Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ KIM HUỆ TĂNG CƯỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI HỘ MỚI THOÁT NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ KIM HUỆ TĂNG CƯỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI HỘ MỚI THOÁT NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8.31.01.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI THỊ MINH HẰNG THÁI NGUYÊN - 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát

nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai” là công trình nghiên

cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu nghiên cứu có nguồn gốc rõ

ràng, kết quả trong luận văn là trung thực và kết luận khoa học của luận văn

chưa từng công bố bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây.

Thái Nguyên, tháng 02 năm 2020

Tác giả luận văn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Nguyễn Thị Kim Huệ

LỜI CẢM ƠN

Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp, đến

nay tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề

tài: “Tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng

Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai”.

Trước hết, Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Đào tạo, Khoa Quản lý và

Luật kinh tế, Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh đã tận tình giúp

đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Bùi Thị Minh Hằng người

đã định hướng, chỉ bảo và hết lòng tận tụy, dìu dắt tôi trong suốt quá trình học

tập và nghiên cứu đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến những người thân trong gia đình, bạn

bè và đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Nếu không có những sự giúp đỡ

này thì chỉ với sự cố gắng của bản thân tôi sẽ không thể thu được những kết

quả như mong đợi.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Nguyễn Thị Kim Huệ

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii

MỤC LỤC ........................................................................................................ iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ .............................................................. vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ...................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 4

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TĂNG CƯỜNG

CHO VAY HỘ MỚI THOÁT NGHÈO CỦA NGÂN HÀNG CSXH ........ 6

1.1. Cơ sở lý luận về tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo của Ngân

hàng Chính sách xã hội Việt Nam .................................................................... 6

1.1.1. Khái quát về Ngân hàng chính sách xã hội ở Việt Nam ......................... 6

1.1.2. Các khái niệm về tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo ..... 20

1.1.3. Vai trò tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo ...................... 21

1.1.4. Nội dung tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo .................. 23

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến tăng cường cho vay .................................. 26

1.1.6. Căn cứ để tiến hành cho vay hộ mới thoát nghèo ................................. 32

1.2. Cơ sở thực tiễn về cho vay hộ mới thoát nghèo ....................................... 33

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.2.1. Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác xã tín dụng ở Thái Lan ............... 33

1.2.3. Bài học kinh nghiệm về việc xóa đói giảm nghèo bền vững từ ngân

hàng CSXH huyện Yên Bình - Yên Bái ......................................................... 37

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 39

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 39

2.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................... 39

2.2.1. Số liệu sơ cấp ........................................................................................ 39

2.2.2. Số liệu thứ cấp ....................................................................................... 40

2.2.3. Phương pháp xử lý, tổng hợp thông tin ................................................ 40

2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 41

2.2.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu định lượng .............................................. 42

Chương 3. THỰC TRẠNG TĂNG CƯỜNG CHO VAY HỘ MỚI

THOÁT NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH

LÀO CAI ........................................................................................................ 45

3.1. Khái quát về Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ........................ 45

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 45

3.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy .......................................................................... 46

3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 48

3.1.4. Tổng quan về kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai .......................................... 49

3.2. Thực trạng tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng

Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai ....................................................................... 52

3.2.1. Thực trạng hoạt động cho vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội

tỉnh Lào Cai ..................................................................................................... 52

3.2.2. Thực trạng hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo của

Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016 - 2018 ................ 57

3.2.3. Kết quả điều tra hộ mới thoát nghèo ..................................................... 73

3.3. Đánh giá khái quát hiệu quả cho vay hộ mới thoát nghèo của Ngân

hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai .............................................................. 79

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.3.1. Đánh giá các kết quả đã đạt được ......................................................... 79

3.3.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến cho vay hộ mới thoát nghèo

tỉnh Lào Cai ..................................................................................................... 80

3.3.3. Một số hạn chế, tồn tại .......................................................................... 81

3.3.4. Nguyên nhân ......................................................................................... 83

Chương 4. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CHO VAY ĐỐI VỚI HỘ

MỚI THOÁT NGHÈO TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH LÀO CAI ............................................................................................. 89 4.1. Mục tiêu và chương trình xóa đói giảm nghèo của tỉnh Lào Cai ............ 89 4.1.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 89 4.1.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 89 4.2. Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai .............................................................. 90 4.2.1. Ngân hàng chính sách xã hội cùng với các cơ quan chức năng phân loại hộ mới thoát nghèo trên địa bàn tỉnh Lào Cai theo tiêu chí của Chính phủ ................................................................................................ 90 4.2.2. Tạo lập và quản lý có hiệu quả các nguồn vốn đáp ứng nhu cầu trên địa bàn ............................................................................................................. 92 4.2.3. Thực hiện đúng các quy định cho vay .................................................. 92 4.2.4. Lập kế hoạch công bố công khai về số hộ mới thoát nghèo được tiếp cận vốn theo thời gian phù hợp ............................................................... 93 4.2.5. Hướng dẫn hộ mới thoát nghèo được tiếp cận vốn sử dụng tiền vay đúng mục đích, hiệu quả ................................................................................. 93 4.2.6. Phối hợp với Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn thanh niên thường xuyên kiểm tra quá trình sử dụng vốn của các hộ mới thoát nghèo ............................................................................................... 94 4.2.7. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bao gồm đào tạo cán bộ Ngân hàng Chính sách xã hội, đào tạo ban quản lý tổ vay vốn, đào tạo cán bộ hội nhận ủy thác .................................................................................................... 95 4.2.8. Phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến chính sách cho vay đối với hộ mới thoát nghèo ......... 97 4.3. Một số kiến nghị ....................................................................................... 97 4.3.1. Đối với Chính phủ ................................................................................. 97 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

4.3.2. Đối với Ngân hàng CSXH Việt Nam .................................................... 98 4.3.3. Đối với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương các cấp tại tỉnh Lào Cai ... 99 KẾT LUẬN .................................................................................................. 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 104 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 105

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Ký hiệu Nguyên nghĩa

Ngân hàng nông nghiệp và hợp tác xã tín 1 BAAC dụng Thái Lan

2 CSXH Chính sách xác hội

3 CTXH Chính chị xã hội

NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hội 4

NHCSXHVN Ngân hàng Chính sách Xã hội Việt Nam 5

6 NHNN Ngân hàng nhà nước

7 NHTM Ngân hàng Thương Mại

8 ODA Hỗ trợ phát triển chính thức

9 SXKD Sản xuất kinh doanh

10 TK&VV Tiết kiệm và vay vốn

11 TMCP Thương mại cổ phần

12 TƯ Trung ương

13 UBND Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

14 XĐGN Xóa đói giảm nghèo

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng 3.1: Nguồn huy động vốn cho vay của ngân hàng CSXH Lào Cai .... 53

Bảng 3.2: Kết quả hoạt động cho vay của ngân hàng giai đoạn

2016 - 2018........................................................................ 55

Bảng 3.3: Kết quả cho vay hộ mới thoát nghèo tại ngân hàng

Chính sách xã hội giai đoạn 2016-2018 .............................. 58

Bảng 3.4: Tình hình dư nợ cho vay hộ mới thoát nghèo theo địa

bàn giai đoạn 2016- 2018 ................................................... 60

Bảng 3.5: Kết quả hoạt động của tổ TK & VV tính đến năm 2018 ...... 63

Bảng 3.6: Tình hình ủy thác qua các hội đoàn thể tại NHCSXH

Lào Cai giai đoạn 2016 - 2018 ........................................... 65

Bảng 3.7: Chất lượng tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo ................. 68

Bảng 3.8: Thống kê thông tin phiếu điều tra ....................................... 74

Bảng 3.9: Thống kê mục đích và hiệu quả sử dụng vốn tín dụng ........ 74

Bảng 3.10: Thống kê mục đích vay vốn và quy mô vốn ....................... 75

Bảng 3.11: Kết quả phân tích thống kê mô tả các nhóm tiêu chí ........... 76

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ cho vay hộ mới thoát nghèo ......................................... 18

Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức của NHCSXH tỉnh Lào Cai ........................... 48

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu nguồn vốn huy động của NHCSXH Lào Cai giai

đoạn 2016 - 2018 ....................................................................... 54

Biểu đồ 3.2: Tình hình cho vay đối với hộ mới thoát nghèo ......................... 59

Biểu đồ 3.3: Tình hình cho vay ủy thác thông qua các tổ chức giai đoạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2016 - 2018 ................................................................................ 66

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Đảng và Nhà nước ta coi xoá đói giảm nghèo (XĐGN) là một chủ

trương lớn, là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế

xã hội, với định hướng tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ xã hội

và khẳng định nghèo đói ảnh hưởng tiêu cực tới ổn định chính trị, kinh tế

và môi trường.

Ngày 27 tháng 12 năm 2008, Chính phủ thông qua Nghị quyết số

30a/2008/NQ-CP bắt đầu chính thức triển khai Chương trình hỗ trợ giảm

nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo, là một chương trình phát

triển kinh tế - xã hội nhằm tạo ra sự chuyển biến nhanh về đời sống vật chất

và tinh thần cho các hộ nghèo, người các dân tộc thiểu số ở 64 huyện nghèo

trong cả nước (những huyện có tỷ lệ hộ nghèo trong tổng số hộ của huyện lớn

hơn 50%) sao cho đến năm 2020 có thể ngang bằng với các huyện khác trong

khu vực. Nhìn lại 10 năm thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP cho thấy

công tác xóa đói, giảm nghèo ở các huyện nghèo trong cả nước đã đạt nhiều

kết quả bước đầu, đóng góp tích cực vào công tác xóa đói, giảm nghèo của cả

nước, được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Những thành tựu trong công tác giảm

nghèo góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã

hội. Việc nâng cao đời sống người dân ở các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng

xa cũng tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững an ninh chính trị,

củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà

nước trong quyết tâm giảm đói nghèo, tạo công bằng xã hội.

Tuy nhiên, thời gian qua, công tác giảm nghèo bền vững còn tồn tại

nhiều bất cập. Theo Báo cáo kết quả 2 năm thực hiện Nghị quyết số

76/2014/QH13 của Quốc hội về đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vững đến năm 2020 (giai đoạn 2017 - 2018): Tính đến tháng 3 - 2018, tuy có

8/64 huyện thuộc Nghị quyết 30a thoát nghèo, 14/30 huyện hưởng cơ chế 30a

thoát khỏi tình trạng khó khăn nhưng lại bổ sung 29 huyện vào danh sách

huyện nghèo giai đoạn 2018-2020, 12 tỉnh có tỷ lệ tái nghèo tăng rõ rệt (tăng

từ 0,03% trở lên), trong đó có cả một số tỉnh có điều kiện kinh tế, xã hội thuận

lợi. Kết quả thực hiện cũng chưa thực sự đồng đều. Tỷ lệ hộ nghèo ước đến

cuối năm 2018 chỉ còn dưới 6%, giảm khoảng 1% - 1,3% so với đầu năm

2018. Mặc dù vậy nhưng vẫn cần chú trọng tính bền vững của chương trình

khi số hộ tái nghèo bằng khoảng 5% số hộ thoát nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát

sinh cao (22,98%) so với tổng số hộ thoát nghèo, tình trạng tái nghèo đã và

đang diễn ra ở nhiều địa phương, nhất là ở các địa bàn có điều kiện kinh tế -

xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, những nơi thường xuyên hứng chịu ảnh

hưởng của thiên tai, lũ lụt. Tại tỉnh Lào Cai, thực hiện chương trình 30ª về

xóa đói giảm nghèo, hàng năm có từ 20-30% số hộ nghèo tham gia dự án

thoát nghèo, trong đó có 7% hộ thoát nghèo. Tuy nhiên, mô hình giảm nghèo

chỉ được triển khai thực hiện trong thời gian dự án còn thực hiện, hết thời gian

thực hiện, nhiều mô hình có hiệu quả, có khả năng phát triển không được

nhân rộng, nguyên nhân chủ yếu là thiếu sự quan tâm chỉ đạo và thiếu nguồn

vốn cân đối cho công tác nhân rộng mô hình.

Để hoàn thiện được mục tiêu chương trình quốc gia về xóa đói giảm

nghèo thì việc đẩy mạnh hỗ trợ hộ mới thoát nghèo là một việc không thể

thiếu. Trong lĩnh vực tín dụng cho người nghèo, năm 1996, chính phủ đã

thành lập Ngân hàng phục vụ người nghèo và đến năm 2003 được tách ra

thành NHCSXH. Chính phủ thông qua NHCSXH là một tổ chức tín dụng

chính thống có vai trò quan trọng đặc biệt trong toàn bộ hệ thống tín dụng

vi mô nhằm xóa đói giảm nghèo bền vững. Mặc dù NHCSXH đã và đang nỗ

lực rất lớn, cơ chế ngày càng hoàn thiện, thủ tục vay vốn ngày càng thông

thoáng, đơn giản để người nghèo tiếp cận với đồng vốn dễ dàng hơn. Tuy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhiên, Nguồn lực để thực hiện các chương trình tín dụng chính sách còn hạn

chế so với nhu cầu thực tế của người nghèo và các đối tượng chính sách,

NSNN cấp bổ sung vốn điều lệ, vốn các chương trình tín dụng chính sách

chưa kịp thời. Một số chương trình tín dụng chính sách tuy có thời hạn cho

vay dài nhưng chưa cân đối được nguồn lực tương ứng. Bên cạnh đó, Chất

lượng tín dụng chính sách chưa đồng đều tại một số vùng. Một số địa phương

tỷ lệ nợ quá hạn còn cao, một số chương trình tín dụng tiềm ẩn rủi ro dẫn đến

làm gia tăng nợ quá hạn. Tại một số nơi, công tác phối hợp giữa các hoạt

động khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao

công nghệ, tiêu thụ sản phẩm với hoạt động tín dụng chính sách chưa được

gắn kết, dẫn đến một bộ phận người nghèo sử dụng vốn vay chưa hiệu quả,

chưa thoát nghèo bền vững. Tại Lào Cai, nhiều hộ dân đã thoát nghèo, nhưng

vì không có vốn đầu tư để tạo ra thu nhập lại quay lại thành hộ nghèo. Ngoài

ra khi không có vốn phục vụ cho hoạt động chăn nuôi, trồng trọt họ lại phải

tiếp cận nguồn tín dụng đen lãi suất cao, nên khả năng tái nghèo lại cao

hơn.Vì vậy, với kỳ vọng công cụ tín dụng cho hộ mới thoát nghèo thoát nghèo

bền vững ngày càng phát huy thế mạnh, góp phần nhiều hơn nữa trong việc

thực hiện chiến lược xoá đói giảm nghèo của cả nước nói chung, của tỉnh Lào

Cai nói riêng, tôi nghiên cứu đề tài: “Tăng cường cho vay đối với hộ mới

thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu đề tài nhằm phân tích thực trạng kinh cho vay hộ mới

thoát nghèo tại ngân hàng CSXH tỉnh Lào Cai từ đó đề xuất một số giải

pháp tăng cường hoạt động cho vay các hộ mới thoát nghèo tại ngân hàng

CSXH tỉnh Lào Cai.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động cho vay đối với hộ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

mới thoát nghèo.

- Đánh giá thực trạng cho vay đối với hộ mới thoát nghèo và tác động của

vốn tín dụng đối với các hộ vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

- Đánh giá kết quả đã đạt được và những yếu tố ảnh hưởng đến công

tác quản lý và cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách

xã hội tỉnh Lào Cai.

- Đề xuất định hướng một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường cho

vay đối với hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Là hoạt động cho vay đối với các hộ mới thoát nghèo vay vốn nhằm

phục vụ sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu chủ yếu về hoạt

động cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh đối với hộ mới thoát nghèo của

Ngân hàng CSXH, kết quả sử dụng vốn vay và tác động của vốn vay tới hộ

mới thoát nghèo.

- Phạm vi về không gian: Trên địa bàn tỉnh Lào Cai

- Phạm vi về thời gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu 2016 đến 2018

và đề xuất giải pháp từ nay cho đến các năm tiếp theo. Điều tra thực tế

trong năm 2019.

4. Ý nghĩa khoa học của đề tài

Đề tài là tài liệu tham khảo giúp các nhà hoạch định chính sách, những

người lãnh đạo địa phương trong việc đề ra các chính sách cho vay đối với hộ

mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

- Về lý luận: Luận văn làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động

cho vay đối với hộ mới thoát nghèo của NHCSXH tỉnh Lào Cai.

- Về thực tiễn: dựa trên cơ sở khoa học và số liệu thực tế tại NHCSXH

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tỉnh Lào Cai đánh giá hoạt động cho vay tại ngân hàng NHCSXH tỉnh Lào

Cai và đưa ra giải pháp nhằm tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

tại ngân hàng CSXH tỉnh Lào Cai.

Luận văn phân tích một cách có hệ thống, logic về hoạt động cho vay

đối với hộ mới thoát nghèo của NHCSXH tỉnh Lào Cai. Từ đó góp phần tăng

cường và nâng cao công tác quản lý cho vay đối với hoạt động cho vay của

NHCSXH tỉnh Lào cai.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ

lục, nội dung luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về tăng cường cho vay hộ mới

thoát nghèo của Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam.

Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.

Chương 3: Thực trạng tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo tại Ngân

hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai

Chương 4: Giải pháp tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TĂNG CƯỜNG

CHO VAY HỘ MỚI THOÁT NGHÈO CỦA NGÂN HÀNG CSXH

1.1. Cơ sở lý luận về tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo của Ngân

hàng Chính sách xã hội Việt Nam

1.1.1. Khái quát về Ngân hàng chính sách xã hội ở Việt Nam

1.1.1.1. Sự hình thành và phát triển

Ngân hàng Chính sách xã hội (tên giao dịch tiếng Anh: Vietnam Bank for

Social Policies, viết tắt: VBSP) là tổ chức tín dụngthuộc Chính phủ Việt Nam,

được thành lập theo Quyết định 131/2002/QĐ-TTg ngày 4 tháng 10 năm 2002 của

Thủ tướng Chính phủ để cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Khác với ngân hàng thương mại, Ngân hàng Chính sách xã hội hoạt động không

vì mục đích lợi nhuận, được Chính phủ Việt Nam bảo đảm khả năng thanh

toán; tỷ lệ dự trữ bắt buộc của ngân hàng là 0%; Ngân hàng không phải tham gia

bảo hiểm tiền gửi, được miễn thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước.

NHCSXH được thành lập để thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi

đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác. NHCSXH được

thực hiện các nghiệp vụ: huy động vốn, cho vay, thanh toán, ngân quỹ và

được nhận vốn uỷ thác cho vay ưu đãi của chính quyền địa phương, các tổ

chức kinh tế, chính trị - xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi

Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài nước đầu tư cho các chương trình

dự án phát triển kinh tế xã hội.

Ngày 31 tháng 8 năm 1995, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam ra Quyết

định số 525-TTg về việc thành lập Ngân hàng Phục vụ Người nghèo để giúp

người nghèo vay vốn phát triển sản xuất, giải quyết đời sống góp phần thực

hiện mục tiêu xoá đói giảm nghèo, không vì mục đích lợi nhuận, thực hiện

bảo tồn vốn ban đầu, phát triển vốn, bù đắp chi phí. Khi này Ngân hàng chỉ

tham gia ban hành chính sách, còn việc điều hành tác nghiệp ủy thác

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đảm nhận.

Sau bảy năm Ngân hàng Phục vụ người nghèo hoạt động, nhằm tách tín

dụng chính sách ra khỏi hoạt động tín dụng thông thường của các ngân hàng

thương mại nhà nước, ngày 4 tháng 10 năm 2002, Chính phủ ban hành Nghị

định số 78/2002/NĐ-CP về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng

chính sách khác; cũng trong ngày này, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số

131/2002/QĐ-TTg thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay người

nghèo và các đối tượng chính sách khác. Vốn điều lệ ban đầu của Ngân hàng

là 5 nghìn tỷ đồng và được cấp bổ sung phù hợp với yêu cầu hoạt động từng

thời kỳ. Thời hạn hoạt động là 99 năm. Ngày 11 tháng 3 năm 2003, Ngân

hàng chính thức hoạt động.

Đến ngày 30 tháng 9 năm 2017, tổng nguồn vốn của Ngân hàng là

hơn 179.000 tỉ đồng, gấp hơn 25 lần so với khi thành lập. Tổng dư nợ các

chương trình tín dụng chính sách đạt hơn 169.000 tỷ đồng, gấp 24 lần so

với khi thành lập. Hơn 6,7 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách còn

dư nợ. Hơn 31,8 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách khác đã vay

vốn từ Ngân hàng, nhờ đó hơn 4,5 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo. Vốn ủy

thác của địa phương gần 8.500 tỉ đồng.

Để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết của Đảng và Chiến lược quốc gia

về xóa đói giảm nghèo, năm 2002, Chính phủ đã thành lập Quỹ cho vay ưu

đãi hộ mới thoát nghèo với số vốn ban đầu là 400 tỷ đồng. Quỹ được sử dụng

cho vay hộ mới thoát nghèo thiếu vốn sản xuất kinh doanh với lãi suất ưu đãi,

mức cho vay 500.000 đồng/hộ, người vay không phải bảo đảm tiền vay.

1.1.1.2. Hệ thống tổ chức bộ máy trong phạm vi cả nước

Ngân hàng CSXH là một pháp nhân, có vốn điều lệ, có con dấu, có tài

sản và hệ thống giao dịch từ Trung ương đến địa phương, có bộ máy quản lý

và điều hành thống nhất trong phạm vi cả nước, trụ sở chính đặt tại Hà Nội.

Thời gian hoạt động là 99 năm.

Ngân hàng Chính sách xã hội được tổ chức theo 3 cấp: Hội sở chính ở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Trung ương, Chi nhánh ở cấp tỉnh, Phòng giao dịch ở cấp huyện. Mỗi cấp đều

có bộ máy quản trị và bộ máy điều hành tác nghiệp:

Bộ máy quản trị, gồm: Hội đồng quản trị và bộ máy giúp việc ở Trung

ương; Ban đại diện Hội đồng quản trị ở cấp tỉnh, cấp huyện.

Bộ máy điều hành tác nghiệp bao gồm: Hội sở chính ở Trung ương; Sở

giao dịch, trung tâm Đào tạo, trung tâm Công nghệ thông tin; 63 Chi nhánh

cấp tỉnh và 618 phòng giao dịch cấp huyện.

Điều lệ về tổ chức hoạt động của Ngân hàng CSXH được ban hành

kèm theo Quyết định số 16/2003/QĐ - TTg ngày 22/01/2003 của Thủ tướng

Chính phủ,theo đó mô hình tổ chứcquản lý theo phương thức các cơ quan

quản lý Nhà nước tham gia ban hành chính sách, còn điều hành hoạt động của

Ngân hàng CSXH là Tổng giám đốc.

Đặc trưng trong cơ cấu tổ chức hoạt động của ngân hàng chính sách

xã hội có những điếm sau:

1. Hội, Đoàn thể nhận ủy thác một số công đoạn cho vay

Ngân hàng Chính sách xã hội có hai phương thức cho vay: cho vay trực

tiếp và cho vay ủy thác. Trong hai phương thức này, cho vay ủy thác chiếm

hơn 98% tổng dư nợ (2018).Cho vay ủy thác nghĩa là Ngân hàng Chính sách xã

hội thực hiện ủy thác một số công đoạn trong quy trình cho vay cho bốn tổ

chức chính trị - xã hội (gọi tắt là Hội, Đoàn thể) gồm Hội Nông dân Việt

Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam và Đoàn

thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Nội dung ủy thác có thể tóm tắt là:

+ Thông báo và phổ biến các chính sách tín dụng có ưu đãi đến đối tượng

thụ hưởng; tập huấn công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư,... để giúp

người vay sử dụng vốn vay có hiệu quả; họp đánh giá định kỳ hoặc đột xuất.

+ Tham gia buổi bình xét công khai hộ vay vốn của tổ tiết kiệm và

vay vốn (tổ TK&VV); chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động của

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tổ TK&VV.

+ Phối hợp với các bên có liên quan kiểm tra, giám sát sử dụng vốn vay,

đôn đốc hộ vay trả nợ.

Việc ủy thác cho Hội, Đoàn thể là nhằm công khai hóa, xã hội hóa hoạt

động tín dụng chính sách, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, của tổ

chức Hội, đồng thời củng cố hoạt động của tổ chức Hội ở cơ sở. Việc bình xét

hộ vay vốn công khai, dân chủ đảm bảo đưa vốn đến đúng đối tượng thụ

hưởng. Mặt khác, việc ủy thác giúp đối tượng thụ hưởng tiếp cận dễ dàng,

hiệu quả với dịch vụ tài chính, tiết kiệm của Ngân hàng Chính sách xã hội.

Quan hệ giữa Ngân hàng và Hội, Đoàn thể được xác lập qua văn bản

liên tịch, văn bản thỏa thuận (cấp trung ương); văn bản liên tịch (cấp tỉnh,

huyện) và hợp đồng ủy thác (cấp xã).

2. Tổ tiết kiệm và vay vốn

Tổ tiết kiệm và vay vốn (tổ TK&VV) là một tập hợp các hộ nghèo, hộ

cận nghèo và các đối tượng chính sách khác có nhu cầu vay vốn Ngân hàng

Chính sách xã hội để sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, cải thiện đời sống. Các

thành viên (tổ viên) tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh và

đời sống, đồng thời cùng giám sát nhau trong việc vay vốn, sử dụng vốn vay và

trả nợ Ngân hàng. Một tổ TK&VV phải có tối thiểu 5 tổ viên và tối đa là 60 tổ

viên; các tổ viên phải cư trú hợp pháp theo địa bàn dân cư thuộc đơn vị hành

chính xã, phường, thị trấn, trong đó các tổ viên được sắp xếp theo hướng liền

canh, liền cư. Đến 2018 có 187.151 tổ TK&VV đang hoạt động.

Tổ hoạt động theo nguyên tắc tập thể, biểu quyết theo đa số dưới sự

điều hành của ban quản lý tổ (một tổ trưởng và một tổ phó). Trong quy trình

cho vay, họp bình xét cho vay là điều kiện tiên quyết để xét cho vay. Sau khi

tiếp nhận đề nghị vay vốn từ phía hộ vay là thành viên của tổ (nếu chưa thì

cần được xét kết nạp vào tổ), tổ trưởng tổ TK&VV chủ trì buổi họp bình xét

cho vay, trong đó hộ vay có nhu cầu vay vốn nhất thiết phải được sự chấp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thuận bằng biểu quyết của ít nhất 2/3 tổ viên tổ TK&VV hiện diện tại buổi

họp bình xét công khai về vay vốn, với điều kiện phải có ít nhất 2/3 tổ viên tổ

TK&VV đến dự buổi họp. Toàn bộ nội dung cuộc họp đều được ghi thành

biên bản, gọi là biên bản họp tổ, do tổ phó là thư ký ghi chép lại. Buổi họp có

sự chứng kiến của đại diện Hội, Đoàn thể nhận ủy thác quản lý tổ TK&VV đó

và trưởng thôn/ấp/khu phố nơi tổ TK&VV hoạt động.

Tổ TK&VV hoạt động không tách rời với ủy ban nhân dân cấp xã, tổ

chức chính trị - xã hội nhận ủy thác và Ngân hàng:

+ Trong mối quan hệ với ủy ban nhân dân cấp xã: tổ chịu sự chỉ đạo,

quản lý, kiểm tra trực tiếp của ủy ban nhân dân cấp xã. Việc thành lập, thay

đổi ban quản lý tổ hoặc giải thể tổ đều phải có sự chấp thuận của ủy ban nhân

dân cấp xã.

+ Trong mối quan hệ với Hội, Đoàn thể nhận ủy thác: tổ phải phối hợp

với Hội, Đoàn thể; chịu sự giám sát, theo dõi của Hội, Đoàn thể.

+ Trong mối quan hệ với Ngân hàng: Ngân hàng và đại diện ban

quản lý tổ TK&VV ký kết hợp đồng ủy nhiệm quy định rõ quyền và nghĩa

vụ của mỗi bên. Ngân hàng có trách nhiệm theo dõi, giám sát hoạt động

của tổ, đồng thời phối hợp với UBND cấp xã và Hội, Đoàn thể nhận ủy

thác tổ chức thực hiện việc đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, quản lý

cho ban quản lý tổ. Đối với các ban quản lý tổ TK&VV được Ngân hàng

ủy nhiệm thu lãi, thu tiết kiệm thì hàng tháng sẽ thực hiện thu tiền lãi vay

và tiền gửi tiết kiệm của tổ viên trong tổ, sau đó nộp cho Ngân hàng vào

ngày giao dịch cố định tại điểm giao dịch xã.

3. Điểm giao dịch xã

Để hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác tiếp

cận thuận lợi với Ngân hàng Chính sách xã hội, Ngân hàng đưa các hoạt động

nghiệp vụ về phục vụ ngay tại điểm giao dịch xã (xã/phường/thị trấn) thông

qua hoạt động của tổ giao dịch xã. Điểm giao dịch xã được hiểu là nơi Ngân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hàng tổ chức giao dịch với khách hàng, tổ chức, cá nhân liên quan trên địa bàn

một xã, được đặt trong khuôn viên trụ sở ủy ban nhân dân cấp xã. Phiên giao

dịch xã diễn ra vào ngày cố định hàng tháng, kể cả ngày lễ hoặc ngày nghỉ cuối

tuần, và chỉ thực hiện giao dịch bù vào ngày khác nếu ngày giao dịch cố định

tháng đó trùng vào ngày nghỉ Tết Nguyên đán. Các ngày giao dịch cố định của

từng xã được niêm yết trên website của Ngân hàng Chính sách xã hội. Đến cuối

2018 Ngân hàng có trên 10.900 điểm giao dịch xã.

Hoạt động giao dịch lưu động tại xã do một tổ giao dịch thực hiện. Tổ

này là một phận nghiệp vụ gồm tối thiểu ba nhân viên, có trách nhiệm phổ

biến, tuyên truyền và công khai chính sách tín dụng ưu đãi đối với hộ nghèo,

hộ cận nghèo và các đối tượng chính sách khác; tiếp nhận hồ sơ vay vốn, giải

ngân, thu nợ, thu lãi, thu tiết kiệm và thực hiện quy trình xử lý nợ, họp giao

ban với tổ trưởng tổ TK&VV và các tổ chức Hội, Đoàn thể nhận ủy thác.Việc

tổ chức giao dịch vào ngày cố định tại điểm giao dịch xã được xem là phát

huy dân chủ, tạo điều kiện cho các tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác thực

hiện chức năng phản biện xã hội, tạo mối quan hệ gần gũi giữa nhân viên

ngân hàng với người dân.

Ngoài Ngân hàng Chính sách xã hội, từ năm 2017 có thêm Ngân hàng

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) thực hiện hình

thức điểm giao dịch lưu động. Tuy nhiên, Agribank thực hiện giao dịch ngay

trên ô tô chuyên dùng

1.1.1.3. Chức năng và nhiệm vụ

Ngân hàng Chính sách xã hội là một trong những công cụ đòn bẩy kinh

tế của Nhà nước nhằm giúp hộ nghèo, hộ mới thoát nghèo và đối tượng chính

sách có điều kiện tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất, tạo việc

làm, nâng cao thu nhập, cải thiện điều kiện sống, góp phần thực hiện chính

sách phát triển kinh tế gắn liền với xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã

hội, vì mục tiêu dân giàu - nước mạnh - dân chủ - công bằng - văn minh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

A. Chức năng của Chi nhanh Ngân hàng CSXH Việt Nam

1. Triển khai các chủ trương, chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước

đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn.

2. Thực hiện các hoạt động nghiệp vụ về huy động vốn; cho vay và các

dịch vụ Ngân hàng theo quy định tại điều lệ về tổ chức và hoạt động của Ngân

hàng Chính sách xã hội.

3. Nhận ủy thác cho vay ưu đãi của các tổ chức kinh tế, tổ chức chính

trị- xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi Chính phủ, các cá nhân trong

và ngoài nước.

4. Kiểm tra, giám sát việc vay vốn của các tổ chức, cá nhân; việc thực

hiện hợp đồng ủy thác của các đơn vị nhận ủy thác.

B. Nhiệm vụ của Ngân hàng CSXH Việt Nam

1. Huy động vốn:

- Nhận tiền gửi có lãi và tự nguyện không lấy lãi của các tổ chức, cá

nhân trong nước và ngoài nước bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ; nhận tiền

gửi tiết kiệm của người nghèo;

- Tiếp nhận các nguồn vốn tài trợ; vốn ủy thác của địa phương, các tổ

chức kinh tế, tổ chức chính trị- xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức

phi Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài và ngoài nước theo quy định của

Tổng giám đốc.

- Vay vốn các tổ chức tài chính, tín dụng trong nước khi Tổng giám đốc

cho phép.

2. Cho vay:

- Ngân hàng Chính sách xã hội Lào Cai thực hiện cho vay ngắn hạn,

trung hạn và dài hạn bằng đồng Việt Nam đối với các đối tượng được quy

định tại nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 4 tháng 10 năm 2002 của Chính

phủ về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3. Thực hiện các dịch vụ ngân hàng theo chỉ đạo của Tổng giám đốc

4. Thực hiện hạch toán kế toán thống nhất trong toàn hệ thống. Chấp

hành chế độ quản lý tài chính theo quy định.

5. Kiểm tra việc thực hiện hợp đồng vay vốn và trả nợ của các tổ chức,

cá nhân vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội

6. Thực hiện kiểm tra, kiểm toán nội bộ. Kiểm tra giám sát các đơn vị

ủy thác trên địa bàn theo quy định của Ngân hàng Chính sách xã hội.

7. Phổ biến, hướng dẫn và triển khai thực hiện các cơ chế, quy chế

nghiệp vụ và văn bản pháp luật của Nhà nước, ngành ngân hàng và Ngân

hàng Chính sách xã hội liên quan đến hoạt động của ngân hàng và đơn vị

nhận ủy thác.

1.1.1.4. Cho vay hộ mới thoát nghèo và hiệu quả cho vay hộ mới thoát nghèo

của Ngân hàng Chính sách xã hội

Theo ngôn ngữ dân gian Việt Nam “tín dụng” có nghĩa là sự vay mượn.

Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời quyền sử dụng một lượng giá trị dưới

hình thức hiện vật hay tiền tệ, sự chuyển giao được thực hiện theo chiều người

sở hữu sang người sử dụng sau đó hoàn trả với một lượng giá trị lớn hơn.

Cho vay là quan hệ vay mượn giữa ngân hàng và các tổ chức tín dụng

khác với các tổ chức và cá nhân trong xã hội. Trong mối quan hệ này ngân

hàng có thể vừa là người cho vay, vừa là người đi vay (trung gian tài chính).

Cho vay trong hoạt động của một ngân hàng là một giao dịch về tài sản (tiền

hoặc hàng hoá) giữa bên cho vay là ngân hàng và bên đi vay là cá nhân doanh

nghiệp và các chủ thể khác; trong đó, bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên

đi vay sử dụng trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận, bên đi vay có

trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn

thanh toán theo đúng hợp đồng vay vốn.

Trong quan hệ tín dụng người cho vay sẽ cho người cần vốn vay theo

các điều kiện đã được thỏa thuận trước như thời gian cho vay và hoàn trả, lãi

suất tín dụng… Trong quan hệ đó, người đi vay phải sử dụng vốn vay đúng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

mục đích, đúng các thỏa thuận, làm ăn có lãi và có khả năng hoàn trả đủ cả

gốc, lãi đúng thời hạn.

Đối với NHCSXH hiện nay, các khoản cho vay chiếm tỷ trọng chủ yếu

trong hoạt động tín dụng ngân hàng và chúng là sản phẩm dễ bị rủi ro nhất.

Khái niệm hiệu quả cho vay hộ nghèo ở đây được hiểu là hiệu quả cho vay.

Hiệu quả cho vay hộ mới thoát nghèo xét trên các khía cạnh:

- Thực hiện giải ngân đúng địa chỉ hộ mới thoát nghèo cần vay vốn (hộ

thoát nghèo có sức lao động, có khả năng SXKD nhưng thiếu vốn phát triển

kế hoạch kinh doanh của mình) và vốn vay được sử dụng đúng mục đích.

- Quy mô cho vay: Quy mô cho vay đối với hộ mới thoát nghèo được

thể hiện ở số tuyệt đối dư nợ đối với hộ mới thoát nghèo trong tổng dư nợ

ngân hàng, doanh số cho vay, thu nợ hộ mới thoát nghèo; số tiền vay đối với

một hộ; số hộ mới thoát nghèo được tiếp cận với vốn vay. Số tuyệt đối dư nợ

lớn và tỷ trọng dư nợ cao, doanh số cho vay, thu nợ lớn, số hộ mới thoát

nghèo được tiếp cận vốn nhiều thể hiện hoạt động tín dụng ngân hàng đã đáp

ứng tốt nhu cầu vốn của các hộ mới thoát nghèo.

- Chất lượng cho vay: Chất lượng cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

thể hiện ở mức độ rủi ro tín dụng thấp, khả năng hoàn trả vốn cao (thể hiện ở

tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu thấp) và hiệu quả sử dụng vốn tín dụng của người

vay cao. Nếu tỷ lệ nợ quá hạn trong tổng dư nợ hộ mới thoát nghèo thấp, cho

thấy các khoản tín dụng đối với hộ nghèo an toàn, lành mạnh. Tỷ lệ nợ quá

hạn cao, phản ảnh sự rủi ro các khoản tín dụng của ngân hàng.

- Khả năng bảo toàn vốn: Khi ngân hàng cho hộ mới thoát nghèo vay

vốn để phát triển SXKD. Ngân hàng tính toán được phương án thu hồi vốn

(cả gốc và lãi), sau khi trừ các chi phí thì vẫn có lãi. Từ đó ngân hàng có thể

duy trì và mở rộng hoạt động phục vụ của mình cho hộ nghèo, hộ cận nghèo

và hộ mới thoát nghèo.

- Mức độ đáp ứng nhu cầu vốn hợp lý cho hộ mới thoát nghèo, hỗ trợ

hộ thoát nghèo phát triển kinh tế, tăng thu nhập vươn lên thoát khỏi đói

nghèo, hoà nhập cộng đồng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Số hộ mới thoát nghèo thoát khỏi đói nghèo bền vững nhờ vay vốn, số

việc làm được giải quyết thông qua vay vốn NHCSXH.

1.1.1.5. Hộ mới thoát nghèo và tiêu chí phân loại hộ mới thoát nghèo ở Việt

Nam hiện nay

Trước khi nhắc đến thế nào là hộ mới thoát nghèo, chúng ta cần quan

tâm thế nào là hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ hộ có mức sống trung bình

1. Hộ nghèo

a) Khu vực nông thôn: là hộ đáp ứng một trong hai tiêu chí sau:

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ đủ 700.000 đồng trở xuống;

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 700.000 đồng đến

1.000.000 đồng và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt tiếp cận

các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

b) Khu vực thành thị: là hộ đáp ứng một trong hai tiêu chí sau:

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ đủ 900.000 đồng trở xuống;

- Có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 900.000 đồng đến

1.300.000 đồng và thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt tiếp cận

các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

2. Hộ cận nghèo

a) Khu vực nông thôn: là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng

trên 700.000 đồng đến 1.000.000 đồng và thiếu hụt dưới 03 chỉ số đo lường

mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.

b) Khu vực thành thị: là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên

900.000 đồng đến 1.300.000 đồng và thiếu hụt dưới 03 chỉ số đo lường mức

độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.

3. Hộ có mức sống trung bình

a) Khu vực nông thôn: là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

trên 1.000.000 đồng đến 1.500.000 đồng.

b) Khu vực thành thị: là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên

1.300.000 đồng đến 1.950.000 đồng.

Hộ mới thoát nghèo, theo Quyết định 28/2015/QĐ-TTg, là hộ đã từng

là hộ nghèo, hộ cận nghèo, qua điều tra, rà soát hàng năm có thu nhập bình

quân đầu người cao hơn chuẩn cận nghèo theo quy định của pháp luật hiện

hành, được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận và thời gian kể từ khi ra khỏi

danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo tối đa là 3 năm.

Theo rà soát của NHCSXH, trong số 700 nghìn hộ thoát nghèo thì có

khoảng trên 500 nghìn hộ đang có dư nợ vay vốn theo chương trình cho vay

hộ nghèo và chương trình cho vay hộ cận nghèo; chỉ còn khoảng 200 nghìn

hộ thoát nghèo chưa được vay vốn hoặc đã trả hết nợ nhưng hiện chưa được

vay vốn của NHCSXH để sản xuất, kinh doanh. Do đó, Quyết định 28 sẽ giúp

hộ mới thoát nghèo tiếp tục được hưởng chính sách tín dụng ưu đãi tại

NHCSXH để thoát nghèo bền vững.

Hộ mới thoát nghèo được Ngân hàng CSXH thực hiện cho vay ngắn

hạn, trung hạn và dài hạn theo quy định tại quyết định 28/2015/QĐ-TTg ngày

21/07/2015 của Thủ tướng Chính phủ

1.1.1.6. Nội dung hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo của NHCSXH

Các Hộ mới thoát nghèo được vay vốn phải không còn dư nợ theo

chương trình cho vay Hộ nghèo, hộ Cận nghèo, hộ sản xuất kinh doanh vùng

tại vùng khó khăn, thương nhân hoạt động thương mại tại vùng khó khăn và

các chương trình cho vay hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo theo các văn

bản hiện hành.

- Đối tượng vay vốn: Là các Hộ đã từng là hộ nghèo, hộ cận nghèo nay

đã thoát nghèo, được UBND cấp xã xác nhận. Thời gian thoát nghèo được tính

từ khi Hộ được ra khỏi danh sách Hộ nghèo, hộ cận nghèo tối đa là 03 năm.

- Mục đích vay vốn: Vốn vay được sử dụng để đầu tư vào lĩnh vực sản

xuất, kinh doanh (trừ những phương án sản xuất kinh doanh những mặt hàng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thuộc danh mục hàng hóa cấm lưu thông, dịch vụ thương mại cấm thực hiện

theo quy định của Chính phủ).

- Lãi suất cho vay: Lãi suất ưu đãi cho vay hộ mới thoát nghèo do Thủ

tướng Chính phủ quyết định cho từng thời kỳ theo đề nghị của Hội đồng quản

trị Ngân hàng Chính sách xã hội và thống nhất một mức trong phạm vi cả

nước. Lãi suất nợ quá hạn bằng 130% lãi suất cho vay

- Thời hạn cho vay: Cho vay ngắn hạn: Đến 12 tháng. Cho vay trung

hạn: Trên 12 tháng đến 60 tháng.

- Mức cho vay: Mức cho vay tối đa: Được thực hiện bằng mức cho vay

tối đa của chương trình cho vay Hộ nghèo. Hiện nay, mức cho vay tối đa 50

triệu đồng/1hộ.

- Công thức cho vay cụ thể:

Nhu cầu vốn của Vốn tự có tham gia vào Mức cho vay = - phương án sản xuất phương án sản xuất

- Phân kỳ trả nợ: Các hộ vay đến 12 tháng: Không phân kỳ hạn trả

nợ. Các hộ vay trên 12 - 60 tháng: Phân kỳ trả nợ nhiều lần (6 tháng hoặc 1

năm một lần do NHCSXH và hộ vay thỏa thuận). Hộ vay cũng có thể trả

được trả nợ trước hạn.

- Quy trình cho vay:

(1)

Tổ TK&VV

(7)

Hộ mới thoát nghèo

(6)

(8)

(2)

Tổ chức CTXH cấp xã

(3)

(5)

UBND cấp xã

NHCSXH

(4)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ cho vay hộ mới thoát nghèo

Bước 1: Khi có nhu cầu vay vốn, người vay viết Giấy đề nghị vay vốn

(Mẫu số 01/TD), gửi cho Tổ TK&VV.

Bước 2: Tổ TK&VV cùng tổ chức Hội, đoàn thể tổ chức họp để bình

xét công khai những hộ mới thoát nghèo đủ điều kiện vay vốn, lập danh sách

Mẫu 03/TD trình UBND cấp xã xác nhận là đối tượng được vay và cư trú hợp

pháp tại xã.

Bước 3: Tổ TK&VV gửi hồ sơ đề nghị vay vốn tới Ngân hàng.

Bước 4: Ngân hàng phê duyệt cho vay và thông báo tới UBND cấp xã

(Mẫu 04/TD).

Bước 5: UBND cấp xã thông báo cho tổ chức Hội, đoàn thể cấp xã.

Bước 6: Tổ chức Hội, đoàn thể cấp xã thông báo cho Tổ TK&VV.

Bước 7: Tổ TK&VV thông báo cho tổ viên/hộ gia đình vay vốn biết

danh sách hộ được vay, thời gian và địa điểm giải ngân.

Bước 8: Ngân hàng tiến hành giải ngân trực tiếp cho người vay.

- Thu nợ gốc và tiền lãi: Thu nợ gốc: Đến kỳ hạn trả nợ hoặc hộ vay có

nhu cầu trả nợ trước hạn, hộ vay trực tiếp nộp tại Điểm giao dịch xã hoặc trụ sở

NHCSXH nơi cho vay. Thu lãi tiền vay: Lãi được thu theo tháng ngay sau tháng

giải ngân, lãi chưa thu được của tháng này, chuyển sang thu vào tháng sau.

- Xử lý nợ khi đến hạn: Đến hạn trả nợ (theo phân kỳ trả nợ hoặc đến

kỳ hạn trả nợ cuối cùng) người vay có trách nhiệm trả nợ gốc cho NHCSXH

đúng kỳ hạn đã ghi trong Sổ vay vốn. Nếu người vay gặp khó khăn do nguyên

nhân khách quan chưa trả được nợ đúng hạn thì thực hiện như sau:

+ Trường hợp đến hạn của các phân kỳ trả nợ (kỳ con)

Khi đến kỳ hạn trả nợ của các kỳ con, hộ vay chưa trả được nợ thì được

theo dõi vào kỳ hạn trả nợ tiếp theo liền kề, hộ vay không phải làm thủ tục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

điều chỉnh kỳ hạn nợ.

+ Trường hợp đến kỳ hạn trả nợ cuối cùng: Khi đến kỳ trả nợ cuối cùng,

hộ vay chưa trả được nợ thì được áp dụng biện pháp gia hạn nợ:

Thủ tục gia hạn nợ: Trước 05 ngày của kỳ hạn trả nợ cuối cùng, hộ vay

làm giấy đề nghị gia hạn nợ (Mẫu số 09/TD) gửi Tổ TK&VV để kiểm tra, sau

đó tổng hợp gửi NHCSXH xem xét cho gia hạn nợ.

Thời gian cho gia hạn nợ: NHCSXH có thể cho gia hạn nợ một hay

nhiều lần đối với một khoản vay nhưng tổng số thời gian cho gia hạn nợ

không quá 12 tháng đối với cho vay ngắn hạn và không quá 1/2 thời hạn cho

vay đối với cho vay trung hạn và dài hạn.

Lưu ý: Khi đến kỳ trả nợ cuối cùng, hộ vay chưa trả được nợ do nguyên

nhân khách quan, NHCSXH không giải quyết cho vay lưu vụ.

- Chuyển nợ quá hạn: NHCSXH chuyển nợ quá hạn khi hộ vay: Sử

dụng vốn vay sai mục đích và có khả năng trả khoản nợ đến hạn nhưng không

trả hoặc đến kỳ hạn trả nợ cuối cùng, hộ vay không được gia hạn nợ.Sau khi

chuyển nợ quá hạn, NHCSXH phối hợp với chính quyền sở tại, các tổ chức

hội, đoàn thể có biện pháp tích cực để thu hồi nợ.

- Xử lý nợ rủi ro, kiểm tra sử dụng vốn vay: Thực hiện theo Quyết định

số 15/QĐ-HĐQT ngày 27/1/2011 của Chủ tịch Hội đồng quản trị NHCSXH.

- Kiểm tra sử dụng vốn vay: Trước khi phát tiền vay cho người vay,

NHCSXH phải kiểm tra

+ Người vay phải là thành viên của Tổ TK&VV do tổ chức Hội, đoàn

thể thành lập theo văn bản hướng dẫn của NHCSXH.

+ Người vay có tên trong Danh sách (Mẫu số 03/TD) do Tổ TK&VV

bình xét, lập danh sách và được UBND cấp xã xác nhận.

NHCSXH uỷ thác cho tổ chức Hội, đoàn thể kiểm tra việc sử dụng vốn

vay của từng hộ vay trong phạm vi 30 ngày kể từ ngày nhận tiền vay và kiểm

tra định kỳ hoặc đột xuất (Mẫu số 06/TD). Kết quả kiểm tra của tổ chức Hội,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

đoàn thể được gửi cho NHCSXH để lưu trữ.

Ngoài ra, NHCSXH phối hợp với tổ chức Hội, đoàn thể kiểm tra việc sử

dụng vốn vay và chấp hành quy định cho vay đối với người vay khi cần thiết.

1.1.2. Các khái niệm về tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

1.1.2.1. Khái niệm tăng cường cho vay

Tăng cường là khái niệm diễn tả động thái biến đổi về mặt chất và mặt

lượng của một sự vật, hiện tượng, một thực thể. Tăng cường tức là làm cho

mạnh thêm, cho nhiều thêm. Như vậy, tăng cường cho vay là sự gia tăng về

dư nợ cho vay,quy mô cho vay và chất lượng cho vay; nâng cao chất lượng

chất lượng cho vay nhằm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của các các chủ thể trong

xã hội và theo đúng mục đích hoạt động của ngân hàng.

Từ sự phân tích nội hàm của khái niệm tăng cường cho thấy: tăng

cường cho vay là sự gia tăng về số lượng và chất lượng hoạt động cho vay của

ngân hàng, điều đó thể hiện qua việc số lượng các doanh nghiệp và người dân

biết đến và tiếp cận nguồn vốn của ngân hàng ngày càng lớn; các sản phẩm

cho vay ngày càng đa dạng, từ đó tăng dư nợ cho vay của ngân hàng.

Tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo là sự gia tăng về số

lượng và chất lượng hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại ngân

hàng. Sự gia tăng về số lượng thể hiện ở chỉ tiêu dư nợ, doanh số cho vay đối

với hộ mới thoát nghèo gia tăng và số hộ mới thoát nghèo tiếp xúc được nguồn

vốn vay của ngân hàng gia tăng. Sự gia tăng về chất lượng thể hiện ở hiệu quả

cho vay và chất lượng dịch vụ hoạt động cho vay của ngân hàng gia tăng.

1.1.2.2. Khái niệm cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

Hộ mới thoát nghèo theo quy định tại Quyết định 28/2015/QĐ-TTg là

hộ gia đình đã từng là hộ nghèo, hộ cận nghèo, qua điều tra, rà soát hằng năm

có thu nhập bình quân đầu người cao hơn chuẩn cận nghèo theo quy định của

pháp luật hiện hành, được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận và thời gian kể từ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khi ra khỏi danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo tối đa là 3 năm.

Cho vay đối với hộ mới thoát nghèo là chương trình tín dụng nhằm

cung cấp dịch vụ tài chính quy mô nhỏ chủ yếu là tín dụng và tiết kiệm nhằm

phục vụ những đối tượng có thu nhập thấp thuộc đối tượng mới thoát nghèo

nhưng chưa có kế hoạch công việc nhất định hay không có khả năng tài chính

để thực hiện kế hoạch đầu tư, nếu được cung cấp tài chính họ có thể vươn lên

thoát nghèo bền vững và có thể vươn lên làm giàu.

1.1.3. Vai trò tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

Nhiều hộ gia đình mới thoát nghèo được “tiếp sức” bằng nguồn vốn

vay để đầu tư cho sản xuất, vươn lên có cuộc sống khá hơn.

Cho vay hộ mới thoát nghèo là một trong những chương trình tín dụng

có sức lan tỏa nhanh, nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của cấp ủy đảng,

chính quyền các cấp, nhất là các hộ dân. Mức vay phù hợp và cơ bản đáp ứng

nhu cầu cho các hộ đầu tư phát triển sản xuất kinh tế, giảm nghèo bền vững

tại địa phương.

- Giúp hộ mới thoát nghèo giảm nghèo bền vững, tránh tái nghèo trở lại

Quyết định cho vay đối với hộ mới thoát nghèo xuất phát từ yêu cầu và

thực tế đặt ra nhiều năm thực hiện chương trình giảm nghèo, đặt biệt là thông

qua giải pháp tín dụng ưu đãi của Chính phủ. Khi thực hiện các chương trình

tín dụng ưu đãi, đã xuất hiện khoảng trống là hộ mới thoát nghèo sẽ vay vốn ở

đâu? Bởi hiện nay, hộ mới thoát nghèo không được vay ưu đãi của NHCSXH,

nhưng hộ đó lại không có khả năng và rất khó khăn trong tiếp cận tín dụng từ

các ngân hàng thương mại. Điều này ít nhiều đã làm giảm đi tác động của

chính sách giảm nghèo, khiến cho chương trình giảm nghèo thiếu bền vững,

nhiều hộ tái nghèo trở lại.

Ranh giới hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo khá mong

manh, nên đối tượng mới thoát nghèo về cơ bản còn nhiều khó khăn, có khả

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

năng tái nghèo nếu không được sự quan tâm, hỗ trợ của Nhà nước. Chính

sách tín dụng ưu đãi cho hộ mới thoát nghèo đang được triển khai này sẽ tạo

động lực giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo bền vững.

- Giúp người mới thoát nghèo có việc làm ổn định, nâng cao kiến thức

tiếp cận thị trường, có điều kiện hoạt động SXKD trong nền kinh tế thị trường:

Cung ứng vốn cho người mới thoát nghèo theo chương trình, với mục

tiêu đầu tư cho SXKD để xóa đói giảm nghèo bền vững; sau một thời gian

ngẫn hàng sẽ thu hồi cả gốc và lãi đã buộc người vay phải tính toán trồng cây

gì, nuôi con gì, làm nghề gì và làm như thế nào để có hiệu quả kinh tế cao,

tăng thu nhập cho gia đình; đồng thời trả nợ cho ngân hàng theo đúng thời

gian quy định. Để làm được điều đó, họ phải học hỏi kỹ thuật sản xuất, suy

nghĩ biện pháp quản lý khoản vốn nhận được sao cho hợp lý. Từ đó, tạo cho

họ tính năng động, sáng tạo trong lao động sản xuất, tích luỹ được kinh

nghiệm trong công tác quản lý vốn. Đồng thời giải quyết tình trạng không có

việc làm cho hàng vạn lao động nghèo, cận nghèo và mới thoát nghèo, phát

huy tiềm năng sẵn có của các hộ gia đình. Tình trạng không có việc làm diễn

ra phổ biến ở các vùng nông thôn, vùng núi. Thông qua vốn tín dụng cho

người nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo đã hỗ trợ phát triển ngành

nghề ở nông thôn, miền núi như: Sản xuất nông nghiệp, chế biến nông sản,

tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ phục vụ sản xuất và đời sống cũng như thủ công

mỹ nghệ, ngành nghề truyền thống. Nhờ vậy, đã giải quyết việc làm cho hàng

triệu lao động. Giải quyết phần lớn thời gian thừa. Tận dụng lao động để khai

thác ngành nghề truyền thống, khai thác tiềm năng nội lực, tạo cơ hội cho

người nghèo tự vận động, vượt qua khó khăn, vươn lên thoát khỏi đói nghèo,

thoát nghèo bền vững, hoà nhập cộng đồng.

- Tín dụng ngân hàng làm giảm tệ nạn cho vay nặng lãi:

Tệ nạn cho vay nặng lãi đã có từ lâu đời nay, hiện nay vẫn đang tồn tại

khá nặng nề ở nông thôn, nhất là vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Cho vay nặng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

lãi thể hiện ở lãi suất cao hơn rất nhiều so với lãi suất cho vay của ngân hàng

chính sách hoặc dưới dạng mua bán sản phẩm non như lúa non, lạc non, mía

non…ở thời kỳ giáp hạt.

Do nhu cầu cấp bách của người dân đặc biệt là những hộ nghèo, hộ cận

nghèo và hộ mới thoát nghèo không tiếp cận được với nguồn vốn của ngân

hàng chính sách xã hội, nên họ phải vay nặng lãi. Tín dụng nặng lãi gây nhiều

tác hại cho người dân, đặc biệt là hộ nghèo, làm cho hộ nghèo càng nghèo

thêm, hộ mới thoát nghèo có thể quay trở lại nghèo. Chính hoạt động tín dụng

ngân hàng, nhất là NHCSXH đã trực tiếp làm giảm tệ nạn cho vay nặng lãi

đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo.

1.1.4. Nội dung tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

1.1.4.1. Mở rộng quy mô cho vay

Quy mô tín dụng: Quy mô tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo được

thể hiện ở số tuyệt đối dư nợ tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo và tỷ trọng

dư nợ tín dụng hộ nghèo trong tổng số dư nợ tín dụng của NHCSXH. Số tuyệt

đối lớn và tỷ trọng dư nợ cao, thể hiện hoạt động tín dụng ngân hàng đã đáp

ứng tốt nhu cầu vốn của hộ mới thoát nghèo.

Dư nợ tín dụng hộ mới thoát nghèo

 100% Tỷ trọng dư nợ tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo =

Tổng dư nợ tín dụng

Tăng trưởng dư nợ Dư nợ tín dụng hộ mới thoát nghèo năm sau

tín dụng hộ mới =  100% -100%

thoát nghèo

Dư nợ tín dụng hộ mới nghèo năm trước

- Doanh số cho vay đối là tổng số tiền mà ngân hàng đã giải ngân cho

khách hành tính trong 1 giai đoạn/thời kỳ; (hay ngược lại: Là số tiền mà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khách hàng vay được từ ngân hàng trong 1 giai đoạn/thời kỳ).

- Số hộ mới thoát nghèo có dư nợ là số hộ mới thoát nghèo đang được

vay vốn tại một thời điểm nhất định.

1.1.4.2. Nâng cao chất lượng cho vay

Chất lượng hoạt động tín dụng với các yếu tố cấu thành cơ bản đó là

mức độ an toàn tín dụng và khả năng sinh lời của ngân hàng do hoạt động tín

dụng mang lại.

- Mức độ an toàn tín dụng: Trước khi quyết định cho vay bất kỳ một

khoản vay nào vấn đề luôn được các ngân hàng xem xét thận trọng phương

án trả nợ của người vay, người vay có khả năng hoàn trả theo đúng phương

án đó không; khả năng xảy ra rủi ro tín dụng hay không. Khi một khoản vay

bị rủi ro hoặc chứa đựng nhiều nguy cơ rủi ro thì khoản vay đó kém an toàn.

Rủi ro tín dụng bao gồm các khoản vay đến kỳ hạn mà người vay không trả

được. Đây là khoản rủi ro lớn nhất và thường xuyên xảy ra. Rủi ro và an

toàn là hai thuật ngữ có ý nghĩa trái ngược nhau, hạn chế sự rủi ro tín dụng

là nâng cao mức độ an toàn tín dụng. Rủi ro luôn tiềm ẩn do vậy trong hoạt

động tín dụng chúng ta phải tìm ra được những nguyên nhân dẫn đến những

rủi ro tín dụng để từ đó có thể phân tích, đánh giá một cách chính xác các

nguyên nhân và đề ra các biện pháp tích cực để phòng ngừa và hạn chế rủi

ro, nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng.

= x 100% Tỷ lệ nợ quá hạn cho vay hộ mới thoát nghèo Dư nợ quá hạn cho vay hộ mới thoát nghèo Tổng dư nợ hộ mới thoát nghèo

- Doanh số thu nợ là tổng số tiền mà ngân hàng thu được nợ từ khách

hàng trong 1 giai đoạn/thời kỳ; (hay ngược lại: Là số tiền mà khách hàng trả

nợ cho ngân hàng trong 1 giai đoạn/thời kỳ).

- Khả năng sinh lời của các ngân hàng từ hoạt động tín dụng mang lại:

Do hoạt đông tín dụng là hoạt động tạo ra lợi nhuận chủ yếu cho NHTM nên

chất lượng hoạt động tín dụng rất quan trọng, nó đóng vai trò quyết định trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

việc tăng khả năng sinh lời của ngân hàng. Chất lượng hoạt động tín dụng tốt

góp phần giảm tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu, giảm rủi ro tín dụng ngân

hàng giúp ngân hàng tránh được những tổn thất do hoạt động tín dụng đưa

đến, những tổn thất này thường rất lớn, nếu chất lượng hoạt động tín dụng

không được bảo đảm, ngân hàng có nguy cơ mất vốn và dẫn tới khả năng thua

lỗ, phá sản. Chất lượng hoạt động tín dụng tốt cũng góp phần nâng cao uy tín

của ngân hàng trên thị trường, giúp ngân hàng thu hút được càng nhiều khách

hàng, tăng cường khả năng huy động vốn, tăng khả năng thanh khoản.

- Tỷ lệ hộ mới thoát nghèo được vay vốn: Đây là chỉ tiêu đánh giá về mặt

lượng đối với công tác tín dụng. Tỷ lệ này càng cao, một mặt thể hiện nguồn vốn

tín dụng lớn để phục vụ hộ mới thoát nghèo; mặt khác, đánh giá khả năng SXKD

của hộ mới thoát nghèo ngày càng lớn, nguồn vốn có hiệu quả (nếu sử dụng vốn

không hiệu quả, thì hộ mới thoát nghèo sẽ không có nhu cầu vay).

=  100%

Tỷ lệ hộ mới thoát nghèo được vay vốn Tổng số hộ mới thoát nghèo được vay vốn Tổng số hộ mới thoát nghèo trong danh sách

- Để nâng cao hiệu quả cho vay thì các cán bộ phải tuyên truyền cho người

dân hiểu được ý nghĩa chương trình cho cây đối với hộ nghèo, hô mới thoát nghèo.

Để cán bộ, hội viên nông dân cả nước nói chung, các đối tượng thuộc

diện được thụ hưởng nói riêng hiểu đúng và đầy đủ chính sách tín dụng ưu đãi

của Chính phủ, các cấp Hội Nông dân cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền,

phổ biến với nhiều hình thức đa dạng, phong phú.

Hội Nông dân cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện phối hợp tốt với

NHCSXH cùng cấp biên soạn, in ấn các tài liệu tuyên truyền phù hợp. Riêng

Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đang in ấn và phát hành hàng vạn bản tài

liệu tuyên truyền chuyển đến Hội Nông dân cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã.

Ngoài ra, các cấp Hội đã sử dụng hiệu quả các phương tiện thông tin, truyền

thông của Hội như: báo, tạp chí, bản tin công tác Hội, website,… và chủ động

phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí của Trung ương và địa phương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thường xuyên đưa tin, bài phản ánh về việc tổ chức thực hiện chính sách tín

dụng ưu đãi của Nhà nước và hoạt động nhận ủy thác của Hội Nông dân. Việc

tuyên truyền nêu gương, động viên, khen thưởng những tập thể, cá nhân thực

hiện tốt công tác ủy thác, các hộ nông dân nghèo và đối tượng chính sách sử

dụng vốn có hiệu quả cũng được các cấp Hội coi trọng. Một số địa phương đã

tổ chức thi “Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn giỏi”… Có thể khẳng định rằng

công tác tuyên truyền của Hội Nông dân các cấp đã giúp cho nông dân nhất là

hộ nghèo nắm được chủ trương, chính sách, có cơ hội tham gia giám sát việc

thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi; xóa bỏ mặc cảm tự ti, tâm lý trông chờ ỷ

lại; phát huy nội lực phấn đấu xóa đói, giảm nghèo và vươn lên làm giàu.

Từ nguồn vốn tín dụng của NHCSXH đã tạo thêm công ăn việc làm

cho một bộ phận con, em của các hộ mới thoát nghèo đã góp phần tăng

thêm thu nhập cho các hộ mới thoát nghèo, hạn chế tệ nạn xã hội, ổn định

trật tự chính trị và an toàn xã hội. Đã hạn chế một phần hoạt động của tín

dụng đen (cho vay nặng lãi): Cũng nhờ vào vốn tín dụng của NHCSXH mà

các hộ mới thoát nghèo, hộ nghèo, hộ cận nghèo và các đối tượng chính

sách khác đã không phải vay nặng lãi và bán nông sản non, góp phần thay

đổi bộ mặt đời sống nhân dân ở các vùng kinh tế khó khăn. Tạo niềm tin

của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Thể hiện sự quan tâm của Đảng

và Nhà nước đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác. Đối với

ngân hàng, nếu hiệu quả cho vay của NHCSXH được nâng lên, thì không

chỉ các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và các đối tượng chính

sách được vay vốn, mà ngân hàng còn có điều kiện để phục vụ các hộ thuộc

vùng khó khăn trong các khoản vay thương mại; phục vụ chính sách phát

triển kinh tế của Chính phủ, của địa phương. Đây chính là sự tồn tại và

phát triển bền vững của NHCSXH. Từ đó, giúp cho đời sống của các hộ gia

đình ở vùng kinh tế khó khăn được cải thiện.

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến tăng cường cho vay

1.1.5.1. Nguồn vốn cho vay Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Theo quyết định 28/2015/QĐ-TTg ban hành ngày 21/07/2015, hộ mới

thoát nghèo từ ngày 05/09/2015 có thể tiếp cận với nguồn vốn từ ngân hàng

chính sách xã hội. Nguồn vốn này được hình thành từ các nguồn sau:

- Nguồn vốn từ Ngân sách Nhà nước

1. Vốn điều lệ;

2. Vốn cho vay xoá đói, giảm nghèo, tạo việc làm và thực hiện các

chính sách xã hội khác;

3. Hàng năm, ủy ban nhân dân các cấp được trích một phần từ nguồn

tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách cấp mình để tăng nguồn vốn cho vay người

nghèo và các đối tượngchính sách khác trên địa bàn;

4. Vốn ODA được Chính phủ giao.

- Vốn huy động

1. Nhận tiền gửi có trả lãi của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước

trong phạm vi kế hoạch hàng năm được duyệt;

2. Các tổ chức tín dụng Nhà nước có trách nhiệm duy trì số dư tiền gửi

tại Ngân hàng Chính sách xã hội bằng 2% số dư nguồn vốn huy động bằng

đồng Việt Nam tại thời điểm ngày 31 tháng 12 năm trước. Việc thay đổi tỷ lệ

duy trì số dư tiền gửi nói trên do Thủ tướng Chính phủ quyết định. Tiền gửi của

các tổ chức tín dụng Nhà nước tại Ngân hàng Chính sách xã hội được trả lãi

bằng lãi suất tính trên cơ sở bình quân lãi suất huy động các nguồn vốn hàng

năm của tổ chức tíndụng cộng (+) phí huy động hợp lý do hai bên thỏa thuận;

3. Tiền gửi tự nguyện không lấy lãi của các tổ chức, cá nhân trong và

ngoài nước;

4. Phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, chứng chỉ tiền gửi và

các giấy tờ có giá khác;

5. Huy động tiết kiệm của người nghèo.

- Vốn đi vay

1. Vay các tổ chức tài chính, tín dụng trong và ngoài nước;

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2. Vay Tiết kiệm Bưu điện, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam;

3. Vay Ngân hàng Nhà nước.

- Vốn đóng góp tự nguyện không hoàn trả của các cá nhân, các tổ chức

kinh tế, tổ chức tài chính, tín dụng và các tổ chức chính trị - xã hội, các hiệp

hội, các hội, các tổ chức phi chính phủ trong và ngoài nước.

- Vốn nhận ủy thác cho vay ưu đãi của chính quyền địa phương, các tổ

chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi

Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài nước.

- Các nguồn vốn khác.

Nguồn vốn hoạt động chủ yếu của NHCSXH là từ ngân sách Nhà nước,

có thể coi đây là nguồn cuối cùng bảo đảm cho NHCSXH hoạt động vì mục

tiêu xã hội. Bên cạnh đó với tư cách là một ngân hàng, NHCSXH có thể huy

động vốn từ xã hội bằng các hình thức: Phát hành chứng từ có giá, huy động

tiền gửi có kỳ hạn và không kỳ hạn (và qua đó cung ứng các dịch vụ thanh

toán cho khách hàng). Phần lãi suất chênh lệch giữa huy động và cho vay sễ

được cấp bù bởi ngân sách Nhà nước. Đây là hai nguồn chủ yếu, ngoài ra

NHCSXH có thể tiếp nhận các dự án tài trợ không hoàn lại hay vay của Chính

phủ và các tổ chức phi chính phủ của các nước.

Hoạt động cho vay của Ngân hàng ngày càng được tăng cường, số

lượng và chất lượng cho vay càng lớn khi mà nguồn vốn của Ngân hàng phải

lớn mạnh. Khi nguồn vốn của Ngân hàng tăng trưởng đều đặn, hợp lý thì

Ngân hàng có thêm nhiều tiền cho khách hàng vay, điều đó cũng có nghĩa là

hoạt động cho vay của Ngân hàng được tăng cường và mở rộng. Còn nếu

lượng vốn ít thì không đủ tiền cho khách hàng vay, Ngân hàng sẽ bỏ lỡ

nhiều cơ hội đầu tư và việc tăng cường hoạt động cho vay sẽ bị hạn chế.

Nhưng nếu vốn quá nhiều, Ngân hàng cho vay ít so với lượng vốn huy động

(hệ số sử dụng vốn thấp) thì sẽ gây ra hiện tượng tồn đọng vốn. Vì vậy việc

nghiên cứu tình hình huy động vốn của Ngân hàng là quan trọng khi muốn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tăng cường hoạt động cho vay.

1.1.5.2. Đối tượng cho vay

Ngân hàng chính sách xã hội thực hiện cho vay theo chỉ định của Chính

phủ để thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội như: Cho vay hỗ trợ các

doanh nghiệp xuất nhập khẩu, cho vay các hộ gia đình nghèo, cận nghèo và

mới thoát nghèo để phát triển sản xuất, cho vay học sinh sinh viên có hoàn

cảnh khó khăn… Khi thực hiện các khoản cho vay theo chỉ định, vấn đề lợi

nhuận không phải là mục tiêu mà ngân hàng hướng đến, mà chủ yếu thực thi

chính sách tín dụng của Chính phủ. Cũng vì mục tiêu chính là thực thi nhiệm

vụ của chính phủ mà NHCSXH đã ra đời và thực hiện nhiệm vụ tín dụng

chính sách theo quy định tại Nghị định 28/2015/QĐ-TTg ngày 21/07/2017

của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo. Mục tiêu chủ

yếu là phục vụ các đối tượng là các hộ mới thoát nghèo theo các đặc điểm:

Trước hết, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận nên sự phân bổ vốn đầu tư

phụ thuộc vào quy mô của dự án và định hướng chính sách. Thứ hai, thủ tục và

điều kiện vay nói chung đơn giản và linh hoạt theo từng đối tượng vay. Thứ ba,

lãi suất tiền vay thường thấp hơn mức lãi suất thị trường với việc quy định thời

hạn không quá khắt khe, trước đây hoạt động tín dụng ưu đãi đối với các đối

tượng chính sách được thực hiện phân tán ở các NHTM quốc doanh với các đối

tượng khác nhau, Ngân hàng phục vụ người nghèo thực hiện cho vay hộ nghèo,

hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo với lãi suất ưu đãi. Ngân hàng phát triển nhà

Đồng bằng song Cửu Long cho hộ gia đình thuộc diện chính sách và hộ nghèo

vay vốn để đầu tư xây dựng và sữa chữa nhà cửa. Ngân hàng công thương cho

vay học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn vay từ quỹ tín dụng đào tạo. Kho

bạc Nhà nước cho vay các đối tượng cần giải quyết việc làm từ Quỹ quốc gia

giải quyết việc làm, khi các NHTM phải đảm nhiệm cả các hoạt động chính

sách thì tính chất kinh doanh của nó bị giảm sút, đồng thời các mục tiêu chính

sách cũng thực hiện không hiệu quả vì hai loại hình ngân hàng này hoàn toàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khác nhau về tính chất hoạt động cũng như mục tiêu sử dụng vốn. Vì thế việc

hình thành một NHCSXH hạch toán độc lập là cần thiết, Điều 4 Luật các tổ

chức tín dụng được sửa đổi, bổ sung một số điều như sau: “Nhà nước thành lập

các ngân hàng chính sách hoạt động không vì mục đích lợi nhuận để phục vụ

người nghèo và các đối tượng chính sách khác; phục vụ miền núi, hải đảo,

vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; phục vụ

nôngnghiệp, nông thôn và nông dân nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xã

hội của Nhà nước. Chính phủ quy định chính sách tín dụng ưu đãi về vốn, lãi

suất, điều kiện, thời hạn vay vốn, căn cứ vào quy định của luật này, Chính phủ

quy định về tổ chức và hoạt động của ngân hàng chính sách phù hợp với đặc

thù của từng loại hình ngân hàng chính sách”.

1.1.5.3. Sự kết hợp với các cấp đoàn thể nhận ủy thác

Điều 5 Nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 04/10/2002 của Chính phủ

quy định “Việc cho vay của Ngân hàng Chính sách xã hội được thực hiện

theo phương thức uỷ thác cho các tổ chức tín dụng, tổ chức chính trị - xã hội

theo hợp đồng uỷ thác hoặc trực tiếp cho vay đến người vay”.

Thông qua ủy thác, Hội Nông dân các cấp và các tổ chức chính trị - xã

hội khác đã giúp cho NHCSXH thực hiện được chủ trương công khai hóa, dân

chủ hoá và xã hội hoá hoạt động tín dụng ngân hàng, nhất là chính sách tín

dụng ưu đãi của nhà nước, đồng thời giúp cho ngân hàng tiết giảm được chi

phí quản lý, không làm tăng thêm biên chế trong ngành. Công tác quản lý nợ,

thu lãi, thu nợ gốc, hướng dẫn hộ nghèo, hộ mới thoát nghèo sử dụng vốn vay

đúng mục đích, đạt hiệu quả được thực hiện tốt hơn.

Tổ chức thực hiện tốt những nội dung công việc nhận ủy thác không

chỉ góp phần chuyển tải vốn tín dụng nhanh chóng, thuận tiện đến hộ nghèo

và các đối tượng chính sách khác mà còn có tác động lớn tới công tác tuyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

truyền, tập hợp nông dân và xây dựng tổ chức Hội vững mạnh.

Tổ tiết kiệm và vay vốn là thành tố có vị trí quan trọng đặc biệt trong quy

trình cho vay vốn của NHCSXH. Vì Tổ TK&VV là nơi người nghèo và các đối

tượng chính sách khác được trực tiếp nghe tuyên truyền về chính sách tín dụng

ưu đãi của Chính phủ, nơi diễn ra hoạt động bình xét cho vay, giám sát, hướng

dẫn người vay sử dụng vốn đúng mục đích. Tổ TK&VV hoạt động hiệu quả sẽ

góp phần nâng cao chất lượng tín dụng, hạn chế được những tiêu cực nảy sinh.

Ban Thường vụ Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã có nhiều văn

bản chỉ đạo, hướng dẫn các cấp Hội địa phương tuân thủ đầy đủ quy trình và

thủ tục thành lập các Tổ TK&VV trên nguyên tắc tự nguyện, đoàn kết, tương

trợ, cùng có lợi. Theo đó, Hội Nông dân cấp xã đã tranh thủ sự lãnh đạo của

cấp ủy và phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương tổ chức họp các hộ

nông dân nghèo, đối tượng được thụ hưởng chính sách tín dụng ưu đãi của

nhà nước trên địa bàn thôn, ấp, bản, phum, sóc… để tuyên truyền, phổ biến

chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, quy định của Ngân hàng và tiến

hành thành lập Tổ TK&VV, bầu Ban quản lý Tổ, xây dựng Quy ước hoạt

động của Tổ theo đúng Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 783/QĐ-

HĐQT ngày 29/7/2003 của Hội đồng quản trị NHCSXH về tổ chức và hoạt

động của Tổ TK&VV.

Hội Nông dân các cấp đã chủ động phối hợp với ngành Nông nghiệp,

ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, các tổ chức kinh tế, các nhà khoa

học, đặc biệt là đội ngũ cán bộ khuyến nông, khuyến ngư, khuyến lâm,

khuyến công tổ chức hàng vạn buổi tập huấn, hướng dẫn, chuyển giao tiến bộ

khoa học kỹ thuật cho các hộ vay vốn. Ngoài ra, các cấp Hội còn xây dựng

hàng ngàn mô hình phát triển kinh tế có hiệu quả để tổ chức cho nông dân

thăm quan, trao đổi kinh nghiệm. Hàng năm, các cấp Hội đã tham gia tổ chức

và trực tiếp dạy nghề cho trên 100.000 lao động nông nghiệp. Từ những hoạt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

động trên đã tạo ra sự lan tỏa, cuốn hút hộ nghèo, hộ mới thoát nghèo tham

gia thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển đổi cơ cấu mùa

vụ, từng bước làm quen với sản xuất hàng hóa, sử dụng vốn đúng mục đích,

nhiều hộ đạt mức thu nhập cao đã thoát nghèo, từng bước vươn lên làm giàu.

Từ sự kết hợp của ngân hàng CSXH với các cấp đoàn thể nhận ủy thác,

sẽ làm cho đối tượng vay vốn dễ dàng tiếp cận được với nguồn vốn vay với

quy trình đơn giản, tiện lợi. Ngoài ra, người dân có thể sử dụng được vốn vay

hiệu quả dưới sự hướng dẫn và giúp đỡ của các cấp đoàn thể. Từ đó thoát

nghèo bền vững thành công và có thể vươn lên làm giàu.

1.1.6. Căn cứ để tiến hành cho vay hộ mới thoát nghèo

Việc Chính phủ cho xây dựng dự thảo Quyết định cho vay đối với hộ

mới thoát nghèo xuất phát từ yêu cầu và thực tế đặt ra nhiều năm thực hiện

chương trình giảm nghèo, đặt biệt là thông qua giải pháp tín dụng ưu đãi

của Chính phủ. Khi thực hiện các chương trình tín dụng ưu đãi, đã xuất

hiện khoảng trống là hộ mới thoát nghèo sẽ vay vốn ở đâu? Bởi hiện nay,

hộ mới thoát nghèo không được vay ưu đãi của NHCSXH, nhưng hộ đó lại

không có khả năng và rất khó khăn trong tiếp cận tín dụng từ các ngân

hàng thương mại. Điều này ít nhiều đã làm giảm đi tác động của chính sách

giảm nghèo, khiến cho chương trình giảm nghèo thiếu bền vững, nhiều hộ

tái nghèo trở lại.

Chính vì “khoảng trống” nêu trên nên các địa phương, nhân dân, đoàn

thể, cấp ủy chính quyền, các ngành chức năng, NHCSXH đã có phản ánh và

Chính phủ cũng nắm được thực trạng này. Đây có thể được xem như hoàn

cảnh ra đời của dự thảo Quyết định cho vay đối với hộ mới thoát nghè

Ngày 21/07/2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

28/2015/QĐ-TTg về tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo. Theo đó:

Quyết định này quy định về tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo tại

Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển sản xuất, kinh doanh nhằm từng

bước ổn định cuộc sống và giảm nghèo bền vững.

Ngoài chính sách hỗ trợ về vốn cho đối tượng mới thoát nghèo theo quy

định trên thì đối tượng hộ mới thoát nghèo trên địa bàn tỉnh cũng chưa được

dành nhiều sự quan tâm. Để giảm nghèo bền vững, thiết nghĩ chính sách và đầu

tư cho hộ mới thoát nghèo cũng cần được xem như một giải pháp. Bởi hầu hết

những hộ mới được công nhận thoát nghèo thì điều kiện kinh tế tuy đã khá hơn

trước nhưng chưa ổn định, rất dễ rơi vào tình trạng tái nghèo nếu gặp rủi ro.

1.2. Cơ sở thực tiễn về cho vay hộ mới thoát nghèo

1.2.1. Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác xã tín dụng ở Thái Lan

Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác xã tín dụng Thái Lan (BAAC) là

Ngân hàng thương mại quốc doanh do Chính phủ thành lập. Nguồn vốn tự có

ban đầu của BAAC do Chính phủ cấp 100%. Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm

Hội đồng quản trị do Bộ trưởng Bộ Tài chính làm Chủ tịch. Năng lực hoạt

động của BAAC thể hiện qua một số chỉ tiêu về cơ chế hoạt động như sau:

- Thứ nhất, cơ chế nguồn vốn

Mục tiêu hoạt động chính của BAAC là trợ cấp cho nông dân thông qua

đầu tư vốn tín dụng, vì vậy, BAAC có các nguồn vốn ưu đãi sau:

+ Ngân hàng Trung ương trợ cấp cho BAAC bằng hình thức cho vay

không lãi (trên thực tế, lãi suất từ 1-3%/năm nhưng do Ngân sách trả).

+ Các Ngân hàng thương mại phải gửi ít nhất 20% vốn vào BAAC.

+ Hàng năm, Chính phủ có chỉ tiêu bắt buộc các Ngân hàng thương mại

phải cho vay đối với nông nghiệp. Nếu Ngân hàng thương mại không cho vay

hết chỉ tiêu bắt buộc đó thì phải gửi số tiền còn lại vào BAAC.

+ Ngân hàng Trung ương bảo lãnh cho BAAC vay vốn nước ngoài.

+ Trong hoạt động, BAAC được miễn ký quỹ bắt buộc.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Thứ hai, về cơ chế cho vay

+ Đối tượng được vay vốn BAAC gồm: Hộ nông dân cá thể và các hiệp

hội nông dân Thái Lan.

+ Điều kiện vay vốn: Nông dân có thu nhập dưới 10.000 baht/năm

(khoảng dưới 400 USD/năm); nông dân có ít ruộng đất, thấp hơn mức ruộng đất

trung bình trong khu vực; tuổi đời từ 20 trở lên, không mắc bệnh thần kinh; có

kiến thức về sản xuất nông nghiệp và phải sống ít nhất một năm ở địa phương đó.

Để đảm bảo khả năng hoàn trả vốn, nông dân được tổ chức thành từng

nhóm cam kết cùng chịu trách nhiệm về các khoản tiền vay Ngân hàng. Mỗi

nhóm có từ 15 - 25 người; một hộ nông dân được vay vốn tối đa là 60.000

baht (tương đương 2.400 USD); người vay không cần tài sản thế chấp mà

thực hiện tín chấp qua nhóm nông dân.

+ Lãi suất cho vay đối với hộ nông dân nghèo của BAAC thấp hơn so với

lãi suất cho vay các đối tượng khác thông thường từ 1 - 3%/năm. Cơ chế hoạt

động trên đã góp phần giúp cho hoạt động của BAAC phát triển bền vững.

Ở Thái Lan, nhờ có những biện pháp cho vay người nghèo và chống

nghèo khổ mà nước này đã áp dụng là phân bố cơ sở sản xuất công nghiệp xây

dựng mới về khu vực nông thôn, nơi có sẵn tài nguyên thiên nhiên nhằm thu hút

số lao động dôi dư ở khu vực nông nghiệp (để khắc phục tình trạng dân lao động

di cư vào thành phố kiếm việc làm) làm tăng thu nhập cho người dân và gia đình

họ. Biện pháp này còn nhằm mục đích đô thị hoá nông thôn, đưa những vùng

nông thôn hẻo lánh xa xôi vào dòng phát triển chung của đất nước.

Chính phủ Thái Lan đã tập trung vào các công việc: Cơ cấu lại ngành

nghề phục vụ phát triển công nghiệp nông thôn, xem xét, đánh giá đầy đủ các

nguồn tài nguyên, những kỹ năng truyền thống, nội lực, tiềm năng trong lĩnh vực

sản xuất và tiếp thị,… Từ đó, tập trung phát triển các ngành mũi nhọn như sản

xuất hàng nông sản, thủy sản, hải sản phục vụ xuất khẩu và tiêu dùng trong nước.

Ngoài ra, ngành công nghiệp chế biến thực phẩm Thái Lan phát triển

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

mạnh nhờ thực hiện một số chương trình hỗ trợ sau của chính phủ thực hiện

thông qua hoạt động tín dụng ngân hàng này nhằm tạo điều kiện thuận lợi vừa

cấp vốn cho các hộ nghèo và hộ mới thoát nghèo thoát nghèo bền vững vừa

cung cấp cho các hộ này y tưởng, động lực để vươn lên xóa đói giảm nghèo:

- Thực hiện chương trình “Mỗi làng một sản phẩm” (One tambon, One

product - OTOP), tức là mỗi làng làm ra một sản phẩm tiêu biểu, đặc trưng và

có chất lượng cao; chương trình “Quỹ Làng” (Village Fund Progam) nghĩa là

mỗi làng sẽ nhận được một triệu baht từ Chính phủ cho dân làng vay mượn để

phát triển kinh tế - xã hội. Trên thực tế đã có trên 75.000 ngôi làng ở Thái Lan

được nhận khoản vay này và chủ yêu là các hộ nghèo, hộ mới thoát nghèo tại

các ngôi làng này được nhận vốn để thực hiện hoạt động sản xuất các sản

phẩm thủ công truyền thống.

- Chương trình: “Thái Lan là bếp ăn của thế giới” nhằm khuyến khích

các nhà chế biến và nông dân có những hành động thiết thực kiểm soát chất

lượng vệ sinh thực phẩm, đảm bảo an toàn cho hàng nông sản xuất khẩu và

người tiêu dùng. Hoạt động này cũng chính là vì mục đích xóa đói giảm

nghèo, nhằm vào hộ trợ các hộ nông dân, những người có thu nhập thấp

được cấp vốn cũng như được đào tạo, chuyển giao công nghệ nhằm từng

bước nâng cao thu nhập của những người nghèo, hộ nghèo, hộ mới thoát

nghèo một cách bền vững.

1.2.2. Bài học kinh nghiệm về cấp tín dụng cho hộ nghèo, cận nghèo và

mới thoát nghèo

Từ những kinh nghiệm của các nước về cấp tín dụng ưu đãi cho hộ

nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo, có tác dụng tham khảo trong

công tác tín dụng ưu đãi đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo

của Việt Nam là:

Thứ nhất, về nguồn vốn dành cho xóa đói giảm nghèo rất lớn, duy trì

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

liên tục trong nhiều năm liền; trong đó, nguồn vốn chủ yếu là của Nhà nước

và nguồn vốn viện trợ của nước ngoài. Nguồn vốn viện trợ nước ngoài được

thực hiện chủ yếu thông qua các tổ chức quốc tế, các cơ quan Liên Hiệp

quốc. Nguồn vốn vay của nước ngoài với lãi suất thấp hoặc không lãi, với

thời gian dài. Nguồn huy động tiết kiệm trong nước (tiết kiệm trong nhân

dân và các tổ chức kinh tế).

Thứ hai, về thành lập Tổ vay vốn: Quy mô Tổ nên từ 20- 40 thành viên,

các thành viên cùng có điều kiện kinh tế như nhau, cùng làng xóm, các thành

viên vào Tổ tự nguyện, hoạt động có quy chế rõ ràng. Các Tổ viên đóng góp

tiền tiết kiệm hàng tháng theo quy định về số tiền và ngày nộp, số tiền này gửi

vào NHCSXH tại địa bàn. Các dịch vụ cho vay và tiết kiệm nhanh chóng đơn

giản, cho phép các tổ chức cho vay gia tăng lượng khách hàng.

Thứ ba, về hình thức giải ngân: Giải ngân trực tiếp cho hộ vay (đại diện là

chủ hộ làm hồ sơ vay vốn), số tiền vay tùy theo nhu cầu của các thành viên đăng

ký, sau đó tổ họp bình xét căn cứ vào nhu cầu vay vốn để SXKD, khả năng trả

nợ của từng hộ, và có sự kiểm tra xác nhận của chính quyền phường, xã.

Thứ tư, về quy mô cấp tín dụng: Căn cứ đầu tiên để xét duyệt mức cho

vay là nhu cầu vay vốn của hộ. Nếu ngân hàng có đủ vốn và hộ vay có khả

năng trả nợ thì cho vay với mức tối đa theo nhu cầu của hộ. Giải ngân một lúc

cho các thành viên vay vốn.

Thứ năm, hỗ trợ vốn cho người mới thoát nghèo, không phải thế chấp

tài sản, thu tiền tiết kiệm, không thu bất cứ một khoản lệ phí nào ngoài lãi

suất. Do vậy, cần phải có sự kiểm tra giám sát chặt chẽ kênh tín dụng này,

tránh tiêu cực và nâng cao hiệu quả đồng vốn.

Thứ sáu, hoạt động của ngân hàng phải công khai, minh bạch, đúng

tự nguyện của hộ mới nghèo. Thủ tục đơn giản, phục vụ ngân hàng “tại

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhà” thành viên.

1.2.3. Bài học kinh nghiệm về việc xóa đói giảm nghèo bền vững từ ngân

hàng CSXH huyện Yên Bình - Yên Bái

Nhờ nguồn vốn vay từ Ngân hàng Chính sách xã hội (CSXH), người

dân huyện Yên Bình (Yên Bái) đã đầu tư trồng gần 600 ha rừng, nuôi trồng

thủy sản và gia súc, gia cầm xen dưới tán rừng, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Đến nay, nhiều hộ dân đã thoát nghèo bền vững, từng bước vươn lên làm giàu

góp phần tích cực xây dựng nông thôn mới.

Ngân hàng CSXH huyện Yên Bình đã phát triển mạnh mẽ hoạt động tại

xã Hán Đà, một xã nằm ven sông Chảy. Tính đến cuối năm 2018, xã Hán Đà

có số dư tín dụng Ngân hàng CSXH gần 15 tỷ đồng với 489 hộ vay vốn.

Nguồn vốn này được phân ra bốn tổ tín chấp là đoàn thanh niên, phụ nữ, cựu

chiến binh và hội nông dân. Cứ ngày mồng 4 đầu tháng, các tổ viên đến nộp

lãi cho tổ trưởng, đến ngày mồng bảy đầu tháng thì xe ngân hàng đến xã làm

thủ tục cho vay và thu lãi, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân miền núi. Hội

Cựu chiến binh xã quản lý ba tổ vay vốn gồm: Tân Lập 7, An Lạc 4 và Hán

Đà 2, với 136 hội viên vay hơn 4,4 tỷ đồng phát triển sản xuất, kinh doanh

dịch vụ, nâng cao thu nhập. Do tích cực lao động sản xuất cho nên những năm

gần đây và được sự đầu tư vốn từ ngân hàng CSXH đời sống gia đình các hội

viên được nâng lên rõ rệt, tỷ lệ hộ hội viên có kinh tế khá, giàu chiếm hơn

52%, hộ trung bình 45%, hiện chỉ còn 3% số hộ hội viên nghèo. Xã có hai

hợp tác xã do Hội quản lý với 50 thành viên là hội viên và con em hội viên;

14 hộ là chủ các cơ sở chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản với quy mô lớn,

giải quyết việc làm ổn định cho 60 lao động; có 50 hộ trồng rừng với quy mô

từ 2 ha trở lên. Với việc trồng keo và bạch đàn, sau chu kỳ khoảng sáu năm,

giá gỗ từ 1,5 triệu đồng/khối, thì mỗi héc-ta rừng cho thu nhập 120 triệu đồng.

Vậy nên, các cán bộ tín dụng khi đi thẩm định cho vay chỉ cần nhìn xem độ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tuổi cây, xem diện tích rừng trồng có trong “sổ xanh” là quyết định số tiền

cho vay mà không phải thế chấp tài sản, điều ấy giúp người dân vùng sâu,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vùng xa không vất vả trong giao dịch vay vốn như trước.

Chương 2

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Câu hỏi nghiên cứu

Câu hỏi 01: Cơ sở lý luận về tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo

tại NHCSXH Việt Nam như thế nào? Những chỉ tiêu nào đánh giá khả năng

tăng cường cho vay đối với hộ mới thoát nghèo?

Câu hỏi 02: Thực trạng hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

tại ngân hàng CSXH Lào Cai trong giai đoạn 2016-2018 diễn ra như thế nào?

Câu hỏi 03: Cần có những giải pháp nào để tăng cường cho vay đối với hộ

mới thoát nghèo tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai trong thời gian tới?

2.2. Phương pháp thu thập số liệu

2.2.1. Số liệu sơ cấp

Tỉnh Lào Cai có 2 vùng miền đặc trưng, do vậy đảm bảo tính đại diện

có so sánh khách quan tôi xin chọn 2 huyện là huyện Bảo Thắng (vùng núi

thấp) và huyện Sa Pa (vùng núi cao) đại diện cho 2 vùng đặc thù. Các địa

phương ở 2 vùng có những đặc thù về sinh thái, điều kiện kinh tế xã hội

khác nhau nên nó sẽ quyết định đến mục đích sử dụng vốn vay, tác động của

nguồn vốn đối với các đối tượng thụ hưởng. Theo số liệu của NHCSXH tỉnh

Lào Cai cung cấp, Huyện Bảo Thắng và huyện Si Ma Cai là hai huyện có số

hộ mới thoát nghèo đang thực hiện vay vốn tại ngân hàng CSXH nhiều nhất

và ít nhất với dư nợ lớn nhất và ít nhất, đây là huyện nghèo có thể phản ánh

tương đối chính xác khi suy rộng ra toàn tỉnh;. Chính vì lý do đó tác giả

chọn NHCSXH 3 huyện Bảo Thắng, Sa Pa và Si Ma Cai để điều tra.

* Phương pháp Chọn mẫu điều tra, kích thước mẫu

Mẫu điều tra: Những hộ dân mới thoát nghèo được vay vốn.

Thời gian thực hiện khảo sát: 1 tháng, Từ 01- 3/2019

Đối tượng khảo sát: Hộ mới thoát nghèo.

Hình thức khảo sát: Phỏng vấn trực tiếp bằng phiếu điều tra tại các hộ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nghèo được vay vốn

Mẫu khảo sát được xác định thông qua công thức Linus Yamane:

Trong đó: n: quy mô mẫu

N: kích thước của tổng thể (N =)

e: mức độ sai lệch (chọn khoảng tin cậy là 95% nên e = 0,05)

Vậy n vào khoảng 325 phiếu điều tra trên kích thước của tổng thể là 1682

hộ có dư nợ vay. Quy mô mẫu: tác giả lựa chọn 325 hộ dân mới thoát ngheò

được vay vốn tại ba huyện là huyện Bảo Thắng, huyện Si Ma Cai và huyện Sapa.

Bảng hỏi điều tra khảo sát về chất lượng hoạt động cho vay đối với hộ

nghèo được chia làm 3 phần: phần I là thông tin chung về hộ mới thoát nghèo,

Phần II là Đánh giá của hộ mới thoát nghèo về chất lượng hoạt động cho vay

đối với hộ mới thoát nghèo của chi nhánh, Phần III là đề nghị của khách hàng

nhằm cải thiện chất lượng hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo.

Trong đó, phần II - Đánh giá chất lượng dịch hoạt động cho vay đối với

hộ mới thoát nghèo bao gồm 18 câu hỏi để người được hỏi đánh giá theo

thang đo Likert 5 điểm, từ mức độ 1 “Hoàn toàn không hài lòng” đến mức độ

5 “Hoàn toàn hài lòng”.

2.2.2. Số liệu thứ cấp

Từ số liệu thống kế các cấp, các công trình nghiên cứu khoa học, giáo

trình, quy định của NHCSXH, báo cáo của các cơ quan, ban ngành địa

phương, các báo cáo của ngân hàng CSXH Lào Cai.

2.2.3. Phương pháp xử lý, tổng hợp thông tin

Đối với số liệu thứ cấp: Xử lý thông tin bằng phần mềm Excel và tổng

hợp thông tin bằng hệ thống bảng biểu, đồ thị.

Đối với số liệu sơ cấp: Để đánh giá chất lượng hoạt động cho vay đối với

hộ nghèo tại ngân hàng CSXH Lào Cai, người được hỏi được yêu cầu đánh giá

theo thang đo gồm 5 mức điểm từ 1-5. Sau khi tổng hợp kết quả theo phiếu điều

tra, tác giả tiến thành thực hiện phân tích thống kê mô tả đánh giá theo giá trị trung

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

bình cộng thu được. Mức ý nghĩa của từng khoảng giá trị như sau:

Giá trị trung bình cộng Ý nghĩa

1,00 - 1,80 Hoàn toàn không hài long

1,81 - 2,60 Không hài long

2,61 - 3,40 Bình thường

3,41 - 4,20 Hài long

4,21 - 5,00 Hoàn toàn hài long

2.2.4. Phương pháp phân tích số liệu

- Phương pháp thống kê mô tả

Từ các số liệu thu thập được ta tiến hành phân tích, tổng hợp chọn lọc các

yếu tố cần thiết để tổng hợp thành các số liệu hợp lý có cơ sở khoa học. Đề tài

nghiên cứu của tác giả chủ yếu sử dụng thống kê mô tả với các kỹ thuật thường

sử dụng như sau: biểu diễn dữ liệu bằng đồ họa trong đó các đồ thị mô tả dữ liệu,

so sánh dữ liệu; biểu diễn dữ liệu thành các bảng số liệu tóm tắt về dữ liệu; thống

kê tóm tắt (dưới dạng các giá trị thống kê đơn nhất) mô tả dữ liệu.

Phương pháp này dễ sử dụng do có các phần mềm hỗ trợ trong việc

tính toán, vẽ đồ thị nên kết quả có tính chính xác cao, dễ thấy được xu hướng

biến động của chỉ tiêu, giúp tiết kiệm chi phí thời gian và tiền bạc. Tuy nhiên,

kết quả phân tích chỉ phản ánh đúng thực trạng khi số liệu thu thập đầu vào

đầy đủ, chính xác và phụ thuộc vào trình độ người đánh giá.

- Phương pháp so sánh

Phương pháp so sánh là phương pháp chủ yếu dùng trong phân tích hoạt

động kinh tế, phương pháp so sánh đòi hỏi các chỉ tiêu phải đồng nhất cả về thời

gian và không gian. Tùy theo mục đích phân tích mà xác định gốc so sánh. Gốc so

sánh được chọn là gốc về thời gian hoặc không gian, kỳ phân tích được lựa chọn

là kỳ báo cáo hoặc kỳ kế hoạch, giá trị so sánh có thể sử dụng số tuyệt đối hoặc

tương đối hoặc số bình quân. Trong luận văn tác giả sử dụng phương pháp:

So sánh số tuyệt đối: Là kết quả của phép trừ giữa số liệu của kỳ phân

tích và số liệu của kỳ gốc. Phương pháp này dùng để so sánh sự biến đối giữa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

số liệu của kỳ tính toán với số liệu của kỳ gốc để tìm ra nguyên nhân của sự

biến đổi đó, từ đó đưa ra các đánh giá và giải pháp tiếp theo.

∆y = Yt - Yt-1

Trong đó:

+ Yt: Số liệu kỳ phân tích.

+ Yt-1: Số liệu kỳ gốc.

+ ∆y: Hiệu số (sự thay đối số tuyệt đối) giữa số liệu kỳ phân tích và kỳ gốc.

So sánh số tương đối:

- Tỷ trọng: Được đo bằng tỷ lệ phần trăm (%), là tỷ lệ giữa số liệu thành

phần và số liệu tổng hợp. Phương pháp chỉ rõ mức độ chiếm giữ của chỉ tiêu

thành phần trong tổng số, mức độ quan trọng của chỉ tiêu tổng thể. Kết hợp với

các phương pháp khác để quan sát và phân tích được tầm quan trọng và sự biến

đổi của chỉ tiêu, nhằm đưa ra cá biện pháp quản lý, điều chỉnh kịp thời.

- Tốc độ thay đổi: Được đo bằng tỷ lệ phần trăm (%), là tỷ lệ giữa mức

thay đổi tuyệt đối giữa kỳ phân tích và kỳ gốc với kỳ gốc. Phương pháp chỉ ra

tốc độ thay đổi của chỉ tiêu kinh kế so kỳ gốc. Cùng với các chỉ tiêu khác, chỉ

tiêu này phản ánh được khả năng thay đổi giữa các kỳ và so sánh giữa chúng

và tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu khác nhằm phân tích, đánh giá, tìm

nguyên nhân và đưa ra các biện pháp giải quyết.

Phương pháp này được sử dụng trong luận văn qua các phần như tổng

hợp chung tình hình nhân sự, tình hình thu nhập của CBCNV trong Công ty.

2.2.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu định lượng

Hệ thống chỉ tiêu phản ánh hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát

nghèo tại NHCSXH tỉnh Lào Cai.

(1). Doanh số cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại NHCSXH tỉnh Lào Cai

Là tổng số tiền mà ngân hàng đã giải ngân cho khách hàng là các hộ

mới thoát nghèo tính trong 1 giai đoạn/thời kỳ; (hay ngược lại: Là số tiền mà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khách hàng vay được từ ngân hàng trong 1 giai đoạn/thời kỳ).

(2). Dư nợ cho vay đối với hộ mới thoát nghèo tại NHCSXH tỉnh Lào Cai

Là toàn bộ số tiền mà khách hàng là hộ mới thoát nghèo nợ ngân hàng

tại 1 thời điểm bất kỳ; gồm cả nợ gốc và nợ lãi.

(3). Tỷ lệ tăng trưởng dư nợ (%) đối với hộ mới thoát nghèo tại NHCSXH

tỉnh Lào Cai

Dư nợ năm nay - Dư nợ năm trước Tỷ lệ tăng trưởng = x 100% dư nợ Dư nợ năm trước

- Chỉ tiêu này dùng để so sánh sự tăng trưởng dư nợ tín dụng qua các

năm để đánh giá khả năng cho vay, tìm kiếm khách hàng và đánh giá tình

hình thực hiện kế hoạch tín dụng của ngân hàng.

- Chỉ tiêu càng cao thì mức độ hoạt động của NH càng ổn định và có

hiệu quả đối với hoạt động cấp tín dụng cho hộ mới thoát nghèo, ngược lại

NH đang gặp khó khăn, nhất là trong việc tìm kiếm khách hàng và thể hiện

việc thực hiện kế hoạch tín dụng chưa hiệu quả.

(4) Số hộ mới thoát nghèo có dư nợ: Là số hộ đang có dư nợ với ngân hàng

(5). Doanh số thu nợ đối với hộ mới thoát nghèo tại NHCSXH tỉnh Lào Cai

Là tổng số tiền mà ngân hàng thu được nợ từ khách hàng là các hộ mới

thoát nghèo trong 1 giai đoạn/thời kỳ; (hay ngược lại: Là số tiền mà khách

hàng trả nợ cho ngân hàng trong 1 giai đoạn/thời kỳ).

(6)Tỷ lệ hộ mới thoát nghèo được vay vốn: Đây là chỉ tiêu đánh giá về

mặt lượng đối với công tác tín dụng. Tỷ lệ này càng cao, một mặt thể hiện nguồn

vốn tín dụng lớn để phục vụ hộ mới thoát nghèo; mặt khác, đánh giá khả năng

SXKD của hộ mới thoát nghèo ngày càng lớn, nguồn vốn có hiệu quả (nếu sử

dụng vốn không hiệu quả, thì hộ mới thoát nghèo sẽ không có nhu cầu vay).

Tỷ lệ hộ mới Tổng số hộ mới thoát nghèo được

thoát nghèo = vay vốn  100%

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

được vay vốn Tổng số hộ mới thoát nghèo trong

danh sách

(7). Tỷ lệ nợ quá hạn (%) đối với hộ mới thoát nghèo

Công thức tính

Tổng dư nợ quá hạn Tỷ lệ nợ quá hạn = x 100% Tổng dư nợ

Chỉ tiêu này cho thấy tình hình nợ quá hạn tại ngân hàng, đồng thời phản

ánh khả năng quản lý tín dụng của ngân hàng trong khâu cho vay, đôn đốc thu hồi

nợ của ngân hàng đối với các khoản vay. Đây là chỉ tiêu được dùng để đánh giá

chất lượng tín dụng cũng như rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Tỷ lệ nợ quá hạn càng

cao thể hiện chất lượng tín dụng của ngân hàng càng kém và ngược lại.

(8). Tỷ lệ nợ xấu (%) đối với hộ mới thoát nghèo

Tổng nợ xấu Tỷ lệ nợ xấu = x 100% Tổng dư nợ

Bên cạnh chỉ tiêu tỷ lệ nợ quá hạn, người ta còn dùng chỉ tiêu tỷ lệ nợ xấu

để phân tích thực chất tình hình chất lượng tín dụng tại ngân hàng. Tổng nợ xấu

của ngân hàng bao gồm nợ quá hạn, nợ khoanh, nợ quá hạn chuyển về nợ trong

hạn, chính vì vậy chỉ tiêu này cho thấy thực chất tình hình chất lượng tín dụng tại

ngân hàng, đồng thời phản ánh khả năng quản lý tín dụng của ngân hàng trong

khâu cho vay, đôn đốc thu hồi nợ của ngân hàng đối với các khoản vay. Tỷ lệ nợ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

xấu càng cao thể hiện chất lượng tín dụng của ngân hàng càng kém và ngược lại.

Chương 3

THỰC TRẠNG TĂNG CƯỜNG CHO VAY HỘ MỚI THOÁT NGHÈO

TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH LÀO CAI

3.1. Khái quát về Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển

Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai được thành lập, theo quyết

định số 178/QĐ- HĐQT ngày 25/09/2003 của Chủ tịch HĐQT- NHCSXH

Việt Nam; trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng Phục vụ người nghèo và chính

thức đi vào hoạt động ngày 02/10/2003. Đây là đơn vị thành viên trực thuộc

Hội sở chính, đại diện pháp nhân theo uỷ quyền của Tổng Giám đốc trong

việc chỉ đạo, điều hành các hoạt động của NHCSXH trên địa bàn Lào Cai.

Chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh là: Nhận bàn giao vốn cho vay hộ nghèo,

hộ cận nghèo từ NHNo&PTNT, cho vay hộ mới thoát nghèo, vốn giải quyết

việc làm từ Kho bạc Nhà nước, vốn cho vay học sinh, sinh viên từ Ngân hàng

Công thương sang; huy động vốn để cho vay các đối tượng. NHCSXH tỉnh

Lào Cai được thành lập trên cơ sở tổ chức lại Ngân hàng Phục vụ người

nghèo, nên sau khi thành lập 01 Phó giám đốc NHNo&PTNT, kiêm Giám đốc

Ngân hàng Phục vụ người nghèo sang làm Giám đốc chi nhánh. Tại cấp

huyện Phó giám đốc NHNo&PTNT sang làm Giám đốc phòng giao dịch. Về

cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động khi mới thành lập (trụ sở làm việc và

trang thiết bị phục vụ cho làm việc) hầu như không có. Trụ sở phải thuê mượn.

Trong hơn 10 năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền địa

phương các cấp, sự phối hợp có hiệu quả của các tổ chức chính trị xã hội; tập

thể CBNV trong toàn chi nhánh NHCSXH đã có nhiều cố gắng, nỗ lực vượt

qua mọi khó khăn, thách thức, từng bước tạo lập và xây dựng chi nhánh ngày

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

càng lớn mạnh; tổ chức triển khai các chương trình tín dụng đối với hộ nghèo

và các đối tượng chính sách đạt hiệu quả; tạo nền tảng cho NHCSXH tỉnh Lào

Cai phát triển trong những năm tiếp theo.

3.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy

Mô hình tổ chức của NHCSXH bao gồm:

a. Bộ phận quản trị

- Ban đại diện HĐQT- NHCSXH toàn tỉnh có 172 người; trong đó: Ban

đại diện HĐQT- NHCSXH tỉnh có 11 người và Ban đại diện HĐQT-

NHCSXH các huyện, thị xã, thành phố có 161 người.

- Ban đại diện HĐQT tỉnh 11 người, gồm các đại diện: Trưởng ban là

Phó chủ tịch UBND tỉnh; 02 phó ban (Giám đốc Ngân hàng nhà nước, Giám

đốc Sở Tài chính tỉnh); 08 thành viên gồm: Trưởng Ban Dân tộc; Phó Chánh

Văn phòng UBND tỉnh; Chủ tịch Hội Phụ Nữ; Chủ tịch Hội Nông Dân tỉnh;

Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội; Phó Giám đốc Sở Kế

hoạch Đầu tư; Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Giám

đốc Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh.

- Ban đại diện HĐQT- NHCSXH cấp huyện có 09 người, gồm các đại

diện: Trưởng ban là Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch UBND cấp huyện; 08 thành

viên là Chánh Văn phòng UBND, Trưởng hoặc Phó phòng Tài chính, Phòng

Nội vụ Lao động - Thương binh xã hội, Phòng Nông nghiệp phát triển nông

thôn, Chủ tịch Hội Nông Dân, Hội Phụ Nữ, Hội Cựu Chiến Binh, Bí thư Đoàn

Thanh Niên, Giám đốc phòng giao dịch NHCSXH thư ký Ban đại diện.

b. Bộ phận điều hành tác nghiệp

Biên chế bộ máy hoạt động của NHCSXH tỉnh Lào Cai đến cuối năm 2007

có 204 người; trong đó, tại Văn phòng NHCSXH tỉnh có 31 người, ở phòng giao

dịch huyện, thị xã có 173 người, bình quân mỗi phòng giao dịch 09 người.

- Tại NHCSXH tỉnh Ban Giám đốc gồm 03 người: Giám đốc, 02 Phó

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Giám đốc.

- Các phòng nghiệp vụ gồm: Phòng Kế toán, ngân quỹ; phòng Kế

hoạch nghiệp vụ tín dụng; phòng Kiểm tra, kiểm toán nội bộ; phòng Hành

chính tổ chức.

- Tại cấp huyện có 18 phòng giao dịch.

Ngoài ra nhằm phục vụ tốt nhất cho các đối tượng vay vốn, hiện nay

chi nhánh có 389 điểm giao dịch tại xã, phường và 2439 tổ vay vốn tại các

thôn, bản. NHCSXH đã thực hiện phương thức uỷ thác cho vay thông qua 04

tổ chức chính trị xã hội: Hội phụ nữ, Hội nông dân, Hội cựu chiến binh, Đoàn

thanh niên, đã sử dụng được bộ máy hàng vạn người của tổ chức này trong

việc thực hiện tín dụng ưu đãi.

Có thể diễn tả mô hình tổ chức của NHCSXH tỉnh Lào Cai qua sơ đồ sau:

BAN ĐẠI DIỆN HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ P. HÀNH CHÍNH TỔ CHỨC

NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH LÀO CAI

P. KẾ TOÁN NGÂN QUỸ

NGƯỜI VAY

P. KẾ HOẠCH NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG

PHÒNG GIAO DỊCH NHCSXH HUYỆN, THỊ

P.KIỂM TRA KIỂM TOÁN NỘI BỘ

TỔ TIẾT KIỆM VÀ VAY VẪN

BAN ĐẠI DIỆN HĐQT NHCSXH HUYỆN, THỊ, THÀNH PHỐ

TỔ GIAO DỊCH LƯU ĐỘNG XÃ, PHƯỜNG

NGƯỜI VAY

NGÂN HÀNG TỈNH

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ, PHƯỜNG, BAN XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO XÃ, PHƯỜNG

BAN GIÁM ĐỐC

Ghi chú: Quan hệ chỉ đạo Quan hệ báo cáo Quan hệ phối hợp

Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức của NHCSXH tỉnh Lào Cai

3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ

3.1.3.1. Chức năng

Ngân hàng chính sách xã hội là ngân hàng nhà nước phục vụ cho người

nghèo, nó hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Chính vì vậy, nó có những

chức năng đặc biệt sau:

1. Triển khai các chủ trương, chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước

đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn.

2. Thực hiện các hoạt động nghiệp vụ về huy động vốn; cho vay và các

dịch vụ Ngân hàng theo quy định tại điều lệ về tổ chức và hoạt động của Ngân

hàng Chính sách xã hội.

3. Nhận ủy thác cho vay ưu đãi của chính quyền địa phương, các tổ

chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi

Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài nước.

4. Kiểm tra, giám sát việc vay vốn của các tổ chức, cá nhân; việc thực

hiện hợp đồng ủy thác của các đơn vị nhận ủy thác.

3.1.3.2. Nhiệm vụ

Ngân hàng chính sách xã hội Lào cai cũng giống với các chi nhánh

ngân hàng chính sách khác, nó có hai nhiệm vụ chủ chủ đạo sau:

1. Huy động vốn:

- Nhận tiền gửi có lãi và tự nguyện không lấy lãi của các tổ chức, cá

nhân trong nước và ngoài nước bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ; nhận tiền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

gửi tiết kiệm của người nghèo;

- Tiếp nhận các nguồn vốn tài trợ; vốn ủy thác của địa phương, các tổ

chức kinh tế, tổ chức chính trị - xã hội, các hiệp hội, các hội, các tổ chức phi

Chính phủ, các cá nhân trong và ngoài và ngoài nước theo quy định của

Tổng giám đốc.

- Vay vốn các tổ chức tài chính, tín dụng trong nước khi Tổng giám đốc

cho phép.

2. Cho vay:

- Ngân hàng Chính sách xã hội Lào Cai thực hiện cho vay ngắn hạn,

trung hạn và dài hạn bằng đồng Việt Nam đối với các đối tượng được quy

định tại nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 4 tháng 10 năm 2002 của Chính

phủ về tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

3. Thực hiện các dịch vụ ngân hàng theo chỉ đạo của Tổng giám đốc

4. Thực hiện hạch toán kế toán thống nhất trong toàn hệ thống.Chấp

hành chế độ quản lý tài chính theo quy định

5. Kiểm tra việc thực hiện hợp đồng vay vốn và trả nợ của các tổ chức,

cá nhân vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội

6. Thực hiện kiểm tra, kiểm toán nội bộ. Kiểm tra giám sát các đơn vị

ủy thác trên địa bàn theo quy định của Ngân hàng Chính sách xã hội.

7. Phổ biến, hướng dẫn và triển khai thực hiện các cơ chế, quy chế

nghiệp vụ và văn bản pháp luật của Nhà nước, ngành ngân hàng và Ngân

hàng Chính sách xã hội liên quan đến hoạt động của Chi nhánh và đơn vị

nhận ủy thác.

3.1.4. Tổng quan về kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai

3.1.4.1. Giới thiệu về tỉnh Lào Cai

Tăng trưởng kinh tế tỉnh Lào Cai được duy trì ổn định. Tốc độ tăng

trưởng GRDP năm 2018 đạt 10,23%. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển biến theo

hướng tích cực: Giảm tỷ trọng ngành nông lâm nghiệp thủy sản (giảm 0,5%

so với năm 2017), tăng tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng (tăng 1,55% so

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

với năm 2017) và dịch vụ (giảm 0,64% so với năm 2017).

Vị trí địa lý: Lào Cai là tỉnh vùng cao biên giới, nằm chính giữa vùng

Đông Bắc và vùng Tây Bắc của Việt Nam, cách Hà Nội 296 km theo đường

sắt và 345 km theo đường bộ. Diện tích tự nhiên: 6.383,88 km2 (chiếm 2,44%

diện tích cả nước, là tỉnh có diện tích lớn thứ 19/64 tỉnh, thành phố cả nước).

Phía Đông giáp tỉnh Hà Giang, phía Nam giáp tỉnh Yên Bái, phía Tây

giáp tỉnh Lai Châu, phía Bắc giáp tỉnh Vân Nam - Trung Quốc với 203 km

đường biên giới.

Địa hình: Địa hình Lào Cai rất phức tạp, phân tầng độ cao lớn, mức độ

chia cắt mạnh. Hai dãy núi chính là dãy Hoàng Liên Sơn và dãy Con Voi

cùng có hướng Tây Bắc - Đông Nam nằm về phía đông và phía tây tạo ra các

vùng đất thấp, trung bình giữa hai dãy núi này và một vùng về phía tây dãy

Hoàng Liên Sơn. Ngoài ra còn rất nhiều núi nhỏ hơn phân bố đa dạng, chia

cắt tạo ra những tiểu vùng khí hậu khác nhau.

Do địa hình chia cắt nên phân đai cao thấp khá rõ ràng, trong đó độ cao

từ 300m - 1.000m chiếm phần lớn diện tích toàn tỉnh. Điểm cao nhất là đỉnh

núi Phan Xi Păng trên dãy Hoàng Liên Sơn có độ cao 3.143m so với mặt

nước biển, Tả Giàng Phình: 3.090m.

Dải đất dọc theo sông Hồng và sông Chảy gồm thành phố Lào Cai - Cam

Đường - Bảo Thắng - Bảo Yên và phần phía đông huyện Văn Bàn thuộc các

đai độ cao thấp hơn (điểm thấp nhất là 80 m thuộc địa phận huyện Bảo Thắng),

địa hình ít hiểm trở hơn, có nhiều vùng đất đồi thoải, thung lũng, là địa bàn

thuận lợi cho sản xuất nông lâm nghiệp hoặc xây dựng, phát triển cơ sở hạ tầng.

* Đất: Lào Cai có diện tích tự nhiên rộng 6.383,88 km2, độ phì nhiêu

cao, rất màu mỡ, đa dạng bao gồm 10 nhóm đất với 30 loại đất chính, phù hợp

với nhiều loại cây trồng khác nhau. Trong đó: đất sản xuất nông nghiệp có

135.527,45 ha, đất lâm nghiệp 358747,69 ha, đất chuyên dùng 17.975,66 ha,

đất ở 4.888,66 ha.

* Nước: hệ thống sông suối dày đặc được phân bố khá đều trên địa bàn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tỉnh với 2 con sông lớn chảy qua là sông Hồng và sông Chảy bắt nguồn Trung

Quốc và hàng nghìn sông, suối lớn nhỏ. Đây là điều kiện thuận lợi cho Lào

Cai phát triển các công trình thủy điện vừa và nhỏ. Trên địa bàn tỉnh có bốn

nguồn nước khoáng, nước nóng có nhiệt độ khoảng 40C và nguồn nước siêu

nhạt ở huyện Sa Pa, hiện chưa được khai thác, sử dụng.

* Rừng: Tổng trữ lượng tài nguyên rừng toàn tỉnh có 51.905 m3 gỗ

(trong đó, rừng tự nhiên 225 m3; gỗ rừng trồng 51.680 m3, gỗ nguyên liệu

giấy 15.580m3); 1.196.000 cây tre, vầu các loại. Diện tích quy hoạch cho đất

lâm nghiệp 358.747,69 ha, chiếm 56,2% tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh.

Vườn quốc gia Hoàng Liên (Sa Pa) với hệ sinh thái tự nhiên rất phong

phú (có có 2.024 loài thực vật thuộc 200 họ, trong đó có 66 loài trong sách đỏ

Việt Nam, 32 loài quý hiếm, 11 loài có nguy cơ tuyệt chủng như bách xanh,

thiết sam, thông tre, thông đỏ, đinh tùng, dẻ tùngv.v… động vật có 66 loài thú

trong đó có 16 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam chim, thú, bò sát, rất nhiều

loài động, thực vật đặc biệt quý hiếm, có kho tàng quỹ gen thực vật quý hiếm

chiếm 50% số loài thực vật quý hiếm của Việt Nam).

* Khoáng sản: Lào Cai là một trong những tỉnh giàu tài nguyên khoáng

sản nhất Việt Nam với 35 loại khoáng sản khác nhau và trên 150 điểm mỏ.

Trong đó có nhiều loại khoáng sản như apatít, đồng, sắt, graphít, nguyên liệu cho

gốm, sứ, thuỷ tinh,… với trữ lượng lớn nhất cả nước. Một số mỏ có trữ lượng

lớn dễ khai thác, dễ vận chuyển và đang có thị trường quốc tế đã tạo thuận lợi

cho phát triển công nghiệp chế biến các loại khoáng sản ở địa phương.

3.1.4.2. Tình hình kinh tế xã hội tỉnh Lào Cai

Năm 2018, chương trình xây dựng nông thôn mới được các cấp, các

ngành tích cực chỉ đạo thực hiện. Tiếp tục duy trì các tiêu chí tại các xã đã

hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới; đẩy mạnh triển khai thực

hiện các phong trào xây dựng nông thôn mới theo hướng thực chất, bền vững

và toàn diện hơn, kết quả nổi bật, xây dựng 3.465/3.363 chuồng trại gia súc

hợp vệ sinh, 162/56 mô hình nhà sạch vườn đẹp,.... Công tác vận động tham

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

gia hỗ trợ thực hiện Chương trình nông thôn mới đạt được kết quả tốt, năm

2018 đã vận động quyên góp được 13,8 tỷ đồng, 340.000 m2 đất; 266.000

công lao động và nhiều hiện vật khác.

Năm 2018 tạo việc làm tăng thêm cho 14.613 lao động, đạt 116,9% KH,

tăng 6,8% so năm 2017. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn đã tuyển

sinh và đào tạo được 15.940 người, đạt 113% KH, tăng 1,2% so CK ; tỷ lệ

lao động qua đào tạo nghề từ 47,74% năm 2017 lên 50,32 năm 2018. Thực

hiện tốt các chế độ đối với người lao động và các chính sách chế độ BHXH,

BHYT, bảo hiểm thất nghiệp.

Tính từ năm 2011 cho đến nay đã có 14 chương trình và dự án đã được

triển khai và thực hiện, dự án tín dụng chính sách ưu đãi với tổng doanh số

cho vay là 6.152 tỷ đồng với trên 340 nghìn lượt hộ vay vốn; hệ số sử dụng

vốn hàng năm đạt trên 99%. Tính đến năm 2018, đã có hơn 60 nghìn hộ thoát

nghèo. Hộ nghèo còn lại là 27.346 hộ, chiếm tỷ lệ 16,25%; tổng số hộ cận

nghèo là 19.680 hộ, chiếm tỷ lệ 11,69%. Năm 2018, toàn tỉnh giảm được

8.382 hộ nghèo, tỷ lệ giảm nghèo tương ứng là 5,56%, vượt KH. Các cấp, các

ngành đã huy động sự đóng góp của cộng động và thực hiện tốt các chế độ,

chính sách đối với các gia đình chính sách, người có công với cách mạng, các

đối tượng xã hội, gia đình nghèo.

3.2. Thực trạng tăng cường cho vay hộ mới thoát nghèo tại Ngân hàng

Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai

3.2.1. Thực trạng hoạt động cho vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội

tỉnh Lào Cai

3.2.1.1. Các nguồn vốn của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai.

Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Lào Cai huy động vốn dưới hình thức

như là: nhận tiền gửi của các tổ chức, cá nhân; huy động tiết kiệm của người

nghèo với lãi suất huy động bằng mức lãi suất huy động cùng kỳ hạn, cùng

thời điểm của các NHTM nhà nước trên địa bàn, nguồn vốn từ ngân sách địa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

phương, nguồn vốn được ủy thác từ các chương trình dự án hay nguôn vốn từ

ngân hàng trung ương. Nguồn vốn huy động tại địa phương còn chiếm tỷ

trọng thấp. Nguồn vốn chủ yếu vẫn từ ngân hàng trung ương.

Nguồn huy động vốn của ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai dùng để

cho vay chủ yếu từ các nguồn tiết kiệm của các hộ dân, từ ngân sách địa

phương, từ ngân hàng trung ương. Nguồn vốn từ ngân hàng trung ương luôn

chiếm tỷ trọng cao trên 90%. Đây là nguồn vốn được thực hiện theo các

chương trình chính sách của đảng, nhà nước như: chương trình 135, đề án 09 -

giảm nghèo bền vững...

Bảng 3.1. Nguồn huy động vốn cho vay của ngân hàng CSXH Lào Cai

Đơn vị: Tỷ đồng

Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Nguồn vốn Tỷ trọng Tỷ trọng Tỷ trọng huy động Giá trị Giá trị Giá trị (%) (%) (%)

Từ nguồn tiết kiệm 2,26 43,6 57,1 1,97 62,8 2,3

Từ NSĐP 0,33 7,29 8,62 0,35 71,1 2,6

Từ NHTW 2160,11 97,41 2367,28 97,68 2598,1 95,1

Tổng HĐV 2211 100 2433 100 2732 100

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

(Nguồn: Ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai)

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu nguồn vốn huy động của NHCSXH Lào Cai

giai đoạn 2016 - 2018

Nguồn vốn từ ngân hàng TƯ tăng trưởng qua các năm. Năm 2016, nguồn

vốn này là 2160,11 tỷ đồng, chiếm 97,41%; đến năm 2017, nguồn vốn này là

2367,28 tỷ đồng chiếm 97,68%; và năm 2018, nguồn vốn này là 2598,1 tỷ đồng

chiếm 95,1%. Năm 2018, nguồn vốn từ ngân hàng TƯ tăng lên hơn 200 tỷ, do chủ

chương xóa đói giảm nghèo bền vững, nhà nước thúc đẩy hơn việc hỗ trợ cho hộ

nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Theo quyết định 28/2015/QĐ-TTg,

thủ tường chính phủ đã ban hành quy trình tín dụng với hộ mới thoát nghèo. Theo

quyết định này, vốn tín dụng sẽ được cấp cho hộ mới thoát nghèo tối đa là 3 năm,

số tiền tối đa là 50 triệu/1 hộ và thời hạn tối đa là 5 năm.

Đối với nguồn ngân sách địa phương cũng tăng theo từng năm để xóa

đói giảm nghèo theo chủ chương của nhà nước, chủ chương của tỉnh Lào Cai.

Từ năm 2016 đến năm 2018, nguồn vốn từ ngân sách địa phương đã tăng từ

7,29 tỷ đồng lên đến 71,1 tỷ đồng (tăng gần mười lần). Chứng tỏ, địa phương

đã thúc đẩy kinh kế tỉnh bằng cách hỗ trợ tín dụng cho các hộ nghèo, hộ cận

nghèo, hộ mới thoát nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Ngân hàng Chính sách xã hội Lào Cai là ngân hàng phục vụ người

nghèo dựa trên nguồn vốn NHTW là chủ yếu. Chính vì vậy việc huy động

vốn từ nguồn tiết kiệm rất ít, chỉ chiếm khoảng từ 1% đến 3%. Cụ thể, năm

2016, nguồn tiết kiệm là 43,6 tỷ đồng, chiếm 2,26%; năm 2017, nguồn này là

57,1 tỷ đồng chiếm 1,97% và đến năm 2018, nguồn tiết kiệm là 62,8 tỷ đồng

chiếm 2,3%. Nguồn này chủ yếu là tiền gửi của các hộ nghèo, của các tổ chức.

Qua 3 năm, nguồn tiết kiệm đã tăng lên đáng kể, chứng tỏ, việc hỗ trợ tín

dụng với hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo là có hiệu quả.

3.2.1.2. Kết quả giải ngân cho vay của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Cai giai đoạn 2016 - 2018

Tỉnh Lào Cai là một tỉnh ở miền núi phía Bắc, địa hình nhiều núi và tỷ

lệ người dân tộc thiểu số sống cao. Chính vì vậy, tỷ lệ hộ nghèo và cân nghèo

của tỉnh Lào Cai luôn ở mức cao (chiếm từ 20% đến 30 %). Để tập trung xóa

đói giảm nghèo bền vững trong giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh Lào Cai đã ban

hành Đề án số 9 về “Giảm nghèo bền vững, giai đoạn 2016 - 2020”. Mục tiêu

của đề án là cải thiện và từng bước nâng cao điều kiện sống của các hộ nghèo,

hộ cận nghèo, người dân tộc thiểu số thuộc huyện nghèo, xã, thôn đặc biệt

khó khăn; tạo chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về công tác giảm nghèo ở

vùng khó khăn. Đó là lý do hoạt động của ngân hàng Chính sách xã hội Lào

Cai càng được đẩy mạnh.

Bảng 3.2: Kết quả hoạt động cho vay của ngân hàng

giai đoạn 2016 - 2018

Đơn vị: Tỷ đồng

Chênh lệch 2017/2016 Chênh lệch 2018/2017 Chỉ tiêu Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Giá trị Giá trị

Dư nợ 2215 2423 2654 208 Tương đối (%) 9,39 231 Tương đối (%) 9,53

Số hộ còn 90.248 89.572 -676 -0,75 507 0,56 dư nợ Hộ Hộ 90.079 Hộ

Số lượt 25.968 21.509 khách hàng -4.459 -17,17 1663 7,73 23.172 Hộ Hộ Hộ vay vốn

Doanh số 703,8 911,8 1142,8 208 29,55 231 25,33 cho vay

Doanh số 739,75 912,56 1052,78 172,81 23,36 140,22 13,31 thu hồi nợ

5,33 6,202 Nợ quá hạn -6,73 0,56 10,51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Nợ xấu 5,89 -0,4475 2,4365 2,1807 2,1785 0,0185 0,77 -0,0022 -0,1

(Nguồn: Ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai)

Nhìn vào bảng trên, số hộ vay theo chương trình chính sách ưu đãi ở

cả 3 năm là xấp xỉ bằng nhau vào khoảng hơn 90 nghìn hộ. Dù có những

chính sách thoát nghèo hợ lý, và hàng năm có gần 7000 đến 9000 hộ thoát

nghèo nhưng tổng số hộ vay vốn vẫn không đổi. Vì hộ mới thoát nghèo vẫn

cần vốn để làm ăn kinh tế và tạo thu nhập và trong tối đa 3 năm sau khi thoát

nghèo họ vẫn được vay vốn theo QĐ 28/2015/QĐ-TTg. Mỗi hộ được vay

trong hạn mức nhất định. Với lý do trên, nên dư nợ và doanh số cho vay

hàng năm vẫn tăng lên.

- Dư nợ tăng trưởng tương đối ổn định. Năm 2016, dư nợ là 2215 tỷ

đồng; năm 2017, dư nợ là 2423 tỷ đồng; Năm 2018, dư nợ là 2654 tỷ đồng.

Năm 2017, dư nợ tăng 208 tỷ đồng tương ứng tăng 9,39%; Năm 2018, dư

nợ tăng 231 tỷ đồng tương ứng tăng 9,53%. Dư nợ tăng chứng tỏ ngân

hàng tại thời điểm hiện tại đã mở rộng được quy mô cho vay tới hộ nghèo,

hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo và các đối tượng chính sách. Từ đây

người dân ở vùng kinh tế khó khăn có thêm vốn đầu tư vào chăn nuôi gia

súc, gia cầm, trồng chè chất lượng cao, nuôi cá lồng, trồng rừng để tạo thu

nhập cho chính mình.

- Doanh số cho vay cũng tăng lên, do tăng cho vay đối với hộ mới

thoát nghèo là chủ yếu. Năm 2016 đến năm 2018, doanh số cho vay lần

lượt là 703,8 tỷ đồng, 911,8 tỷ đồng và 1142,8 tỷ đồng. Tỷ lệ tăng này

tương đối nhanh, luôn giữ tốc độ tăng khoảng 25% đến 30%. Do nhà nước

và tình Lào Cai đẩy mạnh chương trình xóa đói giảm nghèo bền vững. Từ

năm 2016, đã bổ sung thêm đối tượng được vay vốn từ ngân hàng chính

sách đó là hộ mới thoát nghèo.

- Bên cạnh việc doanh số cho vay tăng thì doanh số thu hồi nợ cũng

tăng. Cụ thể, năm 2016, doanh số thu hồi nợ là 739,75 tỷ đồng; năm 2017,

doanh số này là 912,56 tỷ đồng, tăng 29,55%; Năm 2018, doanh số thu hồi nợ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

là 1052,78 tỷ đồng, tăng 13,31% so với năm 2017. Do có sự theo dõi và giám

sát chặt chẽ của các tổ chức chính trị và các tổ TK&VV, và sự qua tâm đặc

biệt của chính quyền địa phương, nhân dân thuộc điện đói nghèo đã đã biết

vay vốn làm ăn và làm ăn có hiệu quả không còn tâm lý trông chờ, ý lại vào

chế độ chính sách hỗ trợ từ nhà nước cũng như nghiêm túc chấp hành các quy

định về vay vốn. Chẳng hạn như huyện Mường Khương, các ngành các cấp

đã hỗ trợ người dân nuôi bò sinh sản kết hợp trồng cỏ, nuôi cá lồng trên sông

chảy; Hay Bảo Yên, Văn Bàn, lãnh đạo huyện đã nhân rộng mô hình trồng

cây tam thất, phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm quy mô lớn tại huyện Bảo

Thắng; Mô hình trồng cây ăn quả, rau ôn đới tại Sa Pa, Bắc Hà...

- Nợ xấu và nợ quá hạn ở mức rất thấp. Ngân hàng đã quản lý tốt

nguồn vốn của mình dựa vào sự hỗ trợ của tổ TK và VV, các cấp các ngành.

Nợ quá hạn dao động ở mức 6 tỉ đồngvà năm 2017giảm 447,5 triệu đồng so

với năm 2016, tuy nhiên sang năm 2018 nợ quá hạn có tăng lên, mức tăng

không đáng kể là 560 triệu đồng, nguyên nhân là do một số hộ nghèo vay

vốn gặp rủi ro, do chăn nuôi bị dịch bệnh hoặc đầu tư sản xuất bị thiên tai,

bão lũ. Nợ xấu cũng ở mức thấp, khoảng trên dưới 2 tỷ đồng và gần như

không có sự biến động tăng thêm.

3.2.2. Thực trạng hoạt động cho vay đối với hộ mới thoát nghèo của Ngân

hàng Chính sách xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016 - 2018

3.2.2.1. Thực trạng quy mô cho vay hộ mới thoát nghèo của Ngân hàng Chính

sách xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016 - 2018

Kết quả tính đến năm 2018, đã có hơn 60 nghìn hộ thoát nghèo. Trong

đó, năm 2016, có 4538 hộ thoát nghèo; năm 2017 có 8770 hộ thoát nghèo;

năm 2018 có 9798 hộ thoát nghèo. Theo chương trình giảm nghèo bền vững,

để tránh quay lại nghèo, các hộ mới thoát nghèo vẫn tiếp tục được hỗ trợ vay

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vốn để làm ăn kinh tế, tăng thu nhập. Và họ đã tiếp cận vốn tại ngân hàng

chính sách xã hội Lào Cai với lãi suất thấp (lãi suất bằng 125% so với lãi suất

hộ nghèo, với nợ quá hạn bằng 130% so với lãi suất hộ nghèo).

- Nhìn vào bảng trên ta thấy, dư nợ tăng lên từng năm. Năm 2016, dư

nợ cho vay hộ mới thoát nghèo là 40.107 triệu đồng; năm 2017, dư nợ là

51.353 triệu đồng; Năm 2018, dư nợ là 67.295 triệu đồng. Năm 2017, dư nợ

tăng 11.246 triệu đồng tương ứng tăng 28.04%; Năm 2017, dư nợ tăng 15.942

triệu đồng tương ứng tăng 31,04%. Dư nợ cho vay hộ mới thoát nghèo phần

lớn có kỳ hạn trung hạn từ 1 đến 5 năm. Thời hạn của các khoản vay từ 1 đến

5 năm là rất hợp lý, giúp cho người dân dễ dang trả nợ một phần và ngoài ra

có vốn để quay vòng phục vụ cho việc chăn nuôi trồng trọt ở vụ sau.

Bảng 3.3: Kết quả cho vay hộ mới thoát nghèo tại ngân hàng

Chính sách xã hội giai đoạn 2016-2018

Đơn vị: triệu đồng

Chênh lệch 2017/2016 Chênh lệch 2018/2017 Chỉ tiêu Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018

Giá trị Tương đối (%) Giá trị Tương đối (%)

11.246 28,04 15.942 31,04

Dư nợ Trong đó - Ngắn hạn - Trung hạn - Dài hạn 40.107 0 40.107 0 51.353 30 51.323 0 67.295 90 67.205 0

Số hộ còn dư nợ 944 1.224 1.682 280 29,66 458 37,42

Số lượt khách vay 335 371 549 36 10,75 178 47,98

Doanh số cho vay 13.857 15.935 22.856 2.078 15,00 6.921 43,43

Doanh số thu hồi nợ 2.492 4.689 6.372 2.197 88,16 1.683 35,89

Nợ quá hạn 0 0 126,7 - - 126,7 -

Nợ khoanh 0 0 0 - - - -

(Nguồn: Ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Đơn vị: Triệu đồng

Biểu đồ 3.2: Tình hình cho vay đối với hộ mới thoát nghèo

(Nguồn: Ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai)

- Doanh số cho vay có xu hướng tăng qua 3 năm, và tương đối ổn định.

Năm 2016 đến năm 2018, doanh số cho vay lần lượt là 13.857 triệu đồng,

15.935 triệu đồng và 22.856 triệu đồng. Nửa cuối năm 2015, khi có chính

sách cho vay mới hộ thoát nghèo, các hộ mới thoát nghèo mới được tiếp cận

vốn vay của ngân hàng để làm ăn kinh tế, sang năm 2016 khi mà chính sách

cấp vốn hỗ trợ làm ăn kinh tế đối với hộ mới thoát nghèo đã bắt đầu đi vào

hoạt động có hiệu quả, hứa hẹn giúp đỡ người dân thoát khỏi tình trạng nghèo

bền vững từng bước nâng cao đời sống, tránh được tín dụng đen. Tuy nhiên,

quy mô cho vay đối với hộ mới thoát nghèo vẫn còn nhỏ so với tổng doanh số

cho vay của NHCS Lào Cai. Cần có các chương trình tuyên truyền cũng như

hỗ trợ các hộ mới thoát nghèo hiểu và tiếp cận vay vốn để tận dụng tối đa các

lợi thế của chính sách cho vay này.

- Về doanh số thu hồi nợ cũng tăng lên đáng kể: năm 2016 là 2.492

triệu đồng, năm 2017 tăng lên đạt 4.689 triệu đồng, tiếp theo đến năm 2018 đã

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tăng đạt 6.372 triệu đồng. Việc thu hồi nợ vẫn ở mức thấp vì đây là giai đoạn

đầu cho vay hộ mới thoát nghèo. Mà chủ yếu hộ mới thoát nghèo có nhu cầu

vay vốn trung hạn. Nên hầu hết các món vay chưa đến kỳ trả.

- Nợ quá hạn và nợ xấu đối với hộ mới thoát nghèo đến năm 2018 bắt

đầu có và ở mức 126,7 triệu đồng, chiếm khoảng hơn 2 % tổng dư nợ cho vay

hộ mới thoát nghèo, nguyên nhân là do hộ vay từ năm 2015 bắt đầu đến hạn

trả nợ nhưng gặp khó khăn do tiền vay vốn đầu tư vào chăn nuôi nhưng đàn

gia súc, gia cầm bị dịch bệnh.

Có sự biến đổi theo chiều hướng tích cực trong giai đoạn 2016 - 2018

như vậy là do ngày 05/09/2015, thủ tướng chính phủ mới có chính sách cho

vay đối với hộ thoát nghèo cũng như HĐND các huyện thuộc Lào Cai đã

quyết định trích một phần NSĐP để chuyển cho NHCS Lào Cai tổ chức thực

hiện vay vốn đổi với các hộ mới thoát nghèo để giảm nghèo bền vững. Chính

sách xóa nghèo bền vững đã có những thành công nhất định.

Lào Cai thuộc tỉnh nghèo nền kinh tế có phát triển nhưng chưa vững chắc,

sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên....; toàn tỉnh còn 03 huyện

nghèo nhất cả nước và 03 huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao được hưởng cơ chế đầu tư

cơ sở hạ tầng. Kết quả giảm nghèo vẫn chưa thật sự bền vững, nguy cơ tái nghèo

còn cao, nhất là khi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra; tốc độ giảm nghèo không

đồng đều giữa các vùng, khu vực trong tỉnh. Tuy nhiên, từ khi có QĐ

28/2015/QĐ-TTg cho vay hộ mới thoát nghèo, thì việc thoát nghèo trở nên hiệu

quả hơn. Dưới đây là bảng phản ánh tình hình cho vay ở các chi nhánh và huyện.

Bảng 3.4: Tình hình dư nợ cho vay hộ mới thoát nghèo

theo địa bàn giai đoạn 2016- 2018

(Đơn vị: triệu đồng)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

NĂM 2016 NĂM 2017 NĂM 2018 ST CN/HUYỆN Tỷ trọng Tỷ trọng Tỷ trọng T Giá trị Giá trị Giá trị (%) (%) (%)

1 Hội sở tỉnh 324 0,81 366 0,71 580 0,86

2 Cam Đường 2.586 6,45 2.915 5,68 3.520 5,23

3 Bảo Thắng 7.091 17,68 9.070 17,66 11.400 16,94

4 Văn Bàn 5.477 13,66 7.102 13,83 9.784 14,54

5 Mường Khương 4.164 10,38 5.448 10,61 7.032 10,45

6 Bắc Hà 4.420 11,02 5.471 10,65 7.180 10,67

7 Bát Xát 4.315 10,76 5.598 10,90 7.436 11,05

8 Sa Pa 3.052 7,61 4.099 7,98 5.754 8,55

9 Bảo Yên 5.757 14,35 7.364 14,34 9.670 14,37

10 Si Ma Cai 2.920 7,28 3.920 7,63 4.939 7,34

TỔNG CỘNG 40.107 100 51.353 100 67.295 100

(Nguồn: Ngân hàng chính sách xã hội Lào Cai)

Về cơ bản, tất cả các chi nhánh và huyện trên địa bàn đã triển khai

được chương trình cho vay hộ mới thoát nghèo, đặc biệt là huyện Bảo Thắng

(chiếm tới hơn 17% dự nợ cho vay). Tuy nhiên, có thể nhận thấy rằng,

chương trình cho vay hộ mới thoát nghèo chưa được triển khai đồng đều giữa

các huyện cũng như chưa có chính sách tập trung vào những huyện lõi nghèo

của tỉnh Lào Cai. Hiện tại, Lào Cai có 3 huyện nghèo được phê duyện theo

quyết định 275/QĐ - TTg Phê duyệt danh sách các hộ nghèo và thoát nghèo

giai đoạn 2018 -2020 là Si Ma Cai, Mường Khương, Bắc Hà. Các hộ mới

thoát nghèo trong 3 huyện này đặc biệt cần hỗ trợ để tránh quay về tình trạng

nghèo bền vững, tuy nhiên số vốn đầu tư vào các hộ nghèo vẫn còn tương đối

thấp so với tương quan cả tỉnh, huyện Si Mai Cai mặc dù thuộc huyện nghèo

theo quyết định 275, với tỉ lệ hộ thoát nghèo tương đối cao trong năm 2018

nhưng chỉ có mức dư nợ tín dụng là 4.939 triệu đồng, chiếm 7,34% tổng dư

nợ. Qua đó thấy rằng, NHCSXH Lào Cai nên có sự quan tâm và tổ chức thực

hiện các chương trình, chính sách hỗ trợ cũng như giải đáp thắp mắc tại

những vùng kinh tế đặc biệt khó khăn, để các hộ nghèo, mới thoát nghèo và

người dân hiểu rõ hơn về chương trình cấp vốn cũng như lựa chọn hình thức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chăn nuôi, trồng trọt cho phù hợp với đặc thù khu vực và khả năng trả nợ

nhằm nâng cao hiệu quả vốn vay, cũng như giúp đỡ các hộ thoát nghèo tứng

bước nâng cao chất lượng đời sống và tránh tái nghèo.

3.2.2.2. Hoạt động của Tổ TK &VV

Tổ tiết kiệm và vay vốn (TK&VV) là tập hợp các hộ gia đình cùng sinh

sống trên cùng một địa bàn dân cư: thôn, ấp, bản, làng... có nhu cầu vay vốn

Ngân hàng CSXH.

Mục đích thành lập Tổ TK&VV là để nhằm tập hợp hộ nghèo, cận nghèo

và các đối tượng chính sách khác có nhu cầu vay vốn của ngân hàng Chính sách

xã hội (NHCSXH) để SXKD, tạo việc làm, cải thiện đời sống; cùng tương trợ

giúp đỡ nhau trong sản xuất kinh doanh và đời sống; cùng giám sát nhau trong

việc vay vốn, sử dụng vốn vay và trả nợ ngân hàng; các tổ viên giúp đỡ nhau

từng bước có thói quen thực hành tiết kiệm để tạo lập nguồn vốn tự có và quen

dần với sản xuất hàng hoá, hoạt động tín dụng và tài chính; tạo điều kiện thuận

lợi cho tổ viên trong việc vay vốn và trả nợ ngân hàng.