ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
LÊ THỊ MINH
VAI TRß TRî GIóP PH¸P Lý
§èi víi VIÖC THóC §ÈY TIÕP CËN Vµ B¶O §¶M QUYÒN
CñA NHãM NG¦êI YÕU THÕ TRONG X· HéI
Chuyên ngành: Pháp luật về quyền con ngƣời
Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ
HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Lê Thị Minh
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các bảng, sơ đồ
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ VAI TRÒ TRỢ GIÚP
PHÁP LÝ ĐỐI VỚI VIỆC BẢO ĐẢM VÀ THÚC ĐẨY QUYỀN
CỦA NHÓM NGƢỜI YẾU THẾ TRONG XÃ HỘI ................................ 6
1.1. Khái niệm trợ giúp pháp lý ......................................................................... 6
1.1.1. Vài nét về sự ra đời của trợ giúp pháp lý....................................................... 6
1.1.2. Định nghĩa trợ giúp pháp lý ........................................................................... 8
1.2. Những phƣơng diện thể hiện vai trò của trợ giúp pháp lý đối với
việc thúc đẩy tiếp cận và bảo đảm quyền con ngƣời của nhóm
ngƣời yếu thế .............................................................................................. 10
1.2.1. Đảm bảo quyền con người của nhóm người yếu thế ................................... 11
1.2.2. Bảo vệ quyền con người của nhóm người yếu thế ...................................... 12
1.2.3. Thúc đẩy quyền con người của nhóm người yếu thế .................................. 15
1.3. Đặc điểm của trợ giúp pháp lý ................................................................. 17
1.3.1. Trợ giúp pháp lý vừa mang tính nhà nước, vừa mang tính xã hội .............. 17
1.3.2. Trợ giúp pháp lý là một hoạt động hỗ trợ xã hội, mang tính chất nhân đạo ...... 18
1.3.3. Trợ giúp pháp lý hỗ trợ hoạt động xét xử, bảo đảm thực thi các quyền
con người ..................................................................................................... 18
1.3.4. Đối tượng được trợ giúp pháp lý là người gặp nhiều khó khăn trong việc
vượt các rào cản để tiếp cận, thực hiện và bảo vệ quyền lợi của mình ............. 18
1.3.5. Người thực hiện trợ giúp pháp lý phải là người có chuyên môn, kinh
nghiệm, kỹ năng về pháp luật ...................................................................... 19
1.3.6. Trợ giúp pháp lý có mối quan hệ tương hỗ với các thiết chế pháp luật khác ......... 19
1.4. Tổ chức, hình thức, phƣơng thức, tính chất và mô hình trợ giúp
pháp lý ........................................................................................................ 20
1.4.1. Tổ chức trợ giúp pháp lý ............................................................................. 20
1.4.2. Hình thức trợ giúp pháp lý........................................................................... 22
1.4.3. Phương thức trợ giúp pháp lý ...................................................................... 23
1.4.4. Tính chất của trợ giúp pháp lý ..................................................................... 24
1.4.5. Các mô hình trợ giúp pháp lý ...................................................................... 24
1.5. Các nguyên tắc nhằm bảo đảm vai trò của trợ giúp pháp lý cho
nhóm ngƣời yếu thế ................................................................................... 25
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 29
Chương 2: LUẬT NHÂN QUYỀN QUỐC TẾ VỀ VAI TRÒ CỦA TRỢ
GIÚP PHÁP LÝ CHO NHÓM NGƢỜI YẾU THẾ ............................... 30
2.1. Vị trí của trợ giúp pháp lý trong việc bảo đảm tiếp cận và thúc
đẩy quyền của nhóm ngƣời yếu thế ......................................................... 30
2.1.1. Vị trí của trợ giúp pháp lý trong Công ước Quốc tế về các quyền dân
sự và chính trị .............................................................................................. 30
2.1.2. Vị trí của trợ giúp pháp lý trong Công ước Châu Âu về quyền con người ....... 31
2.1.3. Vị trí của trợ giúp pháp lý trong hệ thống các quyền con người ................. 32
2.2. Đối tƣợng của trợ giúp pháp lý trong luật nhân quyền quốc tế ............ 35
2.2.1. Quan niệm về nhóm người yếu thế.............................................................. 35
2.2.2. Các nhóm người yếu thế .............................................................................. 38
2.3. Những nội dung về trợ giúp pháp lý cho nhóm ngƣời yếu thế
trong luật nhân quyền quốc tế .................................................................. 50
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 54
Chương 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ
TRỢ GIÚP PHÁP LÝ ĐỐI VỚI VIỆC BẢO ĐẢM TIẾP CẬN,
THÚC ĐẨY QUYỀN CỦA NGƢỜI YẾU THẾ TẠI VIỆT NAM ....... 55
3.1. Thực trạng vai trò trợ giúp pháp lý đối với việc bảo đảm tiếp cận
và thúc đẩy quyền của nhóm ngƣời yếu thế tại Việt Nam ..................... 55
3.1.1. Qui định của pháp luật Việt Nam về vai trò trợ giúp pháp lý đối với
việc bảo đảm tiếp cận và thúc đẩy quyền của nhóm người yếu thế ............ 55
3.1.2. Thực tiễn về vai trò của trợ giúp pháp lý..................................................... 64
3.1.3. Nhận xét, đánh giá về thực trạng trợ giúp pháp lý ...................................... 77
3.2. Các giải pháp nâng cao vai trò trợ giúp pháp lý đối với việc bảo đảm
tiếp cận và thúc đẩy quyền của nhóm ngƣời yếu thế tại Việt Nam ............ 80
3.2.1. Các giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận quyền được trợ giúp
pháp lý của nhóm người yếu thế .................................................................. 80
3.2.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý trong việc bảo
đảm tiếp cận và thúc đẩy quyền của nhóm người yếu thế ........................... 83
3.2.3. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa hoạt động trợ giúp pháp lý ......................... 88
3.2.4. Xây dựng cơ chế đánh chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý công khai,
minh bạch và hiệu quả ................................................................................. 90
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................... 94
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 96