Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



NGUYỄN THỊ SONG HOANH

TÁC ĐỘNG CỦA NỢ NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH



NGUYỄN THỊ SONG HOANH TÁC ĐỘNG CỦA NỢ NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 60340102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN THỊ LIÊN HOA

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

TÓM TẮT .............................................................................................................. 1

1. GIỚI THIỆU ...................................................................................................... 2

2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TRƯỚC ĐÂY. ...................................................................................................... 3

2.1 Lý thuyết và các quan điểm của các nhà kinh tế học trên thế giới về mối

quan hệ giữa nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế. ........................................ 3

2.2 Các công trình nghiên cứu của các nhà kinh tế học trên thế giới về tác

động giữa nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế. ............................................ 8

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ ............................................ 24

3.1 Nguồn dữ liệu ................................................................................................. 24

3.2 Phương pháp ước lượng ................................................................................. 25

3.3 Mô hình nghiên cứu: ...................................................................................... 25

3.4 Các biến độc lập ............................................................................................. 26

3.5 Mô hình nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng

trưởng kinh tế tại Việt Nam. ................................................................................. 31

3.5.1 Kết quả thực nghiệm.................................................................................... 32

3.5.2 Kiểm định các hạn chế của mô hình hồi quy ............................................. 34

3.5.2.1 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến: ....................................................... 34

3.5.2.2 Kiểm định hiện tượng tự tương quan: ....................................................... 42

3.5.2.3 Kiểm định sự phù hợp của hàm hồi quy (Kiểm định Wald): ..................... 43

3.5.2.4 Kiểm định phần dư: .................................................................................. 45

3.5.2.5 Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi bằng kiểm định White: .......... 47

3.5.3 Kết luận nghiên cứu mô hình tác động tuyến tính của nợ nước ngoài

đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam .............................................................. 47

3.6 Mô hình nghiên cứu tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài đối với

tăng trưởng kinh tế. .............................................................................................. 50

3.6.1 Kết quả hồi quy: ........................................................................................ 50

3.6.2 Kiểm định hiện tượng thừa biến ................................................................ 51

3.6.3 Kiểm định sự phù hợp của hàm hồi quy (Kiểm định Wald): ..................... 58

3.6.4 Kiểm định phần dư:................................................................................... 59

3.6.5 Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi bằng kiểm định White: ........... 61

3.6.6 Kết luận nghiên cứu mô hình tác động phi tuyến tính của nợ nước

ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam..................................................... 63

4. KẾT LUẬN CHUNG VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................... 65

5. HẠN CHẾ CỦA LUẬN VĂN ......................................................................... 66

6. MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM ......... 67

PHỤ LỤC ............................................................................................................ 71

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 81

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1:Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ nước ngoài và tăng

trưởng kinh tế của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đối với

Nigeria và Nam Phi. ..................................................................................... 10

Bảng 2.2:Kết quả nghiên cứu tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài lên

tăng trưởng kinh tế của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đối với

Nigeria và Nam Phi. ..................................................................................... 12

Bảng 2.3:Tổng hợp kết quả nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài đối với

tăng trưởng kinh tế của Catherine Pattillo và cộng sự (2002) ....................... 13

Bảng 2.4:Ngưỡng của biến giả nợ theo công trình nghiên cứu của Catherine

Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002) ........................................... 16

Bảng 2.5:Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước

ngoài trên GDP lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước đang phát triển của

Alfredo Schclarek (2004). ............................................................................ 20

Bảng 2.6: Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước

ngoài trên xuất khẩu lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước đang phát triển

của Alfredo Schclarek (2004). ...................................................................... 21

Bảng 2.7: Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước

ngoài trên xuất khẩu lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước công nghiệp của

Alfredo Schclarek (2004). ............................................................................ 23

Bảng 3.1:Tóm tắt dấu tác động kỳ vọng đến nợ nước ngoài theo lí thuyết và

theo kỳ vọng của tác giả ............................................................................... 30

Bảng 3.2:Ma trận tương quan giữa các biến trong mô hình .......................... 32

Bảng 3.3: Kết quả kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến mô hình (1) ............ 41

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

Hình 2.1: Đường cong Laffer của nợ .............................................................. 7

Hình 3.1: Kết quả hồi quy của mô hình (1) ................................................... 33

Hình 3.2: Kết quả hồi quy của mô hình (1.1) ................................................ 36

Hình 3.3: Kết quả hồi quy của mô hình (1.2) ................................................ 37

Hình 3.4: Kết quả hồi quy của mô hình (1.3) ................................................ 38

Hình 3.5: Kết quả hồi quy của mô hình (1.4) ................................................ 39

Hình 3.6: Kết quả hồi quy của mô hình (1.5) ................................................ 40

Hình 3.7: Kết quả kiểm định Breusch-Godfrey mô hình (1) ......................... 43

Hình 3.8: Kết quả kiểm định Wald mô hình (1) ............................................ 44

Hình 3.9:Kết quả kiểm định hiện tượng phân phối chuẩn phần dư mô hình (1)

..................................................................................................................... 45

Hình 3.10: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị phần dư của mô hình (1) ........ 46

Hình 3.11:Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi mô hình (1) ... 47

Hình 3.12: Kết quả hồi quy mô hình (2) ....................................................... 51

Hình 3.13: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến OPENi mô hình

(2) ................................................................................................................ 52

Hình 3.14: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến FISBALi mô

hình (2)......................................................................................................... 53

Hình 3.15: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTSERXi . 54

Hình 3.16: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTGDPi mô

hình (2)......................................................................................................... 55 2 mô Hình 3.17: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTGDPi

hình (2)......................................................................................................... 56

Hình 3.18: Kết quả hồi quy mô hình (2.2) .................................................... 56

Hình 3.19: Kết quả kiểm định Wald mô hình (2.2) ....................................... 59

Hình 3.20: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị phần dư của mô hình (2.2) ..... 61

Hình 3.21: Kết quả kiểm định phân phối chuẩn phần dư của mô hình (2.2) .. 60

Hình 3.22:Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi mô hình (2.2) 62

TÓM TẮT

Luận văn nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế

tại Việt Nam. Đặc biệt, luận văn nghiên cứu tác động tuyến tính và phi tuyến

tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam thông qua

việc sử dụng bộ dữ liệu chuỗi thời gian của Việt Nam trong giai đoạn từ năm

1986 đến 2010. Phần đầu tiên luận văn sẽ trình bày cơ sở lý thuyết về mối

quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế, đồng thời tóm tắt một số

mô hình thực nghiệm và kết quả nghiên cứu mối quan hệ giữa nợ nước ngoài

và tăng trưởng kinh tế từ các công trình nghiên cứu của các nhà kinh tế trên

thế giới. Từ đó, tác giả đã xây dựng mô hình nghiên cứu cho luận văn của

mình. Bằng cách sử dụng phương pháp hồi quy bình phương tối thiểu (OLS),

kết quả nhận thấy rằng tại thời điểm nghiên cứu, trong điều kiện các yếu tố

khác không đổi, nợ có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế tại Việt

Nam, khi tỷ lệ nợ nước ngoài trên GDP tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu

nhập bình quân đầu người tăng 0.040055% và ngược lại khi tỷ lệ nợ nước

ngoài trên GDP giảm 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu

người giảm 0.040055%. Bên cạnh đó, nghiên cứu nhận thấy có sự hiện diện

tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt

Nam. Khi nợ nước ngoài chưa vượt qua mức ngưỡng, nợ có tác động cùng

chiều đến tăng trưởng kinh tế nhưng khi nợ tăng và vượt qua mức ngưỡng đó

thì nợ có tác động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

1. GIỚI THIỆU

Trong hơn ba thập kỉ qua, đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm về mối

quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế ở nhiều quốc gia cũng như

nhiều nhóm quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, các nhà kinh tế đã không thống

nhất với nhau rằng liệu nợ nước ngoài có vai trò thúc đẩy hay làm chậm tăng

trưởng kinh tế. Những người ủng hộ cho việc vay nợ nước ngoài như Avramovic, D. (1964)1 cho rằng, việc vay nợ nước ngoài làm tăng tổng nguồn

lực khả dụng cho nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định từ đó làm tăng chi

tiêu và tạo cơ hội đầu tư phát triển ở mức cao hơn khả năng của nền kinh tế

đó cho phép mà không phải giảm tiêu dùng trong nước. Nếu nguồn vốn vay

này được sử dụng hợp lý thì có thể góp phần kích thích tăng trưởng kinh tế

và giảm nghèo cho các nước có thu nhập thấp, làm ổn định tiêu dùng trong

nước để ứng phó với những biến cố. Tuy nhiên, nợ nước ngoài cũng có mặt

bất lợi khi nó được tích lũy vượt quá một giới hạn nhất định. Nếu nguồn vốn

này không được phân bổ hiệu quả sẽ không tạo được nguồn để trả nợ. Khi đó

chi phí của nguồn vốn nước ngoài có thể gây ra các vấn đề vĩ mô. Những

người không ủng hộ cho việc vay nợ như Todd J. Moss & Hanley S.Chiang (2003)2 lập luận rằng khi nợ quá nhiều có thể làm giảm tăng trưởng kinh tế

thông qua việc trả nợ vay, các khoản trả nợ cao có thể cản trở tăng trưởng

bằng cách lấy đi nguồn ngoại hối cần thiết cho việc nhập khẩu tư liệu sản xuất

của một quốc gia, nguồn dự trữ ngoại tệ giảm do được sử dụng để trả nợ sẽ

ảnh hưởng đến khả năng thanh toán nợ, làm giảm khả năng tiếp cận các

1 Sheku Bangura, Damoni Kitabire, and Robert Powell, (2000). External Debt Management in Low – Income countries, IMF Working Paper Policy Development and Review Department. 2 Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003). The Other Costs of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics, and Institutions. Center for Global Development Washington DC.

nguồn lực tài chính bên ngoài từ đó có những tác động bất lợi đến tăng

trưởng kinh tế.

Có nhiều nghiên cứu cũng cho thấy rằng tác động của nợ nước ngoài đối

với các nước thu nhập thấp có thể khác so với các nước thị trường mới nổi vì

hầu hết các nước thu nhập thấp không tiếp cận với các thị trường vốn quốc tế.

Hơn nữa, do sự khác biệt trong cấu trúc nền kinh tế giữa hai nhóm quốc gia

này nên nợ nước ngoài ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế cũng có thể thông

qua các kênh khác nhau. Do vậy, thật khó để nói liệu nợ nước ngoài có tác

động tiêu cực hay tích cực đến tăng trưởng kinh tế. Các tài liệu nghiên cứu

thực nghiệm hiện cung cấp hạn chế bằng chứng về tác động của nợ nước

ngoài đến tăng trưởng như thế nào cũng như có tương đối ít nghiên cứu về

mối quan hệ giữa nợ nước ngoài đối với tăng trưởng cho mỗi quốc gia riêng

biệt đặc biệt là đối với Việt Nam. Do vậy, thật cần thiết để tôi chọn đề tài

“Tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam” làm

luận văn tốt nghiệp cho mình nhằm tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi sau:

1. Nợ nước ngoài có tác động đến tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam hay

không?

2. Mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam là

mối quan hệ như thế nào?

Luận văn sẽ trả lời các câu hỏi trên và hy vọng đóng góp một phần hoàn

thiện trong việc nghiên cứu mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng

kinh tế.

2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TRƯỚC ĐÂY.

2.1 Lý thuyết và các quan điểm của các nhà kinh tế học trên thế giới về

mối quan hệ giữa nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế.

Điển hình cho lý thuyết về mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng

trưởng kinh tế là tác động bất lợi của lý thuyết “debt overhang” - “dư nợ quá

mức”. Lý thuyết “dư nợ quá mức” tập trung vào những tác động ngược chiều của nợ nước ngoài lên đầu tư. Theo Benedict Clements (2003)3 “dư nợ quá

mức” làm suy giảm đầu tư và tăng trưởng kinh tế bởi tính không chắc chắn

ngày càng tăng vì với tác động ngược chiều lên đầu tư, khi quy mô nợ công

tăng sẽ làm tăng tính không chắc chắn về những hành động và chính sách mà

chính phủ sẽ áp dụng để đáp ứng với những nghĩa vụ trả nợ. Cụ thể, ở mức độ

nợ nước ngoài cao có thể làm giảm sự khuyến khích các chính phủ tiến hành

những cải cách về tài chính và cơ cấu bởi bất cứ sự củng cố tài chính nào

cũng có thể làm tăng áp lực trả nợ nước ngoài.

Krugman (1988)4 định nghĩa “dư nợ quá mức” là tình trạng khi việc

hoàn trả nợ nước ngoài không đạt tới giá trị nợ theo hợp đồng. Nếu mức độ

nợ của một quốc gia vượt quá khả năng trả nợ của quốc gia đó trong tương lai

thì việc thanh toán gốc và lãi nợ có khả năng là một nghĩa vụ tăng thêm cho

mức sản lượng quốc gia. Do đó, một phần lợi nhuận từ đầu tư trong nước thực

sự như một khoản thuế bị đánh bởi các chủ nợ nước ngoài, do đó, việc đầu tư

của các nhà đầu tư trong và ngoài nước cũng như tăng trưởng kinh tế không

được khuyến khích. Điều này có nghĩa rằng các kênh ảnh hưởng của “dư nợ

quá mức” lên tăng trưởng không chỉ thông qua số lượng đầu tư mà còn thông

qua môi trường chính sách vĩ mô kém hơn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả đầu

tư.

Todd J. Moss & Hanley S.Chiang (2003)5 cho rằng lý thuyết “số dư nợ

3 Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department. 4 Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department. 5 Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003).The Other Costs of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics, and Institutions. Center for Global Development Washington DC.

quá mức” tồn tại khi gánh nặng nợ nần của một quốc gia cao sẽ làm suy giảm

động cơ để đầu tư vì các nhà đầu tư cho rằng khoản trả nợ vay trong tương lai

giống như một khoản thuế đánh trên lợi nhuận. Do đó, các khoản nợ lớn sẽ

cản trở tăng trưởng kinh tế. Bằng cách giải thích rằng các tỷ lệ nợ như nợ so

với xuất khẩu, nợ so với thu ngân sách của chính phủ, hoặc nợ so với GDP, là

các chỉ tiêu đại diện cho các loại thuế dự kiến trong tương lai và có mối

tương quan ngược chiều với đầu tư và tăng trưởng kinh tế. Các hồi quy dữ

liệu bảng của những nền kinh tế bị hạn chế tín dụng đã cho thấy rằng tỷ lệ nợ

trên xuất khẩu có mối tương quan ngược chiều và có ý nghĩa đến tỷ lệ đầu tư

so với GDP và tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người, nhưng tỷ lệ

nợ trên thu ngân sách có mối tương quan không đáng kể với cả đầu tư và tăng

trưởng.

Theo Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2004)6, tác

động của nợ lên tăng trưởng có thể xảy ra qua tất cả các nguồn chính của tăng

trưởng kinh tế, đặc biệt là thông qua kênh tích lũy vốn và được ủng hộ bởi hai

lý lẽ. Đầu tiên, khái niệm “dư nợ quá mức” ngụ ý rằng khi nợ nước ngoài tăng

cao, các nhà đầu tư giảm kỳ vọng về lợi nhuận dự kiến vì một phần lợi nhuận

này phải được dùng để trả nợ. Phần lợi nhuận này giống như là một loại thuế

biến dạng, vì thế đầu tư trong nước và nước ngoài không được khuyến khích,

từ đó làm chậm sự tích lũy vốn. Mặt khác, các nhà đầu tư sẽ giảm đầu tư ở

các nước đang nợ nần cao vì sự không chắc chắn rằng nguồn vốn từ việc vay

nợ có thực sự được sử dụng đúng mục đích hay không. Đồng thời Catherine

Pattillo và cộng sự (2004) còn cho rằng tồn tại mối quan hệ phi tuyến giữa nợ

và các nguồn lực của tăng trưởng kinh tế. Đối với một nước mắc nợ trung

bình, khi nợ ở mức độ thấp, nợ có tác động cùng chiều đến tăng trưởng kinh

6 Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2004). What are the channels through which External Debt affects Growth?. IMF Working Paper African and Asia and Pacific Departments.

tế nhưng sẽ có tác động ngược chiều khi nợ ở mức độ cao. Đối với các nước

mắc nợ cao, tác động của nợ cao lên tăng trưởng kinh tế hầu như luôn luôn có

ý nghĩa.

Theo lý thuyết, một quốc gia có mức vay hợp lý sẽ có khả năng thúc đẩy

tăng trưởng kinh tế thông qua tích lũy vốn và tăng trưởng năng suất. Những

quốc gia ở giai đoạn đầu phát triển có nguồn vốn nhỏ và có thể có cơ hội đầu

tư với mức lợi nhuận cao hơn những nền kinh tế phát triển miễn là quốc gia

đó sử dụng vốn vay để đầu tư sản xuất và không bị ảnh hưởng từ sự bất ổn

kinh tế vĩ mô, các chính sách bóp méo động lực phát triển kinh tế, hoặc những

cú sốc gây bất lợi lớn thì tăng trưởng kinh tế sẽ tăng và cho phép việc trả nợ

kịp thời. Tuy nhiên, khi các khoản nợ tích lũy ở mức độ lớn sẽ dẫn đến tăng

trưởng kinh tế thấp hơn và có thể xảy ra thông qua các kênh đầu tư. Điều này

được giải thích bởi lý thuyết “dư nợ quá mức” rằng nếu có khả năng trong

tương lai các khoản nợ lớn hơn khả năng trả nợ của quốc gia, chi phí trả nợ dự

kiến sẽ không khuyến khích phát triển đầu tư trong nước và nước ngoài (Krugman, 1988; Sachs, 1989)7.

Cũng theo lý thuyết, nợ nước ngoài có tác động tích cực lên đầu tư và

tăng trưởng đến một ngưỡng nhất định, tuy nhiên, vượt qua mức ngưỡng này, tác động của nợ sẽ trở nên bất lợi. Catherine Pattillo (2002)8 cho rằng mặc dù

lý thuyết “dư nợ quá mức” không nhận thấy tác động của nợ lên tăng trưởng

một cách rõ ràng, nhưng mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh

tế có thể được mở rộng thành một đường cong nợ Laffer phản ảnh tác động

của nợ lên tăng trưởng.

7 Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2002). External Debt and Growth. IMF Working Paper Rearch Department. 8 Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002). External Debt and Growth. IMF Working Paper Rearch Department.

Đường cong nợ Laffer thể hiện rằng cùng phía bên trái, hoặc là mặt “tốt”

của đường cong, khi nghĩa vụ nợ gia tăng thì sẽ tương ứng với sự gia tăng khả

năng trả nợ, tuy nhiên, dọc theo mặt bên phải hay mặt “xấu”của đường cong

nợ Laffer, khi tổng nợ càng tăng lên sẽ dẫn đến khả năng trả nợ càng giảm.

(Nguồn: Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, “External Debt and

Growth” (2002), IMF Working Paper Rearch Department.)

Hình 2.1: Đường cong Laffer của nợ

Do đó, có một mức nợ tối ưu mà tăng trưởng sẽ đạt tối đa, tuy nhiên khi

dư nợ tăng vượt quá ngưỡng này sẽ cản trở tăng trưởng kinh tế và việc trả nợ

sẽ bắt đầu giảm vì đỉnh của đường cong là điểm mà tại đó nợ bắt đầu có tác

động biên ngược chiều lên tăng trưởng kinh tế.

Savvides (1992)9 khẳng định rằng nếu một quốc gia con nợ không thể trả

nợ nước ngoài thì sẽ ảnh hưởng đến tình hình kinh tế của đất nước. Quốc gia

đó chỉ được hưởng lợi một phần từ sự gia tăng sản lượng hoặc xuất khẩu bởi

9 Erdal Tanas Karagol, (2004). A Critical Review of External Debt and Economic Growth Relationship: A Lesson for Indebtedness Countries. Ege Academic Review.

vì một phần của sự gia tăng đó được dùng để thanh toán các món nợ cho các

chủ nợ. Như vậy, đối với quốc gia con nợ nói chung, “dư nợ quá mức” giống

như một mức thuế suất cận biên cao, do đó làm giảm lợi nhuận để đầu tư và

không khuyến khích việc hình thành vốn trong nước. Tác động không khuyến

khích của “dư nợ quá mức” có thể ảnh hưởng đến tiết kiệm và đầu tư tư nhân,

ngay cả khi tất cả các khoản nợ nước ngoài được vay bởi chính phủ. Chính

phủ có ít động lực để tiến hành những chính sách thúc đẩy sự hình thành

nguồn vốn trong nước hoặc làm giảm tiêu dùng hiện tại để nền kinh tế tăng

trưởng cao trong tương lai và có thể trả nợ cao hơn.

Theo Benedict Clements (2003)10, thanh toán nợ nước ngoài cũng có khả

năng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế do làm giảm đầu tư tư nhân. Khi các

yếu tố khác không đổi, thanh toán nợ cao có thể làm tăng thâm hụt ngân sách,

giảm tiết kiệm công, điều này lần lượt có thể làm tăng lãi suất hoặc làm giảm

nguồn tín dụng sẵn có của đầu tư tư nhân từ đó làm giảm tăng trưởng kinh tế.

Trả nợ cao cũng có thể có những tác động bất lợi đến các thành phần của chi

tiêu công bằng cách siết chặt các nguồn lực sẵn có cho cơ sở hạ tầng làm ảnh

hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế.

Trên đây là lý thuyết và một số quan điểm của các nhà kinh tế trên thế

giới về nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, để có cơ sở mở rộng

và tìm hiểu về các tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế

đồng thời làm căn cứ vận dụng các nghiên cứu đó tại Việt Nam, tác giả sẽ tìm

hiểu thêm một số công trình nghiên cứu thực nghiệm về mối quan hệ giữa nợ

nước ngoài và tăng trưởng kinh tế.

2.2 Các công trình nghiên cứu của các nhà kinh tế học trên thế giới

về tác động giữa nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế. 10 Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department.

Tác giả nghiên cứu ba công trình nghiên cứu thực nghiệm về mối quan

hệ và tác động của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia trên

thế giới mang tính đại diện và có thể ứng dụng vào phân tích đối với Việt

Nam. Tóm lược các công trình nghiên cứu cụ thể như sau:

Thứ nhất, Công trình nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi

(2008) “The impact of external debt on economic growth: a comparative

study of Nigeria and South Africa” - “Tác động của nợ nước ngoài đến tăng

trưởng kinh tế: Một nghiên cứu so sánh giữa Nigeria và Nam Phi” trong tạp

chí nghiên cứu phát triển bền vững ở Châu Phi. Công trình nghiên cứu đã

nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài cao đặc biệt là vấn đề thanh toán nợ

nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế đồng thời tác giả cũng khám phá tác động

tuyến tính và phi tuyến tính của nợ nước ngoài đến tăng trưởng và đầu tư của

hai nền kinh tế Nigeria và Nam Phi trong khoảng thời gian từ 1994 đến 2007.

Để đánh giá tác động của các nhân tố lên tăng trưởng kinh tế, công trình

nghiên cứu đã sử dụng biến phụ thuộc và biến độc lập cụ thể như sau:

 Biến phụ thuộc: Tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP (RGDP) hay

được ký hiệu là Yg và được đo lường: tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP

= tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP của năm t (RGDPt) - tốc độ tăng

trưởng hàng năm của GDP của năm t-1 (RGDPt-1)/ tốc độ tăng trưởng hàng

năm của GDP của năm t (RGDPt).

 Biến độc lập: là các nhân tố tác động lên tăng trưởng gồm:

 Biến tỷ lệ tổng đầu tư so với GDP (RGFI / RGDP)

 Biến Tốc độ tăng trưởng hàng năm của xuất khẩu (EXPO)

 Biến Tỷ lệ thanh toán gốc và lãi nợ trên GDP (DSERGDP)

 Biến Tăng trưởng tổng vốn đầu tư (GCAP)

 Biến Quy mô nợ nước ngoài trên GDP (DEBGDP)

Công trình nghiên cứu đã sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính như sau:

Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích mô hình tuyến tính bình

phương nhỏ nhất thông thường (OLS) kết hợp với phương pháp bình phương

tối thiểu tổng hợp (GLS). Kết quả nghiên cứu thực nghiệm như sau:

Bảng 2.1:Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đối với Nigeria và Nam Phi.

 Tăng trưởng vốn đầu tư (GCAP) góp phần đáng kể trong việc giải thích

tăng trưởng sản lượng tăng nhanh hơn ở Nigeria và Nam Phi.

 Tỷ lệ tổng đầu tư so với GDP (RGFI / RGDP) có tương quan ngược nhiều

đến tăng trưởng kinh tế ở Nigeria và Nam Phi với mức ý nghĩa 1%.

 Quy mô nợ so với GDP (DEBGDP) chỉ có tác động đối với tăng trưởng

kinh tế ở Nam Phi và là mối tương quan cùng chiều với mức ý nghĩa 1%.

 Tỷ lệ thanh toán nợ trên GDP (DSERGDP) không tác động đến tăng

trưởng kinh tế ở cả Nigeria và Nam Phi.

 Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu (EXPO) không tác động đến tăng trưởng

kinh tế ở Nigeria nhưng có góp phần tạo tăng trưởng kinh tế ở Nam Phi

với mức ý nghĩa 1%.

Để đánh giá mối quan hệ phi tuyến tính giữa nợ nước ngoài và tốc độ tăng

trưởng thông qua việc điều tra tác động nợ quá mức của đường cong nợ

Laffer, công trình nghiên cứu đã sử dụng:

 Biến phụ thuộc là Tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP (RGDP) hay

được ký hiệu là Yg và được đo lường: tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP

= tốc độ tăng trưởng hàng năm của GDP của năm t (RGDPt) - tốc độ tăng

trưởng hàng năm của GDP của năm t-1 (RGDPt-1)/ tốc độ tăng trưởng hàng

năm của GDP của năm t (RGDPt).

 Biến độc lập: là các nhân tố tác động lên tăng trưởng gồm:

 Biến Quy mô nợ nước ngoài trên GDP (DEBGDP)

 Biến Chỉ số thanh toán gốc và lãi nợ trên xuất khẩu (DSEREXP)

 Biến thay đổi các điều khoản thương mại (TOT)

 Biến Tăng trưởng tổng vốn đầu tư (GCAP)

Công trình nghiên cứu đã sử dụng mô hình hồi quy như sau:

Kết quả:

 Quy mô nợ nước ngoài so với GDP (DEBGDP) chỉ có tác động đối với

tăng trưởng kinh tế đối với Nigeria và tác động này là cùng chiều với mức

ý nghĩa là 5%.

 Điều kiện thương mại (TOT) thuận lợi, đo lường mức độ của những cú sốc

bên ngoài có tác động tích cực vào tăng trưởng phù hợp với lý thuyết. Biến

này có ý nghĩa ở mức 10% ở Nigeria và ở mức 5% ở Nam Phi.

 Tăng trưởng vốn đầu tư có tác động cùng chiều và ý nghĩa đến tăng trưởng

ở Nigeria và Nam Phi với mức ý nghĩa là 1%.

Bảng 2.2:Kết quả nghiên cứu tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đối với Nigeria và Nam Phi.

 Chỉ số thanh toán gốc và lãi nợ trên xuất khẩu (DSEREXP) không có tác

động đến tăng trưởng kinh tế ở cả hai nước.

 Có sự hiện diện tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài lên tăng trưởng

kinh tế khi nợ chỉ đóng góp tích cực cho sự phát triển trưởng trong giai

đoạn đầu vay nợ và sau đó khi khoản vay nợ ngày càng nhiều và việc quản

lý nợ không tốt dẫn đến không thể trả được nợ và sự đóng góp của nợ tăng

thêm dẫn đến tăng trưởng kinh tế bị suy yếu ở Nigeria.

Thứ hai, công trình nghiên cứu của Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002) “External Debt and Growth”-“Nợ nước ngoài và tăng

trưởng kinh tế” sử dụng bộ dữ liệu bảng lớn của 93 nước đang phát triển các

vùng Sub-Saharan Châu Phi, Châu Á, Châu Mỹ La Tinh, và Trung Đông

trong giai đoạn 1969-1998 để nghiên cứu mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và

tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia này. Cụ thể, tác giả đánh giá tác động tuyến

tính của nợ lên các thành phần của tăng trưởng kinh tế thông qua việc sử dụng

mô hình:

Yit =αit + βXit + γDit + εit

Trong đó,

Yit: Biến phụ thuộc là Tốc độ tăng trưởng GDP thực

Xit: Thu nhập bình quân đầu người, Tỷ lệ đầu tư trên GDP thực, Tỷ lệ tuyển

sinh các trường trung học, Tỷ lệ tăng dân số, Độ mở cửa của nền kinh tế, Cán

cân ngân sách trên GDP thực, Điều khoản về tăng trưởng thương mại

Dit: Các chỉ tiêu nợ gồm Nợ nước ngoài so với GDP, Nợ nước ngoài so với

Xuất khẩu và Tỷ lệ thanh toán gốc và lãi nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch

vụ

Bảng 2.3:Tổng hợp kết quả nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế của Catherine Pattillo và cộng sự (2002)

Ghi chú

Kỳ

Kết quả phân tích hồi quy

Biến độc lập được sử dụng

vọng

tác

OLS

động

Thu nhập bình quân đầu Có ý nghĩa với tất _ _ _ _ người cả các phương pháp

Tỷ lệ đầu tư trên GDP Có ý nghĩa với tất + + + + thực cả các phương pháp

Tỷ lệ tuyển sinh các Không có ý nghĩa + + + _ trường trung học với phương pháp FE

Không có ý nghĩa Tỷ lệ tăng dân số _ _ _ _ với phương pháp FE

Độ mở cửa của nền kinh Chỉ có ý nghĩa với + + + + tế phương pháp FE

Cán cân ngân sách trên Không có ý nghĩa + + + + GDP thực với phương pháp IV

Điều khoản về tăng Có ý nghĩa với tất + + + + trưởng thương mại cả các phương pháp

Tỷ lệ thanh toán gốc và Không có ý nghĩa

_ _ lãi nợ trên xuất khẩu _ _ trong tất cả các

hàng hóa và dịch vụ phương pháp

Nợ nước ngoài so với Chỉ có ý nghĩa với _ _ _ _ Xuất khẩu phương pháp FE

(Ordinary Least Squares (OLS): Phương pháp bình phương tối thiểu, Instrumental variables (IV):

Phương pháp biến công cụ, Fixed effects (FE): Phương pháp tác động cố định)

Chỉ có ý nghĩa với Nợ nước ngoài so với _ _ _ _ phương pháp OLS GDP và FE

Kết quả phân tích hồi quy cho thấy dấu tác động của các biến độc lập tới

biến phụ thuộc phù hợp với kỳ vọng. Tuy nhiên, theo tác giả, có nhiều lý do

thuộc về lý thuyết cho rằng một mô hình tuyến tính có thể không đủ để xác

định tác động của nợ lên tăng trưởng kinh tế vì mối liên hệ này là phi tuyến

tính. Trên thực tế, tác động của nợ có thể tác động cùng chiều lên tăng trưởng

khi nợ ở mức độ thấp vì việc vay nợ nước ngoài làm giảm bớt những hạn chế

thanh khoản trong nền kinh tế. Tuy nhiên, tác động của nợ có thể trở nên tiêu

cực khi nợ nước ngoài trở nên quá mức vì dư nợ quá mức có thể làm tăng

trưởng kinh tế bị suy giảm. Do đó, theo tác giả, các ước lượng tuyến tính sẽ

không ước lượng được mối quan hệ phi tuyến giữa nợ và tăng trưởng.

Do đó, để đánh giá mức độ nợ mà tại đó tác động biên của nợ lên tăng

trưởng kinh tế trở nên ngược chiều, tác giả sử dụng mô hình có dạng phương

trình bậc 2, cụ thể như sau:

Yit =α(it) + βXit + γDit + δγD2

it + εit

Nếu hệ số của chỉ số nợ có tác động cùng chiều và hệ số của chỉ số nợ

bình phương có tác động ngược chiều thì mối quan hệ giữa nợ và tăng trưởng

kinh tế là phi tuyến tính hay mối quan hệ theo đường cong nợ Laffer được xác

nhận. Kết quả cho thấy có tác động phi tuyến của nợ đối với tăng trưởng, khi

nợ ở mức thấp thì nợ có tác dụng cùng chiều đối với tăng trưởng, nhưng khi

nợ vượt qua điểm gọi là ngưỡng “thresholds” thì việc tăng thêm nợ bắt đầu có

tác động ngược chiều đến tăng trưởng. Đối với một quốc gia có nợ ở mức

trung bình, tỷ lệ nợ tăng gấp đôi sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng bình quân

đầu người hàng năm từ 0,5 -1%. Cũng theo nghiên cứu này, tác giả cho rằng

nợ cao làm giảm tốc độ tăng trưởng vì làm giảm hiệu quả đầu tư hơn là việc

giảm số lượng đầu tư.

 Để nghiên cứu mức độ nợ mà tại đó tác động của nợ lên tăng trưởng

kinh tế trở nên ngược chiều, công trình nghiên cứu đã sử dụng mô hình thêm

một bộ các biến giả của nợ trong hồi quy:

Yit =α(it) + βXit + γ2d2 + γ3d3 + γ4d4 + γ5d5 + εit

Trong đó,

Yit: Biến phụ thuộc là Tốc độ tăng trưởng GDP thực

Xit: Các biến độc lập gồm Thu nhập bình quân đầu người trễ 1 thời kỳ, Tỷ lệ

đầu tư trên GDP thực, Tỷ lệ tuyển sinh các trường trung học, Tỷ lệ tăng dân

số, Độ mở cửa của nền kinh tế, Cán cân ngân sách trên GDP thực, Điều khoản

về tăng trưởng thương mại

d2 , d3, d4, d5 là các biến giả được xây dựng riêng cho từng chỉ số nợ.

Các ngưỡng phân vị cho các biến nợ cụ thể như sau:

Bảng 2.4:Ngưỡng của biến giả nợ theo công trình nghiên cứu của Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002)

Nợ nước ngoài so Nợ nước ngoài

với Xuất khẩu so với GDP

Mức độ nợ thứ nhất (dummy1) 0 0

Mức độ nợ thứ hai (dummy2) 100 25

Mức độ nợ thứ ba (dummy3) 165 40

Mức độ nợ thứ tư (dummy4) 244 59

Mức độ nợ thứ năm (dummy5) 367 95

Nghiên cứu thừa nhận rằng tác động trung bình của nợ bắt đầu trở nên

tiêu cực là tại mức độ nợ thứ ba nghĩa là từ 160-170% kim ngạch xuất khẩu

hoặc 35-40% GDP. Tuy nhiên, kết quả này có ý nghĩa trong các phương pháp

ước lượng khác nhau. Tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người giữa các quốc

gia có mức nợ nước ngoài dưới 100% kim ngạch xuất khẩu (tại mức độ nợ

thấp nhất) và quốc gia có mức nợ nước ngoài trên 300% kim ngạch xuất khẩu

(tại mức độ nợ cao nhất) là chênh lệch khoảng hơn 2% mỗi năm. Đối với

những quốc gia được hưởng lợi từ việc giảm nợ dưới sự khởi xướng của

HIPC hiện hành, thì tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người có thể tăng 1%

nếu không bị hạn chế bởi sự bóp méo cấu trúc kinh tế và kinh tế vĩ mô khác.

Thứ ba, Công trình nghiên cứu của Alfredo Schclarek (2004) “Debt and

Economic Growth in Developing and Industrial Countries”- “Nợ và tăng

trưởng kinh tế ở các quốc gia công nghiệp và các quốc gia đang phát triển”

sử dụng bộ dữ liệu bảng của 59 quốc gia đang phát triển và 24 nước công

nghiệp kéo dài từ năm 1970 đến 2002 được chia thành bảy giai đoạn, mỗi giai

đoạn là 5 năm để nghiên cứu mối quan hệ giữa nợ và tăng trưởng tại một số

nền kinh tế công nghiệp và nền kinh tế đang phát triển đồng thời công trình

nghiên cứu các kênh mà thông qua đó nợ tác động đến tăng trưởng đặc biệt là

nợ nước ngoài của chính phủ đến tăng trưởng kinh tế tại các nước công

nghiệp.

Để tìm hiểu mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế cũng

như mối quan hệ giữa nợ và các yếu tố quyết định đến tăng trưởng kinh tế,

công trình nghiên cứu sử dụng phương trình hồi quy có dạng như sau:

Yi, t = αXit + γDit + ηi + λt + εit (1)

Trong đó,

- Yi, t là biến phụ thuộc, công trình nghiên cứu đã sử dụng bốn biến phụ thuộc

(Yi, t) khác nhau gồm:

 tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người GDP

 tốc độ tăng trưởng năng suất nhân tố tổng hợp

 tốc độ tăng trưởng tích lũy vốn

 tỷ lệ tiết kiệm tư nhân.

- Xit: công trình sử dụng năm bộ biến độc lập gồm:

 Bộ thứ nhất gồm: thu nhập bình quân đầu người ban đầu (linitial) và kết

quả đạt được trong giáo dục (lschool).

 Bộ thứ hai gồm: thu nhập bình quân đầu người (linitial), kết quả đạt

được trong giáo dục (lschool), quy mô của chính phủ (lgov), độ mở trong

giao thương (ltrade), và lạm phát (lpi).

 Bộ thứ ba gồm: thu nhập bình quân đầu người (linitial), kết quả đạt được

trong giáo dục (lschool), quy mô của chính phủ, độ mở trong giao thương

(ltrade), lạm phát (lpi), mức độ phát triển trung gian tài chính (lprivo).

 Bộ thứ tư gồm: thu nhập bình quân đầu người (linitial) và kết quả đạt

được trong giáo dục (lschool), tốc độ tăng trưởng dân số (lpop), tỷ lệ đầu

tư trên GDP (linv).

 Bộ thứ năm gồm: thu nhập bình quân đầu người (linitial) và kết quả đạt

được trong giáo dục (lschool), tốc độ tăng trưởng dân số (lpop), tỷ lệ đầu

tư trên GDP(linv), độ mở trong giao thương (ltrade), tăng trưởng các

điều kiện thương mại(ltot) và cán cân ngân sách (lfbal).

- Dit là các biến nợ.

 Đối với các quốc gia đang phát triển, sử dụng 15 chỉ số nợ khác nhau

gồm: Tổng nợ nước ngoài so với GDP, Tổng nợ nước ngoài so với xuất

khẩu, tổng nợ nước ngoài so với thu ngân sách chính phủ, nợ nước ngoài

công so với GDP, nợ nước ngoài công so với xuất khẩu, nợ nước ngoài công

so với thu ngân sách của chính phủ, nợ nước ngoài của tư nhân so với GDP,

nợ nước ngoài của tư nhân so với xuất khẩu, nợ nước ngoài của tư nhân so

với thu ngân sách của chính phủ, tỷ lệ thanh toán lãi so với GDP, tỷ lệ thanh

toán lãi so với xuất khẩu, tỷ lệ thanh toán lãi so với thu ngân sách của chính

phủ, tỷ lệ thanh toán gốc và lãi so với GDP, tỷ lệ thanh toán gốc và lãi so với

xuất khẩu, tỷ lệ thanh toán gốc và lãi so với thu ngân sách chính phủ.

 Đối với các quốc gia công nghiệp, sử dụng 6 chỉ số nợ khác nhau gồm:

tổng nợ chính phủ so với GDP, Tổng nợ chính phủ so với xuất khẩu, tổng nợ

so với thu ngân sách chính phủ, tỷ lệ thanh toán lãi so với GDP, tỷ lệ thanh

toán lãi so với xuất khẩu, tỷ lệ thanh toán lãi so với thu ngân sách của chính

phủ.

- ηi :là một quốc gia cụ thể không quan sát hiệu ứng

- λt là một thời gian cụ thể không quan sát,

- εi,t là sai số

- i và t lần lượt đại diện cho quốc gia và thời gian.

Kết quả ước lượng khi sử dụng biến phụ thuộc là tỷ lệ tăng trưởng GDP

tại các nước đang phát triển cho thấy rằng:

 Hệ số nợ nước ngoài trên GDP có tác động ngược chiều và có ý nghĩa

lên tăng trưởng kinh tế khi sử dụng tất cả năm bộ biến độc lập khác nhau cụ

thể giá trị hệ số dao động từ -0,864 đến -2,146.

 Hệ số thu nhập bình quân đầu người ban đầu (linitial) có dấu âm thể

hiện mối quan hệ ngược chiều với tăng trưởng kinh tế nhưng chỉ có ý nghĩa

đối với bốn trong năm bộ biến độc lập được sử dụng.

 Hệ số của biến kết quả đạt được trong giáo dục (lschool) có dấu dương

thể hiện mối quan hệ cùng chiều với tăng trưởng kinh tế nhưng chỉ có ý

nghĩa đối với bốn trong năm bộ biến độc lập được sử dụng.

 Hệ số của biến độ mở trong giao thương (ltrade) có dấu dương thể hiện

mối quan hệ cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa 1% đối với

hai bộ biến độc lập thứ hai và thứ ba trong ba bộ biến được sử dụng.

 Hệ số của biến tăng trưởng các điều kiện thương mại (ltot), cán cân

ngân sách (lfbal) và tỷ lệ đầu tư trên GDP (linv) có dấu dương thể hiện mối

quan hệ cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa 1%.

 Hệ số biến mức độ phát triển trung gian tài chính (lprivo) có dấu dương

thể hiện mối quan hệ cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa

5%.

(*: mức ý nghĩa 10%, **: mức ý nghĩa 5%, ***: mức ý nghĩa 0%)

Bảng 2.5:Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước ngoài trên GDP lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước đang phát triển của Alfredo Schclarek (2004).

 Hệ số biến tốc độ tăng trưởng dân số (lpop) và quy mô của chính phủ

(lgov) có dấu âm thể hiện mối quan hệ ngược chiều với tăng trưởng kinh tế

với mức ý nghĩa 10% đối với một bộ biến độc lập trong hai bộ biến được sử

dụng.

 Hệ số của chỉ số lạm phát (lpi) có dấu âm thể hiện mối quan hệ ngược

chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa 5% và 10%.

Khi thay biến nợ là chỉ số nợ nước ngoài trên GDP bằng chỉ số nợ nước

ngoài trên xuất khẩu, kết quả về chiều tác động tương tự như khi sử dụng biến

nợ nước ngoài trên GDP nhưng khác biệt riêng đối với biến độ mở trong giao

thương (ltrade) có tác động ngược chiều và có ý nghĩa 10% đối với tăng

trưởng kinh tế khi sử dụng bộ biến thứ năm.

(*: mức ý nghĩa 10%, **: mức ý nghĩa 5%, ***: mức ý nghĩa 0%)

Bảng 2.6: Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước ngoài trên xuất khẩu lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước đang phát triển của Alfredo Schclarek (2004).

 Hệ số biến nợ nước ngoài trên xuất khẩu (dbtexp) đều có dấu âm thể

hiện tương quan ngược chiều với tăng trưởng kinh tế nhưng chỉ có ý nghĩa

đối với bốn bộ biến độc lập được sử dụng cụ thể giá trị hệ số dao động từ -

0,627 đến -1.969 trong năm bộ biến được sử dụng.

 Hệ số biến quy mô của chính phủ (lgov) có tác động ngược chiều nhưng

không có ý nghĩa chứng tỏ không có mối quan hệ với tăng trưởng kinh tế

trong tất cả bộ biến được sử dụng.

Kết luận nghiên cứu đối với các nước đang phát triển, nợ nước ngoài có

tác động ngược chiều đối với tăng trưởng kinh tế. Đồng thời tác giả còn nhận

thấy mối quan hệ ngược chiều đó chủ yếu do tác động ngược chiều giữa nợ

nước ngoài của khu vực công lên tăng trưởng kinh tế chứ không phải bởi nợ

nước ngoài của khu vực tư nhân. Do đó, với tổng mức nợ nước ngoài của khu

vực công cao có liên quan đến mức tăng trưởng thấp hơn và mức độ nợ nước

ngoài của khu vực tư cao không liên quan đến tăng trưởng thấp.

Tuy nhiên, đối với các nước công nghiệp, nợ nước ngoài của chính phủ

chỉ có tác động nguợc chiều với mức ý nghĩa 10% khi sử dụng bộ biến nợ thứ

năm. Khi sử dụng bốn bộ biến nợ còn lại, nợ không có tác động đối với tăng

trưởng kinh tế như đối với các nước đang phát triển. Chỉ số thanh toán gốc và

lãi nợ không có mối quan hệ lên tăng trưởng kinh tế trong cả năm bộ biến độc

lập được sử dụng.

(*: mức ý nghĩa 10%, **: mức ý nghĩa 5%, ***: mức ý nghĩa 0%)

Bảng 2.7: Kết quả nghiên cứu tác động tuyến tính của chỉ số tổng nợ nước ngoài trên xuất khẩu lên tăng trưởng kinh tế đối với các nước công nghiệp của Alfredo Schclarek (2004).

Kết quả ước lượng khi sử dụng biến phụ thuộc là tăng trưởng năng suất

nhân tố tổng (TFP) tại các nước đang phát triển cho thấy hệ số của tổng nợ

nước ngoài trên GDP tác động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế nhưng chỉ

có ý nghĩa ở bộ biến thứ nhất và thứ tư. Do đó, kết quả cho thấy bằng chứng

còn yếu về tác động ngược chiều giữa nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế

thông qua tăng trưởng năng suất nhân tố tổng.

Tuy nhiên, khi sử dụng biến phụ thuộc là tốc độ tăng trưởng tích lũy vốn

cho thấy hệ số của tổng nợ nước ngoài trên GDP có tác động ngược chiều cho

tất cả năm bộ biến độc lập khác nhau cụ thể giá trị hệ số dao động từ -0.672

đến -1.000 với mức ý nghĩa là 5%, riêng với bộ biến thứ tư là có ý nghĩa 10%.

Do đó, kết luận rằng nợ nước ngoài tác động ngược chiều lên tăng trưởng

kinh tế chủ yếu thông qua tác động ngược chiều của nợ nước ngoài lên kênh

tăng trưởng tích lũy vốn.

Công trình nghiên cứu nhận thấy có tác động phi tuyến tính khi sử dụng

giá trị ngưỡng nợ trên GDP là 20% nghĩa là không có mối quan hệ giữa tổng

nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế khi tỷ lệ nợ nước ngoài so với GDP là

dưới 20%, nhưng có một mối quan hệ ngược chiều khi tỷ lệ của nó là trên

20%. Đối với ngưỡng của tỷ lệ nợ nước ngoài trên xuất khẩu là 150%. Như

vậy khi nợ nước ngoài trên xuất khẩu vượt qua ngưỡng 150% thì nợ sẽ có tác

động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu

không tìm thấy bằng chứng hỗ trợ cho một mối quan hệ đảo ngược hình dạng

U giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế.

Tóm lại, bằng chứng của mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng

kinh tế là chưa thống nhất. Trong các nghiên cứu, mối quan hệ giữa nợ và

tăng trưởng thay đổi tùy theo việc lựa chọn các chỉ số nợ và các biến của mô

hình. Do vậy, rõ ràng đây là một lĩnh vực cần được nghiên cứu thêm.

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ

3.1. Nguồn dữ liệu

Luận văn sử dụng số liệu thống kê hàng năm của Việt Nam giai đoạn từ

năm 1986 đến năm 2010 được thu thập từ nguồn cơ sở dữ liệu thứ cấp của

Ngân hàng thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ thế giới (IMF). Các số liệu thống kê

về nợ được lấy từ nguồn cơ sở dữ liệu của WB, tính bằng đồng đô la Mỹ theo

mức giá hiện hành. Mô tả thống kê cho tất cả các biến được cung cấp ở phụ

lục 2.

3.2. Phương pháp ước lượng

Luận văn sử dụng phương pháp bình phương tối thiểu (OLS) để chạy

hồi quy tuyến tính nhằm đo lường tác động tuyến tính và phi tuyến tính của

nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

3.3. Mô hình nghiên cứu:

Luận văn sử dụng hai mô hình nghiên cứu nhằm nghiên cứu tác động

tuyến tính và phi tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam, tác giả sử dụng mô hình dựa theo công trình nghiên cứu “External

Debt and Growth” của Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002) , mô hình cụ thể như sau:

Mô hình dạng tổng quát thứ nhất: Yi =αi + βXi + γDi + µi

Trong đó,

µi: sai số.

Kí hiệu (i) tương ứng với biến giải thích cho từng thời kỳ.

 Biến phụ thuộc:

Yi: là Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người thực đại diện cho tăng

trưởng kinh tế tại Việt Nam.

 Biến độc lập:

Xi: Tỷ lệ đầu tư trên GDP (INVESTi), Độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi),

Cán cân ngân sách trên GDP (FISBALi)

Di: Các chỉ tiêu nợ gồm Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi), Tỷ lệ

thanh toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi).

 Mô hình nghiên cứu cụ thể:

Yi = α0 + α1 lnINVESTi + α2OPENi + α3FISBALi + α4DEBTSERXi + α5

lnDEBTGDPi + µi (1)

Mô hình dạng tổng quát thứ hai: Yi =αi + βXi + γDi + δγD2

i + µi

Trong đó,

µi: sai số.

Kí hiệu (i) tương ứng với biến giải thích cho từng thời kỳ.

 Biến phụ thuộc:

Yi: là Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người thực đại diện cho tăng

trưởng kinh tế tại Việt Nam.

 Biến độc lập:

Xi: Độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi), Cán cân ngân sách trên GDP

(FISBALi)

Di: Các chỉ tiêu nợ gồm Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi), Tỷ lệ thanh

toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi).

 Mô hình nghiên cứu cụ thể:

i

Yi = γ0 + γ1OPENi + γ2FISBALi+ γ3DEBTSERXi + γ4 DEBTGDPi + γ5DEBTGDP2 + µi (2)

3.4. Các biến độc lập

So sánh kết quả của các công trình nghiên cứu trên, ta nhận thấy tại các

quốc gia khác nhau sẽ có kết quả khác nhau về hướng tác động của các nhân

tố tác động lên tăng trưởng kinh tế, khác nhau về các nhân tố tác động lên

tăng trưởng kinh tế và khác nhau khi sử dụng các bộ biến độc lập khác nhau

trong các mô hình nghiên cứu. Do đó, luận văn sẽ không sử dụng kết quả của

các nghiên cứu trên mà chỉ sử dụng để lựa chọn các nhân tố tác động lên tăng

trưởng kinh tế và mô hình định lượng để xem xét đánh giá cho Việt Nam.

Dựa vào việc thu thập dữ liệu và đặc thù nền kinh tế Việt Nam, để ước

lượng tác động của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam giai

đoạn 1986-2010, những biến giải thích được tác giả xác định bởi khuôn khổ

lý thuyết là các nhân tố tác động đến tăng trưởng kinh tế cụ thể như sau:

 Tỷ lệ tổng đầu tư trên GDP (INVEST): là biến đại diện cho tỷ lệ tăng

trưởng của yếu tố đầu vào là vốn trong quá trình sản xuất. Để nắm bắt được

tác động của nguồn tài nguyên trong nước đến tăng trưởng kinh tế, tác giả sử

dụng tỷ lệ tổng mức đầu tư so với GDP để đại diện cho đầu tư. Việc xác định

biến INVEST đã được sử dụng trong các công trình nghiên cứu của Folorunso

S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008); Catherine Pattillo (2002); Alfredo

Schclarek (2004) tuy nhiên mối quan hệ giữa tổng đầu tư và tăng trưởng tại

Nigeria và Nam Phi trong nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi là ngược chiều

trong khi tại nghiên cứu của Catherine Pattillo (2002) và Alfredo Schclarek

(2004) thì mối quan hệ này là cùng chiều tại các quốc gia đang phát triển.

Vậy giả thiết đặt ra là H1: Tỷ lệ tổng đầu tư trên GDP có quan hệ cùng

chiều với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

 Chỉ số đại diện cho biến đo lường độ mở của nền kinh tế (OPEN): được

đo lường bằng tỷ số phần trăm của tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa dịch vụ

cộng với giá trị nhập khẩu hàng hóa dịch vụ chia GDP. Việc xác định biến

OPEN đã được sử dụng trong các công trình nghiên cứu của Catherine

Pattillo (2002); Alfredo Schclarek (2004) tuy nhiên mối quan hệ giữa độ mở

của nền kinh tế và tăng trưởng trong nghiên cứu của Catherine Pattillo (2002)

là cùng chiều và có ý nghĩa khi sử dụng phương pháp các tác động cố định

(FE) nhưng không có ý nghĩa khi sử dụng phuơng pháp ước lượng bình

phương tối thiểu (OLS) trong khi tại nghiên cứu của Alfredo Schclarek (2004)

thì mối quan hệ này vừa cùng chiều và ngược chiều khi sử dụng các bộ biến

độc lập khác nhau.

Vậy giả thiết H2 đặt ra là: Độ mở của nền kinh tế có quan hệ thuận chiều

với tăng trưởng kinh tế.

 Cân đối ngân sách của chính phủ trên GDP (FISBAL): là biến để kiểm

soát tác động của cân đối ngân sách lên tăng trưởng. Elbadawi et al (1997) đã

chứng minh mối liên hệ ngược chiều giữa thâm hụt ngân sách và tăng

trưởng.Việc xác định biến FISBAL đã được sử dụng trong các công trình

nghiên cứu của Catherine Pattillo (2002); Alfredo Schclarek (2004) và mối

quan hệ giữa cân đối ngân sách của chính phủ và tăng trưởng là cùng chiều.

Tuy nhiên, trong các phương pháp ước lượng tại nghiên cứu của Catherine

Pattillo (2002), mối quan hệ này không có ý nghĩa khi sử dụng phương pháp

biến công cụ (IV).

Vậy giả thiết H3 đặt ra là: Cân đối ngân sách của chính phủ trên GDP có

quan hệ thuận chiều với tăng trưởng kinh tế.

 Chỉ số thanh toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ

(DEBTSERX): được đo lường bằng tỷ số phần trăm giữa giá trị trả nợ hàng

năm bao gồm cả vốn gốc lẫn lãi nợ và thu từ xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ.

Đây là chỉ số đánh giá khả năng thanh toán bằng ngoại tệ của quốc gia vay nợ

trong ngắn hạn. Nguồn thu từ xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ là nguồn ngoại

tệ có thể sử dụng để trả nợ nước ngoài. Đối với đa số các quốc gia đang phát

triển, mối tương quan giữa xuất khẩu và nhập khẩu có tính quyết định lượng

ngoại tệ có được để trả nợ. Việc xuất khẩu nhiều hơn so với nhập khẩu sẽ làm

tăng lượng ngoại tệ có được để trả nợ và ngược lại. Nếu chỉ số này cao có thể

ngăn cản một quốc gia không thể dành nguồn lực cho hoạt động sản xuất.

Việc xác định biến DEBTSERX đã được sử dụng trong các công trình

nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008); Catherine

Pattillo (2002); Alfredo Schclarek (2004) nhưng mối quan hệ giữa chỉ tiêu

thanh toán nợ và tăng trưởng kinh tế không có ý nghĩa trong tất cả các công

trình nghiên cứu.

Tuy nhiên một số nghiên cứu thực nghiệm khác như Serieux and Samy

(2001) đã khẳng định rằng việc trả nợ có tác động ngược chiều và có ý nghĩa

tới tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người. Theo Todd J. Moss & Hanley S.Chiang (2003)11 cho rằng các khoản thanh toán nợ cao có thể cản trở tăng

trưởng bằng cách lấy đi nguồn ngoại hối cần thiết cho việc nhập khẩu tư liệu

sản xuất của một quốc gia. Theo Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and

Toan Quoc Nguyen (2003) cho rằng việc trả nợ nước ngoài cũng có khả năng

ảnh hưởng đến tăng trưởng bằng cách lấn át đầu tư tư nhân hoặc thay đổi các

thành phần của chi tiêu công. Việc thanh toán nợ cao có thể làm tăng lãi suất

của chính phủ và thâm hụt ngân sách, giảm tiết kiệm công điều này lần lượt

vừa có thể tăng lãi suất hoặc lấn át nguồn tín dụng có thể cung cấp cho đầu tư

tư nhân, làm giảm tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, thanh toán nợ cao cũng

có thể có ảnh hưởng tiêu cực đến các thành phần của chi tiêu công bằng cách

siết chặt nguồn lực sẵn có cho cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực, từ đó tác

động tiêu cực đến tăng trưởng. Elbadawi, Ndulu, và Ndung'u (1997), nhận

thấy mối quan hệ có ý nghĩa thống kê giữa việc thanh toán nợ và tăng trưởng

ở Sub-Saharan Châu Phi, trong khi Fosu ( 1999) cho rằng không có mối quan

hệ đối với các nước trong khu vực đó. Pattillo và các cộng sự (2002) cũng

nhận thấy không có mối quan hệ có ý nghĩa thống kê giữa việc trả nợ và tăng

trưởng.

Vậy, giả thiết H4 đặt ra là: Chỉ số thanh toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa

và dịch vụ có quan hệ nghịch chiều với tăng trưởng kinh tế.

Dynamics, and Institution. Center for Global Development Washington DC.

 Chỉ số nợ nước ngoài trên GDP (DEBTGDP): được đo bằng tỷ số phần 11 Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003). The Other Costs of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy

trăm giữa tổng nợ nước ngoài và tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người

thực. Đây là chỉ số để đánh giá tình hình nợ và gánh nặng nợ nước ngoài của

một quốc gia. Nợ nước ngoài trên GDP biểu diễn mối tương quan giữa tổng

số nợ nước ngoài so với năng lực tạo ra nguồn thu nhập để trả nợ ở trong

nước. Khi nợ nước ngoài của một quốc gia tăng lên nhưng tỷ lệ tăng thấp hơn

so với tỷ lệ tăng trưởng GDP thì nợ nước ngoài trên GDP sẽ giảm và ngược

lại.

Biến DEBTGDP hầu như được sử dụng trong tất cả các công trình

nghiên cứu về mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế. Theo

công trình nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) tại

Nigeria và Nam Phi thì nợ có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế và

có ý nghĩa tại Nam Phi nhưng không có tác động ý nghĩa đối với Nigeria. Tuy

nhiên, mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế trong các công

trình nghiên cứu của Catherine Pattillo (2002) và Alfredo Schclarek (2004)

đều có mối quan hệ ngược chiều.

Vậy giả thiết H5 đặt ra là: Chỉ số nợ nước ngoài trên GDP có quan hệ

nghịch chiều với tăng trưởng kinh tế.

Bảng 3.1:Tóm tắt dấu tác động kỳ vọng đến nợ nước ngoài theo lí thuyết và theo kỳ vọng của tác giả

Nghiên cứu thực nghiệm

Các nhân tố/kết quả của nghiên cứu

Alfredo Schclarek (2004)

Kỳ vọng tác động của tác giả luận văn

Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002)

Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008)

Tỷ lệ tổng đầu tư trên GDP (%) (INVEST) Độ mở của nền kinh tế (%) (OPEN) Tỷ lệ cán cân ngân sách trên GDP (FISBAL)

+ * + * +

+ + - +

- ? ?

+ + +

Tỷ lệ thanh toán nợ nước ngoài trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERX)

* -

* +

Quy mô nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDP)

Dấu cộng "+"/trừ "-" thể hiện tác động cùng chiều hay nghịch chiều lên tăng trưởng kinh tế. Dấu "*" thể hiện không có tác động lên tăng trưởng kinh tế. Dấu "?": thể hiện không có kết luận của biến từ các nghiên cứu này.

Tỷ lệ đầu tư trên GDP được kỳ vọng sẽ có ảnh hưởng tích cực đáng kể

vào tăng trưởng kinh tế, Cán cân ngân sách tác động cùng chiều với tăng

trưởng kinh tế phản ánh tác động tích cực đến sự phát triển bền vững kinh tế

vĩ mô và ổn định năng suất sản xuất. Độ mở nền kinh tế được kỳ vọng tác

động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế. Tỷ lệ thanh toán nợ nước ngoài trên

xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ và quy mô nợ nước ngoài so với GDP được kỳ

vọng có tác động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế.

3.5 Mô hình nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

Để nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ nước ngoài lên tăng trưởng

kinh tế tại Việt Nam, tác giả sử dụng phương pháp bình phương tối thiểu

(OLS) để ước lượng phương trình tăng trưởng cộng thêm một số biến nợ dựa theo công trình nghiên cứu “External Debt and Growth” của Catherine

Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002), mô hình thực nghiệm được

sử dụng cụ thể như sau:

Yi = α0 + α1 lnINVESTi + α2OPENi + α3FISBALi + α4DEBTSERXi + α5

lnDEBTGDPi + µi (1)

Trong đó,

Yi: Biến phụ thuộc là Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người thực.

Xi: Tỷ lệ đầu tư trên GDP (INVESTi), Độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi),

Cán cân ngân sách trên GDP (FISBALi)

Di: Các chỉ tiêu nợ gồm Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi), Tỷ lệ thanh

toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi).

µi: sai số.

Kí hiệu (i) tương ứng với biến giải thích cho từng thời kỳ.

Biến INVESTi và biến DEBTGDPi được biểu diễn dưới dạng hàm số logarith

cơ số tự nhiên.

3.5.1 Kết quả thực nghiệm  Phân tích ma trận hệ số tương quan: nhằm xem xét hướng tác động kỳ

vọng giữa biến phụ thuộc và các biến độc lập trong mô hình. Nếu dấu tác

động là dương “+” thì mối quan hệ giữa biến phụ thuộc và biến độc lập là

cùng chiều, ngược lại nếu dấu tác động là âm “-” thì mối quan hệ là ngược

chiều. Kết quả ma trận tương quan cho ta thấy tất cả các biến đều có tác động

cùng chiều đến tăng trưởng kinh tế.

Bảng 3.2: Ma trận tương quan giữa các biến trong mô hình

 Kết quả chạy mô hình hồi quy:

Kết quả chạy mô hình hồi quy tuyến tính đối với dữ liệu của Việt Nam

ta có hàm hồi quy mẫu cụ thể ước lượng sự tác động của nợ nước ngoài đối

với tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có dạng như sau:

Yi = -2.739238 + 1.640045*lnINVESTi + (-0.006281)*OPENi + (-0.000196)

*FISBALi + (-0.266485)*DEBTSERXi + 1.287992* lnDEBTGDPi

 Giải thích ý nghĩa của các hệ số ước lượng:

Với mức ý nghĩa α = 5%,

 Hệ số của LnINVESTi = 1.640045 > 0, hệ số mang dấu dương cho thấy

tổng đầu tư có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa

0.0027 < α. Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi tỷ lệ tổng đầu tư

so với GDP tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người tăng

0.0164%.

Hình 3.1: Kết quả hồi quy của mô hình (1)

 Hệ số của DEBTSERXi = -0.266485 < 0 cho biết tỷ lệ thanh toán nợ

nước ngoài so với xuất khẩu có tác động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế

với mức ý nghĩa 0.0181 < α. Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi tỷ

lệ thanh toán nợ nước ngoài so với xuất khẩu tăng (giảm) 1% thì tốc độ tăng

trưởng thu nhập bình quân đầu người giảm (tăng) 0.266485%.

 Hệ số của lnDEBTGDPi = 1.287992 > 0 cho biết tỷ lệ nợ nước ngoài so

với GDP có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa

0.0001 < α. Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi Tỷ lệ nợ nước

ngoài trên GDP tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người

tăng 0.01288%.

 Hệ số của hai biến OPENi, FISBALi có mức ý nghĩa lớn hơn α. Do vậy

hai biến này không có tác động đến tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

Từ kết quả của mô hình hồi quy, ta có hệ số xác định R2= 0.777022 cho

biết mô hình giải thích được 77.7 % sự biến động của tốc độ tăng trưởng bình

quân đầu người thực hàng năm bởi tỷ lệ tổng đầu tư trên GDP, độ mở của nền

kinh tế, cán cân ngân sách của chính phủ so với GDP, chỉ số thanh toán nợ

nước ngoài so với GDP, chỉ số nợ nước ngoài so với GDP và 22.3% sự biến

động của tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người thực hàng năm được giải

thích bởi các nhân tố khác ngoài mô hình.

Đồng thời, qua chỉ số kiểm nghiệm F ta có hệ số hồi quy F = 13.38826

với mức ý nghĩa rất nhỏ hơn 1% do đó, mô hình này là phù hợp.

Tuy nhiên, kết quả hồi quy mô hình (1) cho thấy, chỉ có dấu tác động của

các hệ số của biến lnINVESTi, lnDEBTGDPi phù hợp với ma trận tương quan,

còn dấu của hệ số biến OPENi, FISBALi, DEBTSERXi không phù hợp với

dấu của ma trận tương quan. Do vậy, ta cần tiến hành kiểm tra xem mô hình

có xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến cao giữa các biến giải thích hay không.

Nếu có vi phạm, ta sẽ tiến hành các biện pháp khắc phục.

3.5.2 Kiểm định các hạn chế của mô hình hồi quy

3.5.2.1 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến:

 Tương quan giữa các biến độc lập cao

Ma trận tương quan (bảng 3.2) nhằm đo lường mối quan hệ giữa các cặp

biến độc lập trong mô hình. Nếu hệ số tương quan giữa các biến độc lập trong

mô hình < 0.8 thì sự kết hợp giải thích giữa các biến độc lập trong mô hình là

phù hợp và đáng tin cậy, ngược lại nếu hệ số tương quan giữa các biến độc

lập cao hơn 0.8 thì xem như mô hình bị hiện tượng đa cộng tuyến. Kết quả

tính toán hệ số tương quan của chương trình Eviews giữa tất cả cặp biến độc

lập trong mô hình đều có giá trị thấp hơn 0.8.

Kết luận: Mô hình hồi quy không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến cao

giữa các biến độc lập trong mô hình.

 Hàm hồi quy phụ:

Để kiểm tra có hiện tượng đa cộng tuyến hay không, ta tiến hành xem

xét các hàm hồi qui phụ trong đó các biến độc lập sẽ lần lượt đóng vai trò là biến phụ thuộc. Nếu R2 của ít nhất một hàm hồi quy phụ lớn hơn R2 của hàm

hồi quy gốc của mô hình (1) thì mô hình xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến. Ngược lại, nếu R2 của tất cả hàm hồi quy phụ đều nhỏ hơn R2 của hàm hồi

quy gốc của mô hình (1) thì kết luận mô hình không xảy ra hiện tượng đa

cộng tuyến.

 Kiểm định cặp giả thiết: Ho: R2 = 0: các hệ số bi đồng thời bằng 0 => Mô hình hồi quy không phù

hợp.

H1: R2 ≠ 0: các hệ số bi không đồng thời bằng 0 => Mô hình hồi quy phù

hợp.

 Tiêu chuẩn kiểm định:

Với mức ý nghĩa α = 5 %,

- Nếu P-value của F-statistic < 5%, thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H0, chấp

nhận giả thiết H1.

- Nếu P-value của F-statistic > 5%, thì ta sẽ chấp nhận giả thiết H0, bác

bỏ giả thiết H1.

Trước tiên, ta xét hàm hồi quy phụ trong đó biến lnINVESTi là biến

phụ thuộc và OPENi, FISBALi, DEBTSERXi, lnDEBTGDPi là biến độc lập.

Mô hình (1.1): lnINVESTi = b1+ b2*OPENi + b3*FISBALi +

b4*DEBTSERXi + b5*lnDEBTGDPi.

Kết quả mô hình (1.1) như sau:

Hình 3.2: Kết quả hồi quy của mô hình (1.1)

Từ bảng kết quả ta thấy F-statistic = 9.121863 có p-value = 0,000231 < α nên ta có thể bác bỏ giả thiết Ho: R2 = 0, chấp nhận giả thiết H1: R2 ≠ 0.

Nghĩa là mô hình hồi quy phù hợp và các biến giải thích có ảnh hưởng đến

biến phụ thuộc lnINVESTi.

Đồng thời, kết quả cho thấy R2 của mô hình hồi quy (1.1) = 0.645939

nhỏ hơn R2 của hàm hồi quy gốc ( = 0.777022)

=> Kết luận 1: Mô hình không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

Tiếp theo, ta xét hàm hồi quy phụ trong đó biến OPENi là biến phụ

thuộc và lnINVESTi, FISBALi, DEBTSERXi, lnDEBTGDPi là biến độc lập.

Mô hình (1.2): OPENi = b1+ b2* lnINVESTi + b3*FISBALi +

b4*DEBTSERXi + b5*lnDEBTGDPi.

Kết quả mô hình (1.2) như sau:

Từ bảng kết quả ta thấy F-statistic =7.668721 có p-value = 0,000647 < α nên ta có thể bác bỏ giả thiết Ho: R2=0, chấp nhận giả thiết H1:R2 ≠ 0. Tức

mô hình hồi quy phù hợp và các biến giải thích có ảnh hưởng đến OPENi. Kết quả cho thấy R2 của mô hình hồi quy (1.2) = 0.605327 nhỏ hơn R2 của hàm

hồi quy gốc (= 0.777022).

=> Kết luận 2: Mô hình không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

Hình 3.3: Kết quả hồi quy của mô hình (1.2)

Tiếp tục, ta xét hàm hồi quy phụ trong đó biến FISBALi là biến phụ

thuộc và lnINVESTi, OPENi, DEBTSERXi, lnDEBTGDPi là biến độc lập.

Mô hình (1.3): FISBALi = b1+ b2* lnINVESTi + b3* OPENi +

b4*DEBTSERXi + b5*lnDEBTGDPi

Từ bảng kết quả mô hình (1.3) ta thấy F-statistic =9.220815 có p-value = 0,000216 < α nên ta có thể bác bỏ giả thiết Ho: R2=0, chấp nhận giả thiết H1:R2 ≠ 0. Nghĩa là mô hình hồi quy phù hợp và các biến giải thích có ảnh

hưởng đến biến phụ thuộc FISBALi.

Đồng thời, kết quả cho thấy R2 của mô hình hồi quy (1.3) = 0.648403

nhỏ hơn R2 của hàm hồi quy gốc ( = 0.777022).

=> Kết luận 3: Mô hình không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

Hình 3.4: Kết quả hồi quy của mô hình (1.3)

Ta tiếp tục xét hàm hồi quy phụ trong đó biến DEBTSERXi là biến phụ

thuộc và lnINVESTi, OPENi, FISBALi, lnDEBTGDPi là biến độc lập.

Mô hình (1.4): DEBTSERXi = b1+ b2* lnINVESTi + b3* OPENi +

b4*FISBALi + b5*lnDEBTGDPi

Từ bảng kết quả mô hình (1.4) ta thấy F-statistic =11.84704 có p-value = 0,000043 < α nên ta có thể bác bỏ giả thiết Ho: R2=0, chấp nhận giả thiết H1:R2 ≠ 0. Nghĩa là mô hình hồi quy phù hợp và các biến giải thích có ảnh hưởng đến DEBTSERXi. Đồng thời, kết quả cho thấy R2 của mô hình hồi quy (1.4) = 0.703212 nhỏ hơn R2 của hàm hồi quy gốc ( = 0.777022). => Kết luận 4: Mô hình không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

Hình 3.5: Kết quả hồi quy của mô hình (1.4)

Cuối cùng, ta xét hàm hồi quy phụ trong đó biến lnDEBTGDPi là biến

phụ thuộc và lnINVESTi, OPENi, FISBALi, DEBTSERXi là biến độc lập.

Mô hình (1.5): lnDEBTGDPi = b1+ b2* lnINVESTi + b3* OPENi +

b4*FISBALi + b5*DEBTSERXi

Từ bảng kết quả mô hình (1.5) ta thấy F-statistic =14.05668 có p-value = 0,000013 < α nên ta có thể bác bỏ giả thiết Ho: R2=0, chấp nhận giả thiết H1: R2 ≠ 0. Nghĩa là mô hình hồi quy phù hợp và các biến giải thích có ảnh

hưởng đến biến phụ thuộc DEBTGDPi.

Kết quả cho thấy R2 của mô hình hồi quy (1.5) = 0.737625 nhỏ hơn R2

của hàm hồi quy gốc ( = 0.777022).

=> Kết luận 5: Mô hình không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

Hình 3.6: Kết quả hồi quy của mô hình (1.5)

Kết luận chung: Từ các kết luận (1), (2), (3), (4), (5) trong việc xem xét 5 hàm hồi quy phụ, kết quả hồi quy cho thấy R2 của tất cả hàm hồi quy phụ đều nhỏ hơn R2 của hàm hồi quy gốc nên ta có thể kết luận rằng mô hình

không xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến.

 Sử dụng nhân tử phóng đại phương sai (VIF):

Hiện tượng đa cộng tuyến được đánh giá là mạnh hay yếu thông qua việc sử dụng nhân tử đại phương sai VIF (ta có VIF=1/(1- R2)). Theo kinh nghiệm, nếu VIF của một biến vượt quá 10, tức R2 >0,9, thì biến này được coi là có cộng tuyến cao với các biến độc lập khác. Ở đây, ta thấy R2 của năm hàm hồi

quy phụ đều nhỏ hơn 90%.

Bảng 3.3: Kết quả kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến mô hình (1)

Coefficientsa

Standardized

Unstandardized Coefficients

Coefficients

Collinearity Statistics

Model

Std. Error

Beta

Sig.

Tolerance

VIF

(Constant)

-2,739

1,790

-1,530

,142

DEBTSERX

-,266

,103

-,514

-2,587

,018

,297

3,369

OPEN

-,006

,008

-,143

-,831

,416

,395

2,534

FISBAL

,000

,008

-,004

-,023

,982

,352

2,844

lnINVEST

1,640

,475

,629

3,453

,003

,354

2,824

lnDEBTGDP

1,288

,250

1,091

5,160

,000

,262

3,811

a. Dependent Variable: Y

Ngược lại, nếu VIF của một biến độc lập nhỏ hơn 10 thì biến này

được coi là không bị cộng tuyến với các biến độc lập khác. Từ kết quả tính

toán của phần mềm SPSS, kết quả cho ta thấy chỉ số VIF của các biến đều

nhỏ hơn 10.

Kết luận: Mô hình không bị hiện tượng đa cộng tuyến.

 Kết luận chung về việc kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến của mô

hình (1): Thông qua việc xem xét ma trận tương quan giữa các biến giải

thích, hàm hồi quy phụ và chỉ số VIF của các biến giải thích, ta có thể kết

luận mô hình (1) không bị hiện tượng đa cộng tuyến.

3.5.2.2 Kiểm định hiện tượng tự tương quan:

 Kiểm định Durbin-Watson

Để nhận xét mô hình có hiện tượng tự tương quan hay không, ta dùng

kiểm định Durbin-Watson. Nếu hệ số Durbin-Watson nằm trong khoảng từ

1.5 đến 2.5 thì giữa các biến độc lập trong mô hình không có hiện tượng tự

tương quan.

Từ kết quả hồi quy mô hình (1), ta có giá trị của thống kê Durbin-

Watson d = 2.029961 nằm trong khoảng 1.5 < d < 2.5. Như vậy, ta có thể kết

luận rằng giữa các biến độc lập trong mô hình không có hiện tượng tự tương

quan.

 Kiểm định Breusch-Godfrey (BG):

 Cơ sở kiểm định:

Kiểm định giả thiết: H0: p1 = p2 = 0: không tồn tại tự tương quan chuỗi bậc

hai.

 Tiêu chuẩn kiểm định:Với mức ý nghĩa 10%,

- Nếu P-value của nR2 < 10%, thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H0. - Nếu P-value của nR2 > 10%, thì ta sẽ chấp nhận giả thiết H0. Theo kết quả kiểm định từ phần mềm Eviews, ta thấy nR2 = 2.721636

có P-value = 0.2565 > 0.1, như vậy, với mức ý nghĩa 10%, thì xác suất này

lớn hơn 10% nên ta sẽ chấp nhận giả thiết H0 , nghĩa là không có tồn tại tự

tương quan đến bậc 2.

Kết luận: Qua kết quả kiểm định Durbin-Watson và Breusch-Godfrey, ta có

thể kết luận rằng mô hình không có hiện tượng tự tương quan.

Hình 3.7: Kết quả kiểm định Breusch-Godfrey mô hình (1)

3.5.2.3 Kiểm định sự phù hợp của hàm hồi quy (Kiểm định Wald):

Kết quả hồi quy mô hình (1) cho thấy, với mức ý nghĩa α = 5%, p-value

của hệ số biến OPENi = 0.4164 (41.64%) lớn hơn α và p-value của hệ số biến

FISBALi = 0.9818 (98.18%) lớn hơn α. Để có kết luận rằng các biến này có

mối quan hệ với biến phụ thuộc hay không, ta sẽ tiến hành kiểm định xem hệ

số của các biến này có hay không giải thích được sự biến động của biến phụ

thuộc thông qua kiểm định Wald.

 Cơ sở kiểm định:

Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: α2 = α3 = 0: Hệ số của hai biến OPENi và FISBALi trong mô hình đồng

thời bằng không => không giải thích được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế

tại Việt Nam.

- H1: α2 ≠ α3 ≠ 0: Hệ số của hai biến OPENi và FISBALi trong mô hình đồng

thời khác không => giải thích được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại

Việt Nam.

 Tiêu chuẩn kiểm định:

- Khi Prob* của thống kê F < α = 10% => Bác bỏ giả thiết H0, Chấp nhận

giả thiết H1.

- Khi Prob* của thống kê F > α =10% => Bác bỏ giả thiết H1, Chấp nhận giả

thiết H0.

 Kết quả kiểm định:

Hình 3.8: Kết quả kiểm định Wald mô hình (1)

Kết quả cho thấy, với mức ý nghĩa α = 10%, Prob* của thống kê F =

0.6251 > α = 0.1. Do đó, kết quả kiểm định Wald bác bỏ giả thuyết H1 là giả

thiết rằng hệ số của hai biến OPENi và FISBALi trong mô hình giải thích

được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Như vậy, ta chấp nhận

giả thiết H0 và kết luận rằng hệ số của hai biến OPENi và FISBALi trong mô

hình không giải thích được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

3.5.2.4 Kiểm định phần dư:

 Kiểm định phân phối chuẩn phần dư

 Cơ sở kiểm định: Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: Phần dư không có phân phối chuẩn

- H1: Phần dư có phân phối chuẩn

 Tiêu chuẩn kiểm định: Với mức ý nghĩa 5%,

- Nếu P-value < 5% => bác bỏ giả thiết H1, chấp nhận giả thiết H0.

- Nếu P-value > 5%=> bác bỏ giả thiết H0, chấp nhận giả thiết H1.

 Kết quả kiểm định:

Hình 3.9:Kết quả kiểm định hiện tượng phân phối chuẩn phần dư mô hình (1)

Kết quả cho ta thấy P-value > 5%. Do vậy, ta bác bỏ giả thiết H0 và

chấp nhận giả thiết H1 và kết luận rằng phần dư của mô hình có phân phối

chuẩn.

 Kiểm định nghiệm đơn vị phần dư

Hình 3.10: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị phần dư của mô hình (1)

Kết quả từ phần mềm Eviews cho ta thấy trị tuyệt đối giá trị thống kê

ADF =3.864430 lớn hơn trị tuyệt đối giá trị tới hạn ở mức 5% là 2.991878

đồng thời hệ số Prob = 0.0075 < α = 0.05 nên kết luận phần dư của mô hình

hồi quy là chuỗi dừng. Khi phần dư của một chuỗi dừng khẳng định đây

không phải là hồi quy giả mạo và các biến trong mô hình là đồng liên kết

nghĩa là các biến trong mô hình này có tồn tại quan hệ cân bằng về dài hạn.

3.5.2.5 Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi bằng kiểm định White:

 Cơ sở kiểm định: Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: Mô hình không bị hiện tượng phương sai thay đổi

- H1: Mô hình bị hiện tượng phương sai thay đổi

 Tiêu chuẩn kiểm định: Với mức ý nghĩa α = 5%,

- Nếu P-value của nR2 < 5% thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H1, chấp nhận giả

thiết H0.

- Nếu P-value của nR2 > 5% thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H0, chấp nhận giả

thiết H1.

 Kết quả kiểm định:

Kết quả cho ta thấy P-value của nR2 = 0.2295 > α = 5%. Do vậy, ta bác

bỏ giả thiết H1 và chấp nhận giả thiết H0 và kết luận rằng mô hình không bị

hiện tượng phương sai thay đổi.

Hình 3.11:Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi mô hình (1)

3.5.3 Kết luận nghiên cứu mô hình tác động tuyến tính của nợ nước

ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

Sau khi thực hiện chạy mô hình nghiên cứu tác động tuyến tính của nợ

nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam cũng như tiến hành các

kiểm định lỗi của mô hình, kết quả cho thấy có hai biến là độ mở cửa của nền

kinh tế (OPENi) và cán cân ngân sách trên GDP (FISBALi) không có tác động

đến tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, vì theo lý thuyết và kết quả từ các công

trình nghiên cứu mà tác giả khảo sát cho rằng các biến này có ảnh hưởng đến

tăng trưởng kinh tế nên tác giả quyết định giữ lại các biến này trong mô hình

(1) nhưng khi phân tích tác động của các biến giải thích đến tăng trưởng kinh

tế, tác giả sẽ không xem xét các biến phụ thuộc đó tác động đến tăng trưởng

kinh tế như thế nào.

Như vậy, trong năm biến độc lập được đưa vào mô hình hồi quy là tổng

đầu tư so với GDP (INVEST i), độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi), cán cân

ngân sách trên GDP (FISBALi), tỷ lệ thanh toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa

và dịch vụ (DEBTSERXi), nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi), có ba

biến giải thích sự thay đổi của biến phụ thuộc Yi – Tốc độ tăng trưởng thu

nhập bình quân đầu người thực với độ tin cậy 10%, đó là các biến:

 Tổng đầu tư so với GDP (INVESTi)

 Tỷ lệ thanh toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi)

 Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi)

Do vậy, chúng ta có thể kết luận về các giả thiết của các biến độc lập như

 Tổng đầu tư so với GDP (INVESTi): có tác động cùng chiều với tăng

trưởng kinh tế. Điều này hoàn toàn phù hợp với các công trình nghiên cứu của

Catherine Pattillo (2002), công trình nghiên cứu của Alfredo Schclarek (2004)

nhưng ngược với kết quả của công trình nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi

và Felix O. Ayadi (2008). Để đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trong

thời gian qua có sự đóng góp mạnh mẽ của đầu tư trong và ngoài nước. Mục

tiêu phát triển kinh tế Việt Nam giai đoạn 2010-2020 là phát triển theo chiều

sâu, cơ bản là một nước công nghiệp và hình thành các thể chế kinh tế và mô

hình phát triển có sức cạnh tranh cao, gắn với hội nhập toàn diện vào thế giới,

mức tăng GDP bình quân 8% theo đó đòi hỏi lượng vốn đầu tư ngày càng

cao.

 Chỉ số thanh toán nợ so với xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ

(DEBTSERXi): Trong ba công trình nghiên cứu mà tác giả đã khảo sát thì

biến chỉ số thanh toán nợ so với GDP không có mối quan hệ với tăng trưởng

kinh tế. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy chỉ số thanh

toán nợ so với xuất nhập khẩu có tác động ngược chiều và có ý nghĩa với tăng

trưởng kinh tế. Kết luận này phù hợp với quan điểm của Benedict Clement

(2003) rằng việc thanh toán nợ nước ngoài sẽ làm giảm nguồn vốn đầu tư

đồng thời khi các yếu tố khác không đổi, thanh toán gốc và lãi nợ cao có thể

làm tăng thâm hụt ngân sách, giảm tiết kiệm công, điều này lần lượt có thể

làm tăng lãi suất hoặc làm giảm nguồn tín dụng sẵn có của đầu tư tư nhân từ

đó làm giảm tăng trưởng kinh tế.

 Chỉ số nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi): Kết quả hồi quy tác

động tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

cho thấy chỉ số nợ nước ngoài so với GDP có tác động cùng chiều và có ý

nghĩa đến tăng trưởng kinh tế. Kết quả này phù hợp với kết quả của công trình

nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) khi nghiên cứu

mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế tại Nam Phi.

Tuy nhiên, theo lý thuyết và theo bài nghiên cứu gốc của tác giả là “External Debt and Growth”-“Nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế” của Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002), mô hình tuyến tính

chưa đủ để nhận thấy các tác động của nợ lên tăng trưởng vì thật sự, mối quan

hệ này có thể là phi tuyến bởi tác động của nợ nước ngoài có thể cùng chiều

lên tăng trưởng khi nợ nước ngoài ở mức độ thấp do làm tăng tính thanh

khoản trong nền kinh tế thông qua việc tăng nguồn vốn cho phát triển, nhưng

khi nợ nước ngoài ở mức độ cao thì tác động này sẽ trở nên ngược chiều. Do

đó, luận văn sẽ tiếp tục nghiên cứu tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài

lên tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

3.6 Mô hình nghiên cứu tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài đối

với tăng trưởng kinh tế.

Để đánh giá tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài lên tăng trưởng

kinh tế, tác giả sử dụng mô hình có dạng phương trình bậc 2 dựa theo công trình nghiên cứu “External Debt and Growth” của Catherine Pattillo, Hèlene

Poirson and Luca Ricci (2002), cụ thể như sau:

Yi = γ0 + γ1OPENi + γ2FISBALi+ γ3DEBTSERXi + γ4 DEBTGDPi + γ5DEBTGDP2

i + µi

(2)

Trong đó,

Yi: Biến phụ thuộc là Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người thực.

Xi: Độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi), Cán cân ngân sách trên GDP thực

(FISBALi)

Di: Các chỉ tiêu nợ gồm Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi), Tỷ lệ thanh

toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi).

µi: sai số.

Kí hiệu (i) tương ứng với biến giải thích cho từng thời kỳ.

3.6.1 Kết quả hồi quy:

Yi = 1.414317 + 0.023237*OPENi + 0.005613*FISBALi+ (-0.038499)*DEBTSERXi + 0.039768*DEBTGDPi + (-0.000101)* DEBTGDP2

i + µi

Mô hình được viết lại như sau:

Hình 3.12: Kết quả hồi quy mô hình (2)

3.6.2 Kiểm định hiện tượng thừa biến

Để kiểm định các biến độc lập được đưa vào mô hình có phù hợp và giải

thích được sự thay đổi của biến phụ thuộc hay không, tác giả sẽ tiến hành

kiểm định hiện tượng thừa biến.

 Cơ sở kiểm định:

Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: γi = 0: Biến Xi trong mô hình là biến không thích hợp

- H1: γi ≠ 0: Biến Xi trong mô hình là biến thích hợp

 Tiêu chuẩn kiểm định:

Với mức ý nghĩa 10%,

- Nếu P-value của thống kê F < 10%, thì ta sẽ chấp nhận giả thiết H1, bác

bỏ giả thiết H0.

- Nếu P-value của thống kê F > 10%, thì ta sẽ chấp nhận giả thiết H0, bác

bỏ giả thiết H1.

 Kết quả kiểm định:

 Hệ số của biến OPENi (γ1):

Đối với biến OPENi, kiểm định hệ số hồi quy cho ta kết quả như sau:

Với mức ý nghĩa 10%, Thống kê F = 7.349359 có P-value = 0.0139 < 0.1

=> Bác bỏ giả thiết H0, chấp nhận giả thiết H1=>Hệ số γ1 ≠ 0

Kết luận: Biến OPENi là biến phù hợp để đưa vào mô hình hồi quy.

Hình 3.13: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến OPENi mô hình (2)

 Hệ số của biến FISBALi (γ2)

Đối với biến FISBALi, kiểm định hệ số hồi quy cho ta kết quả như sau:

Với mức ý nghĩa 10%, Thống kê F = 0.192667 có P-value = 0.6657 > 0.1

=> Chấp nhận giả thiết H0, bác bỏ giả thiết H1 => Hệ số γ2 = 0

Kết luận: Biến FISBALi là biến không phù hợp để đưa vào mô hình hồi quy.

Hình 3.14: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến FISBALi mô hình (2)

 Hệ số của biến DEBTSERXi (γ3)

Đối với biến DEBTSERXi, kiểm định hệ số hồi quy cho ta kết quả như sau:

Với mức ý nghĩa 10%, Thống kê F = 0.145226 có P-value = 0.7074 > 0.1

=> Chấp nhận giả thiết H0: γ3 = 0, bác bỏ giả thiết H1: γ3 ≠ 0 => Hệ số γ3 = 0

Kết luận: Biến DEBTSERXi là biến không phù hợp để đưa vào mô hình hồi

quy. Hình 3.15: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTSERXi mô hình (2)

 Hệ số của biến DEBTGDPi (γ4)

Đối với biến DEBTGDPi, kiểm định hệ số hồi quy cho ta kết quả như sau:

Với mức ý nghĩa 10%, Thống kê F = 9.485465 có P-value = 0.0062 < 0.1

=> Bác bỏ giả thiết H0: γ4 = 0, chấp nhận giả thiết H1: γ4 ≠ 0 => Hệ số γ4 ≠ 0

Kết luận: Biến DEBTGDPi là biến phù hợp để đưa vào mô hình hồi quy.

Hình 3.16: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTGDPi mô hình (2)

2 (γ5)

2, kiểm định hệ số hồi quy cho ta kết quả như sau:

 Hệ số của biến DEBTGDPi

Đối với biến DEBTGDPi

Với mức ý nghĩa 10%, Thống kê F = 6.553800 có P-value = 0.0191 < 0.1

=> Bác bỏ giả thiết H0: γ5 = 0, chấp nhận giả thiết H1: γ5 ≠ 0 => Hệ số γ5 ≠ 0 2 là biến phù hợp để đưa vào mô hình hồi quy. Kết luận: Biến DEBTGDPi

2

Hình 3.17: Kết quả kiểm định hiện tượng thừa biến của biến DEBTGDPi mô hình (2)

Mô hình hồi quy sau khi loại hai biến không cần thiết:

Yi = γ0 + γ1OPENi + γ2DEBTGDPi + γ3DEBTGDP2

i + µi (2.2)

 Kết quả chạy hồi quy mô hình (2.2):

Viết lại phương trình hồi quy như sau:

Yi = 0.903829+ 0.025735*OPENi + 0.040163*DEBTGDPi + (-0.000108)*

2 + µi

DEBTGDP i

Hình 3.18: Kết quả hồi quy mô hình (2.2)

Giải thích ý nghĩa của các hệ số ước lượng:

Với mức ý nghĩa α = 5%,

 Hệ số của biến OPENi = 0.025735 > 0 cho biết độ mở của nền kinh tế

có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý nghĩa 0.00003 < α.

Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi chỉ số đại diện cho biến đo

lường độ mở cửa nền kinh tế tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình

quân đầu người tăng 2.57% và ngược lại, khi chỉ số đại diện cho biến đo

lường độ mở cửa nền kinh tế giảm 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình

 Hệ số của biến DEBTGDPi = 0.040163 > 0 cho biết chỉ số nợ nước

quân đầu người giảm 2.57 %.

ngoài so với GDP có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế với mức ý

nghĩa 0.00002 < α. Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi chỉ số nợ

nước ngoài so với GDP tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân

đầu người tăng 0.040055% (=0.040163 - 0.000108)

2 = -0.000108 < 0 với mức ý nghĩa 0.00006

 Hệ số của biến DEBTGDPi

< α chứng tỏ có tác động phi tuyến của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế

tại Việt Nam.

Từ kết quả của mô hình hồi quy, ta có hệ số xác định R2= 0.645427 cho

biết mô hình giải thích được 64.54 % sự biến động của tốc độ tăng trưởng

bình quân đầu người thực hàng năm bởi biến đo lường độ mở của nền kinh tế;

chỉ số nợ nước ngoài so với GDP; bình phương chỉ số nợ nước ngoài so với

GDP. Còn 35.46 % sự biến động của tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người

thực hàng năm được giải thích bởi các nhân tố khác ngoài mô hình.

Với mức ý nghĩa 5%, P-value của tất cả các biến đều có ý nghĩa với mức ý

nghĩa nhỏ hơn 5% nghĩa là các biến giải thích được sự thay đổi của tốc độ

tăng trưởng bình quân đầu người thực hàng năm.

3.6.3 Kiểm định sự phù hợp của hàm hồi quy (Kiểm định Wald):

 Cơ sở kiểm định:

Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: Hệ số các biến trong mô hình đồng thời bằng không => Các biến độc

lập không giải thích được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại Việt

Nam.

- H1: Hệ số các biến trong mô hình đồng thời khác không => Các biến độc

lập giải thích được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

 Tiêu chuẩn kiểm định:

- Khi Prob* của thống kê F < α =5% => Bác bỏ giả thiết H0, Chấp nhận

giả thiết H1.

- Khi Prob* của thống kê F > α =5% => Bác bỏ giả thiết H1, Chấp nhận

giả thiết H0.

 Kết quả kiểm định:

Hình 3.19: Kết quả kiểm định Wald mô hình (2.2)

Kết quả cho thấy, với mức ý nghĩa α = 10%, Prob* của thống kê F =

0.0000< α = 0.1. Do đó, kết quả kiểm định Wald bác bỏ giả thuyết H0, chấp

nhận giả thiết H1 nghĩa là hệ số của các biến độc lập trong mô hình giải thích

được sự thay đổi của tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam.

3.6.4 Kiểm định phần dư:

 Kiểm định phân phối chuẩn phần dư

 Cơ sở kiểm định: Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: Phần dư không có phân phối chuẩn

- H1: Phần dư có phân phối chuẩn

 Tiêu chuẩn kiểm định:Với mức ý nghĩa 5%,

- Nếu P-value < 0.05 => bác bỏ giả thiết H1, chấp nhận giả thiết H0.

- Nếu P-value > 0.05 => bác bỏ giả thiết H0, chấp nhận giả thiết H1.

 Kết quả kiểm định:

Hình 3.20: Kết quả kiểm định phân phối chuẩn phần dư của mô hình (2.2)

Kết quả cho ta thấy P-value > 0.05 với mức ý nghĩa 5%. Do vậy, ta bác

bỏ giả thiết H0 và chấp nhận giả thiết H1 và kết luận rằng Phần dư của mô

hình có phân phối chuẩn.

 Kiểm định nghiệm đơn vị phần dư:

Kết quả từ phần mềm Eviews cho ta thấy trị tuyệt đối giá trị thống kê

ADF =3.075374 lớn hơn trị tuyệt đối giá trị tới hạn ở mức 5% = 2.991878 nên

kết luận phần dư là chuỗi dừng. Khi phần dư của một chuỗi dừng khẳng định

đây không phải là hồi quy giả mạo và các biến trong mô hình là đồng liên kết

nghĩa là các biến trong mô hình này có tồn tại quan hệ cân bằng về dài hạn.

Hình 3.21: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị phần dư của mô hình (2.2)

3.6.5 Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi bằng kiểm định White:

 Cơ sở kiểm định: Kiểm định cặp giả thiết:

- H0: Mô hình không bị hiện tượng phương sai thay đổi

- H1: Mô hình bị hiện tượng phương sai thay đổi

 Tiêu chuẩn kiểm định:Với mức ý nghĩa 5%,

- Nếu P-value của Obs*R2 < 0.05 thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H1, chấp

nhận giả thiết H0.

- Nếu P-value của Obs*R2 > 0.05 thì ta sẽ bác bỏ giả thiết H0, chấp

nhận giả thiết H1.

 Kết quả kiểm định:

Hình 3.22:Kết quả kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi mô hình (2.2)

Kết quả cho ta thấy P-value của nR2 = 0.6418 > 0.05 với mức ý nghĩa 5%.

Do vậy, ta bác bỏ giả thiết H1 và chấp nhận giả thiết H0 và kết luận rằng mô

hình không bị hiện tượng phương sai thay đổi.

3.6.6 Kết luận nghiên cứu mô hình tác động phi tuyến tính của nợ nước

ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

Sau khi thực hiện chạy mô hình và tiến hành kiểm định của lỗi của mô

hình, luận văn đã loại khỏi mô hình hai biến không cần thiết vì không có tác

động đến tăng trưởng kinh tế là DEBTSERXi (tỷ lệ thanh toán nợ trên xuất

khẩu hàng hóa và dịch vụ) và biến FISBALi (cán cân ngân sách trên GDP).

Như vậy, trong năm biến độc lập được đưa vào mô hình hồi quy là độ mở cửa

của nền kinh tế (OPENi), cán cân ngân sách trên GDP (FISBALi), tỷ lệ thanh

toán nợ trên xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (DEBTSERXi), nợ nước ngoài so

với GDP (DEBTGDPi), chỉ số bình phương nợ nước ngoài so với GDP 2) có ba biến giải thích sự thay đổi của biến phụ thuộc Yi – Tốc (DEBTGDPi

độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người thực với độ tin cậy 10%, đó là

các biến:

 Độ mở cửa của nền kinh tế (OPENi)

 Nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi)

 Bình phương nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi

Do vậy, chúng ta có thể kết luận về các giả thiết của các biến độc lập như

 Độ mở của nền kinh tế so với GDP (OPENi): có tương quan cùng chiều

với tăng trưởng kinh tế và có ý nghĩa trong mô hình nghiên cứu tác động phi

tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế. Kết quả nghiên cứu

phù hợp kết quả của công trình nghiên cứu của Catherine Pattillo (2002). Kết

quả mô hình hồi quy cho rằng khi độ mở của nền kinh tế tăng sẽ kích thích

tăng trưởng kinh tế. Điều này phù hợp với mối quan hệ thông thường giữa độ

mở của nền kinh tế và tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, với điều kiện của Việt

Nam, năng lực cạnh tranh nền kinh tế còn yếu do điểm xuất phát thấp nên sự

cạnh tranh của hàng hóa nội địa không bằng những hàng hóa ngoại nhập gây

ảnh hưởng xấu đến sản xuất trong nước do đó cần có biện pháp đẩy mạnh

xuất khẩu. Do đó, chấp nhận giả thuyết H2 và có thể kết luận trong giai đoạn

khảo sát: Độ mở của nền kinh tế có quan hệ đồng biến lên tăng trưởng kinh tế.

 Cân đối ngân sách của chính phủ trên GDP (FISBALi): không có tác

động đến tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Điều này không phù hợp với các

nghiên cứu của Alfredo Schclarek (2004) và của Catherine Pattillo (2002) khi

tác giả sử dụng phương pháp bình phương tối thiểu (OLS) và phương pháp

tác động cố định (FE) nhưng lại phù hợp với kết quả nghiên cứu của

Catherine Pattillo (2002) khi sử dụng phương pháp biến công cụ (IV). Do đó,

tác giả bác bỏ giả thiết H3 và kết luận rằng trong giai đoạn khảo sát cân đối

ngân sách của chính phủ trên GDP không có tác động đến tăng trưởng kinh tế

tại Việt Nam.

 Chỉ số thanh toán nợ so với xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ

(DEBTSERXi): không có tác động đến tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Điều

này phù hợp với các nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi

(2008); Catherine Pattillo (2002); Alfredo Schclarek (2004). Do đó, tác giả

bác bỏ giả thiết H4 và kết luận rằng trong giai đoạn khảo sát chỉ số thanh toán

nợ so với xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ không có tác động đến tăng

trưởng kinh tế tại Việt Nam.

 Nợ nước ngoài trên GDP (DEBTGDPi): kết quả mô hình phân tích định

lượng tác động phi tuyến tính của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế

cho kết quả rằng nợ nước ngoài có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh

tế tại Việt Nam. Nợ nước ngoài đối với các nước đang phát triển không chỉ

góp phần tăng thêm lực lượng vật chất để đầu tư phát triển, mà còn tận dụng

được các thành tựu khoa học và công nghệ, trình độ quản lý và kỹ năng lao

động tiên tiến, thị trường bên ngoài... để phát triển nhanh nền kinh tế của

mình và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá nền kinh tế. Việt Nam đang

trong giai đoạn phát triển nên nhu cầu đầu tư cao do đó rất cần nguồn vốn để

bổ sung cho nguồn vốn bị thiếu hụt trong nước do sự mất cân đối giữa tiết

kiệm và đầu tư. Hiện mức tiết kiệm của Việt Nam còn thấp trong khi nhu cầu

đầu tư ngày càng cao để đảm bảo mức độ tăng trưởng cao. Nợ nước ngoài

trên GDP của Việt Nam đang trong ngưỡng an toàn nên có tác động tích cực

đến tăng trưởng kinh tế. Kết quả này hoàn toàn phù hợp với giai đoạn phát

triển hiện tại của Việt Nam. Do đó, chúng ta bác bỏ giả thiết H5 và kết luận

trong giai đoạn khảo sát: Nợ nước ngoài có tác động thuận chiều với tăng

trưởng kinh tế.

 Tuy nhiên, luận văn nhận thấy có sự hiện diện của tác động phi tuyến

tính của nợ nước ngoài lên tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam, kết quả hồi

quy cho thấy, hệ số của biến nợ nước ngoài trên GDP có dấu dương nhưng hệ

số của biến bình phương nợ nước ngoài so với GDP có dấu âm. Như vậy, tác

giả có thể kết luận rằng trong giai đoạn khảo sát, nợ nước ngoài chỉ có tác

động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam trong giai đoạn đầu vay

nợ, khi nợ chưa vượt một mức ngưỡng nào đó nhưng sau đó, khi các khoản

vay nợ ngày càng nhiều, nợ vượt qua một mức ngưỡng nào đó kết hợp với

hiệu quả sử dụng nợ thấp và thì nợ trở nên có tác động ngược chiều lên tăng

trưởng kinh tế. Điều này phù hợp công trình nghiên cứu thực nghiệm về nợ

nước ngoài và tăng trưởng kinh tế của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi

(2008), Catherine Pattillo (2002) và Alfredo Schclarek (2004).

4. KẾT LUẬN CHUNG VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Như vậy, luận văn có thể trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu rằng: Thứ

nhất, nợ nước ngoài có tác động đến tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Khi tỷ

lệ nợ nước ngoài trên GDP tăng 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân

đầu người tăng 0.040055% và ngược lại khi tỷ lệ nợ nước ngoài trên GDP

giảm 1% thì tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người giảm

0.040055%. Thứ hai, kết quả nghiên cứu mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và

tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam cho thấy tồn tại mối quan hệ phi tuyến giữa

nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế thể hiện thông qua việc khi nợ nước

ngoài chưa vượt qua mức ngưỡng, nợ có tác động cùng chiều đối với tăng

trưởng kinh tế nhưng khi nợ nước ngoài tăng và vượt qua mức ngưỡng thì nợ

nước ngoài có tác động ngược chiều với tăng trưởng kinh tế thông qua việc sử

dụng phương trình bậc hai gồm cả chỉ tiêu nợ nước ngoài so với GDP và chỉ

tiêu nợ nước ngoài bình phương so với GDP trong phương trình hồi quy, hệ số

của chỉ tiêu nợ nước ngoài so với GDP mang dấu dương tuy nhiên chỉ tiêu nợ

nước ngoài bình phương so với GDP lại mang dấu âm. Điều này thể hiện tác

động ngược chiều của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế khi nợ nước

ngoài tăng và vượt qua mức ngưỡng. Kết quả này phù hợp với lý thuyết cũng

như các công trình nghiên cứu tại các quốc gia trên thế giới như công trình

nghiên cứu của Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) về tác động của

nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế ở Nigeria, công trình nghiên cứu về

mối quan hệ giữa nợ nước ngoài và tăng trưởng kinh tế của Catherine Pattillo,

Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002) và công trình nghiên cứu nợ và tăng

trưởng kinh tế tại các quốc gia đang phát triển và các quốc gia công nghiệp

của Alfredo Schclarek (2004).

5. HẠN CHẾ CỦA LUẬN VĂN

Luận văn này nghiên cứu các lý thuyết cũng như các công trình nghiên

cứu phản ánh mối quan hệ giữa nợ nước ngoài với tăng trưởng kinh tế của các

quốc gia trên thế giới. Từ đó, luận văn nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài

đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Điều này giúp gợi mở ra các hướng

nghiên cứu ứng dụng cho Việt Nam khi mà chúng ta còn thiếu cả về mặt cơ

sở lý luận lẫn nghiên cứu thực nghiệm đối với mối quan hệ này. Đặc biệt

trong bối cảnh hiện nay khi mà nợ nước ngoài ngày càng tăng thì những

nghiên cứu về vấn đề này là thực sự cần thiết. Những kết quả nghiên cứu tin

cậy sẽ giúp cho các nhà hoạch định chính sách có những lời khuyên và hướng

đi đúng đắn trong việc duy trì một mức nợ nước ngoài ở ngưỡng an toàn với

một môi trường kinh tế vĩ mô ổn định và một mức tăng trưởng kinh tế cao

trong dài hạn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được luận văn vẫn còn

những hạn chế nhất định như:

 Mẫu quan sát tương đối nhỏ (25 quan sát theo số liệu từ năm 1986-

2010) vì số liệu của Việt Nam được phản ảnh theo năm nên kết quả định

lượng có thể không chuẩn xác bằng nếu số liệu được phản ảnh theo quý cũng

như việc chưa cập nhật được số liệu năm 2011.

 Luận văn chỉ nghiên cứu tác động của nợ nước ngoài của khu vực công

đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam mà chưa nghiên cứu tác động của nợ

nước ngoài của khu vực tư do hạn chế trong việc thu thập số liệu, tiếp cận

thông tin số liệu của khu vực tư.

 Luận văn chưa thể nghiên cứu tác động của tất cả các chỉ tiêu nợ nước

ngoài lên tăng trưởng kinh tế vào trong mô hình.

Từ những hạn chế trên của luận văn cũng gợi ý hướng nghiên cứu tiếp sau

cho bản thân tác giả. Do vậy, hy vọng rằng các nghiên cứu trong tương lai của

tác giả sẽ bổ sung thêm và hoàn thiện đề tài nghiên cứu của mình.

6. MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ VIỆT NAM

Qua nghiên cứu về tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế

tại Việt Nam, luận văn đưa ra một số gợi ý chính sách như sau:

Thứ nhất, độ mở của nền kinh tế so với GDP (OPENi) có tương quan cùng

chiều với tăng trưởng kinh tế. Việt Nam là một quốc gia có độ mở nền kinh tế

lớn, hội nhập quốc tế sâu rộng nên sẽ chịu tác động mạnh cả mặt tích cực và

tiêu cực trước những biến động của nền kinh tế thế giới. Đặc biệt khi Việt

Nam hiện vẫn đang chịu ảnh hưởng từ thâm hụt tài khóa, thâm hụt vãng lai và

thâm hụt thương mại lớn. Đó là một thách thức lớn bởi với độ mở như vậy,

Việt Nam sẽ rất nhạy cảm với những biến động từ nền kinh tế thế giới. Các

nước ASEAN sau cuộc khủng hoảng vừa qua đã kéo độ mở xuống, chẳng hạn

Thái Lan dưới 100% GDP, Indonesia là 36,7% và Philippines là 53,6%. Các

nước này đều xuất siêu mà còn phải nỗ lực kéo giảm xuống, trong khi chúng

ta lại là nước nhập siêu và nhập siêu liên tục trong nhiều năm qua (Trần

Hoàng Ngân). Do đó cần có các giải pháp hợp lý trong tái cấu trúc kinh tế

nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Thứ hai, kết quả cho thấy chỉ số nợ nước ngoài so với GDP (DEBTGDPi)

có tác động cùng chiều với tăng trưởng kinh tế nhưng khi nợ nước ngoài tăng

và vượt qua một mức ngưỡng thì nợ nước ngoài có tác động ngược chiều với

tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam. Các quốc gia vay nợ nước ngoài như một

giải pháp để bù đắp chênh lệch giữa tiết kiệm và nhu cầu đầu tư trong nước (Chenery và Strout (1966)12, nợ nước ngoài là nguồn vốn để bổ sung vào

nguồn tài trợ đầu tư góp phần tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của một

quốc gia đặc biệt là những quốc gia nghèo và đang phát triển.

Cũng giống như nhiều nước trên thế giới, Việt Nam phụ thuộc đáng kể vào

nguồn vốn từ bên ngoài để tài trợ cho các dự án phát triển kinh tế, xã hội,

thúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, khi mức

vay nợ hợp lý, nợ nước ngoài tạo ra nguồn lực và có khả năng thúc đẩy tăng

trưởng kinh tế nhưng nếu nợ vượt qua một ngưỡng nào đó và việc sử dụng

12 Chenery and Strout, (1966). Two Gap Model in “Foreign Assistance and Economic Development”. American

Economic Review 56, September 1966.

vốn vay không hiệu quả thì việc gia tăng nợ sẽ tạo ra gánh nặng cho nền kinh

tế, có thể dẫn tới khủng hoảng nợ và gây hậu quả nghiêm trọng. Theo đánh

giá của WB và IMF, Việt Nam không nằm trong nhóm các nước có gánh

nặng về nợ cao, nhưng hiệu quả quản lý, sử dụng nợ chưa cao. Do đó, cần

nâng cao hiệu quả và tăng cường kiểm soát việc sử dụng vốn vay, vốn được

Chính phủ bảo lãnh. Đây là vấn đề cốt yếu đảm bảo cho khả năng trả nợ và

tính bền vững của nợ. Nợ nước ngoài chủ yếu được vay bởi Chính phủ, chính

phủ là người đứng ra vay nợ nhưng không phải là người sử dụng cuối cùng

các khoản vốn vay, mà là các chủ dự án, các đơn vị thụ hưởng ngân sách, các

doanh nghiệp... . Trong mọi trường hợp, ngân sách nhà nước phải gánh chịu

hậu quả, rủi ro trong toàn bộ quá trình vay nợ. Do đó, để bảo đảm hiệu quả

trong việc vay vốn và sử dụng vốn vay cần phải thường xuyên thực hiện

kiểm tra, giám sát chặt chẽ quá trình sử dụng các khoản vay nợ, các khoản

vay được Chính phủ bảo lãnh, nhất là tại các đơn vị sử dụng trực tiếp vốn

vay như tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, ngân hàng thương mại, các

dự án đầu tư cơ sở hạ tầng. Vốn vay nước ngoài một mặt có tác động tích cực

đến tăng trưởng kinh tế tuy nhiên việc huy động vốn nước ngoài cũng cần

đảm bảo nằm trong giới hạn các chỉ tiêu an toàn về nợ cũng như an ninh tài

chính quốc gia. Theo chiến lược trên, Theo chiến lược nợ công và nợ nước

ngoài của quốc gia giai đoạn 2011-2012 tầm nhìn đến 2013. Việt Nam sẽ đảm

bảo nợ công gồm nợ Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh và nợ chính

quyền địa phương đến năm 2020 không quá 65% GDP. Trong đó, nợ Chính

phủ không quá 55% GDP và nợ nước ngoài của quốc gia dưới 50% GDP. Đến

năm 2030, các chỉ tiêu này sẽ được hạ thấp dần, xuống lần lượt là 60% GDP,

50% GDP và 45% GDP. Tuy nhiên, tỉ lệ nợ tính trên GDP không phải là vấn

đề, mà quan trọng là khả năng trả nợ của quốc gia như thế nào. Ví dụ, nợ

công của Nhật Bản lên tới 200% GDP, thuộc hàng cao nhất trong những nước

phát triển nhưng do kinh tế tăng trưởng ổn định vẫn đảm bảo thu được thuế

nên không ở tình trạng báo động về nợ công. Song cùng thời gian đó, ở châu

Âu lại xảy ra khủng hoảng nợ công khiến nhiều nước lao đao, với tỉ lệ nợ

công của Hy Lạp là 160% GDP, Ý 120% GDP, Hungary 76,1% GDP. Lý do

là tốc độ tăng trưởng kinh tế của họ thấp, thậm chí là tăng trưởng âm. Kinh

nghiệm từ các quốc gia gặp khủng hoảng nợ như Hy Lạp, Bồ Đào Nha,… cho

thấy, việc tích luỹ nợ nước ngoài ngày càng cao đã hạn chế tiềm năng phát

triển của các nước đang phát triển; tiếp đến là các cuộc khủng hoảng nợ nước

ngoài hoặc khủng hoảng kinh tế do sử dụng vốn nước ngoài ngày càng nhiều

đã gây tổn thất không ít cho các nước này và ngăn cản các nước này tiếp cận

thị trường vốn quốc tế để huy động vốn đầu tư phát triển. Do đó, cần kiểm

soát chặt chẽ chi tiêu công, quản lý chi tiêu công minh bạch và nâng cao

hiệu quả sử dụng vốn vay.

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: SỐ LIỆU SỬ DỤNG CHO MÔ HÌNH

ĐỘ MỞ CỦA NỀN KINH TẾ (OPEN)

Năm Xuất khẩu (USD) Nhập khẩu (USD) Độ mở nền kinh tế (%)

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 GDP theo giá hiện hành (USD) 26,336,617,864 4,370,865,760 36,658,108,169 5,424,365,667 25,423,812,494 3,814,891,070 6,293,304,847 2,143,191,579 6,471,740,486 2,930,215,538 9,613,369,554 3,463,880,949 9,866,990,096 3,831,479,526 13,180,954,014 4,941,471,572 16,286,434,094 7,078,095,311 20,736,163,915 8,690,196,938 24,657,470,332 12,781,756,967 26,843,701,137 13,755,189,198 27,209,601,996 14,190,608,829 28,683,658,005 15,151,041,604 31,172,517,272 17,922,825,678 32,685,199,371 18,595,918,552 35,058,216,051 21,724,925,554 39,552,513,118 26,759,132,794 45,427,854,693 33,292,010,669 52,917,296,789 38,915,457,655 60,913,515,795 47,613,798,709 71,015,592,863 65,864,934,299 91,094,051,435 84,835,283,473 97,180,304,813 76,433,907,443 93,449,244,476 106,426,845,157 108,042,977,785 123,960,665,229 23.22 20.80 18.95 57.90 81.32 66.95 73.58 66.21 77.47 74.72 92.71 94.34 97.00 102.79 112.53 111.51 118.77 126.95 139.02 142.90 151.77 169.64 171.05 146.95 165.34 167.85 1,744,152,802 2,200,010,135 1,003,045,220 1,500,912,822 2,332,325,663 2,971,976,971 3,428,344,548 3,785,936,669 5,539,525,598 6,804,127,643 10,077,135,253 11,570,361,478 12,203,044,875 14,332,147,618 17,155,027,470 17,850,120,542 19,913,086,161 23,452,274,132 29,862,568,271 36,702,948,394 44,835,425,231 54,607,524,002 70,982,717,110 66,374,595,299 82,513,451,680 100,026,278,600

CÁN CÂN NGÂN SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ (FISBAL)

Năm

GDP theo giá hiện hành (USD)

Cán ngân cân sách của Chính phủ (USD)

(20,392,073,100) (22,379,622,074) (23,344,236,898) (8,317,646,563) (6,695,209,062) (5,500,961,115) (5,543,313,717) (10,362,580,106) (5,223,993,021) 11,257,077,829 (2,229,224,378) (8,155,623,120) (440,835,092) (959,607,537) (1,332,881,623) (1,247,931,546) (1,142,838,444) (1,881,778,470) (546,615,013) (1,741,511,137) (124,669,803) (1,801,946,829) (1,088,915,977) (8,739,060,697) (5,616,582,760)

26,336,617,864 36,658,108,169 25,423,812,494 6,293,304,847 6,471,740,486 9,613,369,554 9,866,990,096 13,180,954,014 16,286,434,094 20,736,163,915 24,657,470,332 26,843,701,137 27,209,601,996 28,683,658,005 31,172,517,272 32,685,199,371 35,058,216,051 39,552,513,118 45,427,854,693 52,917,296,789 60,913,515,795 71,015,592,863 91,094,051,435 97,180,304,813 106,426,845,157

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Cán cân ngân sách của Chính phủ so với GDP (%) (77.43) (61.05) (91.82) (132.17) (103.45) (57.22) (56.18) (78.62) (32.08) 54.29 (9.04) (30.38) (1.62) (3.35) (4.28) (3.82) (3.26) (4.76) (1.20) (3.29) (0.20) (2.54) (1.20) (8.99) (5.28)

TỔNG ĐẦU TƯ SO VỚI GDP (INVEST)

Năm

Tổng đầu tư so với GDP theo giá hiện hành (%) (*)

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

14.30 14.30 14.30 13.59 1.18 8.59 11.22 25.12 25.48 27.14 28.10 28.30 29.05 27.63 29.61 31.17 33.22 35.45 35.47 35.57 36.81 43.13 39.71 38.13 39.04

(*): Số liệu được thu thập từ số liệu đã được tính toán của IMF

TỔNG NỢ NƯỚC NGOÀI SO VỚI GDP (DEBTGDP)

theo giá

Năm

Tổng nợ nước ngoài (USD)

GDP hiện hành (USD)

Tổng nợ nước ngoài so với GDP (%)

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

174,639,000 191,481,000 617,485,000 20,705,350,000 23,270,059,000 23,395,042,000 24,331,839,000 24,167,607,000 24,799,403,000 25,427,802,000 26,255,068,000 21,776,508,000 22,457,989,000 23,209,049,000 12,822,124,000 12,578,870,000 13,303,697,000 15,908,247,000 17,939,882,000 18,992,361,000 18,576,853,000 22,712,642,000 24,954,240,000 28,717,713,000 35,139,359,000

0.66 0.52 2.43 329.01 359.56 243.36 246.60 183.35 152.27 122.63 106.48 81.12 82.54 80.91 41.13 38.48 37.95 40.22 39.49 35.89 30.50 31.98 27.39 29.55 33.02

TỔNG THANH TOÁN NỢ NƯỚC NGOÀI SO VỚI XUẤT KHẨU (DEBTSERX)

toán nợ

Năm

Xuất khẩu (USD)

Tổng thanh nước ngoài (USD)

Tổng nợ nước ngoài so với Xuất khẩu (%)

1,560,000 1,503,000 3,089,000 235,290,000 174,128,000 159,815,000 231,468,000 416,947,000 306,045,000 363,853,000 395,880,000 913,907,000 1,095,667,000 1,412,376,000 1,309,460,000 1,218,986,000 1,212,769,000 846,460,000 813,135,000 967,312,000 961,277,000 1,245,107,000 1,321,077,000 1,216,847,000 1,372,060,000

1,744,152,802 2,200,010,135 1,003,045,220 1,500,912,822 2,332,325,663 2,971,976,971 3,428,344,548 3,785,936,669 5,539,525,598 6,804,127,643 10,077,135,253 11,570,361,478 12,203,044,875 14,332,147,618 17,155,027,470 17,850,120,542 19,913,086,161 23,452,274,132 29,862,568,271 36,702,948,394 44,835,425,231 54,607,524,002 70,982,717,110 66,374,595,299 82,513,451,680

0.09 0.07 0.31 15.68 7.47 5.38 6.75 11.01 5.52 5.35 3.93 7.90 8.98 9.85 7.63 6.83 6.09 3.61 2.72 2.64 2.14 2.28 1.86 1.83 1.66

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

TĂNG TRƯỞNG THU NHẬP BÌNH QUÂN ĐẦU NGƯỜI

Năm

Tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người thực (%)

Thu nhập bình quân đầu người thực theo giá so sánh 2000 (USD)

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

201.97 202.84 205.00 210.38 220.60 227.49 236.65 252.58 268.29 287.14 309.41 332.94 354.51 369.24 381.10 401.55 423.83 448.60 475.97 506.94 543.36 581.58 623.96 656.31 684.00 722.81

0.43 1.07 2.62 4.86 3.12 4.03 6.73 6.22 7.03 7.76 7.60 6.48 4.15 3.21 5.36 5.55 5.84 6.10 6.51 7.18 7.03 7.29 5.19 4.22 5.67

PHỤ LỤC 2: MÔ TẢ THỐNG KÊ

PHỤ LỤC 3: ĐỒ THỊ VÀ THỐNG KÊ MÔ TẢ BIẾN DEBTGDP

PHỤ LỤC 4: ĐỒ THỊ VÀ THỐNG KÊ MÔ TẢ BIẾN DEBTSERX

PHỤ LỤC 5: ĐỒ THỊ VÀ THỐNG KÊ MÔ TẢ BIẾN FISBAL

PHỤ LỤC 6: ĐỒ THỊ VÀ THỐNG KÊ MÔ TẢ BIẾN INVEST

PHỤ LỤC 7: ĐỒ THỊ VÀ THỐNG KÊ MÔ TẢ BIẾN OPEN

40,000

35,000

PHỤ LỤC 8: PHÂN LOẠI NỢ NƯỚC NGOÀI THEO THỜI HẠN NỢ

D S U s n o

30,000

i l l i

M

25,000

20,000

15,000

10,000

5,000

6 8 9 1

7 8 9 1

8 8 9 1

9 8 9 1

0 9 9 1

1 9 9 1

2 9 9 1

3 9 9 1

4 9 9 1

5 9 9 1

6 9 9 1

7 9 9 1

8 9 9 1

9 9 9 1

0 0 0 2

1 0 0 2

2 0 0 2

3 0 0 2

4 0 0 2

5 0 0 2

6 0 0 2

7 0 0 2

8 0 0 2

9 0 0 2

0 1 0 2

NỢ NGẮN HẠN

NỢ DÀI HẠN

NĂM

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

 Tiếng Việt:

Trần Trọng Hoài, Phùng Thanh Bình, Nguyễn Khánh Duy, (2009). Dự báo và phân tích dữ liệu trong kinh tế và tài chính, Nhà xuất bản Thống Kê.

 Tiếng Anh:

Alfredo, S and Francisco, I. (2004). Debt and Economic Growth in

Developing and Industrial Countries, Working Paper 2005:34, Columbia

University, Department of Economics.

Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003).

External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries,

IMF Working Paper Fiscal Affairs Department.

Carmen M. Reinhart, Kenneth S. Rogoff, (2010). Growth in a Time of

Debt. University of Maryland, NBER and CEPR, Harvard University and

NBER.

Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2002). External

Debt and Growth. IMF Working Paper Rearch Department.

Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2004). What are the

channels through which External Debt affects Growth?. IMF Working

Paper African and Asia and Pacific Departments.

Chenery and Strout, (1966). Two Gap Model in “Foreign Assistance and

Economic Development”. American Economic Review 56, September

1966.

Erdal Tanas Karagol, (2004). A Critical Review of External Debt and

Economic Growth Relationship: A Lesson for Indebtedness Countries.

Ege Academic Review.

Folorunso S, Ayadi, Felix O. Ayadi, (2008). The impact of external debt

on economic growth: a comparative study of Nigeria and South Africa.

University of Lagos, Texas Southern University.

Fosu, A. K, (1996). The impact of external debt on economic growth in

sub Saharan Africa. Journal of economic development.

Krugman, Paul, (1988). Financing vs. Forgiving a Debt overhang.

Journal of Development Economics.

Lyoha,M. A, (1996). External debt and Economic growth in Sub-

Saharan African Countries: An Econometrics Study. A paper presented

at AERC workshop,Nairobi.

Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003). The Other Costs of High

Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics, and Institutions.

Center for Global Development, Washington DC.

Sach, Jeffrey, (1989). The Debt Overhang of Developing Countries. in

Calvo, Guillermo A. and others (eds.) Debt Stabilization and

Development: Essay in Memory of Carlos Diaz Alejandro, Basil

Blachwell, Oxford.

Sheku Bangura, Damoni Kitabire, and Robert Powell, (2000). External

Debt Management in Low – Income countries, IMF Working Paper

Policy Development and Review Department.

 Tài liệu trang Web:

Đức Minh, 2011. Bàn về vấn đề nợ công ở Việt Nam.

no-cong-o-Viet-Nam/6916713.epi>

http://www.worldbank.org.

http://www.imf.org.

http://www.saga.vn.

NDHMoney, 2012. Đâu là ngưỡng nợ nước ngoài an toàn của Việt Nam.

nam-08965554.html>

Nhật Minh, 2012. Nợ công của Việt Nam có thể giảm dần sau 2020. <

http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2012/07/no-cong-cua-viet-nam-co-

the-giam-dan-sau-2020/>

Quốc Huy, 2012. Gia nhập WTO : Năm năm nhìn ra biển lớn.

ra-bien-lon--.html>

Theo Saga, 2012. Việt Nam với gánh nặng nợ nước ngoài.

nang-no-nuoc-ngoai.aspx>

Theo PLTP, 2012. Nợ công Việt Nam: Rủi ro nằm ở DNNN.

http://cafef.vn/20120610032455118CA33/no-cong-viet-nam-rui-ro-nam

o-dnnn.chn

Xuân Thành, 2012. Phấn đấu nợ nước ngoài không quá 50%.

khong-qua-50-GDP-tpp.html>

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ SONG HOANH

TÁC ĐỘNG CỦA NỢ NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ SONG HOANH TÁC ĐỘNG CỦA NỢ NƯỚC NGOÀI ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ TẠI VIỆT NAM

Mã số: 60340102

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN THỊ LIÊN HOA

TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2012

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

TÓM TẮT

1. GIỚI THIỆU

Ghi chú

Kỳ

Kết quả phân tích hồi quy

Biến độc lập được sử dụng

vọng

tác

động

it + εit

Yi = α0 + α1 lnINVESTi + α2OPENi + α3FISBALi + α4DEBTSERXi + α5

lnDEBTGDPi + µi (1)

i + µi

i

Yi = γ0 + γ1OPENi + γ2FISBALi+ γ3DEBTSERXi + γ4 DEBTGDPi + γ5DEBTGDP2 + µi (2)

Nghiên cứu thực nghiệm

Các nhân tố/kết quả của nghiên cứu

Alfredo Schclarek (2004)

Kỳ vọng tác động của tác giả luận văn

Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002)

Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008)

Yi = α0 + α1 lnINVESTi + α2OPENi + α3FISBALi + α4DEBTSERXi + α5

lnDEBTGDPi + µi (1)

Coefficientsa

Hình 3.9:Kết quả kiểm định hiện tượng phân phối chuẩn phần dư mô hình (1)

Yi = γ0 + γ1OPENi + γ2FISBALi+ γ3DEBTSERXi + γ4 DEBTGDPi + γ5DEBTGDP2

i + µi

(2)

2 (γ5)

2

i + µi (2.2)

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1: SỐ LIỆU SỬ DỤNG CHO MÔ HÌNH

CÁN CÂN NGÂN SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ (FISBAL)

TỔNG ĐẦU TƯ SO VỚI GDP (INVEST)

TỔNG NỢ NƯỚC NGOÀI SO VỚI GDP (DEBTGDP)

TỔNG THANH TOÁN NỢ NƯỚC NGOÀI SO VỚI XUẤT KHẨU (DEBTSERX)

TĂNG TRƯỞNG THU NHẬP BÌNH QUÂN ĐẦU NGƯỜI

D S U s n o

i l l i

M

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi