3.1.2. Yêu cầu về lý luận và thực tiễn ................................................................. 64

3.1.3. Yêu cầu về lập pháp hình sự ..................................................................... 65

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả định tội danh đối với tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội . 66

3.2.1. Hoàn thiện pháp luật hình sự .................................................................... 66

3.2.2. Một số giải pháp khác ............................................................................... 71

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ...................................................................................... 82

KẾT LUẬN ......................................................................................................... 83

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 85

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Bộ luật Hình sự : BLHS

Bộ luật Tố tụng Hình sự: : BLTTHS

Tòa án nhân dân: : TAND

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, các cơ quan bảo vệ pháp luật đã tích cực đấu tranh

ngăn chặn các hành vi phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh

dự của con người nói chung và các hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

sức khỏe của người khác nói riêng, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh phòng,

chống tội phạm. Thực tiễn áp dụng những quy định của pháp luật hình sự về các

tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác cho thấy,

còn có nhiều bất cập, vướng mắc, nhiều vụ án việc định tội rất phức tạp, dễ dẫn

đến xét xử oan người vô tội, bỏ lọt tội phạm. Quy định của pháp luật hình sự về

về các tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác còn

chưa thống nhất, chưa phù hợp với thực tiễn.

Cũng chính từ lẽ đó đã ảnh hưởng rất nhiều đến những hoạt động đặc thù

của các cơ quan có thẩm quyền trong việc xử lý tội phạm này, trong đó, quan

trọng hơn hết là hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác có ý nghĩa tiên quyết trong việc cá thể hóa trách

nhiệm hình sự đối với người phạm tội, hỗ trợ trực tiếp vào công tác đấu tranh

phòng, chống tội phạm này. Định tội danh tội phạm này đúng thì những vấn đề

khác của xử lý tội phạm sẽ được thực hiện hiệu quả, ngược lại, nếu định danh sai

tội phạm này có thể dẫn đến oan, sai, làm mất đi sự uy tín của các cơ quan Nhà

nước trong mắt nhân dân, từ đó có thể gây ra một thực trạng báo động về diễn

biến phức tạp tội phạm này. Do đó, những quy định của pháp luật hình sự chưa

thống nhất, chưa phù hợp như hiện nay đã và đang góp phần không nhỏ vào tình

trạng phức tạp của xã hội về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác.

Thành phố Hà Nội là Thủ đô của đất nước và là trung tâm kinh tế hàng đầu

của miền Bắc nói riêng và của cả nước nói chung. Do đó, Hà Nội là nơi thu hút

lao động từ mọi miền đất nước đến làm việc, vì vậy mà thành phần xã hội rất đa

dạng và phức tạp. Đi liền với sự phát triển vượt bật về kinh tế thì Hà Nội cũng là

nơi tệ nạn xã hội, tội phạm phát triển ngày càng nguy hiểm và đa đạng. Để đẩy

lùi tội phạm nói chung và tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác nói riêng chính quyền thành phố Hà Nội đã thực hiện nhiều biện

pháp nhằm phòng và chống tội phạm. Trong công tác đấu tranh chống tội phạm,

các cơ quan tiến hành tố tụng trong đó có Tòa án nhân dân hai cấp thành phố Hà

Nội đã đạt được nhiều kết quả đáng ngưỡng mộ, góp phần rất quan trọng trong

việc hoàn thiện xã hội của thành phố. Tuy nhiên, xuất phát từ nhiều nguyên nhân

mà hoạt động của hai cấp Tòa án thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều hạn chế, nhất

là trong hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khoẻ của người khác làm cho chất lượng hoạt động của Tòa án chưa thực sự đạt

hiệu quả cao nhất.

Vì vậy, việc nghiên cứu sâu sắc những vấn đề lý luận các tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác và thực trạng quá trình điều

tra, truy tố, xét xử tội phạm này trong thực tiễn không những có ý nghĩa lý luận -

thực tiễn và pháp lý quan trọng, mà còn là vấn đề mang tính cấp thiết. Đây cũng

là lý do luận chứng cho việc tác giả quyết định chọn đề tài: “Định tội danh tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ thực tiễn

thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sỹ luật học.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài

Liên quan tới đề tài trên, cũng đã có nhiều công trình khoa học được các

tác giả đề cập ở các phạm vi, góc độ khác nhau, mà tiêu biểu là:

(i) Về giáo trình, sách chuyên khảo, sách tham khảo:

GS.TS Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2014), Giáo trình luật hình sự Việt Nam

- Phần các tội phạm, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội; Trường Đại học

Luật Hà Nội (2018), Giáo trình luật hình sự Việt Nam (phần các tội phạm), Nhà

xuất bản Công an nhân dân, Hà Nội; GS.TS Nguyễn Ngọc Hoà (Chủ biên) (2018),

Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 (Phần

các tội phạm) - Quyển 2, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội; TS. Nguyễn Đức Mai

(2018), Bình luận khoa học – Bộ luật hình sự (hiện hành) (sửa đổi, bổ sung năm

2017, Nxb Chính trị Quốc gia-Sự thật thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hồ Chí

Minh; v.v...

(ii) Luận văn thạc sĩ: Lê Đình Tĩnh (2014), Luận văn thạc sĩ: “Các tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong luật hình sự Việt

Nam”, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội; Dương Mai Phương (2017), Luận

văn thạc sĩ:“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Lạng Sơn”, Học viện khoa

học xã hội – Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; Thân Đình Trung (2016),

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo pháp

luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Long Biên, thành phố Hà Nội; Trần Thảo

Nguyên (2020). Luận văn thạc sĩ: “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác theo Luật hình sự Việt Nam (Trên cơ sở thực tiễn địa bàn

tỉnh Quảng Ninh)”; Nguyễn Hữu Tùng (2017), Luận văn thạc sĩ: “Định tội danh

tội trộm cắp tài sản (Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Thái Nguyên)”; Nguyễn Việt

Hà (2017), Luận văn Thạc sĩ: “Định tội danh đối với tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Luật Hình sự Việt Nam (Trên cơ sở

thực tiễn địa bàn tỉnh Tuyên Quang)”; Vũ Thanh Thủy (2018), Luận văn Thạc sĩ:

“Định tội danh các tội xâm phạm sức khỏe của con người theo pháp luật Hình sự

Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Thái Bình”,…

Nhận xét chung: Các công trình khoa học nêu trên ở các mức độ khác nhau

đã làm rõ một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn áp dụng tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác. Tuy nhiên tính đến nay, chưa có

công trình nghiên cứu nào đề cập đến tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác một cách cụ thể, chuyên sâu tại địa bàn thành phố

Hà Nội, trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2020.

Do vậy việc tiếp tục nghiên cứu một cách sâu sắc, toàn diện về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, cũng như việc áp dụng

nội dung này trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử được thống nhất luôn có ý

nghĩa quan trọng, cấp thiết.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật hình

sự Việt Nam về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác, kết hợp với thực tiễn xét xử tội này trên địa bàn thành phố Hà Nội, kết quả

nghiên cứu của luận văn nhằm làm sâu sắc hơn lý luận về tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Đồng thời chỉ ra các điểm tồn tại,

hạn chế trong quy định của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng pháp luật, để

từ đó luận văn đưa ra mốt số giải pháp để hoàn thiện pháp luật hình sự cũng như

tăng cường hướng dẫn áp dụng đúng pháp luật về tội danh này trong thực tiễn.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ nghiên cứu sau:

- Một số vấn đề lý luận và pháp luật về yội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác.

- Làm rõ thực tiễn xét xử tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đó rút ra được những tồn

tại, hạn chế và nguyên nhân cơ bản của những tồn tại, hạn chế đó.

- Phân tích định hướng tiếp tục hoàn thiện pháp luật và đưa ra một số giải

pháp đảm bảo áp dụng đúng quy định của pháp luật về tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Hà Nội.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn

hại cho sức khỏe của người khác thông qua thực tiễn tại thành phố Hà Nội.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn được thực hiện trong phạm vi chuyên ngành Luật hình sự và Tố

tụng hình sự; luận văn nghiên cứu và giải quyết những vấn đề xung quanh tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (như các dấu

hiệu pháp lý, lịch sử lập pháp...), kết hợp với việc nghiên cứu đánh giá hoạt động

này trong thực tiễn xét xử tại thành phố Hà Nội, phân tích những tồn tại, hạn chế

từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện luật thực định và đảm bảo áp

dụng đúng quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác.

Giới hạn về không gian: Trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Giới hạn về thời gian: Trong giai đoạn 05 năm từ năm 2016 – 2020.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Cơ sở lý luận

Cơ sở lý luận nghiên cứu đề tài là phương pháp luận triết học duy vật biện

chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lênin. Đường lối, chính sách của

Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng Nhà nước và Pháp quyền. Đường lối, chính

sách của Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp đổi mới, phát triển nền kinh tế thị

trường và thực tiễn áp dụng

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả luận

văn đã sử dụng phương pháp cụ thể và đặc thù của khoa học luật hình sự như

phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp so sánh, đối chiếu, phương

pháp diễn dịch, quy nạp và phương pháp thống kê, để tổng hợp các tri thức khoa

học và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

Luận văn được thực hiện có ý nghĩa góp phần nhằm làm rõ hơn những vấn

đề về lý luận và thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác, góp phần nhận thức sâu sắc hơn lý luận về

định tội danh và quyết định hình phạt tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác thông qua thực tiễn thành phố Hà Nội. Kết quả nghiên

cứu của luận văn góp phần hoàn thiện những quy định của pháp luật hình sự về tội

cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên

cứu khoa học chuyên ngành và tài liệu tham khảo đối với những người làm công

tác nghiên cứu, giảng dạy và công tác thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử của các cơ

quan tiến hành tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án), đặc biệt là các

cơ quan tiến hành tố tụng tại thành phố Hà Nội.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài Lời mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của

luận văn gồm 3 chương sau đây:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Chương 2: Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam định tội danh cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và thực tiễn áp

dụng tại thành phố Hà Nội.

Chương 3: Những yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả định tội danh

đối với cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

CHƯƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH TỘI

CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE

CỦA NGƯỜI KHÁC

1.1. Khái niệm, đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1.1.1. Khái niệm định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác

Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS, do

người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một

cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ

Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an

ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền

con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác

của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị

xử lý hình sự.1

Như vậy, những hành vi được coi là tội phạm khi chúng được quy định

trong BLHS và những người thực hiện hành vi mà BLHS coi là tội phạm phải

chịu trách nhiệm hình sự hay cụ thể hơn đó là phải chịu một hình phạt nhất định.

BLHS quy định tổng thể tất cả các hành vi xâm phạm đến hầu hết các quan hệ

trong đời sống xã hội, việc xác định một hành vi xâm phạm đến một quan hệ xã

hội trên thực tế có phải là tội phạm hay không được xem là hoạt động định tội

danh. Qua đó, về bản chất, định tội danh là một hoạt động áp dụng pháp luật, với

đặc điểm nổi bật là một hoạt động do các cơ quan quyền lực Nhà nước thực hiện

nhằm xem xét, đánh giá logic để xác định hành vi nguy hiểm cho xã hội trên thực

tế đã thỏa mãn những yếu tố cấu thành tội phạm nào được quy định trong BLHS.

1 Quốc hội, Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017, Hà Nội, Điều 8.

Tuy nhiên, trên đây chỉ là cách hiểu cơ bản nhất về khái niệm định tội danh, để

thực hiện khách quan, chính xác hoạt động này cần phải hiểu được đầy đủ và

chính xác khái niệm này.

Trong khoa học hình sự hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất về

định tội danh, mỗi nhà khoa học luật lại đưa ra những định nghĩa và quan điểm

khác nhau về khái niệm này.

TS. Dương Tuyết Miên đưa ra quan điểm và định nghĩa về định tội danh

như sau:

“Định tội danh được hiểu là hoạt động thực tiễn của các cơ quan tiến hành

tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án) và một số cơ quan khác có thẩm

quyền theo quy định của pháp luật để xác định một người có phạm tội hay không,

nếu phạm tội thì đó là tội gì, theo điều luật nào của Bộ luật Hình sự hay nói cách

khác đây là quá trình xác định tên tội cho hành vi nguy hiểm đã thực hiện.”2

Trong khi đó GS.TS Lê Cảm lại quan niệm rằng:

“Định tội danh là một quá trình nhận thức lý luận có tính logic, là một

trong những dạng của hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự cũng như

pháp luật Tố tụng hình sự, và được tiến hành trên cơ sở các chứng cứ, tài liệu thu

thập được và các tình tiết thực tế của vụ án hình sự để xác định sự phù hợp giữa

các dấu hiệu của hành vi nguy hiễm cho xã hội được thực hiện phù hợp với các

dấu hiệu của cấu thành tội phạm tương ứng do luật hình sự quy định, nhằm đạt

được sự thật khách quan, tức là đưa ra sự đánh giá chính xác tội phạm về mặt

pháp lý hình sự, làm tiền đề cho việc cá thể hóa và phân hóa trách nhiệm hình sự

một cách công minh, có căn cứ và đúng pháp luật.”3

TS. Trịnh Quốc Toản cho rằng:

“Định tội danh là việc xác định về mặc pháp lý sự phù hợp nhất giữa các

dấu hiệu của hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể đã được thực hiện với các yếu

2 Dương Tuyết Miên, Định tội danh và quyết định hình phạt, Nhà xuất bản Lao động – Xã Hội, Hà Nội, 2005, Tr.20. 3 Lê Cảm, Những vấn đề lý luận và thực tiễn về định tội danh (Tài liệu giảng dạy sau đại học), Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2003, Tr.11.

tố cấu thành tội phạm cụ thể tương ứng được quy định trong Bộ luật Hình sự. Nói

cách khác định tội là việc xác định một hành vi cụ thể đã thực hiện thỏa mãn đầy

đủ các dấu hiệu của tội nào trong số các tội phạm được quy định trong Bộ luật

hình sự.” “Định tội danh là một quá trình logic nhất định, là hoạt động tư duy do

người tiến hành tố tụng thực hiện. Nó đồng thời cũng là một trong những hình

thức hoạt động về mặt pháp lý, thể hiện sự đánh giá về mặt pháp lý đối với hành

vi nguy hiểm cho xã hội đang được kiểm tra, xác định trong mối tương quan với

các quy phạm pháp luật hình sự.”4

GS.TS. Võ Khánh Vinh cũng đưa ra nhận định như sau:

“Định tội danh là một dạng hoạt động nhận thức, hoạt động áp dụng luật

hình sự nhằm đi tới chân lý khách quan trên cơ sở xác định đúng đắn, đầy đủ các

tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội được thực hiện, nhận thức đúng nội dung quy

phạm pháp luật hình sự quy định cấu thành tội phạm tương ứng và mối liên hệ

tương đồng giữa các dấu hiệu của cấu thành tội phạm với các tình tiết cụ thể của

hành vi phạm tội bằng phương pháp và thông qua các giai đoạn nhất định.”5

Từ các quan điểm của các nhà khoa học kể trên, có thể nhận thấy, mặc dù

mỗi người đề xuất phát từ các khía cạnh khác nhau trong khoa học hình sự để đưa

ra nhận định về khái niệm định tội danh, tuy nhiên về cơ bản các nhà khoa học

trên đều thống nhất với nhau về những nội dung sau đây:

Một là, định tội danh là hoạt động nhận thức logic của các chủ thể có thẩm

quyền trong việc xác định tính đồng nhất cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn. Để định

tội danh, các chủ thể phải dựa trên cơ sở thực tiễn và cơ sở lý luận của tội phạm,

trong đó cơ sở thực tiễn là diễn biến của hành vi phạm tội trên thực tế, lỗi của chủ

thể thực hiện hành vi, hậu quả của hành vi nguy hiểm cho xã hội gây ra và những

vấn để khác có liên quan đến hành vi phạm tội đã diễn ra trong đời sống khách

quan, còn cơ sở pháp luật là những quy định cụ thể của pháp luật hình sự về một

4 Trịnh Quốc Toản, “Những vấn đề lý luận về định tội danh và hướng dẫn giải bài tập định tội danh, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, 1999, Tr. 22-23. 5 Võ Khánh Vinh, Lý luận chung về định tội danh, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2013, Tr.40.

tội phạm cụ thể. Nói cách khác, định tội danh là hoạt động xác định sự phù hợp

hay không phù hợp giữa sự kiện phạm tội thực tế với những quy phạm pháp luật

hình sự về tội phạm trong BLHS.

Hai là, định tội danh về bản chất là một hoạt động áp dụng pháp luật. Áp

dụng pháp luật là một trong bốn hình thức thực hiện pháp luật, trong đó cơ quan

Nhà nước hoặc cá nhân có thẩm quyền thông qua các hoạt động cá biệt hóa quy

định của pháp luật vào các sự kiện pháp lý cụ thể, từ đó làm phát sinh, chấm dứt

hay thay đổi một quan hệ pháp luật đối với các đối tượng cụ thể theo trình tự, thủ

tục được pháp luật quy định. Như vậy, định tội danh là một hoạt động áp dụng

pháp luật, trong đó các cơ quan Nhà nước mà cụ thể là các cơ quan tiến hành tố

tụng hình sự (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án) nhân danh Nhà nước trên

cơ sở các sự kiện phạm tội thực tế từ đó nhận định, so sánh, lựa chọn các quy

phạm pháp luật về tội phạm tương ứng được BLHS quy định để xác định tội danh

đối với người đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trên cơ sở trình tự, thủ

tục do pháp luật quy định.

Ba là, định tội danh là hoạt động khởi nguyên trong việc xử lý tội phạm.

Quá trình xử lý tội phạm được thể hiện ở ba hoạt động: định tội danh, định khung

hình phạt và quyết định hình phạt. BLHS quy định về tội phạm và hình phạt, để

xác định được hình phạt, hay trách nhiệm hình sự của người phạm tội trước hết

cần xác định họ đã phạm vào tội danh gì của BLHS. Như vậy, thông qua hoạt

động định tội danh, các chủ thể thực hiện quyền lực nhà nước trong xử lý tội phạm

có thể cá biệt hóa và phân hóa trách nhiệm hình sự của người phạm tội một cách

chính xác, là tiền đề để thực hiện các hoạt động khác trong việc xử lý tội phạm

như những vấn đề liên quan đến trách nhiệm hình sự hay quan trọng hơn là hoạt

động quyết định hình phạt cụ thể đối với người phạm tội.

Từ những phân tích nêu trên, chúng tôi xin đưa ra khái niệm về định tội

danh như sau:

“Định tội danh là một dạng hoạt động áp dụng pháp luật, mang tính quyền

lực nhà nước, trên cơ sở các tình tiết thực tế của hành vi phạm tội các cơ quan có

thẩm quyền phân tích, đối chiếu, so sánh các tình tiết đó với các yếu tố cấu thành

tội phạm của một tội phạm cụ thể được quy định trong Bộ luật Hình sự, tạo tiền

đề cho các hoạt động khác trong việc xử lý tội phạm diễn ra khách quan, nhanh

chóng và chính xác.”

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác là một trường hợp cụ thể của định tội danh nói chung, trong đó hành

vi phạm tội trên thực tế đã xâm phạm đến sức khỏe của con người, là một quan

hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ.

Sức khỏe của con người là tình trạng đầy đủ về thể chất, tâm thần mà không

chỉ có nghĩa là không có bệnh hay thương tật; cho phép mỗi người thích ứng

nhanh chóng với các biến đổi của môi trường, giữ được lâu dài khả năng lao động

và lao động có hiệu quả.6 Như vậy, hành vi xâm phạm sức khỏe của con người là

hành vi dù dưới bất kỳ hình thức thể hiện nào làm dẫn đến người bị tác động yếu

đi hoặc gây thương tật, các bộ phận của cơ thể người hoặc làm ảnh hưởng đến khả

năng sinh hoạt, lao động bình thường của người đó.

Hiện nay, pháp luật hình sự không có một định nghĩa thống nhất về tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, nhiều nhà nghiên

cứu luật học cũng đã đưa ra những quan niệm cụ thể về tội này như sau:

“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

là hành vi cố ý gây tổn hại cho sức khỏe người khác dưới dạng thương tích hoặc

tổn thương khác.”7

Hoặc cũng có quan điểm khác cho rằng:

“Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là hành

vi của một người cố ý làm cho người khác bị thương hoặc tổn hại đến sức khỏe.”8

6 Hội đồng Quốc gia, Từ điển Bách khoa Việt Nam, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2003. 7 Phạm Văn Beo, Luật Hình sự Việt Nam – Quyển 1 (Phần chung), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009. 8 Đinh Văn Quế, Bình luật khoa học Bộ luật hình sự (Phần các tội phạm), tập 1 Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh sự của con người, (Bình luận chuyên sâu), Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hồ Chí Minh, 2002, Tr.133.

Đây là hai quan điểm được sử dụng phổ biến trong khoa học luật hình sự,

tuy nhiên theo quan điểm cá nhân của học viên, các quan điểm trên không còn

phù hợp, bởi lẽ, khái niệm về tội phạm được quy định tại khoản 1 Điều 8 BLHS

đã được đề cập ở trên, bên cạnh hành vi khách quan thì khái niệm tội phạm còn

đề cập đến các bộ phận khác của cấu thành tội phạm như mặt chủ quan, khách

thể, chủ thể.

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

thực chất là hai tội độc lập bao gồm: Tội cố ý gây thương tích cho người khác (với

hậu quả là thương tích, vết thương để lại trên bộ phận, cơ thể của con người) và

tội cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (với hậu quả là làm tổn hại đến

sự vận hành bình thường của các chức năng, bộ phận trên cơ thể con người). Tuy

nhiên, do hành vi và hậu quả của hai tội phạm này có quan hệ chặt chẽ với nhau

nên được các nhà làm luật xếp vào cùng một Điều luật (Điều 134 BLHS năm 2015

sửa đổi, bổ sung 2017).

Vì vậy, để phù hợp với khái niệm về tội phạm, học viên xin đưa ra khái

niệm về tội cố ý gây thương tích và gây tổn hại cho sức khỏe của người khác như

“Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

là hành vi do người có năng lực trách nhiệm hình sự cố ý thực hiện gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác một cách trái pháp luật, xâm

phạm đến quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của con người được Luật Hình

sự bảo vệ.”

Từ cơ sở khái niệm về định tội danh và khái niệm tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, chúng tôi xin đưa ra khái niệm về

định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác như sau:

“Định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác là hoạt động áp dụng pháp luật, mang tính quyền lực nhà nước do cơ

quan, người có thẩm quyền thực hiện trên cơ sở các chứng cứ có liên quan đến

các tình tiết, sự kiện thực tế của vụ án để phân tích, đối chiếu, so sánh và kết luận

sự chính xác giữa hành vi của một người có năng lực trách nhiệm hình sự cố ý

thực hiện nhằm gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

một cách trái pháp luật được Bộ luật Hình sự quy định với các tình tiết, sự kiện

đã diễn ra trên thực tế, qua đó làm tiền đề để quyết định những vấn đề khác trong

việc xử lý tội phạm.”

1.1.2. Đặc điểm định tội danh Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác mang những đặc điểm của định tội danh nói chung, bên cạnh đó còn

phải dựa trên những đặc điểm đặc trưng của tội phạm này. Từ khái niệm đã phân

tích, những đặc điểm của định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác được phản ánh qua những nội dung sau:

Thứ nhất, định tội với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác là hoạt động nhận thức logic trên cả cơ sở thực tế lẫn cơ sở

lý luận. Về mặt thực tế, đó là việc các chủ thể đánh giá các chứng cứ có liên quan

đến việc định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho đến sức khỏe của

người khác đã diễn ra trong thế giới khách quan, đó có thể là kết quả giám định

thương tật, loại hung khí thực hiện, hành vi, động cơ, mục đích thực hiện hành vi

gây thương tích hoặc tổn hại sức khỏe,… Về mặt lý luận, đó là việc các chủ thể

phân tích, đánh giá nội dung các dấu hiệu pháp lý được quy định tại Điều 134

BLHS, cũng như kết hợp với phần chung của BLHS để đưa so sánh và kết luận

việc có hay không một hành vi cấu thành tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn

hại cho sức khỏe của người khác. Tuy nhiên, cũng cần xác định rõ, pháp luật luôn

mang tính tổng quát, nó không thể phản ánh chi tiết hết tất cả các mặt của đời

sống xã hội vốn rất phong phú và đa dạng này. BLHS không chỉ ra cặn kẽ bằng

việc liệt kê hành vi nào là hành vi gây thương tích, hành vi nào là hành vi gây tổn

hại cho sức khỏe, vì vậy khi đối chiếu các dấu hiệu pháp lý của cấu thành tội phạm

với các dấu hiệu thực tế đã diễn ra, xác định độ tương ứng và phù hợp giữa cả 2

dấu hiệu thuộc 2 mặt đối lập nhau thì mới có thể kết luận được chính xác tội phạm

có diễn ra hay không, đồng thời buộc người đã thực hiện hành vi đó phải chịu

trách nhiệm pháp lý về hành vi cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe

của người khác mà người đó đã thực hiện, hay chính xác là phải chịu trách nhiệm

hình sự.

Thứ hai, định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác là một hoạt động áp dụng pháp luật, đồng thời do tính đặc

thù trong xử lý tội phạm mà hoạt động này chỉ do các cơ quan nhất định tiến hành,

hay còn gọi là các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng bao gồm: Cơ quan có

thẩm quyền điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án. Là một hoạt động đặc thù, định tội

danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác chỉ

được tiến hành trong các giai đoạn tố tụng hình sự (khởi tố, điều tra, truy tố, xét

xử vụ án hình sự), mỗi giai đoạn do mỗi cơ quan khác nhau giữa vai trò chủ đạo

và là chủ thể chính trong việc thực hiện hoạt động lựa chọn đúng quy phạm pháp

luật hình sự để áp dụng đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể đã được thực

hiện trong thực tế khách quan và từ đó kết luận là hành vi đó có đầy đủ các dấu

hiệu pháp lý của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác được quy định trong pháp luật hình sự thực định hay không. Kết luận đó ở

mỗi giai đoạn được thể hiện dưới một văn bản pháp lý tố tụng hình sự nhất định,

trong giai đoạn khởi tố là quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự,

trong giai đoạn điều tra là kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc kết luận điều tra

và quyết định đình chỉ điều tra, trong giai đoạn truy tố là quyết định truy tố bằng

cáo trạng hoặc quyết định đình chỉ vụ án và trong giai đoạn xét xử đó là bản án

về việc kết tội hay không có tội. Việc xác định tội danh phải chính xác và phù hợp

với các tình tiết thực tế khách quan của vụ án mà các cơ quan có thẩm quyền tiến

hành tố tụng đã thu thập được, phải căn cứ vào các quy định của BLHS về tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác để đánh giá.

Thứ ba, việc định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác phải tuân thủ nghiêm chỉnh các quy phạm của luật nội

dung – được quy định trong BLHS hiện hành về các dấu hiệu pháp lý, cấu thành

tội phạm cơ bản của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác và luật hình thức – được quy định trong BLTTHS về trình tự, thủ tục

giải quyết vụ án về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác. Trong các giai đoạn tố tụng, định tội danh luôn phải được tiến hành

trước, trên cơ sở đó mới tiến hành được việc xác định khung hình phạt và quyết

định hình phạt đối với tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe của

người khác. Vì vậy, mọi sự vi phạm trong việc định tội danh tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đều có thể dẫn đến oan, sai

hoặc bỏ lọt tội phạm, người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác.

Thứ tư, với bản chất là hoạt động áp dụng pháp luật hình sự, định tội danh

tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được tiến

hành theo 4 bước cơ bản sau:

Bước 1: Xem xét, đánh giá các tình tiết, sự kiện khách quan của vụ án đã

xảy ra với sự thật khách quan và các quy định của pháp luật về tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Đây là giai đoạn bắt đầu của việc định tội danh, người định tội danh một

mặt phải đánh giá các tình tiết, dấu vết về vụ án so với sự thật thực tế đã diễn ra,

xem xét các chứng cứ, dấu vết xảy ra đúng với sự kiện khách quan hay không,

mặt khác còn phải xem xét các tình tiết, sự kiện của vụ án có phù hợp với các quy

định của pháp luật hình sự về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe người khác không (chẳng hạn một người bị thương tích, nghi ngờ do bị axit

làm bỏng thân thể thì phải xác định có hành vi tạt axit hay không, axit làm bỏng

thân thể người bị thương là gì, axit đó thực tế có khả năng làm bỏng đến đâu, hàm

lượng axit là bao nhiêu, hàm lượng đó có khả năng gây ra vết bỏng không…).

Việc này đòi hỏi người định tội danh phải thực sức khách quan, toàn diện, vô tư,

không suy diễn, kết luận thiếu chính xác.

Bước 2: Nhận thức đầy đủ, chính xác và logic trong nội dung các quy phạm

pháp luật về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác.

Mỗi tội phạm đều được có một cấu thành tội phạm riêng biệt được thiết lập

bởi hệ thống dấu hiệu pháp lý có tính liên kết chặt chẽ với nhau. Cùng với đó, các

quy định của pháp luật mang tính khái quát và trừu tượng cao, vì vậy, khi đánh

giá sự kiện thực tế so với cấu thành tội phạm về tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác được BLHS quy định thì người định tội danh

phải đánh giá một cách khoa học, căn cứ vào thực tế khách quan sao cho việc định

tội danh có tính thuyết phục cao.

Bước 3: Lựa chọn chính xác căn cứ pháp luật áp dụng đối với sự kiện thực

tế. Lựa chọn chính xác ở đây không chỉ được hiểu là việc lựa chọn đúng điểm,

khoản, điều của BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác mà còn là các quy định chung của pháp luật hình sự về xác định

chính xác, toàn vẹn, đầy đủ trách nhiệm hình sự đối với người đã thực hiện hành

vi phạm tội như việc chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt,…

Bước 4: Ra văn bản kết luận về việc định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Sau khi đã đối chiếu, kiểm tra,

đánh giá chính xác, người định tội danh ra một văn bản pháp lý nhất định nhằm

khẳng định kết quả thực hiện việc định tội danh của mình. Văn bản phải đảm bảo

sức thuyết phục về tính phù hợp giữa sự việc phạm tội thực tế với cấu thành tội

phạm và những quy định về trách nhiệm hình sự của tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

1.2. Ý nghĩa định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác

Là giai đoạn cơ bản nhất của việc áp dụng quy phạm pháp luật hình sự, việc

định tội danh nói chung và định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác ý nghĩa hết sức quan trọng. Hoạt động định tội danh

của các chủ thể dẫn đến hai kết quả đối ngược nhau: định tội danh đúng và định

tội danh sai. Vì vậy, định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác có ý nghĩa về chính trị - xã hội và pháp luật.

Thứ nhất, ý nghĩa về mặt chính trị - xã hội.

Như đã đề cập, về bản chất hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là một hoạt động áp dụng pháp luật

hay chính là một hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước do các cơ quan, người

có thẩm quyền thay mặt Nhà nước thực hiện quyền lực nhà nước. Chính vì vậy,

hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác có ý nghĩa về chính trị sâu sắc. Thể hiện ở chỗ:

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác góp phần quan trọng bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về tính mạng,

thân thể của mọi người trong xã hội, đảm bảo các quy định của Hiến pháp:“ Mọi

người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị

tước đoạt tính mạng trái luật.”9 “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân

thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn,

bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân

thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.”10. Từ đó, đảm bảo các chủ trương,

đường lối mà Đảng và Nhà nước đã đặt ra.

Việc định tội danh đúng hỗ trợ cho việc thực hiện các nguyên tắc tiến bộ

đã được thừa nhận như: nguyên tắc pháp chế, dân chủ, bình đẳng, công minh,

nhân đạo… góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ của BLHS, duy trì được sự bình

thường trong trật tự xã hội.

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác có kết quả là: khẳng định có tội hoặc khẳng định vô tội. Vì vậy, việc

định tội danh đúng góp phần quan trọng trong phòng chống oan, sai. Bên cạnh đó,

cũng là công cụ hữu hiệu nhằm hạn chế việc lộng quyền của một số đối tượng tha

hóa gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

9 Quốc hội, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội, 2013, Điều 19. 10 Quốc hội, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội, 2013, Điều 20.

Ngoài ra, việc định tội danh hay rộng hơn là xử lý tội phạm có ảnh hưởng

trực tiếp đến đời sống xã hội. Vì vậy, việc định tội danh cũng có ý nghĩa về mặt

xã hội. Định tội danh đúng góp phần đảm bảo công lý trong xã hội, người phạm

tội bên cạnh chịu trách nhiệm hình sự và hình phạt trước pháp luật còn phải chịu

trách nhiệm trước bị hại – khắc phục, bồi thường những thương tích, tổn hại do

hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe mà mình đã thực hiện,

loại bỏ được những hành vi nguy hiểm cho xã hội, đảm bảo sự công bằng cho

những nạn nhân của hành vi phạm tội gây thiệt hại. Từ đó, tạo dựng, củng cố được

sự tin tưởng vững chắc của người dân vào hoạt động của các cơ quan Nhà nước,

góp phần giảm thiểu tình trạng tệ nạn, tội phạm trong xã hội, đảm bảo trật tự an

toàn xã hội. Ngược lại, việc định tội danh sai sẽ làm giảm uy tín của các cơ quan

có thẩm quyền trước nhân dân, làm giảm đi tính hiệu quả của công tác đấu tranh,

phòng chống tội phạm hiệu nay, dễ dẫn đến tình trạng bất ổn trong xã hội ngày

càng tăng cao.

Thứ hai, ý nghĩa về mặt pháp luật.

Hoạt động định tội danh là tiền đề cho việc áp dụng các quy định của pháp

luật hình sự và tố tụng hình sự. Như đã đề cập, định tội danh là một trong ba giai

đoạn của việc xử lý tội phạm và kết quả của hoạt động định tội danh chính là cơ

sở cho việc xác định trách nhiệm hình sự và quyết định hình phạt. Hay nói cách

khác, chỉ khi xác định được tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác thì cơ quan, người có thẩm quyền mới có cơ sở để áp

dụng chế tài cũng như các chế định khác của BLHS trong xử lý tội phạm như:

miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt, án treo… cho người được xác định đã

thực hiện hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác. Định tội danh đúng thì việc xác định trách nhiệm hình sự, quyết định hình

phạt mới đảm bảo tính đúng đắn và khách quan, ngược lại, nếu định tội danh sai

sẽ dẫn đến làm oan người vô tội, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ.

Cũng đã đề cập ở trên, kết quả của việc định tội danh được thể hiện bằng

một văn bản kết luận của cơ quan, người có thẩm quyền. Trong tố tụng hình sự,

đó là các văn bản tố tụng hình sự. Chỉ khi xác định đúng tội danh tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác của mình một người

thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng mới có thể áp dụng các quy

định của BLTTHS như về các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế hay các

quyết định quan trọng như khởi tố vụ án, khởi tố bị can, kết luận điều tra, cáo

trạng, bản án…

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác góp phần đưa các quy định của pháp luật, cụ thể là các quy định của

BLHS vào thực tiễn xã hội. Chính vì vậy, việc định tội danh còn có ý nghĩa quan

trọng trong việc kiểm tra tính phù hợp của các quy phạm pháp luật hình sự về tội

cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong thực

tiễn. Từ đó chỉ ra được những mâu thuẫn, chồng chéo, khó hiểu trong quy định

của pháp luật còn tồn tại, là cơ sở thực tiễn cho các nhà làm luật thực hiện việc

nghiên cứu và đưa ra những giải pháp sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật sao

cho ngày càng phù hợp với thực tiễn. Từ đó, tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc cho

việc xử lý hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác. Góp phần đảm bảo cho pháp luật được thực thi nghiêm chỉnh, bảo vệ quyền

và lợi ích hợp pháp của người dân, giữ vững trật tự, an toàn xã hội.

1.3. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về định tội danh tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1.3.1. Cơ sở lý luận

Định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác là một hoạt động nhận thức đòi hỏi tính logic cao. Vì vậy, bên cạnh

các quy định của BLHS thì người định tội danh còn phải dựa trên cơ sở lý luận

khoa học về mô hình pháp lý cụ thể của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác để thực hiện hoạt động này. Mô hình pháp lý về một

tội phạm cụ thể mà chủ thể thực hiện định tội danh dưa vào được gọi là cơ sở lý

luận của việc định tội danh.

Cơ sở lý luận hay cơ sở khoa học của định tội danh tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe cùa người khác chính là cấu thành tội phạm của tội

phạm này, bởi nếu thiếu đi một trong các yếu tố của cấu thành tội phạm thì không

thể đủ căn cứ một người đang thực hiện tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác được.

Tại Việt Nam, hầu như các nhà khoa học luật hình sự đều thừa nhận rằng

cấu thành tội phạm là sự mô tả khái quát loại tội phạm cụ thể được pháp luật hình

sự quy định.

GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa cho rằng: “Cấu thành tội phạm là tổng hợp những

dấu hiệu đặc trưng cho loại tội phạm cụ thể được quy định trong pháp luật hình sự”.11

GS.TS. Lê Cảm cũng nhận định rằng: “Cấu thành tội phạm là tổng hợp các

dấu hiệu pháp lý (khách quan và chủ quan) do luật hình sự quy định thể hiện một

hành vi nguy hiểm cho xã hội cụ thể là tội phạm.”12

Qua đó ta có thể mối quan hệ biện chứng giữa tội phạm và cấu thành tội

phạm, trong đó tội phạm là một hiện tượng xã hội cụ thể, tồn tại khách quan,

nhưng để tội phạm phản ánh vào trong các quy định của pháp luật thì phải cần

đến cấu thành tội phạm. Cấu thành tội phạm là hình thức thể hiện pháp lý của tội

phạm trong các quy phạm pháp luật hình sự.

Như vậy, cấu thành tối phạm của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác là cơ sở lý luận để định tội danh đối với loại tội

phạm này. Các dấu hiệu pháp lý trong cấu thành tội phạm của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác giống như các tội phạm khác

đều chỉ được ghi nhận trong các BLHS hiện hành, trong cả phần chung và phần

các tội phạm của BLHS.

Theo khoa học luật hình sự thì cấu thành tội phạm của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác bao gồm các yếu tố sau:

Thứ nhất, khách thể của tội phạm. Làm rõ khách thể của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là đi trả lời cho câu hỏi quan

hệ pháp luật nào được Luật hình sự bảo vệ bị xâm hại hoặc đe dọa xâm hại. Theo

11 Nguyễn Ngọc Hòa, Tội phạm và cấu thành tội phạm, Nhà xuất bản công an nhân dân, Hà Nội, 2008, tr33. 12 Lê Cảm, Trịnh Quốc Toản, Định tội danh: Lý luận, lời giải mẫu và 500 bài tập thực hành, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2011, tr. 67.

khoa học luật hình sự, khách thể của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác là quan hệ nhân thân của con người (cụ thể là quyền

được tôn trọng và bảo vệ về tính mạng, sức khỏe) được Luật hình sự bảo vệ và đã

bị tội phạm xâm hại hoặc đe dọa xâm hại đến. Đối tượng tác động của tội phạm

này phải là con người và con người đó phải còn sống khi hành vi xâm phạm đến

sức khỏe diễn ra.

Thứ hai, về mặt khách quan của tội phạm. Đó là những biểu hiện của tội

phạm ra bên ngoài thế giới khách quan bao gồm hành vi khách quan, hậu quả

nguy hiểm cho xã hội, mối quan hệ nhân quả và những yếu tố bên ngoài khác của

tội phạm. Trong đó:

- Hành vi khách quan của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác là hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác, chỉ được thực hiện thông qua hình thức thể hiện là hành

động (tác động một cách trực tiếp đến thân thể của người khác), hình thức thể hiện

không hành động không xảy ra với tội phạm này. Hành vi tác động trực tiếp đến

thân thể người khác là những hành vi mà pháp luật cấm như trực tiếp dùng tay,

chân hoặc cũng có thể thực hiện thông qua công cụ, phương tiện (dao, kiếm, súng,

gạch, thuốc độc, axit,…) hoặc động vật (chó, trâu,…) để tác động đến cơ thể người

khác.

- Hậu quả nguy hiểm cho xã hội là thiệt hại do tội phạm gây ra. Do là có

hai tội phạm trong cùng một điều luật, nên có thể hiểu hậu quả của tội cố ý gây

thương tích là tỷ lệ thương tích bên ngoài của cơ thể người (vết trầy xước, vết

bầm, gãy tay, gãy chân…) còn hậu quả của tội cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác là những tổn thương bên trong của cơ thể người (rối loạn hệ tiêu hóa,

hệ tuần hoàn…). Là một tội cấu thành vật chất, hậu quả của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đòi hỏi một mức độ nhất định

thể hiện tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội. Các tình tiết phản

ánh tính chất nguy hiểm cho xã hội của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác có thể là:

+ Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng

gây nguy hại cho nhiều người;

+ Dùng axit nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

+ Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm

đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

+ Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng,

chữa bệnh cho mình;

+ Có tổ chức;

+ Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

+ Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt

tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang

chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc,

đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;

+ Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;

+ Có tính chất côn đồ;

+ Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.

- Quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của cấu

thành tội phạm này, đòi hỏi khi xác định hành vi phạm tội thì hậu quả thương tích

hoặc gây tổn hại sức khỏe phải do chính hành vi gây ra.

Ngoài ra dấu hiệu pháp lý trên, mặt khách quan của tội phạm còn có một

số dấu hiệu khác tuy không phải là dấu hiệu bắt buộc nhưng có ý nghĩa lớn trong

việc định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác như công cụ, phương tiện, thủ đoạn….

Thứ ba, mặt chủ quan của tội phạm. Là toàn bộ hoạt động tâm lý bên trong

của người phạm tội nhận thức về hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả do

hành vi nguy hiểm cho xã hội gây ra bao gồm lỗi, động cơ, mục đích. Ngay từ tên

của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác cũng

đã nhận thấy rằng, người thực hiện hành vi phạm tội này phải thực hiện hành vi

của mình một cách cố ý (có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp). Tức là người

phạm tội nhận thức rõ hành vi xủa mình chắc chắn hoặc có thể gây ra thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và mong muốn hoặc tuy không

mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc cho hậu quả đó xảy ra. Hành vi mà người

phạm tội thực hiện là do sự lựa chọn từ ý chí chủ quan của họ, dù lý trí của họ đã

nhận thức được rằng việc gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe của người

khác là một hành vi bị ngăn cấm nhưng đến cùng họ vẫn lựa chọn thực hiện hành

vi này. Trong mặt chủ quan của tội phạm còn có động cơ, mục đích, tuy nhiên,

đối với tội phạm này động cơ và mục đích không phải dấu hiệu pháp lý bắt buộc.

Thứ tư, chủ thể của tội phạm. Chủ thể của tội phạm là người có năng lực

trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Hiện nay, đối với tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác thì người từ đủ

16 tuổi trở lên và người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi mà phạm tội rất nghiêm

trọng, đặc biệt nghiêm trọng phải chịu trách nhiệm hình sự.

Tóm lại, để xác định đầy đủ cấu thành tội phạm của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác phải căn cứ cụ thể vào cơ sở

pháp lý duy nhất là Bộ luật hình sự bên cạnh điều luật cụ thể về tội này thì cũng

phải xem xét các quy phạm pháp luật ở phần chung của BLHS.

1.3.2. Cơ sở thực tiễn

Bản chất của định tội danh vẫn là một hoạt động thực tiễn do các cơ quan,

người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thực hiện việc áp dụng pháp luật hình sự

và tố tụng hình sự. Vì vậy, muốn định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác một cách chính xác bên cạnh việc đảm bảo

cơ sở lý luận còn phải đảm bảo về cơ sở thực tiễn.

1.3.2.1. Xuất phát từ thực tiễn định tội danh của các cơ quan, người có

thẩm quyền tiến hành tố tụng

Trên thực tiễn, để giải quyết vụ án hình sự nói chung, việc định tội danh vụ

án nói riêng, chủ thể có thẩm quyền tiến hành tố tụng bao gồm Điều tra viên, Kiểm

sát viên và Thẩm phán chính là những người tiến hành tố tụng hình sự, cụ thể hơn

họ chính là người thực hiện hoạt động định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đối với người bị buộc tội. Khoa học luật

hình sự là cơ sở cho việc thực hiện hoạt động định tội danh, tuy nhiên để có thể

hiểu chính xác và áp dụng một cách chính xác, logic các cơ sở lý luận về định tội

danh còn phải đỏi hỏi năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp của người

định tội danh trong khi thực hiện nhiệm vụ của mình. Việc định tội danh đạt được

mục đích của nó khi người định tội danh thực hiện đúng các cơ sở lý luận về định

tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

vào từng vụ án cụ thể.

Về năng lực chuyên môn của người định tội danh. Điều tra viên là người

được bổ nhiệm để làm nhiệm vụ điều tra hình sự; Kiểm sát viên là người được bổ

nhiệm để thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư

pháp; Thẩm phán là người được Chủ tịch nước bổ nhiệm làm nhiệm vụ xét xử.

Trong việc bổ nhiệm những chức danh trên, năng lực chuyên môn luôn là một

trong những tiêu chí hàng đầu. Đối với Điều tra viên, năng lực chuyên môn được

thể hiện qua trình độ cử nhân (đại học An ninh, đại học Cảnh sát hoặc cử nhân

luật trở lên), đã được đào tạo về nghiệp vụ Điều tra, có thời gian làm công tác

pháp luật nhất định. Đối với Kiểm sát viên thể hiện qua trình độ cử nhân luật trở

lên, đã được đào tạo nghiệp vụ kiểm sát và có thời gian làm công tác thực tiễn

nhất định. Đối với Thẩm phán là trình độ cử nhân luật trở lên, đã được đào tạo

nghiệp vụ xét xử và có thời gian công tác thực tiễn pháp luật nhất định. Tùy thuộc

mỗi cấp mà thời gian công tác thực tiễn lại có sự đòi hỏi thời hạn khác nhau. Có

thể nói, năng lực chuyên môn của người định tội danh là điều kiện quan trọng

hàng đầu cho cơ sở định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác một cách chính xác. Chỉ khi người định tội có năng lực

chuyên môn vững vàng, nắm vững được những lý luận về định tội danh thì hoạt

động này mới đạt được hiệu quả, xử lý đúng người, đúng tội, không làm oan người

vô tội, không bỏ lọt tội phạm.

Trong thực tế, các vụ án về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác rất đa dạng, muôn hình muôn vẻ, chính vì vậy bên cạnh

những kiến thức chuyên môn được học tập và trau dồi thường xuyên, việc bổ

nhiệm các chức danh trên còn đòi hỏi thời gian công tác thực tiễn của những người

định tội danh, bởi lẽ chỉ khi được trải nghiệm tiếp xúc và học hỏi được kinh

nghiệm từ thực tiễn, Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán mới có thể vận dụng

một cách linh hoạt, đúng đắn các quy định của pháp luật hình sự trong việc xác

định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác đối với người bị buộc tội.

Bên cạnh đó, đạo đức nghề nghiệp của người định tội danh cũng là một cơ

sở quan trọng. Đạo đức nghề nghiệp có ảnh hưởng không nhỏ đến việc định tội

danh đúng hay sai. Nếu trong việc thực hiện nhiệm vụ định tội danh, Điều tra

viên, Kiểm sát viên, Thẩm phẩn chỉ làm việc qua loa, thiếu trách nhiệm, thái độ

thờ ơ, không quan tâm đến chất lượng công việc làm bỏ sót các tình tiết, sự kiện

quan trọng dẫn đến việc định tội danh sai. Bên cạnh đó, thái độ làm việc vô tư,

khách quan cũng là yếu tố cần thiết trong phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Nếu

người định tội danh để cảm xúc cá nhân chi phối việc thực hiện hoạt động này

cũng dễ dẫn đến việc định tội danh sai. Chính vì vậy, quá trình xác định một hành

vi có phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

hay không, người định tội bên cạnh năng lực chuyên môn của mình, họ còn phải

đặt toàn bộ trách nhiệm của mình vào việc thực hiện hoạt động định tội danh, ý

thức được rằng mình là người nhân danh Nhà nước để xác định một người có tội

hay không có tội từ đó thực hiện nghiêm túc, cẩn trọng trong việc thực hiện định

tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

1.3.2.2. Xuất phát từ thực tiễn áp dụng pháp luật về định tội danh

Mục đích chính của việc giải quyết vụ án hình sự nói chung, tìm ra hành vi

phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội, định tội danh đúng là nhằm chủ động

phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công

minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan người

vô tội, hướng tới mục đích “góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi

ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự

pháp luật xã hội chủ nghĩa, đồng thời giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp

luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.

Để xác định sự thật khách quan trong vụ án hình sự, cần thiết phải có đầy

đủ các yếu tố, chứng cứ ở nhiều khía cạnh khác nhau, trên cơ sở đó mới đánh giá,

nhìn nhận toàn diện các tình tiết trong vụ án. Việc giải quyết một vụ án hình sự

sẽ không bảo đảm tính chính xác, khách quan ngay từ đầu khi chúng ta không

định tội danh đúng đối với người thực hiện hành vi phạm tội. Khi đó, trong các

hoạt động tố tụng sẽ mang nặng ý chí chủ quan của các chủ thể tiến hành tố tụng.

Họ chỉ chú ý đến việc thu thập các chứng cứ buộc tội với tội danh đã xác định từ

ban đầu, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử của

các cơ quan tiến hành tố tụng dẫn đến tình trạng làm oan người không có tội hoặc

bỏ lọt tội phạm; xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của nhà nước, xã hội và

công dân.

Khi người có thẩm quyền định tội danh thực hiện hoạt động này, họ chỉ căn

cứ vào các dấu hiệu pháp lý về cấu thành tội phạm tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được quy định trong BLHS để thực hiện

việc so sánh, đánh giá với sự việc phạm tội thực tế. Không những vậy, để xác định

chính xác tội danh thuộc điểm, khoản, điều nào của BLHS, người định tội cũng

chỉ áp dụng các quy định tại phần chung của BLHS để định tội danh như việc

chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt, đồng phạm, hình phạt, án treo…

Trong giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án hình sự, Điều tra viên thay mặt Cơ

quan điều tra tiến hành hoạt động định tội danh và kết quả của hoạt động này là

bản kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định đình chỉ điều tra. Trong giai

đoạn truy tố, thẩm quyền định tội danh thuộc về Viện kiểm sát do Kiểm sát viên

thay mặt thực hiện với kết quả là quyết định truy tố bằng bản cáo trạng hoặc quyết

định đình chỉ vụ án. Trong giai đoạn xét xử, Thẩm phán, Hội đồng xét xử nhân

dân Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện việc định tội danh,

kết quả của hoạt động này là bản án kết tội hoặc tuyên không có tội đối với bị cáo

bị nghi ngờ thực hiện hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hai cho sức khỏe

của người khác.

Ngoài ra, để hỗ trợ cho việc định tội danh tội phạm tội cố ý gây thương tích,

nhiều văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhằm hướng dẫn cũng như giải

thích nội dung các quy phạm pháp luật hình sự và tố tụng hình sự hiện hành: Nghị

quyết của Quốc hội, của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; Công văn

hướng dẫn nghiệp vụ của ngành Công an, Kiểm sát, Tòa án; Thông tư liên tịch

giữa Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án hoặc giữa các cơ quan này với các

cơ quan chuyên môn khác,… Cần phải nhận thức rõ, các văn bản này mang tính

chất hỗ trợ, giúp đỡ cho người định tội có thể hiểu đúng nội dung mà pháp luật

quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác, không sử dụng các nội dung của các văn bản này nhằm thay thế cho BLHS

hay BLTTHS.

Tóm lại, cơ sở thực tiễn của định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác thể hiện ở chính chủ thể thực hiện hoạt động

này cũng như hệ thống văn bản pháp lý thể hiện được cơ sở lý luận của quá trình

định tội danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác. Giữa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của định tội danh tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác có mối quan hệ chặt chẽ với

nhau. Trong đó, cơ sở lý luận là tiền đề cho cơ sở thực tiễn thực hiện việc xác

định có hay không một hành vi phạm tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại cho

sức khỏe của người khác thì cơ sở thực tiễn là khả năng định tội danh đúng hay

sai dựa trên nội dung khoa học luật hình sự về định tội danh của cơ sở lý luận.

Nói cách khác, cơ sở lý luận là nội dung bên trong của định tội danh còn cơ sở

thực tiễn là khả năng thực hiện nội dung đó ra thế giới khách quan. Việc định tội

danh tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác chỉ

thực sự chính xác, có hiệu quả và hợp pháp khi đảm bảo đồng thời cả hai cơ sở

này.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1