Luận văn thạc sĩ: Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy tại trường ĐH Mở thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

----------***----------

NGUYỄN THỊ NHẬN

ĐỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN THẠC SĨ

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY

TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC

MÃ SỐ: 601405

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. HỒ VĂN LIÊN

1

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2008

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU

Tr. 3.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 3.2 KHÁCH THỂ

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 6.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN 6.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6.2.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết 6.2.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.3 Các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ khác

7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI

PHẦN NỘI DUNG

2

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.2 Một số khái niệm cơ bản trong việc nghiên cứu đề tài 1.3. Sự khác nhau giữa ĐH Mở và ĐH khác 1.4. Đặc điểm sinh viên và giảng viên ở trường ĐH Mở 1.5. Hoạt động dạy học ở trường ĐH Mở 1.6. Quản lý hoạt động giảng dạy ở trường ĐH Mở 1.7. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học 1.8. Quản lý phối hợp dạy học CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ LỰC LƯỢNG GIẢNG VIÊN CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HCM. 2.1. Tổng quan về trường ĐH Mở TP. HCM. 2.2. Thực trạng giảng dạy ở trường ĐH Mở TP. HCM 2.3. Thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên trường ĐH Mở TP. HCM 2.4 Nhận định thực trạng CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA GIẢNG VIÊN ĐH MỞ TP HCM. 3.1 Cơ sở của các biện pháp 3.2 Đề xuất một số biện pháp KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC

Biện pháp quản lý việc giảng dạy của giảng viên

trường ĐH Mở TP.HCM

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa-hiện đại hóa (CNH – HĐH),

hội nhập khu vực và thế giới. Việc đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng để đáp

ứng nhu cầu phát triển của xã hội là một nhu cầu cấp thiết. Nhân tố đóng góp trực

tiếp để có được nguồn nhân lực chất lượng cao là đội ngũ giảng viên trong các

trường đại học

Trường đại học (ĐH) Mở thành phố Hồ Chí Minh nhiều năm qua đã cố gắng

phát triển đội ngũ giảng viên để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của việc đào tạo

nhân lực. Trong quá trình phát triển đã có được những thành công và cũng có

những hạn chế nhất định. Để góp phần làm sáng tỏ thực trạng và đề xuất các biện

pháp nhằm cải thiện thực trạng quản lý đội ngũ giảng viên tác giả chọn đề tài

"Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy tại trường đại học Mở thành phố

Hồ Chí Minh".

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Từ kết quả nghiên cứu thực trạng đề xuất các biện pháp quản lý việc giảng

dạy của giảng viên trường ĐH Mở TP.HCM nhằm thực hiện được mục tiêu mà

Bộ GD - ĐT đã đề ra.

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU

3.1 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Thực trạng công tác quản lý hoạt động

giảng dạy của giảng viên ở trường ĐH Mở TP. HCM.

3.2 KHÁCH THỂ: Công tác quản lý ở trường ĐH Mở TP.HCM

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Công tác quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên trường ĐH Mở TP

3

HCM bên cạnh những những thành tựu vẫn còn có một số hạn chế trong việc thực

hiện các chức năng quản lý như hoạch định, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và công tác

phát triển đội ngũ giảng viên.

Nếu khảo sát, đánh giá được thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của

giảng viên trường ĐH Mở TP HCM và xác định được các nguyên nhân cơ bản của

thực trạng nói trên thì có thể đề xuất được các biện pháp quản lý nhằm nâng cao

chất lượng đào tạo.

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận cho của vấn đề nghiên cứu.

- Khảo sát thực trạng hoạt động giảng dạy và công tác quản lý giảng dạy ở

trường ĐH Mở TP HCM.

- Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giảng viên

tại trường ĐH Mở TP HCM.

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN

Các quan điểm phương pháp luận được vận dụng làm cơ sở ở đề tài này là:

6.1.1 Quan điểm hệ thống - cấu trúc

Quan điểm này giúp người nghiên cứu tìm hiểu toàn diện, nhiều vấn đề có

quan hệ với nhau về thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy (HĐGD).

Đồng thời qua cách tiếp cận quan điểm này người nghiên cứu tìm hiểu được mối

liên hệ chặt chẽ giữa quản lý HĐGD với quản lý các hoạt động khác của nhà

trường; trong đó công tác quản lý giảng viên cuả lãnh đạo là một hệ thống con với

các yếu tố hợp thành nằm trong hệ thống quản lý chung của toàn trường.

6.1.2 Quan điểm lịch sử - logic

Giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện

hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác, và trình bày công trình

nghiên cứu theo một trình tự lôgic phù hợp.

4

6.1.3 Quan điểm thực tiễn

Giúp phát hiện ra những mâu thuẫn, khó khăn, tồn tại trong công tác quản

lý HĐGD của Ban lãnh đạo trường ĐH Mở, từ đó đề xuất những biện pháp quản

lý HĐGD của Ban lãnh đạo phù hợp với tình hình của nhà trường.

6.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6.2.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết

+ Phân tích, tổng hợp lý luận

+ Phân loại và hệ thống hóa thông tin.

6.2.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

a) Phương pháp điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến nhằm thu

thập số liệu, thông tin về thực trạng quản lý HĐGD và các biện pháp quản lý

HĐGD ở trường đại học Mở TP. HCM.

Đối tượng trưng cầu ý kiến là các cán bộ quản lý cấp trường, khoa, các tổ

bộ môn và các phòng ban; các cán bộ đảm nhận công tác trợ lý đào tạo của tất cả

15 khoa và một số phòng ban liên quan; một số giảng viên (GV cơ hữu và thỉnh

giảng) và một số sinh viên đang học tại trường (năm 3 và 4)

b) Phương pháp phỏng vấn (đối tượng phỏng vấn là HT, PHT, Trưởng

khoa, Phó trưởng khoa, trưởng phòng đào tạo, trưởng các phòng ban có liên quan,

các trợ lý đào tạo các khoa, các giảng viên cơ hữu và thỉnh giảng, sinh viên một số

khoa)

c) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm của HĐGD

Nghiên cứu sản phẩm của công tác quản lý HĐGD của GV trường ĐH Mở

của Ban lãnh đạo (kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn, các quyết định quản

lý HĐGD….)

6.2.3 Các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ khác: Phương pháp quan sát,

lấy ý kiến chuyên gia, phương pháp thống kê.

7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy của

giảng viên tại ĐH Mở TP. HCM. Do đó không đi sâu nghiên cứu việc học của HV

5

và một số vấn đề khác có liên quan.

8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI

Kết quả nghiên cứu đề tài sẽ là tài liệu tham khảo giúp cho công tác quản lý

giảng viên đạt hiệu quả hơn tại ĐH Mở TP. HCM nói riêng và của các trường đại

học nói chung.

NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1 Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề

Diễn đàn: "Gia nhập WTO và đổi mới giáo dục đại học Việt Nam". VN Net.

Có bài viết của GS.TS khoa học Vũ Minh Giang, Đổi mới giáo dục đại học bắt

đầu từ giảng viên. GS đã đặt ra vấn đề có liên quan đến vấn đề quản lý ở các mặt:

mục tiêu đào tạo, hệ thống đánh giá chất luợng giảng dạy thông qua phương pháp

dạy của giảng viên (lấy ý kiến đánh giá từ sinh viên) và quan trọng là đánh giá

sinh viên qua kiểm tra thi cử, chưa có qui chuẩn. Việc đánh giá chất lượng đào tạo

cũng chưa có qui chuẩn. Vì vậy, phải đổi mới toàn diện và đặc biệt trong quản lý.

Tuy nhiên bài viết này chưa nêu cụ thể trong việc quản lý giảng viên.

Đã có rất nhiều bài báo viết về vấn đề giảng dạy ở trường đại học. Tuy

nhiên, hầu hết các bài báo đề cập về cải cách phương pháp giảng dạy chưa chú

trọng đến vấn đề quản lý việc sử dụng các phương pháp dạy. Có thể nêu một số

các bài báo sau:

- "Đổi mới phương pháp ở bậc ĐH - CĐ cần trở thành một phong trào rộng

khắp trong nhà trường" Edu.net (mạng giáo dục).

- "Trao đổi về lựa chọn phương pháp dạy học". Edu.net (mạng giáo dục).

- "Quan điểm lấy người học làm trung tâm: cơ sở lý luận để đổi mới phương

pháp dạy học". Edu.net (mạng giáo dục).

6

Nghiên cứu về quản lý trường đại học Mở có các luận văn của các tác giả:

+ Dương Thi Mai Phương, 2006, Thực trạng và giải pháp quản lý đào tạo từ xa

tại đại học Mở bán công TP. HCM giai đọan 2005 - 2010, luận văn Thạc sĩ chuyên

ngành Quản lý giáo dục.

Luận văn đã chỉ ra được những bất cập của công tác quản lý đào tạo từ xa như :

Yếu kém của đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên, quản lý quá trình kiểm tra thi cử,

ra đề. Nêu ra một số khó khăn trong việc quản lý các phương tiện, tài liệu học tập.

+ Luận văn Thạc sĩ của Phạm Thị Phương Trang nghiên cứu thực trạng và một

số giải pháp về quản lý quá trình đào tạo tại trường đại học Mở bán công TP.

HCM. Luận văn đề cập đến vai trò lãnh đạo và hoạt động quản lý của Hiệu trưởng

đồng thời nêu ra những hạn chế về công tác quản lý đào tạo của trường.

Các luận văn trên nêu được những yếu kém chung, những khó khăn, bất cập

một cách cụ thể trong việc quản lý chung của nhà trường, nhưng chưa nghiên cứu

sâu vào công tác quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên của trường đại học

Mở.

+ Luận văn thạc sĩ của Trần Thị Bình với đề tài Thực trạng và biện pháp nâng

cao hiệu quả công tác quản lý việc giảng dạy tiếng Anh ở các khoa không chuyên

ngữ tại trường đại học Sư phạm TP. HCM. Đề tài nêu ra được những biện pháp

khắc phục những vấn đề chung của công tác quản lý việc dạy tiếng Anh tại các

khoa không chuyên như quản lý mục tiêu môn học, nội dung chương trình, tổ chức

giảng dạy, kiểm tra đánh giá hiệu quả giảng dạy và quản lý đội ngũ giáo viên

nhưng chỉ giới hạn ở việc xem xét khắc phục những bất cập trong quản lý giảng

dạy môn tiếng Anh.

1.2 Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Khái niệm quản lý

1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục, quản lý trường học, quản lý hoạt động dạy

học, quản lý quá trình sư phạm.

1.2.3. Khái niệm chung về quản lý hoạt động dạy học đại học

1.2.4. Chức năng của quản lý hoạt động giảng dạy:

7

1.2.4.1. Lập kế hoạch

1.2.4.2. Tổ chức

1.2.4.3. Điểu khiển

1.2.4.4. Kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh

1.2.5. Bản chất của hoạt động quản lý.

1.2.6. Khái niệm về chất lượng và hiệu quả dạy học ở đại học

1.2.7. Quản lý chất lượng giảng dạy ở đại học

1.3. Sự khác nhau cơ bản về giảng dạy và quản lý hoạt động giảng dạy giữa

ĐH Mở và ĐH khác

1.4. Đặc điểm sinh viên và giảng viên ở trường ĐH Mở

1.4.1.Sinh viên

1.4.2.Giảng viên

1.5. Hoạt động dạy học ở trường ĐH Mở

1.5.1. Hoạt động học

1.5.2. Hoạt động giảng dạy

1.5.3. Điều kiện và quan hệ dạy học (môi trường dạy học)

1.6. Quản lý hoạt động giảng dạy ở trường ĐH Mở

1.6.1. Quản lý việc phát triển chương trình dạy học

1.6.2. Quản lý việc biên soạn giáo trình, đề cương bài giảng

1.6.3. Quản lý việc chuẩn bị giáo án và đồ dùng dạy học

1.6.4. Quản lý giờ lên lớp và các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho sinh viên.

1.6.5. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.

1.6.6. Quản lý hoạt động học

1.7. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học

1.7.1 Quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật, phương tiện phục vụ cho việc dạy học

(gồm phòng/dụng cụ thí nghiệm, lớp học, bàn ghế, bảng, thư viện , các trang thiết

bị kỹ thuật, sách báo, tư liệu, projector…)

1.7.2 Quản lý việc sử dụng hiệu quả phương tiện dạy học

1.8. Quản lý phối hợp dạy học

8

1.8.1. Quản lý công tác phối hợp giảng dạy giữa các thầy cô giáo.

1.8.2. Quản lý mối quan hệ giữa tập thể sư phạm (các phòng ban chức năng,

khoa…) và tổ chức tự quản của sinh viên. (Tổ chức Đòan TN, Hội SV,

CLB….)

1.8.3. Quản lý mối quan hệ giữa giảng viên và sinh viên.

1.8.4. Quản lý phối hợp trong các họat động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao,

vui chơi giải trí.

1.8.5. Quản lý phối hợp giữa nhà trường và địa phương nơi sinh viên sinh sống.

1.8.6. Quản lý phối hợp với các cơ quan, cơ sở thực tập, đơn vị liên kết.

1.8.7. Quản lý phối hợp giữa nhà trường và gia đình sinh viên.

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN

CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HCM.

2.1. Tổng quan về trường ĐH Mở TP. HCM.

2.1.1. Khái quát đặc điểm, nhiệm vụ của ĐH Mở TP.HCM.

2.1.2. Phương thức bậc học và ngành đào tạo tại ĐH Mở.

2.1.3. Bộ máy tổ chức và đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên.

2.1.4. Đội ngũ giảng viên thỉnh giảng.

2.2. Thực trạng giảng dạy ở trường ĐH Mở TP. HCM

2.2.1. Thực trạng phát triển chương trình học và biên sọan giáo trình, tài liệu

2.2.2. Thực trạng việc chuẩn bị giảng dạy.

2.2.3. Thực trạng lên lớp của giảng viên

2.2.4. Thực trạng việc tổ chức thực hành, thực tập.

2.2.5. Thực trạng việc sử dụng phương tiện dạy học

2.2.6. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học.

2.2.7. Thực trạng việc phản hồi của sinh viên về giảng viên.

2.2.8. Thực trạng việc phối hợp giảng dạy và phục vụ giảng dạy

2.3. Thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên trường ĐH

9

Mở TP. HCM

2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của lãnh đạo phụ trách chuyên

môn và lãnh đạo các phòng ban.

2.3.1.1 Thực trạng quản lý việc phát triển chương trình

+ Quản lý mục tiêu

+Quản lý xây dựng chương trình

+ Quản lý thực hiện chương trình.

2.2.1.2. Thực trạng quản lý việc biên soạn giáo trình, đề cương bài giảng.

2.2.1.3. Thực trạng quản lý việc chuẩn bị dạy học.

2.2.1.4. Thực trạng quản lý giờ lên lớp.

2.2.1.4. Thực trạng quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp.

2.2.1.5. Thực trạng quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả dạy học

+ Thực trạng thực hiện yêu cầu của đề kiểm tra.

+ Yêu cầu chấm bài, nộp kết quả.

2.3.2. Biện pháp quản lý HĐ giảng dạy ở trường ĐH. Mử TP. HCM.

2.3.3. Kết quả quản lý.

2.4. Nhận định về thực trạng

2.4.1. Nhận định về thực trạng giảng dạy ở trường ĐH Mở TP. HCM

2.4.2. Nhận định về thực trạng việc quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên

trường ĐH Mở TP. HCM

CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO

HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY CỦA

GIẢNG VIÊN ĐH MỞ TP HCM.

3.1 Cơ sở của các giải pháp

3.1.1 Cơ sở lý luận

3.1.2 Cơ sở pháp lý

3.1.3 Cơ sở thực tiễn

3.1.4 Căn cứ ý kiến chuyên gia

10

3.2 Đề xuất các biện pháp

3.2.1. Nhóm biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên

3.2.2. Nhóm biện pháp tăng cường công tác quản lý giảng dạy

3.2.3. Nhóm biện pháp quản lý người học trong mối quan hệ với người dạy

3.2.4. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý các điều kiện cơ sở vật chất, trang

thiết bị phục vụ giảng dạy trong nhà trường

3.2.5. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý giảng dạy gắn liền với thực tiễn

sản xuất và đời sống.

3.2.6. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý đào tạo gắn liền với sử dụng.

3.2.7. Nhóm biện pháp quản lý việc phối hợp giữa các phòng, ban, trung tâm,

khoa và tổ chuyên môn.

3.3 Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

1.1 Tóm tắt thực trạng công tác quản lý giảng dạy tại ĐH Mở. 1.2 Những nguyên nhân dẫn đến thực trạng quản lý giảng dạy. 1.3 Tóm tắt những biện pháp đề xuất.

2. Kiến nghị

2.1. Ban lãnh đạo trường đại học Mở

2.2. Phòng, Ban và trung tâm chức năng

2.3. Các Khoa

KẾ HỌACH NGHIÊN CỨU

TT

GHI CHÚ

CÔNG VIỆC THỜI GIAN

+ Nộp đề cương cho phòng sau đại học. 1

Tháng 4/2008 + Bảo vệ đề cương và chỉnh sửa đề cương 2

+Thu thập thông tin lý luận 3

Tháng 5– 7/2008 + Hòan chỉnh các bản câu hỏi 4

11

+ Thu thập thông tin thực tiễn 5

+ Xử lý thông tin 6

+ Viết bản thảo 7

Tháng 8 và 11/2008 + Chỉnh sửa 8

+ Hòan chỉnh và nộp cho phòng sau đại học 9

10 + Bảo vệ Tháng 12/2008

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1) Nguyễn Thị Bình, 1981, "Tích cực xây dựng khoa học quản lý giáo dục"

2) Hoàng Chúng (chủ biên) & Phạm Thanh Liêm, 1982, "Một số vấn đề quản lý

giáo dục" tập 1, tủ sách trường CBQLDNV - BGD. TP.HCM.

3) Nguyễn Thị Liên Diệp, 1993, "Quản trị học", trang 8.

4) Nguyễn Thị Doan (chủ biên), 1996, "Các học thuyết quản lý", NXB Chính Trị

Quốc Gia, Hà Nội, trang 89.

5) Hà Sĩ Hồ, 1965, "Những bài giảng về quản lý trường học", tập 2, tập 3, NXB

GDHN.

6) Nguyễn Văn Lê, 1985, "Khoa học quản lý nhà trường", NXB. TP.HCM, trang

5, 96, 126.

7) Hồ Văn Liên, Giáo trình giảng dạy môn học Quản lý các họat động sư phạm.

2007.

8) Dương Thị Mai Phương, 2006, " Thực trạng và giải pháp quản lý đào tạo từ xa

tại đại học Mở Bán công TP. HCM giai đoạn 2005 - 2006", luận văn Thạc sĩ

Giáo dục học.

9) Hà Thế Ngữ & Đặng Vũ Hoạt, 1988, "GD học tập", NXB Giáo Dục, trang 225,

232.

10) D.V. Kozlova & I.N.Kunetsov, 1996, NXB KHXH, Hà Nội, trang 9.

12

11) Edu.Net (Mạng giáo dục Việt Nam)