BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
PHƯƠNG VĂN SƠN
CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG
Hà Nội, tháng 12/ 2020
BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
PHƯƠNG VĂN SƠN
CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 83.40.403
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Đức Đán
Hà Nội, tháng 12/ 2020
LỜI CAM ĐOAN
Ngoài sự giúp đỡ của PGS. Tiến sĩ Vũ Đức Đán, Luận văn này là sản phẩm của
quá trình tìm tòi, nghiên cứu và trình bày của tác giả về đề tài luận văn. Mọi số liệu,
quan điểm, quan niệm của các tài liệu và các nhà nghiên cứu khác được trích dẫn theo
đúng quy định của pháp luật. Vì vậy tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
của riêng mình./.
Hà Nội, ngày tháng 12 năm 2020
Người thực hiện
Phương Văn Sơn
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CQĐP Chính quyền địa phương
HĐND Hội đồng nhân dân
UBND Ủy ban nhân dân
MTTQ Mặt trận Tổ quốc
Quận ủy Ban Chấp hành Đảng bộ quận
XHCN Xã hội chủ nghĩa
2
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. 1
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 3
Chương 1 ......................................................................................................................... 8
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN QUẬN .................................................................................................................... 8
1.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và phương thức hoạt động của Hội đồng
nhân dân quận .................................................................................................................. 8
1.2. Nhận thức chung về chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận .............. 16
1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận ..................... 17
1.4. Những nhân tố tác động tới chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận .............. 21
Chương 2 ....................................................................................................................... 29
THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
QUẬN TÂY HỒ, TP. HÀ NỘI ..................................................................................... 29
2.1. Những yếu tố tác động đến chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân Quận
Tây Hồ, TP. Hà Nội ....................................................................................................... 29
2.2. Đánh giá chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội ................ 34
2.3. Đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân ........................................................... 41
Chương 3. ...................................................................................................................... 47
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA
HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN TÂY HỒ, HÀ NỘI ................................................. 47
3.1. Quan điểm, nguyên tắc đổi mới tổ chức hoạt động của Hội đồng nhân dân ................ 47
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân Quận Tây Hồ,
TP. Hà Nội ..................................................................................................................... 50
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 67
3
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài Trong tiến trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở nước ta hiện nay, vấn đề tiếp tục cải cách, kiện toàn tổ chức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước nói
chung và hệ thống chính quyền địa phương nói riêng trong đó có Hội đồng nhân dân
(HĐND) các cấp là yêu cầu khách quan và tất yếu.
Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương đồng thời đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do đó, xây dựng hoạt động của Hội đồng
nhân dân các cấp có thực quyền để đảm đương đầy đủ vai trò, trách nhiệm là một yêu
cầu bức xúc hiện nay. Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của HĐND nói riêng và chính
quyền địa phương nói chung có ý nghĩa quan trọng để tổng kết thực tiễn, cung cấp luận
cứ khoa học hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương theo quan điểm của Đảng được
đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế quận hội giai đoạn 2011 - 2020: “Tổng kết,
đánh giá mô hình tổ chức và chất lượng hoạt động của chính quyền địa phương nhằm
xác lập mô hình tổ chức phù hợp, bảo đảm phân định đúng chức năng, trách nhiệm,
thẩm quyền, sát thực tế, hiệu lực, hiệu quả. Xây dựng mô hình chính quyền đô thị và
chính quyền nông thôn phù hợp.”
Hiến pháp năm 2013, Điều 111 quy định: “Cấp chính quyền địa phương gồm có hội đồng nhân dân (HĐND) và ủy ban nhân dân (UBND) được tổ chức phù hợp với đặc
điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định”. Theo
đó, khoản 1 Điều 113 tiếp tục quy định: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân địa phương, do
nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan
nhà nước cấp trên”. Điều 4 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định
cấp chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính gồm có HĐND và UBND. Như vậy, sau một thời gian dài thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường theo Nghị quyết số 26/2008/QH12 của Quốc hội, Nghị quyết số
724/2009/UBTVQH12 của Ủy ban thường vụ Quốc hội; Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã quy định cấp chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính đều phải có HĐND và UBND. Điều này đã khẳng định
rõ vị thế của HĐND trong tổ chức bộ máy chính quyền ở địa phương.
HĐND ở nước ta có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo quyền lực
nhân dân, phát huy dân chủ, đảm bảo hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà
4
nước. Vì vậy, nâng cao năng lực hoạt động của đại biểu HĐND các cấp là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng trong bộ máy nhà nước hiện nay. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã khẳng định: “Nâng cao chất lượng của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của chính
quyền địa phương trong phạm vi được phân cấp...”
Thành phố Hà Nội vừa được Quốc hội thông qua nghị quyết thí điểm tổ chức
chính quyền đô thị, trong đó thí điểm không tổ chức HÐND tại các phường thuộc quận, thị quận của TP Hà Nội. Đây là chủ trương lớn, mang tính chính trị - xã hội sâu sắc,
được xây dựng dựa trên các cơ sở pháp lý và thực tiễn, căn cứ vào các nghị quyết, kết
luận của Ðảng. Ðây là cơ sở quan trọng để từng bước đổi mới mô hình tổ chức chính
quyền đô thị tại TP Hà Nội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động phục vụ người dân,
doanh nghiệp. Do vậy, để bảo đảm tính tập trung, thống nhất, hoạt động nhanh nhạy
thông suốt, hiệu lực, hiệu quả cao, thì các thiết chế HÐND và UBND ở quận, thị quận
và thành phố cũng phải cơ cấu lại nhiệm vụ, quyền hạn, xác định rõ việc, tăng cường sự
kiểm tra, giám sát chính quyền ở phường để nâng cao chất lượng hoạt động.
Quận Tây Hồ là quận có tốc độ đô thị hóa nhanh, được xác định là trung tâm Trung
tâm dịch vụ - du lịch văn hoá của Thủ đô, với vị trí rất quan trọng đó; đảm bảo chất lượng
hoạt động HĐND quận Tây Hồ là hết sức quan trọng. Thời gian qua, thực hiện chủ trương
của đảng và nhà nước về cơ cấu, kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính của HĐND các
quận, huyện của thành phố. Do đó, hoạt động của HĐND không ngừng được nâng cao và cơ bản hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật, thể hiện được vai trò là cơ
quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri và
nhân dân Quận Tây Hồ, cùng hệ thống HĐND các cấp trên địa bàn quận góp phần quan
trọng trong việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế - quận hội, an ninh quốc phòng
của địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh đó, hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ vẫn còn
những hạn chế nhất định, chưa tương xứng với vị trí, vai trò trong hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương cũng như với kỳ vọng của nhân dân. Một trong những nguyên nhân của tình trạng đó là do việc thực hiện đổi mới ấy còn thiếu những căn cứ lý luận và
thực tiễn. Do đó, việc thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá đúng thực trạng, xác định rõ nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ là nhiệm vụ mang tính cấp thiết. Qua quá trình nghiên cứu, công tác tại địa phương,
tôi mạnh dạn chọn đề tài “Chất lượng hoạt động của HĐND quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp, góp phần vào xây dựng Đảng bộ và chính quyền
địa phương ngày càng trong sạch, vững mạnh.
5
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND đã được nhiều nhà khoa học
quan tâm nghiên cứu, tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau, về Hội đồng nhân dân nói
chung và Hội đồng nhân dân cấp huyện nói riêng nhằm nhấn mạnh và làm rõ hơn tính quyền lực, tính đại diện của Hội đồng nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, hoặc nghiên cứu về hoàn thiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của Hội đồng
nhân dân. Một số công trình tiêu biểu liên quan đến đề tài như sau:
- Nguyễn Đăng Dung (2012), HĐND trong nhà nước pháp quyền, Nxb Tư pháp,
Hà Nội. Tác giả đã phân tích sâu sắc các yêu cầu của nhà nước pháp quyền đối với cơ
quan đại diện của nhân dân địa phương, đồng thời đi sâu phân tích cách thức, kỹ năng
hoạt động của HĐND và các ban của HĐND, đại biểu HĐND; khẳng định vị trí, vai trò của HĐND là cơ quan đại diện, cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.
- Đề tài “Đổi mới tổ chức chính quyền địa phương ở đô thị” do PGS.TS Bùi
Xuân Đức (Chủ nhiệm đề tài), 2002. Đây là đề tài cấp viện của Viện Nghiên cứu Nhà
nước và Pháp luật thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia. Trong công
trình này, các tác giả đã nghiên cứu lý luận, thực trạng và giải pháp đổi mới chính
quyền địa phương ở đô thị: chính quyền thành phố trực thuộc Trung ương, chính
quyền thành phố trực thuộc tỉnh và thị xã.
- Đề tài “Thiết lập mô hình tổ chức chính quyền đô thị”, do PGS.TS Phạm Hồng
Thái làm Chủ nhiệm, năm 2003. Các tác giả đã chỉ ra nhiều cách tiếp cận khác nhau về tổ
chức chính quyền đô thị. Trên cơ sở nghiên cứu mô hình tổ chức chính quyền đô thị Việt
Nam qua các thời kỳ và tham khảo mô hình đô thị một số nước trên thế giới, tác giả đã
đưa ra các kiến nghị thiết lập mô hình tổ chức chính quyền đô thị ở Việt Nam, đó là: cần
phải có sự phân biệt giữa nông thôn và thành thị, do đó cần phải thu hẹp tới mức tối thiểu
các thành phố hiện nay, không thể bao hàm cả vùng nông thôn rộng lớn, thậm chí cả miền núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo; thiết lập một cấp chính quyền hoàn chỉnh và hai cấp chính quyền ngoại ô tổ chức như các vùng nông thôn, chuyển chế độ bầu và phê chuẩn
thành chế độ bổ nhiệm; phân biệt các cơ quan chuyên môn của UBND.
- Vũ Hồng Bắc (2010), Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ở
nước ta hiện nay (qua thực tế tỉnh Thái Nguyên), Luận văn Thạc sĩ Khoa học Chính trị, Học viện Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã đặt vấn đề chất lượng hoạt động của
HĐND tỉnh trong môi trường dân chủ và thực hiện dân chủ ở địa phương một cách
6
đầy đủ và toàn diện, bao gồm cả chức năng quyết đinh, chức năng giám sát của HĐND và năng lực cá nhân của HĐND cấp tỉnh.
- Nguyễn Nam Hà (2011), Chất lượng hoạt động của HĐND cấp tỉnh theo yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Luật học.
Theo tác giả, chất lượng hoạt động của HĐND thể hiện ở hiệu lực, hiệu quả các Nghị
quyết và hoạt động giám sát của HĐND, là tổng hoà kết quả hoạt động của các yếu tố
cấu thành bên trong của HĐND (tổ chức và hoạt động của Thường trực HĐND, của các ban HĐND, của Đại biểu HĐND) và các yếu tổ bên ngoài (sự lãnh đạo của cấp ủy
Đảng, vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội). Luận văn cũng đã đưa ra
các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của HĐND cấp tỉnh và các yếu tố tác động
tới chất lượng hoạt động của HĐND cấp tỉnh.
Nhìn chung các công trình nói trên đã đi sâu nghiên cứu về tổ chức và hoạt động
của HĐND các cấp. Tuy nhiên, mỗi công trình nghiên cứu nội dung, lĩnh vực khác
nhau, địa phương khác nhau và việc nghiên cứu chất lượng hoạt động của HĐND quận
theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (qua thực tiễn quận Tây Hồ, Hà
Nội) chưa được tác giả nào nghiên cứu. Đây là công trình khoa học tuy không mới,
nhưng rất cần thiết, góp phần sáng tỏ cơ sở lý luận và đánh giá thực tiễn về vị trí, vai
trò, chất lượng hoạt động của HĐND tại địa phương, nhất là khi Thành phố Hà Nội
đang từng bước thực hiên mô hình chính quyền đô thị.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu:
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn chất lượng hoạt động của
HĐND quận, nghiên cứu thực trạng chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ đề
ra những phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả chất lượng hoạt động của
HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng hoạt động của HĐND quận. - Khảo sát, phân tích, đánh giá tình hình thực trạng chất lượng hoạt động của
- Đề ra phương hướng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
7
4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: địa bàn Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội - Về thời gian: chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội từ
năm 2016 đến nay.
- Về nội dung: chất lượng hoạt động của HĐND quận Tây Hồ trên các nội dung: tổ
chức, đại biểu, các hoạt động tại kỳ họp; quyết định vấn đề quan trọng; hoạt động giám
sát; hoạt động của các Ban và Thường trực HĐND Quận…
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận: Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng và nhà nước ta về nhà nước, về chính
quyền địa phương, về HĐND các cấp.
5.2. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phương pháp thống kê, phương
pháp phân tích, so sánh, đánh giá, phương pháp thu thập và xử lý thông tin.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài: Với việc đi sâu nghiên cứu những vấn đề liên quan đến chất lượng hoạt động của HĐND quận, luận văn sẽ có những đóng góp mới như sau:
6.1. Ý nghĩa lý luận:
Thông qua nội dung nghiên cứu, luận văn góp phần làm sáng tỏ về mặt lý luận và
thực tiễn quy định của pháp luật về vai trò, vị trí, chức năng nhiệm vụ, chất lượng hoạt
động của HĐND quận.
6.1. Ý nghĩa thực tiễn:
Luận văn đánh giá một cách hệ thống, toàn diện thực trạng chất lượng hoạt động
của HĐND Quận Tây Hồ, TP . Hà Nội. Trên cơ sở đó, đề xuất những giải pháp cơ bản
nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ, TP . Hà Nội.
Luận văn là tài liệu tham khảo đối với công tác nghiên cứu và học tập, là tài liệu tham
khảo cho các cơ quan, cán bộ, công chức khi nghiên cứu hoạt động của HĐND các cấp.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận Chương 2: Thực trạng chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân Quận Tây
Hồ, TP. Hà Nội hiện nay
Chương 3: Phương hướng và một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động
của Hội đồng nhân dân Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
8
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN
1.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và phương thức hoạt động của
Hội đồng nhân dân quận
1.1.1. Vị trí, tính chất pháp lý, chức năng của Hội đồng nhân dân quận
1.1.1.1.Vị trí, tính chất pháp lý của Hội đồng nhân dân quận Tại Việt Nam, HĐND cùng với các cơ quan nhà nước khác ở địa phương thực
hiện chức năng quản lý nhà nước theo lãnh thổ, kết hợp với quản lý theo ngành và lĩnh
vực, kết hợp hài hòa giữa lợi ích của Nhân dân địa phương với lợi ích chung của cả
nước, đã góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân
dân, vì Nhân dân, trực tiếp đưa đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước vào cuộc sống, bảo đảm pháp chế XHCN.
HĐND là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, tạo điều kiện cho Nhân dân
làm chủ, mối quan hệ hai chiều được dung hoà giữa yếu tố quyền lực Nhà nước và yếu tố ý
chí của Nhân dân. HĐND có vị trí hết sức quan trọng trong xây dựng và quản lý mọi mặt
đời sống của Nhân dân địa phương về kinh tế - văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh.
Theo Điều 113, Hiến pháp 2013 quy định “HĐND là cơ quan quyền lực Nhà nước ở
địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân
địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan Nhà nước cấp
trên”. HĐND quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo
Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND”.
HĐND được tổ chức ở ba cấp: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung
là cấp tỉnh); huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực
thuộc trung ương (gọi chung là cấp huyện); xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã). Theo Điều 6, Luật tổ chức chính quyền địa phương 2015, quy định: HĐND gồm các đại biểu HĐND do cử tri địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan Nhà nước cấp trên.
Như vậy, HĐND Quận là cơ quan nằm trong hệ thống tổ chức CQĐP, có vị trí hết sức quan trọng trong việc góp phần thực hiện chế độ dân chủ XHCN, xây dựng và quản lý mọi mặt của đời sống nhân dân địa phương về kinh tế - quận hội, văn hóa, an ninh - quốc
9
phòng... là cầu nối giữa Nhà nước với Nhân dân, trực tiếp đưa đường lối, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống trên địa bàn Quận.
1.1.1.2. Chức năng của Hội đồng nhân dân quận: Chức năng của HĐND Quận là những phương diện, mặt hoạt động cơ bản của
HĐND, phản ánh địa vị pháp lý của HĐND, được quyết định bởi vị trí, tính chất,
nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND.
HĐND Quận thực hiện những nhiệm vụ và sử dụng những quyền hạn theo phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền, đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất
của Trung ương, đồng thời phát huy quyền chủ động, sáng tạo của địa phương.
Theo quy định của pháp luật, HĐND Quận có hai chức năng quan trọng:
+ Chức năng quyết định: Chức năng cơ bản nhất của HĐND là căn cứ vào Hiến pháp, luật, văn bản của cơ
quan nhà nước cấp trên để ra các quyết định (dưới hình thức ban hành nghị quyết, về
những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND. Chẳng hạn như: các vấn đề của
địa phương do luật định, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương
và việc thực hiện nghị quyết của HĐND.
Với tư cách là cơ quan quyền lực nhà nước và cơ quan đại diện của Nhân dân ở
địa phương, HĐND thay mặt cho nhân dân địa phương, cho cử tri đã bầu ra mình để
quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương và giám sát việc thi hành những
quyết định đó, việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương. HĐND quyết định những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng kinh tế của địa
phương, xây dựng và phát triển địa phương về kinh tế - văn hóa - xã hội, quốc phòng -
an ninh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân địa phương, làm tròn
nghĩa vụ của địa phương đối với cả nước.
+ Chức năng giám sát: Ngoài chức năng ra quyết định, HĐND Quận còn thực hiện chức năng giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện nghị quyết của HĐND mỗi cấp; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, Tòa án nhân
dân, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp, các Ban của HĐND cấp mình; giám sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp và văn bản của HĐND cấp dưới.
Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và hội đồng nhân dân năm 2015 chỉ rõ:
“Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc
10
thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý”.
Giám sát được thực hiện bởi các chủ thể: HĐND, Thường trực HĐND, Các bạn của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và cá nhân đại biểu HĐND; giám sát được thực hiện trên 7 hình
thức chính, bao gồm: xem xét các báo cáo (trong đó có thẩm tra), xem xét trả lời chất vấn,
giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát chuyên đề, giám sát giải quyết đơn thư công
dân, giám sát giải quyết kiến nghị của cử tri và giải trình tại phiên họp thường trực HĐND.
Hoạt động giám sát của HĐND mang tính quyền lực Nhà nước để thay mặt Nhân
dân địa phương thực hiện quyền dân chủ theo pháp luật quy định và là một bộ phận
quyền lực cấu thành không thể tách rời cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, là
quyền lực mà Nhân dân địa phương trao cho cơ quan đại diện của mình theo trình tự,
thủ tục được pháp luật quy định để chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng và hợp
pháp của Nhân dân địa phương. Mọi hành vi vi phạm Hiến pháp và pháp luật điều phải
phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh, kiến nghị những biện pháp khắc phục một cách
có hiệu quả những điểm chưa phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội.
1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng nhân dân quận HĐND thực hiện những nhiệm vụ và quyền hạn theo sự phân quyền được quy định
trong các luật, phân cấp quản lý của chính quyền cấp trên, đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất
của Trung ương, đồng thời phát huy quyền chủ động, sáng tạo của địa phương.
Theo quy định tại Điều 47, Luật Tổ chức CQĐP năm 2015 thì nhiệm vụ, quyền
hạn của HĐND Quận bao gồm:
Thứ nhất, trong tổ chức và bảo đảm thi hành Hiến pháp và pháp luật, gồm: Ban hành
nghị quyết về những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND Quận; Quyết định các
biện pháp để thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên phân cấp; quyết định
việc phân cấp cho CQĐP, cơ quan nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của
CQĐP ở quận; Bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản trái pháp luật của UBND, Chủ tịch UBND Quận; bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản trái pháp luật của HĐND phường giải tán HĐND phường trong trường hợp HĐND đó làm thiệt hại nghiêm trọng đến lợi
ích của Nhân dân và trình HĐND thành phố trực thuộc trung ương phê chuẩn. Thứ hai, trong xây dựng chính quyền, gồm có: Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch
HĐND Quận, Phó Chủ tịch HĐND Quận, Trưởng ban, Phó Trưởng ban của HĐND Quận; bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch UBND Quận, Phó Chủ tịch UBND Quận và
các Ủy viên UBND Quận; bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Hội thẩm Tòa án nhân dân Quận;
Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND Quận bầu
11
theo quy định tại Điều 88 và Điều 89 của Luật Tổ chức CQĐP năm 2015; Bãi nhiệm đại biểu HĐND Quận và chấp nhận việc đại biểu HĐND Quận xin thôi làm nhiệm vụ đại biểu; Quyết định thành lập, bãi bỏ cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận. Thứ ba, quyết định, thông qua các nội dung trong lĩnh vực kinh tế, tài nguyên,
môi trường, giáo dục, đào tạo, khoa học, công nghệ, văn hóa, thông tin, thể dục, thể
thao, y tế, lao động và thực hiện chính sách xã hội; quyết định các vấn đề trong công
tác dân tộc, tôn giáo, lĩnh vực quốc phòng, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, như: thông qua kế hoạch phát triển kinh tế - quận hội trung hạn và hằng năm của
quận trước khi trình UBND thành phố trực thuộc trung ương phê duyệt; Quyết định dự
toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách địa phương và
phân bổ dự toán ngân sách quận; điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương trong
trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương; quyết định, chủ
trương đầu tư chương trình, dự án trên địa bàn quận trong phạm vi được phân quyền.
Thứ tư, Giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, việc thực hiện
nghị quyết của HĐND Quận; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND Quận, UBND
Quận, Tòa án nhân dân Quận, Viện kiểm sát nhân dân Quận, Ban của HĐND Quận; giám
sát văn bản quy phạm pháp luật của UBND Quận và văn bản của HĐND Phường.
Để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn nêu trên, HĐND Quận phải ban hành các
quyết định mà thể hiện dưới hình thức nghị quyết. Hầu hết các nghị quyết này của
HĐND không chứa quy phạm pháp luật, trừ các nghị quyết được ban hành theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 mới chứa quy phạm
pháp luật. Cụ thể là, HĐND Quận chỉ được ban hành văn bản quy phạm pháp luật
(Nghị quyết) để quy định những vấn đề được pháp luật quy định.
Kết quả của giám sát là một trong những nguồn thông tin quan trọng, cung cấp
căn cứ thực tiễn cho việc điều chỉnh, bổ sung những văn bản do HĐND ban hành, giúp
HĐND phát hiện kịp thời những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động của các cơ quan nhà nước cùng cấp và cũng chính là cũng cơ quan chịu sự giám sát, từ đó cũng những yêu cầu, kiến nghị đến các đối tượng chịu sự giám sát có những biện pháp khắc phục
một cách hiệu quả những hạn chế, thiếu sót, những sai phạm, cũng chính vì vậy mà góp phần giúp cho các cơ quan nhà nước cùng cùng được cải thiện, nâng lên chất lượng hoạt động cũng như chất lượng phục vụ Nhân dân ngày càng hiệu quả, hiệu lực;
từ đó làm cho bộ máy chính quyền địa phương ngày càng trong sạch, vững mạnh.
12
1.1.3. Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân quận HĐND Quận gồm các đại biểu HĐND do cử tri ở quận bầu ra. Cơ cấu tổ chức của
HĐND Quận được quy định tại Điều 46, Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, cụ thể như sau:
Thứ nhất, về số lượng đại biểu:
- Quận có từ 80.000 dân trở xuống được bầu 30 đại biểu; có trên 80.000 dân thì cứ
thêm 10.000 dân được bầu thêm 01 đại biểu, nhưng tổng số không quá 40 đại biểu.
- Số lượng đại biểu HĐND ở quận có từ 30 phường trực thuộc trở lên do Ủy ban
thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Thường trực HĐND thành phố trực thuộc trung ương, nhưng tổng số không quá 45 đại biểu.
Thứ hai, về cơ cấu tổ chức:
Thường trực HĐND Quận gồm Chủ tịch HĐND Quận, hai Phó Chủ tịch HĐND
Quận và các Ủy viên là Trưởng ban của HĐND Quận. Chủ tịch HĐND Quận có thể là đại biểu HĐND hoạt động không chuyên trách; Phó Chủ tịch HĐND Quận là đại biểu
HĐND hoạt động chuyên trách.
HĐND Quận thành lập Ban pháp chế và Ban kinh tế - xã hội. Cơ cấu các Ban của
HĐND Quận gồm có Trưởng ban, một Phó Trưởng ban và các Ủy viên. Số lượng Ủy
viên của các Ban của HĐND do HĐND Quận quyết định. Trưởng ban của HĐND Quận
có thể là đại biểu HĐND hoạt động không chuyên trách; Phó Trưởng ban của HĐND
Quận là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách.
Tổ đại biểu HĐND Quận bao gồm nhiều đại biểu HĐND Quận (được bầu ở một
hoặc nhiều đơn vị bầu cử); Tất cả các đại biểu HĐND Quận đều phải sinh hoạt theo
Tổ đại biểu HĐND (theo Quy chế hoạt động của Tổ đại biểu HĐND). Thường trực
HĐND Quận có thẩm quyền quy định về số lượng Tổ đại biểu HĐND Quận, Tổ
trưởng và Tổ phó của Tổ đại biểu HĐND Quận.
1.1.4. Phương thức hoạt động của Hội đồng nhân dân quận 1.1.4.1. Kỳ họp Hội đồng nhân dân Quận
Kỳ họp là hình thức hoạt động chủ yếu của HĐND Quận, chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động của HĐND Quận. Có thể khẳng định rằng, HĐND Quận
làm việc tập trung và có hiệu quả nhất trong các kỳ họp của mình. Đó là hội nghị định kỳ gồm các phiên họp của toàn thể (đa số) các đại biểu HĐND để bàn bạc và quyết định những vấn đề của địa phương được nêu ra trong chương trình nghị sự. Thông qua kỳ họp, ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương được chuyển thành quyết định của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, có ý nghĩa bắt buộc chung. Tại kỳ họp còn
quyết định các biện pháp để thi hành quyết định, chỉ thị, pháp luật của Nhà nước ở địa
13
phương, thực hiện quyền giám sát việc thực hiện nghị quyết và hoạt động của các cơ quan trực thuộc HĐND và các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội khác ở địa phương. Theo Điều 78 Luật tổ chức CQĐP năm 2015, HĐND Quận họp mỗi năm ít nhất 02 kỳ. Ngoài ra, HĐND họp bất thường khi Thường trực HĐND, Chủ tịch UBND
Quận hoặc ít nhất 1/3 tổng số đại biểu HĐND Quận yêu cầu.
Kỳ họp của HĐND Quận được tổ chức họp công khai. Tuy nhiên, trong trường hợp
cần thiết, theo đề nghị của Thường trực HĐND, Chủ tịch UBND Quận hoặc yêu cầu của ít nhất 1/3 tổng số đại biểu HĐND Quận thì HĐND Quận quyết định họp kín.
Kỳ họp của HĐND Quận có thể có nhiều nội dung làm việc khác nhau. Kỳ họp đầu
năm, HĐND Quận sẽ tập trung thảo luận và quyết định kế hoạch và dự toán ngân sách,
quyết định chương trình hoạt động trong năm, quyết định các vấn đề thiết thực về kinh tế,
văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng,... Trong kỳ họp cuối năm, HĐND Quận sẽ nghe và
thảo luận báo cáo kiểm điểm công tác của Thường trực HĐND Quận, UBND Quận,
Chánh án Tòa án nhân dân Quận, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Quận; nghe, thảo
luận báo cáo về thực hiện các nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội... và quyết
định những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND Quận.
Một trong các nội dung kỳ họp của HĐND Quận là chất vấn và trả lời chất vấn. Chất
vấn là một trong những hình thức giám sát của HĐND. Chất vấn – hiểu theo nghĩa thông
thường là “hỏi và đề nghị giải thích rõ về điều gì, việc gì”. Tuy nhiên, trong hoạt động của
các cơ quan quyền lực nhà nước, trong đó có HĐND Quận, thì chất vấn là một khái niệm có nội hàm rộng hơn nhiều với cách hiểu thông thường, thực chất đây là sự “đối thoại mang
tính quyền lực” giữa đại biểu HĐND với người bị chất vấn. Có thể nói rằng, Chất vấn là
hình thức giám sát rất quan trọng tại kỳ họp, được thực hiện bởi cá nhân đại biểu.
1.1.4.2. Phiên họp Thường trực Hội đồng nhân dân Quận
Theo Điều 106 Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, quy định về phiên họp Thường
trực HĐND Quận, như sau: Phiên họp Thường trực HĐND Quận là hình thức hoạt động chủ yếu của Thường trực HĐND Quận. Tại phiên họp, Thường trực HĐND Quận thảo luận và quyết định
những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật. Thường trực HĐND Quận họp thường kỳ 01 tháng/ 01 lần. Khi xét thấy cần thiết, Thường trực HĐND Quận có thể họp đột xuất theo đề nghị của Chủ tịch HĐND Quận.
Phiên họp Thường trực HĐND Quận phải có ít nhất 2/3 tổng số thành viên Thường trực HĐND Quận tham dự .
14
Chủ tịch HĐND Quận quyết định thời gian, chương trình, chỉ đạo việc chuẩn bị và chủ tọa phiên họp Thường trực HĐND Quận; nếu Chủ tịch HĐND Quận vắng mặt thì một Phó Chủ tịch HĐND Quận được Chủ tịch HĐND Quận ủy quyền chủ tọa phiên họp. Thành viên Thường trực HĐND Quận có trách nhiệm tham gia đầy đủ các phiên
họp, nếu vì lý do đặc biệt không thể tham gia thì phải báo cáo Chủ tịch HĐND Quận
xem xét, quyết định. Đại diện UBND Quận, Ủy ban MTTQ Việt Nam Quận được mời
tham dự phiên họp Thường trực HĐND Quận. Đại diện Tòa án nhân dân Quận, Viện kiểm sát nhân dân Quận, người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận, đại
diện các tổ chức chính trị - xã hội Quận, các cơ quan, tổ chức hữu quan có thể được
mời tham dự phiên họp Thường trực HĐND Quận khi bàn về vấn đề có liên quan.
UBND Quận, Tòa án nhân dân Quận, Viện kiểm sát nhân dân Quận, Ban của
HĐND Quận, người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận và các cơ quan,
tổ chức hữu quan có trách nhiệm chuẩn bị các dự án, đề án, báo cáo thuộc nội dung
chương trình phiên họp theo sự phân công của Thường trực HĐND Quận hoặc theo
nhiệm vụ, quyền hạn được pháp luật quy định.
1.1.4.3. Hoạt động đại biểu Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân,
Thường trực Hội đồng nhân dân Quận tham gia trong quy trình ban hành quyết định
Căn cứ vào các nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp và theo quy định của Luật
ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 cho thấy số lượng các nghị quyết không
chứa quy phạm pháp luật chiếm đa số các nghị quyết mà HĐND sẽ ban hành. Các nghị quyết loại này có thể được phân làm 2 loại: các nghị quyết được UBND, cơ quan, tổ chức
có liên quan chuẩn bị trước để trình HĐND và các nghị quyết được xây dựng trên cơ sở
kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tại phiên họp.
Để chuẩn bị, tham mưu cho HĐND xem xét quyết định thì Thường trực HĐND có
trách nhiệm nghiên cứu, phân công Ban của HĐND chủ trì thẩm tra, tham gia thẩm tra
dự thảo nghị quyết, đề án, báo cáo. Thực tiễn cho thấy việc tham gia thẩm tra để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo nghị quyết với hệ thống pháp luật và kỹ thuật lập pháp có vai trò quan trọng, nên trong mọi trường hợp cần có sự tham
gia thẩm tra của Ban pháp chế. Trước khi trình HĐND Quận thảo luận, Thường trực HĐND Quận họp để xem xét về dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án có bảo đảm chất lượng và tiến độ trình kỳ họp HĐND
Quận không; đồng thời cho ý kiến về các nội dung của dự thảo văn bản. Ý kiến của Thường trực HĐND Quận sẽ là cơ sở để cơ quan, tổ chức soạn thảo văn bản nghiên cứu tiếp thu
chỉnh lý hoàn thiện dự thảo nghị quyết, đề án, báo cáo để trình phiên họp của HĐND Quận.
15
Tại các phiên họp để thông qua nghị quyết, thì các đại biểu HĐND Quận với tư cách là thành viên HĐND Quận sẽ nghiên cứu các tài liệu, tờ trình của UBND Quận, cơ quan, tổ chức khác, báo cáo thẩm tra của các ban, ý kiến phát biểu định hướng thảo luận của Thường trực HĐND Quận tại phiên họp, các ý kiến, kiến nghị của cử tri để góp ý
kiến, hoàn thiện dự thảo nghị quyết. Tại phiên này, ý kiến của các đại biểu HĐND Quận
thể hiện chính kiến cá nhân của đại biểu. Trên cơ sở các ý kiến nêu trên, dự thảo nghị
quyết được chỉnh lý hoàn thiện để trình HĐND Quận xem xét thông qua. Việc thông qua nghị quyết là thể hiện quyết định tập thể của HĐND Quận trên cơ sở biểu quyết.
Việc biểu quyết có thể bằng hình thức biểu quyết công khai hoặc bằng hình thức bỏ
phiếu kín. Nghị quyết của HĐND Quận được thông qua khi có quá 1/2 tổng số đại biểu
HĐND Quận biểu quyết tán thành, trừ trường hợp bãi nhiệm đại biểu HĐND Quận phải
có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu HĐND Quận biểu quyết tán thành.
1.1.4.4. Hoạt động đại biểu Hội đồng nhân dân, các ban của Hội đồng nhân dân,
Thường trực Hội đồng nhân dân Quận tham gia trong quy trình ban hành văn bản quy
phạm pháp luật
Như trên trình bày, việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật (nghị
quyết) của HĐND Quận chỉ đặt ra khi luật giao và quy trình xây dựng, ban hành nghị
quyết của HĐND Quận được thực hiện theo quy định của Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật năm 2015. Theo đó, đại biểu HĐND Quận, Ban của HĐND Quận,
Thường trực HĐND Quận có vai trò và tham gia vào quy trình xây dựng, ban hành nghị quyết như sau:
(1) Các dự thảo nghị quyết sẽ do UBND Quận tổ chức soạn thảo và trình HĐND
Quận. Do đó, trong quá trình xây dựng dự thảo nghị quyết, thì cơ quan soạn thảo, cơ
quan thẩm định có thể mời đại diện Thường trực HĐND Quận, các ban của HĐND
Quận, đại biểu HĐND Quận tham dự các hội thảo, tọa đàm, khảo sát thực tiễn, gửi xin
ý kiến về dự thảo văn bản. Trong trường hợp này, ý kiến tham gia của đại biểu HĐND Quận, Thường trực HĐND Quận, các bạn của HĐND Quận rất quan trọng nhằm góp phần nâng cao chất lượng dự thảo văn bản và tạo sự đồng thuận ngay từ đầu về các nội
dung của dự thảo văn bản; sẽ hạn chế các ý kiến khác nhau giữa cơ quan, tổ chức soạn thảo văn bản với đại biểu HĐND Quận, Thường trực HĐND Quận, các ban của HĐND Quận. Theo đó sẽ tăng tính phối hợp giữa HĐND Quận với UBND Quận và
(2) Dự thảo nghị quyết của HĐND Quận phải được ban của HĐND Quận thẩm các cơ quan, tổ chức có liên quan;
tra trước khi trình HĐND Quận;
16
(3) HĐND Quận xem xét, thông qua dự thảo nghị quyết tại kỳ họp HĐND Quận. Dự thảo nghị quyết được thông qua khi có quá 1/2 tổng số đại biểu HĐND Quận
biểu quyết tán thành. Chủ tịch HĐND Quận ký chứng thực nghị quyết.
1.2. Nhận thức chung về chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận 1.2.1. Khái niệm chất lượng Chất lượng là khái niệm được sử dụng rộng rãi trong đời sống, nhưng tuỳ theo
góc độ tiếp cận, mục đích sử dụng mà người ta có định nghĩa khác nhau.
Theo Đại Từ điển Tiếng Việt: “Chất lượng: cái làm nên phẩm chất, giá trị của con người, sự vật… Cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác với sự vật
kia; phân biệt với số lượng”.
Trong lĩnh vực kinh tế, “chất lượng” được quan niệm là tập hợp những tính chất
của sản phẩm thể hiện mức độ thoả mãn những yêu cầu định trước cho nó, trong điều
kiện xác định về kỹ thuật, kinh tế, xã hội. Mỗi lĩnh vực khác nhau, có phương pháp khác nhau để đánh giá chất lượng sự vật,
sự việc, sản phẩm, tuy nhiên đều có điểm chung là: chất lượng của đối tượng đánh giá là
tổng hợp các yếu tố có liên quan đến bản chất đối tượng đó, làm nên tác dụng, giá trị của
đối tượng. Nói đến chất lượng là phải nói tới 2 phương diện: Thứ nhất, đó là tổng hợp
những phẩm chất, tính chất (thuộc tính) tạo nên giá trị của một con người, một sự vật;
thứ hai, những phẩm chất, tính chất đó đáp ứng đến đâu những yêu cầu đã đặt ra. Nói
đến chất lượng là nói đến tốt hay không tốt, đạt hay không đạt một chuẩn mực nào đó.
Như vậy, nói đến chất lượng của một sự việc là nói đến khả năng đạt được kết quả
trong hoạt động nào đó của sự việc đó. Muốn hoạt động có kết quả thì những cá nhân
trong tập thể phải đảm bảo các điều kiện, yêu cầu của hoạt động. Chất lượng không phải
là những thuộc tính cá nhân riêng lẻ mà là một tổ hợp các thuộc tính cá nhân đáp ứng yêu
cầu cao của hoạt động. Chất lượng hoạt động của tổ chức là chất lượng của từng hoạt
động trong tổ chức đó nhằm hướng tới kết quả chung của hoạt động. Hoạt động của sự
việc do yếu tố con người tạo ra, do đó chất lượng của con người liên quan đến sự việc đó là yếu tố quan trọng tác động ảnh hưởng đến chất lượng chung của hoạt động đó. Chất
lượng của con người vừa là cái “tự nhiên” có sẵn, vừa là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện, hoạt động thực tiễn của con người. 1.2.2. Khái niệm chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận HĐND quận bao gồm các đại biểu HĐND quận do cử tri trên toàn quận bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Phương thức hoạt động của HĐND quận thực hiện theo các phương
17
thức: Kỳ họp của HĐND quận, hoạt động của Thường trực HĐND quận, hoạt động các Ban của HĐND quận, hoạt động của đại biểu HĐND quận. Để hoạt động của HĐND quận đạt chất lượng, đòi hỏi các hoạt động cấu thành hoạt động HĐND quận phải đảm bảo chất lượng, hay nói cách khác là chất lượng trong từng hoạt động của
HĐND quận. Như vậy, chất lượng hoạt động của HĐND quận là tập hợp chất lượng
các yếu tố cấu thành hoạt động của HĐND quận để đảm bảo HĐND quận thực hiện tốt
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật.
1.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận 1.3.1. Đảm bảo dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân quận Bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nhà nước của
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Dân chủ xã hội chủ nghĩa là mục tiêu cao cả mà Đảng và Nhà nước ta luôn hướng tới, quyết tâm biến nó thành hiện thực. Đại hội XII của
Đảng xác định rõ: “Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân. Dân chủ phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống quận hội. Bảo đảm dân chủ để nhân dân tham gia ở tất cả các
khâu của quá trình đưa những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân”.
Thể chế hóa đường lối của Đảng, vấn đề dân chủ, thực hành và phát huy dân chủ được
khẳng định trong Hiến pháp 2013: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân…”; “Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm
chủ của Nhân dân; công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công
dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người
có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện.
Như vậy, ở nước ta nguồn gốc, bản chất quyền lực nhà nước là quyền lực nhân
dân. Nhân dân thực hiện quyền lực của mình bằng hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ
đại diện thông qua Quốc hội và HĐND các cấp. HĐND quận là một bộ phận của bộ
máy nhà nước, có vị trí, vai trò quan trọng, là nơi gần dân, sát dân, trực tiếp với nhân dân, để đảm bảo quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân thì trong tổ chức và hoạt động
của HĐND quận phải đảm bảo tính dân chủ. Hoạt động của HĐND quận đạt được hiệu quả khi nó phản ánh được nguyện
vọng của nhân dân địa phương, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân địa phương. Đảm bảo tính dân chủ sẽ đảm bảo quyền lực của nhân dân, quyền lực nhân dân sẽ được sử dụng đúng mục đích, không xảy ra tình trạng lạm quyền.
18
Đảm bảo dân chủ là nguyên tắc hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung và HĐND quận nói riêng, nó thể hiện bản chất của chế độ chính trị. Điều 5, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định: “Một trong những nguyên tắc hoạt động của chính quyền địa phương là nguyên tắc tập trung dân chủ, HĐND làm việc theo chế
độ hội nghị và quyết định theo đa số”. Hoạt động của HĐND quận phải đảm bảo tính
quyền lực và tính đại diện, do đó yếu tố đảm bảo dân chủ trong tổ chức và hoạt động
của HĐND quận phải được thực hiện nghiêm túc tạo được sự đồng thuận xã hội - một trong những điều kiện quan trọng, căn bản để hoạt động của HĐND quận đạt chất
lượng, hiệu quả trong thực tế.
1.3.2. Kết quả thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân về phát triển
kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phương Theo quy định của Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền năm 2015,
HĐND quyết định các vấn đề của địa phương do luật định. Theo đó, HĐND quận quyết định các vấn đề của quận theo quy định của pháp luật. Như vậy, kết quả đạt
được về tình hình kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh ở quận là tiêu chí quan trọng
đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận.
Hoạt động của HĐND quận là hoạt động mang tính chính trị - xã hội, kết quả của nó
thường phải có thời gian nhất định 01 năm, 05 năm… hoặc lâu hơn nữa mới đem lại kết quả
cụ thể, do đó việc đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động là rất khó khăn. Để đánh giá chất
lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận, chúng ta phải so sánh tình hình kinh tế - xã hội,
quốc phòng - an ninh của địa phương trước và sau hoạt động theo nhiệm kỳ của HĐND
quận hoặc sau khi có những chủ trương phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Nếu tình
hình kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn quận ổn định, phát triển, đời sống
nhân dân ngày càng được nâng cao thì điều đó cho thấy hoạt động của HĐND quận đã
mang lại hiệu quả. Ngược lại, nếu không có sự chuyển biến tích cực, đời sống nhân dân vẫn
còn khó khăn, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn quận không ổn định tức là HĐND
quận hoạt động không có hiệu quả. Tiêu chí đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận không chỉ là đánh giá sự phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của
quận; chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận còn chịu sự tác động của các yếu tố khác, bao gồm cả các yếu tố khách quan. Vì vậy, khi đánh giá chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận theo tiêu chí này cũng chỉ ở mức độ tương đối.
1.3.3. Kết quả thực hiện các phương thức hoạt động của HĐND quận Như đã phân tích ở trên, chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận là tổng
hòa chất lượng các yếu tố hoạt động cấu thành hoạt động của HĐND quận nhằm đạt
19
được những kết quả đảm bảo phù hợp giữa việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật. Hoạt động của HĐND quận là hoạt động chính trị - xã hội, do đó việc xác định hiệu quả hoạt động của HĐND quận phải dựa trên chỉ số đánh giá mang tính chất lượng
tính (vừa định tính, vừa định lượng). Tính lượng tính ở đây thể hiện các yếu tố đầu tư
chi phí bỏ ra và kết quả thu về. Trong hoạt động của HĐND quận, đầu tư, chi phí bỏ ra,
yếu tố có thể định lượng bao gồm: cơ sở vật chất, kinh phí, chi phí tổ chức kỳ họp, chi phí việc xây dựng chương trình, báo cáo, nghị quyết, nội dung giám sát, tổ chức giám
sát, số lượng thành viên tham gia…; yếu tố định tính như năng lực, trình độ, uy tín, kỹ
năng, kin nghiệm hoạt động của đại biểu HĐND, của Thường trực HĐND, các Ban của
HĐND quận. Ở kết quả thu về có thể định lượng như số lượng các kỳ họp, các Nghị
quyết, các đoàn giám sát; chất vấn, các cuộc tiếp xúc cử tri… hoặc kết quả thu về có thể
xác định bởi yếu tố định tính như thông qua kết quả giám sát của HĐND quận, các chủ
thể bị giám sát nâng cao tinh thần trách nhiệm, có sự chuyển biến về nhận thức và hành
động cụ thể, tích cực hoạt động theo đúng quy định của Hiến pháp và pháp luật; củng cố
niềm tin của cử tri đối với HĐND. Như vậy, hiệu quả hoạt động của HĐND quận là chỉ
số so sánh giữa kết quả thu được trong thực tế so với chi phí bỏ ra. Mặt khác, hiệu quả
hoạt động của HĐND quận phải được xác định trên cơ sở thực hiện đúng chức năng,
nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định của pháp luật.
Chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND Quận, Các Ban của HĐND Quận, Thường trực HĐND Quận có vai trò quan trọng, có thể tham gia vào mọi công đoạn
của quy trình soạn thảo, xem xét, thông qua các quyết định và văn bản quy phạm pháp
luật của HĐND Quận (nghị quyết); đây là các thành tố quan trọng quyết định chất
lượng của các nghị quyết của HĐND Quận.
1.3.4. Kết quả thực hiện công tác phối hợp giữa HĐND và các đơn vị liên quan 1.3.4.1. Công tác phối hợp giữa HĐND quận và UBND quận
Mối quan hệ giữa HĐND quận với UBND quận được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, cụ thể tại khoản 1 Điều 8 Luật Tổ chức chính quyền
địa phương năm 2015: “UBND do HĐND cùng cấp bầu, là cơ quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Nhân dân
địa phương, HĐND cùng cấp và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên”. Với địa vị pháp lý là cơ quan quyền lực nhà nước ở quận, HĐND quận có quyền bầu, miễn nhiệm,
bãi nhiệm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên khác của UBND quận. Đối với việc
20
bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên khác của UBND được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Trong hoạt động, HĐND và UBND quận có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Thường trực và các Ban của HĐND quận phối hợp chặt chẽ với UBND quận, các bộ
phận chuyên môn thuộc UBND quận trong việc dự kiến nội dung, chương trình kỳ họp
HĐND quận; dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án trình HĐND quận; giải quyết những
vấn đề phát sinh khi thực hiện nghị quyết của HĐND quận về nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, ngân sách quận; tổ chức triển khai thực hiện nghị quyết của
HĐND quận trong thời gian giữa hai kỳ họp. Đại diện Thường trực HĐND quận được
mời dự các phiên họp của UBND quận. Đại diện UBND quận được mời dự các cuộc
họp thường kỳ và các cuộc họp khác của Thường trực HĐND quận khi xét thấy cần
thiết. Thành viên UBND quận được mời tham dự các kỳ họp HĐND quận; có trách
nhiệm tham dự các phiên họp toàn thể của HĐND khi thảo luận về những vấn đề có
liên quan đến ngành, lĩnh vực mà mình phụ trách; được phát biểu ý kiến về vấn đề
thuộc ngành, lĩnh vực mà mình phụ trách nếu được chủ tọa phiên họp đồng ý hoặc có
trách nhiệm phát biểu ý kiến theo yêu cầu của HĐND hoặc chủ tọa phiên họp.
HĐND quận có quyền giám sát hoạt động của UBND quận trong việc tổ chức thực
hiện nghị quyết của HĐND và tổ chức việc thi hành Hiến pháp, pháp luật tại địa
phương. UBND quận và các đơn vị, bộ phận chuyên môn thuộc UBND quận có trách
nhiệm báo cáo và cung cấp các tài liệu liên quan khi có yêu cầu của Thường trực và các Ban của HĐND quận. HĐND quận tổ chức lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm
đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên UBND quận; đại biểu HĐND quận có
quyền chất vấn Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên UBND quận.
Trong hoạt động của mình, HĐND và UBND quận phối hợp chặt chẽ với Ủy ban
MTTQ Việt Nam quận và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác
chăm lo và bảo vệ lợi ích của nhân dân, vận động nhân dân tham gia vào việc quản lý nhà nước và thực hiện các nghĩa vụ đối với Nhà nước. HĐND và UBND quận có chức năng khác nhau nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, mối quan hệ này tạo ra sức
1.3.4.2. Công tác phối hợp giữa HĐND quận và UBMTTQ và các đoàn thể chính
mạnh để thực hiện có hiệu quả quyền lực nhà nước ở địa phương. trị - xã hội quận
Trong hệ thống chính trị nước ta, Ủy ban MTTQ Việt Nam có vị trí, vai trò hết sức quan trọng, được ghi nhận trong Hiến pháp. Điều 9 Hiến Pháp năm 2013 quy định:
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ
21
chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy
sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội;
giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại
nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Mối quan hệ giữa HĐND và MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội được quy định
tại Điều 116, Hiến pháp năm 2013: HĐND, UBND thực hiện chế độ thông báo tình
hình của địa phương cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân, lắng
nghe ý kiến, kiến nghị của các tổ chức này về xây dựng chính quyền và phát triển kinh
tế - xã hội ở địa phương; phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể
nhân dân động viên Nhân dân cùng Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội,
quốc phòng, an ninh ở địa phương.
Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu tổ chức chính trị
- xã hội ở địa phương được mời tham dự các kỳ họp HĐND và được mời tham dự hội
nghị UBND cùng cấp khi bàn các vấn đề có liên quan.
Như vậy, theo quy định của pháp luật, mối quan hệ giữa HĐND quận và MTTQ
Việt Nam, các tổ chức thành viên là quan hệ phối hợp. Mỗi năm hai lần vào giữa năm và
cuối năm, Chủ tịch HĐND quận thông báo bằng văn bản đến Uỷ ban MTTQ quận và các tổ chức thành viên về tình hình hoạt động của HĐND cấp mình. Trong kỳ họp thường lệ
của HĐND, Uỷ ban MTTQ báo cáo về hoạt động của MTTQ quận tham gia xây dựng
chính quyền, về những ý kiến, kiến nghị đối với HĐND và với đại biểu HĐND quận.
Chính quyền địa phương tạo điều kiện để Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã
hội động viên nhân dân tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, tổ chức thực
hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của chính quyền địa phương. Chính quyền địa phương có trách nhiệm lắng nghe, giải quyết và trả lời các kiến nghị của Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương về
xây dựng chính quyền và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Ủy ban MTTQ và các tổ chức thành viên của Mặt trận tạo điều kiện để đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri, thu thập ý kiến, nguyện vọng và kiến nghị của nhân dân với HĐND.
1.4. Những nhân tố tác động tới chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận 1.4.1. Sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng
22
Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đối với HĐND các cấp, Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thông qua đường lối, chủ trương, công tác cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát trong việc xây dựng hệ thống chính quyền nhà nước ở địa phương; thông qua sự lãnh đạo
trực tiếp của các cấp ủy Đảng đối với việc tổ chức và hoạt động của HĐND. Như vậy,
chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận không chỉ phụ thuộc vào chủ trương,
đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam nói chung mà còn phụ thuộc nhiều vào sự quan tâm và năng lực lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của BCH Đảng bộ quận.
Căn cứ vào chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam và chức năng,
nhiệm vụ của HĐND được quy định trong Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính
quyền địa phương năm 2015, cấp ủy Đảng ở địa phương lãnh đạo HĐND thông qua việc
đề ra các chủ trương, đường lối phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh ở địa
phương, làm căn cứ cho HĐND cụ thể hóa bằng Nghị quyết; thông qua lãnh đạo, chỉ đạo
công tác tổ chức cán bộ của HĐND; thông qua các đảng viên là đại biểu HĐND. Đối với
hoạt động của HĐND quận, sự lãnh đạo của BCH Đảng bộ quận chính là yếu tố quan
trọng đầu tiên quyết định chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Hoạt động của
HĐND quận phải căn cứ vào lãnh đạo của Quận ủy, từ việc xây dựng chương trình, nội
dung kỳ họp, đến việc tổ chức kỳ họp… Trong quá trình hoạt động của HĐND quận,
những vấn đề nổi cộm, liên quan đến cơ chế, chính sách, đến cán bộ lãnh đạo đều được
tổng hợp, báo cáo tranh thủ ý kiến của cấp ủy để có phương án giải quyết đúng đắn.
Để HĐND quận thực hiện tốt hoạt động của mình thì cần phải có sự lãnh đạo của
BCH Đảng bộ quận. Các cấp ủy Đảng chỉ nên thực hiện lãnh đạo HĐND dựa trên những
chủ trương, định hướng và kiểm tra việc thực hiện những chủ trương, cấp ủy Đảng không
được bao biện, làm thay để HĐND quận phát huy được vai trò trong hoạt động của mình tại
địa phương, thực hiện có hiệu quả chức năng theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.
1.4.2. Hệ thống văn bản quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân
dân quận
Chức năng của HĐND nói chung và HĐND quận nói riêng được ghi nhận trong
Hiến pháp, đó là chức năng quyết định và chức năng giám sát. Nếu không thể chế hóa các quy định này bằng các quy định của luật, không quy định đầy đủ về nhiệm vụ, quyền hạn, phương thức tổ chức, hoạt động... để thực hiện các chức năng đó trong hoạt
động của HĐND thì việc ghi nhận các chức năng đó trong Hiến pháp chỉ là hình thức. Như vậy, các quy định của pháp luật về hoạt động của HĐND nói chung, HĐND quận
23
nói riêng có vai trò tạo cơ sở pháp lý để HĐND hoạt động thực hiện chức năng quyết định và giám sát của mình trong thực tiễn.
Điều đó đã được minh chứng trong thực tiễn phát triển của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trước đây, Luật Tổ chức HĐND và UBND quy định về nhiệm vụ,
quyền hạn của HĐND cấp huyện là chung, không có sự phân biệt giữa HĐND ở nông
thôn và đô thị nên rất khó thực hiện; Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy
định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phù hợp với điều kiện, đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND quận, huyện. Với việc quy
định như vậy tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho hoạt động của HĐND quận, qua đó nâng cao
chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.
Năm 2015, Quốc hội ban hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND,
đây là cơ sở pháp lý quan trọng để hoạt động giám sát của HĐND quận đạt hiệu quả hơn,
tuy nhiên để thực hiện có hiệu quả theo các quy định của các điều luật thì các cơ quan có
thẩm quyền cần ban hành những văn bản cụ thể thực hiện các điều luật của Luật này.
Như vậy, vấn đề đặt ra là muốn nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND
quận thì trước hết phải có cơ sở pháp lý gồm các quy định pháp luật điều chỉnh các mối
quan hệ trong tổ chức và hoạt động của HĐND quận như các quy định cụ thể về cơ cấu,
tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Các quy định đó phải đảm bảo tính đồng bộ,
phải cụ thể, rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu, dễ áp dụng, không phải chờ các văn bản pháp lý
có hiệu lực thấp hơn hướng dẫn, giải thích. Có như vậy, HĐND quận mới có cơ sở pháp lý vững chắc để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình.
1.4.3. Tổ chức bộ máy của Thường trực và bộ phận giúp việc của Hội đồng
nhân dân quận
1.4.3.1. Thường trực Hội đồng nhân dân Quận
Thường trực HĐND Quận do HĐND Quận thành lập (bầu ra), là cơ quan thường
trực của HĐND giữa hai kỳ họp. Vì vậy, bên cạnh nhiệm vụ phải chuẩn bị và tổ chức
các hoạt động của HĐND thì Thường trực HĐND phường còn có một số nhiệm vụ khác thuộc một phần chức năng, nhiệm vụ được quy định chung cho HĐND Quận.
Cơ cấu Thường trực HĐND Quận gồm có: Chủ tịch, 02 Phó chủ tịch (phải có 01
người là Ủy viên Ban Thường vụ và 01 người là cấp ủy viên) và các trưởng ban.
Các thành viên Thường trực HĐND Quận thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại Điều 105 Luật tổ chức CQĐP năm 2015 và các quy định khác của pháp luật có liên quan; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND Quận cụ thể như sau:
24
(1) Chủ tịch HĐND Quận lãnh đạo hoạt động của Thường trực HĐND Quận, thay mặt Thường trực HĐND Quận giữ mối liên hệ với UBND Quận, các cơ quan nhà nước, Ban thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam Quận, các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác và công dân.
(2) Phó Chủ tịch HĐND Quận giúp Chủ tịch HĐND Quận thực hiện nhiệm vụ,
quyền hạn theo sự phân công của Chủ tịch HĐND Quận.
(3) Các thành viên Thường trực HĐND Quận chịu trách nhiệm tập thể về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND Quận; chịu trách nhiệm cá nhân
trước Thường trực HĐND Quận về nhiệm vụ, quyền hạn được Thường trực HĐND
Quận phân công, tham gia các phiên họp Thường trực HĐND Quận, thảo luận và quyết
định những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND Quận.
1.4.3.2. Các Ban của HĐND Quận
Các Ban của HĐND Quận là hình thức tham gia tập thể của các đại biểu HĐND
Quận vào việc thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND Quận và để giúp
HĐND Quận theo quy định của pháp luật. Ban của HĐND Quận do HĐND Quận lập
ra để giúp việc cho HĐND Quận, có nhiệm vụ thẩm tra dự thảo nghị quyết, báo cáo,
đề án trước khi trình HĐND Quận.
Các Ban được HĐND thành lập theo nhu cầu công tác. HĐND Quận bắt buộc
phải thành lập Ban pháp chế và Ban kinh tế - xã hội; ở những nơi có đông đồng bào
dân tộc thiểu số theo quy định tại Nghị quyết số 1130/2016/UBTVQH13 thì thành lập thêm Ban dân tộc.
Theo Điều 108 Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, quy định các lĩnh vực phụ trách
của các Ban của HĐND Quận, cụ thể gồm:
(1) Ban pháp chế của HĐND Quận chịu trách nhiệm trong các lĩnh vực thi hành
Hiến pháp và pháp luật, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng CQĐP
và quản lý địa giới hành chính ở địa phương. (2) Ban kinh tế - xã hội của HĐND Quận chịu trách nhiệm trong các lĩnh vực kinh tế, ngân sách, đô thị, giao thông, xây dựng, giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, thông tin,
thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, tài nguyên và môi trường, chính sách tôn giáo ở địa phương. (3) Ban dân tộc của HĐND Quận chịu trách nhiệm trong lĩnh vực dân tộc ở địa phương.
Trường hợp HĐND Quận không thành lập Ban dân tộc thì Ban kinh tế - xã hội của HĐND Quận chịu trách nhiệm trong lĩnh vực dân tộc ở địa phương.
25
Theo Điều 109 Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, quy định nhiệm vụ, quyền hạn của các Ban của HĐND Quận, có thể khái quát cụ thể như sau: (1) Tham gia chuẩn bị nội dung kỳ họp của HĐND Quận liên quan đến lĩnh vực phụ trách. (2) Thẩm tra dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án liên quan đến lĩnh vực phụ trách
do HĐND Quận hoặc Thường trực HĐND Quận phân công.
(3) Giúp HĐND Quận giám sát hoạt động của Tòa án nhân dân Quận, Viện kiểm
sát nhân dân Quận; giám sát hoạt động của UBND và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận trong các lĩnh vực phụ trách; giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc
phạm vi phụ trách.
(4) Tổ chức khảo sát tình hình thực hiện các quy định của pháp luật về lĩnh vực
phụ trách do HĐND Quận hoặc Thường trực HĐND Quận phân công.
(5) Báo cáo kết quả hoạt động giám sát với HĐND Quận, Thường trực HĐND Quận.
(6) Chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND Quận; trong thời gian
HĐND Quận không hợp thì báo cáo công tác trước Thường trực HĐND Quận.
1.4.3..3. Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Quận
Tham mưu tổng hợp cho HĐND và UBND Quận về: hoạt động của HĐND, UBND;
cung cấp thông tin phục vụ quản lý và hoạt động của HĐND, UBND và các cơ quan nhà
nước ở địa phương; bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật cho hoạt động của HĐND và UBND;
trực tiếp quản lý và chỉ đạo hoạt động của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả theo cơ chế một
cửa, một cửa liên thông; hướng dẫn, tiếp nhận hồ sơ của cá nhân, tổ chức trên tất cả các lĩnh vực thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND quận, chuyển hồ sơ đến các cơ quan chuyên
môn thuộc UBND quận giải quyết và nhận kết quả để trả cho cá nhân, tổ chức.
1.4..3.4. Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân Quận
Theo Điều 112 Luật Tổ chức CQĐP năm 2015, quy định nhiệm vụ, quyền hạn của
Tổ đại biểu HĐND Quận, có thể khái quát như sau:
(1) Giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của HĐND Quận trên địa bàn quận hoặc về các vấn đề do HĐND Quận hoặc Thường trực HĐND Quận phân công.
(2) Có trách nhiệm nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị đóng góp ý kiến cho kỳ họp HĐND Quận; tổ chức cho đại biểu HĐND Quận tiếp xúc cử tri, thu thập ý kiến, kiến nghị của cử tri trước kỳ họp HĐND Quận và để đại biểu HĐND Quận báo cáo với cử
tri về kết quả kỳ họp sau kỳ họp HĐND Quận
26
1.4.4. Phẩm chất, năng lực, trách nhiệm của đại biểu Hội đồng nhân dân quận Xét về tiêu chuẩn đại biểu HĐND Quận, được quy định tại Điều 7, Luật Tổ chức
CQĐP năm 2015, cụ thể đó là:
(1) Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công
cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. (2) Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu
chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi
biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác. (3) Có trình độ văn hóa, chuyên môn, đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và
uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu; có điều kiện tham gia các hoạt động của HĐND Quận.
(4) Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân
dân tín nhiệm. Ngoài ra, nếu người ứng cử đại biểu HĐND Quận hiện đang công tác tại các cơ
quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, còn phải đủ tuổi công tác
đến hết nhiệm kỳ (ví dụ cụ thể trong nhiệm kỳ 2016-2021, thì nam sinh từ tháng 5 năm
1961, nữ sinh từ tháng 5 năm 1966 trở lại đây).
Xét về mặt cơ cấu tổ chức, thì đại biểu HĐND Quận không phải là một cơ cấu riêng biệt
của HĐND Quận vì HĐND Quận là một cơ quan hoạt động tập thể có hình thức hoạt động
chủ yếu là kỳ họp mà ở đó tất cả các đại biểu đều tham dự và cùng bàn bạc, thảo luận những
vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND Quận. Ngoài ra, có nhiều đại biểu còn tham
gia vào Thường trực HĐND Quận, UBND và các bạn của HĐND Quận. Một số hoạt động
của đại biểu (cùng với tổ đại biểu) tại đơn vị bầu cử cũng mang tính phụ trợ, là phương thức
liên hệ với cử tri, thu thập ý kiến của họ rồi báo cáo hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải
quyết. Tuy nhiên, hoạt động của đại biểu trong chừng mực nhất định cũng có tính độc lập, đó
là một hình thức đảm bảo hiệu quả của hoạt động của HĐND.
Chất lượng của nghị quyết của HĐND Quận phụ thuộc rất nhiều vào sự tham gia của đại biểu HĐND Quận. Là thành viên của Ban của HĐND Quận, các đại biểu HĐND Quận sẽ tham gia ý kiến, phản biện, góp phần tạo nên báo cáo thẩm tra của Ban của HĐND Quận
làm cơ sở cho HĐND Quận xem xét quyết định. Là thành viên của Thường trực HĐND Quận, các đại biểu HĐND Quận tham gia vào việc tổ chức, chủ trì phiên họp, định hướng
cho HĐND Quận thảo luận, biểu quyết thông qua nghị quyết HĐND Quận. Việc tham gia của đại biểu HĐND Quận được thể hiện trước hết ngay từ khi đại
biểu HĐND Quận tham gia vào các hoạt động của HĐND Quận tiến hành thực hiện
các nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong mọi lĩnh vực, như quyết định các vấn đề của
27
địa phương (như bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức danh thuộc thẩm quyền; thảo luận, quyết định các vấn đề trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội,...) và giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa phương. Đại biểu HĐND Quận có nhiệm vụ: Liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử
tri, có trách nhiệm thu thập và phản ánh ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị của cử tri; Bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của cử tri; Thực hiện chế độ tiếp xúc cử tri, trả lời những yêu cầu
và kiến nghị của cử tri; Có trách nhiệm tiếp công dân theo quy định của pháp luật; Khi nhận được khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, đại biểu kịp thời chuyển đến người có thẩm
quyền giải quyết; đôn đốc, theo dõi và giám sát việc giải quyết.
1.4.5. Cơ sở vật chất và kinh phí hoạt động của Hội đồng nhân dân quận Đảm bảo điều kiện vật chất cho hoạt động của HĐND quận là một trong những điều
kiện góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật, HĐND quận cần phải có
phòng làm việc riêng, bố trí sắp xếp hợp lý nơi làm việc và nơi tiếp cử tri, bố trí không
gian hợp lý để cử tri có điều kiện trực tiếp bày tỏ tâm tư, nguyện vọng của mình đối với
HĐND. Bên cạnh đó, cần phải đầu tư nhiều hơn nữa các trang thiết bị cần thiết phục vụ
cho hoạt động của HĐND quận. Đối với đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách phải
đảm bảo phương tiện thông tin liên lạc, tài liệu, phòng làm việc hợp lý, tương xứng với
trách nhiệm của đại biểu. Đối với các chức danh kiêm nhiệm của HĐND nên có chế độ
thỏa đáng để động viên, khuyến khích họ nâng cao tinh thần trách nhiệm của mình.
Tăng cường đầu tư chi phí theo yêu cầu của từng nội dung hoạt động. Nếu có đầu tư
thỏa đáng sẽ góp phần tích cực nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận.
Tuy nhiên đầu tư chi phí cho hoạt động của HĐND quận phải tối ưu, đảm bảo đủ mức cần
thiết và triệt để tiết kiệm, chống lãng phí. Theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền
địa phương năm 2015, các điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất, kinh phí cho hoạt động
của HĐND được quan tâm hơn. Điều 103, quy định đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách được bố trí nơi làm việc, được trả lương, phụ cấp và hưởng các chế độ hỗ trợ cho hoạt động của đại biểu HĐND; đại biểu HĐND được cấp phí hoạt động hằng tháng và
được hỗ trợ các điều kiện cần thiết khác cho hoạt động của đại biểu. Điều 103, cũng quy định Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể chế độ, chính sách và
điều kiện bảo đảm cho hoạt động của đại biểu HĐND. Về trụ sở làm việc, kinh phí hoạt động của HĐND được quy định tại Điều 126 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Hoạt động của HĐND có tính đặc thù, các khoản chi phục vụ tập trung vào một số nội
dung chủ yếu, như: Phục vụ các kỳ họp; phụ cấp phí hoạt động hằng tháng cho đại biểu; hỗ
28
trợ công tác tổ chức và phục vụ hoạt động tiếp xúc cử tri; kinh phí cho công tác tiếp dân, xử lý đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân; kinh phí và xăng xe phục vụ hoạt động giám sát của Thường trực, các Ban HĐND và một số hoạt động liên quan khác. Nội dung chi, định mức chi của HĐND mỗi nơi còn có điểm khác nhau, phụ thuộc nhiều vào khả
năng bố trí ngân sách của mỗi địa phương. Nhìn chung, kinh phí cho hoạt động của HĐND
còn khó khăn, đặc biệt là các địa phương có nguồn thu thấp. Như vậy, để nâng cao hiệu quả
hoạt động của HĐND quận đòi hỏi phải đầu tư, chi phí thỏa đáng cho hoạt động này. Đảm bảo các điều kiện cần thiết, chế độ chính sách hợp lý là một trong những yếu tố quan trọng
đem lại chất lượng, hiệu quả cho hoạt động của HĐND quận.
TIỂU KẾT CHƯƠNG I
Trong chương 1, tác giả đã phân tích làm rõ vị trí, tính chất, vai trò của HĐND
quận là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và
quyền làm chủ của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân và cơ quan nhà nước
cấp trên; HĐND quận thực hiện hai chức năng cơ bản là quyết định và giám sát. Để
đánh giá hiệu quả hoạt động của HĐND quận tác giả đã phân tích một số tiêu chí đánh
giá và điều kiện đảm bảo, yếu tố tác động đến chất lượng hoạt động của HĐND quận.
Đây là cơ sở để phân tích, đánh giá chất lượng của HĐND quận trong thực tiễn.
29
Chương 2
THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN QUẬN TÂY HÔ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Những yếu tố tác động đến chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân
dân Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
2.1.1. Đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội 2.1.1.1 Đặc điểm tự nhiên:
Quận Tây Hồ được thành lập theo Nghị định 69/NĐ-CP ngày 28 tháng 10 năm 1995 của Chính Phủ. Quận nằm ở phía Tây Bắc của thủ đô Hà Nội, có diện tích 24 km2, Quận có 8 đơn vị hành chính phường ở xung quanh Hồ Tây gồm: phường Bưởi, Yên Phụ, Thuỵ Khuê, Tứ Liên, Quảng An, Nhật Tân, Xuân La và Phú Thượng. Phía
đông giáp quận Long Biên; Phía tây giáp quận Bắc Từ Liêm và quận Cầu Giấy; Phía
nam giáp quận Ba Đình; Phía bắc giáp huyện Đông Anh.
Quận Tây Hồ có địa hình tương đối bằng phẳng, có chiều hướng thấp dần từ bắc
xuống nam. Giao thông thuận tiện, có nhiều tuyến đường lớn chạy qua như Võ Chí
Công, Âu Cơ, An Dương Vương, Xuân La, Nguyễn Hoàng Tôn, các tuyến giao thông
nội đô quan trọng như đường Lạc Long Quân, Thụy Khuê, đường Thanh Niên ... Một
phần phía bắc và phía đông của Quận tiếp giáp 10 km sông Hồng, chảy qua địa bàn
các phường Phú Thượng, Nhật Tân, Tứ Liên và Yên Phụ.
Quận Tây Hồ được xác định là trung tâm dịch vụ - du lịch, trung tâm văn hoá, là
vùng bảo vệ cảnh quan thiên nhiên của Thủ đô Hà Nội.
2.1.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
Với những đặc điểm tự nhiên và yêu cầu phát triển đô thị, Quận Tây Hồ đã xác định
mục tiêu xây dựng và phát triển quận thành trung tâm dịch vụ – du lịch văn hóa của Thủ
đô. Trong 5 năm qua, kinh tế của quận duy trì tốc độ phát triển khá, tốc độ gia tăng giá trị
sản xuất các ngành kinh tế bình quân đạt 14,38%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận Tây Hồ lần thứ V, nhiệm kỳ 2015 - 2020. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định
hướng “Dịch vụ - Công nghiệp - Nông nghiệp”; ngành thương mại - dịch vụ có tốc độ phát triển nhanh . hơn, đạt tỷ trọng 67,19%; ngành công nghiệp phát triển ổn định với tỷ trọng đạt 32,35%; ngành nông nghiệp đạt tỷ trọng 0,46%; giá trị sản xuất nông nghiệp ngành trồng trọt đạt bình quân 235 triệu đồng/ha, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội, hàng
năm trên địa bàn quận có trên 300 doanh nghiệp được thành lập mới. Trong 5 năm, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 15.461 tỷ đồng, tốc độ tăng thu ngân sách bình quân hàng năm đạt 13,73%; tổng chi ngân sách đạt 8.490 tỷ đồng, trong đó chi cho đầu tư
30
phát triển và an sinh xã hội đạt tỷ lệ 83,5% trong tổng chi ngân sách quận, tăng 62% so với giai đoạn 2010-2015, chi thường xuyên giảm dần và đảm bảo tự cân đối theo chỉ đạo của Thành phố. Các đề án khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế của quận được tập trung chỉ đạo, bước đầu thu được kết quả tốt, góp phần quảng bá tiềm năng du lịch gắn
với phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa và các làng nghề truyền thống. Tây Hồ đã
hoàn thành sớm chỉ tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 - 2020, là quận thứ hai của
Thành phố Hà Nội không còn hộ nghèo.
Mặc dù nông nghiệp chiếm tỷ trọng không cao (0,58%), nhưng quận đã quan tâm
chỉ đạo, khuyến khích ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm nâng
cao chất lượng, giá trị cây trồng cho nông dân. Đã xây dựng thành công thương hiệu Quất
cảnh Tứ Liên, Chè sen Quảng An - “Tinh hoa chè Việt”, đồng thời gìn giữ thương hiệu Hoa
Đào Nhật Tân. Giá trị sản phẩm trồng trọt đạt trên 175 triệu đồng/ha.
Với đặc thù là quận có tốc độ đô thị hóa nhanh, nhiều dự án lớn được triển khai
trên địa bàn như đường Vành đai 2, cầu Nhật Tân, khu đô thị Tây Hồ Tây, Nam Thăng
Long, đường Văn Cao - Hồ Tây… từ năm 2010 đến nay có 114 dự án đã được triển khai,
mở ra diện mạo mới cho vùng đất phía Tây của Thành phố. Các tuyến đường giao thông
được mở rộng, bê tông hóa, các trường học, nhà văn hóa phường, nhà sinh hoạt khu dân
cư… được quan tâm đầu tư. Các khu đô thị mới, khu vui chơi, giải trí được xây dựng
mang đặc trưng của khu đô thị hiện đại. Hệ thống điện chiếu sáng, cấp nước sạch, thoát
nước được cải tạo, nâng cấp đồng bộ. Đặc biệt, toàn bộ khu vực quanh Hồ Tây được xây dựng lại với hệ đường dạo, vườn hoa, cây xanh, thảm cỏ. Đồng thời, để phát triển du lịch,
tuyến du lịch bằng xe điện xung quanh Hồ Tây cũng được đưa vào hoạt động, quận đã
duy trì “không gian biểu diễn nghệ thuật ngoài trời, ẩm thực và lễ hội đường phố” tại khu
vực hồ Sen, phố Trịnh Công Sơn, phường Nhật Tân (giai đoạn 1), tiếp tục triển khai các
đề án phát triển thương mại, dịch vụ trên địa bàn góp phần phát huy giá trị di tích lịch sử
văn hóa và thúc đẩy sự phát triển kinh tế, dịch vụ, du lịch của địa phương.
Quận Tây Hồ có hệ thống hạ tầng văn hóa, giáo dục phát triển, một số lĩnh vực dẫn đầu Thành phố. 8/8 phường có Nhà văn hóa phường và có 81 nhà sinh hoạt khu
dân cư. Toàn quận có 20/24 trường công lập được công nhận đạt chuẩn quốc gia; 8/8 phường đạt chuẩn quốc gia về y tế theo bộ tiêu chí giai đoạn 2011 – 2016 và đã thực hiện thành công mô hình “phường Văn hóa” tại phường Quảng An và Nhật Tân với
các tiêu chí đáp ứng yêu cầu của phường du lịch văn minh hiện đại. Đến năm 2019, nhân rộng và có thêm ba phường đạt tiêu chuẩn “phường Văn hóa” là Xuân La, Phú
Thượng phường Bưởi.
31
Quận Tây Hồ là một đô thị “xanh” của Thủ đô. Lợi thế này khiến ngày càng nhiều người muốn sinh sống tại địa bàn quận. Hiện tại, dân số của quận là 170 nghìn người. Song, tốc độ tăng dân số cơ học rất cao.
Hình 1.1: Bản đồ quy hoạch sử dụng đất quận Tây Hồ
Công tác giáo dục và đào tạo được chăm lo thường xuyên, đầu tư đúng hướng, có bước phát triển toàn diện, đồng bộ và bền vững, đứng thứ 8 của Thành phố. Thực hiện
Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” bước đầu đạt được kết quả tích cực; nhận thức và hành động của các cấp ủy đảng, chính quyền, của hệ thống chính trị từ quận tới cơ sở về vai trò của giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân được nâng
lên. Chất lượng giáo dục đại trà tiếp tục duy trì và giữ vững, chất lượng giáo dục mũi nhọn
32
có bước phát triển. Ở cấp học mầm non, công tác chăm sóc trẻ em đặc biệt được quan tâm, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở thể nhẹ cân của trẻ là 1,1%, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng ở thể thấp còi là 2,1%, giảm 1,2% so với đầu nhiệm kỳ. Cấp tiểu học, điểm nổi bật là học sinh đạt giải quốc gia, quốc tế liên tục tăng theo các năm''. Cấp trung học cơ sở, tỷ lệ học sinh
đỗ tốt nghiệp luôn đạt 100%, tỷ lệ học sinh trúng tuyển vào các trường công lập năm sau
cao hơn năm trước, số học sinh đạt giải thành phố cũng liên tục tăng theo các năm; công
tác phân luồng, hướng nghiệp cho học sinh sau tốt nghiệp được triển khai đạt kết quả, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở chuyển sang học nghề đạt 20,5%.
Thực hiện tốt công tác lao động, thương binh và xã hội, góp phần đảm bảo an
sinh xã hội. Trong nhiều năm qua, quận luôn thực hiện tốt, đầy đủ, kịp thời các chính
sách, chế độ theo quy định đối với gia đình chính sách, người có công với cách mạng
trên địa bàn; thường xuyên động viên, thăm hỏi, tặng quà vào các dịp lễ, tết và các
ngày kỷ niệm lớn. Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” được đẩy mạnh, ngày càng phát
triển sâu rộng, thể hiện trách nhiệm và sự quan tâm sâu sắc của Đảng bộ đối với những
người, những gia đình đã cống hiến, hy sinh vì Tổ quốc, từ đó đã tạo được sự đồng
thuận sâu rộng và được cộng đồng xã hội tích cực hưởng ứng. Đến năm 2018 quận đã
hoàn thành công tác xóa nghèo, trên địa bàn không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo
Thành phố, về đích trước 2 năm so với mục tiêu giảm nghèo giai đoạn 2015-2020.
Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, huy động sự tham gia của
các ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội và các tầng lớp nhân dân, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; đảm bảo an toàn tuyệt đối các mục tiêu trọng
điểm, các sự kiện chính trị, văn hoá, xã hội quan trọng diễn ra trên địa bàn. Tăng
cường nắm bắt hoạt động của các đối tượng chính trị, tình hình tôn giáo, khiếu nại, tố
cáo tập trung đông người, chủ động ngăn chặn các hoạt động móc nối, kích động của
các đối tượng chống đối, bất mãn, cơ hội chính trị với đối tượng khiếu kiện chây ỳ,
không để phức tạp, trở thành điểm “nóng”. Công tác đảm bảo trật tự an toàn xã hội được tăng cường, kết hợp chặt chẽ giữa công tác phòng ngừa với đấu tranh trấn áp các loại tội phạm. Tỷ lệ điều tra, khám phá trọng án đạt 100%; thường án đạt 82,16%”. Tổ
chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả công tác đảm bảo trật tự đô thị, trật tự an toàn giao thông, vệ sinh môi trường”. Thực hiện tốt phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, xây dựng thế trận an
ninh nhân dân vững chắc, ngăn chặn nhiều vụ phạm pháp hình sự, góp phần đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn quận”. Làm tốt công tác xây
33
dựng, củng cố, kiện toàn lực lượng bảo vệ dân phố, bảo vệ cơ quan, doanh nghiệp; phòng ngừa và đảm bảo an ninh trật tự từ cơ sở.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, nhân sự của Hội đồng nhân dân Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội Sau bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021, Hội đồng nhân dân quận
Tây Hồ khóa V đã bầu đủ 38 đại biểu. Trong đó: Đại biểu nữ: 13 đại biểu (chiếm tỷ lệ 34.21%); Đại biểu là người ngoài Đảng: 01 (2.63%); Đại biểu tái cử: 13 đại biểu (36,11%); Đại biểu tôn giáo: 01 đại biểu (2.63%); Đại biểu trẻ dưới 35 tuổi: 02 đại biểu (5.26%); Về trình độ: Đại biểu có trình độ Đại học, sau đại học: 37/38 đại biểu
(97,37%). Sau kỳ họp thứ 7, ngày 26-27/7/2019, HĐND quận đã thông qua nghị quyết
cho thôi làm nhiệm vụ đại biểu HĐND quận khóa V, nhiệm kỳ 2016 – 2021 đối với 01
đại biểu do chuyển công tác. Vậy tính đến thời điểm hiện tại, Số đại biểu HĐND quận
khóa V là 37 đại biểu, giám 01 đại biểu so với nhiệm kỳ trước. Thường trực HĐND quận gồm 05 người, gồm: Chủ tịch, 02 Phó Chủ tịch HĐND
quận, Trưởng ban KT - XH và Ban Pháp chế. Trong đó 02 đồng chí PCT hoạt động
chuyên trách (tăng 01 PCT HĐND so với nhiệm kỳ trước).
Ban KT - XH có 05 thành viên, gồm: Trưởng ban, Phó Trưởng ban và các thành
viên, trong đó có Phó ban hoạt động chuyên trách.
Ban Pháp chế có 05 thành viên, gồm: Trưởng ban, Phó Trưởng ban và các thành
viên trong đó có Phó ban hoạt động chuyên trách.
Như vậy, tổng số có 04 đại biểu hoạt động chuyên trách, tăng 02 đại biểu so với
nhiệm kỳ trước.
HĐND quận thành lập 08 Tổ đại biểu tại 08 phường.
Văn phòng HĐND và UBND hoạt động chung, trong đó có 01 đồng chí lãnh đạo
Văn phòng trực tiếp phụ trách tham mưu hoạt động của TT HĐND quận và 01 đồng chí công chức chuyên trách giúp việc cho TT HĐND quận.
HĐND quận đã ban hành Nghị quyết số 01/2016/NQ-HĐND ngày 15/12/2016
ban hành Quy chế hoạt động của HĐND quận Tây Hồ khóa V, nhiệm kỳ 2016- 2021. Nghị quyết gồm 3 Chương, 23 Điều quy định chi tiết chức năng, nhiệm vụ, tổ chức,
hoạt động của HĐND quận, Thường trực HĐND quận, các Ban của Hội đồng nhân dân, các tổ đại biểu HĐND quận, quy chế tổ chức các kỳ họp, họp thường kỳ, đột xuất,
hoạt động giám sát, khảo sát, tiếp xúc cử tri, việc tổ chức phiên giải trình của HĐND; mối quan hệ công tác, chế độ thông tin báo cáo, điều kiện đảm bảo hoạt động của
HĐND, TT HĐND, các ban của HĐND, đại biểu HĐND quận.
34
2.2. Đánh giá chất lượng hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ, TP. Hà Nội
2.2.1. Đảm bảo dân chủ trong tổ chức và hoạt động của HĐND quận Tây Hồ 2.2.1.1. Hoạt động tiếp xúc cử tri
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND quận đã phối hợp Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, UBND, UBMTTQ quận, Thường trực HĐND quận Ba Đình
và Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQ các phường tổ chức thành công các cuộc
tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội với cử tri quận Tây Hồ trước và sau các kỳ họp
Quốc hội; phối hợp với Tổ đại biểu HĐND thành phố, Văn phòng HĐND Thành phố, UBND, UBMTTQ quận và Thường trực HĐND, UBND các phường tổ chức thành
công các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND Thành phố với cử tri quận Tây Hồ
trước và sau các kỳ họp HĐND Thành phố; phối hợp với Tổ đại biểu HĐND thành phố, UBND và UB MTTQ quận, phường tổ chức TXCT trước và sau các kỳ họp
HĐND quận và tổ chức thành công 06 cuộc TXCT chuyên đề về “Nâng cao hiệu quả
thực hiện năm trật tự và năm văn minh đô thị 2016”; Công tác quản lý nhà chung cư
trên địa bàn quận; thực hiện “Năm kỷ cương hành chính 2017”; “TXCT với đối tượng
là thanh niên, sinh viên trên địa bàn quận”; “Nâng cao hiệu quả công tác vệ sinh môi
trường trên địa bàn quận”; “Tăng cường công tác QLNN đối với các chợ trên địa bàn
quận”. Trung bình mỗi cuộc TXCT có từ 200 - 250 đại biểu và cử tri tham dự.
TT HĐND quận đã chỉ đạo, hướng dẫn 8/8 Tổ đại biểu phối hợp với TT HĐND,
UBND và UB MTTQ phường tiếp xúc cử trị trước và sau các kỳ họp HĐND quận. Đặc
biệt năm 2019, 8/8 phường đã tổ chức Hội nghị tiếp xúc cử tri chuyên đề: công tác vệ
sinh môi trường (phường Tứ Liên); xây dựng tuyến ngõ văn minh đô thị và công tác
phòng cháy chữa cháy (phường Phú Thượng); khắc phục những tiêu chí chưa đạt trong
công tác xây dựng phường đạt chuẩn văn minh đô thị trên địa bàn phường (phường Nhật
Tân); thực hiện hai bộ quy tắc ứng xử của UBND thành phố Hà Nội trên địa bàn phường
Quảng An;tình hình hoạt động của các cơ sở tín ngưỡng tôn giáo và công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng tôn giáo trên địa bàn phường năm 2019 (phường Yên Phụ); công tác đảm bảo vệ sinh môi trường trên địa bàn phường (phườngXuân La ,phường
Bưởi); công tác xây dựng phường văn hóa (phường Thụy Khuê). Sau các cuộc tiếp xúc cử tri, TT HĐND quận phối hợp cùng Thường trực UB
MTTQ quận và các phường tổng hợp phân loại ý kiến của cử tri và chuyển đến các cấp, ngành, các đơn vị có trách nhiệm giải quyết theo quy định; đồng thời là căn cứ để Thường trực HĐND, các Ban, các Tổ và Đại biểu HĐND quận giám sát, đôn đốc các
cơ quan chức năng trả lời, giải quyết, đáp ứng nguyện vọng cử tri.
35
Các hội nghị tiếp xúc cử tri đã diễn ra an toàn, đảm bảo an ninh trật tự, văn hóa hội nghị và đúng quy định của pháp luật. Nhiều cử tri trên địa bàn quận quan tâm đến dự, đóng góp ý kiến theo đúng thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết của các cấp. Đại diện lãnh đạo quận, thủ trưởng các phòng, ban, chuyên môn thuộc quận đã đến dự và
trực tiếp trao đổi, giải thích làm rõ các vấn đề mà cử tri quan tâm thuộc thẩm quyền
trách nhiệm của mình, nhất là những vấn đề liên quan đến đời sống dân sinh. Từ đó
nhân dân thấy được những nỗ lực, cố gắng của UBND quận trong việc giải quyết kiến nghị của cử tri, đồng thời cùng chính quyền chia sẻ những khó khăn vướng mắc trong
quá trình thực hiện, góp phần tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
Trước mỗi kỳ họp, Thường trực HĐND đã phối hợp với UBND, UB MTTQ
cùng cấp, Thường trực HĐND, UBND các phường tổ chức rà soát việc giải quyết kiến
nghị cử tri của UBND các cấp, đôn đốc UBND giải quyết kịp thời những kiến nghị của
cử tri, những vấn đề nổi cộm, bức xúc. Đặc biệt từ năm 2018, hai tháng một lần,
Thường trực HĐND quận phối hợp với UBND rà soát, đôn đốc việc giải quyết kiến
nghị của cử tri đã góp phần nâng cao tỷ lệ giải quyết kiến nghị của cử tri.
Trong thời gian qua, UBND các cấp đã chú trọng quan tâm đến việc giải quyết kiến
nghị của cử tri, từng bước đáp ứng được nguyện vọng chính đáng của cử tri. Tổng số kiến
nghị thuộc thẩm quyền giải quyết của quận từ kỳ họp thứ Nhất đến kỳ họp thứ Chín là:
348 kiến nghị. UBND quận đã giải quyết được 170/233 kiến nghị thuộc thẩm quyền giả
quyết của quận, đạt tỷ lệ 72,96%. Tổng số kiến nghị thuộc thẩm quyền của Trung ương, Thành phố và các đơn vị khác từ kỳ họp thứ Nhất đến kỳ họp thứ Chín là: 115 kiến nghị,
đã giải quyết được 73/115 kiến nghị, đạt tỷ lệ 63,47%.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả các cuộc TXCT, Thường trực HĐND quận đã
tổ chức “Hội nghị đánh giá, rút kinh nghiệm công tác tổ chức TXCT” với sự tham gia
của Thường trực HĐND, lãnh đạo UBND, Thường trực UB MTTQ, các Ban của
HĐND, tổ trưởng các Tổ đại biểu HĐND quận và Thường trực HĐND, lãnh đạo UBND, Chủ tịch UB MTTQ các phường. 2.2.1.2. Hoạt động tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý khiếu nại, tố cáo của công dân
Công tác tiếp công dân được Thường trực HĐND và các Tổ đại biểu HĐND duy trì thực hiện đúng quy định. Đầu năm, Thường trực HĐND và các Tổ đại biểu HĐND xây dựng lịch tiếp công dân, phân công lịch tiếp công dân cho các thành viên. Thường
trực HĐND thực hiện tiếp công dân vào chiều thứ năm tuần thứ hai và thứ tư của tháng tại trụ sở Tiếp công dân quận. Các Tổ đại biểu HĐND tiếp công dân mỗi tháng
một lần tại đơn vị bầu cử. Lịch tiếp công dân và địa điểm tiếp công dân của Thường
36
trực HĐND quận và các Tổ đại biểu HĐND quận được thông báo công khai trên Cổng giao tiếp điện tử quận và niêm yết tại Trụ sở tiếp công dân quận, phường. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND quận đã tiếp 53 lượt công dân; tiếp nhận 40 đơn kiến nghị, phản ánh của công dân, đã chuyển đơn và và đôn đốc giải quyết theo
thẩm quyền của các cơ quan, đơn vị.
2.2.2.. Kết quả thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân về phát triển kinh
tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phương Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND quận đã tổ chức thành công 9 kỳ họp, chuẩn bị tổ chức kỳ họp thứ Mười (trong đó có 08 kỳ họp thường kỳ và 01 kỳ họp bất thường; ban hành 75 Nghị quyết, trong đó có 01 Nghị quyết quy phạm pháp luật, 19 Nghị
quyết chuyên đề và 55 Nghị quyết thường (trong đó có 17 Nghị quyết về nhân sự). Nghị quyết của HĐND quận là căn cứ pháp lý quan trọng để các cơ quan, đơn vị,
ngành lĩnh vực có trách nhiệm tổ chức thực hiện. Một só Nghị quyết đã được triển
khai thực hiện khá tốt, mang lại hiệu quả rõ rệt, tạo sự chuyển biến tích cực về mọi
mặt ở địa phương, góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế, từng bước nâng cao
đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Các Nghị quyết của HĐND quận được ban hành theo đúng trình tự, thủ tục quy định
của Luật Tổ chức HĐND và UBND, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của
HĐND và UBND và các quy định khác của pháp luật, là căn cứ pháp lý để UBND quận
tổ chức chỉ đạo thực hiện. Các nghị quyết được triển khai và thực hiện khá tốt, đem lại
những kết quả rõ rệt trong đời sống kinh tế - xã hội của nhân dân. Trong đó nổi bật là
những chủ trương, biện pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng “Dịch vụ - Công
nghiệp - Nông nghiệp”; việc thực hiện Đề án xây dựng phường văn hóa, tiến tới xây dựng
phường đạt chuẩn văn minh đô thị; Đề án chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận Tây Hồ
giai đoạn 2018 – 2020; Đề án đảm bảo an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Tây Hồ giai
đoạn 2018 – 2020; quan tâm củng cố và chấn chỉnh công tác quản lý ngân sách quận,
phường; tăng cường nhiệm vụ quản lý thu, chi ngân sách theo Luật Ngân sách. Phát động rộng rãi phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hoá ở cơ sở, gắn với việc xây dựng
phường văn hóa, gia đình văn hoá, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội... về đảm bảo trật tự văn minh đô thị, vệ sinh môi trường được nhân dân đồng
tình, tích cực hưởng ứng. Các Nghị quyết của HĐND quận đã cụ thể hóa những vấn đề quan trọng phát triển KT-XH, an ninh - quốc phòng, thực hiện triển khai các chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Đề ra các biện pháp sát với yêu cầu thực
tế đòi hỏi, mang tính khả thi cao, nhằm phát triển nhanh kinh tế, đưa các hoạt động tài
37
chính vào nề nếp, giữ vững an ninh trật tự, phòng chống tệ nạn xã hội, đẩy mạnh sự nghiệp giáo dục, tăng cường cơ sở vật chất y tế, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Xây dựng nếp sống văn hóa, đẩy mạnh các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao. Phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, củng cố chính quyền trong
sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
2.2.3. Kết quả thực hiện các phương thức hoạt động của HĐND quận Tây Hồ 2.2.3.1. Kết quả thực hiện các kỳ họp HĐND quận Tây Hồ Thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, công tác chuẩn bị và tổ
chức kỳ họp thường kỳ đã được Thường trực HĐND quận chủ động xây dựng dự thảo kế
hoạch tổ chức kỳ họp, họp với các cơ quan liên quan thống nhất thời gian, nội dung,
chương trình và phân công công tác chuẩn bị kỳ họp. Thường trực HĐND-UBND -
UBMTTQ căn cứ chức năng, nhiệm vụ và nhiệm vụ được phân công chuẩn bị để đôn đốc các cơ quan liên quan thực hiện đảm bảo thời gian nội dung theo quy định.
Trên cơ sở nội dung chương trình kỳ họp được ba cơ quan thống nhất, Thường
trực HĐND, các ban của HĐND, UBND, phân công các cơ quan chức năng tham mưu
xây dựng Báo cáo, Tờ trình, Đề án, dự thảo Nghị quyết trình kỳ họp. Các dự thảo Báo
cáo, Tờ trình trước khi gửi đến Thường trực HĐND, các Ban HĐND để thẩm tra đều
được trình xin ý kiến thống nhất trong tập thể UBND quận và tiếp thu chỉnh sửa bổ sung
theo ý kiến thẩm tra của Thường trực và các Ban HĐND quận. Do đó, cơ bản các Báo
cáo, Tờ trình, dự thảo Nghị quyết đảm bảo sự thống nhất giữa Thường trực HĐND và
lãnh đạo UBND quận trước khi trình kỳ họp xin ý kiến của các đại biểu HĐND.
Quán triệt tinh thần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của kỳ họp
HĐND, TT HĐND quận đã có nhiều đổi mới trong tổ chức kỳ họp, tập trung vào các
nội dung: xây dựng các Báo cáo, Tờ trình tại kỳ họp, xây dựng và ban hành các Nghị quyết, đặc biệt là Nghị quyết chuyên đề; nâng cao chất lượng thảo luận tại kỳ họp
nhằm phát huy vai trò trách nhiệm của các đại biểu HĐND; nghiêm túc triển khai và
thực hiện Nghị quyết của kỳ họp. Để nâng cao chất lượng kỳ họp, Thường trực HĐND đã chỉ đạo Ban Kinh tế - Xã
hội và Ban Pháp chế HĐND quận tổ chức thành công Hội nghị tọa đàm “Phát huy vai trò của các Ban HĐND trong công tác HĐND”; “Nâng cao chất lượng thẩm tra tài liệu
trình kỳ họp HĐND của các Ban HĐND”. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, các ban của HĐND đã thực hiện tốt công tác thẩm định
các Báo cáo, Đề án, Tờ trình, dự thảo Nghị quyết trình các kỳ họp. Nêu bật những kết
quả đạt được, chỉ rõ những tồn tại, thiếu sót, bổ sung những biện pháp cụ thể, làm cơ sở
38
để các đại biểu HĐND thảo luận và quyết nghị tại kỳ họp. Nhìn chung quá trình thực hiện công tác thẩm tra, UBND và các cơ quan chức năng đã tạo điều kiện thuận lợi để Thường trực HĐND, các Ban của HĐND hoàn thành công tác thẩm tra: cung cấp hồ sơ, tài liệu, giải trình những nội dung mà các Ban nêu, tiếp thu ý kiến thẩm tra của Thường
trực và các Ban HĐND, bổ sung, hoàn thiện các văn bản trước khi trình kỳ họp.
Các đại biểu HĐND đã thể hiện tinh thần trách nhiệm trước cử tri, vai trò là
người đại biểu nhân dân, dành thời gian nghiên cứu các báo cáo, tài liệu của kỳ họp, sâu sát, gần gũi, lắng nghe ý kiến để phát biểu tại kỳ họp. Các ý kiến của đại biểu
HĐND đóng góp quan trọng vào kết quả các kỳ họp, góp phần quyết định những vấn
đề lớn, quan trọng của địa phương thuộc thẩm quyền trách nhiệm của HĐND. Tổng số
ý kiến phát biểu thảo luận của đại biểu HĐND tại các kỳ họp là 145 ý kiến.
Công tác tuyên truyền trước, trong và sau kỳ họp đã được Thường trực HĐND,
các Tổ đại biểu HĐND chú trọng quan tâm, thông qua các cuộc TXCT; các Hội nghị
quan trọng của quận. Qua đó các đại biểu HĐND đã chuyển tải thông tin đến cử tri về
nội dung, chương trình của kỳ họp, cũng như kết quả, nghị quyết của kỳ họp. Đặc biệt
là những vấn đề mà cử tri và nhân dân quan tâm. Do đó, trong thời gian qua nhân dân
quan tâm thường xuyên đến các kỳ họp của HĐND và tham gia tích cực các cuộc
TXCT để thể hiện ý trí, nguyện vọng của mình, cũng như gửi gắm niềm tin tưởng đối
với cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương.
Thông tin về kỳ họp của HĐND quận đều được cơ quan thông tấn, báo chí đến
dự, đưa tin và đăng trên cổng thông tin điện tử của quận.
2.2.3.2. Kết quả giám sát của HĐND quận Tây Hồ
Giám sát là một chức năng quan trọng của HĐND nói chung và HĐND quận nói
riêng. Căn cứ quy định của pháp luật, trong những năm qua, HĐND quận Tây Hồ đã quan
tâm tổ chức thực hiện hoạt động giám sát, góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương, đường
lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận - cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương. + Giám sát tại các kỳ họp:
HĐND quận xem xét báo cáo công tác của Thường trực HĐND, UBND, VKSND, TAND quận, Thông báo xây dựng chính quyền của UB MTTQ quận định kỳ 6 tháng và một năm. Bên cạnh đó, HĐND xem xét các Báo cáo chuyên đề của UBND quận theo luật
định và một số báo cáo các lĩnh vực công tác trọng tâm, đột phá của quận như: Công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng; công tác GPMB thực hiện các dự án trên địa bàn quận;
39
tiến độ thực hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ bản của quận; công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; công tác cải cách hành chính… Các đại biểu HĐND thảo luận và cho ý kiến đánh giá về kết quả hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, TAND, VKSND cùng cấp vá các cơ quan thuộc quận, đã
làm sáng tỏ những nguyên nhân tồn tại, thiếu xót, xác định trách nhiệm của cơ quan,
đơn vị, cá nhân phụ trách, thời gian thực hiện.
+ Giám sát giữa hai kỳ họp: Thực hiện các Nghị quyết về chương trình giám sát của HĐND quận Tây Hồ
hàng năm Thường trực HĐND quận đã ban hành các Kế hoạch giám sát năm 2016,
2017 và 2018, 2019 và 2020. HĐND, Thường trực HĐND và các Ban HĐND quận đã
triển khai 64 cuộc giám sát, khảo sát, kiểm tra; trong đó, giám sát của HĐND quận là
03 cuộc; giám sát, khảo sát, kiểm tra của Thường trực HĐND là 31 cuộc; giám sát,
khảo sát của các Ban HĐND là 30 cuộc.
Đặc biệt trong năm 2019 và 2020, HĐND quận đã triển khai 03 cuộc giám sát
chuyên đề, cụ thể: giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 10/NQ-HĐND ngày 15/12/2017
của HĐND quận về Đề án “Chỉnh trang đô thị trên địa bàn quận Tây Hồ giai đoạn 2018 -
2020”; giám sát việc thực hiện công tác phòng cháy chữa cháy trên địa bàn quận; giám sát
việc thực hiện Nghị quyết số 12/NQ-HĐND ngày 15/12/2017 của HĐND quận về “Đề án
đảm bảo an toàn thực phẩm trên địa bàn quận Tây Hồ giai đoạn 2018 - 2020”. Kết quả
giám sát được TT HĐND quận báo cáo tại kỳ họp để các đại biểu thảo luận và ban hành nghị quyết về kết quả giám sát để các đơn vị chịu sự giám sát và các đơn vị trên địa bàn
quận có trách nhiệm khắc phục các tồn tại nêu trong Nghị quyết.
Nội dung giám sát, tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm của quận và các vấn đề
được cử tri quan tâm, các vấn đề, kết quả thực hiện còn hạn chế.. HĐND, Thường trực
HĐND và các Ban của HĐND tổ chức giám sát đúng quy định tại Luật hoạt động
giám sát của Quốc hội và HĐND. Trước khi giám sát, TT HĐND ban hành Quyết định thành lập Đoàn giám sát, xây dựng Kế hoạch giám sát và đề cương báo cáo gửi tới các đơn vị là đối tượng được giám sát để chuẩn bị báo cáo theo đúng quy định của luật .
Sau giám sát, Thường trực HĐND ban hành báo cáo kết luận giám sát, các Ban ban hành báo cáo kết quả giám sát. Các hoạt động giám sát của Thường trực HĐND đều mời đại diện của Thường trực UB MTTQ tham gia.
Thường trực HĐND quận quan tâm đôn đốc các cơ quan đơn vị thực hiện các kết luận, kiến nghị sau khảo sát, giám sát của TT HĐND, các Ban của HĐND. Kết quả có
40
1.293 kiến nghị sau giám sát của TT HĐND và các Ban của HĐND, 1.224/1.293 kiến nghị được thực hiện, đạt 94.6%. Các Tổ đại biểu HĐND giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của HĐND tại nơi ứng cử. Các Tổ đại biểu và các đại biểu HĐND quận đã phối hợp với Thường trực
HĐND các phường tổ chức giám sát công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ;
giám sát việc tổ chức Lễ hội đầu xuân; việc thực hiện chính sách xã hội trong dịp Tết
nguyên đán; việc thực hiện “Năm trật tự văn minh đô thị”, “Năm kỷ cương hành chính” trên địa bàn các phường; giám sát công tác tuyển sinh năm học; giám sát việc
thực hiện chính sách - xã hội ngày Thương binh - liệt sỹ 27/7; các hoạt động kỷ niệm
ngày Lễ lớn; giám sát việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của công dân. Một số Tổ
đại biểu đã phối hợp với TT HĐND các phường tổ chức giám sát chuyên đề. Sau giám
sát đã báo cáo kết quả giám sát với TT HĐND quận.
2.2.4. Kết quả thực hiện công tác phối hợp giữa HĐND Tây Hồ và các đơn vị
liên quan 2.2.4.1. Phối hợp hoạt động giữa HĐND với UBND
Mối quan hệ phối hợp công tác giữa HĐND, UBND được thực hiện thông qua
Chương trình phối hợp công tác hàng năm giữa ba cơ quan. Nội dung chương trình phối
hợp xác định mục tiêu chung là tổ chức thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, nhiệm vụ kinh tế -
xã hội hàng năm, đồng thời xác định nội dung cụ thể trong hoạt động: Tổ chức các kỳ họp
thường kỳ của HĐND; hoạt động giám sát việc tuân thủ pháp luật theo chương trình giám
sát hàng năm; tổ chức tiếp xúc cử tri của đoàn Đại biểu Quốc Hội, đại biểu HĐND Thành
Phố, đại biểu HĐND quận trước và sau mỗi kỳ họp; phối hợp thực hiện một số chương
trình công tác lớn theo chỉ đạo của Thành Phố, của Ban Thường vụ Quận ủy.
Với trách nhiệm là cơ quan chấp hành của HĐND, UBND quận đã chuẩn bị đầy đủ
các báo cáo, tờ trình, đề án trình HĐND tại các kỳ họp; cùng với Thường trực HĐND
thống nhất các biện pháp thực hiện có kết quả Nghị quyết của HĐND. Chỉ đạo các cơ
quan chuyên môn giải quyết kiến nghị của cử tri, trả lời kiến nghị của cử tri và chất vấn của đại biểu HĐND quận tại các kỳ họp, từng bước giải quyết có kết quả các kiến nghị và
nguyện vọng chính đáng của nhân dân trên địa bàn quận. 2.2.4.2. Phối hợp hoạt động giữa HĐND với Ủy ban MTTQ và các tổ chức thành viên
Căn cứ Chương trình phối hợp công tác giữa ba cơ quan HĐND, UBND, UBMTTQ hàng năm, định kỳ 6 tháng, một năm ba cơ quan tiến hành kiểm điểm, đánh giá việc thực hiện nghị quyết liên tịch, chỉ ra những mặt mạnh và những điểm còn hạn chế và hướng
khắc phục để việc thực hiện Nghị quyết liên tích ngày càng đạt hiệu quả cao hơn.
41
Thường trực UBMTTQ quận đã tích cực tham gia hoạt động tiếp xúc cử tri, hoạt động giám sát của thường trực và các ban HĐND theo kế hoạch; giám sát thường xuyên cán bộ chủ chốt do HĐND bầu, giám sát cán bộ công chức, đảng viên ở khu dân cư, tích cực tham gia xây dựng chính quyền. Trong nhiệm kỳ qua, với những hoạt
động cụ thể, Thường trực HĐND, UBMTTQ và các tổ chức thành viên đã phối hợp,
góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND quận.
2.2.4.2.Phối hợp hoạt động giữa Thường trực HĐND quận với HĐND các phường TT HĐND quận duy trì chế độ họp giao ban theo quý giữa Thường trực HĐND
quận với các Ban, các tổ đại biểu HĐND quận và Thường trực HĐND các phường để
đánh giá kết quả công tác quý, triển khai nhiệm vụ trọng tâm quý tới; duy trì chế độ
thông tin, tập huấn, toạ đàm, trao đổi với Thường trực HĐND phường; phối hợp tốt
với HĐND phường trong công tác triển khai Nghị quyết, trong hoạt động giám sát,
khảo sát, tiếp xúc cử tri và trao đổi kinh nghiệm hoạt động.
2.3. Đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân 2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân 2.3.1.1. Ưu điểm
Quán triệt phương châm “Đổi mới - dân chủ - trách nhiệm - hiệu quả - vì dân”,
trong nhiệm kỳ qua, Hội đồng nhân dân quận đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ theo quy
định của pháp luật; hiệu lực, hiệu quả tiếp tục được nâng cao. HĐND quận đã hoạt
động đúng chức năng, nhiệm vụ quyền hạn theo luật định; thực hiện tốt chức năng bàn
và quyết định các vấn đề quan trọng của quận theo quy định của Luật Tổ chức chính
quyền địa phương, đồng thời thực hiện chức năng giám sát theo quy định của Luật
hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, nội dung giám sát tập trung vào các lĩnh
vực quan trọng, những vấn đề mà nhiều cử tri quan tâm.
Hoạt động của Thường trực, các tổ đại biểu và từng đại biểu Hội đồng nhân dân
ngày càng được chú trọng và nâng cao chất lượng.
Các kỳ họp của Hội đồng nhân dân đã được đổi mới, chất lượng được nâng lên, phát huy dân chủ và đi vào thực chất. Công tác chuẩn bị kỳ họp được chủ động triển
khai sớm, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận tổ quốc và các đơn vị liên quan. Các nội dung đưa ra xem xét, quyết định tại kỳ họp được lựa chọn kỹ, sát hợp với thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ chính trị của quận và đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
42
Công tác điều hành kỳ họp tuân thủ đúng chương trình, nội dung đã được thông qua, linh hoạt trong xử lý tình huống, chú trọng nâng cao chất lượng thảo luận, khơi dậy và phát huy trí tuệ của các đại biểu Hội đồng nhân dân quận. Công tác thẩm tra được thực hiện đúng quy trình, quy định, các Ban đã chủ động
khảo sát, thu thập thông tin, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan thực hiện tốt
nhiệm vụ thẩm tra các nội dung được trình tại kỳ họp, các báo cáo thẩm tra đảm bảo
khách quan, tạo điều kiện thuận lợi cho các đại biểu trong quá trình xem xét, quyết nghị. Các nghị quyết thường kỳ, nghị quyết chuyên đề được thông qua, ban hành đảm bảo
đúng luật, chất lượng và có tính khả thi cao, tạo cơ sở pháp lý để Ủy ban nhân dân quận
xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện đáp ứng yêu cầu phát triển của quận, góp phần
quan trọng đưa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ quận đi vào cuộc sống.
Hoạt động giám sát, khảo sát được tăng cường, có trọng tâm, trọng điểm, kết hợp
giữa giám sát chung và giám sát chuyên đề, đặc biệt là việc thực hiện giám sát trực tiếp
tại kỳ họp thông qua hoạt động chất vấn”. Điểm mới trong hoạt động giám sát là
Thường trực Hội đồng nhân dân quận tổ chức thành công 04 phiên giải trình về giải
ngân vốn đầu tư công, về thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2016 2020,
về công tác đấu giá quyền sử dụng đất, việc điều chỉnh quyết toán ngân sách quận năm
2017; sau phiên giải trình, Ủy ban nhân dân quận đã nghiêm túc tiếp thu và triển khai
nhiều giải pháp để giải quyết, khắc phục các tồn tại, hạn chế được chỉ ra.
Hoạt động tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp, tiếp xúc cử tri chuyên đề của các đại biểu Hội đồng nhân dân quận được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định của pháp
luật; các ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri được tổng hợp, phân loại, kịp thời
phản ánh với Hội đồng nhân dân và chuyển đến các cơ quan chức năng giải quyết theo
thẩm quyền. Công tác đôn đốc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân được
thực hiện đúng theo quy định, có nhiều đổi mới.
Công tác tiếp công dân được duy trì thực hiện đúng quy định, thời gian, địa điểm, lịch tiếp công dân của từng đại biểu tại các đơn vị bầu cử được thông báo công khai trên cổng thông tin điện tử quận và niêm yết tại trụ sở tiếp công dân. Thông qua công
tác tiếp công dân, đại biểu Hội đồng nhân dân đã thực hiện tốt trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến tới cử tri chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; hướng dẫn cử tri thực hiện quyền và lợi ích hợp pháp của mình; giải đáp, trả lời các
vấn đề cử tri quan tâm; đồng thời tiếp thu các ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri để tổng hợp, kịp thời phản ánh tới Hội đồng nhân dân quận và chuyển đến các cơ quan
chức năng giải quyết theo thẩm quyền”.
43
2.3.1.2. Nguyên nhân của những ưu điểm Được sự chỉ đạo trực tiếp của Quận ủy, sự hướng dẫn của Thường trực HĐND Thành phố, sự phối hợp hiệu quả của UBND - UB MTTQ quận và các cơ quan, đơn vị trên địa bàn quận, HĐND quận đã hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ quyền hạn theo luật định.
Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật dần hoàn thiện nhằm thể chế hóa
đường lối, quan điểm đổi mới của Đảng về chính quyền địa phương, về tổ chức và
hoạt động của HĐND, đại biểu HĐND đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho HĐND quận thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình.
Thường trực HĐND quận chủ động xây dựng chương trình kế hoạch công tác phù
hợp với tình hình nhiệm vụ của quận; điều hòa, phối hợp hoạt động của các Ban, các Tổ
và các đại biểu HĐND quận đảm bảo chặt chẽ, không trùng lặp các nội dung trong hoạt
động giám sát; giữ mối liên hệ chặt chẽ với đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố, Tổ đại
biểu HĐND Thành phố ứng cử tại quận Tây Hồ, nhất là trong các hoạt động tiếp xúc cử
tri trước và sau mỗi kỳ họp; trong việc đôn đốc, kiến nghị các cơ quan, chức năng của
Trung ương, Thành phố giải quyết ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri quận Tây Hồ.
Công tác phối hợp giữa TT HĐND - UBND - UBMTTQ quận được duy trì thường xuyên
và chặt chẽ. Quan tâm hướng dẫn hoạt động của HĐND, các Ban HĐND các phường.
Các Ban của HĐND quận đã thực hiện tốt nhiệm vụ, chức năng của Ban trong
hoạt động giám sát, khảo sát và hoạt động thẩm tra các Báo cáo, Tờ trình, Đề án, dự
thảo Nghị quyết trước kỳ họp HĐND quận để đưa ra những nhận xét, đánh giá, làm cơ sở cho các đại biểu HĐND thảo luận và quyết nghị tại kỳ họp; đồng thời thực hiện tốt
nhiệm vụ tham mưu cho TT HĐND quận các nhiệm vụ được giao.
Các Tổ đại biểu HĐND quận thực hiện tốt lịch tiếp công dân; quan hệ chặt chẽ với
lãnh đạo các phường và tăng cường mối quan hệ gắn bó với nhân dân, lắng nghe ý kiến
của nhân dân để phản ánh, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định.
Cơ cấu đại biểu tương đối hợp lý, đảm bảo tính đại diện cho các thành phần dân cư, cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể ở địa phương, tỷ lệ nữ, ngoài Đảng; cơ cấu hợp lý giữa ba độ tuổi; trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đại biểu HĐND được nâng
lên. Đây là những điều kiện thuận lợi góp phần quan trọng để thực hiện tốt nhiệm vụ của đại biểu, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Các điều kiện đảm bảo của HĐND quận đã được quan tâm, phân bổ kinh phí
hoạt động hàng năm được nâng lên. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với đại biểu HĐND quận theo quy định của pháp luật; quan tâm trang bị phương tiện làm việc
44
phục vụ cho hoạt động của HĐND quận, như: Trang bị phòng làm việc cho Thường trực HĐND xã, máy vi tính, điện thoại, văn phòng phẩm...
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân 2.3.2.1. Một số hạn chế
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động HĐND quận còn tồn tại một số hạn chế: Nhận thức của một số đại biểu HĐND về vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ
quyền hạn của HĐND và đại biểu HĐND chưa cao. Đại biểu chưa tham gia đầy đủ các
hoạt động do TT HĐND tổ chức. Vai trò, trách nhiệm trong hoạt động của một số đại biểu HĐND còn hạn chế; chưa tìm hiểu thực tiễn địa phương nơi ứng cử, chưa dành
nhiều thời gian nghiên cứu kỹ các tài liệu trình kỳ họp để tham gia phát biểu nên chất
lượng phát biểu chưa cao.
Hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND còn hình thức. Một số đại biểu chưa thực sự cầu thị, nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa được phản ánh và giải quyết kịp
thời, địa điểm tiếp xúc cử tri chủ yếu tại trụ sở các phường, chưa tổ chức tiếp ở khu dân
cư, tổ dân phố; còn tình trạng “cử tri chuyên nghiệp, đại biểu kiêm nhiệm”. Hầu hết cử tri
thường là bí thư chi bộ, tổ trưởng tổ dân phố, trưởng ban công tác mặt trận; trong thời gian
tiếp xúc cử tri, phần lớn thời gian dành cho đại biểu trình bày báo cáo, thời gian dành cho
đại biểu hỏi và trình bày tâm tư nguyện vọng chiếm tỷ lệ rất ít làm giảm hiệu quả hoạt
động tiếp xúc cử tri, nhân dân chưa quan tâm nhiều đến những buổi tiếp xúc.
Tỷ lệ giải quyết các kiến nghị của cử tri còn thấp. Một số kiến nghị cử tri đã kiến
nghị nhiều năm, nhiều lần vẫn chưa có kết quả giải quyết cụ thể. Một phần do pháp luật
chưa quy định chặt chẽ và thiếu chế tài đối với việc HĐND giải quyết đơn thư, khiếu nại
của công dân. Một phần do hiệu lực, hiệu quả của HĐND trong việc giải quyết đơn thư
của công dân chưa cao. Hiện nay HĐND có trách nhiệm chuyển đơn đến cơ quan có thẩm
quyền xem xét, giải quyết và giám sát việc giải quyết các cơ quan đó. Thực tế HĐND chỉ
thực hiện được việc chuyển đơn, còn việc giám sát giải quyết còn hạn chế. Thời gian tổ chức kỳ họp ngắn, nhưng nội dung chương trình nhiều, công tác tổ chức và trình bày các báo cáo trước kỳ họp chiếm nhiều thời gian, thời gian dành cho thảo
luận, chất vấn ít nên đã ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của HĐND quận. Một số kỳ họp ban hành nhiều Nghị quyết trong khi thời gian tổ chức kỳ họp ngắn, do đó việc xem
xét thảo luận các vấn đề liên quan đến nội dung ban hành sẽ không cụ thể, rõ ràng dẫn đến khi ban hành Nghị quyết chưa phát huy được hiệu quả cao nhất trên thực tế.
Việc phối hợp với UBND, Uỷ ban MTTQ quận trong thực hiện nhiệm vụ của HĐND
còn có lúc thiếu chặt chẽ, làm giảm hiệu quả hoạt động của HĐND quận. Sự phối hợp giữa
45
HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ quận trong tổ chức các kỳ họp của HĐND; phân công các cơ quan chuẩn bị báo cáo, xây dựng kế hoạch tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND; chuẩn bị văn bản trình kỳ họp HĐND theo đúng luật định và công tác tiếp dân giải quyết khiếu nại tố cáo còn hạn chế dẫn tới hiệu quả chất lượng hoạt động của HĐND quận chưa cao.
2.3.2.1. Nguyên nhân của những hạn chế
Nhận thức về vai trò của HĐND Quận trên thực tế chưa thật đúng với vị trí, tính
chất của cơ quan này đã được Hiến pháp và luật định.
Đa số đại biểu HĐND hoạt động kiêm nhiệm, công việc chuyên môn bận, chưa
có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động HĐND.
Một số cơ quan, đơn vị chưa làm hết trách nhiệm và kịp thời giải quyết các kiến
nghị của cử tri.
TT HĐND, UBND và các đại biểu HĐND chưa thường xuyên đôn đốc việc giải
quyết kiến nghị của cử tri.
Việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri còn nhiều hạn chế, bất cập do sự
chậm trễ của các cơ quan chức năng và chưa có sự theo dõi, đôn đốc thường xuyên của
các đại biểu dân cử. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm giảm số lượng cử
tri tham dự các cuộc tiếp xúc của đại biểu. Bởi vì, tại các buổi tiếp xúc cử tri trước và
sau mỗi kỳ họp HĐND, ngoài việc nghe báo cáo về nội dung, chương trình và kết quả
của kỳ họp, điều quan trọng nữa là cử tri được nghe chính các đại biểu báo cáo về kết
quả giải quyết ý kiến, kiến nghị của họ tại các lần tiếp xúc cử tri trước, nhưng hiện nay việc này cũng chỉ dừng lại ở mức báo cáo một số nội dung có tính chọn lọc, thậm chí
còn mang tính chung chung, dẫn đến tâm trạng “nản lòng” vì nhiều vấn đề bức xúc,
phản ánh đến đại biểu nhưng không thấy giải quyết mà chỉ nhận được từ những lời hứa
suông của đại biểu dân cử. Bên cạnh đó, còn không ít đại biểu dân cử chưa chủ động
cập nhật các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước để kịp thời giải
thích những thắc mắc, kiến nghị của cử tri, nhất là ở cấp cơ sở. Một số kiến nghị của cử tri là những vấn đề khó, gặp vướng mắc trong quá trình giải quyết đã tồn đọng rất nhiều năm hoặc liên quan đến cơ chế, chính sách vì vậy các cơ quan chức năng gặp
Một số quy định của pháp luật về cơ cấu tổ chức, thẩm quyền của HĐND Quận
khó khăn trong quá trình giải quyết. còn nhiều bất cập.
46
TIỂU KẾT CHƯƠNG II
Hoạt động của HĐND quận Tây Hồ từ năm 2016 đến nay đã có những đổi mới, đem lại những kết quả quan trọng trong hoạt động của hệ thống chính trị quận, góp phần nâng cao vị thế, vai trò của HĐND quận. Các kỳ họp HĐND đã có những cải tiến
cả về công tác chuẩn bị, cách thức điều hành, trình tự và thủ tục tiến hành nên chất
lượng được nâng lên. Công tác giám sát có những chuyển biến tích cực, đã kịp thời
phát hiện các thiếu sót, bất cập, vướng mắc. Việc quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương ngày càng thực chất hơn. Các hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân đã
góp phần gắn kết mối quan hệ giữa cử tri và đại biểu, phản ánh được nhiều tâm tư,
nguyện vọng, ý kiến của cử tri tới HĐND và các cơ quan, tổ chức hữu quan. Kết quả
hoạt động của HĐND những năm qua đã góp phần tiếp tục khẳng định bản chất của
nhà nước, bản chất của chế độ chính trị nước ta. Việc phát huy vai trò của cơ quan đại
diện của nhân dân đã nói lên thiết chế dân chủ ngày càng thể hiện sự tiến bộ, văn minh
trong hệ thống chính trị ở nước ta. Dân chủ ngày càng được mở rộng trong các tầng
lớp nhân dân và trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là trong việc tạo điều kiện
và môi trường nhằm phát huy sức dân, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Bên
cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của HĐND quận Tây Hồ trong thời gian
qua vẫn còn không ít những hạn chế, yếu kém, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm tư,
nguyện vọng, sự gửi gắm lòng tin của cử tri, của nhân dân địa phương. Vì vậy việc
đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận Tây Hồ đáp ứng yêu cầu của chính quyền đô thị là rất quan trọng và rất cần thiết.
47
Chương 3.
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN QUẬN TÂY HỒ, HÀ NỘI
3.1. Quan điểm, nguyên tắc đổi mới, tổ chức hoạt động của Hội đồng nhân dân 3.1.1. Quan điểm, nguyên tắc về đổi mới, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của
bộ máy Nhà nước Cộng hoà XHCN Việt Nam
Nghị quyết Đại hội Đảng VI - Ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra phương hướng cải cách bộ máy nhà nước, xây dựng một bộ máy trong sạch, vững mạnh, có đủ
năng lực để thực hiện nhiệm vụ chủ yếu “thực hiện một quy chế làm việc khoa học, có
hiệu quả; xây dựng bộ máy gọn nhẹ, có chất lượng cao với đội ngũ cán bộ có phẩm
chất chính trị và năng lực quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội”.
Đại hội Đảng lần VI là bước đột phá trong tiến trình hoàn thiện bộ máy nhà nước,
cải cách hệ thống chính trị, cải cách kinh tế, mở rộng quyền tự do dân chủ của nhân dân.
Sau 5 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Đại hội Đảng toàn quốc lần VII tiếp tục đưa ra
phương hướng cải cách bộ máy nhà nước theo hướng “Nhà nước của dân, do dân, vì dân”.
Đối với chính quyền cơ sở cần “xác định lại chức năng, nhiệm vụ của cả ba cấp chính
quyền để sắp xếp lại tổ chức, đề cao quyền chủ động và trách nhiệm của địa phương”.
Tiếp tục công cuộc đổi mới, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đã đề ra phương
hướng chủ yếu trong việc cải cách bộ máy nhà nước nhằm xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ XHCN. Nghị quyết nhấn mạnh việc thực hiện từng bước chế độ dân chủ trực tiếp ở
cơ sở phải gắn liền với đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở.
Tại Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, trong chương trình tổng thể
cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010, Đảng và Nhà nước đã giao cho
Chính phủ chỉ đạo công tác xây dựng CQĐP nói chung.
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức phường mẫn cán với công vụ đã quán triệt với những nội dung: (1) Sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức theo đúng chức danh tiêu chuẩn, định kỳ kiểm tra, đánh giá chất
lượng cán bộ, công chức, kịp thời thay thế những cán bộ, công chức yếu kém và thoái hóa; (2) Chỉ tuyển dụng những công dân có trình độ chuyên môn, có phẩm chất đạo đức vào ngạch công chức, viên chức nhà nước.
Ngày 25/10/2017, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam
khóa XII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội
nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về Một số vấn đề về tiếp tục
48
đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Riêng với các cấp CQĐP, Nghị quyết nêu rõ: (1) Tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế xây dựng CQĐP theo hướng phân định rõ hơn tổ chức bộ máy chính quyền đô thị, nông thôn, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, chủ động thí điểm ở những
nơi có đủ điều kiện; (2) Rà soát, sắp xếp tổ chức bên trong của các sở, ngành theo hướng
tinh gọn đầu mối, kiên quyết cắt giảm số lượng, sắp xếp lại phòng, chi cục, trung tâm, ban
quản lý dự án và đơn vị sự nghiệp thuộc sở, ngành; (3) Rà soát, điều chỉnh, sắp xếp tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động của CQĐP, góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất
là cải cách thủ tục hành chính theo hướng dân chủ, công khai, minh bạch, chuyên nghiệp,
tổ chức thực hiện có hiệu quả mô hình trung tâm phục vụ hành chính công, cơ chế một
cửa, một cửa liên thông ở các cấp; (4) Từng bước sắp xếp, kiện toàn, tổ chức lại đơn vị
hành chính cấp huyện, cấp xã chưa đủ tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật; khuyến
khích sáp nhập, tăng quy mô các đơn vị hành chính các cấp ở những nơi có đủ điều kiện
để nâng cao năng lực quản lý, điều hành và tăng cường các nguồn lực của địa phương.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền quận Tây Hồ góp phần
nâng xây dựng chính quyền đô thị ở Thành phố Hà Nội hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà Đại hội đại biểu Đảng bộ quận Tây
Hồ lần thứ VI, đã chỉ rõ: “Nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý, điều hành của chính
quyền gắn với thực hiện thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị”.
3.1.2. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận nhằm đáp
ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân
Bản chất Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân. Điều này đã được khẳng định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển 2011). Khoản 1 Điều 2 Hiến pháp năm 2013 xác định: “Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức”. Quy định này đã phản ánh địa vị chính trị - pháp lý của nhân dân Việt Nam là chủ thể của quyền lực trong Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam. Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, HĐND và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước; các cơ quan
nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng nhân dân, tận tụy phục vụ nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của nhân dân;
49
kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Những quy định nêu trên tạo cơ sở hiến định cho việc tiếp tục thể chế hóa các luật có liên quan về quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân. Để xây dựng
thành công Nhà nước pháp quyền ở nước ta thì phải phát huy dân chủ, bảo đảm quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Nhân dân sử dụng
quyền lực nhà nước thông qua Quốc hội và HĐND các cấp. HĐND quận là cơ quan gần dân, sát dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng nhân dân địa phương. Do đó muốn phát huy
dân chủ, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân thì phải đổi mới tổ chức và hoạt động của
HĐND quận, đảm bảo cho HĐND quận hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Từ thực trạng hoạt
động của HĐND quận trong thời gian qua với yêu cầu “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” như Văn kiện Đại hội X và Văn kiện Đại hội XI
của Đảng đã đề ra: “Tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa, bảo đảm Nhà nước ta thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân, do Đảng lãnh đạo”. Vì vậy, việc đề ra các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật
về HĐND các cấp nói chung và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND
quận Tây Hồ nói riêng là một yêu cầu cần thiết.
3.1.3. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận nhằm bảo
đảm nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền quận và cả hệ thống chính trị.
Vì đổi mới về tổ chức và hoạt động của HĐND quận là quá trình loại bỏ những
gì kìm hãm và cản trở sự phát triển, tích cực trong tổ chức và hoạt động của HĐND
quận, do đó có thể sẽ gặp phải sự phản ứng quyết liệt, từ đó dẫn đến bất ổn cả về tư
tưởng, tổ chức và hoạt động mang tính tiêu cực. Ngoài ra, sự ổn định chính trị là điều
kiện tiên quyết để hình thành sự đồng thuận cao giữa HĐND quận với nhân dân ở
quận; sự ủng hộ của cả hệ thống chính trị ở địa phương đối với việc đổi mới tổ chức và
hoạt động của HĐND quận. HĐND quận thực sự là cơ quan đại diện cao nhất cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân trong tỉnh, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt
động của HĐND quận. Để đảm bảo yêu cầu trên cần:
Thứ nhất, cần nhận thức đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ để vận dụng
sáng tạo vào tổ chức và hoạt động của HĐND Quận trong tình hình mới.
Thứ hai, cải cách tổ chức bộ máy HĐND Quận thông qua công tác sơ tổng kết, đánh giá mô hình tổ chức và chất lượng hoạt động của CQĐP Quận nhằm xác lập mô
hình tổ chức phù hợp, bảo đảm phân định đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; sát với thực tế, hiệu lực và hiệu quả.
50
Thứ ba, để thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước và xuất phát từ thực tiễn cải cách bộ máy quản lý nhà nước, tác giả nhận thấy phải đổi mới tổ chức và hoạt động HĐND Quận một cách tổng thể, đồng bộ, hệ thống và toàn diện các lĩnh vực trong thời gian tới.
3.1.4. Đổi mới tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân quận phải đảm bảo tính toàn diện và đạt hiệu quả thiết thực, phải được quán triệt theo hướng nâng cao vị trí, vai trò của Hội đồng nhân dân quận.
Việc nhân thức đúng đắn vị trí, vai trò, tầm quan trọng của HĐND trong hoạt
động là nhiệm vụ, yêu cầu cấp bách của cả HĐND, đại biểu HĐND, của toàn thể các
tổ chức kinh tế, chính trị xã hội. Trên cơ sở nhận thức đúng vị trí, vai trò trong hoạt
động của HĐND các Ban thuộc HĐND, các đại biểu HĐND mới xác định rõ được vị
trí và nhiệm vụ của mình không chỉ trong hoạt động tham mưu soạn thảo các nghị quyết, của đại biểu HĐND trong việc xem xét biểu quyết các Nghị quyết, Quyết định
của HĐND trong các kỳ họp mà còn cả hoạt động giám sát việc thực hiện các nghị
quyết của HĐND một cách đầy đủ và có hiệu quả.
Đảng ta khẳng định: Phải nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân
và Ủy ban nhân dân, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa
phương trong phạm vi được phân cấp, phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân
dân, tổ chức hợp lý chính quyền địa phương, phân định lại thẩm quyền đối với chính
quyền ở nông thôn, đô thị, hải đảo.
3.1.5. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân quận phải được
tiến hành có kế hoạch, thường xuyên và liên tục
Đây là yêu cầu tất yếu của mọi quá trình đổi mới nhằm kiểm tra, giám sát các
chủ thể tiến hành đổi mới, nhanh chóng và kịp thời điều chỉnh làm cho mục tiêu đổi
mới đạt được như mong muốn. Nhìn chung, thời gian qua, việc sơ kết, tổng kết về nhiều nội dung đổi mới vừa chậm, vừa không liên tục vừa thiếu tính kết luận để chỉ
đạo đổi mới, làm ảnh hưởng không nhỏ đến công cuộc đổi mới phát triển đất nước.
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân Quận
Tây Hồ, TP. Hà Nội
Để nâng cao chất lượng hoạt động HĐND quận nhằm đáp ứng được các yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước cần phải tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp. Căn cứ vào thực trạng chất lượng hoạt động của HĐND quận Tây Hồ cũng như yêu cầu của các nhiệm vụ chính trị kinh tế- xã hội tại địa phương trong giai đoạn hiện nay, có thể nêu ra một số giải pháp cơ bản và cấp bách sau:
51
3.2.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của Hội đồng nhân
dân quận và yêu cầu đổi mới hoạt động của Hội đồng nhân dân quận
Thực tế trong thời gian qua, một số cấp ủy Đảng, cán bộ, đảng viên, một bộ phận
không nhỏ trong nhân dân, thậm chí cả một số đại biểu HĐND quận chưa có nhận thức thật sự đúng đắn về vị trí, vai trò của HĐND và đại biểu HĐND quận. Tỷ lệ nhân
dân tham gia các cuộc tiếp xúc cử tri còn ít, chưa phát huy được vai trò làm chủ của
mình, do đó chưa nắm bắt được hết những tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Vì vậy,
cần phải có sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức về vị trí, vai trò của HĐND và đại biểu HĐND trong cấp ủy Đảng, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.
Đặc biệt, trong giai đoạn tới thực hiện Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội
về thực hiện thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội. Chính
quyền địa phương ở thành phố Hà Nội, huyện, quận, thị xã, xã, thị trấn là cấp chính quyền
địa phương gồm có HĐND và UBND; ở các phường thuộc quận, thị xã tại thành phố Hà
Nội là UBND phường. HĐND quận, thị xã thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại
Luật Tổ chức chính quyền địa phương, quy định khác của pháp luật có liên quan và các
nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: Quyết định, phân bổ, điều chỉnh dự toán thu, chi ngân sách;
phê chuẩn quyết toán thu, chi ngân sách quận, thị xã, trong đó bao gồm ngân sách của các
phường trực thuộc, theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Ngoài ra, quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án nhóm B, nhóm C sử dụng vốn đầu tư công tại các phường trực thuộc theo quy định của Luật Đầu tư công;
thông qua chủ trương thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính
phường trực thuộc quận, thị xã; giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật và việc thực
hiện nghị quyết của HĐND cấp mình ở phường; giám sát hoạt động của UBND, Chủ tịch
UBND phường. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu thực hiện chính quyền đô thị đòi hỏi mỗi cán
bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đầy đủ vị trí vai trò của HĐND quận và Đại biểu
HĐND quận khi không còn tổ chức HĐND và Đại biểu HĐND phường.
Các cấp ủy Đảng cần tăng cường quán triệt, tuyên truyền các chủ trương, nghị quyết
của Đảng về xây dựng chính quyền địa phương, đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và các văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến HĐND trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; bố trí cán bộ có đủ trình độ, năng lực tham gia HĐND, nhất là Thường trực HĐND quận, các Ban của HĐND quận; tạo mọi điều kiện để nâng cao dân trí, nâng cao nhận thức của người
dân trong việc thực hiện quyền làm chủ của mình. Cấp ủy, chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục pháp luật để nhân dân thấy rõ quyền và nghĩa vụ của
52
mìnhtrong tham gia quản lý nhà nước, trong bầu cử, lựa chọn những đại biểu xứng đáng thay mặt mình trong cơ quan dân cử. Các đoàn thể quần chúng cũng phải nhận thức đầy đủ về chức năng, thẩm quyền của HĐND để có sự phối hợp chặt chẽ trong hoạt động nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Tăng cường sự chỉ đạo, lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền các cấp trong việc thực hiện
thí điểm không tổ chức HĐND phường. Tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết
725/2009/UBTVQH12 của Quốc hội khoá 12 về điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tổ
chức bộ máy của UBND huyện, quận, phường nơi không tổ chức Hội đồng nhân dân
huyện, quận, phường. Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với các cấp các
ngành tuyên truyền sâu rộng chủ trương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND phường.
3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với tổ chức và hoạt động
của HĐND quận
Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội, là một
nguyên tắc Hiến định trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ta. Tăng cường vai
trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với tổ chức và hoạt động của HĐND là vấn đề có tính
nguyên tắc, quyết định đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND. Thực tế cho thấy, ở
đâu cấp ủy Đảng nhận thức đúng vị trí, vai trò của HĐND và có phương thức lãnh đạo đúng
đắn thì ở đó chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND được nâng lên.
Vì vậy, để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận cần tiếp tục
đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng ủy đối với tổ chức và hoạt động của HĐND
quận. Trong quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND
quận cần phải đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Quận ủy bằng chủ trương, đường lối,
Nghị quyết và lãnh đạo công tác bầu cử đại biểu HĐND. Quận ủy lãnh đạo, chỉ đạo
chặt chẽ việc bầu cử HĐND, xây dựng, kiện toàn tổ chức HĐND; giới thiệu nhân sự
để HĐND bầu vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt của HĐND và UBND quận, phường.
Một trong những yếu tố có ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả hoạt động của HĐND quận là chất lượng của đại biểu HĐND, vì vậy cần định hướng giới thiệu
những người ứng cử đại biểu HĐND phải có trình độ, năng lực và kinh nghiệm…xứng đáng là người đại biểu nhân dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân.
Cấp ủy lãnh đạo về chủ trương, định hướng lớn trong những quyết định quan trọng của HĐND để HĐND thảo luận, quyết định; cho ý kiến về những định hướng lớn trong quy hoạch tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội, về những chủ trương, mục
tiêu, nhiệm vụ và giải pháp lớn trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và
53
hằng năm; cho ý kiến về chủ trương, nhiệm vụ trọng yếu công tác quốc phòng quân sự địa phương, vấn đề an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn nhằm giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Tuy nhiên, cần tránh tình trạng cấp ủy đảng quyết định những vấn đề ở địa phương quá
chi tiết, cụ thể dẫn tới chỗ quyết định của HĐND thực chất là quyết định lại những nội dung
mà cấp ủy đã vạch ra. Điều này ở một góc độ nhất định thì đó là sự lặp lại, thiếu tính sáng tạo,
chủ động. Đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với hoạt động của HĐND quận là phải đảm bảo xây dựng HĐND có đầy đủ thực quyền và thực lực để có thể thực hiện tốt
các chức năng, nhiệm vụ theo quy định của Hiến pháp và sự mong mỏi của nhân dân.
Cấp ủy đảng phải phân định cụ thể, rõ ràng chức năng lãnh đạo HĐND chứ
không làm thay công việc của chính quyền, “tránh bao biện hoặc can thiệp quá sâu vào
công việc của HĐND, làm cho HĐND thụ động, ỷ lại dẫn đến hoạt động của HĐND
trở thành hình thức”. Cấp ủy hoạch định chủ trương, đường lối và định hướng vĩ mô
về các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội, còn HĐND phải thể chế hóa về mặt nhà nước
và trực tiếp thực hiện có chất lượng, hiệu quả đáp ứng sự phát triển của địa phương.
Song song với đó, cấp ủy cần có quy hoạch cán bộ đối với nhân sự là Thường trực
HĐND và các Trưởng ban, Phó Trưởng ban HĐND, đặc biệt là “tạo nguồn Thường
trực HĐND quận”. Đây cũng là một trong những chức danh quyết định về chất lượng
hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương trong đó có hoạt động giám
sát, nhưng thời gian qua vấn đề này chưa được chú trọng đúng mức. Mặt khác, cấp ủy đảng phải lãnh đạo nâng cao chất lượng các kỳ họp HĐND tỉnh, trọng tâm là nâng cao
chất lượng báo cáo, văn bản, thảo luận, kết luận trong cuộc họp. Sự lãnh đạo của cấp
ủy đảng đối với HĐND còn được thể hiện ở việc xác định rõ trách nhiệm trong mối
quan hệ giữa Thường trực HĐND với UBND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như
với các thành viên của tổ chức này. Cụ thể là phải thường xuyên phối hợp, kiểm tra, đô
đốc các ngành, các cấp thực hiện Nghị quyết của HĐND.
3.2.3. Xây dựng và thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa HĐND quận với
UBND quận, MTTQ quận và các đoàn thể - chính trị quận
Để nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND quận cần thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa các chủ thể như Thường trực HĐND, Lãnh đạo UBND, các thành viên UBND, cơ quan chuyên môn thuộc UBND, Thường trực uỷ ban Mặt trận Tổ quốc, Tổ đại biểu HĐND trong việc tạo điều kiện cho đại biểu thực hiện nhiệm vụ đại biểu.
Nghị quyết của Quốc hội về ban hành Quy chế hoạt động HĐND có quy định về vai
trò phối hợp hoạt động của các chủ thể tại chương VII: “Quan hệ giữa Thường trực
54
HĐND, các ban của HĐND với UBND: “Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban nhân dân, các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân cùng cấp trong việc chuẩn bị dự kiến nội dung, chương trình kỳ họp Hội đồng nhân dân, dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án trình Hội đồng nhân dân, giải
quyết những vấn đề phát sinh khi thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân về nhiệm
vụ kinh tế - xã hội, ngân sách địa phương, tổ chức triển khai thực hiện nghị quyết của Hội
đồng nhân dân cùng cấp trong thời gian giữa hai kỳ họp”.
Thực tiễn việc phối hợp thực hiện các hoạt động đã góp phần nâng cao hiệu lực,
hiệu quả của mỗi cơ quan nói riêng và của hệ thống chính trị của địa phương nói
chung. Tuy nhiên, quá trình phối hợp giữa các cơ quan có lúc, có việc chưa được chặt
chẽ, đồng bộ. Qua quá trình tổ chức hoạt động và thực hiện Quy chế phối hợp giữa các
cơ quan, để công tác phối hợp hoạt động giữa Thường trực HĐND, UBND và Ủy ban
MTTQ trong thời gian tới đạt kết quả tốt hơn, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động
của HĐND quận, cần phải làm tốt hơn nữa một số vấn đề sau:
Một là, tăng cường và xác định rõ trách nhiệm riêng và trách nhiệm phối hợp của
từng cơ quan trong việc thực hiện quy chế và các điều kiện bảo đảm việc thực hiện.
Đồng thời, định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết nhằm kịp thời khắc phục những hạn chế,
tồn tại, kịp thời sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Hai là, phát huy hơn nữa sự chủ động, tích cực trong hoạt động của các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND. UBND quận cần chỉ đạo các phòng, cơ quan chuyên môn nghiên cứu, quán triệt và thực hiện nghiêm túc các nội dung quy chế, nhất là việc trao đổi
thông tin, quy trình thực hiện, chuẩn bị tài liệu, nhiệm vụ giải trình và tổ chức thực hiện
các nhiệm vụ đã được HĐND ban hành nghị quyết hay có đề nghị triển khai thực hiện.
Ba là, Văn phòng HĐND quận thực hiện tốt cơ chế phối hợp với Văn phòng
Quận ủy, Văn phòng UBND quận trong việc bố trí thời gian, theo dõi công việc… để
tham mưu Ban Thường vụ Quận ủy xem xét, thông qua các nội dung quan trọng trước khi trình ra kỳ họp HĐND quận.
3.2.4. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động của Thường trực HĐND và các
Ban của HĐND quận
Thường trực HĐND quận có vai trò rất quan trọng đảm bảo cho hoạt động của HĐND cùng cấp được thực hiện liên tục giữa hai kỳ họp. Ngoài công việc chuẩn bị nội dung, chương trình kỳ họp, Thường trực HĐND quận còn phải đảm nhiệm hầu hết công việc giữa hai kỳ họp và thực hiện chức năng giám sát theo quy định của pháp luật. Hiện
nay, Thường trực HĐND gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Ủy viên là Trưởng các Ban của
55
HĐND, trong đó Chủ tịch hoạt động kiêm nhiệm, Phó Chủ tịch hoạt động chuyên trách, trong khi đó chức năng của HĐND quận là rất rộng, để hoạt động HĐND quận có hiệu quả thì đòi hỏi Thường trực HĐND quận phải nâng cao vai trò, trách nhiệm trong hoạt động. Cấp trên cần phải tổ chức tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho Thường trực HĐND
quận nhằm trang bị, cập nhật đầy đủ các quy định của pháp luật liên quan đến tổ chức và
hoạt động của HĐND, vì sau khi Hiến pháp 2013 được ban hành thì nhiều luật mới cũng
được ban hành để phù hợp với quy định của Hiến pháp như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015,
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015…
Thường trực HĐND quận cần nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình thực tiễn tại địa phương; phải nâng cao kỹ năng
tiếp xúc cử tri; kỹ năng thu thập, lựa chọn và phân tích, xử lý thông tin liên quan đến hoạt
động giám sát; theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám
sát; theo dõi, giám sát việc thực hiện Nghị quyết của HĐND quận đã ban hành.
Thường trực HĐND cần phải rèn luyện kỹ năng chủ tọa, điều hành các kỳ họp
HĐND quận; tham gia đầy đủ các kỳ họp của UBND quận. Thực hiện nghiêm túc việc
tiếp công dân và tổ chức để đại biểu HĐND tiếp công dân theo quy định của pháp luật.
Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Thường trực HĐND và
phiên họp của Thường trực HĐND quận.
Nâng cao chất lượng hoạt động của thành viên các Ban HĐND và năng lực hoạt động thực tiễn của các Ban HĐND: cơ cấu thành viên của Ban đảm bảo cân đối giữa đại
biểu có trình độ nghiên cứu về cơ chế, chính sách chung với đại biểu có kiến thức sâu về
lĩnh vực, chuyên ngành mà Ban phụ trách; cân đối giữa đại biểu công tác ở cấp tỉnh với
đại biểu ở địa phương, cơ sở. Các Ban HĐND quận tăng cường công tác khảo sát, nắm
tình hình và nghiên cứu tài liệu tham khảo để phục vụ hoạt động thẩm tra đảm bảo đúng
quy trình, từng bước đổi mới theo hướng chuyên sâu vào từng nội dung, lĩnh vực.
Nâng cao chất lượng tham mưu, giúp việc của đội ngũ Chuyên viên Văn phòng HĐND các cấp (VPHĐND-UBND cấp quận): Đội ngũ chuyên viên giúp Thường trực
HĐND tổng hợp, dự kiến nội dung thảo luận Tổ, thảo luận tại kỳ họp; kịp thời tổng hợp biên bản thảo luận Tổ. Việc tổng hợp ý kiến thảo luận tại kỳ họp phải đảm bảo chính xác, nhanh, bao quát hết những ý kiến của đại biểu trên các lĩnh vực, nhưng cũng phải nêu rõ
được các ý kiến nhất trí với dự thảo nghị quyết, những vấn đề còn có ý kiến khác nhau cần thảo luận tại Hội trường để làm căn cứ thông qua các nghị quyết tại kỳ họp; đồng thời
giúp Thư ký kỳ họp kịp thời chỉnh sửa, tiếp thu ý kiến của các đại biểu tham gia vào dự
56
thảo nghị quyết trình chủ tọa kỳ họp. Vì vậy, cần bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và trang bị các điều kiện cần thiết cho đội ngũ chuyên viên Văn phòng, kịp thời đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao trong hoạt động của cơ quan dân cử.
3.2.5. Nâng cao hiệu quả các cuộc tiếp xúc cử tri và giải quyết kiến nghị của
cử tri
Đại biểu HĐND quận cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, chủ động trong việc nắm
bắt, thu thập thông tin, tổng hợp cụ thể những ý kiến, kiến nghị của tri. Sau mỗi đợt tiếp
xúc cử tri, các Tổ đại biểu phải họp lại để tổng hợp, phân loại các ý kiến cử tri xem thuộc thẩm quyền của cấp nào thì chuyển cấp đó giải quyết theo đúng quy định của pháp luật;
đồng thời, Tổ Đại biểu phải tích cực theo dõi chặt chẽ quá trình giải quyết ý kiến cử tri
của Tổ mình đã đề nghị. Nếu chưa thỏa đáng, chưa nhất trí với việc trả lời của các cơ quan
chức năng, các Đại biểu sẽ trực tiếp yêu cầu giải trình lại hoặc có thể đưa ra chất vấn ở kỳ
họp, để trả lời cho cử tri nắm được.
Thường trực HĐND quận, các Ban HĐND quận cần tăng cường hơn nữa công tác
giám sát và đôn đốc việc trả lời, giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cư tri. Làm tốt công
tác phân loại ý kiến, kiến nghị của cử tri, trong trường hợp ý kiến đó thuộc thẩm quyền
của quận thì chuyển về quận xem xét, giải quyết; còn những ý kiến cử tri thuộc thẩm
quyền của Thành phố và Trung ương thì tổng hợp và báo cáo về Thường trực HĐND
Thành phố theo quy định.
Các ngành chức năng của quận khi nhận được kiến nghị của cử tri do Thường trực
HĐND quận chuyển đến cần tập trung giải quyết kịp thời, đảm bảo đúng nội dung và thời
gian quy định; trả lời cụ thể, rõ ràng các vấn đề mà cử tri quan tâm, tránh tình trạng kéo
dài, gây mất niềm tin của cử tri.
3.2.6. Nâng cao chất lượng của các kỳ họp HĐND quận Kỳ họp là hoạt động chủ yếu của HĐND và là phương thức cơ bản để các đại biểu thể
hiện được vai trò là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân
địa phương . Vì vậy, kỳ họp HĐND Quận phải thực sự là diễn đàn của Nhân dân, là nơi thể hiện phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, là hoạt động thu hút sự quan
tâm theo dõi của cử tri, là hoạt động tập trung cao trí tuệ của đại biểu HĐND Quận, tại kỳ họp sẽ thảo luận và thông qua các quyết định quan trọng, thực hiện các chức năng, thẩm quyền của HĐND Quận. Do vậy, tổ chức kỳ họp phải có sự chuẩn bị chu đáo, đại biểu
HĐND Quận phải được cung cấp đầy đủ thông tin và kịp thời các báo cáo, đề án, tờ trình và
những thông tin liên quan để nghiên cứu trước. Điều này thật sự cần thiết bởi đây là nguồn
thông tin rất quan trọng giúp cho các đại biểu dân cử tìm hiểu sâu hơn nội dung các báo cáo,
57
đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết sẽ được đại biểu thay mặt cho cử tri và nhân dân biểu quyết thông qua tại các kỳ họp cơ quan dân cử.
Công tác thẩm tra là một trong các hình thức giám sát của các Ban HĐND, nhằm xem xét sự phù hợp của nội dung dự thảo với đường lối, chủ trương của Đảng; tính hợp
hiến, hợp pháp và tính thống nhất của nội dung dự thảo với hệ thống pháp luật hiện
hành; là cơ sở giúp đại biểu HĐND nghiên cứu để tham gia thảo luận và quyết định để
Nghị quyết của HĐND ban hành phát huy được tính hiệu lực, hiệu quả, đi vào cuộc sống, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Vì vậy, để nâng cao
chất lượng công tác thẩm tra cần thực hiện một số giải pháp sau:
Thứ nhất, các cơ quan được phân công chủ trì soạn thảo báo cáo, đề án, dự thảo nghị
quyết cần đảm bảo thực hiện quy trình thủ tục soạn thảo ban hành nghị quyết theo đúng
quy định pháp luật: các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết phải được gửi tới
Thường trực HĐND và các Ban HĐND quận đúng thời gian quy định.
Thứ hai, các Ban HĐND cần được cung cấp thông tin đầy đủ: lãnh đạo các Ban
được mời tham gia cùng cơ quan soạn thảo ngay từ khâu chuẩn bị đầu tiên để tiếp cận
được thông tin sớm, xác định các vấn đề trọng tâm cần thẩm tra và tham dự các cuộc
họp của Ban Thường vụ quận ủy, UBND quận khi thảo luận, thông qua các nội dung
trình tại kỳ họp HĐND để kịp thời nắm bắt thông tin, thống nhất quan điểm chỉ đạo,
góp phần định hướng trong hoạt động thẩm tra của Ban.
Thứ ba, tiếp tục thu thập các thông tin cần thiết sau khi nhận được báo cáo, đề án, dự thảo Nghị quyết cần thẩm tra như: yêu cầu cơ quan soạn thảo cung cấp những
tài liệu, báo cáo về các nội dung cần làm rõ; tổ chức các đoàn khảo sát để nắm tình
hình tại địa phương, đơn vị về những nội dung liên quan đến báo cáo, đề án và dự thảo
nghị quyết…và mở rộng thành phần họp thẩm tra, trong đó có sự tham gia của cơ quan
soạn thảo, cơ quan thẩm định, cơ quan, tổ chức hữu quan, các địa phương, đối tượng
chịu sự tác động… để bàn bạc, thảo luận thống nhất những vấn đề còn có ý kiến khác nhau trong báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết.
Thứ tư, nội dung báo cáo thẩm tra của Ban phải thể hiện rõ được ý kiến của Ban về các
vấn đề như: cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, những tác động, hiệu quả đến kinh tế - xã hội; sự phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, dư luận xã hội; tính khả thi, … những vấn đề mà Ban nhất trí, không nhất trí hay còn nhiều ý kiến khác nhau; kết luận của việc thẩm tra
phải cụ thể, rõ ràng về những vấn đề trọng tâm, có đề xuất phương hướng, biện pháp giải quyết để nghị quyết khi ban hành đạt chất lượng cao. Đối với các đề án, dự thảo Nghị quyết
58
mà nội dung chuẩn bị chưa đảm bảo yêu cầu, chưa phù hợp với tình hình của địa phương thì các Ban có chính kiến (ý kiến phản biện), kiến nghị với HĐND xem xét trước khi quyết định. Kỳ họp HĐND có nhiều hoạt động, song hoạt động thảo luận là nội dung quan trọng, thảo luận vừa là nội dung bắt buộc trong chương trình kỳ họp HĐND, vừa là giải pháp góp
phần nâng cao chất lượng các kỳ họp của HĐND. Đây là diễn đàn, kênh thông tin quan
trọng để đại biểu HĐND phát huy, thể hiện vai trò, trách nhiệm của người đại biểu đối với
cử tri và nhân dân, trao đổi, mổ sẽ những vấn đề quan trọng, vấn đề còn có ý kiến khác nhau, vấn đề mới phát sinh, vấn đề bức xúc, thảo luận thậm trí tranh luận để cùng nhau đi
đến thống nhất, là cơ sở để đại biểu HĐND quyết định các chủ trương, chính sách quan
trọng nhằm phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh của địa phương; thảo
luận luôn được nhiều đại biểu, cử tri và nhân dân quan tâm chú ý theo dõi, tuy nhiên, so với
yêu cầu của thực tế thì số đại biểu tham gia thảo luận chưa thật nhiều, tính tranh luận chưa
cao, nhất là thảo luận tại Hội trường, các đại biểu phần lớn tham gia phát biểu tại phiên thảo
luận tổ, ít tham gia thảo luận tại Hội trường. Vì vậy, để nâng cao chất lượng thảo luận tại
các kỳ họp cần thực hiện tốt mội số nội dung sau:
Một là, nâng cao nhận thức về vai trò của Đại biểu HĐND trong thảo luận tại kỳ họp
HĐND: Nâng cao chất lượng thảo luận tại kỳ họp, trước hết đại biểu HĐND phải phát
huy trách nhiệm trước cử tri và phải thực sự là nhân vật chính của kỳ họp. Để có ý kiến
phát biểu chất lượng tại kỳ họp, đại biểu phải dành thời gian nghiên cứu báo cáo, tài liệu
kỳ họp, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bám sát gợi ý thảo luận của chủ tọa, ngoài ra phải nắm chắc thông tin về những nội dung cần bàn thảo, chủ động
đi cơ sở, tiếp xúc lắng nghe ý kiến cử tri, nhân dân và không né tránh khi bàn các vấn đề
nhạy cảm. Thảo luận vừa là nội dung bắt buộc trong chương trình nghị sự của kỳ họp
HĐND, vừa là giải pháp quan trọng phát huy trách nhiệm và trí tuệ của các đại biểu trước
Nhân dân, góp phần nâng cao chất lượng các quyết sách của HĐND.
Hai là, không ngừng nâng cao năng lực, kỹ năng hoạt động của đại biểu, nhất là năng lực và kỹ năng phát biểu thảo luận và tranh luận của đại biểu HĐND: Thảo luận là những hoạt động chủ yếu của đại biểu HĐND tại mỗi kỳ họp, có ý nghĩa quan trọng
đối với việc nâng cao chất lượng quyết định những vấn đề quan trọng tại kỳ họp khi vấn đề được làm rõ. Thảo luận của đại biểu cũng chính là thể hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo luật định và thực hiện trách nhiệm đối với cử tri. Việc thực hiện
hiệu quả hoạt động thảo luận tại kỳ họp sẽ góp phần thành công của kỳ họp, mà mục đích cao nhất là chất lượng ban hành các nghị quyết của HĐND tại kỳ họp.
59
Mặc dù không phải đại biểu nào cũng tự tin phát biểu trước đám đông, nhất là trước những người có chức vụ, cương vị cao, để thực hiện tốt nội dung thảo luận, đại biểu cần phải vượt qua những rào cản về tâm lý e ngại, sợ va chạm; bỏ suy nghĩ tự cho rằng ý kiến của mình chắc gì đã giải quyết được vấn đề; lo lắng sợ ý kiến của mình chưa chắc đã đúng.
Luôn lắng nghe, tôn trọng kiến người khác, khi không đồng tình thì có thể đăng ký tranh
luận. Tôn trọng sự thật, lấy lợi ích chung làm tiêu chuẩn, không vì động cơ cá nhân khi phát
phát biểu. Vì thời gian có hạn, đại biểu thảo luận và cần tranh luận vấn đề nào thì nêu một cách ngắn gọn và trình bày rõ quan điểm, lập luận, chứng cứ và đưa ra kết luận theo quan
điểm cá nhân. Khi tranh luận, cần chú ý lắng nghe nắm chắc nội dung đại biểu khác nói để
tranh luận đúng nội dung, tránh lan man, tranh luận không đúng nội dung, không đúng
trọng tâm, trọng điểm, thậm chí làm rối thêm vấn đề. Thường ý kiến tranh luận nảy sinh khi
nghe đại biểu khác nói, do vậy khi quyết định tranh luận đại biểu cần đảm bảo mình nắm
chắc vấn đề, có chứng cứ và lập luận chắc chắn. Việc mình đưa ra ý kiến tranh luận để giúp
HĐND có cái nhìn bao quát, đầy đủ hơn về cùng một vấn đề. Việc quyết định đúng sai
thuộc về quyền của HĐND, người điều hành phiên thảo luận, quyết định đó thể hiện ở việc
biểu quyết thông qua các nghị quyết. Nếu khuôn khổ thời gian phiên thảo luận không cho
phép đại biểu có thể trao đổi thêm ngoài hội trường.
Ba là, không ngừng phát huy vai trò của Thường trực HĐND: Để chuẩn bị cho
phiên thảo luận được tốt, Thường trực HĐND thường có văn bản chỉ đạo, kèm gợi ý thảo
luận, yêu cầu các Tổ đại biểu HĐND họp thảo luận Tổ, để các đại biểu phát huy vai trò, trách nhiệm, chủ động nghiên cứu trước tài liệu và căn cứ tình hình thực tiễn công tác tại
cơ quan, đơn vị, địa phương mình quá trình theo dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở, nghiên
cứu, lựa chọn những vấn đề nổi lên, vấn đề được cử tri và nhân dân quan tâm và kiến nghị
nhiều lần để đăng ký nội dung thảo luận tại kỳ họp. Mỗi Tổ đại biểu đăng ký ít nhất 02 nội
dung thảo luận. Trong trường hợp cần thiết, Thường trực HĐND mời Thủ trưởng các cơ
quan, ban ngành, đoàn thể, địa phương chủ động chuẩn bị, cùng tham gia thảo luận để làm rõ hơn về những vấn đề có liên quan mà đại biểu HĐND đề cập, những nội dung đề xuất với HĐND thuộc thẩm quyền tham mưu, giải quyết của cơ quan, đơn vị mình.
Trên cơ sở các đăng ký thảo luận, chủ tọa kỳ họp lựa chọn nội dung, định hướng nhóm vấn đề mà cử tri và đại biểu quan tâm nhất, từ đó, thảo luận về các giải pháp cụ thể để triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, cụ thể như: Công tác bồi thường giải
phóng mặt bằng, thu hút đầu tư, cải cách hành chính, quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm,
phòng chống tham nhũng, phòng chống tội phạm…; về những vấn đề nổi lên qua theo
60
dõi, nắm bắt tình hình ở cơ sở, được nhiều cử tri quan tâm, phản ánh nhiều lần liên quan đến thẩm quyền giải quyết, xử lý của HĐND, UBND và các cơ quan, ban, ngành; về những kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế, bất cập trong quá trình thực hiện các chỉ tiêu, giải pháp thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh đã
được Nghị quyết của HĐND đề ra; những vấn đề quan trọng, cấp bách nảy sinh từ tình
hình thực hiện các nhiệm vụ phát triển KT-XH. Từ đó, kiến nghị, đề xuất thêm các giải
pháp để các cơ quan chức năng tiếp thu trong quá trình chỉ đạo, điều hành nhằm thực hiện tốt hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; những vấn đề mà qua thẩm tra các báo cáo, tờ
trình và dự thảo nghị quyết của các Ban của HĐND còn có ý kiến khác nhau, Thường trực
HĐND định hướng các nội dung thảo luận tại kỳ họp, giúp đại biểu tập trung tranh luận
làm rõ những vấn đề chưa rõ, để đi đến thống nhất, hoặc lựa chọn phương án tối ưu trước
khi biểu quyết thông qua. Các ý kiến thảo luận được yêu cầu trình bày ngắn gọn, rõ ràng,
đi thẳng vào trọng tâm và giới hạn thời gian một lượt phát biểu trong khoảng từ 07 - 10
phút. Như vậy, phiên thảo luận tại Hội trường sẽ diễn ra sôi nổi, hiệu quả.
Bốn là, tiếp tục đổi mới công tác điều hành thảo luận: Để chương trình kỳ họp đảm
bảo tiến độ đề ra, vai trò của chủ tọa kỳ họp trong công tác điều hành là hết sức quan
trọng. Tại các kỳ họp của HĐND, công tác điều hành của Chủ tọa khoa học, linh hoạt,
kịp thời nhắc nhở các đại biểu về nội dung, thời gian trình bày; trường hợp nhiều đại
biểu đăng ký nhưng chưa được thảo luận được yêu cầu gửi bằng văn bản để tổng hợp, đề
nghị UBND và các cơ quan liên quan tiếp thu. Căn cứ vào ý kiến thảo luận của các đại biểu, Thường trực HĐND lựa chọn một số vấn đề nổi cộm, bức xúc của cử tri đề nghị
UBND giải trình ngay tại kỳ họp và đề ra giải pháp xử lý. Ngoài ra, căn cứ vào bản tổng
hợp kiến nghị cử tri trước kỳ họp, kết quả giám sát, kiến nghị của các ban HĐND,
Thường trực HĐND nên chọn một vài nội dung quan trọng, bức xúc đang được cử tri,
xã hội quan tâm để mở rộng thảo luận, hoặc đưa vào phiên chất vất và trả lời chất vấn tại
kỳ họp. Kết thúc phiên thảo luận, chủ tọa kết luận, tóm tắt những điểm chính, những vấn đề trọng tâm, nổi bật, những vấn đề đã thống nhất, vấn đề phù hợp với thực tiễn để làm cơ sở cho HĐND quyết định những chủ trương và giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội...Đồng thời, đề nghị UBND nghiên cứu, chỉ đạo các cơ quan, ban ngành, địa phương tiếp thu, có các giải pháp để áp dụng, triển khai vào quá trình chỉ đạo, điều hành của ngành, của địa phương. Đối với những vấn đề đại biểu thấy
chưa thỏa mãn, để có thêm thời gian đề nghị đại biểu tiếp tục nghiên cứu và đăng ký phát biểu thảo luận trước khi HĐND biểu quyết thông qua.
61
Năm là, nâng cao vai trò, trách nhiệm của Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND trong hoạt động họp Tổ, thảo luận Tổ: Tổ trưởng tổ đại biểu có trách nhiệm nghiên cứu, tìm hiểu và nắm vững các vấn đề đòi hỏi phải có các biện pháp để thực hiện chủ trương, chính sách, và với gợi ý thảo luận đã được định hướng có trách nhiệm gợi mở, hướng
dẫn các đại biểu trong thảo luận Tổ để tập trung bàn thảo các vấn đề HĐND sẽ quyết
định tại kỳ họp. Nếu các Tổ thảo luận kỹ, đảm bảo chất lượng, có kết quả gửi về
Thường trực HĐND tổng hợp thì phiên thảo luận tại kỳ họp HĐND sẽ tập trung vào những vấn đề chính, thời gian dành cho bàn thảo, tranh luận hiều hơn, nhiều ý kiến
tham gia hơn, tăng tính khách quan, toàn diện chắc chắn chất lượng phiên thảo luận sẽ
tốt hơn, góp phần nâng cao chất lượng kỳ họp.
3.2.7. Nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát và hậu giám sát của Hội đồng
nhân dân quận
Giám sát là một chức năng quan trọng của HĐND, để nâng cao chất lượng, hiệu
quả giám sát của HĐND xã thì cần phải thực hiện các nội dung sau:
Thứ nhất, tiếp tục nghiên cứu cải tiến, đổi mới hình thức tổ chức giám sát, cụ thể
trong việc lựa chọn nội dung chuyên đề, xây dựng chương trình giám sát, phân công các
Ban HĐND và đại biểu nghiên cứu, chuẩn bị sâu kỹ đối với nội dung giám sát,...
Thứ hai, xác định mục tiêu, nội dung giám sát phù hợp, sát với thực tiễn và đảm bảo
được nguồn lực để giải quyết; thực tốt việc tập hợp thông tin, nghiên cứu pháp luật có liên
quan để có cơ sở đối chứng, phản biện, tìm ra nguyên nhân, kiến nghị tháo gỡ, giải quyết.
Việc xây dựng kế hoạch, đề cương giám sát, yêu cầu đối tượng chịu sự giám sát báo cáo
phải được rõ ràng, trọng tâm, minh bạch về nội dung và số liệu báo cáo chính xác, kịp thời.
Thứ ba, báo cáo kết quả giám sát cần đánh giá toàn diện về vấn đề được giám sát;
kết luận giám sát phản ánh cụ thể nhũng ưu điểm, khuyết điểm, những hạn chế, bất cập,
kiến nghị, đề xuất và thời gian yêu cầu khắc phục, giải quyết để làm cơ sở tái giám sát.
Trường hợp cần thiết, báo cáo Thường trực HĐND quận trình HĐND quận ban hành
Nghị quyết về kết quả giám sát; tổ chức chất vấn, giải trình tại các phiên họp của Thường trực HĐND quận để làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của các đối tượng được phân
công phụ trách nhằm sớm giải quyết các vấn đề kịp thời, hiệu quả.
Thứ tư, nâng cao năng lực, trách nhiệm của thành viên đoàn giám sát; thành viên đoàn giám sát cần phải có năng lực, chuyên môn sâu và phù hợp với lĩnh vực được giám sát, có chính kiến rõ ràng trong việc đánh giá tình hình, kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao của các đối tượng chịu sự giám sát; cùng đoàn giám sát theo đến cùng
việc thực hiện kết luận giám sát.
62
Thứ năm, tăng cường công tác phối hợp giữa các Ban HĐND, UBMTTQVN với các phòng, ngành trong việc xây dựng chương trình, nội dung, kế hoạch giám sát, tránh chồng chéo về nội dung, thời gian và các đối tượng chịu sự giám sát.
Thứ sáu, thường xuyên theo dõi, đôn đốc và giám sát thực hiện kiến nghị, đề xuất
của HĐND qua giám sát, việc ghi nhận trong phiên chất vấn của các đại biểu tại kỳ
họp cần phải được thực hiện thường xuyên, quyết liệt với nhiều hình thức như: đôn
đốc, nhắc nhở tại các cuộc họp; khảo sát trực tiếp tại các đơn vị đã giám sát; khảo sát tại đơn vị có kiến nghị cần phải khắc phục tồn tại, hạn chế; cần thiết tổ chức giám sát
(hậu giám sát) để nghe báo cáo về việc thực hiện kiến nghị giám sát cũ hoặc tổ chức
phiên họp Thường trực HĐND quận để giám sát kết quả thực hiện.
3.2.8. Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND quận Đại biểu HĐND quận là thành phần tạo ra HĐND quận, để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận thì cần phải nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt
động của đại biểu HĐND quận. Năng lực của đại biểu HĐND quận là nhân tố quyết
định chất lượng hoạt động của HĐND quận. Vì vậy cần thực hiện những giải pháp sau:
Một là, chất lượng các hoạt động của HĐND trước hết phụ thuộc vào năng lực
của từng đại biểu HĐND. Do đó trong công tác bầu cử đại biểu HĐND trước hết phải
đổi mới công tác hiệp thương, giới thiệu đại biểu. Việc lựa chọn bầu cử đại biểu
HĐND không nên nặng về cơ cấu nhất là cơ cấu mang tính hình thức, mà nên coi
trọng phẩm chất, đạo đức, trình độ, năng lực công tác, tâm huyết với hoạt động của
HĐND, có năng lực đóng góp vào hoạt động của Hội đồng nhân dân, có điều kiện thực
hiện nhiệm vụ đại biểu. Thực tế cho thấy có những đại biểu có đạo đức, phẩm chất tốt
nhưng lại thiếu năng lực đóng góp vào những hoạt động chung của HĐND. Mặt khác,
cũng có người cả năng lực và phẩm chất đều tốt nhưng lại không có điều kiện hoạt
động HĐND. Do đó, cần đặc biệt chú ý tiêu chuẩn của đại biểu “Có năng lực đóng góp
vào hoạt động của Hội đồng nhân dân, có điều kiện thực hiện nhiệm vụ đại biểu”.
Đổi mới cơ cấu thành phần đại biểu HĐND quận theo hướng giảm số lượng đại
biểu kiêm nhiệm, tăng số lượng đại biểu chuyên trách HĐND quận.
Hai là, qui định chế độ sinh hoạt định kỳ để nhận xét đánh giá kết quả hoạt động của đại biểu HĐND. Định kỳ hàng năm, mỗi đại biểu HĐND phải báo cáo kết quả thực
hiện nhiệm vụ đại biểu HĐND với cử tri nơi mình được bầu. Đây là việc phát huy quyền giám sát của Nhân dân đối với đại biểu dân cử, buộc mỗi đại biểu phải hoạt động tốt
hơn, có trách nhiệm hơn trước xã hội và cử tri. Đồng thời thể hiện đúng vị trí, vai trò và
nhiệm vụ là “người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân địa phương”. Từ đó
63
chủ động, tích cực tham gia các hoạt động thuộc trách nhiệm của người đại biểu, thể hiện đầy đủ quyền hạn của mình trên các lĩnh vực hoạt động của người đại biểu HĐND. Đồng thời, nghiên cứu bổ sung việc khen thưởng đối với đại biểu HĐND.
Ba là, đổi mới công tác thông tin phục vụ hoạt động của đại biểu, cần thường xuyên
cung cấp đầy đủ tài liệu, nhất là các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước,
các luật mới được ban hành, các thông tin về tình hình KT - XH của địa phương cho đại
biểu HĐND. Đồng thời mỗi người đại biểu phải chủ động, tích cực nắm bắt thông tin, nắm tình hình thực tế của địa phương để tham gia thực hiện tốt công tác giám sát, thẩm
tra, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng tại các kỳ họp của HĐND.
Bốn là, thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hoạt động cho
các đại biểu bằng nhiều hình thức. Bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động cho đại biểu,
nhất là các kiến thức về quản lý Nhà nước, pháp luật, kỹ năng nghiên cứu tài liệu, thu thập
thông tin, tiếp xúc cử tri, giám sát tại kỳ họp, giám sát thường xuyên, chất vấn, phản biện;
kỹ năng thẩm tra, giám sát công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ bản; công tác xây dựng
dự toán, quản lý thu, chi ngân sách Nhà nước… cho đại biểu HĐND. Trên cơ sở đó, biên
soạn thành tập tài liệu về kỹ năng hoạt động của HĐND, giúp đại biểu tăng cường vai trò
của mình tại các kỳ họp HĐND. Đặc biệt các hội nghị tập huấn về các chế độ, chính sách,
pháp luật của các ngành phải có thành phần đại biểu HĐND.
Năm là, trong công tác chất vấn tại các kỳ họp, nội dung chất vấn phải là những vấn
đề có tính bức xúc, được đông đảo cử tri và đại biểu HĐND quan tâm, có căn cứ xác đáng, có địa chỉ cụ thể. Câu hỏi chất vấn cần ngắn gọn, dễ hiểu đi thẳng vào vấn đề cần
chất vấn, yêu cầu đối tượng bị chất vấn xác định rõ trách nhiệm và hướng giải quyết, thời
gian giải quyết để đại biểu HĐND tiếp tục giám sát việc thực hiện của người trả lời chất
vấn cho đến khi vấn đề đã được giải quyết thỏa đáng. Coi hoạt động chất vấn và trả lời
chất vấn tại kỳ họp HĐND là cơ hội để HĐND phân tích, mổ xẻ những vấn đề còn tồn tại,
khó khăn vướng mắc từ đó cùng với HĐND, UBND và các ngành, các cấp tìm giải pháp khắc phục, qua đó tạo sự đồng thuận trong thực hiện nhiệm vụ.
Sáu là, mỗi đại biểu cần chủ động nâng cao trình độ, rèn luyện kỹ năng để thực
hiện tốt nhiệm vụ theo luật định. Cần tích cực nghiên cứu, nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và Nghị quyết của HĐND; thường xuyên trau dồi kỹ năng hoạt động, kỹ năng thu thập và xử lý thông tin để giúp HĐND ban hành
nghị quyết đúng đắn, đảm bảo phù hợp thực tiễn địa phương. Tăng cường tiếp xúc cử tri để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, đặc biệt là phát hiện những bất
cập, vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ để kiến nghị
64
sửa đổi, tháo gỡ kịp thời, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động HĐND quận và thực sự là người đại biểu đại diện của Nhân dân. Chất lượng hoạt động của các đại biểu HĐND là hết sức quan trọng, quyết định hiệu quả hoạt động của HĐND quận, do vậy việc tăng cường tập huấn kỹ năng, tiếp cận phương pháp làm việc mang tính chuyên nghiệp
của các vị đại biểu là hết sức cần thiết.
3.2.9. Đảm bảo các điều kiện hoạt động của HĐND quận Tăng cường và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tham mưu, giúp việc của văn
phòng để đảm bảo tốt chức năng tham mưu, phục vụ hoạt động của HĐND, các cơ quan của HĐND và đại biểu HĐND. Do đó cần lựa chọn, bố trí chuyên viên chuyên trách đủ
năng lực, am hiểu địa phương, có kinh nghiệm để tham mưu, giúp việc Thường trực
HĐND, cho các ban HĐND quận; Cần quy định chức danh công việc, phân công rõ
trách nhiệm, đảm bảo mỗi công việc cụ thể của ban đều có người phụ trách, theo dõi thực hiện. Cần quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực
tham mưu của đội ngũ cán bộ, chuyên viên, động viên, khen thưởng kịp thời.
Đảm bảo các điều kiện tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND quận và hoạt động
giám sát của HĐND, thường trực, các ban của HĐND quận. Tiếp xúc cử tri là một
trong những nhiệm vụ của đại biểu HĐND theo quy định của luật. Thời gian tiếp xúc
cử tri được thông báo công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng của địa
phương để cử tri biết và đến dự. Thường trực HĐND chỉ đạo Văn phòng chuẩn bị
phương tiện phục vụ đối với các đại biểu ở cơ sở; các tài liệu cần thiết như: nội dung,
chương trình kỳ họp, báo cáo tóm tắt về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương, báo cáo kết quả giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri tại cuộc tiếp xúc
trước đó của các ngành hữu quan. Các ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri được
tổng hợp phân loại và chuyển đến các cơ quan liên quan trả lời tại các cuộc tiếp xúc cử
tri trước, sau kỳ họp. Một số nội dung nổi cộm đề nghị UBND cùng cấp trả lời tại kỳ
họp. Đối với những vấn đề cụ thể, Thường trực HĐND quận có văn bản hoặc tổ chức đoàn kiểm tra đôn đốc các cơ quan có trách nhiệm giải quyết theo thẩm quyền và trả lời cử tri theo từng vấn đề, từng nội dung. Qua đó, đã tạo được không khí dân chủ, cởi
mở và trách nhiệm giữa đại biểu dân cử với cử tri.
Ngoài ra, cần đáp ứng đầy đủ trang thiết bị làm việc, cơ sở vật chất, phương tiện
phục vụ hoạt động của các ban và Đại biểu HĐND. Có quy định cụ thể về kinh phí cho hoạt động chuyên môn của ban như kinh phí nghiên cứu phục vụ công tác thẩm tra, giám
sát, tham gia các hoạt động của ban để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động.
65
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động HĐND quận, Thường trực, các ban, văn phòng HĐND - UBND thành phố, việc ứng dụng này trong nhiệm kỳ qua đã thực hiện nhưng chưa nhiều, thường xuyên gởi bằng văn bản giấy dẫn đến tốn kém, lãnh phí trong kinh phí, gây khó khăn cho việc lưu trữ của đại biểu. Thời hạn
chuyển tài liệu họp HĐND gồm dự thảo nghị quyết, báo cáo, đề án trình HĐND, báo
cáo thẩm tra của các ban HĐND và tài liệu cần thiết khác đã được Luật Tổ chức chính
quyền địa phương, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND, Quy chế hoạt động của HĐND quy định rất rõ ràng. Thường trực HĐND quận chỉ đạo
gửi tài liệu cho đại biểu HĐND, đại biểu khách mời qua hộp thư điện tử và trên trang
thông tin điện tử của HĐND quận, tài liệu giấy gửi tại hội trường vào phiên khai mạc,
điều này giúp giảm được kinh phí, vừa giúp cho đại biểu tránh được sự bất tiện trong
lưu trữ, sử dụng tài liệu. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động HĐND
thành phố đã giúp cho đại biểu có thêm thông tin về hoạt động HĐND và tình hình
phát triển kinh tế - xã hội của quận và các phường để phục vụ cho hoạt động giám sát,
thảo luận, quyết định các vấn đề tại kỳ họp cũng như việc nắm bắt tâm tư, nguyện
vọng, giải thích và tuyên truyền pháp luật đến cử tri.
TIỂU KẾT CHƯƠNG III
Trên cơ sở những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân tồn tại, hạn chế trong hoạt
động của HĐND quận Tây Hô, tác giả đã phân tích đề ra giải pháp nhằm góp phần
nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận Tây Hồ, Hà Nội. Mỗi giải pháp có một vị trí, vai trò riêng, có quan hệ bổ trợ lẫn nhau, những giải pháp này chỉ
đem lại hiệu quả thực sự nếu được tiến hành một cách đồng bộ, hợp lý và có kế hoạch
trên cơ sở quán triệt, triển khai thực hiện tốt các quy định của pháp luật liên quan đến
tổ chức và hoạt động của HĐND quận.
66
KẾT LUẬN
Bản chất Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Điều 3, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do
Nhân dân, vì Nhân dân”. Hiện nay nước ta đang đẩy mạnh thực hiện công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng. Để đáp ứng với yêu cầu thực tiễn của đất nước
và thực hiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân thì vấn đề đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ
máy nhà nước đang được đặt ra một cách bức xúc. Việc nâng cao chất lượng, hiệu quả
hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung, HĐND các cấp nói riêng là một trong những
yêu cầu quan trọng. Nghiên cứu thực trạng, đề ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về
HĐND quận và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND quận là một trong
những việc làm cần thiết góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy
nhà nước ở địa phương.
Chất lượng hoạt động của HĐND quận trên thực tế phụ thuộc vào nhiều yếu tố,
trong đó có trình độ, năng lực, trách nhiệm của đại biểu HĐND quận, năng lực, kinh
nghiệm, tinh thần trách nhiệm của Thường trực HĐND, các Ban HĐND quận là yếu tố
quyết định. Đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong công tác tổ chức, cán bộ, quyết định
tổ chức các Ban HĐND quận theo luật định và phù hợp với điều kiện thực tế của địa
phương, góp phần hoàn thiện tổ chức của HĐND quận, không ngừng nâng cao trình độ, năng lực hoạt động của đại biểu HĐND thành phố cũng là một yếu tố quan trọng
trong việc nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND quận, nhằm thực hiện nhiệm vụ
xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu của chính quyền đô thị khi Hà Nội thực hiện
không tổ chức HĐND phường, thị trấn.
Trên cơ sở phân tích, đánh giá những thành tựu và hạn chế trong chất lượng hoạt
động của HĐND quận thời gian qua tại một địa bàn. Từ kinh nghiệm hoạt động thực tiễn ở cơ sở, tôi cũng đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động và hiệu quả của HĐND Quận. Những giải pháp mà luận văn nêu ra trong nội dung nghiên
cứu nếu được thực hiện một cách đồng bộ chắc chắn sẽ phát huy được vai trò của HĐND trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được pháp luật quy định, góp phần xây dựng chính quyền nhà nước tại địa phương ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng
yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay./.
67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Nội Vụ (2016), Tài liệu Bồi dưỡng đại biểu Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2016 - 2021, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội
2. Báo cáo số 05/BC-HĐND, ngày 30 tháng 3 năm 2020 của HĐND Quận Tây Hồ về tổ chức bộ máy, hoạt động của HĐND Quận Tây Hồ từ đầu nhiệm kỳ 2016 - 2021 đến nay.
3. Nguyễn Đăng Dung (1997) Tổ chức chính quyền nhà nước ở địa phương - Lịch sử và hiện tại, Nxb Đồng Nai, Đồng Nai.
4. Nguyễn Đăng Dung (2006) Giáo trình Hiến pháp Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
5. GS.TS. Nguyễn Đăng Dung (chủ biên), HĐND trong nhà nước pháp quyền, Nxb Tư pháp, Hà Nội - 2012
6. Nguyễn Đăng Dung (2016) “Nghiên cứu về Luật Tổ chính Chính quyền địa phương”, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, số 3, tr. 1-8.
7. Trần Công Dũng (2015) “Đảm bảo tính thực quyền của hội đồng nhân dân trong pháp luật về chính quyền địa phương”, Tạp chí Nghề luật, Học viện Tư pháp, số 5, tr. 7–11.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội.
12. Vũ Đức Đán – Lưu Kiếm Thanh (2000), Tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền, Nxb Thống kê, Hà Nội.
13. Trần Thị Trà Giang, “Nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh” (từ thực tiễn Gia Lai), Luận văn thạc sĩ hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, 2013.
14. Nguyễn Nam Hà (2011), Chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh theo yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luận án tiến sĩ Luật học, Viên Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội.
15. Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1992, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
16. Học viện Hành chính Quốc gia (2002), Thuật ngữ hành chính, Viện Nghiên cứu hành chính.
68
17. Nguyễn Dân Huy,(2006), Đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố Hà Nội trong điều kiện hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Trường đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.
18. Phạm Quang Hưng (2007) Tiếp tục hoàn thiện chính quyền địa phương ở nước ta hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Luật, Hà Nội.
19. Cao Thị Bích Lan, Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân từ thực tiễn hoạt động của Hội đồng nhân dân Quận Hoàn Kiếm, Thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sĩ hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia Hà Nội, 2005.
20. “Hoạt động của đại biểu HĐND cấp huyện, từ thực tiễn Thành phố Đà Nẵng” - của Phan Hồng Lĩnh - Thạc sỹ Luật học năm 2018.
21. Luật ban hành văn bản Quy phạm pháp luật 2015, NXB Hồng Đức.
22. Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015, NXB Hồng Đức.
23. Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, XB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2016.
24. Những điểm mới trong Quy chế hoạt động của Hội đồng nhân dân, năm 2005, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2005.
25. Hoàng Thị Tú Oanh (2017) “Tiếp tục hoàn thiện việc tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân ở chính quyền đô thị theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015”, Tạp chí Quản lý nhà nước, Học viện Hành chính Quốc gia, số 262, tr. 20–25.
26. Hoàng Phê(2000), “Từ điển Tiếng Việt”, Viện ngôn ngữ học, Nxb Đà Nẵng, Đà Nẵng.
27. Quốc hội (2003), Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 10. Quốc hội (2003), Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
28. Quốc hội (2005), Luật Ban hành văn bản Quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
29. Quốc hội (2012), Nghị quyết 35 của Quốc hội về hướng dẫn lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh do Hội đồng nhân dân bầu.
30. Quốc hội (2017), Nghị quyết số 54/2017/QH14, ngày 24/11/2017, về thí điểm cơ chế, chinh sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội.
31. Phạm Hồng Thái, Hiến pháp năm 2013 về chính quyền địa phương và việc ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Tạp chí Tổ chức nhà nước, số tháng 01/2015.
32. Nguyễn Quốc Tuấn, Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số tháng 6/2002.
33. Đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay, của Hoàng Thu Trang, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2014.
69
70