Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… ……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ NGỌC THỊNH

TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT

AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN NGHĨA HÀNH, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018

HÀ NỘI/TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 201…

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… ……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ NGỌC THỊNH

TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HÀNH, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính Mã số: 60 38 01 02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LƢƠNG THANH CƢỜNG

THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018 HÀ NỘI - Năm 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Lê Thị Ngọc Thịnh

Học viên cao học ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính của Học

viện Hành chính Quốc gia.

Thực hiện Quyết định số 1165/QĐ-HCQG ngày 10/4/2018 của Giám

đốc Học viện Hành chính Quốc gia về việc giao đề tài và cử người hướng dẫn

khoa học cho học viên cao học, tôi được giao đề tài luận văn thạc sĩ “Tổ chức

thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh

Quảng Ngãi”.

Đến nay, luận văn đã hoàn thành, tôi xin cam đoan luận văn là công

trình nghiên cứu của tôi. Các nội dung nghiên cứu, số liệu và kết quả được

trình bày trong luận văn là trung thực và không trùng lắp với các công trình

có liên quan đã được công bố.

Xin cam đoan./.

Thừa Thiên Huế, ngày tháng 9 năm 2018

Học viên

Lê Thị Ngọc Thịnh

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, học viên xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám

đốc, các thầy, các cô Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện học

tập, nhiệt tình giảng dạy, trao dồi kiến thức quý báu cho tôi trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu tại Học viện để giúp Tôi hoàn thiện luận văn này.

Xin cảm ơn gia đình, những người bạn, đồng nghiệp đã động viên,

giúp đỡ, khích lệ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn thầy giáo PGS. TS. Lương Thanh Cường, Phó

Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia người đã dành nhiều thời gian,

tâm huyết trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi hoàn thành luận

văn.

Xin chân thành cảm ơn./.

Thừa Thiên Huế, ngày tháng 9 năm 2018

Học viên

Lê Thị Ngọc Thịnh

MỤC LỤC

Trang bìa phụ

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục các t viết tắt

Danh mục các bảng, biểu

Danh mục các hình vẽ

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

PHÁP LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM ...................................................... 7

1.1. An toàn thực phẩm và pháp luật an toàn thực phẩm .............................. 7

1.1.1. An toàn thực phẩm .......................................................................... 7

1.1.2. Pháp luật an toàn thực phẩm .......................................................... 9

1.2. Khái niệm, chủ thể, nội dung tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực

phẩm ............................................................................................................ 13

1.2.1. Khái niệm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm .......... 13

1.2.2. Chủ thể tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm .............. 17

1.2.3. Nội dung tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm ........... 18

1.2.4. Các giai đoạn tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm .... 33

1.3. Các điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm ... 37

1.3.1. Tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý

nhà nước về an toàn thực phẩm .............................................................. 37

1.3.2. Nguồn lực vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật an toàn

thực phẩm ................................................................................................ 39

1.3.3. Sự tham gia của các bên liên quan trong tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm ........................................................................... 40

Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 42

Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT AN

TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HÀNH, TỈNH

QUẢNG NGÃI............................................................................................... 44

2.1. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm .. 44

2.1.1. Xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm của chính quyền tỉnh Quảng Ngãi và huyện

Nghĩa Hành ........................................................................................... 444

2.1.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn

huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ................................................... 466

2.1.3. Vận dụng pháp luật an toàn thực phẩm trong thực tế trên địa bàn

huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ..................................................... 49

2.1.4. Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật an toàn thực phẩm

trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ................................. 57

2.2. Thực trạng các điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn

thực phẩm .................................................................................................... 60

2.2.1. Tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà

nước về an toàn thực phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ....... 60

2.2.2. Nguồn lực vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật an toàn

thực phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ............................ 63

2.2.3. Sự tham gia của các bên liên quan trong tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi........ 64

2.3. Nhận xét về tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn

huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi .......................................................... 67

2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ..................................... 67

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 71

Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 77

Chương 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC THỰC

HIỆN PHÁP LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN

NGHĨA HÀNH, TỈNH QUẢNG NGÃI....................................................... 78

3.1. Quan điểm bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ...................................... 78

3.1.1. Bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng của các cá nhân, tổ chức về an

toàn thực phẩm ........................................................................................ 78

3.1.2. Bảo đảm bình đẳng, công khai, minh bạch, trách nhiệm trong tổ

chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm .......................................... 80

3.1.3. Thu hút sự tham gia của người dân vào tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm ........................................................................... 82

3.2. Giải pháp đảm bảo tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên

địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ............................................. 83

3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật an toàn thực phẩm ........................ 83

3.2.2. Nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật an toàn thực

phẩm ........................................................................................................ 93

3.2.3. Nâng cao trách nhiệm, đạo đức công vụ của cán bộ, công chức

trong quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm ...................................... 97

3.2.4. Thanh tra, kiểm tra, phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh, công

khai mọi hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm .................. 100

3.3.5. Nâng cao vai trò của người dân trong tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm ................................................................................. 102

3.3.6. Đảm bảo nguồn lực vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm ................................................................................. 103

Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 105

KẾT LUẬN .................................................................................................. 106

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 108

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ATTP : An toàn thực phẩm

ATVSTP : An toàn vệ sinh thực phẩm

ATTP-DD : An toàn thực phẩm – Dinh dưỡng

BLHS : Bộ luật hình sự

GMP : Thực hành sản xuất tốt

(Good Manufacturing Practice)

GLB : Thực hành tốt phòng thí nghiệm

(Good Laboratory Practice)

HACCP : Phân tích mối nguy hiểm và kiểm soát

(Hazard Analysis and Critical tới hạn

Control Points)

HĐND : Hội đồng Nhân dân

ISO/IEC 17025 : Yêu cầu chung về năng lực của phòng

(General Requirements for the competence thử nghiệm và hiệu chuẩn

of testing and calibration laboratories)

KT&HT : Kinh tế và Hạ tầng

UBND : Ủy ban nhân dân

LABO (Laboratory) : Phòng thí nghiệm

: Ngộ độc thực phẩm NĐTP

: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NN&PTNT

: Trung tâm Y tế TTYT

: Văn hóa - Xã hội VH-XH

WHO (World Health Organization) : Tổ chức Y tế Thế giới

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1. Tình hình kiểm tra ATTP trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh

Quảng Ngãi giai đoạn 2013-2017 ................................................................... 59

Biểu đồ 2.2. Tình hình xử phạt vi phạm ATTP tra ATTP trên địa bàn huyện

Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2013-2017 ..................................... 60

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

An toàn thực phẩm là vấn đề nóng diễn ra hàng ngày, hàng giờ vì nó

ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người. Theo báo cáo thường niên

của tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm trên thế giới có khoảng 40 triệu vụ

ngộ độc xảy ra, riêng khu vực châu Á – Thái Bình Dương chiếm tới 50%.

Nguy hiểm hơn, toàn thế giới có tới 50% ca tử vong có liên quan đến vấn đề

an toàn thực phẩm. Tại Việt Nam, theo Cục an toàn thực phẩm, trong năm

2016, cả nước ghi nhận 129 vụ ngộ độc thực phẩm với hơn người mắc, trong

đó có 12 trường hợp tử vong. Số liệu này so với năm 2015 cho thấy, tuy số

người mắc giảm nhưng tình hình vẫn diễn biến phức tạp, khó kiểm soát.

Song, những số liệu thống kê nêu trên mới chỉ là sự ghi nhận số vụ ngộ độc

lớn mà ngành y tế biết đến và thực hiện chữa trị, còn với những vụ ngộ độc

nhỏ nhưng người bệnh tự chữa trị hoặc ngộ độc lớn nhưng không khai báo thì

chưa được thống kê. [61]

Số liệu thống kê trên cũng d ng lại ở ngộ độc cấp tính nghĩa là sau khi

ăn phải thực phẩm bẩn bị ngộ độc ngay. Tuy nhiên, còn có những trường hợp

độc tố ngấm dần dần vào cơ thể con người không thể thải loại hoặc thải loại

không hết. Những độc tố tích tụ trong cơ thể mỗi ngày một ít, tăng dần theo

thời gian và phát tác thành các bệnh hiểm nghèo như: ung thư, thần kinh, suy

gan, thận… cũng chưa được thống kê. Các nhà nghiên cứu khoa học của

WHO cũng dự đoán rằng đến năm 2020 số ca mắc ung thư ở Việt Nam sẽ xấp

xỉ 200.000 và trở thành nước có tỷ lệ ung thư cao nhất thế giới. Có thể nói,

chưa bao giờ vấn đề vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm lại đáng báo động

như hiện nay. Thực phẩm bẩn, thực phẩm nhiễm hóa chất vẫn tiếp tục tràn

vào nhà hàng, quán nhậu và mâm cơm mỗi gia đình.

Trong những năm qua, việc tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực

phẩm luôn được người đứng đầu các cấp, ngành của tỉnh Quảng Ngãi, cũng

như huyện Nghĩa Hành nói riêng, đặc biệt quan tâm với mục tiêu đấu tranh

phòng, chống tội phạm về an toàn thực phẩm nhằm bảo vệ, chăm sóc sức

khỏe của nhân dân. Muốn thực hiện được mục đích trên thì hiệu quả của tổ

chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm của cơ quan hành pháp là vô cùng

quan trọng.

Việc nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về tổ chức thực hiện

pháp luật an toàn thực phẩm cũng góp phần rất quan trọng, nhất là dưới góc

độ nghiên cứu t thực tiễn của địa phương có tình hình an toàn thực phẩm

trong những năm gần đây rất đáng lưu ý như huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng

Ngãi.

T những nguyên nhân trình bày ở trên, có thể khẳng định rằng, việc

nghiên cứu đề tài “Tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa

bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi” có ý nói nghĩa cả về lý luận và

thực tiễn, đặc biệt là trước yêu cầu ở nước ta hiện nay nói chung, ở huyện

Nghĩa Hành nói riêng.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn

Tuy có tầm quan trọng đặc biệt như vậy nhưng vấn đề an toàn vệ sinh

thực phẩm và thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này mới chỉ được chú trọng

nghiên cứu trong một vài năm trở lại đây và kết quả nghiên cứu cũng còn rất

khiêm tốn. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu có liên quan như:

“Tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm trong Luật Hình

sự Vệt Nam - một số vấn đề lý luận và thực tiễn” Luận văn thạc sỹ của tác giả

Hoàng Trí Ngọc năm 2009, khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.

“Pháp luật về Kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm trong hoat động

thương mại ở Việt Nam”, Luận văn thạc sỹ của tác giả Đặng Công Hiển, năm

2010, khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.

“Công cụ phân tích, dự báo xu hướng ngộ độc thực phẩm; Khảo sát quy

trình tổ chức quản lý thông tin và biểu thị bản đồ liên quan đến giám sát ngộ

độc thực phẩm trong VSATTP”, năm 2012, Đề tài nghiên cứu của GS.TS Vũ

Đức Thi, Viện Công nghệ Thông tin - Viện hàn lâm khoa học và Công nghệ

Việt Nam.

“Một số vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm”, năm 2012, Bài báo của TS.

Lưu Hoài Chuẩn, Hội khoa học kinh tế y tế Việt Nam.

“Thi hành pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm ở cấp Phường trên

địa bàn thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Mai Vân, năm

2013, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.

“Thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố Hà

Nội”, Luận văn thạc sỹ của tác giả Lê Thị Linh, năm 2016, Khoa Luật- Đại

học Quốc gia Hà Nội

“Quản lý nhà nước về vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn Quận 8,

thành phố Hồ Chí Minh”, năm 2017, Luận văn thạc sỹ Quản lý công của tác

giả Nguyễn Văn Anh, Học viện Hành chính Quốc gia.

“Pháp luật về an toàn thực phẩm t thực tiễn thành phố Buôn Mê Thuột

tỉnh Đắk Lắk”, năm 2017, Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Minh,

Học viện Hành chính Quốc gia...

Có thể thấy, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn

đề an toàn thực phẩm. Tuy nhiên chưa có công trình nghiên cứu sâu về vấn đề

tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa

Hành, tỉnh Quảng Ngãi - một vấn đề hết sức nóng và luôn cần thiết, liên quan

mật thiết đến hiệu quả của việc thực hiện an toàn thực phẩm. Bởi muốn thực

hiện tốt công tác an toàn thực phẩm thì ngoài ý thức tự giác của mỗi công dân

nhà nước cần phải có chế tài nghiêm khắc được thể hiện qua các văn bản quy

phạm pháp luật buộc mỗi công dân phải tuân thủ chấp hành. Chỉ có như vậy

thì công tác an toàn thực phẩm mới có thể có những bước tiến mới, quản lý an

toàn thực phẩm mới có thể kiểm soát được t khâu sản xuất đến tiêu dùng.

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

Mục đích nghiên cứu của Luận văn: Đưa ra các giải pháp để bảo

đảm tổ chức thực hiện pháp luật ATTP trên địa bàn huyện Nghĩa Hành,

tỉnh Quảng Ngãi.

Để đạt mục đích trên, Luận văn có nhiệm vụ sau:

- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật về

an toàn thực phẩm.

- Khảo sát, thống kê, phân tích đánh giá thực trạng pháp luật và tổ chức

thực hiện pháp luật về an toàn thực phẩm, những ưu điểm, khuyết điểm và

nguyên nhân ưu điểm, khuyết điểm, hạn chế của pháp luật và tổ chức thực

hiện pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành giai đoạn

2013 – 6/2018.

- Đưa ra quan điểm và giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật

ATTP ở huyện Nghĩa Hành.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn

- Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu pháp luật về ATTP và tổ

chức thực hiện pháp luật về an toàn thực phẩm theo quy định của Luật An

toàn thực phẩm năm 2010 và các văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện của

các ngành chức năng đối với công tác bảo đảm an toàn thực phẩm.

- Phạm vi nghiên cứu:

+ Về không gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng pháp luật và tổ

chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn Nghĩa Hành, tỉnh

Quảng Ngãi.

+ Về thời gian: 05 năm (t năm 2013 đến hết tháng 6/2018).

5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn

- Phương pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của

Chủ nghĩa Mác-Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trên quan điểm, đường lối của

Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về an toàn thực phẩm.

- Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp định tính,

phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, kết hợp giữa nghiên cứu lý luận

và tổng kết thực tiễn. Những nội dung liên quan đến vấn đề nghiên cứu được

thu thập, tổng hợp t nhiều nguồn tư liệu khác nhau như các công trình

nghiên cứu, sách, báo, tạp chí, báo cáo tổng kết, văn bản pháp luật, ... cụ thể:

Chương 1: Sử dụng phương pháp luận để làm rõ một số vấn đề có liên quan

đến tổ chức thực hiện pháp luật ATTP.

Chương 2: Sử dụng phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, so sánh,

tổng kết thực tiễn để xem xét tìm ra những hạn chế, nguyên nhân t đó giải quyết

các vấn đề, rút ra bài học cụ thể trong tổ chức thực hiện pháp luật ATTP trên địa

bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi.

Chương 3: Sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp lý luận và thực tiễn để

đề ra phương hướng, giải pháp thực hiện để thời gian tới tổ chức thực hiện pháp luật

ATTP trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi có hiệu quả hơn.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

- Ý nghĩa lý luận: Góp phần làm sáng tỏ, bổ sung lý luận về tổ chức

thực hiện pháp luật ATTP.

- Ý nghĩa thực tiễn: Nghiên cứu được thực hiện nhằm góp phần cung

cấp thông tin cho các nhà khoa học, các cán bộ địa phương về thực trạng tổ

chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm; những giải pháp nâng cao chất

lượng tổ chức thực hiện pháp luật ATTP tại huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng

Ngãi.

Đồng thời, nghiên cứu này còn giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng

về vấn đề nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm. Ngoài ra, đề tài còn là

nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên cao học ngành luật, cũng

như những người quan tâm đến vấn đề này.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, Luận văn

được kết cấu gồm 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật an toàn

thực phẩm

Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Chương 1:

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

PHÁP LUẬT AN TOÀN THỰC PHẨM

1.1. An toàn thực phẩm và pháp luật an toàn thực phẩm

1.1.1. An toàn thực phẩm

Thực phẩm là nguồn cung cấp năng lượng, cung cấp các chất dinh

dưỡng cần thiết để con người sống và phát triển. Tuy nhiên, vì những lợi

nhuận nên các nhà sản xuất và kinh doanh thực phẩm vẫn sử dụng những

biện pháp bảo quản, kích thích tăng trưởng không hợp lý làm thực phẩm

trở nên không an toàn. Vì thế thực phẩm là tác nhân chính dẫn đến ngộ

độc thực phẩm và các căn bệnh đặc biệt nguy hiểm t tiêu chảy cấp đến

ung thư. Việt Nam cũng là một trong những nước có số lượng người mắc

bệnh ung thư nhiều nhất thế giới và nguyên nhân chính là thực phẩm ăn

hàng ngày của con người.

Thực phẩm là sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc

đã qua sơ chế, chế biến, bảo quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm,

thuốc lá và các chất sử dụng như dược phẩm [42]. Mỗi loại thực phẩm đều có

quy định riêng về ngưỡng an toàn và khi thực phẩm chứa những yếu tố nguy

cơ đối với sức khỏe con người thì gọi là thực phẩm không an toàn. Sử

dụng các loại thực phẩm không an toàn, người tiêu dùng đã phải trả giá

quá đắt bằng chính sức khoẻ, thậm chí cả tính mạng của mình do bị ngộ

độc thực phẩm và mầm mống gây ra căn bệnh ung thư quái ác đang ngày

một tích tụ và chờ bộc phát. Nhưng có không ít người tiêu dùng không

quan tâm đến vấn đề ATTP khi mua các thực phẩm thiết yếu tiêu dùng

hàng ngày (như rau, cá, thịt….).

Các hóa chất độc hại như thuốc bảo vệ thực vật (thuốc tr sâu, tr bệnh

và thuốc tr cỏ dại…), thuốc kích thích tăng trưởng, kim loại nặng, các vi

sinh vật gây bệnh có trong các loại rau quả hoặc các chất kháng sinh, chất

tăng trọng có trong thịt, cá sẽ tích lũy dần trong các mô mỡ, tủy sống…của

con người, là tiền đề để phát sinh các loại bệnh tật như ung thư, loãng xương,

suy giảm trí nhớ và thoái hóa xương khớp.

Khi bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc thì thực phẩm lại là nguồn truyền bệnh

nguy hiểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng con người

và sự phát triển của xã hội. Ngộ độc thực phẩm và các bệnh do thực phẩm gây

ra không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ và cuộc sống của mỗi

người, mà còn gây thiệt hại lớn về kinh tế, là gánh nặng chi phí cho công tác

chăm sóc sức khoẻ.

Theo Pháp lệnh Vệ sinh an toàn thực phẩm số 12/2003/PLUBTVQH11

ngày 26/7/2003 của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội, VSATTP được hiểu là các

điều kiện và biện pháp cần thiết để bảo đảm thực phẩm không gây hại cho sức

khỏe, tính mạng của con người [56]. VSATTP hiểu theo nghĩa hẹp là một

môn khoa học dùng để mô tả việc xử lý, chế biến, bảo quản và lưu trữ thực

phẩm bằng những phương pháp phòng ng a, phòng chống bệnh tật do thực

phẩm gây ra. Hiểu theo nghĩa rộng, VSATTP là tất cả điều kiện, biện pháp

cần thiết t khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng

như sử dụng nhằm bảo đảm cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại

cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng.

Tuy nhiên để phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế sau khi Việt Nam

chính thức gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO) vào 01/01/2007, khái

niệm này đã được đơn giản hóa, ngắn gọn và phù hợp hơn, được thể hiện

trong Luật An toàn thực phẩm năm 2010 có hiệu lực thi hành t ngày

01/7/2011, theo đó ATTP là việc bảo đảm để thực phẩm không gây hại đến

sức khỏe, tính mạng con người. T đây, có thể hiểu theo nghĩa hẹp đó là việc

xử lý, chế biến, bảo quản và lưu trữ thực phẩm bằng những phương pháp

phòng ng a, phòng chống bệnh tật do thực phẩm gây ra. ATTP cũng bao gồm

các quy trình, quy định áp dụng trong t ng khâu chế biến cần được thực hiện

để tránh các nguy cơ sức khỏe có tiềm năng nghiêm trọng. Hiểu theo nghĩa

rộng, đảm bảo ATTP là toàn bộ những vấn đề cần xử lý liên quan đến việc

đảm bảo vệ sinh đối với thực phẩm nhằm đảm bảo cho sức khỏe của người

tiêu dùng.

Như vậy an toàn thực phẩm là tất cả điều kiện, biện pháp cần thiết t

khâu sản xuất, chế biến, bảo quản, phân phối, vận chuyển cũng như sử dụng

nhằm bảo đảm cho thực phẩm sạch sẽ, an toàn, không gây hại cho sức khỏe,

tính mạng người tiêu dùng. Vì vậy, an toàn thực phẩm là công việc đòi hỏi sự

tham gia của nhiều ngành, nhiều khâu có liên quan đến thực phẩm như nông

nghiệp, thú y, cơ sở chế biến thực phẩm, y tế, người tiêu dùng.

1.1.2. Pháp luật an toàn thực phẩm

Đảm bảo ATTP luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm vì

xuất phát t tầm quan trọng của nó; đảm bảo ATTP trước hết là chăm lo sức

khỏe của nhân dân, phát triển kinh tế, an sinh xã hội và phục vụ cho tiến trình

hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta. Đảng và Nhà nước ta thường xuyên chỉ

đạo và đưa ra nhiều giải pháp nhằm không ng ng hoàn thiện pháp luật về

ATTP, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về ATTP. Nhiều văn

bản quy phạm pháp luật về ATTP đã được ban hành nhằm điều chỉnh các

quan hệ xã hội trong lĩnh vực ATTP. Tuy nhiên, nhìn về tổng thể, công tác

bảo đảm ATTP vẫn là vấn đề thách thức to lớn ở nước ta. Các giải pháp giải

quyết vấn đề này đang được đặt ra rất cấp bách, nhất là việc hoàn thiện các

quy định của pháp luật về ATTP. Do vậy cần thiết phải có các quy tắc xử sự

có tính bắt buộc chung do nhà nước đặt ra và bảo đảm thực hiện, nhằm điều

chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, tạo lập

trật tự, ổn định xã hội.

Pháp luật an toàn thực phẩm là hệ thống các quy tắc xử sự có tính bắt

buộc chung do nhà nước đặt ra và bảo đảm thực hiện nhằm điều chỉnh các

quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực an toàn thực phẩm. Pháp luật về

ATTP ở Việt Nam, là một bộ phận trong hệ thống pháp luật hiện hành của

nước ta, bao gồm các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành hoặc th a

nhận, tham gia điều chỉnh các quan hệ xã hội liên quan đến quyền và nghĩa vụ

của tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn thực phẩm; điều kiện bảo đảm an

toàn đối với thực phẩm, sản xuất, kinh doanh thực phẩm và nhập khẩu, xuất

khẩu thực phẩm; quảng cáo, ghi nhãn thực phẩm; kiểm nghiệm thực phẩm;

phân tích nguy cơ đối với ATTP; phòng ng a, ngăn chặn và khắc phục sự cố

về ATTP; thông tin, giáo dục, truyền thông về ATTP; trách nhiệm quản lý

nhà nước về ATTP [42]. Như vậy, pháp luật an toàn thực phẩm là toàn bộ các

văn bản luật và dưới luật, các Thông tư, Nghị định có liên quan điều chỉnh

những vấn đề xã hội phát sinh trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Luật An toàn thực phẩm đã được Quốc hội thông qua ngày 17/6/2010,

có hiệu lực ngày 01/7/2011 là một sự kiện quan trọng thể hiện được quan

điểm của Đảng và Nhà nước ta, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho công tác

bảo đảm ATTP trong tình hình mới, góp phần tích cực vào việc thực hiện

thành công sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Luật

gồm 11 chương và 72 điều, gồm các nội dung cơ bản sau: quy định quyền và

nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong đảm bảo thực phẩm; điều kiện đảm bảo

an toàn đối với thực phẩm, sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu thực

phẩm; quảng cáo, ghi nhãn, kiểm nghiệm, phân tích nguy cơ đối với thực

phẩm; thông tin, giáo dục, truyền thông và trách nhiệm quản lý về an toàn

thực phẩm [42]. Theo pháp lệnh vệ sinh an toàn thực phẩm thì thực phẩm do

nhiều bộ, ngành quản lý do đó gặp rất nhiều khó khăn, bất cập trong triển khai

thực hiện [56]. Nhưng Luật ATTP quy định có 03 bộ có trách nhiệm quản lý

chính gồm Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn và Bộ Công

thương. Luật quy định rất rõ và cụ thể trách nhiệm của t ng ngành và trách

nhiệm quản lý nhà nước của ủy ban nhân dân các cấp [40].

Sau khi Luật An toàn thực phẩm có hiệu lực thi hành, Đảng, Nhà nước,

Chính phủ, các bộ, ngành, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành

phố trực thuộc trung ương đã ban hành nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo,

hướng dẫn, làm cơ sở cho việc tổ chức triển khai thực hiện Luật, như:

- Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chiến lược Quốc gia an toàn thực

phẩm giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn 2030 (Quyết định 20/QĐ-TTg ngày

04/01/2012); phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia vệ sinh an toàn thực

phẩm giai đoạn 2012-2015 (Quyết định 1228/QĐ-TTg ngày 07/9/2012); Chỉ

thị 34/CT-TTg ngày 11/12/2014 về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo đảm

an toàn thực phẩm và phòng chống ngộ độc thực phẩm trong tình hình mới.

- Chính phủ ban hành Nghị định 38/2012/NĐ-CP ngày 25/4/2012 về

quy định chi tiết một số điều của Luật an toàn thực phẩm; Nghị định

178/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về ATTP (thay thế

Nghị định 91/2012/ NĐ-CP của chính phủ); Nghị định 185/2013/NĐ-CP ngày

15/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương

mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ người tiêu dùng

- Bộ Y tế ban hành 46 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó đáng chú

ý là: Thông tư 15/2012/TT-BYT ngày 12/9/2012, quy định về điều kiện chung

bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm;

Thông tư 26/2012/TT-BYT ngày 30/11/2012, quy định cấp giấy chứng nhận

cơ sở đủ điều kiện ATTP đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức

năng, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng, phụ gia thực phẩm, chất hỗ

trợ chế biến thực phẩm, nước khoáng thiên nhiên, nước uống đóng chai; dụng

cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế;

Thông tư 30/2012/TT-BYT ngày 05/12/2012 quy định về điều kiện an toàn

thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn

đường phố. Trong đó có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Bộ Y tế về chất

lượng nước ăn uống, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Bộ Y tế về chất lượng

nước sinh hoạt; Thông tư số 47/2014/TT-BYT ngày 11/12/2014 hướng dẫn

quản lý an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống…

- Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành 18 văn bản quy

phạm pháp luật, gồm Thông tư số 14/2011/TT-BNNPTNT quy định việc

kiểm tra, đánh giá cơ sở sản xuất kinh doanh vật tư nông nghiệp và sản phẩm

nông lâm thủy sản; Thông tư số 45/2014/TT-BNNPTNT, Thông tư số

51/2014/TT-BNNPTNT….

- Bộ Công thương ban hành 03 văn bản quy phạm pháp luật cùng các

chỉ thị, nghị quyết về việc thi hành pháp luật ATTP.

- Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương

ban hành Thông tư liên tịch số 13/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT ngày

09/4/2014 hướng dẫn việc phân công, phối hợp trong quản lý nhà nước về an

toàn thực phẩm.

Cùng với các văn bản theo hệ thống pháp luật về an toàn thực phẩm,

nhiều luật, pháp lệnh mới hoặc sửa đổi bổ sung có liên quan tới công tác quản

lý ATTP như: Luật Thương mại số 36/2005/QH11 ngày 14/6/2005; Luật dược

số 105/2016/QH13 ngày 06/4/2016; Luật Tiêu chuẩn quy chuẩn kỹ thuật số

68/2006/QH11 ngày 29/6/2006; Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa số

05/2007/QH12 ngày 21/11/2007; Luật Quảng cáo số 16/2012/QH13 ngày

21/6/2012.

Hệ thống các văn bản trên đã tạo hành lang pháp lý để kiểm soát chất

lượng ATTP, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về ATTP và yêu cầu hội

nhập quốc tế.

Tuy nhiên, An toàn thực phẩm là một lĩnh vực mới ở nước ta, vì thế hệ

thống luật pháp cũng mới được hình thành và vẫn đang trong giai đoạn xây

dựng tích cực nên trong quá trình thực hiện vẫn còn gặp khá nhiều khó khăn,

vướng mắc; chưa đồng bộ, còn thiếu, chồng chéo và chưa phù hợp với thực

tiễn. Phân công trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý nhà nước vẫn đang

trong giai đoạn điều chỉnh; thiếu nhiều quy định chi tiết, cụ thể, hoặc chưa

phù hợp với nhiều loại hình hoạt động, kinh doanh, khó khăn khi triển khai;

thiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn cho sản phẩm thực phẩm, nhiều tiêu chuẩn quy

chuẩn chưa phù hợp, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

1.2. Khái niệm, chủ thể, nội dung tổ chức thực hiện pháp luật an toàn

thực phẩm

1.2.1. Khái niệm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

Trước hết, trong khoa học pháp lý thì “thực hiện pháp luật” là giai đoạn

quan trọng không thể thiếu của cơ chế điều chỉnh pháp luật, là giai đoạn thứ

hai trong cơ chế điều chỉnh pháp luật, tiếp sau giai đoạn xây dựng pháp luật.

Thực hiện pháp luật là giai đoạn quan trọng, không thể thiếu, vì pháp luật sẽ

chỉ là những quy định trên giấy nếu nó không được thực hiện trong thực tế

cuộc sống. Pháp luật chỉ có thể phát huy được vai trò và những giá trị của

mình trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội, duy trì trật tự và tạo điều kiện

cho xã hội phát triển khi nó được tôn trọng và thực hiện đầy đủ, nghiêm minh

trong cuộc sống. Nói cách khác, có một hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ

cũng mới chỉ là có được một yếu tố cần của nhà nước pháp quyền, nhưng

chưa đủ. Nhà nước pháp quyền Việt Nam của dân, do dân, vì dân, đòi hỏi

pháp luật phải được thi hành một cách nghiêm chỉnh, thống nhất và công bằng

theo nguyên tắc mọi người đều bình đẳng trước pháp luật [23].

Hiện nay, có nhiều nghiên cứu đưa ra các định nghĩa về “Thực hiện

pháp luật”. Có quan điểm cho rằng, thực hiện pháp luật “là quá trình hoạt

động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành hiện thực

trong cuộc sống, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động thực tế của các chủ thể

pháp luật” [26, tr.270]. Hoặc thực hiện pháp luật “là một quá trình hoạt động

có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở

thành những hành vi thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật” [21,

tr.463]. Hay thực hiện pháp luật “là hoạt động, là quá trình làm cho những

quy tắc của pháp luật thành những hoạt động thực tế của các chủ thể pháp

luật” [26, tr.344]. Quan điểm khác thì cho rằng thực hiện pháp luật “là hiện

tượng, quá trình có mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành

hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật” [22, tr.369].

T các dấu hiệu trên đây, có thể định nghĩa thực hiện pháp luật như

sau: Thực hiện pháp luật là hành vi (hoạt động) hợp pháp của các chủ thể

pháp luật, được hình thành trong quá trình hiện thực hóa các quy định của

pháp luật, làm cho chúng đi vào cuộc sống vì hạnh phúc của con người.

Để làm rõ nội dung của khái niệm “tổ chức thực hiện pháp luật”, trước

hết, cần giải thích về ngữ nghĩa và cách vận dụng thuật ngữ “tổ chức” và

nhóm t “thực hiện pháp luật”, hai bộ phận ngôn ngữ chính được sử dụng để

thể hiện khái niệm này.

Một tổ chức (organization) được định nghĩa là hai hay nhiều người làm

việc, phối hợp với nhau để đạt kết quả chung, chẳng hạn một công ty may

mặc, trạm xăng, cửa hàng bách hoá, hay siêu thị,… Trong khi đó, tổ chức

(organize) là một quá trình đề ra những sự liên hệ chính thức giữa những con

người và tài nguyên để đi đến mục tiêu. Chức năng tổ chức là sự phối hợp các

nỗ lực qua việc thiết lập một cơ cấu về cách thực hiện công việc trong tương

quan với quyền hạn. Nói một cách khác, chức năng tổ chức là tiến trình sắp

xếp các công việc tương đồng thành t ng nhóm, để giao phó cho t ng khâu

nhân sự có khả năng thi hành, đồng thời phân quyền cho t ng khâu nhân sự

tùy theo công việc được giao phó. Qua cách định nghĩa trên, chúng ta thấy

những cụm t quan trọng trong chức năng tổ chức là “sắp xếp công việc”,

“khâu nhân sự” và “phân quyền”.

Đối chiếu vào lĩnh vực pháp luật và thực tiễn của đời sống pháp luật,

xét trên mọi khía cạnh đều cho thấy, các ý nghĩa được hàm chứa trong thuật

ngữ “tổ chức thực hiện pháp luật” là quá trình tổ chức các hoạt động để đưa

pháp luật vào cuộc sống và hiện thực hoá các quy định của pháp luật. Với ý

nghĩa nêu trên cho thấy: Tổ chức thực hiện pháp luật là việc lên kế hoạch, sắp

xếp các hoạt động và phân công trách nhiệm rõ ràng, cụ thể cho các chủ thể

là các cơ quan nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong việc thực hiện các

hoạt động đó, đồng thời, sử dụng toàn bộ những yếu tố, phương tiện, công cụ

và những điều kiện cần thiết được xác lập, tổ chức và sử dụng trong quá trình

đưa pháp luật vào cuộc sống, bảo đảm cho pháp luật được thi hành một cách

nghiêm chỉnh, thống nhất và hiệu quả trong thực tế.

Dưới góc độ thực tiễn, để đưa một đạo luật vào cuộc sống, các cơ quan

Nhà nước có thẩm quyền thường sử dụng thuật ngữ “tổ chức thi hành pháp

luật”. Đồng thời, trong các văn bản mang tính chỉ đạo hành chính thường sử

dụng thuật ngữ “triển khai thi hành Luật...”. Nội hàm của thuật ngữ “tổ chức

thi hành pháp luật” thường được hiểu bao gồm các yếu tố sau đây: (1) Xác

định rõ các công việc cần thực hiện; (2) xác định rõ trách nhiệm của các cơ

quan có liên quan khi thực hiện các công việc đó và (3) trách nhiệm báo cáo,

phản ánh về kết quả và những khó khăn, vướng mắc gặp phải thi thực hiện

các công việc được giao.

Đối với các công việc cần thực hiện, những công việc sau đây thường

được tập trung thực hiện:

Thứ nhất, nhóm công việc liên quan đến nhận thức pháp luật (thường là

nhóm công việc về tuyên truyền, phổ biến Luật đến người dân và phổ biến,

quán triệt Luật tới cán bộ, công chức được Luật giao nhiệm vụ thực hiện);

Thứ hai, nhóm công việc liên quan đến tăng cường năng lực đội ngũ

cán bộ, công chức được giao Luật giao thực hiện nhiệm vụ (thường là hoạt

động tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật về lĩnh vực mà Luật đó điều

chỉnh...);

Thứ ba, nhóm công việc về xây dựng và hoàn thiện thể chế - cụ thể là

xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành Luật;

Thứ tư, nhóm công việc về phân công trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn

thực hiện tổ chức thi hành Luật trong nội bộ t ng Bộ, ngành, địa phương;

Thứ năm, nhóm công việc liên quan đến bố trí kinh phí tổ chức thi

hành Luật;

Thứ sáu, nhóm công việc liên quan đến sắp xếp, tổ chức bộ máy, nhân

sự thực hiện nhiệm vụ được Luật giao;

Thứ bảy, nhóm công việc liên quan đến phân công trách nhiệm phối

hợp giữa các cơ quan có liên quan để tổ chức thi hành Luật.

Như vậy, có thể thấy, giữa thực tiễn và lý luận thì “tổ chức thực hiện

pháp luật” (dưới góc độ lý luận) và “tổ chức thi hành pháp luật” (dưới góc độ

thực tiễn) có nội hàm tương đương nhau.

Tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm là việc lên kế hoạch,

sắp xếp các hoạt động và phân công trách nhiệm rõ ràng, cụ thể cho các chủ

thể là các cơ quan nhà nước, trong việc thực hiện các hoạt động đó, đồng

thời, sử dụng toàn bộ những yếu tố, phương tiện, công cụ và những điều kiện

cần thiết được xác lập, tổ chức và sử dụng trong quá trình đưa pháp luật an

toàn thực phẩm vào cuộc sống, bảo đảm cho pháp luật an toàn thực phẩm

được thi hành một cách nghiêm chỉnh, thống nhất và hiệu quả trong thực tế.

1.2.2. Chủ thể tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

Xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật là

các yếu tố cấu thành cơ bản để duy trì sự tồn tại của đời sống pháp luật; đồng

thời, thể hiện sống động sự phân công quyền lực nhà nước theo các quyền lập

pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước pháp quyền. Các yếu tố này cùng

tồn tại, tác động lẫn nhau, bổ sung cho nhau và ảnh hưởng lẫn nhau. Công tác

tổ chức thực hiện pháp luật trong cuộc sống chủ yếu thuộc về trách nhiệm và

là chức năng của cơ quan hành pháp. Đó chính là quá trình hướng dẫn, chuẩn

bị các nguồn lực (con người, tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất thực hiện t ng

văn bản pháp luật) bảo đảm sẵn sàng, phù hợp ngay t khi tổ chức học tập,

quán triệt, vận dụng để mọi hành vi ứng xử của các chủ thể đều phù hợp với

quy định của pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, mức độ hiệu quả của việc tổ

chức thực hiện pháp luật còn phụ thuộc vào chất lượng của hoạt động lập

pháp - ban hành luật và giám sát thực hiện luật của Quốc hội, của hoạt động

tư pháp trong bảo vệ pháp luật và sử dụng cưỡng chế nhà nước.

Cơ quan hành pháp theo nghĩa rộng được hiểu là Chính phủ và chính

quyền địa phương các cấp. Chính quyền địa phương các cấp bao gồm Hội

đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các cơ quan chuyên môn.

Các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà

nước đối với ngành hoặc lĩnh vực công tác trong phạm vi cả nước (Bộ, cơ

quan ngang bộ) hoặc trong phạm vi địa phương (các cơ quan chuyên môn

của Ủy ban nhân dân) hoạt động theo nguyên tắc thủ trưởng chế, việc thi

hành pháp luật, đặc biệt là áp dụng pháp luật, được thực hiện bởi thủ

trưởng cơ quan hoặc người được ủy quyền hợp pháp với các nhiệm vụ,

quyền hạn cụ thể.

Như vậy, chủ thể tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm là cơ

quan hành pháp bao gồm Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang bộ, chính quyền địa

phương các cấp, đồng thời bởi các cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan

hành chính nhà nước.

1.2.3. Nội dung tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

Khi đặt ra những quy phạm pháp luật, nhà nước ta mong muốn sử dụng

chúng để điều chỉnh các quan hệ xã hội, đáp ứng lợi ích của nhân dân lao

động và sự tiến bộ xã hội. Mục đích đó chỉ đạt được khi các chủ thể thực hiện

nghiêm chỉnh pháp luật trong đời sống thực tế.

Việc tổ chức thực hiện pháp luật về ATTP tiếp cận dưới góc độ thực

tiễn triển khai thực hiện gồm các hình thức: ban hành văn bản lãnh đạo, chỉ

đạo triển khai thực hiện, tổ chức bộ máy, con người thực hiện, xây dựng các

biện pháp triển khai thực hiện như: tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật

về ATTP, phối hợp tổ chức thực hiện, công tác thanh tra, kiểm tra, thực hiện

các biện pháp hành chính, cưỡng chế…để đảm bảo thực hiện có hiệu quả

pháp luật về ATTP trong đời sống xã hội.

1.2.3.1. Tổ chức thực hiện quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ của các tổ

chức, cá nhân trong an toàn thực phẩm

Trong bối cảnh hiện nay khi mà ý thức pháp luật, đạo đức nghề nghiệp

của tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm, tổ chức, cá nhân kinh doanh thực

phẩm và người tiêu dùng thực phẩm còn thấp. Họ bất chấp tất cả để thu về lợi

nhuận thì càng cần đến nỗ lực và sự hoạt động hết mình của các cơ quan nhà

nước có thẩm quyền trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong phạm vi thẩm quyền của

mình cần áp dụng nhanh chóng và triệt để các quy định, chế tài pháp luật an

toàn thực phẩm vào việc quản lý và xử lý những hành vi sai phạm, vi phạm

pháp luật an toàn thực phẩm. Có như vậy mới tạo ra sức mạnh cưỡng chế đối

với những chủ thể pháp luật có liên quan khi mà họ chưa tự ý thức, tự giác

chấp hành pháp luật.

- Tổ chức thực hiện quy định của pháp luật về quyền của tổ chức, cá

nhân sản xuất thực phẩm trong ATTP

Thứ nhất, quyết định và công bố các tiêu chuẩn sản phẩm do mình sản

xuất, cung cấp

Theo quy định, thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực

phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, vật liệu bao gói, dụng cụ tiếp xúc trực

tiếp với thực phẩm đã có quy chuẩn phải được công bố hợp quy, sản phẩm

chưa có quy chuẩn kỹ thuật phải được công bố phù hợp quy định ATTP trước

khi đưa ra lưu thông trên thị trường.

Hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành hai Thông tư số 19/2012/TT-BYT ngày

09/11/2012 hướng dẫn việc công bố hợp quy và công bố phù hợp quy định an

toàn thực phẩm và Thông tư số 11/2013/TT-BYT ngày 08/4/2013 hướng

dẫn chỉ định tổ chức chứng nhận hợp quy đối với thực phẩm đã qua chế biến

bao gói sẵn; phụ gia thực phẩm; chất hỗ trợ chế biến thực phẩm; vật liệu bao

gói, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm để tạo hành lang pháp lý cho

hoạt động chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy và công bố phù hợp quy

định an toàn thực phẩm.

03 nhóm sản phẩm bao gồm: nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sản

phẩm dinh dưỡng cho trẻ tới 36 tháng tuổi, phụ gia thực phẩm hỗn hợp có

công dụng mới và những sản phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt như thực

phẩm ăn qua xông cho người bệnh theo chỉ dẫn của bác sĩ, phải đăng ký bản

công bố sản phẩm với cơ quan quản lý. Các sản phẩm còn lại do các doanh

nghiệp tự công bố. Trong đó có các chỉ tiêu an toàn về kim loại nặng, tồn dư

hóa chất bảo vệ thực vật, các vi sinh vật gây bệnh, nấm men, nấm mốc… các

doanh nghiệp cũng tự công theo mức giới hạn cho phép mà Bộ Y tế đã quy

định. Đồng thời, doanh nghiệp phải gửi một bản tới cơ quan quản lý, sau đó

được phép sản xuất. Các cơ quan quản lý sẽ căn cứ vào bản công bố này để

tăng cường hậu kiểm, nếu lấy mẫu kiểm nghiệm mà không đúng như mẫu

doanh nghiệp tự công bố thì sẽ xử lý rất nghiêm.

Thứ hai, quyết định áp dụng các biện pháp kiểm soát nội bộ để bảo

đảm an toàn thực phẩm: Áp dụng các chương trình quản lý chất lượng trong

sản xuất kinh doanh thực phẩm như GMP, HACCP, ISO 22000, ...

Thứ ba, yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh thực phẩm hợp tác trong

việc thu hồi và xử lý thực phẩm không bảo đảm an toàn: Việc thu hồi thực

phẩm không bảo đảm an toàn được quy định tại Điều 55 Luật An toàn thực

phẩm 2010. Nếu sản phẩm thực phẩm không bảo đảm an toàn, thì trong quá

trình thu hồi thì tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm yêu cầu tổ chức, cá nhân

kinh doanh thực phẩm phối hợp trả lại các sản phẩm trong lô thực phẩm

không đảm bảo an toàn.

Thứ tư, lựa chọn tổ chức đánh giá sự phù hợp, cơ sở kiểm nghiệm đã

được chỉ định để chứng nhận hợp quy:

Tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm thực hiện đánh giá hợp quy theo

một trong hai phương thức sau: Thông qua tổ chức chứng nhận hợp quy do

Bộ Y tế chỉ định hoặc tự đánh giá hợp quy theo nội dung đánh giá hợp quy

được quy định và thực hiện kiểm nghiệm sản phẩm tại phòng kiểm nghiệm

được chỉ định hoặc phòng kiểm nghiệm độc lập được công nhận hoặc phòng

kiểm nghiệm được th a nhận.

08 tổ chức chứng nhận hợp quy đã được Cục ATTP, Bộ Y tế chỉ định.

Tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm có quyền lựa chọn một trong tám cơ sở

để chức đánh giá sự phù hợp, kiểm nghiệm để chứng nhận hợp quy.[63]

TT Tên đơn vị Địa chỉ

Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo Số 02 Ngô Quyền, Quận Sơn Trà, 1 lường chất lượng 2 Đà Nẵng

Trung tâm Chứng nhận phù hợp Số 8 Hoàng Quốc Việt, Quận Cầu 2 Quacert Giấy, Hà Nội

Công ty cổ phần chứng nhận Số 79 Quang Trung, Quận Hải 3 Globalcert Châu, TP. Đà Nẵng

Trung tâm giám định và chứng nhận 28 An Xuân, quận Thanh Khê, 4 hợp chuẩn hợp quy Vietcert thành phố Đà Nẵng

Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo 49 Pasteur, Phường Nguyễn Thái 5 lường chất lượng 3 Bình, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh 65 Phạm Thận Duật, Cầu Giấy, 6 thực phẩm Quốc Gia Hà Nội

Viện An toàn thực phẩm – Công ty cổ Tầng 4, tòa nhà 130 Nguyễn Đức 7 phần chứng nhận Vinacert Cảnh, Hà Nội

Căn hộ 111a, nhà A1, tập thể

Viện Nghiên cứu Phát triển Tiêu chuẩn Công ty Bưu chính viễn thông, 8 Chất lượng phường Quan Hoa, quận Cầu

Giấy, Hà Nội

Thứ năm, sử dụng dấu hợp chuẩn, dấu hợp quy và các dấu hiệu khác

cho sản phẩm theo quy định của pháp luật. Dấu chứng nhận sản phẩm hợp

quy được trình bày trực tiếp trên sản phẩm, hàng hoá hoặc trên bao bì hoặc

nhãn gắn trên sản phẩm, hàng hoá ở vị trí dễ thấy, dễ đọc, đồng thời có thể

được in trong tài liệu kỹ thuật kèm theo để tuyên truyền, quảng cáo trên các

phương tiện thông tin đại chúng và trên các tài liệu giới thiệu, tài liệu giao

dịch thương mại.

Thứ sáu, tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm có quyền khiếu nại, tố

cáo, khởi kiện theo quy định pháp luật.

Thứ bảy, được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

- Tổ chức thực hiện quy định của pháp luật về quyền của người tiêu

dùng trong ATTP

Quyền được an toàn nói riêng, quyền của người tiêu dùng nói chung có

nội hàm rộng, mang tính mở, nhưng cụ thể, với yêu cầu ngày càng đa dạng và

cao hơn, nổi bật là quyền được ăn sạch, uống sạch, chữa bệnh, học hành, đi lại

và tiếp cận, tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ trong cuộc sống thường ngày an

toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp; cũng như được tiếp

nhận nhanh và xử lý thỏa đáng những khiếu nại về chất lượng hàng hóa và

dịch vụ…

Trong bối cảnh hiện nay, quyền được an toàn của người tiêu dùng

tùy thuộc ngày càng chặt chẽ vào sự củng cố nhận thức, sự hoàn thiện luật

pháp và sự chung tay hành động mạnh mẽ hơn nữa t phía các cơ quan

quản lý nhà nước, tổ chức xã hội, cũng như cộng đồng người tiêu dùng và

doanh nghiệp. Một mặt, cần khuyến khích doanh nghiệp tăng cường công

nghệ sản xuất xanh và đạo đức kinh doanh; quy chuẩn và minh bạch hóa

các chỉ tiêu chất lượng; phát triển các dịch vụ hậu mãi thân thiện, tiện lợi,

chất lượng cao...Mặt khác, cần tăng cường năng lực thể chế bảo vệ quyền

người tiêu dùng t trung ương đến địa phương; điều chỉnh và cụ thể hóa

các chính sách, cơ chế hoạt động, quy trình tiếp nhận, xử lý tranh chấp

giữa người tiêu dùng và người cung cấp hàng hóa; luật hóa các tiêu chuẩn

chất lượng và các “hàng rào kỹ thuật” quốc gia; đề cao sự minh bạch

nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.

An toàn thực phẩm là một rủi ro đến t rất nhiều công đoạn, t sản

xuất, vận chuyển, chế biến, lưu thông thậm chí trong quá trình tiêu dùng mà

chúng ta thường sử dụng hình ảnh t trang trại đến bàn ăn. Chúng ta cứ nghĩ

đến khâu sản xuất vật nuôi, cây trồng ở những nơi bị ô nhiễm môi trường thì

chắc chắn nó sẽ bị ảnh hưởng. Thứ hai là thức ăn nữa, đã khảo sát, phát hiện

những hóa chất độc hại như sabutamol mà người ta đưa vào thức ăn để chăn

nuôi lợn để làm tăng thịt lợn nạc rồi bán giá cao hơn. Những tồn dư hóa chất

ở trong thịt con lợn như vậy sẽ chuyển sang người sử dụng gây những bệnh

tật, tổn hại cho sức khỏe. Tiếp đó trong quá trình chế biến người ta đưa chất

phụ gia, những chất hỗ trợ chế biến, phẩm màu, rồi những thứ có thể nói rất

độc hại đến sức khỏe của người tiêu dùng. Ngoài ra chúng ta thấy khâu an

toàn nó đến t nhiều khâu khác nhau.

Không chỉ xâm hại đến quyền lợi của người tiêu dùng thực phẩm,

những hành vi sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh hàng hóa giả mạo, hàng hóa

kém chất lượng, không đảm bảo ATTP, bán hàng gian dối, cung ứng dịch vụ

kém chất lượng... như đã nêu ở trên còn xâm phạm đến trật tự quản lý nền

kinh tế, xâm phạm an toàn công cộng của một xã hội. Vì vậy, trong bối cảnh

hội nhập kinh tế quốc tế thì việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng thực

phẩm là nhiệm vụ không chỉ giới hạn trong phạm vi của một địa phương, một

quốc gia hay một vùng lãnh thổ mà còn mang tính toàn cầu.

Vấn đề then chốt là làm thế nào quản lý được chất lượng an toàn thực

phẩm để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, bảo đảm an toàn

cho người tiêu dùng, đóng góp được phần quan trọng vào phát triển kinh tế-xã

hội của đất nước. Vai trò của pháp luật về an toàn thực phẩm trong đời sống

xã hội Việt Nam hiện nay đang đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi sự chung tay

của cả hệ thống chính trị.

Để tổ chức thực hiện quyền của người tiêu dùng, nhà nước sử dụng

nhiều biện pháp:

+ Nhà sản xuất phải cung cấp thông tin trung thực về an toàn thực

phẩm, hướng dẫn sử dụng, vận chuyển, lưu giữ, bảo quản, lựa chọn, sử dụng

thực phẩm phù hợp; được cung cấp thông tin về nguy cơ gây mất an toàn,

cách phòng ng a khi nhận được thông tin cảnh báo đối với thực phẩm bằng

cách ghi trên nhãn sản phẩm thực phẩm, thông tin này đã được công bố phù

hợp quy chuẩn hoặc phù hợp quy định ATTP trong hồ sơ công bố, đồng thời

phải phù hợp với quy định về ghi nhãn thực phẩm theo quy định.

+ Đặt ra nhiều loại chế tài như chế tài hành chính (phạt tiền, tịch thu

tang vật, phương tiện vi phạm...), chế tài dân sự (buộc công khai xin lỗi, bồi

thường thiệt hại, khắc phục hậu quả...) và cả loại chế tài nghiêm khắc nhất là

chế tài hình sự (tùy theo tính chất, mức độ của hành vi phạm tội mà bị áp

dụng loại, mức hình phạt cụ thể, cao nhất là tử hình).

Nhưng hiện nay, tình trạng xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng

đang có xu hướng mở rộng về phạm vi, gia tăng về số lượng và nghiêm

trọng về tính chất, mức độ. Những thông tin chúng ta liên tục đọc được,

nghe được, xem được t các phương tiện thông tin đại chúng là ở nơi này,

nơi kia, cơ quan chức năng v a phát hiện những vụ sản xuất, buôn bán

hàng giả với số lượng và quy mô lớn, trong đó có cả những hàng giả là

thực phẩm, những vụ ngộ độc thực phẩm đông người, những vụ thực

phẩm kém chất lượng, bị nhiễm bẩn, thực phẩm có chất cấm, chất gây

nguy hại cho sức khỏe... Qua đó cho thấy hệ thống chế tài được đặt ra để

xử lý hành vi xâm phạm quyền của người tiêu dùng thực phẩm hiện nay

chưa thực sự hiệu quả, trong đó có chế tài hình sự chưa đủ sức trấn áp

riêng cũng như răn đe chung, dẫn đến tình trạng xâm phạm quyền lợi của

người tiêu dùng thực phẩm diễn biến phức tạp, gia tăng về quy mô và tính

chất, hậu quả xảy ra cũng ngày một nghiêm trọng hơn.

Quyền của người tiêu dùng thực phẩm là rất lớn. Vai trò của các cơ

quan nhà nước bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng thực phẩm vì thế cũng

rất quan trọng. “Cuộc chiến” chống hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, hàng kém

chất lượng vẫn đang diễn biến phức tạp và đòi hỏi phải tiến hành liên tục,

quyết liệt. Đó là vì quyền của người tiêu dùng thực phẩm.

* Về nghĩa vụ

- Tổ chức thực hiện quy định của pháp luật về nghĩa vụ của tổ chức, cá

nhân sản xuất thực phẩm trong ATTP

Các cơ sở sản xuất thực phẩm phải tuân thủ các yêu cầu về địa điểm

môi trường; thiết kế bố trí nhà xưởng; kết cấu nhà xưởng; hệ thống thông gió;

hệ thống chiếu sáng; hệ thống cung cấp nước; hơi nước và khí nén; hệ thống

xử lý chất thải, rác thải; nhà vệ sinh, khu vực thay đồ bảo hộ lao động;

nguyên liệu thực phẩm và bao bì thực phẩm; trang thiết bị, dụng cụ (phương

tiện rửa và khử trùng tay; thiết bị, dụng cụ sản xuất thực phẩm; thiết bị dụng

cụ giám sát, đo lường, v.v…).

Thiết lập quy trình tự kiểm tra trong quá trình sản xuất thực phẩm:

nhằm kiểm soát tất cả các yếu tố ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm trong

quá trình chế biến thực phẩm t thiết kế, xây lắp nhà xưởng, thiết bị, dụng

cụ chế biến, điều kiện phục vụ cho công việc chuẩn bị chế biến đến quá

trình chế biến, bao gói, bảo quản và con người thực hiện các thao tác chế

biến thực phẩm.

Yêu cầu về nhà, xưởng và phương tiện chế biến: Yêu cầu này đỏi

hỏi khi xây dựng cơ sở chế biến thực phẩm cần phải xem xét đến vị trí sao

cho phù hợp với một cơ sở chế biến thực phẩm phải sạch sẽ thoáng mát,

không gây ô nhiễm môi trường, không đặt ở những nơi có môi trường

không lành mạnh .

Quy định về các yêu cầu kiểm soát vệ sinh nhà xưởng như: Xử lý nước

thải, sản phẩm phụ, bảo quản hoá chất gây hiểm, kiểm soát sinh vật gây hại và

đồ dùng các nhân

Kiểm soát quá trình chế biến: Kiểm tra tất cả mọi hoạt động phải thực

hiện theo nguyên tắc vệ sinh cơ bản, phải có các biện pháp kiểm soát chất

lượng sao cho các điểm kiểm soát quan trọng được kiểm soát trong suốt quá

trình chế biến. Thực hiện các biện pháp đề phòng sản phẩm bị nhiễm bẩn, thử

các chỉ tiêu vi sinh hoá học, tạp chất ở khâu cần thiết để xác định nguy cơ gây

nhiễm. Các sản phẩm bị nhiễm bẩn hay biến chất phải bị loại bỏ hoặc được xử

lý để giảm bớt độc chất.

Yêu cầu về con người: Đối với cơ sở chế biến thực phẩm thì yêu cầu

đối với con người khi tuyển vào làm việc là hết sức quan trọng. Nhất thiết

phải kiểm tra sức khỏe (về thể lực, trí lực và bệnh tật) của tất cả mọi

người, đặc biệt với những công nhân tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm để

tránh lây bệnh truyền nhiễm. Phải đưa ra những quy định trong việc khám

sức khoẻ cho cán bộ công nhân viện như khám định kỳ để đảm bảo chỉ có

những người có đủ tiêu chuẩn sức khoẻ mới được tiếp tục làm việc trong

cơ sở sản xuất thực phẩm. Phải thường xuyên giáo dục cho các cán bộ

công nhân viên trong cơ sở mình biết giữ gìn sức khoẻ và vệ sinh các nhân

để đảm bảo các yêu cầu đã đề ra.

Kiểm soát khâu bảo quản và phân phối: Đưa ra các yêu cầu về việc vận

chuyến và bảo quản sao cho thành phẩm phải đảm bảo để tránh nhiễm bẩn

thực phẩm bởi các tác nhân vật lý, hoá học, vi sinh. . . và không làm phân huỷ

thực phẩm.

Đối với người trực tiếp sản xuất thực phẩm: Chủ cơ sở và người trực

tiếp sản xuất thực phẩm phải được tập huấn và được cấp Giấy xác nhận tập

huấn kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định; phải được cấp Giấy xác

nhận đủ sức khoẻ theo quy định của Bộ Y tế… Người trực tiếp sản xuất thực

phẩm phải mặc trang phục bảo hộ riêng, đội mũ, đi găng tay chuyên dùng,

đeo khẩu trang.

Về bảo quản thực phẩm trong sản xuất: Kho thực phẩm phải bảo đảm

chắc chắn, an toàn, thông thoáng, dễ vệ sinh và phòng chống được côn trùng,

động vật gây hại xâm nhập và cư trú. Khu vực chứa đựng, kho bảo quản thực

phẩm phải có đầy đủ biển tên; nội quy, quy trình, chế độ vệ sinh; đối với

nguyên liệu, thành phẩm thực phẩm có yêu cầu bảo quản đặc biệt phải có sổ

sách theo dõi nhiệt độ, độ ẩm và các điều kiện khác. Nguyên liệu thực phẩm,

phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm

và sản phẩm thực phẩm phải được chứa đựng, bảo quản theo các quy định về

bảo quản sản phẩm của nhà sản xuất và yêu cầu của loại thực phẩm về nhiệt

độ, độ ẩm, ánh sáng và các yếu tố ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm. Nước đá

dùng trong bảo quản thực phẩm phải được sản xuất t nguồn nước sạch theo

Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia (QCVN) về nước sạch số 02:2009/BYT.

Các cơ sở kinh doanh thực phẩm phải tuân thủ 15 yêu cầu về nhà

xưởng, 4 yêu cầu đối với trang thiết bị. Chủ cơ sở và người trực tiếp kinh

doanh thực phẩm phải được tập huấn và được cấp Giấy xác nhận tập huấn

kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định, phải được khám sức khoẻ được

cấp Giấy xác nhận đủ sức khoẻ theo quy định của Bộ Y tế.

Việc khám sức khoẻ do các cơ sở y tế t cấp quận, huyện và tương

đương trở lên thực hiện.

Các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực có trách nhiệm ban hành quy định cụ

thể về điều kiện an toàn thực phẩm cho cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm

thuộc lĩnh vực được phân công quản lý.

Các cơ sở sản xuất thực phẩm phải tuân thủ quy định của Chính phủ về

tăng cường vi chất dinh dưỡng mà thiếu hụt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng

đồng. 04 vi chất dinh dưỡng bắt buộc tăng cường vào thực phẩm bao gồm:

Iốt; sắt; kẽm; vitamin A. Vi chất dinh dưỡng khuyến khích tăng cường vào

thực phẩm phải thuộc Danh mục vi chất dinh dưỡng được phép bổ sung vào

thực phẩm theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế. Hàm lượng vi chất dinh

dưỡng theo quy định trên được tăng cường vào thực phẩm phải đạt yêu cầu về

chất lượng theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng.

Các cơ sở sản xuất thực phẩm thông tin đầy đủ, chính xác về sản phẩm

trên nhãn, bao bì, trong tài liệu kèm theo thực phẩm theo quy định của pháp

luật về nhãn hàng hóa

- Tổ chức thực hiện quy định của pháp luật về nghĩa vụ của tổ chức, cá

nhân kinh doanh thực phẩm trong ATTP

Kinh doanh thực phẩm là loại hình kinh doanh có điều kiện và là đối

tượng chính cần được quản lý nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng ng a

ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm cho người tiêu dùng và

cả cộng đồng. Để người tiêu dùng luôn đặt niềm tin tưởng vào tổ chức, cá

nhân kinh doanh thực phẩm sẽ cung cấp cho họ những thức ăn ngon miệng,

hấp dẫn và an toàn, tổ chức, cá nhân kinh doanh thực phẩm có các nghĩa vụ

sau đây: Tuân thủ các điều kiện bảo đảm an toàn đối với thực phẩm trong quá

trình kinh doanh và chịu trách nhiệm về an toàn thực phẩm do mình kinh

doanh; Kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ thực phẩm, nhãn thực phẩm và các tài

liệu liên quan đến an toàn thực phẩm; lưu giữ hồ sơ về thực phẩm; thực hiện

quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm không bảo đảm an toàn; Thông

tin trung thực về an toàn thực phẩm; thông báo cho người tiêu dùng điều kiện

bảo đảm an toàn khi vận chuyển, lưu giữ, bảo quản và sử dụng thực phẩm;

Kịp thời cung cấp thông tin về nguy cơ gây mất an toàn của thực phẩm và

cách phòng ng a cho người tiêu dùng khi nhận được thông tin cảnh báo của

tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu; Kịp thời ng ng kinh doanh, thông tin

cho tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu và người tiêu dùng khi phát hiện

thực phẩm không bảo đảm an toàn; Báo cáo ngay với cơ quan có thẩm quyền

và khắc phục ngay hậu quả khi phát hiện ngộ độc thực phẩm hoặc bệnh

truyền qua thực phẩm do mình kinh doanh gây ra; Hợp tác với tổ chức, cá

nhân sản xuất, nhập khẩu, cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc điều

tra ngộ độc thực phẩm để khắc phục hậu quả, thu hồi hoặc xử lý thực phẩm

không bảo đảm an toàn; Tuân thủ quy định của pháp luật, quyết định về thanh

tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Chi trả chi phí lấy mẫu và

kiểm nghiệm; Bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật khi thực phẩm

mất an toàn do mình kinh doanh gây ra.

- Tổ chức thực hiện quy định của pháp luật về nghĩa vụ người tiêu dùng

thực phẩm trong ATTP

Tuân thủ đầy đủ các quy định, hướng dẫn về an toàn thực phẩm của

tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh trong vận chuyển, lưu giữ, bảo quản

và sử dụng thực phẩm; Kịp thời cung cấp thông tin khi phát hiện nguy cơ

gây mất an toàn thực phẩm, khai báo ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua

thực phẩm với Ủy ban nhân dân nơi gần nhất, cơ sở khám bệnh, chữa

bệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh

doanh thực phẩm; Tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường

trong quá trình sử dụng thực phẩm.

1.2.3.2. Tổ chức thực hiện quy định pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn

đối với thực phẩm và trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm

Để quản lý đối với sản phẩm, dù là sản phẩm ở dạng nào cũng phải bảo

đảm các điều kiện chung nhất mà sản phẩm phải đáp ứng nhằm bảo đảm an

toàn cho sản phẩm. Ngoài các điều kiện chung, đối với các nhóm thực phẩm

cụ thể, đặc thù như: thực phẩm tươi sống, thực phẩm đã qua chế biến; thực

phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng; thực phẩm chức năng; thực phẩm biến

đổi gen; thực phẩm đã qua chiếu xạ; phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến;

bao gói, chứa đựng thực phẩm cần phải bảo đảm thêm một số điều kiện riêng

khác nữa.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm cũng có những điều kiện

chung, ngoài ra còn có thêm những điều kiện riêng đối với t ng sản phẩm

và t ng quá trình như: sản xuất, kinh doanh thực phẩm tươi sống, điều kiện

trong sơ chế, chế biến, kinh doanh thực phẩm đã qua chế biến, điều kiện

trong kinh doanh dịch vụ ăn uống. Bên cạnh đó, do thức ăn đường phố là

một loại hình kinh doanh đặc biệt và hiện là đối tượng gây ngộ độc thực

phẩm cao nhất.

1.2.3.3. Tổ chức thực hiện quy định pháp luật về kiểm nghiệm thực phẩm,

phân tích nguy cơ đối với an toàn thực phẩm phòng ngừa, ngăn chặn và khắc

phục sự cố về an toàn thực phẩm

Trước yêu cầu t thực tiễn công tác kiểm nghiệm và sự khác biệt

giữa t ngữ kiểm nghiệm được sử dụng trong Luật An toàn thực phẩm và

các thuật ngữ được sử dụng trong Luật Chất lượng, sản phẩm hàng hóa,

Chương VIII, Luật ATTP năm 2010, đưa các quy định về yêu cầu đối với

cơ sở kiểm nghiệm, kiểm nghiệm phục vụ giải quyết tranh chấp về ATTP

và chi phí lấy mẫu và kiểm nghiệm thực phẩm. Theo tinh thần của Luật

Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, chỉ những cơ sở kiểm nghiệm được chỉ

định mới được tham gia kiểm nghiệm phục vụ quản lý nhà nước.

Để quản lý tốt về an toàn thực phẩm trong thời kỳ mới và đáp ứng được

yêu cầu hội nhập quốc tế, cần phải tiến hành các hoạt động phân tích nguy cơ

đối với an toàn thực phẩm bao gồm: đánh giá nguy cơ, quản lý nguy cơ và

truyền thông về nguy cơ.

Luật ATTP năm 2010 quy định về các biện pháp phòng ng a, ngăn

chặn và khắc phục sự cố về an toàn thực phẩm, trách nhiệm của các tổ chức,

cá nhân trong việc thực hiện việc phòng ng a, ngăn chặn sự cố về an toàn

thực phẩm.

Truy xuất nguồn gốc thực phẩm, thu hồi và xử lý đối với thực phẩm

không bảo đảm an toàn là những hoạt động mà tất các các tổ chức, cá nhân có

trách nhiệm thực hiện khi có yêu cầu và khi tự phát hiện sự cố. Quy định rõ

trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm và trách

nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc truy xuất nguồn gốc,

thu hồi và xử lý đối với thực phẩm không an toàn.

Bằng việc quy định cụ thể điều kiện bảo đảm an toàn đối với thực

phẩm, luật an toàn thực phẩm 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành có vai

trò không thể thay thế được trong việc đảm bảo thực hiện các quy định về tiêu

chuẩn, quy chuẩn an toàn thực phẩm. Cụ thể, Điều 10 Luật ATTP năm 2010

quy định điều kiện chung về bảo đảm an toàn đối với thực phẩm như sau:

“1. Đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật tương ứng, tuân thủ quy định về giới hạn

vi sinh vật gây bệnh, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, dư lượng thuốc thú y,

kim loại nặng, tác nhân gây ô nhiễm và các chất khác trong thực phẩm có thể

gây hại đến sức khỏe, tính mạng con người.

2. Tùy t ng loại thực phẩm, ngoài các quy định tại khoản 1 Điều này, thực

phẩm còn phải đáp ứng một hoặc một số quy định sau đây:

a) Quy định về sử dụng phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến trong sản

xuất, kinh doanh thực phẩm;

b) Quy định về bao gói và ghi nhãn thực phẩm;

c) Quy định về bảo quản thực phẩm."

Nhằm đánh giá được mức độ bảo đảm an toàn cho thực phẩm trước khi

đến tay người tiêu dùng, pháp luật về an toàn thực phẩm đã đặt ra những tiêu

chuẩn nhất định cho thực phẩm và cả quá trình chế biến, phân phối thực phẩm

an toàn. Những tiêu chuẩn này thường do Bộ Y tế ban hành và được gọi là các

quy chuẩn kỹ thuật quốc gia ATTP. Ví dụ:

- Nước uống, nước sinh hoạt (ví dụ: Thông tư số 04/2009/TT-BYT

ngày 16/6/2009 ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng

nước ăn uống).

- Sữa và các sản phẩm t sữa (ví dụ: Thông tư số 41/2010/TT-BYT

ngày 18/11/2010 Ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm

sữa lên men)...

Nhờ đặt ra những quy chuẩn này, việc đánh giá mức độ an toàn của

thực phẩm trở nên thuận tiện hơn rất nhiều. Cũng t đó có thể công nhận danh

hiệu cho những sản phẩm thực phẩm đạt chuẩn để chúng tạo dựng được niềm

tin với người tiêu dùng; đẩy lùi những thực phẩm không rõ nguồn gốc, kém

an toàn và có thể gây nguy hại đến sức khoẻ con người.

1.2.3.4. Tổ chức thực hiện quy định pháp luật về quản lý nhà nước về an toàn

thực phẩm

Để giải quyết chồng chéo và giảm bớt gánh nặng cho các Bộ trong

quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, Luật ATTP năm 2010 quy định phân

công trách nhiệm quản lý nhà nước theo nguyên tắc t A đến Z theo các nhóm

thực phẩm/ngành hàng cho 3 Bộ: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,

Công thương. Đồng thời quy định cụ thể hơn trách nhiệm quản lý nhà nước

về ATTP cho UBND các cấp. Bộ Y tế chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực

hiện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, Bộ Y tế có trách nhiệm thanh

tra, kiểm tra tất cả các khâu trong quá trình sản xuất, kinh doanh thực phẩm

khi cần thiết.

Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm chủ yếu bao gồm những nội

dung như sau: Xây dựng và tổ chức thực hiện các chiến lược, chính sách, quy

hoạch, kế hoạch về an toàn thực phẩm. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn

bản quy phạm pháp luật về an toàn thực phẩm. Xây dựng hệ thống các tiêu

chuẩn về an toàn thực phẩm, xây dựng và thực hiện các kế hoạch về phòng

ng a ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây qua đường thực phẩm. Xây dựng và

quản lý hệ thống kiểm nghiệm, thực nghiệm thực phẩm. Cấp giấy chứng nhận

đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho các cho các cơ sở sản xuất kinh doanh

thực phẩm. Đào tạo bồi dưỡng kiến thức về an toàn thực phẩm, tổ chức tuyên

truyền, giáo dục các đối tượng trong xã hội về vấn đề an toàn thực phẩm. Tiến

hành thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm.

1.2.4. Các giai đoạn tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

1.2.4.1. Xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm

Đây là quá trình các cơ quan nhà nước, tuỳ theo thẩm quyền của mình

ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực

phẩm nhằm làm rõ nội dung các quy định pháp luật và cách thức thực hiện

trong thực tiễn. Các văn bản quy định chi tiết không chỉ là công cụ để hiện

thực hóa việc đưa pháp luật vào đời sống mà còn là cơ sở để cơ quan Nhà

nước tổ chức các hoạt động nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà

nước về ATTP được nhân dân giao phó. Chất lượng của hệ thống văn bản

pháp luật ATTP có ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý của Nhà nước. Điều

này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong điều kiện thực tế ở Việt Nam, với

những văn bản Luật mang tính chất khung. Ban hành văn bản quy phạm pháp

luật hướng dẫn thi hành Luật thuộc thẩm quyền của nhiều cơ quan Nhà nước

khác nhau, trong đó có Chính phủ, các Bộ, ngành và đặc biệt phải kể đến

chính quyền địa phương.

Giai đoạn 2013-2017 đánh dấu sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ đối

với công tác bảo đảm ATTP. Nhiều văn bản mang tính chiến lược đã được

ban hành để chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương triển khai đồng bộ các giải

pháp bảo đảm ATTP.

Đối với công tác ATTP tại địa phương, Chính phủ nhiệm kỳ mới đã

ban hành Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 13 tháng 5 năm 2016 về việc tăng cường

trách nhiệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm và chỉ đạo quyết liệt việc

kiện toàn Ban Chỉ đạo liên ngành về VSATTP các cấp với Chủ tịch UBND

làm trưởng ban nhằm nhấn mạnh vai trò và quy định trách nhiệm của người

đứng đầu địa phương nếu không kiểm soát được an toàn thực phẩm. Nhờ đó,

công tác ATTP ở địa phương đã chuyển biến rõ rệt.

Nhận thấy việc thanh tra chuyên ngành an toàn thực phẩm là hết sức

cần thiết trong giai đoạn này, Chính phủ đã phê duyệt Quyết định số

38/2015/QĐ-TTg thí điểm triển khai thanh tra chuyên ngành an toàn thực

phẩm tại quận, huyện, thị xã và phường, xã, thị trấn của thành phố Hà Nội và

thành phố Hồ Chí Minh bước đầu đã thành công và sẽ mở rộng trong thời

gian tới.

Các bộ trong phạm vi quyền hạn của mình đã trình Chính phủ hoặc ban

hành các văn bản chỉ đạo tầm chiến lược như Chiến lược quốc gia an toàn

thực phẩm giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn 2030. Trên cơ sở chiến lược, các

bộ đã xây dựng và ban hành các đề án như: Đề án đẩy mạnh hoạt động truyền

thông về ATTP giai đoạn đến 2015, Đề án nâng cao năng lực thanh tra

chuyên ngành ATTP, Đề án đào tạo nguồn nhân lực bảo đảm ATTP, Đề án

quy hoạch tổng thể ngành nông nghiệp cả nước đến năm 2030…

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành quyết định để quy định: Chi tiết

điều, khoản, điểm được giao trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan

nhà nước cấp trên. Biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ATTP

ở địa phương.

Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã ban hành quyết định đôn đốc chỉ

đạo tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn.

1.2.4.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật an toàn thực phẩm

Phổ biến, giáo dục pháp luật được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, là

cầu nối giữa hoạt động xây dựng và thực thi pháp luật. Về mặt lý luận, hiệu

quả hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật là kết quả cụ thể đạt được trong

quá trình phổ biến giáo dục pháp luật tác động vào các đối tượng nhằm đạt

được các mục đích và yêu cầu đặt ra. Mục đích phổ biến giáo dục pháp luật là

nâng cao nhận thức, ý thức và hành động chấp hành pháp luật của cán bộ,

nhân dân.

Nội dung phổ biến giáo dục pháp luật là những quy định pháp luật

cần được truyền đạt đến đối tượng cần phổ biến, ở ba cấp độ: Nội dung

pháp luật cơ bản cho mọi công dân, nội dung pháp luật chuyên ngành cho

t ng đối tượng và nội dung pháp luật chuyên sâu cho những người làm

công tác tư pháp.

Phổ biến, giáo dục pháp luật an toàn thực phẩm là việc các cơ quan nhà

nước (mà phần lớn là cơ quan hành chính nhà nước) tiến hành các hoạt động

nhằm đảm bảo quyền tiếp cận các thông tin pháp luật về an toàn thực phẩm

một cách dễ dàng, thuận lợi nhất, như đăng thông tin trên các trang thông tin

điện tử; trang bị tủ sách pháp luật,… giúp cho người dân hiểu biết, nắm bắt

pháp luật kịp thời, tạo lập niềm tin vào pháp luật an toàn thực phẩm của mỗi

người và cả cộng đồng. Đó chính là phương thức hỗ trợ tích cực để nâng cao

hiểu biết pháp luật an toàn thực phẩm cho nhân dân. Đây là hoạt động rất

quan trọng quyết định hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

của các cơ quan hành chính Nhà nước.

Việc nâng cao kiến thức và thực hành về ATTP cho các đối tượng được

các Bộ, ngành và địa phương đẩy mạnh với nhiều hình thức đa dang, phong

phú. Các hoạt động tuyên truyền giáo dục trên các phương tiện thông tin đại

chúng được đã được triển khai đồng bộ, bài bản, đặc biệt tập trung vào dịp

Tết Nguyên đán, Tháng hành động vì an toàn thực phẩm và Tết Trung thu

theo hướng dẫn của Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về VSATTP nhằm

nâng cao vai trò của UBND các cấp, vai trò quản lý của các cơ quan chức

năng, trách nhiệm của người sản xuất, kinh doanh thực phẩm, dịch vụ ăn

uống, trách nhiệm của cộng đồng trong công tác bảo đảm ATTP.

Tháng hành động về ATTP được duy trì và tổ chức hàng năm đã báo

động và thức tỉnh cho toàn xã hội về những nguy cơ ATTP và nhờ đó đã huy

động toàn xã hội tham gia vào các chiến dịch tuyên truyền và thanh, kiểm tra

ATTP t trung ương đến địa phương.

Để nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác ATTP t Trung ương

đến cơ sở, các bộ ngành thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo chứng chỉ, các

lớp tập huấn về ATTP. Cùng với đó, việc nâng cao nhận thức cho người tiêu

dùng và toàn xã hội nói chung qua các hình thức như nói chuyện, hội thảo, tọa

đàm, phát thanh, truyền hình, báo chí, các cuộc thi, các sản phẩm truyền

thông như tờ gấp, poster, các băng đĩa hình… cũng được chú ý phát triển.

Bên cạnh đó, trên trang điện tử Bộ Y tế (Cục An toàn thực phẩm) đã

đăng tải 3.605 tin, bài có nội dung phản ánh thông tin, bài tuyên truyền phổ

biến kiến thức đến người dân trong vấn đề đảm bảo ATTP; đăng tải kịp thời

các thông tin chỉ đạo địa phương trong quản lý ATTP, phòng ng a ngộ độc

thực phẩm. Ngoài ra Fanpage và Facebook của Cục cũng đăng tải thường

xuyên các tin tức, sự kiện liên quan đến hoạt động quản lý ATTP.

1.2.4.3. Vận dụng pháp luật an toàn thực phẩm trong thực tế

Đây là quá trình các cơ quan Nhà nước, tuỳ theo thẩm quyền của mình

thực hiện các hoạt động nhằm làm rõ nội dung các quy định pháp luật và cách

thức thực hiện trong thực tiễn. Các văn bản quy định chi tiết không chỉ là

công cụ để hiện thực hóa việc đưa pháp luật vào đời sống mà còn là cơ sở để

cơ quan Nhà nước tổ chức các hoạt động nhằm thực hiện chức năng, nhiệm

vụ đại diện và quản lý an toàn thực phẩm được nhân dân giao phó. Chất lượng

của hệ thống văn bản pháp luật an toàn thực phẩm có ảnh hưởng lớn đến công

tác đại diện, quản lý của Nhà nước cũng như những hoạt động có liên quan

đến loại tài sản đặc biệt này. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong

điều kiện thực tế ở Việt Nam, với những văn bản Luật mang tính chất khung.

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành Luật thuộc thẩm

quyền của nhiều cơ quan Nhà nước khác nhau, trong đó có Chính phủ, các

Bộ, ngành và đặc biệt phải kể đến chính quyền địa phương.

1.2.4.4. Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật an toàn thực phẩm

Công tác thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật an toàn thực phẩm

là một việc không thể thiếu để đảm bảo cho hoạt động thực hiện pháp luật

được triển khai tốt trên thực tế. Đa số các chủ thể hiện nay chưa có ý thức tự

chấp hành các quy định của pháp luật do đó cần có chế tài nghiêm minh để

tạo ra tính răn đe đối với các chủ thể của quan hệ pháp luật an toàn thực

phẩm. Thực hiện tốt công tác này sẽ giúp phát hiện kịp thời các sai phạm và

xử lý nghiêm minh tạo sức mạnh răn đe đối với các chủ thể khác của quan hệ

pháp luật an toàn thực phẩm.

1.3. Các điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

1.3.1. Tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý

nhà nước về an toàn thực phẩm

Tổ chức thực hiện pháp luật ATTP có phạm vi rộng, mang tính đặc thù,

đòi hỏi phải có một bộ máy chuyên sâu mang tính chuyên nghiệp làm công

tác này. Bộ máy và cơ cấu tổ chức được xây dựng hợp lý, chặt chẽ sẽ là tiền

đề cho sự thành công của việc triển khai thực hiện nhiệm vụ. Do vậy, hiệu

quả của tổ chức thực hiện pháp luật ATTP phụ thuộc rất lớn vào cách thức tổ

chức bộ máy tại Chính phủ, chính quyền đô thị và cơ quan chuyên môn các

cấp. Đó chính là sự sắp xếp, bố trí phòng ban và nhân sự của phòng ban đó

đảm bảo môi trường làm việc thật sự nghiêm túc, có tính chuyên nghiệp cao,

nhưng phải mang tính sáng tạo, năng lực tổ chức thực hiện công việc cao. Bên

cạnh đó, yếu tố con người là yếu tố quyết định trực tiếp đến hiệu quả công tác

tổ chức thực hiện pháp luật ATTP. Các nguồn lực khác dù tốt bao nhiêu,

nhưng nếu không chú trọng, quan tâm đầu tư cho con người thì kết quả triển

khai công tác này sẽ bị ảnh hưởng. Do vậy, việc xây dựng bộ máy tổ chức

làm công tác tổ chức thực hiện pháp luật ATTP đủ về số lượng, đảm bảo chất

lượng và tính chuyên nghiệp trong thực thi nhiệm vụ thì mới đáp ứng yêu cầu

đặt ra, thu được kết quả cao nhất. Công tác tổ chức thực hiện pháp luật ATTP

đòi hỏi những người làm công tác này phải có trình độ về ngành luật, kinh

nghiệm, am hiểu sâu về lĩnh vực thi hành pháp luật.

Thiết nghĩ, nếu tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm

vụ quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm không khoa học sẽ tác động tiêu

cực dẫn đến hoạt động quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm không đạt

hiệu quả. Cần có sự chủ động của các cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ

quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm và sự vào cuộc một cách đồng bộ của

các cấp, các ngành. Trong đó, cần nâng cao chất lượng tham mưu cho UBND

ban hành văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực an toàn thực phẩm trên địa

bàn, bảo đảm văn bản ban hành được kiểm tra, theo dõi đầy đủ và phát huy

tính hiệu lực của văn bản; tham mưu cho UBND ban hành quy chế phối hợp

trong quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm nhằm tránh được sự chồng chéo

trong hoạt động; đẩy mạnh sự phối hợp liên ngành trong công tác thanh tra,

kiểm tra, giám sát việc thực thi các quy định về an toàn thực phẩm, kịp thời

phát hiện, xử lý, ngăn chặn các hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm. Tăng

cường tổ chức thanh tra công vụ, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm đối với

những cán bộ, công chức nhũng nhiễu, tiêu cực trong thực thi nhiệm vụ, góp

phần bảo vệ lợi ích hợp pháp của người dân và nâng cao công tác quản lý nhà

nước về an toàn thực phẩm.

1.3.2. Nguồn lực vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực

phẩm

Đây là yếu tố hàng đầu tác động đến và quyết định hiệu quả của công

tác tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm. Muốn công tác này thực

hiện tốt trong thực tế thì phải có nguồn tài chính, trang thiết bị, phương tiện,

cơ sở vật chất,... đầy đủ hỗ trợ cho mọi công đoạn quản lý. T khâu ban hành

các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện pháp luật về ATTP, hoạt

động thanh tra, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm hay xử lý các vi phạm.

Nếu không có nguồn tài chính, trang thiết bị, phương tiện, cơ sở vật chất, kỹ

thuật công nghệ,... đầy đủ hỗ trợ để thực hiện thì không một hoạt động nào có

thể vận hành tốt được.

- Yếu tố kỹ thuật công nghệ: Trong bối cảnh hiện nay khi mà các mặt

hàng tiêu dùng ngày càng trở nên đa dạng và phong phú, tràn ngập khắp thị

trường với các chiêu trò làm hàng giả, mẫu mã đẹp, bắt mắt không thua kém

gì hàng thật. Nếu không có yếu tố kỹ thuật, công nghệ, không có máy móc

trang thiết bị hiện đại để kiểm nghiệm, đo đạc thì khó có thể phát hiện ra được

các hành vi sai phạm hoặc làm hàng giả, hàng không đảm bảo chất lượng

hoặc thực phẩm tồn dư hóa chất.

- Yếu tố tài chính, kinh phí thực hiện: Muốn công tác này thực hiện tốt

trong thực tế thì phải có nguồn kinh phí thực hiện, phải có tài chính và cơ sở

vật chất đầy đủ hỗ trợ cho mọi công đoạn quản lý. T khâu ban hành pháp

luật đến triển khai pháp luật an toàn thực phẩm vào đời sống, hay hoạt động

thanh tra, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm hay xử lý các vi phạm. Nếu

không có nguồn kinh phí để thực hiện thì không một hoạt động nào có thể vận

hành tốt được. Theo đó, tài chính được đảm bảo t ngân sách Nhà nước các

cấp và có thể t các nguồn ngoài ngân sách như nguồn hỗ trợ, tài trợ của các

tổ chức, cá nhân. Kinh phí được ngân sách bố trí hàng năm nhiều hay ít (đủ

hay thiếu) sẽ ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện pháp luật ATTP.

1.3.3. Sự tham gia của các bên liên quan trong tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm

Sự tồn tại dai dẳng của văn hóa pháp luật do các chế độ cũ để lại có ảnh

hưởng nhất định tới việc tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm. Một

số người có quan niệm sai lầm cho rằng pháp luật chỉ chủ yếu là công cụ

tr ng phạt, do thiếu hiểu biết họ có tâm lý sợ hãi pháp luật. Tâm lý lo sợ đó

khiến cho hành vi của con người thiếu ổn định do đó khó có thể dẫn đến hành

vi xử sự tích cực trước pháp luật và đối với pháp luật.

Tình trạng thờ ơ đối với pháp luật hoặc coi thường pháp luật an toàn

thực phẩm ở một số người tác động tiêu cực đến việc tổ chức thực hiện pháp

luật của những người khác. Vẫn còn tồn tại tình trạng không tuân thủ pháp

luật, thờ ơ coi thường pháp luật, điều này không chỉ ảnh hưởng xấu đến việc

thực hiện pháp luật mà còn có tác động không nhỏ tới xã hội cộng đồng.

Ý thức, niềm tin đối với pháp luật an toàn thực phẩm của mỗi công dân có

ảnh hưởng quan trọng tới việc tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm.

Bởi lẽ nếu thiếu sự tin tưởng vào pháp luật, không có niềm tin vững chắc vào

tính công bằng và nghiêm minh của pháp luật… thì việc tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm cũng không thể tốt và chặt chẽ được.

Chủ thể của quan hệ pháp luật an toàn thực phẩm là cơ quan nhà nước

hoặc cá nhân có thẩm quyền, là người sản xuất kinh doanh thực phẩm và

người tiêu dùng. Một quan hệ pháp luật an toàn thực phẩm sẽ ra sao là do ý

thức và hành động của các chủ thể của quan hệ pháp luật đó xác lập nên. Nếu

các chủ thể có hiểu biết pháp luật sâu rộng, ý thức chấp hành pháp luật tốt, thì

quan hệ pháp luật đó sẽ ít xảy ra xung đột tranh chấp và ngược lại. Đồng thời

trong quá trình sản xuất, kinh doanh buôn bán thực phẩm, người sản xuất và

kinh doanh có đạo đức nghề nghiệp, có ý thức tuân thủ và chấp hành nghiêm

chỉnh pháp luật an toàn thực phẩm thì người tiêu dùng mới có cơ hội sử dụng

sản phẩm thực phẩm sạch và an toàn. Tuy nhiên thực tế những năm qua và

nhất là gần đây cho thấy, ý thức pháp luật, đạo đức của người sản xuất và

kinh doanh mua bán thực phẩm còn rất kém. Họ bất chấp tất cả, sự răn đe của

pháp luật, các chế tài, sức khỏe thậm chí là tính mạng của người tiêu dùng,

thể chất của thế hệ tương lai. Vì lợi nhuận họ có thể “đầu độc” nhân loại,

khuất mắt bỏ qua mọi ranh giới an toàn chỉ để thu về lợi nhuận kinh tế cho

chính mình.

Tiểu kết chương 1

Trong chương 1, những vấn đề lý luận của pháp luật về an toàn thực

phẩm, luận văn đã tập trung làm rõ:

- Một số khái niệm cơ bản của pháp luật về an toàn thực phẩm như: khái

niệm an toàn thực phẩm, pháp luật về an toàn thực phẩm, thực hiện pháp luật

về an toàn thực phẩm, chủ thể tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm.

- Những nội dung cơ bản của pháp luật về an toàn thực phẩm; phân tích

một số điểm mới trong Luật an toàn thực phẩm so với Pháp lệnh vệ sinh an

toàn thực phẩm trước đây.

- Luận văn cũng đã tập trung phân tích nội dung tổ chức thực hiện pháp

luật an toàn thực phẩm, gồm: Tổ chức thực hiện quy định pháp luật về quyền,

nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong an toàn thực phẩm; về điều kiện bảo

đảm an toàn đối với thực phẩm và trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm; về

kiểm nghiệm thực phẩm, phân tích nguy cơ đối với an toàn thực phẩm phòng

ng a, ngăn chặn và khắc phục sự cố về an toàn thực phẩm; Thực hiện quy

định pháp luật về quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.

Phân tích các giai đoạn tổ chức thực hiện pháp luật ATTP: Phổ biến,

giáo dục pháp luật an toàn thực phẩm; Xây dựng, ban hành văn bản hướng

dẫn tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm; Vận dụng pháp luật an

toàn thực phẩm trong thực tế; Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật an

toàn thực phẩm

Phân tích các điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật ATTP: Tổ

chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về an

toàn thực phẩm; Nguồn lực vật chất; Sự tham gia của các bên liên quan.

- Xuất phát t vai trò quan trọng của pháp luật về an toàn thực phẩm, tác

giả đã tập trung phân tích, làm rõ sự cần thiết của pháp luật về an toàn thực

phẩm cũng như vai trò của pháp luật về an toàn thực phẩm trong đời sống xã

hội Việt Nam hiện nay.

Với những vấn đề lý luận cơ bản của pháp luật về an toàn thực phẩm và

thực hiện pháp luật về an toàn thực phẩm được trình bày ở chương 1, là cơ sở

cho việc phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật luật về an

toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi ở chương 2.

Chương 2:

THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT AN TOÀN

THỰC PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HÀNH,

TỈNH QUẢNG NGÃI

2.1. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực phẩm

2.1.1. Xây dựng, ban hành văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện pháp luật an

toàn thực phẩm của chính quyền tỉnh Quảng Ngãi và huyện Nghĩa Hành

Tuyến tỉnh

- Hàng năm, UBND tỉnh Quảng Ngãi ban hành Kế hoạch đảm bảo

ATTP trên địa bàn; Kế hoạch thanh, kiểm tra kiểm tra các dịp cao điểm trong

năm: Tết Nguyên đán, Tháng hành động, Tết trung thu; Kiện toàn Ban chỉ đạo

liên ngành về ATTP; Kế hoạch triển khai tháng hành động ATTP

- Trên cơ sở Luật ATTP và các văn bản hướng dẫn của cấp ban hành:

+ Quyết định 43/2015/QĐ-UBND ngày 24/8/2015 phân công nhiệm vụ

quản lý nhà nước an toàn thực phẩm Quảng Ngãi. Phân công trách nhiệm của

các Sở Y tế, Sở Công Thương, Sở NN&PTNT và trách nhiệm của UBND cấp

huyện, xã trong công tác quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên địa bàn

tỉnh Quảng Ngãi.

+ Quyết định 376/QĐ-UBND ngày 25/11/2015 về việc phân cấp quản

lý nhà nước về an toàn thực phẩm đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực

phẩm theo quy định tại Thông tư số 58/2014/TT-BCT ngày 22/12/2014 của

Bộ Công Thương trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.

+ Quyết định 1449/QĐ-UBND ngày 11/08/2016 Ban hành Kế hoạch

hành động Năm cao điểm vệ sinh an toàn thực phẩm trong lĩnh vực nông

nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.

Tuyến huyện

Trên cơ sở phân định thẩm quyền của UBND tỉnh, UBND huyện đã cụ

thể hóa.

- Hàng năm, UBND huyện ban hành Kế hoạch đảm bảo ATTP trên địa

bàn; Kế hoạch thanh, kiểm tra kiểm tra các đợt cao điểm trong năm: Tết

Nguyên đán, Tháng hành động, Tết trung thu; Kiện toàn Ban chỉ đạo liên

ngành về ATTP; Kế hoạch triển khai tháng hành động ATTP.

- UBND huyện ban hành Quyết định 03/2016/QĐ-UBND ngày

10/6/2016 ban hành Quy định phân công nhiệm vụ quản lý nhà nước về an

toàn thực phẩm trên địa bàn huyện Nghĩa Hành. Đã cụ thể hóa việc thực hiện

quản lý nhà nước về ATTP cho các phòng chuyên môn thuộc UBND huyện

cụ thể như sau:

+ Đối với lĩnh vực ATTP do ngành NN&PTNT quản lý: Giao Phòng

NN&PTNT có trách nhiệm phối hợp với Sở NN&PTNT tỉnh và các đơn vị

thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ATTP thuộc Sở NN&PTNT tỉnh,

quản lý các cơ sở sản xuất, kinh doanh, vật tư nông nghiệp và thực phẩm

nông lâm thủy sản đóng trên địa bàn huyện.

Phòng NN&PTNT đang triển khai thực hiện Công văn số 669/UBND

ngày 16/6/2016 của UBND huyện về việc rà soát, thống kê các loại hình cơ

sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ theo Thông tư số 51/TTBNNPTNT ngày

27/12/2014 của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn; tổ chức tập huấn,

hướng dẫn điều kiện đảm bảo ATTP đối với t ng loại hình cơ sở sản xuất ban

đầu nhỏ lẻ, thực hiện ký cam kết với t ng cơ sở. Triển khai ký cam kết sản

xuất thực phẩm an toàn và tổ chức kiểm tra việc thực hiện nội dung đã cam

kết của các cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ trong năm 2017.

+ Đối với lĩnh vực ATTP do ngành y tế quản lý: Ngày 15/7/2015

UBND huyện ban hành Công văn số 597/UBND giao Phòng Y tế quản lý các

cơ sở kinh doanh ăn uống, bếp ăn tập thể có quy mô suất ăn nhỏ, v a t 50-

200 suất ăn/lần phục vụ; ký cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm đối với các

bếp ăn tập thể tại các trường học có suất ăn phục vụ dưới 200 suất/lần phục vụ

và xác nhận kiến thức an toàn thực phẩm cho chủ cơ sở, người trực tiếp chế

biến và kinh doanh thực phẩm tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống.

+ Đối với lĩnh vực ATTP do ngành công thương quản lý: do các văn

bản phân cấp, hướng dẫn triển khai thực hiện của Trung ương chậm ban hành

nên một số lĩnh vực đến cuối năm 2016, đầu năm 2017 UBND tỉnh mới phân

cấp về cho UBND cấp huyện.

- UBND huyện ban hành Công văn số 1240/UBND ngày

15/12/2017 về giao công chức Văn hóa – Xã hội thực hiện nhiệm vụ quản

lý nhà nước ở cấp xã

2.1.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật an toàn thực phẩm trên địa bàn huyện

Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Sau khi Luật ATTP được ban hành, Phòng Y tế phối hợp với phòng Tư

pháp tham mưu cho UBND huyện Nghĩa Hành tổ chức hội nghị phổ biến,

quán triệt các nội dung cơ bản của Luật ATTP đến: Thủ trưởng các cơ quan,

ban, ngành, mặt trận, đoàn thể huyện; Thành viên Hội đồng phối hợp công tác

phổ biến giáo dục pháp luật huyện; Báo cáo viên pháp luật huyện; Chủ tịch

(hoặc Phó Chủ tịch) HĐND, UBND, Ủy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam 12

xã, thị trấn; Trưởng (hoặc Phó) các đoàn thể: Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ

nữ, Hội Nông dân, Đoàn thanh niên; chủ tịch Công đoàn cơ sở, Công chức Tư

pháp - Hộ tịch của 12 xã, thị trấn; Trưởng Thôn, tổ dân phố của 12 xã, thị

trấn; đồng thời in phát đề cương tuyên truyền Luật ATTP, đẩy mạnh các hoạt

động tuyên truyền, phổ biến rộng rãi Luật ATTP đến các tầng lớp nhân dân

trên địa bàn.

Xác định vai trò quan trọng của công tác đảm bảo ATTP, hằng năm

huyện Nghĩa Hành đều tổ chức triển khai phổ biến các văn bản quy phạm

pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm tới các ban, ngành, đoàn thể của

huyện, xã, thị trấn, các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên

địa bàn huyện, đồng thời tổ chức các đợt tuyên truyền cao điểm truyền thông

về an toàn thực phẩm vào các dịp Tết Nguyên đán, Tháng hành động vì an

toàn thực phẩm, Tết trung thu và các lễ hội được tổ chức trên địa bàn. Tăng

cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng nhằm hướng dẫn

nhân dân lựa chọn và sử dụng thực phẩm đảm bảo chất lượng ATTP, góp

phần bảo vệ sức khỏe, quyền lợi người tiêu dùng, đáp ứng yêu cầu phát triển

và hội nhập trong thời kỳ mới.

Công tác truyền thông về ATTP đã được quan tâm thường xuyên, đa

dạng hóa hình thức tuyên truyền như qua Đài truyền thanh huyện, hệ thống

phát thanh của các xã, thị trấn, treo băng rôn, phát tờ rơi, áp phích, đĩa hình,

đĩa tiếng; nói chuyện chuyên đề về ATTP, Hội nghị, hội thảo, họp ban chỉ

đạo, họp các đoàn thể và cộng đồng dân cư,...chú trọng tuyên truyền có trọng

tâm, trọng điểm trên các phương tiện thông tin đại chúng về Luật An toàn

thực phẩm và các văn bản hướng dẫn thực hiện, các kiến thức về ATTP đối

với các nhóm đối tượng.

Bên cạnh đó, các phòng, ban, ngành, đoàn thể huyện đều lồng ghép nội

dung tuyên truyền thực hiện các quy định của pháp luật về ATTP cho cán bộ,

đoàn viên, hội viên trong các hoạt động chuyên môn nhằm phòng ng a ngộ

độc thực phẩm và bệnh truyền qua thực phẩm; tổ chức tập huấn kiến thức cho

cán bộ làm công tác ATTP t huyện đến xã, thị trấn, các chủ cơ sở và người

sản xuất, kinh doanh, chế biến thực phẩm, cộng đồng... Đặc biệt, đã phát huy

vai trò của người tiêu dùng trong việc giám sát chất lượng thực phẩm, cung

cấp thông tin về thực phẩm không đảm bảo ATTP để góp phần phát hiện,

ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về ATTP, ảnh hưởng đến sức

khỏe của nhân dân trên địa bàn; triển khai thực hiện mô hình “Xây dựng gia

đình 5 không, 3 sạch”, “3 không”. Ngoài ra, các cấp Hội Phụ nữ đã xây dựng

các mô hình “Trồng rau sạch”, “Bếp ăn sạch”, “Phụ nữ hãy nói không với sử

dụng túi ni lông”…và các mô hình điểm về nuôi trồng, sản xuất thực phẩm an

toàn, hạn chế sử dụng hóa chất trong trồng trọt, chăn nuôi.

T năm 2013 đến năm 6/2018, huyện đã tổ chức nhiều chiến dịch

truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, cụ thể: hằng năm tổ

chức lễ phát động Tháng hành động vì an toàn thực phẩm với hơn 5.000 lượt

người tham dự; tổ chức phát thanh trên Đài truyền thanh huyện và Đài phát

thanh xã, thị trấn với 5.525 lần tin bài, 32 phóng sự, 102 bài viết về công tác

đảm bảo ATTP.[49][50][51][52][53][54]

Công tác tuyên truyền bằng hình ảnh trực quan được triển khai sâu

rộng, tổ chức treo 370 băng rôn trong Tháng hành động vì ATTP, chuyển phát

tài liệu hỏi đáp về Luật an toàn phẩm, Chiến lược quốc gia về an toàn thực

phẩm giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn 2030, hướng dẫn đảm bảo an toàn

thực phẩm đối với các cơ sở dịch vụ ăn uống; cấp, phát 4.378 tờ áp phích,

8.785 tờ rơi, 170 băng đĩa tuyên truyền về ATTP.[49][50][51][52][53][54]

Cùng với chiến dịch truyền thông trên các phương tiện thông tin đại

chúng, công tác tập huấn, nói chuyện, truyền thông trực tiếp về các quy định

của pháp luật trong lĩnh vực đảm bảo ATTP cũng được đẩy mạnh. T năm

2013 – 6/2018, huyện đã thực hiện 502 buổi nói chuyện, 58 hội thảo, hội nghị

với hơn 50.000 người tham gia. [49][50][51][52][53][54]

Qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật ATTP đã t ng

bước nâng cao nhận thức của người dân về ATTP, về tầm quan trọng của

công tác bảo đảm ATTP, giúp cho người tiêu dùng hiểu biết về quyền lợi của

mình và tác hại của việc sử dụng thực phẩm không an toàn. Tuy nhiên công

tác này vẫn chưa được thực hiện thường xuyên, chỉ tập trung vào những tháng

cao điểm trong năm; nội dung tuyên truyền chưa phong phú; trách nhiệm của

một số địa phương, cơ quan, đơn vị trong tuyên truyền còn hạn chế nên nhận

thức của người dân về ATTP vẫn chưa cao.

2.1.3. Vận dụng pháp luật an toàn thực phẩm trong thực tế trên địa bàn

huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Huyện Nghĩa Hành triển khai đầy đủ các hoạt động ATTP theo phân

cấp quản lý, bao gồm: Thẩm định, cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện

ATTP, Giấy xác nhận kiến thức về ATTP; Tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành

về ATTP; triển khai kiểm tra chuyên đề về dịch vụ ăn uống, bếp ăn tập thể...;

thực hiện xử lý hành chính (phạt tiền hoặc phạt cảnh cáo) đối với các cơ sở

thực phẩm có vi phạm; thực hiện các biện pháp phạt bổ sung và khắc phục

hậu quả như: tiêu hủy thực phẩm, đình chỉ lưu thông thực phẩm, khắc phục

nhãn thực phẩm không đúng quy định...; lấy mẫu thực phẩm gửi labo kiểm

nghiệm chất lượng; thực hiện test kiểm tra nhanh thực phẩm. Công tác giám

sát phòng chống ngộ độc thực phẩm trên địa bàn huyện cũng được triển khai

thường xuyên, gồm các hoạt động: Tổ chức kiểm tra định kỳ về điều kiện

ATTP tại các cơ sở kinh doanh ăn uống và bếp ăn tập thể; Lấy mẫu ngẫu

nhiên đối với thức ăn chín để phát hiện các mối nguy về ATTP; Kiểm tra,

giám sát ATTP tại các cơ sở kinh doanh ăn uống nhằm mục đích phục vụ Lễ

hội, hội nghị, hội thao…; Tổ chức điều tra tại thực địa khi có vụ ngộ độc thực

phẩm xảy ra. Kết quả trên các lĩnh vực cụ thể như sau:

- Công tác quản lý an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, vận

chuyển, bảo quản thực phẩm tươi sống:

+ Trong sản xuất, kinh doanh, vận chuyển, bảo quản rau, củ, quả tươi

và sơ chế:

Thực trạng trên địa bàn huyện chủ yếu là sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ,

cơ sơ sản xuất rau, củ, quả tươi số lượng cơ sở nhiều nhưng sản lượng trồng

ít, chủ yếu là cung cấp cho tiểu thương ở các chợ nhỏ trên địa bàn.

Việc cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện về ATTP là của Chi cục

quản lý chất lượng nông lâm thủy sản tỉnh, nên phòng NN&PTNT chỉ cấp

cam kết đảm bảo ATTP cho các cơ sở nhỏ lẻ trên địa bàn huyện.

Ngoài một số cơ sở sản xuất rau, củ, quả theo quy trình ViệtGap đã

được kiểm tra chất lượng nguồn nước, điều kiện đất canh tác, công tác sơ chế,

chế biến, vận chuyển đến nơi tiêu thụ tương đối đảm bảo quy trình kỹ thuật;

công tác quản lý ATTP tại các cơ sở này tương đối thuận lợi, được cơ quan có

thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất, sơ chế rau an toàn,

được kiểm tra, giám sát thường xuyên. Những cơ sở khác, thật sự chưa có

điều kiện để kiểm tra chất lượng đất, nước và sản phẩm thường xuyên do

nguồn lực còn thiếu.

Tuy nhiên hàng năm, phòng NN&PTNT phối hợp với các cơ quan chức

năng của Sở NN&PTNT được giao nhiệm vụ đã tăng cường công tác thanh

tra, kiểm tra quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tại các vùng sản xuất sơ

chế rau trên địa bàn huyện. Hầu hết các hộ dân tại các vùng sản xuất rau đều

được tấp huấn kỹ thuật phòng tr dịch hại tổng hợp, sản xuất rau theo quy

trình ViệtGap nên việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học trên rau rất hạn

chế, chủ yếu sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

+ Trong chăn nuôi, giết mổ, vận chuyển, bày bán, kiểm dịch động vật,

kiểm tra vệ sinh thú y đối với động vật và sản phẩm động vật:

Tỉnh Quảng Ngãi đã phê duyệt Đề án quy hoạch cơ sở giết mổ động vật

tập trung và đã xây dựng cơ sở giết mổ động vật tập trung được đầu tư về cơ

sở vật chất, trang thiết bị và áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng nên việc

đảm bảo ATTP, vệ sinh thú y và bảo vệ môi trường khá tốt nhưng các cơ sở

giết mổ không vào khu tập trung này mà vẫn giữ phương thức giết mổ cũ làm

cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.

Trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, qua các cuộc thanh, kiểm tra việc sử

gia cầm: kiểm tra nguồn nước, hóa chất, thuốc thú y, kiểm soát dịch bệnh, vệ

sinh thú y, an toàn sinh học bảo đảm vệ sinh môi trường khu vực chăn nuôi,

giết mổ, kinh doanh sản phẩm gia súc, gia cầm chưa phát hiện sự cố lớn xảy

ra, nhìn chung tương đối đảm bảo các quy định của pháp luật. Hầu hết các

trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm trên địa bàn trong quá trình kiểm tra

không phát hiện sử dụng chất tăng trọng.

Phần lớn các cơ sở giết mổ trên địa bàn huyện là cơ sở nhỏ lẻ tự phát,

không đăng ký kinh doanh, có điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo điều

kiện về vệ sinh thú y, ATTP, không có hệ thống thu gom, xử lý chất thải và

nước thải gây ô nhiễm. Việc vận chuyển gia súc, gia cầm và sản phẩm gia

súc, gia cầm bằng các phương tiện phương tiện thô sơ, thịt tiếp xúc trực tiếp

với môi trường bên ngoài, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm, mất vệ sinh ATTP.

Một số được vận chuyển bằng xe ô tô có thùng kín nhưng không bảo quản

lạnh. Các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ chủ yếu hoạt động vào lúc

rạng sáng nên việc kiểm soát còn rất nhiều khó khăn.

Hiện nay có khoảng 14/23 chợ đã quy hoạch khu vực bán thịt gia súc,

gia cầm trong chợ (chiếm 60,9%); 09 chợ chưa triển khai quy hoạch khu vực

riêng, thịt gia súc gia cầm thường được bán tươi ngoài chợ, sản phẩm được

bày bán trên mặt bàn gỗ hoặc bàn ốp đá không có bảo quản trong điều kiện

lạnh.

- Quản lý ATTP trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm:

Trên địa bàn huyện hiện có 750 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm,

trong đó cấp huyện quản lý 150 cơ sở (dịch vụ ăn uống 60 cơ sở, sản xuất,

kinh doanh 90 cơ sở), trong đó phòng Y tế quản lý: 74 cơ sở; phòng KT&HT

quản lý: 50 cơ sở, phòng NN&PTNT quản lý: 26 cơ sở. Cấp xã quản lý 600

cơ sở (dịch vụ ăn uống 356 sơ sở, sản xuất, kinh doanh 244 cơ sở). [54]

* Việc cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP cho các cơ sở chế

biến, kinh doanh thực phẩm được thực hiện theo hướng dẫn và quy định

của t ng ngành.

Trong giai đoạn 2013 - 6/2018, số cơ sở đã được cấp Giấy chứng nhận

cơ sở đủ điều kiện ATTP 102 cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm trong

tổng số 150 cơ sở thuộc đối tượng thuộc huyện quản lý đạt tỷ lệ

68%.[49][50][51][52][53][54]

- Phòng Y tế đã tổ chức thẩm định các điều kiện đảm bảo ATTP và cấp

60/74 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP đạt tỷ lệ 81%. Đối với cơ sở

thuộc diện không phải cấp Giấy chứng nhận,có 294/356 cơ sở ký bản cam kết

chấp hành các điều kiện về ATTP đạt tỷ lệ 82,6%. Tổ chức 08 lớp tập huấn và

tổ chức thi, xác nhận kiến thức ATTP cho hơn 700 người, trong đó tổ chức 02

lớp tập huấn và xác nhận kiến thức ATTP cho những người trực tiếp kinh

doanh thức ăn đường phố. [49][50][51][52][53][54]

Qua đó đã làm thay đổi bộ mặt ATTP tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ

ăn uống; chủ cơ sở thực phẩm đã quan tâm hơn tới vấn đề an toàn thực phẩm,

điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ tại cơ sở được đầu tư, nâng

cấp, trang bị đảm bảo so với yêu cầu; nguồn gốc thực phẩm được các chủ cơ

sở chú trọng như đã quan tâm đến hợp đồng mua bán thực phẩm với các nơi

cung cấp thực phẩm uy tín, có chất lượng, lựa chọn thực phẩm an toàn về mặt

cảm quang để sử dụng, thực phẩm đóng chai, bao gói sẵn có nhãn mác phù

hợp và còn hạn sử dụng.

- Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện tổ chức 04 lớp tập huấn và tổ chức

thi, xác nhận kiến thức ATTP cho hơn 370 người, chưa tổ chức thẩm định các

điều kiện đảm bảo ATTP và cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP vì

nhân lực phòng chưa có chuyên môn ATTP. [49][50][51][52][53][54]

- Phòng NN&PTNT tổ chức kiểm tra thực tế và chốt danh sách cũng

như ký cam kết đảm bảo ATTP đối với cơ sở quản lý, không được phân cấp

để cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP. [49][50][51][52][53][54]

Việc quản lý các sản phẩm t rau, thịt, thủy sản, lương thực, sản xuất,

kinh doanh bia, rượu, nước giải khát, bánh, kẹo, kinh doanh thực phẩm tại các

chợ… do phòng NN&PTNT, Phòng Kinh tế và Hạ tầng quản lý; tuy nhiên do

chậm phân cấp cho tuyến huyện nên trong thời gian dài lĩnh vực này bỏ

ngõ, chỉ được các đoàn liên ngành của huyện tổ chức kiểm tra vào các

đợt cao điểm như dịp tết Nguyên đán, Tháng hành động vì ATTP và dịp

Tết Trung thu.

* Việc quản lý an toàn thực phẩm đối với các cơ sở thuộc diện không

phải cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm.

Đối với các cơ sở thuộc diện không phải cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ

điều kiện ATTP, các bộ đã có văn bản hướng dẫn để quản lý các đối tượng

này, theo đó chủ cơ sở phải cam kết bảo đảm ATTP với cơ quan quản lý có

thẩm quyền.

Đến nay đã có 472 cơ sở ký cam kết sản xuất, kinh doanh thực phẩm an

toàn. [49][50][51][52][53][54]

Theo cách quản lý này, nguy cơ không bảo đảm ATTP, NĐTP đối với

các cơ sở, đặc biệt là thức ăn đường phố là dễ xảy ra do không có hướng dẫn

cơ sở, tổ chức đánh giá, chứng nhận việc tuân thủ đầy đủ các quy định về điều

kiện ATTP (biện pháp tiền kiểm), trong khi biện pháp hậu kiểm chưa thực sự

có hiệu quả (do thiếu nguồn lực, nhận thức trách nhiệm và đầu tư của cơ sở

còn hạn chế trong việc tuân thủ các quy định về bảo đảm ATTP).

Việc quản lý các cơ sở thức ăn đường phố chưa được chú trọng, phần

lớn các vụ ngộ độc thực phẩm trên địa bàn đều phát sinh t đây. Đối với

người kinh doanh, vì mưu sinh, vì lợi nhuận nên họ bất chấp nhập về những

loại thực phẩm kém chất lượng, ôi thiu, quá đát nhất là các xe đẩy hàng rong

bán trước cổng trường hay những loại thịt, rau, quả được nuôi lớn bằng chất

kích thích tăng trưởng, chất tạo nạc. Họ tiếp tục vào vai những người phù

thủy hóa phép để tất cả trở nên trắng sáng, xanh tươi và ngon ngọt bằng

những loại hóa chất rẻ tiền. Dụng cụ chứa thức ăn thì không đạt tiêu chuẩn,

thức ăn phần lớn không được che đậy, hay che đậy sơ sài, người bán hàng đều

dùng tay bàn tay trần bốc thức ăn rồi đếm tiền. Các địa điểm bày bán thức ăn

phần lớn được đặt ngay trên mặt đất, gần với cống rãnh, hố ga, nhà vệ sinh

công cộng, bệnh viện,… Quán ăn vỉa hè mọc lên kéo theo nhiều nguy cơ tiềm

ẩn, dịch tiêu chảy cấp, dịch tả, ngộ độc thực phẩm luôn chực chờ để bộc phát

bất cứ lúc nào. Nhiệm vụ này được giao cho chính quyền các xã, thị trấn tuy

nhiên do quản lý số lượng lớn cơ sở thức ăn đường phố, trong khi cán bộ phụ

trách chỉ có 01 người lại không có chuyên môn, nghiệp vụ, không có thiết bị

kiểm nghiệm, nên việc quản lý và xử lý các vấn đề đặt ra rất hạn chế, gần như

là bỏ ngỏ.

- Đối với các cơ sở chế biến, kinh doanh cơ sở dịch vụ ăn uống

Phòng Y tế có trách nhiệm quản lý trực tiếp đối với các cơ sở chế biến,

kinh doanh cơ sở dịch vụ ăn uống trên địa bàn.

Theo hướng dẫn của Thông tư 47/2014/TT-BYT ngày 11/12/2014 của

Bộ Y tế hướng dẫn quản lý ATTP đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống,

phòng Y tế cập nhật thông tin về số lượng các cơ sở tại địa phương để phục

vụ quản lý; thanh, kiểm tra ATTP; hướng dẫn xây dựng mô hình điểm bảo

đảm ATTP, phòng chống ngộ độc thực phẩm tại các bếp ăn ở các trường học,

cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống tại cộng đồng dân cư có nguy cơ cao

NĐTP; tổ chức các hoạt động thông tin, tuyên truyền, hội thảo để nâng cao

nhận thức bảo đảm ATTP cho các đối tượng liên quan.

Trong giai đoạn 2013-6/2018, ngành y tế đã cấp 50 giấy chứng nhận cơ sở

đủ điều kiện ATTP trong tổng số 62 cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống thuộc đối

tượng phải cấp giấy, chiếm 80%. Đối với cơ sở thuộc diện không phải cấp Giấy

chứng nhận, đã có 294/356 cơ sở thực hiện ký cam kết bảo đảm an toàn thực

phẩm với UBND cấp xã chiếm tỷ lệ 82,6%. [49][50][51][52][53][54]

- Đối với các chợ, các siêu thị

Trên địa bàn huyện đến hết tháng 6 năm 2018 có 23 chợ. Tại các chợ

kinh doanh thực phẩm còn những hạn chế như: Kiểm soát được nguồn hàng

t nơi sản xuất, đặc biệt đối với các mặt hàng thực phẩm tươi sống; Đa số các

chợ cơ sở hạ tầng còn yếu kém hay bị xuống cấp không đáp ứng điều kiện bảo

đảm an toàn thực phẩm về hạ tầng…

Siêu thị kinh doanh trong lĩnh vực thực phẩm đều đã được cấp Giấy

chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Hàng hóa thực phẩm được

kinh doanh tại siêu thị hầu hết đều có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được công

bố hợp quy hoặc chứng nhận bảo đảm an toàn thực phẩm của cơ quan quản lý

nhà nước có thẩm quyền.

Việc kiểm tra chất lượng và ATTP nguồn hàng vào chợ đối với mặt

hàng thịt heo và thịt gia cầm do cơ quan thú y, còn lại các mặt hàng khác chưa

thực hiện kiểm tra được. Hầu hết cán bộ kiểm tra chuyên ngành được trang bị

các thiết bị kiểm tra nhanh (các kit, test,..) rất ít về số lượng test nên việc kiểm

tra chất lượng, ATTP tại các chợ còn hạn chế. Đội ngũ cán bộ kiểm tra

chuyên ngành hạn chế về số lượng và chuyên môn chuyên ngành nên việc

kiểm soát kinh doanh thực phẩm tại các chợ còn gặp rất nhiều khó khăn.

- Việc kiểm soát các nguy cơ gây mất ATTP

Công tác giám sát, cảnh báo nguy cơ ô nhiễm thực phẩm đã được các

ngành tỉnh và huyện thiết lập, triển khai hàng năm để phục vụ cho công tác

quản lý ATTP.

Hoạt động tiếp nhận thông tin ô nhiễm thực phẩm đã được thường

xuyên cập nhật t các nguồn thông tin của Chính phủ, các Bộ về tỉnh và thông

tin t UBND tỉnh, Sở về huyện và nguồn t các hoạt động giám sát chủ động

thông qua các hoạt động thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm và kế hoạch giám sát

chủ động hàng năm.

T các thông tin cảnh báo, giám sát mối nguy đã thực hiện cảnh báo

cho cộng đồng, góp phần quản lý nguy cơ như vụ sữa nhiễm melamin và

nhiều cảnh báo, xử lý có hiệu quả vấn đề thực phẩm qua biên giới có chứa

chất độc hại, sản xuất, kinh doanh trong nước vi phạm quy định ATTP.

Thông qua hoạt động kiểm nghiệm mẫu giám sát mối nguy gây ô

nhiễm thực phẩm hàng ngày và thanh tra, kiểm tra, Trung tâm Y tế huyện đều

có báo cáo đánh giá nguy cơ, trực tiếp xử lý và kiến nghị xử lý đối với các sản

phẩm thực phẩm và cơ sở thực phẩm gây mất an toàn. Tuy nhiên hoạt động

này chưa triển khai rộng và thường xuyên do kinh phí hạn hẹp. Ngoài ra,

giám sát nguy cơ dựa phần lớn vào test kiểm nghiệm nhanh thực phẩm

thường không có giá trị trong việc xử lý vi phạm hành chính.

- Tình hình ngộ độc thực phẩm, các bệnh truyền qua thực phẩm, việc

khắc phục các sự cố về ATTP

Giai đoạn 2013 - 6/2018, toàn tỉnh Quảng Ngãi xảy ra 13 vụ ngộ độc

thực phẩm, trung bình 02 vụ/năm, làm 243 người mắc, 137 người nhập viện

điều trị và 0 người tử vong. Nguyên nhân do vi sinh vật có 13 vụ. Trong giai

đoạn này, địa bàn huyện Nghĩa Hành không xảy ra vụ độc thực

phẩm.[49][50][51][52][53][54]

100% vụ ngộ độc thực phẩm đều được tổ chức điều tra, xử lý theo quy

định của Bộ Y tế.

2.1.4. Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm pháp luật an toàn thực phẩm trên

địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Công tác thanh tra, kiểm tra tiếp tục được đẩy mạnh và triển khai đồng

bộ t tuyến tỉnh đến huyện, xã với chế tài xử phạt mạnh góp phần làm cho thị

trường thực phẩm an toàn hơn.

Công tác thanh, kiểm tra về ATTP hàng năm được thực hiện theo Kế

hoạch của Ban Chỉ đạo liên ngành tỉnh về ATTP. Xác định công tác thanh tra,

kiểm tra, giám sát thực hiện pháp luật về ATTP là một trong những biện pháp

hữu hiệu nhất trong đảm bảo ATTP, do đó hàng năm UBND huyện đều ban

hành kế hoạch quản lý nhà nước về ATTP và kế hoạch, quyết định thành lập

các đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra bảo đảm ATTP vào các đợt cao điểm

Tết Nguyên đán, Tháng hành động vì ATTP, Tết Trung thu, các lễ hội, sự

kiện quan trọng diễn ra trên địa bàn.

Công tác kiểm tra về ATTP được thực hiện bằng hình thức thành lập

Đoàn kiểm tra liên ngành vào các đợt cao điểm về ATTP trong năm. Quá

trình kiểm tra có xử phạt cơ sở vi phạm bằng hình thức phạt chính (phạt tiền

hoặc phạt cảnh cáo), thực hiện các biện pháp phạt bổ sung và khắc phục hậu

quả như: tiêu hủy thực phẩm, đình chỉ lưu thông thực phẩm, khắc phục nhãn

thực phẩm không đúng quy định..; trong quá trình kiểm tra có thực hiện test

kiểm tra nhanh thực phẩm.

T năm 2013- 6/2018, huyện Nghĩa Hành đã tiến hành tổ chức được

255 đoàn thanh tra, kiểm tra, trong đó có 135 đoàn liên ngành, 149 đoàn

chuyên ngành. Tổ chức thanh tra, kiểm tra tại 4.720 lượt cơ sở sản xuất, kinh

doanh, chế biến thực phẩm, thực hiện gần 1.000 lượt test nhanh đối với thực

phẩm và lấy mẫu xét nghiệm. Qua thanh, kiểm tra, số cơ sở đạt 3.357 chiếm

tỷ lệ 71, 1%, số cơ sở vi phạm 1.155 chiếm tỷ lệ 24,5%. Trong 1.363 cơ sở vi

phạm thì nhắc nhở 810 cơ sở, cảnh cáo 140 cơ sở và xử phạt hành chính 137

cơ sở (chiếm tỷ lệ 10%) với tổng số tiền phạt 151.500.000 đồng; buộc tiêu

hủy hơn 1.824 kg hàng hóa, bánh kẹo không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng.

[49][50][51][52][53][54]

Kết quả công tác thanh, kiểm tra hàng năm được thể hiện qua biểu đồ

Biểu đồ 1.2. Tình hình kiểm tra ATTP trên địa bàn huyện Nghĩa Hành, tỉnh

Quảng Ngãi giai đoạn 2013-2017

Qua thanh tra, kiểm tra, các đoàn liên ngành của huyện phần lớn là

nhắc nhở, hướng dẫn công tác bảo đảm VSATTP, các trường hợp vi phạm

nghiêm trọng, rất nghiêm trọng thì tiến hành cảnh cáo và phạt hành chính, có

trường hợp đình chỉ hoạt động. Kết quả xử lý vi phạm pháp luật về ATTP giai

đoạn 2013-2017 trên địa bàn huyện được thể hiện qua biểu đồ sau:

Biểu đồ 2.2. Tình hình xử lý vi phạm ATTP trên địa bàn huyện Nghĩa Hành,

tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2013-2017

Trong 1.363 cơ sở vi phạm thì nhắc nhở 810 cơ sở, cảnh cáo 140 cơ sở

và xử phạt hành chính 137 cơ sở (chiếm tỷ lệ 10%) với tổng số tiền phạt

151.500.000 đồng

Về xử lý vi phạm, trong số 1.363 cơ sở vi phạm, mới chỉ có 137 cơ sở

bị xử lý, chiếm 10%. Việc áp dụng các chế tài xử phạt đã được đẩy mạnh qua

các năm, cụ thể: tỉ lệ cơ sở bị phạt tiền (trước đây chỉ là cảnh cáo) tăng t

3,8% năm 2013 lên 24% trong 6 tháng đầu năm 2018; số tiền phạt trung bình

1 cơ sở tăng t 300.000 đồng (2013) lên 4 triệu đồng (2018). Kết quả xử phạt

này đã thể hiện tính răn đe cao đối với các cơ sở cố tình vi phạm các quy định

về ATTP.[49] [50][51][52][53][54]

Cùng với việc xử phạt hành chính, các đoàn liên ngành của huyện và xã

đã kiên quyết xử lý tiêu hủy đối với sản phẩm không đảm bảo ATTP đồng

thời lập Biên bản đình chỉ hoạt động các cơ sở không đủ điều kiện về ATTP.

Hầu hết các trường hợp vi phạm đã được thông báo công khai, kịp thời

trên các phương tiện thông tin đại chúng theo đúng quy định. Các nội dung vi

phạm chủ yếu được phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra chủ yếu là vi

phạm về điều kiện vệ sinh cơ sở, vi phạm về trang thiết bị, dụng cụ, vi phạm

về con người, vi phạm về việc ghi nhãn, quảng cáo thực phẩm, thực phẩm

không đảm bảo chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ...

Trong quá trình thanh tra, kiểm tra, các đoàn đã tiến hành lấy mẫu kiểm

nghiệm. Kết quả kiểm nghiệm đã góp phần tích cực giúp huyện đưa ra các biện

pháp quản lý phù hợp đồng thời cảnh báo mối nguy và triển khai việc thanh tra

dựa trên nguy cơ đạt hiệu quả. Tuy nhiên, việc lấy mẫu kiểm nghiệm phục vụ

công tác thanh tra, kiểm tra vẫn còn một số tồn tại, bất cập khi kiểm tra test nhanh,

không có giá trị xử phạt vi phạm hành chính. Trong khi công tác lấy mẫu gửi

labo kiểm nghiệm khi nghi ngờ sản phẩm thực phẩm không an toàn còn rất

hạn chế do không có nguồn kinh phí chi trả mẫu xét nghiệm.

Hoạt động thanh, kiểm tra chuyên đề về ATTP đối với dịch vụ ăn uống,

bếp ăn tập thể và thức ăn đường phố triển khai hạn chế do thiếu kinh phí tổ

chức Đoàn kiểm tra.

* Về xử lý hình sự: trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi cũng như huyện

Nghĩa Hành chưa xử lý hình sự về ATTP giai đoạn 2013-2017.

2.2. Thực trạng các điều kiện bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật an

toàn thực phẩm

2.2.1. Tổ chức bộ máy, nhân lực thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý

nhà nước về an toàn thực phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Hệ thống tổ chức quản lý ATTP tỉnh Quảng Ngãi bước đầu đã được

hình thành t tỉnh đến huyện, xã. Ngành Y tế có Chi cục ATVSTP, các Trung

tâm Y tế, các khoa ATTP, Phòng Y tế tuyến huyện; Ngành Nông nghiệp có

Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, phòng NN&PTNT

tuyến huyện; Ngành Công Thương có phòng Kỹ thuật an toàn- Môi trường,

Chi cục Quản lý thị trường trực thuộc Sở Công Thương, phòng Kinh tế và Hạ

tầng huyện.

UBND các cấp thực hiện quản lý nhà nước về ATTP trong phạm vi địa

phương. Ban Chỉ đạo liên ngành về ATTP các cấp (được thành lập t tuyến

tỉnh tới tuyến xã và đang được kiện toàn theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính

phủ với Chủ tịch UBND là trưởng ban) có trách nhiệm chỉ đạo, phối hợp hoạt

động liên ngành tại địa phương.

- Tuyến huyện: UBND huyện Nghĩa Hành chịu trách nhiệm trước

UBND tỉnh Quảng Ngãi về ATTP trên phạm vi địa bàn huyện. Tham mưu

giúp UBND huyện Nghĩa Hành có các cơ quan chuyên môn: Phòng Y tế;

Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Phòng Kinh tế và Hạ tầng.

+ Đối với Phòng Y tế huyện: Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về

ATTP: được phân bổ 02 biên chế, gồm 01 phó trưởng phòng, 01 kế toán. Phó

trưởng phòng hiện công tác chuyên môn quản lý nhà nước về ATTP.

Về trình độ chuyên môn: 01 điều dưỡng (đại học), 01 kế toán.

Hàng năm, Phòng Y tế tham mưu cho UBND huyện triển khai đầy đủ

các nhiệm vụ về ATTP, bao gồm: Kiện toàn Ban chỉ đạo liên ngành về ATTP,

tổ chức họp Ban chỉ đạo; tổ chức hội nghị về ATTP; tập huấn chuyên môn,

nghiệp vụ về ATTP cho tuyến xã; tập huấn kiến thức hoặc phổ biến văn bản

mới về ATTP cho các cơ sở thực phẩm; triển khai công tác tuyên truyền về

ATTP; triển khai hoạt động kiểm tra về ATTP tại các cơ sở thực phẩm; triển

khai hoạt động giám sát ATTP phòng chống ngộ độc thực phẩm; báo cáo

thống kê đầy đủ và kịp thời; triển khai hoạt động cấp Giấy chứng nhận cơ sở

đủ điều kiện ATTP; hoạt động kiểm tra, cấp giấy xác nhận kiến thức về

ATTP; ký cam kết bảo đảm ATTP; triển khai hoạt động kiểm tra công tác

quản lý nhà nước về ATTP tại tuyến xã.

Ngoài ra, còn có Trung tâm Y tế dự phòng huyện được thành lập tháng

10/2007, đến cuối năm 2017 sáp nhập với Bệnh viện Đa khoa huyện thành

Trung tâm Y tế huyện Nghĩa Hành với tổng số cán bộ, nhân viên 125 người,

trong đó có khoa An toàn thực phẩm - Dinh dưỡng có 3 viên chức, thực hiện

nhiệm vụ chuyên trách về ATTP.

Khoa ATTP-DD tham mưu Trung tâm Y tế cụ thể hóa các chỉ đạo của

Sở Y tế, Chi cục ATVSTP tỉnh về ATTP xuống Trạm Y tế 12 xã, thị trấn;

tham mưu thành lập Đoàn kiểm tra chuyên ngành ATTP và trực tiếp tham gia

công tác kiểm tra ATTP 12 xã, thị trấn trên địa bàn huyện; thực hiện báo cáo

định kỳ hàng tháng, quý, năm trực tiếp cho Chi cục ATVSTP tỉnh.

+ Đối với phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện: Với tổng số 06 cán bộ,

nhân viên (biên chế 06/06), gồm 01 Trưởng phòng và 01 Phó trưởng phòng,

phân công 01 phó trưởng phòng và 01 chuyên viên phụ trách công tác bảo

đảm ATTP; chủ yếu tham gia phối hợp cùng các Đoàn kiểm tra liên ngành

huyện và chuyên ngành của Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi.

+ Đối với phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện: Với tổng

số 06 cán bộ, nhân viên, trong đó có 05 biên chế và 01 hợp đồng, gồm 01

trưởng phòng và 01 phó trưởng phòng, phân công 01 phó trưởng phòng và 01

chuyên viên phụ trách công tác bảo đảm ATTP; chủ yếu tham gia phối hợp

cùng các Đoàn kiểm tra liên ngành huyện và chuyên ngành của Sở

NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi và Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và

Thủy sản thuộc Sở NN&PTNT kiểm tra quản lý ATTP trong sản xuất, kinh

doanh, vận chuyển, bảo quản thực phẩm tươi sống, các cơ sở sản xuất, kinh

doanh vật tư nông nghiệp và sản xuất kinh doanh nông lâm thủy sản trên địa

bàn huyện.

- Tuyến xã: Huyện Nghĩa Hành gồm 11 xã và 01 thị trấn. UBND xã, thị

trấn chịu trách nhiệm trước UBND huyện về ATTP trên phạm vi địa bàn, giao

cho Công chức Văn hóa - Xã hội quản lý ATTP trên địa bàn theo Công văn số

1240/UBND của UBND huyện.

Tại tuyến xã, chỉ riêng ngành y tế mới có hệ thống quản lý nhà nước về

ATTP, trong đó 12 UBND xã, thị trấn (quản lý nhà nước) và 12 trạm y tế

(thực hiện chuyên môn, nghiệp vụ). Số lượng nhân lực làm công tác ATTP tại

Trạm y tế xã là 01 người/xã, nhưng chủ yếu là kiêm nhiệm. Bố trí công chức

Văn hóa – Xã hội phụ trách theo dõi công tác an toàn thực phẩm trên địa bàn

xã, 12/12 xã, thị trấn đều có Ban chỉ đạo về an toàn thực phẩm do Chủ tịch

UBND xã, thị trấn làm Trưởng ban.

2.2.2. Nguồn lực vật chất phục vụ tổ chức thực hiện pháp luật an toàn thực

phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Những năm trở lại đây, tỉnh Quảng Ngãi cũng như huyện Nghĩa Hành

đã quan tâm đầu tư ngân sách cho công tác quản lý và công tác tuyên truyền

về ATTP.

Giai đoạn 2013 - 2017: Ngân sách trung ương 3.450.000.000 đồng

(kinh phí chương trình mục tiêu quốc gia VSATTP cấp cho tỉnh Quảng Ngãi);

ngân sách địa phương 980 triệu đồng (phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra

ATTP). Ngoài ra, còn có nguồn thu t phí quản lý ATTP, xử lý vi phạm hành

chính được trích để lại phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý ATTP là 1,28 tỷ

đồng [49].

Hằng năm, UBND huyện Nghĩa Hành bố trí kinh phí cho hoạt động bảo

đảm ATTP khoản 50 triệu đồng/năm, chủ yếu cho hoạt động thanh tra, kiểm

tra liên ngành và lễ phát động Tháng hành động vì an toàn thực phẩm (15/4

đến 15/5 hàng năm). Tuy nhiên, thực tế nguồn kinh phí dành cho hoạt động

trong lĩnh vực này chưa đáp ứng nhu cầu đặt ra. Ngoài ra, nguồn kinh phí

được cấp t Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm lấy t nguồn Chương trình

mục tiêu Quốc gia, trung bình khoản 80 triệu đồng/ năm chủ yếu cho hoạt

động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, pano, ap phích tuyên truyền về ATTP.

Nguồn thu t : Cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện về ATTP, xác

nhận tập huấn kiến thức về ATTP và xử phạt vi phạm hành chính được trích

lại để hỗ trợ để lại phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý ATTP là: 30 triệu

đồng/ năm.

Các ngành cùng quản lý nhà nước về ATTP bao gồm: Phòng Y tế,

Phòng Kinh tế và Hạ tầng, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

huyện, Trung tâm Y tế huyện đã cơ bản được bố trí trụ sở làm việc, đầy đủ

trang thiết bị, điều kiện làm việc để triển khai nhiệm vụ. Thiết bị văn phòng

(máy vi tính) được trang bị còn hạn chế, phương tiện đi lại (ô tô) chưa được

trang bị đầy đủ, chưa có ô tô nên cũng gặp nhiều khó khăn trong triển khai

nhiệm vụ. Việc đầu tư điều kiện như vậy không tương xứng với khối lượng

công việc được giao, gây khó khăn cho các đơn vị hoạt động.

Huyện Nghĩa Hành hiện chưa có cơ sở kiểm nghiệm an toàn thực

phẩm. Khoa xét nghiệm của Trung tâm Y tế chủ yếu phục vụ cho xét nghiệm

y tế; khi tiến hành kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên địa

bàn, các đoàn chủ yếu thực hiện các test kiểm nghiệm nhanh thực phẩm và

lấy mẫu gửi đi kiểm nghiệm. Hiện nay, tỉnh Quảng Ngãi có 02 cơ sở kiểm

nghiệm là Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh (thuộc Sở Y tế) và Trung tâm Kỹ

thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng (thuộc Sở Khoa học và Công nghệ); với

nhu cầu đánh giá, chứng nhận sự phù hợp quy chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về

ATTP như hiện nay, thì cả 02 cơ sở kiểm nghiệm này không thể đáp ứng

được nhu cầu thực tế của địa phương.

2.2.3. Sự tham gia của các bên liên quan trong tổ chức thực hiện pháp luật

an toàn thực phẩm trên huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi

Một số người có quan niệm sai lầm cho rằng pháp luật chỉ chủ yếu là

công cụ tr ng phạt, nên họ có tâm lý sợ hãi pháp luật. Tâm lý lo sợ đó khiến

cho hành vi của con người thiếu ổn định do đó khó có thể dẫn đến hành vi xử

sự tích cực trước pháp luật. Tình trạng thờ ơ đối với pháp luật hoặc coi

thường pháp luật an toàn thực phẩm ở một số người tác động tiêu cực đến

việc thực hiện pháp luật của những người khác.