ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
NGUYỄN THU TRANG
VAI TRÒ CỦA ÁN LỆ VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ
TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật
Mã số: 60 38 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: GS. TSKH. ĐÀO TRÍ ÚC
HÀ NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chƣa đƣợc công bố trong
bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã
hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ
tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để
tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƢỜI CAM ĐOAN
Nguyễn Thu Trang
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ VỀ ÁN LỆ VÀ VỀ CỦA THỰC TIỄN
XÉT XỬ VỚI TÍNH CÁCH LÀ NGUỒN CỦA PHÁP LUẬT ................. 18
1.1. LÝ LUẬN VỀ NGUỒN CỦA PHÁP LUẬT ............................................. 18
1.1.1. Quan niệm về pháp luật và mối liên hệ với nguồn của pháp luật ................... 18
1.1.2. Khái niệm nguồn của pháp luật ................................................................... 25
1.1.3. Nguồn của pháp luật trong hệ thống pháp luật châu Âu lục địa ................. 26
1.1.4. Nguồn của pháp luật trong hệ thống Thông luật ......................................... 28
1.2. VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA THỰC TIỄN XÉT XỬ VÀ CỦA ÁN
LỆ TRONG HỆ THỐNG NGUỒN PHÁP LUẬT TRÊN THẾ GIỚI ............ 31
1.2.1. Vai trò và đặc điểm của thực tiễn xét xử và của án lệ ở các nƣớc theo
hệ thống pháp luật châu Âu lục địa ............................................................. 31
1.2.2. Vai trò của thực tiễn xét xử và của án lệ trong hệ thống Thông luật .................... 36
Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................... 40
Chƣơng 2: VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN VÀ
THỰC TIỄN SỬ DỤNG ÁN LỆ Ở VIỆT NAM .................................... 42
2.1. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN TRONG QUÁ
TRÌNH PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM ...................... 42
2.1.1. Hoạt động xét xử của Tòa án là hình thức áp dụng pháp luật quan trọng ....... 42
2.1.2. Tính chất án lệ trong các văn bản áp dụng pháp luật của Tòa án ở Việt Nam ..... 53
2.2. ÁN LỆ TRONG LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT
VÀ TRONG THỰC TIỄN XÉT XỬ Ở VIỆT NAM .................................. 55
2.2.1. Án lệ trong hệ thống pháp luật Việt Nam ................................................... 55
2.2.2. Thực trạng sử dụng án lệ hoặc những quy tắc có tính án lệ trong hoạt
động xét xử tại Tòa án Việt Nam ................................................................ 59
Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 67
Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG
CƢỜNG VAI TRÒ CỦA THỰC TIỄN XÉT XỬ, PHÁT TRIỂN
ÁN LỆ TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM .................................................. 69
3.1. PHƢƠNG HƢỚNG TĂNG CƢỜNG VAI TRÒ CỦA THỰC TIỄN
XÉT XỬ, PHÁT TRIỂN ÁN LỆ TRONG CHIẾN LƢỢC ĐỔI MỚI
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VÀ CẢI CÁCH TƢ PHÁP ............................... 69
3.2. CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG VAI TRÒ CỦA THỰC TIỄN XÉT
XỬ TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN VÀ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG
PHÁP LUẬT, TRIỂN KHAI ÁN LỆ VÀO HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ
CỦA TÒA ÁN ............................................................................................. 79
3.2.1. Các giải pháp nâng cao vai trò và vị thế của Tòa án nhân dân, bảo
đảm Tòa án nhân dân thực hiện có hiệu quả quyền tƣ pháp ....................... 79
3.2.2. Các giải pháp phát triển án lệ và triển khai án lệ và hoạt động xét xử ....... 84
Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................... 87
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 90
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ĐH : Đại học
ĐHQG : Đại học quốc gia
LB : Liên bang
TP : Thành phố
UBTVQH : Ủy ban thƣờng vụ quốc hội
XHCN : Xã hội chủ nghĩa