1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
--------------------------
PHAÏM QUOÁC DUÕNG
RUÛI RO TÍN DUÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA
RUÛI RO TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI NGAÂN HAØNG
THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN SAØI GOØN THÖÔNG TÍN
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2007
2
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, hoạt động tín dụng Ngân hàng đã có những bước tiến
bộ đáng ghi nhận, đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước. Hệ
thống Ngân hàng Thương mại đã có chú trọng tới việc kiểm soát tỷ lệ tăng trưởng
tín dụng, ngày càng tập trung vào hiệu quả, chất lượng của các hoạt động tín dụng.
Quy trình tín dụng dần được thực hiện gần với chuẩn mực quốc tế. Danh mục cho
vay theo nhóm khách hàng của các Ngân hàng tiếp tục thay đổi tích cực theo hướng
giảm dần tỷ trọng cho vay các doanh nghiệp Nhà nước, tăng dần tỷ trọng cho vay
đối với thành phần kinh tế phi nhà nước, phù hợp với xu thế phát triển kinh tế Việt
Nam và thế giới vì khu vực kinh tế tư nhân là khu vực kinh tế năng động, phát triển
nhanh và ngày càng chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng thu nhập quốc dân. Dù vậy,
tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu trong tổng dư nợ của các Ngân hàng Thương mại Việt Nam
vẫn còn ở mức cao hơn so với Ngân hàng các nước trong khu vực và trên thế giới.
Công tác thu thập, cung cấp, khai thác và sử dụng thông tin tín dụng tại nhiều Ngân
hàng Thương mại vẫn còn yếu, vẫn còn tình trạng một khách hàng vay vốn tại nhiều
nơi nhưng không có sự kiểm tra, đánh giá về mức độ rủi ro. Việc phân tích, đánh
giá rủi ro khách hàng còn nhiều bất cập, chưa hỗ trợ hiệu quả cho việc ra quyết định
cho vay và thu hồi nợ. Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ công tác quản
trị rủi ro tín dụng chưa được tiến hành một cách bài bản, nghiêm ngặt; Rủi ro tín
dụng chưa được xác định, đo lường, đánh giá và kiểm soát một cách chặt chẽ, chưa
theo kịp với thông lệ quốc tế và yêu cầu hội nhập.
Hoạt động tín dụng là một lĩnh vực nhạy cảm, thường xuyên đối mặt với rủi ro
mà hậu quả có thể chi phối mạnh đến kết quả kinh doanh của ngân hàng. Đó là rủi
ro ngân hàng có thể mất trắng khoản cho vay, hoặc thu được nợ nhưng phải tốn kém
nhiều thời gian, nhân lực và chi phí, thương hiệu, uy tín …thậm chí nếu rủi ro ở
mức độ lớn, sẽ làm phát sinh những rủi ro mới như rủi ro mất khả năng thanh toán,
có thể làm cho ngân hàng đến bờ vực phá sản; thậm chí có thể tạo nên hiệu ứng dây
chuyền bất lợi trong lĩnh vực Ngân hàng.
3
Ngày12/07/2006, sự kiện cổ phiếu của Ngân hàng TMCP Sàigòn Thương Tín
chính thức lên sàn giao dịch chứng khoán đã tiếp thêm động lực cho các Ngân hàng
TMCP khác xây dựng kế hoạch lên sàn. Hiện nay thị trường chứng khoán chưa xuất
hiện sự biến động nào theo chiều hướng xấu có nguyên nhân từ sự đi xuống của giá
trị cổ phiếu các Ngân hàng TMCP; bởi lẽ số lượng Ngân hàng lên sàn còn khiêm
tốn, đồng thời rút kinh nghiệm từ các biến cố trong quá khứ, rủi ro tín dụng đã
được các Ngân hàng đề phòng, hạn chế nên chỉ phát sinh ở qui mô nhỏ, rời rạc
…chưa vượt khỏi tầm kiểm soát của Ngân hàng. Nhưng trong tương lai gần, khi mà
số lượng cổ phiếu các Ngân hàng giao dịch rộng rãi trên thị trường cùng với sự cạnh
tranh phát triển thị phần giữa các Ngân hàng thương mại ngày một thêm gay gắt thì
nguy cơ rủi ro tín dụng ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của ngành Ngân hàng
là không tránh khỏi.
Xuất phát từ những tác động tiêu cực mà rủi ro tín dụng có thể gây ra, luận văn
đã đi vào nghiên cứu đề tài “ Rủi ro tín dụng và các giải pháp phòng ngừa rủi ro tín
dụng đối với Ngân hàng TMCP Sàigòn Thương tín”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề :
- Lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng, rủi ro tín dụng ngân hàng, quản lý rủi
ro tín dụng.
- Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng, nguyên nhân dẫn đến rủi ro và các
biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sàigòn Thương tín .
- Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng rủi ro tín dụng, từ đó đưa ra một số
biện pháp nâng cao khả năng phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng
tại Ngân hàng TMCP Sàigòn Thương tín nói riêng và trong hoạt động tín dụng của
hệ thống Ngân hàng thương mại nói chung .
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tập trung vào phân tích rủi ro tín dụng và đề
4
xuất giải pháp quản lý, phòng ngừa rủi ro tín dụng đối với Ngân hàng TMCP
Sàigòn Thương tín nói riêng và cho các Ngân hàng thương mại nói chung.
Phạm vi nghiên cứu của luận văn chủ yếu xoay quanh thực trạng kinh doanh
tín dụng của Ngân hàng TMCP Sàigòn Thương tín trong 02 năm 2005, 2006 ; trong
đó chủ yếu sử dụng số liệu của năm 2006 để phân tích.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biện chứng, phương pháp thống kê, phương pháp tổng hợp, phương pháp so sánh …
5. Kết cấu và nội dung của đề tài
- Phần mở đầu
- Chương 1 : Lí luận chung về Ngân hàng Thương mại - Tín dụng Ngân hàng
và Rủi ro tín dụng Ngân hàng . Chương này chủ yếu là trình bày những khái niệm,
chức năng chung của ngân hàng thương mại; lí luận về tín dụng ngân hàng thương
mại và rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thương mại, trong đó đặc biệt
quan tâm đến rủi ro tín dụng.
- Chương 2 : Thực trạng rủi ro tín dụng của hệ thống NH TMCP Sàigòn
Thương tín trong thời gian qua . Giới thiệu sơ lược về Ngân hàng TMCP Sàigòn
Thương tín, trình bày thực trạng kinh doanh tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sàigòn
Thương tín trong năm 2006 qua đó phân tích đi sâu nghiên cứu rủi ro tín dụng,
phân tích các yếu tố, nguyên nhân dẫn đến nợ quá hạn, nợ khó đòi…
- Chương 3 : Các giải pháp nhằm hạn chế Rủi ro tín dụng và nâng cao chất
lượng tín dụng. Trên cơ sở những vấn đề được trình bày ở chương 2, đề nghị những
giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng đối với hàng TMCP Sàigòn Thương tín nói
riêng và cho các ngân hàng thương mại nói chung trong kinh doanh tín dụng.
- Kết luận.
5
CHƯƠNG 1
LÍ LUẬN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI - TÍN DỤNG NGÂN
HÀNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG
1.1. Tổng quan về Ngân hàng Thương mại
1.1.1. Khái niệm
Theo pháp lệnh ngân hàng ngày 23/05/1990 của Hội đồng Nhà nước xác định :
“ Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và
thường xuyên là nhận tiền gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số
tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán.”
Theo Luật các tổ chức tín dụng số 02/1997/QH10 thì “Ngân hàng là loại hình
tổ chức được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh
khác có liên quan”. Ngân hàng là một loại định chế tài chính trung gian, thông qua
Ngân hàng các nguồn tiền nhàn rỗi của xã hội được tập trung lại và được sử dụng
nhằm hỗ trợ tài chính cho các thành phần kinh tế với mức lãi suất cao hơn. Bên cạnh
đó thông qua hoạt động của mình ngân hàng còn cung cấp các dịch vụ, sản phẩm
ngân hàng đáp ứng các nhu cầu của các thành phần kinh tế trong xã hội, từ đó tạo ra
lợi nhuận.
1.1.2. Chức năng của Ngân hàng Thương mại
Theo truyền thống khi đề cập đến chức năng của Ngân hàng Thương mại là đề
cập đến các chức năng :
- Chức năng làm trung gian thanh toán : Trên cơ sở mở tài khoản giao dịch tại
các Ngân hàng Thương mại, khách hàng có thể ủy nhiệm cho ngân hàng trả hoặc
thu các khoản mua, bán, cung cấp dịch vụ… thay vì chính khách hàng phải thực
hiện công việc này với sự hao phí về thời gian, công sức mà vẫn không đảm bảo an
toàn trong quá trình thanh toán với các đối tác. Cùng với sự phát triển của tiến bộ
khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại chức năng này ngày càng phát huy được hiệu
quả và sự tiện ích.
- Chức năng tạo tiền : Từ một số tiền gửi ban đầu, thông qua chức năng này,