Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Xây dựng và phát triển hoạt động lưu ký chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam để hội nhập

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH

--------

ÑOÃ NHÖ TRANG XXAAÂÂYY DDÖÖÏÏNNGG VVAAØØ PPHHAAÙÙTT TTRRIIEEÅÅNN HHOOAAÏÏTT ÑÑOOÄÄNNGG LLÖÖUU KKYYÙÙ CCHHÖÖÙÙNNGG KKHHOOAAÙÙNN TTRREEÂÂNN TTHHÒÒ TTRRÖÖÔÔØØNNGG CCHHÖÖÙÙNNGG KKHHOOAAÙÙNN VVIIEEÄÄTT NNAAMM ÑÑEEÅÅ HHOOÄÄII NNHHAAÄÄPP LUAÄN VAÊN THAÏC SYÕ KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006

MUÏC LUÏC

Trang

TRANG PHUÏ BÌA

LÔØI CAM ÑOAN

MUÏC LUÏC

DANH MUÏC KYÙ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

MÔÛ ÑAÀU

Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ CHÖÙNG 1

KHOAÙN QUOÁC TEÁ VAØ KINH NGHIEÄM CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

1.1 Cô sôû lyù luaän hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá cuûa heä 1 thoáng löu kyù chöùng khoaùn

1 1.1.1 Toång quan veà heä thoáng löu kyù quoác teá

1 1.1.1.1 Moät soá khaùi nieäm trong hoaït ñoäng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn

chöùng khoaùn quoác teá

1.1.1.2 Nguyeân taéc hoaït ñoäng vaø phöông thöùc vaän haønh 2

1.1.2 Vai troø cuûa caùc heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn trong caùc hoaït 5 ñoäng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá

1.1.3 Caùc dòch vuï löu kyù quoác teá vaø phöông thöùc thöïc hieän 5

5 1.1.3.1 Nhoùm caùc dòch vuï veà taøi khoaûn

5 1.1.3.2 Nhoùm caùc dòch vuï veà nghieäp vuï

8 1.1.4 Vai troø cuûa coâng ngheä tin hoïc vaø thoâng tin lieân laïc ñieän töû trong

hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

9 1.2 Caùc ñieàu kieän tham gia vaøo heä thoáng löu kyù toaøn caàu

1.2.1 Khung phaùp lyù 9

9 1.2.2 Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, haï taàng cô sôû

9 1.2.2.1 Xaây döïng heä thoáng maïng keát noái vôùi caùc toå chöùc coù lieân

quan

1.2.2.2 Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng chöông trình phaàn meàm quaûn lyù hoaït ñoäng löu kyù, thanh toaùn vaø thöïc hieän quyeàn

cho chöùng khoaùn quoác teá

1.2.2.3 Xaây döïng vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp quaûn trò vaø döï phoøng ruûi 10

1.2.2.4 Xaây döïng kho löu kyù chöùng chæ chöùng khoaùn 10

1.2.3 Caùc ñieàu kieän khaùc 10

11 1.3 Moâ hình löu kyùchöùng khoaùn toaøn caàu cuûa moät soá nöôùc treân theá

giôùi

1.3.1 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Singapore 11

12 1.3.1.1 Hoaït ñoäng löu kyù

1.3.1.2 Hoaït ñoäng thanh toaùn buø tröø 12

13 1.3.1.3 Heä thoáng ñaêng kyù chöùng khoaùn

14 1.3.1.4 Caùc dòch vuï ñieän töû

1.3.2 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Srilanka 14

14 1.3.3.1 Moâ hình toå chöùc

15 1.3.3.2 Moâ hình hoaït ñoäng

1.3.3 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Haøn Quoác 17

17 1.3.3.1 Löu kyù chöùng khoaùn

1.3.3.2 Thanh toaùn buø tröø 18

18 1.3.3.3 Thöïc hieän quyeàn

1.3.3.4 Hoaït ñoäng löu kyù vaø thanh toaùn caùc chöùng khoaùn ngoaøi quoác gia

1.3.4 Baøi hoïc kinh nghieäm veà xaây döïng vaø hoaït ñoäng löu kyù chöùng 20

khoaùn quoác teá cho Vieät Nam

Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ CHÖÙNG 22

KHOAÙN HIEÄN HAØNH VAØ SÖÏ CAÀN THIEÁT THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ TOAØN CAÀU

22 2.1 Thöïc traïng heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn hieän haønh taïi

TTGDCK TP.HCM 2.1.1 Veà khung phaùp lyù ñieàu chænh 22

2.1.2 Loaïi hình hoaït ñoäng löu kyù taïi TTLK 23

23 2.1.2.1 Moâ hình toå chöùc heä thoáng

24 2.1.2.2 Moâ hình hoaït ñoäng vaø vaän haønh

2.1.3 Thöïc traïng coâng ngheä kyõ thuaät xöû lyù thoâng tin vaø thoâng tin lieân 30

laïc

2.1.4 Khaû naêng phaùt trieån heä thoáng vaø thöïc hieän caùc dòch vuï löu kyù 30 quoác teá

30 2.1.4.1 Khaû naêng phaùt trieån heä thoáng

31 2.1.4.2 Thöïc hieän caùc dòch vuï löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

2.2 Söï caàn thieát tham gia vaøo heä thoáng löu kyù toaøn caàu 32

Chöông 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN TREÂN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN VIEÄT NAM ÑEÅ HOÄI NHAÄP

3.1 Quan ñieåm, ñònh höôùng trong vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá ôû Vieät Nam 3.2 Moâ hình toå chöùc Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn Vieät nam 35

35 3.2.1 Hình thöùc sôû höõu

36 3.2.2 Moâ hình hoaït ñoäng

3.2.3 Moâ hình toå chöùc 37

3.3 Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå Vieät Nam ñöôïc tham gia vaøo heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu

3.3.1 Thöïc hieän theo caùc khuyeán nghò cuûa ISSA ñoái vôùi caùc TTLK chöùng khoaùn 3.3.2 Caùc khuyeán nghò cho heä thoáng thanh toaùn chöùng khoaùn vaø hoaït ñoäng löu kyù cuûa Toå chöùc quoác teá caùc Uûy ban chöùng khoaùn (IOSCO)

3.3.3 Caùc giaûi phaùp xaây döïng heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Vieät Nam

44 3.3.3.1 Giaûi phaùp veà khung phaùp lyù

47 3.3.3.2 Giaûi phaùp veà coâng ngheä thoâng tin

3.3.3.3 Giaûi phaùp söû duïng caùc tieâu chuaån 50

51 3.3.3.4 Giaûi phaùp veà kyõ thuaät nghieäp vuï

3.3.3.5 Loä trình thöïc hieän 58

KEÁT LUAÄN 60

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

DANH MUÏC KYÙ HIEÄU CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT

1. Trung taâm Giao dòch chöùng khoaùn TTGDCK

2. Uûy ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc UBCKNN

3. Sôû giao dòch chöùng khoaùn SGDCK

4. Thaønh vieân löu kyù TVLK

5. Trung taâm löu kyù TTLK

6. Ñaêng kyù, Thanh toaùn buø tröø vaø Löu kyù chöùng khoaùn ÑK-TTBT-LKCK

7. Giaáy chöùng nhaän sôû höõu chöùng khoaùn GCNSHCK

MÔÛ ÑAÀU

1. Tính caáp thieát vaø yù nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi:

Ngaøy nay, vôùi xu theá Vieät Nam töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá khu

vöïc vaø theá giôùi thì vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính, thò tröôøng

voán laønh maïnh, oån ñònh vaø vöõng chaéc laø ñieàu raát quan troïng vaø caàn thieát. Treân

thò tröôøng voán, hoaït ñoäng ñaàu tö vaø nieâm yeát chöùng khoaùn ra nöôùc ngoaøi ñeå goïi

voán quoác teá vaø ngöôïc laïi cho pheùp nieâm yeát chöùng khoaùn vaø thu huùt voán ñaàu tö

nöôùc ngoaøi vaøo thò tröôøng voán trong nöôùc, nieâm yeát cheùo chöùng khoaùn giöõa caùc

thò tröôøng chöùng khoaùn laø moät xu höôùng taát yeáu treân con ñöôøng chuùng ta hoäi

nhaäp. Cuøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö, thu huùt voán treân thò tröôøng chöùng

khoaùn thì caùc dòch vuï xuyeân quoác gia ñi keøm laø moät trong nhöõng yeáu toá khoâng

theå thieáu ñeå hoã trôï vaø phuïc vuï tốt nhất caùc tieän ích cho caùc chuû theå tham gia thò

tröôøng ôû caùc quoác gia khaùc nhau, giuùp cho hoï deã daøng xích laïi gaàn nhau vaø toái

ña hoaù ñöôïc lôïi nhuaän. Cuï theå laø caùc dòch vuï veà löu kyù, thanh toaùn buø tröø, thöïc

hieän quyeàn cho caùc hoaït ñoäng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá.

Vôùi thôøi gian 6 naêm thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam hoaït ñoäng, heä thoáng

ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø vaø löu kyù chöùng khoaùn hieän haønh taïi Trung taâm löu

kyù ñaõ hoaït ñoäng luoân thoâng suoát, an toaøn vaø hieäu quaû ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa

thò tröôøng tuy nhieân cuõng ñaõ boäc loä nhöõng haïn cheá nhaát ñònh veà khung phaùp lyù,

kyõ thuaät nghieäp vuï, coâng ngheä tin hoïc, khaû naêng phaùt trieån heä thoáng, trình ñoä

chuyeân moân vaø nhaân löïc … maët khaùc heä thoáng cuõng chöa coù khaû naêng lieân keát

vôùi caùc thò tröôøng ngoaøi quoác gia vaø nhöõng yeáu toá naøy ñaõ aûnh höôûng ñeán chaát

löôïng vaø khaû naêng cung caáp dòch vuï cho toaøn thò tröôøng cuõng nhö söï phaùt trieån

cuûa heä thoáng. Xuaát phaùt töø yeâu caàu phaùt trieån cuûa TTCK Vieät Nam vaø khaû naêng

cung caáp dòch vuï löu kyù chöùng khoaùn trong thôøi gian tôùi, toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Xaây

döïng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn ôû TTCK Vieät Nam ñeå hoäi

nhaäp”. Hoaït ñoäng naøy cho pheùp chuùng ta cung caáp caùc dòch vuï ñeå phuïc vuï cho

nhöõng chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch vôùi nhöõng thò tröôøng maø Vieät nam coù tham

gia bao goàm caùc hoaït ñoäng dòch vuï löu kyù, thanh toaùn buø tröø, thöïc hieän quyeàn

cho caùc chöùng khoaùn quoác teá trong phaïm vi trong nöôùc vaø toaøn caàu.

2. Muïc ñích vaø phöông phaùp nghieân cöùu:

Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu saâu cô sôû lyù luaän vaø moâ hình löu kyù chöùng

khoaùn quoác teá cuûa moät soá nöôùc treân theá giôùi ñeå ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh

nghieäm. Treân cô sôû ñoù so saùnh vôùi lyù thuyeát vaø thöïc traïng veà heä thoáng ñaêng kyù,

thanh toaùn buø tröø vaø löu kyù chöùng khoaùn hieän haønh taïi Vieät Nam ñeå ñeà xuaát caùc

giaûi phaùp xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn ñeå hoäi nhaäp.

Phöông phaùp nghieân cöùu döïa treân nhaän thöùc tröøu töôïng veà lyù thuyeát chung,

thu thaäp, toång hôïp, so saùnh vaø lieân heä vôùi thöïc teá ñeå saùng taïo vaän duïng caùc keát

quaû nghieân cöùu.

3. Keát caáu cuûa ñeà taøi:

Ngoaøi phaàn môû ñaàu, muïc luïc, keát luaän vaø taøi lieäu tham khaûo, phaàn noäi

dung ñeà taøi bao goàm 3 chöông chính:

Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ CHÖÙNG

KHOAÙN VAØ KINH NGHIEÄM CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

Chöông 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOẠT ĐỘNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN

HIEÄN HAØNH VAØ SÖÏ CAÀN THIEÁT THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ

TOAØN CAÀU.

Chöông 3: CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN HOAÏT

ÑOÄNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN TREÂN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN

VIEÄT NAM ÑEÅ HOÄI NHAÄP

CHÖÔNG I

CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN QUOÁC TEÁ VAØ KINH NGHIEÄM CUÛA

MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

1.4 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN QUOÁC

TEÁ CUÛA HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN

1.4.1 Toång quan veà hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

1.1.1.1 Moät soá khaùi nieäm veà hoaït ñoäng löu kyù, buø trö ø- thanh toaùn chöùng

khoaùn quoác teá:

Löu kyù, buø tröø – thanh toaùn chöùng khoaùn laø caùc hoaït ñoäng dòch vuï cô baûn

vaø thieát yeáu giuùp cho vieäc ñaàu tö, giao dòch chöùng khoaùn trong nöôùc vaø quoác teá

cuûa ngöôøi ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc an toaøn, coù tính thanh khoaûn

cao. Laø hoaït ñoäng hoã trôï maät thieát cho caùc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng

khoaùn ñöôïc vaän haønh thoâng suoát, hieäu quaû. Sau ñaây laø moät soá khaùi nieäm cô baûn

veà hoaït ñoäng löu kyù, buø tröø – thanh toaùn chöùng khoaùn chuùng ta caàn tìm hieåu:

- Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn (TTLK): laø moät toå chöùc löu giöõ vaø quaûn lyù

chöùng khoaùn, cho pheùp caùc chöùng chæ chöùng khoaùn ñöôïc TTLK phi vaät chaát hoaù

vaø toàn taïi, theå hieän treân caùc soå saùch ñieän töû döôùi hình thöùc caùc buùt toaùn ghi soå

taøi khoaûn.

- Heä thoáng buùt toaùn ghi soå: laø moät heä thoáng keá toaùn theo ñoù cho pheùp

chuyeån giao ñieän töû chöùng khoaùn treân caùc taøi khoaûn maø khoâng coù baát kyø söï

chuyeån giao chöùng chæ chöùng khoaùn naøo.

- Buø tröø- thanh toaùn: laø moät heä thoáng ñieän töû thöïc hieän caùc quaù trình bao

goàm: 1) Vieäc tính toaùn, xaùc ñònh nghóa vuï thanh toaùn laãn nhau cuûa caùc thaønh

vieân thò tröôøng, laø caên cöù thöïc hieän chuyeån giao chöùng khoaùn vaø tieàn. 2)

Chuyeån giao chöùng khoaùn theo keát quaû buø tröø vaøo ngaøy thanh toaùn treân heä

thoáng buùt toaùn ghi soå vaø chuyeån giao tieàn theo keát quaû buø tröø tieàn vaøo ngaøy

thanh toaùn thoâng qua Ngaân haøng chæ ñònh thanh toaùn.

- Thanh toaùn quoác teá: laø vieäc thanh toaùn dieãn ra ôû moät nöôùc naøy vôùi moät

nöôùc khaùc khi moät hoaëc nhieàu giao dòch töông öùng ñöôïc thöïc hieän ôû ñoù.

- Thaønh vieân löu kyù (TVLK): laø toå chöùc ñöôïc TTLK cho pheùp söû duïng caùc

dòch vuï veà löu kyù, ruùt, chuyeån khoaûn chöùng khoaùn hay söû duïng caùc dòch vuï veà

buø tröø caùc chöùng khoaùn ñaõ giao dòch.

- Toå chöùc löu kyù toaøn caàu: laø toå chöùc löu kyù cung caáp cho caùc khaùch haøng

cuûa mình caùc dòch vuï löu kyù lieân quan ñeán vieäc giao dòch vaø thanh toaùn chöùng

khoaùn khoâng chæ trong phaïm vi quoác gia nôi toå chöùc löu kyù naøy ñaët truï sôû maø

coøn thöïc hieän ôû nhieàu nöôùc khaùc treân theá giôùi.

1.1.1.2 Nguyeân taéc hoaït ñoäng vaø phöông thöùc vaän haønh:

Nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng vaø phöông thöùc vaän haønh chung, mang tính

chuaån möïc ñöôïc TTLK caùc nöôùc toân troïng aùp duïng vaø coù söï ñieàu chænh laïi cho

phuø hôïp.

a) Heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn:

Hieän nay, treân theá giôùi trong hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn coù nhieàu moâ

hình naém giöõ chöùng khoaùn ñang ñöôïc söû duïng nhö moâ hình naém giöõ giaùn tieáp,

tröïc tieáp hoaëc laø lai taïo giöõa hai loaïi heä thoáng naém giöõ naøy hay coøn goïi laø heä

thoáng naém giöõ hoãn hôïp.

- Trong heä thoáng naém giöõ giaùn tieáp, nhaø ñaàu tö naém giöõ chöùng khoaùn qua

soå taøi khoaûn do moät hoaëc nhieàu caáp ghi soå trung gian naém giöõ. Ñieåm ñaëc thuø

cuûa heä thoáng naém giöõ giaùn tieáp naøy laø moái lieân heä giöõa caùc caáp taøi khoaûn vôùi

nhau nhö: TVLK, TTLK vaø Toå chöùc ñaêng kyù (Ñaïi lyù chuyeån nhöôïng hoaëc Ñaïi

lyù ñaêng kyù) cuûa toå chöùc phaùt haønh. Treân cô sôû phaân caáp, caùc hoaït ñoäng cô baûn

trong heä thoáng naém giöõ naøy ñöôïc thöïc hieän nhö sau:

(cid:131) Löu kyù chöùng khoaùn: moâ hình quaûn lyù ña caáp (thoâng thöôøng hai caáp); nhaø

ñaàu tö môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn vaø kyù göûi chöùng chæ chöùng khoaùn taïi

TVLK, chöùng khoaùn seõ ñöôïc phaûn aùnh vaøo taøi khoaûn cuûa nhaø ñaàu tö treân soå

saùch cuûa TVLK. TVLK môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn vaø thöïc hieän taùi löu

kyù chöùng khoaùn cuûa nhaø ñaàu tö vaøo taøi khoaûn chöùng khoaùn toång hôïp cuûa khaùch

haøng cuûa TVLK taïi TTLK.

(cid:131) Chuyeån giao caùc chöùng khoaùn löu kyù ñaõ giao dòch: ñöôïc thöïc hieän thoâng

qua taøi khoaûn cuûa caùc TVLK, caùc TVLK chuyeån giao-nhaän chuyeån giao chöùng

khoaùn theo keát quaû buø tröø do TTLK chæ thò (hoaëc Trung taâm thanh toaùn buø tröø).

TVLK thöïc hieän chuyeån giao chöùng khoaùn treân caùc taøi khoaûn löu kyù chöùng

khoaùn cuûa ngöôøi mua, ngöôøi baùn. Ñoái vôùi thanh toaùn tieàn tuông töï nhöng thöïc

hieän thanh toaùn thoâng qua Ngaân haøng chæ ñònh thanh toaùn. Chöùc naêng trung taâm

thanh toaùn buø tröø coù theå do TTLKù ñaûm nhaän hoaëc do moät toå chöùc ñoäc laäp ñaûm

nhaän tuøy thuoäc vaøo söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng moãi nöôùc.

(cid:131) Thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù: TTLK laø ngöôøi ñaïi dieän uûy

quyeàn hôïp phaùp thay maët ngöôøi thuï höôûng thöïc hieän quyeàn cho hoï vôùi toå chöùc

phaùt haønh. TTLK seõ thoâng qua caùc TVLK ñeå thu nhaän vaø chuyeån taûi thoâng tin

veà ngöôøi thuï höôûng cung caáp cho toå chöùc phaùt haønh.

- Trong heä thoáng naém giöõ tröïc tieáp, nhaø ñaàu tö naém giöõ chöùng khoaùn qua

soå taøi khoaûn chæ do moät caáp trung gian naém giöõ quaûn lyù laø TTLK duy nhaát.

(cid:131) Heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn toå chöùc theo loaïi naém giöõ tröïc tieáp cuõng

hoaït ñoäng thoâng qua maïng löôùi caùc TVLK. Caùc TVLK trong heä thoáng naøy ñoùng

vai troø laø ñaïi lyù cho TTLK. Nhaø ñaàu tö laø ngöôøi tröïc tieáp söû duïng dòch vuï cuûa

TTLK nhöng chæ ñöôïc giao tieáp qua caùc TVLK.

(cid:131) Vieäc chuyeån giao cho caùc chöùng khoaùn ñaõ löu kyù ñöôïc TTLK thöïc hieän

tröïc tieáp treân taøi khoaûn cuûa nhaø ñaàu tö. TTLK ñoùng vai troø laø ngöôøi baûo ñaûm

thanh toaùn giao dòch, kieåm tra soá dö chöùng khoaùn tröôùc khi cho pheùp giao dòch.

Hoaït ñoäng buø tröø-thanh toaùn giao dòch chöùng khoaùn ñöôïc thöïc hieän goàm: 1) vieäc

chuyeån giao chöùng khoaùn ñaõ giao dòch ñöôïc thöïc hieän buø tröø, thanh toaùn ñeán

töøng ngöôøi ñaàu tö. 2) Tieàn coù theå ñöôïc buø tröø ñeán caáp thaønh vieân. Toå chöùc thanh

toaùn tieàn chæ thanh toaùn ñeán taøi khoaûn toång hôïp cuûa caùc TVLK. Vieäc thanh toaùn

tieàn vôùi caùc nhaø ñaàu tö do TVLK ñaûm nhieäm.

(cid:131) Thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù trong heä thoáng naém giöõ tröïc

tieáp ñôn giaûn hôn nhieàu so vôùi thöïc hieän quyeàn trong heä thoáng naém giöõ giaùn

tieáp. Vieäc toång hôïp danh saùch ngöôøi thuï höôûng vaø phaân phoái quyeàn chæ döøng laïi

ôû caáp TTLK. Caùc TVLK chæ coøn laø ngöôøi chuyeån thoâng tin giöõa nhaø ñaàu tö vaø

TTLK.

- Heä thoáng naém giöõ hoãn hôïp laø moät söï lai taïo giöõa hai heä thoáng naém giöõ

giaùn tieáp vaø tröïc tieáp nhaèm keát hôïp öu ñieåm cuûa hai loaïi heä thoáng naém giöõ naøy.

Coù nghóa laø nhaø ñaàu tö coù theå môû taøi khoaûn löu kyù taïi TTLK hay taïi TVLK. Tuy

nhieân, vieäc nhaø ñaàu tö môû taøi khoaûn taïi TTLK thöôøng chæ giôùi haïn ñoái vôùi caùc

nhaø ñaàu tö coù toå chöùc, laø nhöõng ngöôøi maø Trung taâm coù theå deã daøng giaùm saùt

khaû naêng hoaït ñoäng vaø taøi chính cuûa hoï.

b) Heä thoáng thanh toaùn buø tröø:

Hoaït ñoäng vaø vaän haønh cuûa heä thoáng thanh toaùn buø tröø phuï thuoäc vaøo

phöông phaùp thanh toaùn buø tröø maø moät thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK) naøo ñoù

choïn söû duïng. Treân theá giôùi hieän nay coù caùc phöông phaùp thanh toaùn buø tröø sau

ñaây:

- Theo töøng giao dòch: ñaây laø hình thöùc thanh toaùn cô baûn nhaát. Tham gia

vaøo thanh toaùn chæ coù beân mua vaø beân baùn. Moãi beân luoân theo doõi töøng giao

dòch vôùi töøng beân ñoái taùc cuûa giao dòch. Phöông phaùp naøy coù theå thích hôïp cho

caùc giao dòch ñaëc bieät vôùi khoái löôïng lôùn.

- Buø tröø: phöông phaùp buø tröø cho pheùp caùc giao dòch trong cuøng moät ngaøy

cuûa moãi thaønh vieân ñöôïc xöû lyù goäp moät laàn. Vaøo cuoái moãi ngaøy moãi thaønh vieân

chæ coøn moät con soá thanh toaùn roøng duy nhaát cho moãi loaïi chöùng khoaùn vaø tieàn.

Coù ba phöông phaùp buø tröø khaùc nhau sau ñaây:

(cid:131) Buø tröø song phöông: taát caû caùc giao dòch cuûa moät chöùng khoaùn naøo ñaáy

trong cuøng moät ngaøy giao dòch cuûa hai beân mua vaø baùn seõ ñöôïc buø tröø ñeå xaùc

ñònh chæ coøn moät nghóa vuï thanh toaùn cuûa moät beân duy nhaát.

(cid:131) Buø tröø ña phöông: taát caû caùc giao dòch cuûa moät chöùng khoaùn trong cuøng

moät ngaøy cuûa moät thaønh vieân ñöôïc buø tröø vôùi nhau maø khoâng caàn bieát thaønh

vieân ñoái taùc laø ai.

(cid:131) Thanh toaùn roøng lieân tuïc: laø buø tröø theo phöông phaùp ña phöông, vaø soá

thanh toaùn cuoái ngaøy seõ ñöôïc buø tröø tieáp cho caùc giao dòch cuûa ngaøy keá tieáp.

Chöùng khoaùn ñöôïc buø tröø haøng ngaøy seõ ñöôïc ñaùnh giaù laïi theo giaù thò tröôøng.

Phöông phaùp naøy giaûm toái ña vieäc chuyeån giao chöùng khoaùn. Tuy nhieân noù caàn

moät heä thoáng töï ñoäng hoùa vaø buø tröø hoaøn haûo trong quaù trình xöû lyù chöùng

khoaùn.

c) Heä thoáng ñaêng kyù chöùng khoaùn vôùi chöùc naêng thöïc hieän quyeàn:

Heä thoáng ñaêng kyù cô baûn thöïc hieän caùc nghieäp vuï nhö duy trì soå ñaêng kyù

coå ñoâng theo ñuùng quy ñònh cuûa luaät phaùp veà coâng ty coå phaàn, kieåm soaùt

chuyeån nhöôïng, baûo ñaûm söï khôùp ñuùng soá löôïng chöùng khoaùn treân soå saùch vôùi

soá löôïng chöùng khoaùn ñang löu haønh, giaûi quyeát caùc vaàn ñeà lieân quan ñeán coå

ñoâng, hoã trôï hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng thöù caáp.

1.4.2 Vai troø cuûa heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn trong caùc hoaït ñoäng giao

dòch chöùng khoaùn quoác teá

Trong hoaït ñoäng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn ôû moät soá nöôùc chuùng ñöôïc keát

hôïp chung vôùi nhau vaø do Trung taâm löu kyù ñaûm nhaän. ÔÛ moät soá nöôùc khaùc, toå

chöùc löu kyù laø moät phaàn cuûa caùc heä thoáng giao dòch cuûa Sôû giao dòch chöùng

khoaùn (SGDCK). ÔÛ ñaây chuùng ta seõ noùi ñeán vai troø cuûa caùc heä thoáng löu kyù

chöùng khoaùn keát hôïp caû vieäc thanh toaùn laãn löu kyù chöùng khoaùn. Chöùc naêng

quan troïng cuûa moät TTLK laø phi vaät chaát hoaù caùc loaïi chöùng khoaùn, baèng

phöông phaùp löu kyù ghi soå trong moät khoái löôïng coàng keành caùc hoaït ñoäng giao

dòch chöùng khoaùn maø khoâng caàn phaûi chuyeån giao baèng vaät chaát baát kyø moät loaïi

taøi saûn naøo. Moät TTLK hoaït ñoäng toát giuùp cho thò tröôøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû

veà maët chi phí baèng caùch ñôn giaûn hoùa, ruùt ngaén thôøi gian chuyeån giao chöùng

khoaùn vaø giaûm thieåu caùc ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn nhaát laø vieäc thanh

toaùn laïi ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc quoác gia vôùi nhau.

1.4.3 Caùc dòch vuï löu kyù quoác teá vaø phöông thöùc thöïc hieän

TTLK ñöôïc coi laø moät toå chöùc ñaêïc bieät cung caáp caùc dòch vuï löu kyù cho

caùc saûn phaåm taøi chính, ñaëc bieät laø caùc loaïi chöùng khoaùn. Sau ñaây laø moät soá caùc

dòch vuï cung caáp cuûa heä thoâng löu kyù chöùng khoaùn:

1.4.3.1 Nhoùm caùc dòch vuï veà taøi khoaûn:

Hieän nay treân theá giôùi coù raát nhieàu moâ hình quaûn lyù taøi khoaûn cho khaùch

haøng nhö moâ hình quaûn lyù tröïc tieáp (1 caáp – nhaø ñaàu tö môû taøi khoaûn löu kyù taïi

TTLK); moâ hình quaûn lyù giaùn tieáp (2 caáp – nhaø ñaàu tö môû taøi khoaûn taïi caùc

TVLK vaø caùc TVLK môû taøi khoaûn taïi TTLK); moâ hình quaûn lyù hoãn hôïp (TTLK

môû, quaûn lyù taøi khoaûn cuûa caùc TVLK vaø môû, quaûn lyù taøi khoaûn tröïc tieáp cho

nhaø ñaàu tö neáu nhö hoï coù yeâu caàu). Nhìn chung, moãi moâ hình quaûn lyù ñeàu coù

nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm nhaát ñònh, do vaäy tuøy thuoäc vaøo ñaëc ñieåm vaø quy moâ

phaùt trieån cuûa TTCK maø caùc nöôùc seõ löïa choïn moâ hình quaûn lyù thích hôïp.

1.4.3.2 Nhoùm caùc dòch vuï veà nghieäp vuï:

a) Löu kyù chöùng khoaùn:

Löu kyù laø vieäc ngöôøiø ñaàu tö uyû thaùc quyeàn naém giöõ chöùng khoaùn cho caùc

ñònh cheá ghi soå treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñeå thöïc hieän caùc giao dòch chöùng

khoaùn ñöôïc hieäu quaû. Caùc ñònh cheá ghi soå ñöôïc toå chöùc thaønh nhieàu caáp trung

gian, trong ñoù caáp cao nhaát laø TTLK vaø caùc caáp thaáp hôn laø caùc TVLK cuûa

TTLK. Caùc TVLK thöôøng laø caùc coâng ty moâi giôùi, caùc ngaân haøng löu kyù.

Nhìn chung, hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn thöïc hieän caùc chöùc naêng chuû

yeáu sau ñaây:

- Taäp trung hoùa chöùng chæ chöùng khoaùn: ñöa caùc chöùng chæ chöùng khoaùn coù

nhu caàu löu kyù vaøo löu giöõ taäp trung taïi TTLK vaø quaûn lyù chöùng khoaùn döôùi

hình thöùc ghi soå treân caùc taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn;

- Phi vaät chaát hoaù chöùng chæ chöùng khoaùn: loaïi boû chöùng chæ chöùng khoaùn

vaät chaát. Nhöng khi caàn, TTLK vaãn coù theå chuyeån ñoåi thaønh caùc chöùng chæ

chöùng khoaùn;

- Chuyeån giao baèng hình thöùc buùt toaùn ghi soå: caùc giao dòch chöùng khoaùn

ñöôïc chuyeån giao baèng caùc buùt toaùn ghi Nôï hoaëc Coù treân caùc taøi khoaûn löu kyù

chöùng khoaùn;

- Löu giöõ an toaøn chöùng chæ chöùng khoaùn: treân caû hai phöông dieän nhö baûo

ñaûm chöùng chæ chöùng khoaùn khoâng bò maát caép vaø baûo ñaûm chöùng chæ chöùng

khoaùn khoâng bò hö hoûng;

- Cung caáp caùc dòch vuï khaùc cho khaùch haøng nhö: quaûn lyù caàm coá, cho vay

chöùng khoaùn, thöïc hieän caùc chuyeån giao daân söï …;

- Keát noái vôùi heä thoáng xaùc nhaän giao dòch vaø buø tröø: heä thoáng löu kyù phaûi

ñöôïc keát noái vôùi caùc heä thoáng coøn laïi ñeå vieäc thanh toaùn dieãn ra thuaän lôïi vaø

hieäu quaû nhaát.

b) Thanh toaùn buø tröø:

Hoaït ñoäng thanh toaùn buø tröø ñoùng vai troø laø ngöôøi xaùc ñònh chính xaùc nghóa

vuï thanh toaùn tieàn vaø chuyeån giao chöùng khoaùn cuûa caùc khaùch haøng, thaønh

vieân, giuùp cho vieäc trao ñoåi chöùng khoaùn vaø tieàn dieãn ra ñöôïc thoâng suoát vaø

hieäu quaû. Trong heä thoáng thanh toaùn buø tröø, Trung taâm thanh toaùn buø tröø laø moät

ñoái taùc trung taâm giöõa caùc thaønh vieân trong thanh toaùn caùc giao dòch chöùng

khoaùn. Ñoái vôùi nhöõng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá thì hoaït ñoäng thanh toaùn

buø tröø seõ phöùc taïp hôn so vôùi nhöõng giao dòch chöùng khoaùn trong nöôùc. Trung

taâm thanh toaùn buø tröø ôû nöôùc ngoaøi nôi thöïc hieän giao dòch seõ thöïc hieän vieäc buø

tröø chöùng khoaùn cho caùc thaønh vieân tham gia giao dòch vôùi ñôn vò tieàn teä quy

ñònh, coù theå laø ñoàng noäi teä hoaëc ñoâ la. Caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu vôùi vai troø laø

thaønh vieân cuûa Trung taâm thanh toaùn buø tröø vaø laø toå chöùc trung gian cung öùng

dòch vuï cho caùc Trung taâm löu kyù vaø coâng ty chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi seõ thöïc

hieän vaø ghi nhaän quyeàn sôû höõu cho caùc khaùch haøng cuûa mình sau ñoù thoâng baùo

cho khaùch haøng bieát. TTLK ôû nöôùc sôû taïi nôi coù khaùch haøng ñaët leänh seõ thöïc

hieän thanh toaùn caùc giao dòch ñöôïc thöïc hieän ôû caùc thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc

ngoaøi cuõng nhö ghi nhaän laïi quyeàn sôû höõu cho nhaø ñaàu tö thoâng qua caùc TVLK

cuûa mình. Hoaït ñoäng thanh toaùn buø tröø thöïc hieän caùc coâng vieäc chính nhö:

- Thoûa thuaän veà chi tieát giao dòch giöõa caùc beân, hay coøn goïi laø so khôùp

hoaëc ñoái chieáu giao dòch.

- Baûo ñaûm thanh toaùn caùc giao dòch vaø quaûn lyù ruûi ro: do laø moät ñoái taùc

trung taâm giöõa caùc thaønh vieân thò tröôøng neân trung taâm thanh toaùn buø tröø coù

quyeàn kieåm soaùt khaû naêng thanh toaùn cuûa caùc thaønh vieân, vaø quyeàn töø choái ñaûm

baûo thanh toaùn moät giao dòch naøo ñoù khi noù bieát chaéc moät thaønh vieân ñoái taùc

khoâng theå thöïc hieän nghóa vuï thanh toaùn giao dòch. Lieân quan ñeán vaán ñeà baûo

ñaûm thanh toaùn, trung taâm thanh toaùn buø tröø thöôøng thieát laäp moät quyõ buø tröø ñeå

thanh toaùn cho moät thaønh vieân naøo ñoù khi noù thöïc söï maát khaû naêng thanh toaùn.

- Buø tröø chöùng khoaùn vaø tieàn tröôùc khi thanh toaùn.

- Quaûn lyù vieäc thanh toaùn ñeå ñaûm baûo caùc thaønh vieân ñeàu thanh toaùn ñuùng

haïn vaø xöû phaït theo quy ñònh neáu moät thaønh vieân khoâng hoaëc vi phaïm nghóa vuï

thanh toaùn.

c) Thöïc hieän quyeàn:

Thöïc hieän quyeàn laø moät trong soá caùc nghieäp vuï cuûa heä thoáng ñaêng kyù

chöùng khoaùn. Chöùc naêng ñaêng kyù chöùng khoaùn thöôøng do TTLK hoaëc Ñaïi lyù

chuyeån nhöôïng thöïc hieän vôùi heä thoáng caùc toå chöùc löu kyù vaø ñaïi lyù phuï trôï cung

caáp thoâng tin cho caùc toå chöùc phaùt haønh bieát roõ caùc coå ñoâng laø ai, nhaát laø ñoái vôùi

vieäc lieân heä vaø phaân boå quyeàn cho caùc coå ñoâng. Heä thoáng ñaêng kyù chöùng khoaùn

coøn ñöôïc coi laø ngöôøi baûo veä söï thoáng nhaát cuûa ñôït phaùt haønh, baûo ñaûm khoâng

coù tình traïng soá löôïng chöùng khoaùn giao dòch vaø löu haønh vöôït quaù soá löôïng

phaùt haønh vaø ngaên chaën caùc chuyeån nhöôïng cuûa nhöõng coå phaàn bò haïn cheá veà

chuyeån nhöôïng, giuùp cho caùc chöùng khoaùn treân thò tröôøng thöù caáp giao dòch

ñöôïc an toaøn.

d) Caùc dòch vuï lieân quan ñeán thoâng tin lieân laïc:

Vieäc thöïc hieän nhöõng giao dòch quoác teá vaø nhöõng dòch vuï sau giao dòch ñoøi

hoûi moät heä thoáng thoâng tin lieân laïc lieân keát giöõa caùc thò tröôøng vôùi nhau thaät

hoaøn chænh, thoâng suoát vaø an toaøn. Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn quoác teá caàn

ñöa ra cho khaùch haøng nhöõng dòch vuï sau:

- Thöïc hieän vieäc giao dòch thoâng qua truy caäp internet: ñaây laø hình thöùc

giao dòch raát phoå bieán ñang ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc vaø caù nhaân coù hoaït

ñoäng giao dòch thöôøng xuyeân thöïc hieän, khoâng keå giao dòch ñöôïc thöïc hieän

trong hay ngoaøi nöôùc. Ñeå thöïc hieän hieäu quaû dòch vuï naøy, moãi quoác gia caàn coù

nhöõng chính saùch sao cho giaù truy caäp Internet trong nöôùc phaûi hôïp lyù taïo thuaän

lôïi cho caùc nhaø ñaàu tö. Hôn theá nöõa, möùc ñoä an toaøn trong vieäc söû duïng dòch vuï

naøy cuõng laø moät vaán ñeà cöïc kyø quan troïng ñaûm baûo tính coâng baèng cho caùc nhaø

ñaàu tö.

- Thöïc hieän vieäc giao dòch thoâng qua ñieän thoaïi: hình thöùc naøy cuõng ñang

ñöôïc söû duïng nhöng chuû yeáu cho caùc giao dòch trong nöôùc, ñoái vôùi nhöõng giao

dòch quoác teá thì vaãn coøn haïn cheá do cöôùc söû duïng dòch vuï ñieän thoaïi quoác teá ôû

nhieàu nöôùc coøn cao so vôùi thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc

ñang phaùt trieån. Ñaây laø moät trôû ngaïi raát lôùn trong vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö.

- Thöïc hieän vieäc giao dòch thoâng qua email.

1.4.4 Vai troø cuûa coâng ngheä tin hoïc vaø thoâng tin lieân laïc ñieän töû trong hoaït

ñoäng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

Hoaït ñoäng löu kyù quoác teá gaén lieàn vôùi vieäc phaûi chuyeån giao caùc löôïng

tieàn vaø chöùng khoaùn giöõa caùc toå chöùc taøi chính trong nöôùc vaø quoác teá vôùi nhau

bôûi nhaø ñaàu tö cuûa moät TTCK coù theå di chuyeån vaø cö nguï raûi raùc khaép moïi nôi

treân theá giôùi. Do vaäy, heä thoáng thoâng tin ñieän töû cuûa moät TTLK chöùng khoaùn

phaûi laø moät heä thoáng chuaån ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa thò tröôøng trong vaø

ngoaøi nöôùc, ñoàng thôøi coù khaû naêng keát noái moät caùch thoâng suoát vôùi caùc theå cheá

taøi chính trung gian cuûa caùc quoác gia nhö caùc thaønh vieân cuûa caùc ngaân haøng

thanh toaùn toaøn caàu, caùc toå chöùc löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu, caùc toå chöùc

khaùc…. Thoâng qua heä thoáng thoâng tin lieân laïc ñieän töû, nhöõng khoù khaên veà maët

ñòa lyù seõ ñöôïc khaéc phuïc moät caùch nhanh choùng, moïi giao dòch trôû neân deã daøng,

hieäu quaû vaø chính xaùc.

1.5 CAÙC ÑIEÀU KIEÄN THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ TOAØN CAÀU

1.5.1 Khung phaùp lyù:

Moät soá ñieàu kieän veà khung phaùp lyù caàn thieát ñeå moät TTCK cuûa moät quoác

gia hoaït ñoäng oån ñònh, an toaøn vaø hieäu quaû cuõng nhö gia nhaäp vaøo caùc heä thoáng

giao dòch, löu kyù chöùng khoaùn quoác teá:

(cid:131) Luaät chöùng khoaùn;

(cid:131) Quy ñònh veà tieâu chuaån phaùt haønh vaø löu haønh chöùng khoaùn trong vaø

ngoaøi nöôùc;

(cid:131) Quy ñònh veà vieäc thaønh laäp, quaûn lyù vaø hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty chöùng

khoaùn, thaønh vieân löu kyù chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi;

(cid:131) Quy ñònh veà vieäc keát noái thoâng tin lieân laïc trong hoaït ñoäng giao dòch, löu

kyù vaø thanh toaùn chöùng khoaùn giöõa caùc toå chöùc löu kyù trong vaø ngoaøi nöôùc;

(cid:131) Quy ñònh veà vaán ñeà ngoaïi hoái trong thanh toaùn giao dòch chöùng khoaùn

quoác teá ñoái vôùi nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc;

(cid:131) Quy ñònh veà caùc bieän phaùp baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa nhaø

ñaàu tö khi tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn;

(cid:131) Quy ñònh veà tyû leä naém giöõ chöùng khoaùn cuûa nhaø ñaàu tö ñoái vôùi nhöõng

lónh vöïc, ngaønh ngheà haïn cheá sôû höõu.

1.5.2 Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, haï taàng cô sôû:

TTLK quoác gia vaän haønh caàn phaûi ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän veà cô sôû

vaät chaát kyõ thuaät vaø haï taàng cô sôû nhö sau:

1.2.2.1 Xaây döïng heä thoáng maïng keát noái vôùi caùc toå chöùc coù lieân quan:

Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn quoác gia caàn phaûi coù moät heä thoáng maïng

ñieän töû ñuû maïnh, an toaøn, keát noái vôùi caùc toå chöùc phuï trôï. Beân caïnh ñoù, heä

thoáng maïng phaûi ñoàng nhaát nhaèm ñeå ñaûm baûo tieän lôïi vaø toác ñoä toái ña cho caû

heä thoáng maïng, deã daøng trong kieåm soaùt ruûi ro vaø baûo ñaûm an ninh maïng. Ñoàng

thôøi, phaûi ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng theo caùc tieâu chuaån maïng quoác teá, coù tính

môû vaø tích hôïp ñöôïc vôùi caùc heä thoáng chöùc naêng khaùc.

1.2.2.2 Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng chöông trình phaàn meàm quaûn lyù

hoaït ñoäng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn vaø thöïc hieän quyeàn cho chöùng

khoaùn quoác teá:

Vôùi yeâu caàu ngaøy caøng cao, söï phaùt trieån vaø lieân keát chaët cheõ giöõa caùc

TTCK vôùi nhieàu saûn phaåm taøi chính ña daïng, do vaäy chöông trình phaàn meàm

quaûn lyù vaø vaän haønh phaûi coù caùc chöùc naêng chính nhö: ñaêng kyù laøm thaønh vieân

löu kyù cho caùc toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc, môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn,

ghi nhaän chöùng khoaùn löu kyù treân taøi khoaûn khaùch haøng, ñoái chieáu giao dòch

chöùng khoaùn löu kyù, söûa loãi sau giao dòch, buø tröø chöùng khoaùn vaø tieàn cho caùc

giao dòch ñaõ ñöôïc ñoái chieáu, chuyeån giao chöùng khoaùn vaø kieåm soaùt vieäc thanh

toaùn tieàn, quaûn lyù ruûi ro, quaûn lyù soå coå ñoâng cho caùc toå chöùc phaùt haønh, nhaän vaø

chuyeån thoâng tin, caùc quyeàn lôïi vaø thu nhaäp phaùt sinh töø chöùng khoaùn cho nhaø

ñaàu tö.

1.2.2.3 Xaây döïng vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp quaûn trò vaø döï phoøng ruûi ro:

Heä thoáng coâng ngheä tin hoïc vaø ñieän töû caøng tinh vi thì caøng taêng tính

chuyeân nghieäp vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa TTLK song noù cuõng luoân tieàm aån

nhöõng ruûi ro raát lôùn khi heä thoáng gaëp söï coá, truïc traëc. Do vaäy, caàn phaûi chuaån bò

vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp vaän haønh vaø quaûn trò ruûi ro heä thoáng nhö taêng cöôøng

tính naêng baûo maät vaø an toaøn döõ lieäu treân maïng; ñaûm baûo heä thoáng hoaït ñoäng

lieân tuïc vaø coù heä thoáng hoaït ñoäng döï phoøng ñeå neáu coù thaûm hoaï thì phaûi ñaûm

baûo thôøi gian phuïc hoài hoaït ñoäng nhanh nhaát; ñaëc bieät thöïc hieän kieåm tra, giaùm

saùt heä thoáng ñieän töû nhaèm giuùp ñaûm baûo vieäc tuaân thuû cuûa heä thoáng ñoái vôùi caùc

luaät vaø quy ñònh lieân quan.

Beân caïnh ñoù vieäc mua baûo hieåm taøi saûn, baûo hieåm cho heä thoáng löu kyù vaø

baûo hieåm traùch nhieäm nhaân vieân cuõng laø moät trong nhöõng phöông phaùp phoøng

ngöøa ruûi ro cho toaøn boä heä thoáng vaø goùp phaàn giaûm bôùt traùch nhieäm thieät haïi

vaät chaát cho TTLK khi baát ngôø coù ruûi ro, thieân tai, ñòch hoaï xaûy ra.

1.2.2.4 Xaây döïng kho löu kyù chöùng chæ chöùng khoaùn: an toaøn, khoâ raùo, an

ninh toát, ñöôïc baûo veä moät caùch nghieâm ngaët cuõng laø moät trong nhöõng yeâu caàu

caàn phaûi ñaùp öùng cuûa moät TTLK chöùng khoaùn ñeå hoäi nhaäp.

1.5.3 Caùc ñieàu kieän khaùc:

Moät soá caùc ñieàu kieän khaùc maø chuùng ta cuõng caàn phaûi nghieân cöùu ñeå coù

theå tham gia vaøo heä thoáng löu kyù toaøn caàu nhö:

- Söû duïng ISIN, caùc loaïi thoâng ñieäp chöùng khoaùn: heä thoáng maõ soá chöùng

khoaùn quoác teá (ISIN) vaø tieâu chuaån cho caùc loaïi thoâng ñieäp chöùng khoaùn cuûa

Toå chöùc tieâu chuaån quoác teá ñöa ra (ISO Standard 7775) ñöôïc coi laø chuaån möïc

quoác teá veà chöùng khoaùn maø caùc nöôùc tham gia TTCK quoác teá caàn phaûi nghieân

cöùu, aùp duïng.

- Phi vaät chaát hoaù chöùng chæ chöùng khoaùn: tieán tôùi xaây döïng moät TTCK

hoaøn toaøn phi vaät chaát ñeå loaïi boû hoaøn toaøn caùc haïn cheá veà quy chuaån löu haønh

vaø tính khoâng ñoàng nhaát cuûa chöùng khoaùn treân thò tröôøng quoác teá chung, nhöõng

baát tieän vaø ruûi ro trong naém giöõ vaø vaän chuyeån cuûa chöùng chæ vaät chaát.

- Taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñeå ñaùp öùng yeâu

caàu phaùt trieån ngaøy caøng cao cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn.

1.6 MOÂ HÌNH LÖU KYÙCHÖÙNG KHOAÙN TOAØN CAÀU CUÛA MOÄT SOÁ

NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

Ñeå töøng böôùc ñöa TTLK Vieät nam phaùt trieån ngang taàm vôùi caùc nöôùc trong khu

vöïc vaø quoác teá, ngöôøi vieát ñaõ nghieân cöùu moâ hình vaø heä thoáng löu kyù chöùng

khoaùn quoác teá cuûa caùc nöôùc coù TTCK phaùt trieån vaø coù nhieàu neùt töông ñoàng vôùi

Vieät Nam ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu vaø ñöa ra moät moâ

hình phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän hieän coù cuûa chuùng ta. Sau ñaây laø moâ

hình TTLK cuûa moät soá nöôùc thuoäc toå chöùc löu kyù chöùng khoaùn Chaâu aù Thaùi

bình döông tieâu bieåu:

1.6.1 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Singapore

Vieäc keát noái giao dòch chöùng khoaùn quoác teá giöõa caùc quoác gia vôùi nhau

treân theá giôùi ñaõ ñöôïc thöïc hieän töø raát laâu taïi caùc khu vöïc coù TTCK phaùt trieån.

Nhöng coù theå noùi Singapore laø ñaát nöôùc daãn ñaàu veà hoaït ñoäng giao dòch naøy

trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Hieän nay, Singapore ñang keát noái giao dòch chöùng

khoaùn quoác teá vôùi caùc nöôùc nhö Malaysia, Sri Lanka, Australia (giao dòch tröïc

tuyeán) cuõng nhö nieâm yeát caùc loaïi haøng hoaù nöôùc ngoaøi treân TTCK maø chuû yeáu

laø caùc coâng ty nieâm yeát Trung Quoác (chieám 40% soá löôïng coâng ty nieâm yeát

nöôùc ngoaøi).

Ñoái vôùi hoaït ñoäng löu kyù, thanh toaùn buø tröø treân Sôû giao dòch chöùng khoaùn

Singapore (SGX) do Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn löu kyù taäp trung (The Central

Depository Pte Limited - CDP) ñaûm nhieäm. CDP cung caáp caùc dòch vuï chính

yeáu nhö thanh toaùn buø tröø vaø löu kyù chöùng khoaùn vôùi ñoä tin caäy, an toaøn vaø hieäu

quaû cao nhaát. Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn coøn ñöôïc hoã trôï cuûa

caùc toå chöùc khaùc nhö ngaân haøng thanh toaùn, caùc TVLK (caùc coâng ty chöùng

khoaùn, ngaân haøng, ñònh cheá taøi chính, ñaïi dieän chæ ñònh …), caùc Ñaïi lyù löu kyù

(Depository Agents - DAs) (Thaønh vieân cuûa SGX vaø caùc ñònh cheá taøi chính) ñeå

thöïc hieän vieäc thanh toaùn tieàn vaø chuyeån giao chöùng khoaùn giöõa caùc thaønh vieân

thanh toaùn.

1.3.1.1 Hoaït ñoäng löu kyù:

a) Môû taøi khoaûn:

Trung taâm löu kyù Singapore (CDP) aùp duïng heä thoáng naém giöõ hoãn hôïp:

nhaø ñaàu tö caù nhaân coù theå môû taøi khoaûn tröïc tieáp taïi CDP hoaëc taïi caùc Ñaïi lyù

löu kyù (DAs). Tuy nhieân, ngöôøi ñaàu tö caù nhaân cuõng coù theå vöøa môû taøi khoaûn taïi

CDP vaø taïi caùc DAs (chæ môû ñöôïc tieåu khoaûn). Caùc DAs coù theå truy caäp vaøo heä

thoáng tieåu khoaûn taïi CDP cuûa caùc khaùch haøng cuûa mình. Ngoaøi ra, ñeå khaéc phuïc

caùc trôû ngaïi veà maët ñòa lyù, CDP coøn coù caùc Ñaïi lyù löu kyù ñaët ôû caùc quoác gia

ngoaøi laõnh thoå Singapore, ñieàu naøy giuùp cho vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng löu

kyù trôû neân deã daøng hôn.

b) Löu kyù chöùng khoaùn:

Haøng thaùng, CDP cung caáp tình hình dieãn bieán treân taøi khoaûn cuûa taát caû

chuû taøi khoaûn taïi CDP vaø haøng nöûa naêm cho rieâng caùc ngöôøi ñaàu tö caù nhaân môû

taøi khoaûn tröïc tieáp taïi CDP beân caïnh vieäc thoâng baùo lieân tuïc khi coù baát kyø söï

bieán ñoäng naøo treân taøi khoaûn xaûy ra vaø khi coù yeâu caàu cuûa chuû taøi khoaûn.

- Löu kyù chöùng khoaùn: ngöôøi ñaàu tö phaûi löu kyù chöùng khoaùn vaøo CDP

tröôùc khi giao dòch;

- Ruùt chöùng khoaùn;

- Chuyeån khoaûn chöùng khoaùn;

- Dòch vuï phaân phoái chöùng khoaùn môùi phaùt haønh: qua heä thoáng naøy, caùc

chuû taøi khoaûn coù theå ñaët yeâu caàu qua heä thoáng ñöôøng thoâng tin vaø ñöôïc töï ñoäng

ghi Coù treân taøi khoaûn khi keát thuùc ñôït phaùt haønh;

1.3.1.2 Hoaït ñoäng thanh toaùn buø tröø:

- Thanh toaùn buø tröø cho giao dòch chöùng khoaùn treân SGX: chu kyø thanh

toaùn giao dòch laø T+3. Vaøo ñeâm ngaøy giao dòch, CDP ghi Nôï vaøo “taøi khoaûn

thanh toaùn” (duøng ñeå chuyeån chöùng khoaùn thanh toaùn) cuûa nhaø ñaàu tö baùn vaø

ghi Coù vaøo “taøi khoaûn hieäu löïc” (chæ duøng nhaän chöùng khoaùn thanh toaùn) cuûa

nhaø ñaàu tö mua. Sau khi nhaø ñaàu tö mua ñaõ chuyeån tieàn cho nhaø moâi giôùi, soá

chöùng khoaùn seõ ñöôïc chuyeån töø taøi khoaûn hieäu löïc vaøo taøi khoaûn môû cuûa nhaø

ñaàu tö mua. Nhaø ñaàu tö nhaän ñöôïc baùo caùo giao dòch sau ngaøy giao dòch vaø baùo

caùo thanh toaùn sau ngaøy thanh toaùn töø phía CDP. Tieàn ñöôïc thanh toaùn qua Heä

thoáng thanh toaùn ñieän töû Singapore.

- Heä thoáng xaùc nhaän vaø chuyeån giao cho ngöôøi ñaàu tö coù toå chöùc (IDAS): laø

heä thoáng thoâng tin tröïc tuyeán veà caùc baùo caùo vaø giao dòch cuûa nhaø ñaàu tö coù toå

chöùc. Vieäc thanh toaùn treân heä thoáng naøy coù theå laø chuyeån giao chöùng khoaùn

ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn tieàn (DVP) hay chuyeån giao töï do.

- Thanh toaùn giao dòch cuûa caùc nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi (FBTS): laø heä

thoáng môû roäng cuûa heä thoáng IDAS daønh cho caùc giao dòch cuûa caùc nhaø moâi giôùi

nöôùc ngoaøi.

- Heä thoáng thanh toaùn vaø löu kyù cho caùc traùi phieáu baèng ñoàng ñoâla

Singapore: laø heä thoáng löu kyù vaø thanh toaùn qua heä thoáng ghi soå cho caùc traùi

phieáu baèng ñoàng Singapore.

- Thanh toaùn giao dòch chöùng khoaùn ôû Sôû giao dòch chöùng khoaùn nöôùc

ngoaøi:

+ Ñoái vôùi giao dòch mua, vaøo ngaøy thanh toaùn, Heä thoáng ñaêng kyù phuï ñieän

töû cuûa toå chöùc thanh toaùn (The Clearing House Electronic Subregister –

CHESS) do Sôû giao dòch chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi quaûn lyù coù keát noái vôùi Coâng

ty chuyeån giao vaø thanh toaùn (Settlement and Transfer Corporation - ASTC) seõ

ghi Coù soá chöùng khoaùn mua ñöôïc treân taøi khoaûn chöùng khoaùn cuûa CDP do toå

chöùc löu kyù toaøn caàu taïi nöôùc thöïc hieän giao dòch quaûn lyù. Treân cô sôû ñoù CDP

seõ phaûn aùnh treân taøi khoaûn khaùch haøng töông öùng vaøo ñeâm ngaøy T+3.

+ Ñoái vôùi giao dòch baùn, töông töï nhö treân, taøi khoaûn chöùng khoaùn cuûa

khaùch haøng taïi CDP seõ bò ghi Nôï vaøo ngaøy T+3.

1.3.1.3 Heä thoáng thöïc hieän quyeàn:

- Dòch vuï phaân phoái quyeàn: CDP nhaän quyeàn töø toå chöùc phaùt haønh vaø phaân

phoái tröïc tieáp vaøo taøi khoaûn cuûa caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân vaø caùc DAs.

- Coå töùc: CDP cho pheùp ghi Coù tröïc tieáp soá tieàn coå töùc leân taøi khoaûn cuûa

nhaø ñaàu tö môû taïi Ngaân haøng chæ ñònh sau khi nhaän ñöôïc tieàn töø toå chöùc phaùt

haønh. Ñoái vôùi nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, CDP seõ thöïc hieän vieäc traû coå töùc

cho nhaø ñaàu tö thoâng qua heä thoáng tín duïng tröïc tieáp (DCS), nhaø ñaàu tö seõ phaûi

môû 1 taøi khoaûn tieàn göûi ñoâ la Singapore taïi moät trong caùc ngaân haøng quoác teá

nhö Standard Chartered, DBS Group, UOB Group…

- Thöïc hieän quyeàn töø caùc giao dòch chöùng khoaùn ôû nöôùc ngoaøi: taát caû caùc

thoâng tin hoaït ñoäng lieân quan ñeán toå chöùc phaùt haønh ôû nöôùc ngoaøi vaø caùc quyeàn

phaùt sinh töø chöùng khoaùn seõ do CDP thay maët khaùch haøng thöïc hieän taïi nöôùc

ngoaøi caên cöù treân soá dö taøi khoaûn chöùng khoaùn cuûa CDP taïi toå chöùc löu kyù

chöùng khoaùn toaøn caàu.

1.3.1.4 Caùc dòch vuï ñieän töû:

Ñeå ñaûm baûo caùc giao dòch chöùng khoaùn quoác teá hieäu quaû, giaûm thieåu ruûi ro

moät caùch toái ña thì khoâng theå thieáu ñöôïc moät heä thoáng thoâng tin lieân laïc ñieän töû

hieän ñaïi vaø hoaøn chænh. Döôùi ñaây laø caùc dòch vuï veà coâng ngheä thoâng tin vaø

thoâng tin lieân laïc maø CDP söû duïng ñeå phuïc vuï cho khaùch haøng cuûa mình treân

toaøn theá giôùi.

- Truy caäp Internet: moïi nhaø ñaàu tö ñeàu coù theå söû duïng dòch vuï ñieän töû

(ES) cuûa CDP neáu ñöôïc söï ñoàng yù cuûa CDP, moãi nhaø ñaàu tö seõ coù moät taøi

khoaûn phuïc vuï cho vieäc giao dòch, söû duïng taøi khoaûn naøy baèng caùch nhaäp I-PIN

vaø soá taøi khoaûn chöùng khoaùn. Teân ngöôøi giöõ taøi khoaûn coù theå ñaêng kyù moät I-

PIN baèng caùch noäp ñôn xin caáp bao goàm chöõ kyù cuûa anh ta.

- Ñieän thoaïi: ngöôøi coù taøi khoaûn cuõng seõ ñöôïc cung caáp moät I-PIN ñeå phuïc

vuï cho vieäc giao dòch. Baèng caùch naøy, ngöôøi coù taøi khoaûn coù theå uyû quyeàn cho

CDP göûi I-PIN cho anh ta thoâng qua thö ñieän töû thoâng thöôøng.

- Email: CDP cuõng cung caáp dòch vuï E-mail, tuy nhieân ñaây khoâng phaûi laø

moät dòch vuï coù tính an ninh, ñöôïc baûo maät trong vieäc chuyeån giao thoâng tin.

- Dòch vuï tín duïng tröïc tieáp (DCS): ñaây laø moät dòch vuï ñöôïc söû duïng ñeå

chuyeån khoaûn caùc taøi khoaûn veà tieàn maët cuûa khaùch haøng.

1.6.2 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Srilanka:

1.3.2.1 Moâ hình toå chöùc:

Thò tröôøng chöùng khoaùn Sri Lanka coù moät Sôû giao dòch chöùng khoaùn duy

nhaát laø Sôû giao dòch chöùng khoaùn Columbo (CSE). Trung taâm löu kyù chöùng

khoaùn Srilanka (CDS) laø coâng ty con vôùi 100% voán cuûa Sôû giao dòch chöùng

khoaùn, thöïc hieän caùc chöùc naêng löu kyù, buø tröø, thanh toaùn vaø ñaêng kyù chöùng

khoaùn phuïc vuï cho caû TTCK vôùi moät heä thoáng thaønh vieân bao goàm 15 Coâng ty

moâi giôùi (laø Thaønh vieân cuûa CSE) vaø 15 Ngaân haøng thöông maïi. Ngoaøi ra, Sri

Lanka coøn cho pheùp toàn taïi caùc ñònh cheá ghi soå cung caáp dòch vuï quaûn lyù soå

ñaêng kyù coå ñoâng cho caùc toå chöùc phaùt haønh, ñöôïc goïi laø caùc ñaïi lyù ñaêng kyù.

Sôû giao dòch chöùng khoaùn Columbo hieän ñaõ xaây döïng vaø vaän haønh ba heä

thoáng chính laø Heä thoáng löu kyù trung taâm (Central Depository System) vaø Heä

thoáng thanh toaùn vaø buø tröø cho caùc giao dòch coå phieáu; Heä thoáng giao dòch töï

ñoäng; Heä thoáng giao dòch, thanh toaùn vaø buø tröø töï ñoäng cho caùc giao dòch traùi

phieáu.

CDS ñöôïc keát noái vôùi Sôû giao dòch chöùng khoaùn, caùc coâng ty moâi giôùi vaø

caùc TVLK. Ñaëc bieät laø heä thoáng giao dòch ñöôïc tích hôïp hoaøn toaøn vôùi heä thoáng

löu kyù trung taâm, cho pheùp caäp nhaät soá dö taøi khoaûn töùc thôøi. Caùc TVLKù coù theå

nhaän thoâng tin vaø kieåm tra tình traïng taøi khoaûn taïi CDS qua ñöôøng keát noái tröïc

tieáp vaø sao keâ taøi khoaûn baèng giaáy. Ngoaøi ra caùc taäp tin veà giao dòch taøi khoaûn

haøng ngaøy cuõng ñöôïc taûi veà heä thoáng maùy tính cuûa caùc coâng ty moâi giôùi vaø caùc

baûn in cuõng ñöôïc cung caáp haøng ngaøy cho caùc thaønh vieân khoâng coù keát noái tröïc

tieáp vôùi Sôû giao dòch chöùng khoaùn Columbo. Moãi thaønh vieân coù moät teân ngöôøi

söû duïng vaø maät khaåu coù theå ñöôïc thay ñoåi haøng thaùng ñeå truy caäp taøi khoaûn cuûa

mình. Caùc thaønh vieân coù theå giao tieáp vôùi CDS qua ñöôøng ñieän thoaïi thueâ bao,

Internet, fax vaø giaáy tôø.

1.3.2.2 Moâ hình hoaït ñoäng:

a) Löu kyù chöùng khoaùn:

Heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn cuûa CDS thuoäc loaïi heä thoáng naém giöõ tröïc

tieáp. Moãi taøi khoaûn taïi CDS phaûn aûnh teân ngöôøi thuï höôûng, ñòa chæ vaø caùc thoâng

tin nhaän daïng khaùc. Vì vaäy, CDS quaûn lyù ñeán haøng ngaøn taøi khoaûn. Tuy nhieân,

vieäc giao tieáp, giao dòch vaø chænh söûa treân taøi khoaûn phaûi thöïc hieän thoâng qua

caùc TVLK.

Nhaø ñaàu tö muoán giao dòch chöùng khoaùn taïi Sôû giao dòch phaûi môû một taøi

khoaûn chöùng khoaùn taïi CDS thoâng qua caùc toå chöùc trung gian (ngöôøi moâi giôùi

hay caùc toå chöùc taøi chính), moïi thoâng tin baïn cung caáp ñeán CDS seõ ñöôïc baûo

maät.

b) Thanh toaùn vaø buø tröø :

Hoaït ñoäng giao dòch vaø chuyeån giao chöùng khoaùn taïi TTCK Sri Lanka dieãn

ra nhö sau:

- Môû moät taøi khoaûn giao dòch chöùng khoaùn qua coâng ty moâi giôùi hoaëc

TVLK. Taøi khoaûn naøy duøng chung cho caû heä thoáng löu kyù vaø heä thoáng giao

dòch.

- Ñaët leänh giao dòch cho coâng ty moâi giôùi hoaëc thaønh vieân löu kyù. Neáu giao

dòch baùn maø taøi khoaûn chöa coù chöùng khoaùn thì phaûi löu kyù chöùng khoaùn tröôùc

khi ñaët leänh. Coâng ty moâi giôùi ñöa leänh vaøo heä thoáng giao dòch töï ñoäng baèng heä

thoáng maùy cuûa mình ngay taïi vaên phoøng cuûa hoï.

- Ngay khi leänh ñöôïc khôùp, taøi khoaûn chöùng khoaùn cuûa nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc

caäp nhaät taêng giaûm töùc thôøi. Moät baùo caùo khôùp leänh seõ ñöôïc heä thoáng cung caáp

vaø thoâng qua thaønh vieân göûi cho nhaø ñaàu tö ñeå xaùc nhaän vaø laøm caên cöù thanh

toaùn. CDS khoâng buø tröø chöùng khoaùn, chuyeån giao chöùng khoaùn ñöôïc thöïc hieän

tröïc tieáp treân taøi khoaûn ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn cuûa leänh khôùp.

- Vieäc thanh toaùn tieàn ñöôïc thöïc hieän theo phöông thöùc buø tröø ña phöông

vaø thanh toaùn theo chu kyø. Beân mua ñöôïc thanh toaùn vaøo ngaøy T+5 vaø beân baùn

vaøo T+6. Ñoái vôùi traùi phieáu vieäc thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy T+1. CDS

chæ theo doõi thanh toaùn ñeán caáp thaønh vieân, vaø thanh vieân chòu traùch nhieäm

thanh toaùn vôùi töøng nhaø ñaàu tö. Heä thoáng thanh toaùn tieàn giao dòch chöùng khoaùn

cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Sri Lanka ñöôïc thöïc hieän theo hai caáp.

c) Thöïc hieän quyeàn :

CDS khoâng cung caáp dòch vuï thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù. Noù

chæ thoâng baùo lòch thöïc hieän quyeàn vaø chuyeån danh saùch ngöôøi thuï höôûng cho

Ñaïi lyù ñaêng kyù cuûa toå chöùc phaùt haønh ñeå thanh toaùn quyeàn cho ngöôøi thuï

höôûng. Taïi Sri Lanka coù moät ñònh cheá rieâng cung caáp dòch vuï thöïc hieän quyeàn

cho chöùng khoaùn löu kyù, laø Coâng ty TNHH quoác teá HSBC thuoäc Coâng ty HSBC

Colombo.

d) Ñaàu tö nöôùc ngoaøi:

Haàu heát caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn cuûa caùc

coâng ty nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Srilanka ñeàu khoâng bò giôùi haïn veà

tyû leä naém giöõ ngoaïi tröø 42 coâng ty ñöôïc quy ñònh.

- Ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc thuû tuïc ñaàu tö vaø thu hoài caùc

khoaûn tieàn cuûa caùc nhaø ñaàu tö beân ngoaøi Srilanka ñöôïc quy ñònh vaø thöïc hieän

thoâng qua taøi khoaûn rupee ñaàu tö chöùng khoaùn ñöôïc môû taïi caùc ngaân haøng

thöông maïi. Caùc caù nhaân, toå chöùc, Quyõ ñaàu tö cuõng nhö laø caùc toång coâng ty beân

ngoaøi Sri Lanka ñöôïc cho pheùp môû loaïi taøi khoaûn naøy. Caùc ñieàu khoaûn ñieàu

chænh cuõng ñöôïc thieát laäp taïi heä thoáng löu kyù trung taâm ñeå ñieàu chænh hoaït ñoäng

cuûa caùc khaùch haøng nöôùc ngoaøi. CDS cho pheùp chuyeån giao töï do giöõa caùc taøi

khoaûn trong heä thoáng giao dòch naøy. Nhöõng söï chuyeån giao naøy chæ coù theå thöïc

hieän tröôùc thôøi haïn 2 ngaøy laøm vieäc tính töø ngaøy thoaû thuaän giao dòch ñaàu tieân.

1.3.3 Moâ hình löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu taïi Haøn Quoác

Thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn quoác bao goàm boán thò tröôøng chính: Sôû giao

dòch chöùng khoaùn Haøn quoác (KSE), KOSDAQ, OTC vaø Sôû giao dòch hôïp ñoàng

haøng hoùa töông lai vaø quyeàn löïa choïn (KOFEX).

Luaät giao dòch chöùng khoaùn quy ñònh Trung taâm löu kyù Haøn quoác (KSD) laø

moät TTLK duy nhaát phuïc vuï cho taát caû caùc loaïi haøng hoaù treân thò tröôøng chöùng

khoaùn Haøn quoác. KSD vöøa laø moät trung taâm löu kyù, trung taâm thanh toaùn vaø laø

moät phaàn trong heä thoáng ghi soå thuoäc heä thoáng naém giöõ tröïc tieáp laø cung caáp

dòch vuï quaûn lyù soå coå ñoâng cho caùc toå chöùc phaùt haønh, ñoàng thôøi laø trung taâm

ñaêng kyù cho coâng cuï traùi phieáu. Heä thoáng naém giöõ tröïc tieáp cuûa Haøn quoác coøn

coù theâm hai ñònh cheá ghi soå cung caáp dòch vuï quaûn lyù soå coå ñoâng laø Seoul Bank

vaø Kookmin Bank.

Heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn Haøn quoác ñöôïc toå chöùc theo moâ hình heä

thoáng naém giöõ giaùn tieáp. Nhaø ñaàu tö naém giöõ chöùng khoaùn qua hai caáp ghi soå

trung gian laø caùc thaønh vieân löu kyù vaø KSD. KSD quaûn lyù taøi khoaûn toång hôïp

cuûa TVLK vaø TVLK quaûn lyù chi tieát ñeán taøi khoaûn nhaø ñaàu tö laø khaùch haøng

cuûa mình.

1.3.3.1 Löu kyù chöùng khoaùn:

Khi chöùng khoaùn ñöôïc löu kyù bôûi nhaø ñaàu tö thoâng qua caùc thaønh vieân thì

phaûi ñöôïc taùch baïch chöùng khoaùn löu kyù cuûa khaùch haøng cuûa thaønh vieân vôùi

chöùng khoaùn cuûa chính thaønh vieân. Ñieàu baét buoäc laø KSD vaø caùc thaønh vieân

phaûi duy trì soå taøi khoaûn thaønh vieân vaø soå taøi khoaûn khaùch haøng nhö laø soå caùi coù

tính hôïp phaùp ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö. Caùc chöùng khoaùn löu kyù taïi

KSD seõ ñöôïc ñaêng kyù laïi teân danh nghóa cuûa KSD (teân cuûa KSD ñaïi dieän cho

nhöõng chöùng khoaùn löu kyù) treân Soå ñaêng kyù cuûa toå chöùc phaùt haønh.

1.3.3.2 Thanh toaùn buø tröø:

KSD laø trung taâm thanh toaùn cho caùc thò tröôøng KSE, KOSDAQ, OTC vaø

COFEX. Keát quaû giao dòch ñöôïc buø tröø theo phöông thöùc ña phöông taïi KSE,

KOSDAQ tröôùc khi ñöôïc thanh toaùn taïi KSD. Thanh toaùn giao dòch taïi KSD laø

loaïi thanh toaùn theo chu kyø (T+2).

K S E

K O S C O M

1 . G i a o d Þ c h ( T ) / § è i c h i Õ u ( T + 1 )

2 . S è l i Ö u b ï t r õ ( T + 1 )

- Quaù trình thanh toaùn caùc giao dòch taïi KSE:

3 . B ¸ o c ¸ o t h a n h t o ¸ n ( S ¸ n g T + 2 )

K S D

C « n g t y m « i g i í i / T ù d o a n h

4 . T h a n h t o ¸ n ( T + 2 , 4 g i ê c h i Ò u )

- Heä thoáng thanh toaùn tieàn (Gross Settlement System): Ngaân haøng Haøn

Quoác quaûn lyù heä thoáng ngaân haøng ñieän töû. Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm cuûa heä

thoáng naøy laø cho pheùp caùc toå chöùc phi ngaân haøng tham gia vaø chaáp nhaän thanh

toaùn tieàn trong ngaøy. KSD tham gia heä thoáng naøy vaøo naêm 1995 vaø thöïc hieän

vieäc chuyeån tieàn thoâng qua heä thoáng thanh toaùn cho vieäc traû coå töùc, laõi traùi

phieáu vaø nhöõng khoaûn phaùt sinh töø caùc chöùng khoaùn löu kyù.

- Heä thoáng thanh toaùn tieàn thuaàn ña phöông: vieäc chuyeån giao tieàn lieân

ngaân haøng ñöôïc thöïc hieän treân heä thoáng buø tröø ña phöông. Tieàn ñöôïc chuyeån

döôùi hình thöùc toång thuaàn. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc taøi

khoaûn cuûa thaønh vieân tham gia vaøo moät khoaûng thôøi gian ñöôïc xaùc ñònh.

1.3.3.3 Thöïc hieän quyeàn:

Thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù taïi KSD ñöôïc thöïc hieän thoâng

qua heä thoáng chöùng nhaän ngöôøi thuï höôûng (Beneficial Owner Certificate

System). Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng naøy bao goàm : ngöôøi thuï höôûng, caùc

thaønh vieân löu kyù, KSD vaø caùc toå chöùc phaùt haønh. Caùc toå chöùc trong heä thoáng

naøy keát noái chaët cheõ vôùi nhau trong vieäc cung caáp caùc dòch vuï löu kyù chöùng

khoaùn, quaûn lyù soå taøi khoaûn khaùch haøng vaø thoâng baùo caùc baùo caùo veà ngöôøi thuï

höôûng.

1.3.3.4 Hoaït ñoäng löu kyù vaøbuø tröø- thanh toaùn caùc chöùng khoaùn ngoaøi

quoác gia:

Vaøo naêm 1992, Chính phuû Haøn quoác ñaõ cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc

ngoaøi ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn quoác vaø caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc

cuûa Haøn quoác cuõng coù theå ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi. Hai

naêm sau ñoù, naêm 1994, nhaø ñaàu tö caù nhaân Haøn quoác cuõng ñöôïc pheùp ñaàu tö

vaøo caùc thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi.

Hieän nay KSD hoaït ñoäng treân maïng löôùi löu kyù vaø thanh toaùn quoác teá

(Cross-border Clearing Network:CCN) vôùi treân 40 thò tröôøng ngoaøi nöôùc. Maïng

löôùi naøy phuïc vuï cho caû ñoái töôïng nhaø ñaàu tö coù toå chöùc vaø caù nhaân.

Ngoaøi ra KSD coøn duy trì vieäc keát noái vôùi caùc toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi

nhaèm muïc ñích ñaûm baûo ñoä an toaøn trong vieäc löu kyù chöùng khoaùn cuûa nhaø ñaàu

tö Haøn quoác ôû nöôùc ngoaøi. Caùc toå chöùc naøy bao goàm: Euroclear, Cedel,

NewYork Bank, State Street Bank.

a) Nhaø ñaàu tö Haøn quoác ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi:

- Môû taøi khoaûn: nhaø ñaàu tö caù nhaân phaûi môû moät taøi khoaûn taïi moät coâng ty

chöùng khoaùn ñöôïc cho pheùp hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn quoác teá. Sau ñoù

coâng ty chöùng khoaùn naøy seõ phaûi môû moät taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn taïi KSD

ñeå phuïc vuï cho vieäc löu kyù vaø thanh toaùn caùc chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi. Moïi

thoâng tin veà ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc thöïc hieän qua caùc coâng ty chöùng

khoaùn vaø KSD.

- Giao dòch vaø thanh toaùn: nhaø ñaàu tö caù nhaân ñaët leänh tôùi coâng ty chöùng

khoaùn, coâng ty seõ chuyeån leänh tôùi moät nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi. Vieäc thanh

toaùn ñöôïc thöïc hieän taïi thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi giöõa toå chöùc löu kyù

nöôùc ngoaøi vaø nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi (overseas settlement) vaø sau ñoù laø giöõa

toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi vôùi KSD vaø giöõa KSD vôùi caùc coâng ty chöùng khoaùn

trong nöôùc vaø nhaø ñaàu tö (domestic settlement). KSD laäp ra soå taøi khoaûn khi

nhaän ñöôïc caùc thoâng baùo töø toå chöùc löu kyù naøy.

- Thöïc hieän quyeàn: vieäc thöïc hieän quyeàn xuaát phaùt töø vieäc chöùng khoaùn

nöôùc ngoaøi seõ do KSD ñaïi dieän naém giöõ vaø thöïc hieän. Taát caû caùc quyeàn coù ñöôïc

tröôùc heát seõ ñöôïc toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi thöïc hieän vôùi KSD, sau ñoù KSD

thöïc hieän laïi vôùi caùc nhaø ñaàu tö thoâng qua caùc thaønh vieân cuûa KSD.

b) Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Haøn Quoác:

- Löu kyù taäp trung taïi KSD: taát caû caùc chöùng khoaùn Haøn Quoác ñöôïc sôû höõu

bôûi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc löu kyù taïi KSD thoâng qua toå chöùc löu kyù toaøn

caàu cuûa hoï taïi Haøn Quoác.

- Ñaêng kyù ñaàu tö: moïi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaûi ñaêng kyù ñaàu tö taïi UÛy

ban giaùm saùt taøi chính Haøn quoác (FSC) thoâng qua toå chöùc löu kyù toaøn caàu cuûa

hoï. Heä thoáng ñaêng kyù ñaàu tö hình thaønh neân cô sôû cuûa soá lieäu thoáng keâ veà vieäc

ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Haøn quoác.

1.3.4 Baøi hoïc kinh nghieäm veà xaây döïng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng löu kyù

chöùng khoaùn cuûa Vieät Nam

Qua nghieân cöùu moät soá moâ hình caùc quoác gia ôû treân, trong phaïm vi muïc

ñích cuûa ñeà taøi naøy, ngöôøi vieát ruùt ra moät soá nhaän xeùt nhö sau:

(1) Caàn phaûi xem xeùt vaø löïa choïn moät moâ hình toå chöùc, hoaït ñoäng toång theå

cuûa toaøn boä heä thoáng naém giöõ chöùng khoaùn, ñöôïc thieát keá roõ raøng treân phaïm vi

quoác gia, tröôùc khi coù theå xaây döïng baát kyø heä thoáng töï ñoäng naøo. Moät heä thoáng

naém giöõ chöùng khoaùn coù theå ñöôïc toå chöùc theo moät hoaëc nhieàu caáp trung gian

keá toaùn vaø quaûn lyù vieäc naém giöõ cuûa nhaø ñaàu tö. Thöôøng thaáy nhaát laø loaïi hai

caáp (Haøn quoác), loaïi moät caáp (Sri Lanka) hoaëc loaïi hoãn hôïp nhö Singapore.

Nhieäm vuï cuûa heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn laø phuïc vuï cho giao dòch chöùng

khoaùn treân TTCK cuûa nhaø ñaàu tö vaø caùc ñònh cheá taøi chính chöùng khoaùn, phaûi

coù moät söï phoái hôïp heát söùc chaët cheõ trong hoaït ñoäng giöõa taát caû caùc ñònh cheá

ghi soå trong toaøn boä heä thoáng naém giöõ vaø phaûi coù chöùc naêng roõ raøng ñoái vôùi

töøng loaïi ñònh cheá ghi soå cuï theå.

(2) Xaây döïng moät heä thoáng phaàn meàm ñoàng boä, ñaùp öùng caùc tieâu chuaån

quoác teá coù khaû naêng keát noái vôùi heä thoáng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn, ñaêng kyù

chöùng khoaùn vaø heä thoáng giao dòch, heä thoáng ngaân haøng thanh toùan trong nöôùc

cuõng nhö ngoaøi nöôùc. Nhö vaäy phaûi thieát laäp moät maïng tin hoïc chöùng khoaùn

hieän ñaïi vôùi caùc tính naêng ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp cuõng nhö phaûi aùp duïng caùc

coâng ngheä baûo maät vaø xaây döïng caùc heä thoáng döï phoøng veà phaàn cöùng vaø phaàn

meàm. Ñoàng thôøi cuõng caàn phaûi naâng caáp heä thoáng vaø maïng löôùi thoâng tin lieân

laïc, dòch vuï vieãn thoâng ñeå ñaûm baûo hoïat ñoäng giao dòch chöùng khoùan quoác teá

dieãn ra thoâng suoát, an toøan vaø vôùi möùc chi phí thaáp nhaát.

(3) Chuaån möïc hoùa hình thöùc chöùng khoùan qua vieäc aùp duïng heä thoáng maõ

soá chöùng khoaùn quoác teá (ISIN) vaø tieâu chuaån cho caùc loaïi thoâng ñieäp chöùng

khoaùn cuûa Toå chöùc tieâu chuaån quoác teá ñöa ra (ISO Standard 7775). Ñieàu naøy raát

coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi nhöõng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá vaø

taïo moät moâi tröôøng nhaän daïng chöùng khoaùn vaø chuaån hoaù caùc daïng thöùc giao

dòch thoáng nhaát treân toaøn boä TTCK Vieät Nam vaø caùc TTCK quoác teá maø Vieät

Nam keát noái treân cô sôû caùc chuaån möïc quoác teá chung.

(4) Xaây döïng vaø hoøan thieän khung phaùp lyù veà chöùng khoùan vaø TTCK Vieät

Nam, ñoàng boä hoùa heä thoáng caùc vaên baûn phaùp luaät lieân quan ñeå phuø hôïp vôùi boái

caûnh cuûa thò tröôøng. Ñoàng thôøi caùc quy ñònh cuõng phaûi phuø hôïp vôùi nhöõng thoâng

leä vaø taäp quaùn quoác teá maø caùc hieäp hoäi chöùng khoùan, caùc quoác gia coù TTCK

phaùt trieån chaáp thuaän vaø cam keát thöïc hieän.

(5) Phaùt trieån heä thoáng thanh toaùn lieân ngaân haøng vaø hoïat ñoäng thanh toùan

quoác teá ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa TTCK trong nöôùc vaø nöôùc ngoøai.

CHÖÔNG II

THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOẠT ĐỘNG LÖU KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN HIEÄN HAØNH VAØ SÖÏ CAÀN THIEÁT

THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ TOAØN CAÀU

2.1 THÖÏC TRAÏNG HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ CHÖÙNG KHOAÙN HIEÄN HAØNH

2.1.1 Veà khung phaùp lyù ñieàu chænh:

Qua 6 naêm hoaït ñoäng cuûa TTCK, chuùng ta ñaõ ban haønh haøng loaït caùc vaên

baûn phaùp quy ñieàu chænh hoïat ñoäng cuûa TTCK ñöôïc thay ñoåi, ñieàu chænh, söûa

ñoåi boå sung. Moät soá vaên baûn quy ñònh veà hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn ñang

ñöôïc aùp duïng nhö: Nghò ñònh 144/2003/NÑ-CP ngaøy 28/11/2003 cuûa Chính phuû

veà chöùng khoaùn vaø TTCK; Quyeát ñònh soá 60/2004/QÑ-BTC veà vieäc ban haønh

Quy cheá ñaêng kyù, löu kyù, buø tröø vaø thanh toaùn chöùng khoaùn; Quyeát ñònh

238/2005/QÑ-TTg ngaøy 29/09/2005 veà tyû leä tham gia cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi vaøo

TTCK Vieät nam; Quyeát ñònh soá 189/2005/QÑ-TTg ngaøy 27 thaùng 07 naêm 2005

veà vieäc thaønh laäp trung taâm löu kyù chöùng khoaùn …

Quyeát ñònh soá 60 laø vaên baûn phaùp lyù quan troïng ñieàu chænh hoaït ñoäng löu

kyù chöùng khoaùn taïi TTLK, bao goàm caùc noäi dung cô baûn:

- Ñaêng kyù chöùng khoaùn cho taát caû caùc chöùng khoaùn nieâm yeát hoaëc ñaêng kyù

giao dòch taïi caùc TTGDCK, quaûn lyù soå ñaêng kyù ngöôøi sôû höõu, thöïc hieän caùc

quyeàn cho ngöôøi sôû höõu, giaùm saùt tyû leä tham gia cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi.

- Löu kyù chöùng khoaùn: caùc chöùng khoaùn cuøng loaïi ñöôïc löu kyù taäp trung

döôùi hình thöùc löu kyù toång hôïp, ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn laø ngöôøi ñoàng sôû höõu

chöùng khoaùn löu kyù toång hôïp theo tyû leä chöùng khoaùn ñöôïc löu kyù. Caùc TVLK

môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn taïi TTLK vaø ñöôïc theo doõi taùch bieät taøi saûn

cuûa khaùch haøng vaø taøi saûn cuûa chính TVLK. Khaùch haøng môû taøi khoaûn löu kyù

chöùng khoaùn taïi TVLK. Ngoaøi ra, Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät nam, caùc toå chöùc

tín duïng vaø caùc toå chöùc khaùc tham gia ñaáu thaàu, ñaïi lyù phaùt haønh traùi phieáu

Chính phuû cho chính mình taïi caùc TTGDCK ñöôïc môû taøi khoaûn löu kyù traùi

phieáu Chính phuû cho chính mình tröïc tieáp taïi TTLK.

- Phöông thöùc buø tröø vaø thanh toaùn caùc giao dòch chöùng khoaùn loâ chaün vaø

loâ lôùn ñöôïc thöïc hieän theo phöông thöùc buø tröø ña phöông. Phöông thöùc buø tröø

song phöông aùp duïng cho moät soá tröôøng hôïp, moät soá loaïi giao dòch nhaát ñònh

theo quy ñònh cuûa TTLK. Nguyeân taéc thanh toaùn caùc giao dòch chöùng khoaùn laø

chuyeån giao chöùng khoaùn ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn tieàn.

- Thöïc hieän quyeàn cho ngöôøi sôû höõu: TTLK thay maët cho ngöôøi sôû höõu ñeå

thöïc hieän caùc quyeàn cho hoï taïi toå chöùc phaùt haønh bao goàm: laäp danh saùch ngöôøi

sôû höõu chöùng khoaùn vaøo ngaøy ñaêng kyù cuoái cuøng, thöïc hieän quyeàn.

- Quaûn lyù vaø söû duïng quyõ hoã trôï thanh toaùn: ñöôïc hình thaønh töø caùc khoaûn

ñoùng goùp cuûa TVLK vaø ñöôïc söû duïng ñeå thanh toaùn taïm thôøi thay cho TVLK

maát khaû naêng thanh toaùn giao dòch chöùng khoaùn.

Phaïm vi ñieàu chænh vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng, nieâm yeát,

kinh doanh, giao dòch chöùng khoaùn vaø caùc hoaït ñoäng, dòch vuï veà chöùng khoaùn

vaø TTCK treân laõnh thoå nöôùc Coäng hoøa Xaõ hoäi Chuû nghóa Vieät nam.

2.1.2 Loaïi hình hoaït ñoäng löu kyù taïi Trung taâm löu kyù:

2.1.2.1 Moâ hình toå chöùc heä thoáng:

Heä thoáng löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng kyù chöùng khoaùn cuûa TTLK

hieän nay laø heä thoáng thuoäc loaïi naém giöõ giaùn tieáp, tröïc tieáp. TTLK tröïc thuoäc

UBCKNN – Boä Taøi chính, laø ñôn vò söï nghieäp coù thu, coù tö caùch phaùp nhaân, coù

con daáu vaø taøi khoaûn rieâng, kinh phí hoaït ñoäng do ngaân saùch Nhaø nöôùc caáp. Teân

giao dòch quoác teá baèng tieáng Anh: Vietnam Securities depository (vieát taét laø

VSD). TTLK coù nhieäm vuï thöïc hieän ñaêng kyù, löu kyù, buø tröø-thanh toaùn chöùng

khoaùn vaø cung caáp caùc dòch vuï hoã trôï vieäc giao dòch mua, baùn chöùng khoaùn.

a) Heä thoáng naém giöõ giaùn tieáp: ngöôøi ñaàu tö naém giöõ chöùng khoaùn qua hai

caáp ghi soå trung gian, trong ñoù:

- Caáp trung gian ñaàu tieân laø caùc TVLK, laø caùc coâng ty chöùng khoaùn hoaëc

caùc ngaân haøng thöông maïi ñöôïc Uûy Ban Chöùng Khoaùn Nhaø Nöôùc (UBCKNN)

caáp pheùp hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn, vaø ñaõ ñaêng kyù laøm TVLK vôùi TTLK.

Caùc TVLK laø caáp trung gian quaûn lyù tröïc tieáp taøi khoaûn cuûa töøng ngöôøi ñaàu tö.

- Caáp cao nhaát laø TTLK, quaûn lyù taøi khoaûn toång hôïp cuûa caùc TVLKù.

b) Heä thoáng naém giöõ tröïc tieáp: TTLK laøm Ñaïi lyù chuyeån nhöôïng cho caùc toå

chöùc phaùt haønh cung caáp dòch vuï ghi cheùp soå ñaêng kyù ngöôøi sôû höõu chöùng

khoaùn, chuyeån quyeàn sôû höõu vaø phaân phoái chöùng khoaùn, thay maët toå chöùc phaùt

haønh baùo caùo cho caùc coå ñoâng thoâng tin lieân quan nhaän ñöôïc töø toå chöùc phaùt

haønh.

Noùi moät caùùch toång quaùt nhaát, heä thoáng löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng

kyù chöùng khoaùn cuûa TTLK hieän nay ñöôïc minh hoïa nhö sau:

CHÖÙC NAÊNG

PHAÏM VI QUAÛN LYÙ

KIEÁN TRUÙC HEÄ THOÁNG NAÉM GIÖÕ & CAÙC ÑÒNH CHEÁ GHI SOÅ

ÑAÊNG KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN NIEÂM YEÁT

NAÉM GIÖÕ

TTLK

CHÖÙNG KHOAÙN CHÖA NIEÂM YEÁT

CHUYEÅN GIAO

CAÙC TVLK

2.1.2.2 Moâ hình hoaït ñoäng vaø vaän haønh :

a) Môû vaø quaûn lyù taøi khoaûn cho caùc toå chöùc tham gia laøm TVLK:

Caùc toå chöùc sau khi ñöôïc UBCKNN caáp pheùp hoaït ñoäng löu kyù chöùng

khoaùn phaûi ñaêng kyù laøm TVLK vaø hoøan taát thuû tuïc môû taøi khoaûn löu kyù chöùng

khoaùn taïi TTLK. Moãi TVLK chæ ñöôïc môû moät taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn taïi

vaø ñöôïc quaûn lyù taùch bieät taøi saûn cuûa khaùch haøng vaø cuûa chính TVLK vaø chæ coù

moät ñaàu moái duy nhaát ñeå giao dòch vôùi TTLK laø hoäi sôû hoaëc laø chi nhaùnh ñöôïc

uûy quyeàn cuûa TVLK. Coøn taïi TVLK, moãi nhaø ñaàu tö chæ ñöôïc môû moät taøi khoaûn

löu kyù chöùng khoaùn taïi moät TVLK duy nhaát.

(cid:167) Hoaït ñoäng môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn cuûa ngöôøi ñaàu tö ñöôïc theå

hieän qua caùc soá lieäu sau:

Ngöôøi ñaàu tö

Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005 Ngaøy 20/07/2006

A. Ngöôøi ñaàu tö trong nöôùc A.1. Caù nhaân A.2. Toå chöùc Toång coäng 2,171 20 2,191 6,768 22 6,790 6,740 46 6,786 6,725 18 6,743 6,200 63 6,263 8,917 80 8,997 36,784 95 36,879

B. Ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi B.1. Caù nhaân B.2. Toå chöùc Toång coäng 244 13 257 82 12 94 16 1 17 0 0 0 0 0 0 576 15 591

0 4 4 Qua soá lieäu naøy cho thaáy, soá löôïng nhaø ñaàu tö môû taøi khoaûn gia taêng qua

caùc naêm, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ tham gia vaøo TTCK Vieät nam khaù tích

cöïc.

(cid:167) Hoaït ñoäng caáp maõ soá giao dòch chöùng khoaùn cho ngöôøi ñaàu tö nöôùc

ngoaøi. Soá lieäu veà hoaït ñoäng caáp maõ soá giao dòch chöùng khoaùn cho nhaø ñaàu tö

nöôùc ngoaøi qua caùc naêm nhö sau:

Ngöôøi ñaàu tö nöôùc ngoaøi Naêm 2000 Naêm 2001 Naêm 2002 Naêm 2003 Naêm 2004 Naêm 2005

Caù nhaân Toå chöùc Coäng 21 3 24 14 7 21 19 8 27 27 0 27 123 11 134 289 14 303 06 thaùng ñaàu naêm/2006 526 26 552

Caùc Quyõ ñaàu tö uy tín ñeán töø caùc quoác gia Anh, Phaùp, Myõ, Ñöùc, New

Zealand…. ñaõ gia taêng ñaùng keå.

b) Löu kyù chöùng khoaùn:

TTLK nhaän löu kyù chöùng khoaùn theo ba hình thöùc: löu kyù chöùng chæ vaät

chaát vaø löu kyù Giaáy chöùng nhaän vaø löu kyù ghi soå (phi vaät chaát).

(cid:153) Sô ñoà nghieäp vuï löu kyù chöùng chæ chöùng khoaùn:

TTLK

Hôïp ñoàng Taùi löu kyù

Thaønh vieân löu kyù

Khaùch haøng

Xaùc nhaän

Löu kyù

Haïch toaùn Haïch toaùn

Soå taøi khoaûn thaønh vieân löu kyù Cuûa Thaønh vieân Cuûa nhaø ñaàu tö

Soå taøi khoaûn khaùch haøng Chi tieát theo khaùch haøng

- Quaûn lyù kho chöùng khoaùn vaø soå saùch keá toaùn chöùng khoaùn taïi TTLK:

(cid:131) Taïi kho: caùc chöùng chæ chöùng khoaùn ñöôïc löu kyù taäp trung döôùi daïng löu

kyù toång hôïp ñöôïc saép xeáp theo töøng toå chöùc phaùt haønh, theo ñôït phaùt haønh theo

loaïi meänh giaù chöùng khoaùn, loaïi ghi danh hay voâ danh. Ngoaøi ra, caùc Giaáy

chöùng nhaän sôõ höõu chöùng khoaùn do toå chöùc nieâm yeát phaùt haønh maø ngöôøi ñaïi

dieän sôû höõu laø TTLK cuõng ñöôïc caát giöõ trong kho theo toå chöùc nieâm yeát vaø thôøi

gian phaùt haønh.

(cid:131) Treân soå saùch: soå saùch ñöôïc ghi chi tieát theo töøng thaønh vieân vaø chi tieát

theo töøng ñôït phaùt haønh. Chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng cuûa thaønh vieân ñöôïc

theo doõi taùch bieät vôùi chöùng khoaùn löu kyù cuûa chính thaønh vieân.

c) Buø tröø-thanh toaùn:

TTLK coøn ñoùng vai troø laø moät trung taâm thanh toaùn buø tröø cho caùc giao

dòch chöùng khoaùn ñöôïc thöïc hieän taïi caùc Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn

(TTGDCK). VSD khoâng phaûi laø ñoái taùc trung taâm trong vieäc buø tröø – thanh toaùn

maø chæ laø toå chöùc trung gian thöïc hieän buø tröø-thanh toaùn. Phöông phaùp buø tröø,

thanh toaùn bao goàm caùc phöông thöùc sau:

(1) Phöông thöùc buø tröø-thanh toaùn ña phöông: chu kyø thanh toaùn T+3;

(2) Phöông thöùc buø tröø-thanh toaùn song phöông: chu kyø thanh toaùn T+1;

(3) Phöông thöùc thanh toaùn tröïc tieáp: thanh toaùn ngay trong ngaøy toái ña laø

T+3.

(1) Caùc giao dòch chöùng khoaùn thoâng thöôøng, giao dòch thoûa thuaän taïi

TTGDCK Tp.HCM ñöôïc buø tröø theo phöông thöùc buø tröø ña phöông, thöïc hieän

nguyeân taéc DVP vaø chu kyø thanh toaùn T+3.

Vieäc chuyeån giao quyeàn sôû höõu baèng buùt toaùn ghi soå taïi TTGDCK

Tp.HCM hieän nay ñöôïc tieán haønh nhö sau:

Nhaø ñaàu tö X

Nhaø ñaàu tö Y

Beân baùn Beân mua

Coâng ty moâi giôùi A Saøn giao dòch Coâng ty moâi giôùi B

Mua vaø Baùn Thaønh vieân A - Thaønh vieân B 10.000 coå phieáu

Taøi khoaûn khaùch haøng Y ------------------------ + 10.000 coå phieáu Ghi taêng 10.000 coå phieáu taøi khoaûn cuûa Y

Taøi khoaûn khaùch haøng X ------------------------ - 10.000 coå phieáu Ghi giaûm 10.000 coå phieáu taøi khoaûn cuûa X

Trung taâm löu kyù (VSD)

Taøi khoaûn TTBT TTLK +/- 10.000 Ghi taêng vaø ghi giaûm taøi khoaûn TTBT cuûa TTLK

Taøi khoaûn TVLK B + 10.000 Taêng taøi khoaûn TVLK B 10.000 cp

Taøi khoaûn TVLK A - 10.000 Giaûm taøi khoaûn TVLK A 10.000 cp ♦ Chuù giaûi:

Vaøo ngaøy thanh toaùn (T+3) vieäc thanh toaùn caùc giao dòch thöïc hieän nhö sau:

- Coâng ty chöùng khoaùn beân baùn ghi giaûm 10.000 coå phieáu phaûi giao töø taøi

khoaûn chöùng khoaùn giao dòch cuûa ngöôøi ñaàu tö X vaøo taøi khoaûn thanh toaùn buø

tröø chöùng khoaùn ñaõ giao dòch cuûa chính TVLK.

- TTLK thöïc hieän caùc buùt toaùn chuyeån khoaûn soá coå phieáu phaûi giao theo

keát quaû buø tröø 10.000 coå phieáu töø taøi khoaûn thanh toaùn chöùng khoaùn ñaõ giao

dòch cuûa coâng ty chöùng khoaùn beân baùn vaøo taøi khoaûn thanh toaùn buø tröø chöùng

khoaùn cuûa TTLK vaø thöïc hieän chuyeån khoaûn 10.000 coå phieáu ñöôïc nhaän töø taøi

khoaûn thanh toaùn buø tröø chöùng khoaùn cuûa TTLK vaøo taøi khoaûn thanh toaùn

chöùng khoaùn ñaõ giao dòch cuûa coâng ty chöùng khoaùn beân mua.

- Coâng ty chöùng khoaùn beân mua ghi taêng 10.000 coå phieáu ñöôïc nhaän vaøo

taøi khoaûn chöùng khoaùn giao dòch cuûa ngöôøi ñaàu tö Y.

- Töông töï thöïc hieän caùc böôùc haïch toaùn thanh toaùn tieàn taïi Ngaân haøng chæ

ñònh thanh toaùn.

(2) Caùc giao dòch traùi phieáu Chính phuû, moät soá giao dòch ñaëc bieät loâ lôùn taïi

TTGDCK TP.HCM ñöôïc buø tröø theo phöông thöùc buø tröø ña phöông, thöïc hieän

nguyeân taéc DVP vaø chu kyø thanh toaùn laø T+1.

Vieäc chuyeån giao quyeàn sôû höõu ñoái vôùi nhöõng giao dòch naøy baèng buùt toaùn

ghi soå taïi TTLK ñöôïc tieán haønh töông töï nhö phöông thöùc thanh toaùn buø tröø ña

phöông nhö ñaõ trình baøy ôû treân, söï khaùc bieät laø chu kyø thanh toaùn T+1.

(cid:153) Söûa loãi sau giao dòch: taát caû caùc loãi sau giao dòch cuûa khaùch haøng laø caùc

loãi sai soá taøi khoaûn, sai chöùng khoaùn, nhaàm leänh mua thaønh leänh baùn vaø ngöôïc

laïi, sai soá löôïng chöùng khoaùn, sai giaù ñeàu ñöôïc söûa loãi thaønh giao dòch ñöôïc

thöïc hieän cuûa chính TVLK. Taát caû giao dòch loãi naøy seõ ñöôïc ñieàu chænh giao

dòch loãi tröôùc khi thöïc hieän buø tröø.

(3) Phöông thöùc thanh toaùn tröïc tieáp chæ ñöôïc thöïc hieän ñoái vôùi nhöõng chöùng

khoaùn giao dòch taïi TTGDCK Haø noäi.

Ñoái vôùi nhöõng chöùng khoaùn giao dòch taïi TTGDCK Haø noäi phöông thöùc buø tröø-

thanh toaùn nhö sau:

Phöông thöùc buø tröø-thanh toaùn Buø tröø-thanh toaùn ña phöông

Löïa choïn 1 trong 3 phöông thöùc: tröø ña - Thanh toaùn buø

phöông;

- Thanh toaùn buø tröø song Giao dòch - Coå phieáu: vôùi khoái löôïng < 100.000 coå phaàn. - Traùi phieáu: vôùi giaù trò tính theo meänh giaù < 10.000.000.000ñ (Möôøi tyû ñoàng) - Coå phieáu: vôùi khoái löôïng >= 100.000 coå phaàn; - Traùi phieáu: vôùi giaù trò tính theo meänh giaù >= 10.000.000.000ñ (Möôøi tyû ñoàng)

phöông;

- Thanh toaùn tröïc tieáp.

e) Ñaïi lyù ñaêng kyù chöùng khoaùn:

TTLK thöïc hieän chöùc naêng ñaïi lyù ñaêng kyù chöùng khoaùn nhaèm cung caáp

dòch vuï quaûn lyù soå coå ñoâng cho toå chöùc phaùt haønh. Nhieäm vuï quaûn lyù soå coå

ñoâng laø ghi nhaän coå ñoâng môùi, söï thay ñoåi veà soá löôïng chöùng khoaùn cuûa töøng

chuû sôû höõu, vieäc chuyeån nhöôïng giöõa caùc chuû sôû höõu vaø luoân ñaûm baûo toång soá

chöùng khoaùn ñang löu haønh luoân baèng vôùi toång soá chöùng khoaùn ñaõ phaùt haønh

treân soå coå ñoâng. Ngoaøi ra, ñaïi lyù ñaêng kyù chöùng khoaùn coøn cung caáp caùc dòch

vuï phuï trôï khaùc cho toå chöùc phaùt haønh nhö sau: phaân boå quyeàn vaø thanh toaùn

quyeàn, phaân phoái baùo caùo taøi chính haøng naêm, lieân laïc vôùi coå ñoâng khi coù thöïc

hieän quyeàn, in aán vaø quaûn lyù chöùng chæ chöùng khoaùn ... Vai troø thöïc hieän quyeàn

cuûa trung taâm löu kyù nhaèm phuïc vuï cho chuû sôû höõu chöùng khoaùn, trong khi vai

troø thöïc hieän quyeàn cuûa ñaïi lyù ñaêng kyù chöùng khoaùn laïi phuïc vuï cho toå chöùc

phaùt haønh.

f) Thöïc hieän quyeàn:

Caùc quyeàn lôïi kinh teá vaø caùc quyeàn lôïi khaùc cuûa chöùng khoaùn ñaõ ñöôïc löu

kyù trong heä thoáng löu kyù cuûa TTLK seõ ñöôïc TTLK laø ngöôøi ñaïi dieän sôû höõu cuûa

ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn thöïc hieän caùc quyeàn vôùi toå chöùc phaùt haønh bao goàm:

tham gia boû phieáu taïi ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng, traû coå töùc baèng tieàn, traû coå töùc baèng

coå phieáu, thanh toaùn voán goác vaø laõi traùi phieáu, thöïc hieän quyeàn mua coå phieáu,

quyeàn chuyeån ñoåi traùi phieáu chuyeån ñoåi, taùch goäp coå phieáu ….

TTLK thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù döïa treân heä thoáng chuû sôû

höõu thuï höôûng. Heä thoáng naøy söû duïng teân danh nghóa ñeå deã daøng vaø tieän lôïi

trong quaù trình phaân phoái quyeàn töø toå chöùc phaùt haønh ñeán töøng nhaø ñaàu tö coù

chöùng khoaùn löu kyù. Chöùng khoaùn trong heä thoáng löu kyù ñöôïc ñaêng kyù döôùi teân

danh nghóa laø teân cuûa TTLK. Caùc toå chöùc ñöùng teân danh nghóa chæ laøm nhieäm

vuï trung gian phaân phoái caùc quyeàn lôïi ñeán nhaø ñaàu tö chöù khoâng ñöôïc höôûng

caùc quyeàn lôïi ñoù.

2.1.3 Thöïc traïng coâng ngheä kyõ thuaät xöû lyù thoâng tin vaø thoâng tin lieân laïc

Heä thoáng löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng kyù chöùng khoaùn hieän nay laø heä

thoáng chöa ñöôïc töï ñoäng hoùa, caùc tính naêng hoat ñoäng thaáp khoâng coù tính môû,

phaùt trieån ôû phaïm vi cuïc boä taïi TTLK vaø töøng TVLK chöa coù moät chöông trình

phaùt trieån chung veà töï ñoäng hoùa cho caû heä thoáng. Do vaäy möùc ñoä töï ñoäng hoùa

cuûa caû heä thoáng coøn raát thaáp. Chöa coù maïng dieän roäng keát noái thoâng tin giöõa

TTLK vôùi caùc TTGDCK (ngoaïi tröø keát noái veà nhaän keát quaû giao dòch, soá lieäu

tính toaùn ROOM), caùc TVLK vaø caùc toå chöùc coù lieân quan. Do vaäy giao tieáp giöõa

caùc TVLK, toå chöùc phaùt haønh, UBCKNN hoaøn toaøn döïa treân giaáy tôø. Haøng

ngaøy caùc nhaân vieân nghieäp vuï cuûa caùc TVLK, toå chöùc phaùt haønh phaûi tröïc tieáp

ñeán TTLK ñeå giao nhaän vaên baûn, chöùng töø.

Veà maët coâng ngheä xöû lyù thoâng tin vaø thoâng tin lieân laïc taïi TTLK hieän nay,

do TTLK ñöôïc thaønh laäp xuaát phaùt töø hai phoøng chöùc naêng ñaêng kyù-löu kyù-

thanh toaùn vaø buø tröø cuûa hai TTGDCK neân hieän nay maëc duø TTLK ñaõ ñi vaøo

hoaït ñoäng töø ñaàu thaùng 05 naêm 2006 tuy nhieân toaøn boä heä thoáng coâng ngheä tin

hoïc laø ñöôïc chuyeån giao vaø söû duïng töø hai TTGDCK, do vaäy toàn taïi hai heä

thoáng ñaêng kyù-löu kyù-thanh toaùn vaø buø tröø khaùc nhau taïi Hoäi sôû vaø Chi nhaùnh

ñoäc laäp trong hoaït ñoäng, hoaøn toaøn khoâng töông thích. Caû hai phaàn meàm ñeàu

xaây döïng cuïc boä, chæ xöû lyù caùc döõ lieäu thoâng tin lieân quan ñeán hoaït ñoäng löu kyù,

thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng kyù chöùng khoaùn taïi Hoäi sôû/Chi nhaùnh khoâng coù söï keát

noái maïng vôùi caùc phoøng ban khaùc taïi TTLK cuõng nhö vôùi caùc TVLK vaø caùc toå

chöùc khaùc. Vì vaäy, vieäc nhaän vaø chuyeån taûi thoâng tin giöõa caùc phoøng ban hoaëc

caùc TVLK, cô quan, toå chöùc khaùc hoaøn toaøn baèng chuyeån giao giaáy tôø.

2.1.4 Khaû naêng phaùt trieån heä thoáng vaø thöïc hieän caùc dòch vuï löu kyù chöùng

khoaùn quoác teá:

Qua thöïc traïng vaø thöïc tieãn hoaït ñoäng thôøi gian qua, ngöôøi vieát ruùt ra

nhöõng nhaän xeùt veà khaû naêng phaùt trieån heä thoáng ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø vaø

löu kyù chöùng khoaùn hieän nay cuûa TTCK Vieät nam nhö sau :

2.1.4.1 Khaû naêng phaùt trieån heä thoáng:

a) Khung phaùp lyù:

Khung phaùp lyù hieän taïi chæ môùi quy ñònh vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn ra

coâng chuùng, nieâm yeát, kinh doanh, giao dòch chöùng khoaùn vaø caùc hoaït ñoäng dòch

vuï veà chöùng khoaùn vaø TTCK treân laõnh thoå nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa

Vieät nam vaø caùc quy ñònh lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø

vaø löu kyù chöùng khoaùn cuõng khoâng naèm ngoaøi phaïm vi naøy. Do vaäy, ñeå coù khaû

naêng phaùt trieån heä thoáng ñoøi hoûi Boä Taøi chính, UBCKNN caàn sôùm nghieân cöùu

ñöa ñònh höôùng phaùt trieån TTCK quoác teá, ban haønh caùc quy ñònh phaùp lyù vaø caùc

ñieàu kieän hoaït ñoäng caàn thieát ñeå TTCK Vieät Nam hoäi nhaäp.

b) Veà maët phaùt trieån heä thoáng:

Nhö ñaõ neâu ôû treân, heä thoáng hoaït ñoäng ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø vaø löu

kyù chöùng khoaùn hieän nay coøn manh muùn do moãi TVLK töï xaây döïng rieâng cho

mình hoaëc mua phaàn meàm do coâng ty trong nöôùc hoaëc nöôùc ngoaøi vieát maø chöa

coù moät chieán löôïc, taàm nhìn xa cho vieäc phaùt trieån chung cho caû heä thoáng.

Ñoái vôùi heä thoáng cuûa TTLK cuõng khoâng ngoaïi leä, phaàn meàm ñöôïc xaây

döïng ngay töø buoåi ñaàu khai tröông thò tröôøng vôùi kieán thöùc hieåu bieát veà lónh vöïc

naøy raát haïn cheá chuû yeáu do caùc chuyeân gia Chaâu AÙ truyeàn ñaït, tö vaán treân cô sôû

nhöõng lyù thuyeát hoaït ñoäng cô baûn nhaát cuûa moät thò tröôøng môùi hoaït ñoäng.

Chuùng ta chöa coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi caùc heä thoáng coâng ngheä thoâng tin töï

ñoäng hoùa hieän ñaïi vaø kyõ thuaät coâng ngheä cao cuûa caùc nöôùc phaùt trieån trong khu

vöïc. Vì vaäy, vôùi möùc xuaát phaùt ñieåm thaáp nhö vaäy vieäc ñöa ra baøi toaùn cuï theå

trong moät thôøi gian ngaén ñöa ñeán vieäc noäi dung yeâu caàu khaù ñôn giaûn vaø khoâng

mang tính linh hoaït, maët khaùc vieäc phoái hôïp vôùi caùc coâng ty phaàn meàm trong

nöôùc vieát cuõng chöa heà coù moät chuùt kinh nghieäm gì veà lónh vöïc naøy maø vieäc laäp

trình hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo yeâu caàu baøi toaùn do TTGDCK TP.HCM ñöa ra.

Baát caäp cuûa baøi toaùn laø ñöôïc xaây döïng hoaøn toaøn döïa treân caùc quy ñònh hieän

haønh, tính môû thaáp, khoâng coù tính ñeán caùc khaû naêng hoäi nhaäp khu vöïc vaø quoác

teá.

Ngoaøi ra, heä thoáng phoøng ngöøa ruûi ro, baát traéc töø xa theo khuyeán caùo G30

haàu nhö chöa ñöôïc quan taâm. Do vaäy, khi moät thaønh vieân trong heä thoáng coù söï

coá seõ aûnh höôûng raát nghieâm troïng ñeán thò tröôøng.

2.1.4.2 Thöïc hieän caùc dòch vuï löu kyù quoác teá:

Caùc dòch vuï cung caáp hieän nay taïi TTLK coøn raát ñôn giaûn chæ phuïc vuï cho

caùc chöùng khoaùn phaùt haønh vaø nieâm yeát treân hai TTGDCK, caùc phöông tieän ñeå

chuyeån taûi thoâng tin hoaøn toaøn baèng thuû coâng, giaáy tôø laø moät trôû ngaïi lôùn khi

tham gia vaøo heä thoáng löu kyù quoác teá. Caùc dòch vuï môùi döøng laïi ôû möùc cô baûn

nhaát, hoaøn toaøn chöa trieån khai caùc dòch vuï quoác teá nhö:

- Dòch vuï phaùt haønh, thanh toaùn chöùng khoaùn quoác teá: thanh toaùn, buø tröø

vaø löu kyù chöùng khoaùn vöôït qua bieân giôùi, nhaän uyû thaùc bieân nhaän coå phaàn,

phaùt haønh traùi phieáu ra nöôùc ngoaøi cuûa caùc coâng ty trong nöôùc …;

- Dòch vuï mua baùn laïi chöùng khoaùn, cho vay-cho möôïn chöùng khoaùn, dòch

vuï mua-baùn laïi chöùng khoaùn …;

- Quaûn lyù theá chaáp chöùng khoaùn ñoái vôùi thò tröôøng OTC vaø thò tröôøng

töông lai: quaûn lyù chöùng khoaùn theá chaáp trong thò tröôøng töông lai, quaûn lyù

chöùng khoaùn theá chaáp cuûa haøng hoùa phaùi sinh;

- Dòch vuï cung caáp thoâng tin.

Noùi chung, vôùi heä thoáng phaùp lyù hieän haønh chöa bao quaùt vaø khoâng coù khaû

naêng phuïc vuï cho caùc loaïi chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi, söï thieáu haún caùc quy ñònh

chi phoái hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc lieân quan ñeán vieäc giao dòch vaø cung caáp

dòch vuï cuûa chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi cuõng nhö khaû naêng ñaùp öùng cuûa heä thoáng

löu kyù taïi TTLK ñoái vôùi dòch vuï löu kyù quoác teá chöa saün saøng, möùc ñoä töï ñoäng

hoùa raát thaáp vaø ñaëc bieät laø söï thieáu haún kieán thöùc veà coâng ngheä kyõ thuaät nghieäp

vuï trong lónh vöïc cung caáp dòch vuï löu kyù chöùng khoaùn khu vöïc vaø quoác teá, do

vaäy ñaây laø ñieåm yeáu cô baûn cuûa heä thoáng löu kyù hieän nay vaø chính ñieàu naøy ñaõ

laøm suy giaûm tính caïnh tranh vaø chuyeân nghieäp cuûa moät thò tröôøng phaùt trieån.

2.2 SÖÏ CAÀN THIEÁT THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ TOAØN CAÀU

Qua ñaùnh giaù thöïc traïng vaø tham khaûo kinh nghieäm moâ hình heä thoáng löu

kyù chöùng khoaùn quoác teá ôû moät soá nöôùc, toâi nhaän thaáy ôû caùc nöôùc coù TTCK ñaõ

vaø ñang phaùt trieån ñeàu xaây döïng cho mình moät heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn

hieän ñaïi ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån cuûa moät heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn khu

vöïc vaø quoác teá. Ñieàu naøy coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc taïo tính thanh

khoaûn cuûa vieäc luaân chuyeån voán giöõa caùc quoác gia laø ñieàu kieän caàn thieát trong

xu theá toaøn caàu hoùa. Vì vaäy, ñeå TTCK Vieät nam thöïc söï phaùt trieån vaø lieân keát

vôùi caùc thò tröôøng khu vöïc, quoác teá thì vieäc cuûng coá moâ hình toå chöùc, hoaït ñoäng

vaø khaû naêng cung öùng dòch vuï cuûa heä thoáng löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng

kyù chöùng khoaùn hieän haønh cuûa Vieät nam cuõng nhö baét buoäc phaûi xaây döïng moät

heä thoáng tin hoïc chính quy vaø hieän ñaïi ñeå chuyeân nghieäp hoùa, lieân keát caùc thò

tröôøng vaø taêng cöôøng tính caïnh tranh cho heä thoáng löu kyù laø raát caàn thieát.

Veà moâ hình toå chöùc vaø hoaït ñoäng, caàn thieát phaûi tích hôïp ba chöùc naêng

ñaêng kyù chöùng khoaùn, löu kyù chöùng khoaùn, buø tröø – thanh toaùn chöùng khoaùn

vaøo moät trung taâm duy nhaát. Ñaây laø nhieäm vuï troïng taâm laøm tieàn ñeà cho vieäc

tham gia vaøo toå chöùc löu kyù khu vöïc vaø quoác teá. Beân caïnh ñoù, vieäc löïa choïn

moâ hình naém giöõ cuõng caàn ñöôïc nghieân cöùu, löïa choïn cho phuø hôïp vôùi xu theá

phaùt trieån chung cuûa theá giôùi vaø chính söï löïa choïn moâ hình naém giöõ quyeát ñònh

ñeán kyõ thuaät coâng ngheä trong vieäc xaây döïng heä thoáng phaàn meàm töông thích

ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån kyõ thuaät vaø thoâng leä quoác teá. Caùc ñeà nghò treân ñaây

ñöôïc ñöa ra laø nhaèm:

(cid:131) Taêng cöôøng tính chaët cheõ vaø tieâu chuaån hoùa caùc hoaït ñoäng ñaêng kyù, löu

kyù vaø thanh toaùn buø tröø cho TTCK Vieät nam. Caùc lôïi ích cuûa toå chöùc phaùt haønh,

cuûa nhaø ñaàu tö, caùc ñònh cheá trung gian cuûa TTCK vaø caùc cô quan quaûn lyù nhaø

nöôùc ñöôïc phuïc vuï taäp trung taïi moät ñònh cheá trung taâm duy nhaát.

(cid:131) Ñaùp öùng khaû naêng chuyeån giao chöùng khoaùn, thanh toaùn caùc giao dòch

giöõa caùc thò tröôøng trong nöôùc vaø khu vöïc ñöôïc an toaøn, chính xaùc, kòp thôøi,

hieäu quaû vaø thuaän tieän.

(cid:131) Taïo ñieàu kieän deã daøng cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc vaø giaùm saùt hoaït

ñoäng cuûa TTCK. Coù theå deã daøng quaûn lyù ngoaïi hoái, caùc giôùi haïn naém giöõ, giao

dòch cuûa caùc coå ñoâng lôùn, caùc hoaït ñoäng giao dòch thaâu toùm, naém quyeàn kieåm

soaùt ...

Nhö vaäy heä thoáng töï ñoäng hoùa phaûi ñöôïc xaây döïng treân cô sôû phuïc vuï cho

moâ hình treân ñaây. Ñoàng thôøi, xaây döïng heä thoáng maïng dieän roäng keát noái giöõa

TTLK vaø heä thoáng löu kyù, thanh toaùn cuûa caùc thò tröôøng khaùc, caùc thaønh vieân,

caùc toå chöùc lieân quan khaùc treân thò tröôøng ñaûm baûo khaû naêng thoâng suoát giöõa

caùc thò tröôøng.

CHÖÔNG III

CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN HOAÏT ÑOÄNG

LÖU KYÙ TREÂN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN VIEÄT NAM ÑEÅ HOÄI NHAÄP

3.1 Quan ñieåm, ñònh höôùng trong vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån hoaït ñoäng

löu kyù chöùng khoaùn ôû Vieät Nam

Nghò quyeát Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ ñeà ra ñöôøng

loái, chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn laø “thuùc ñaåy söï hình thaønh,

phaùt trieån vaø töøng böôùc hoaøn thieän caùc loaïi thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN,

ñaëc bieät quan taâm ñeán caùc loaïi thò tröôøng quan troïng nhöng hieän chöa coù hoaëc

coøn sô khai nhö: thò tröôøng lao ñoäng, thò tröôøng chöùng khoaùn …”.

Beân caïnh ñoù, theo tinh thaàn cuûa Nghò quyeát Trung öông IX vaø Chieán löôïc

phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn tôùi naêm 2010 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû

pheâ duyeät, vieäc phaùt trieån TTCK Vieät nam gaén lieàn vôùi nhieàu nhieäm vuï cuï theå

trong ñoù coù nhieäm vuï phaùt trieån TTGDCK Tp.HCM thaønh Sôû giao dòch chöùng

khoaùn, xaây döïng vaø phaùt trieån TTLK Vieät Nam … Vieäc phaùt trieån Sôû giao dòch

chöùng khoaùn coù yù nghóa raát quan troïng tuy nhieân ñi ñoâi vôùi noù thì vieäc xaây döïng

vaø phaùt trieån TTLK cuõng raát caàn thieát cho thò tröôøng chöùng khoaùn, trong ñoù vieäc

môû roäng cung öùng caùc dòch vuï hoã trôï giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn quoác

gia vaø quoác teá qua vieäc thöïc hieän löu kyù vaø thanh toaùn chöùng khoaùn quoác teá laø

moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng caàn ñöôïc trieån khai thöïc hieän.

Ngoaøi ra, ñeå töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn khu vöïc vaø

theá giôùi, tröôùc heát laø Vieät Nam hoäi nhaäp vaøo thò tröôøng taøi chính khu vöïc theo

keá hoaïch haønh ñoäng ASEAN, cuï theå laø theo noäi dung trieån khai keát quaû laøm

vieäc taïi Singapore cuûa Thuû töôùng Chính phuû Vieät Nam vaøo thaùng 3/2004 vaø

Thoaû thuaän hôïp taùc, lieân keát giöõa hai chính phuû Vieät Nam – Singapore trong

caùc lónh vöïc trong ñoù coù lónh vöïc taøi chính vaøo thaùng 12/2004 thì vaán ñeà nghieân

cöùu khaû naêng vaø phöông aùn keát noái thò tröôøng voán cuûa Vieät Nam vôùi thò tröôøng

voán cuûa Singapore ñaõ ñöôïc xaùc ñònh vaø caàn ñöôïc trieån khai.

Treân cô sôû quan ñieåm, ñònh höôùng cuûa Ñaûng vaø Chính phuû veà xaây döïng vaø

phaùt trieån TTLK Vieät Nam trong giai ñoïan töø naêm 2005-2010 noùi chung vaø hoaït

ñoäng löu kyù, thanh toaùn chöùng khoaùn quoác teá noùi rieâng thì nguyeân taéc xaây döïng

TTLK vôùi chöùc naêng löu kyù, ñaêng kyù vaø thanh toaùn buø tröø chöùng khoaùn quoác teá

ñöôïc xaùc ñònh:

- Vieäc xaây döïng TTLK vôùi chöùc naêng löu kyù vaø thanh toaùn chöùng khoaùn

quoác teá phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá vaø moâi tröôøng phaùp lyù cuûa

Vieät Nam, coù tham khaûo thoâng leä quoác teá veà vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån ñònh

cheá naøy; phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp theo caùc cam keát hoaëc noäi dung laøm

vieäc giöõa Chính phuû hoaëc cô quan chöùc naêng Vieät nam vôùi caùc nöôùc.

- Quy moâ hoaït ñoäng cuûa TTLK ñöôïc phaùt trieån vaø môû roäng töøng böôùc, töø

cung öùng caùc nghieäp vuï ñôn thuaàn tôùi caùc nghieäp vuï mang tính chuyeân moân

cao, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån trong töøng giai ñoaïn cuõng nhö quy moâ töông öùng

caùc toå chöùc caáu thaønh vaø vaän haønh thò tröôøng;

- Heä thoáng vaän haønh nghieäp vuï taïi TTLK phaûi ñöôïc xaây döïng treân nguyeân

taéc laø moät heä thoáng thoáng nhaát cho caùc thò tröôøng giao dòch caùc coâng cuï khaùc

nhau (thò tröôøng chöùng khoaùn nieâm yeát trong nöôùc vaø quoác teá, thò tröôøng OTC,

thò tröôøng giao dòch traùi phieáu, thò tröôøng phaùi sinh …), ñöôïc töï ñoäng hoaù ñoàng

boä vaø ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån quoác teá ISIN veà chöùng khoaùn, caùc khuyeán

nghò cuûa ISSA trong hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn.

3.2 Moâ hình toå chöùc Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn Vieät Nam

3.2.1 Hình thöùc sôû höõu:

Ñoái vôùi nhöõng toå chöùc taøi chính ñaëc bieät nhö Sôû giao dòch chöùng khoaùn,

TTLK, vieäc löïa choïn vaø xaùc ñònh hình thöùc sôû höõu, moâ hình hoaït ñoäng raát khoù

vì toå chöùc naøy vöøa phaûi ñaûm baûo vai troø quaûn lyù ñieàu haønh thò tröôøng, hoaït ñoäng

phaûi ñoäc laäp, taùch baïch veà taøi saûn cuûa chính toå chöùc vôùi taøi saûn cuûa khaùch haøng

vaø ñaûm baûo cho TTCK vaän haønh an toaøn, oån ñònh theo ñònh höôùng ñaõ ñònh.

Hình thöùc sôû höõu cuûa TTLK chöùng khoaùn Vieät nam neân ñöôïc xaây döïng theo

hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn moät thaønh vieân chòu söï ñieàu chænh cuûa

Luaät chöùng khoaùn vaø döôùi söï quaûn lyù, giaùm saùt cuûa UBCKNN – cô quan chuû

quaûn tröïc tieáp. Voán ñieàu leä 100% ban ñaàu thuoäc Nhaø nöôùc döôùi hình thöùc

chuyeån giao voán goùp baèng hieän vaät laø giaù trò truï sôû vaø heä thoáng trang thieát bò

vaän haønh heä thoáng ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø vaø löu kyù chöùng khoaùn. Moät khi

TTLK hoaït ñoäng oån ñònh, hieäu quaû thì vieäc nghieân cöùu chuyeån ñoåi hình thöùc sôû

höõu töø moät thaønh vieân thaønh coâng ty coå phaàn luùc ñoù môùi ñöôïc xeùt ñeán ñeå

nghieân cöùu.

3.2.2 Moâ hình hoaït ñoäng:

Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn Vieät nam laø moät toå chöùc cung öùng caùc dòch

vuï ñaêng kyù, löu kyù vaø thanh toaùn buø tröø cho caùc chöùng khoaùn taäp trung, thoáng

nhaát treân caùc thò tröôøng giao dòch cuûa caùc coâng cuï taøi chính khaùc nhau ôû trong

nöôùc vaø quoác teá. Caùc chöùc naêng cuï theå cuûa TTLK bao goàm:

− Toå chöùc hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn trong nöôùc vaø quoác teá theo moâ

hình löu kyù moät caáp hoãn hôïp;

− Toå chöùc hoaït ñoäng buø tröø vaø thanh toaùn chöùng khoaùn trong nöôùc vaø laø toå

chöùc trung gian thöïc hieän thanh toaùn chöùng khoaùn quoác teá cho khaùch haøng;

− Toå chöùc hoaït ñoäng ñaêng kyù löu kyù vaø ñaïi lyù chuyeån nhöôïng chöùng khoaùn

trong nöôùc vaø quoác teá;

− Cung caáp caùc dòch vuï vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán quyeàn sôû

höõu cuûa khaùch haøng ñoái vôùi chöùng khoaùn löu kyù trong vaø ngoaøi nöôùc. Cung öùng

caùc dòch vuï coù lieân quan khaùc.

− Cung caáp dòch vuï thoâng tin, truy vaán cho khaùch haøng.

Tuyø theo söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng trong töøng giai ñoaïn, TTLK coù theå

phaùt trieån dòch vuï ñaïi lyù vay vaø cho vay chöùng khoaùn do caùc toå chöùc löu kyù

thaønh vieân thöïc hieän. TTLK seõ laø toå chöùc thöïc hieän ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm

ñoái vôùi chöùng khoaùn nieâm yeát vaø caùc loaïi chöùng khoaùn khaùc neáu caùc toå chöùc

phaùt haønh coù yeâu caàu…..

Nhìn chung, heä thoáng vaän haønh caùc chöùc naêng cuûa TTLK phaûi ñaûm baûo

ñöôïc xaây döïng treân nguyeân taéc sau:

(cid:131) Heä thoáng phaûi ñaûm baûo khaû naêng hoaït ñoäng caùc chöùc naêng ñaõ neâu treân

cuûa TTLK thoâng suoát vaø an toaøn töø caùc chuû theå thaønh vieân cuûa Trung taâm ñeán

TTLK.

(cid:131) Heä thoáng vaän haønh chöùc naêng cuûa TTLK tröôùc heát phaûi ñöôïc keát noái vaø

hoaït ñoäng töông thích vôùi SGDCK/thò tröôøng OTC/thò tröôøng chöùng khoaùn phaùi

sinh cuûa Vieät Nam cuõng nhö vôùi caùc toå chöùc löu kyù vaø caùc toå chöùc lieân quan

khaùc taïi Vieät Nam. Sau ñoù laø töông thích vôùi SGDCK, TTLK quoác teá vaø caùc toå

chöùc löu kyù toaøn caàu ñöôïc chæ ñònh keát noái ñeå giao dòch chöùng khoaùn quoác teá

nhaèm ñaûm baûo vieäc xöû lyù vaø hoaøn taát thanh toaùn giao dòch cuûa caùc thò tröôøng.

3.2.3 Moâ hình toå chöùc:

− TTLK Vieät nam laø moät phaùp nhaân ñoäc laäp, coù truï sôû ñaët taïi thuû ñoâ Haø noäi

vaø Chi nhaùnh ñaët taïi Tp.HCM. Ngoaøi ra, khi TTLK thöïc hieän hoaït ñoäng löu kyù

chöùng khoaùn quoác teá thì cuõng caàn ñaët caùc vaên phoøng ñaïi dieän taïi nhöõng nöôùc coù

SGDCK keát noái vôùi Vieät Nam hoaëc kyù caùc thoaû thuaän hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc

löu kyù toaøn caàu laøm toå chöùc löu kyù trung gian ôû nöôùc ngoaøi ñeå hoã trôï cho hoaït

ñoäng löu kyù cuûa TTLK vaø goùp phaàn ñaûm baûo hoaït ñoäng löu kyù, thanh toaùn dieãn

ra treân thò tröôøng chöùng khoaùn trong nöôùc vaø quoác teá an toaøn, nhanh choùng vaø

thoâng suoát. Veà nguyeân taéc, caùc hoaït ñoäng ñaêng kyù, thanh toaùn buø tröø vaø löu kyù

chöùng khoaùn töø chi nhaùnh, toå chöùc löu kyù trung gian ñeàu phaûi ñöôïc baùo caùo vaø

chuyeån veà heä thoáng trung taâm taïi truï sôû chính ñeå xöû lyù vaø caäp nhaät treân cô sôû

moät heä thoáng quaûn lyù vaø vaän haønh thoáng nhaát, taäp trung.

− Cô caáu toå chöùc cuûa TTLK bao goàm ngöôøi ñöùng ñaàu laø Giaùm ñoác, caùc Phoù

giaùm ñoác giuùp vieäc vaø caùc phoøng ban chöùc naêng. TTLK coù theå phaân chia thaønh

caùc phoøng ban nhö sau: phoøng ñaêng kyù chöùng khoaùn vaø ñaïi lyù chuyeån nhöôïng;

phoøng löu kyù chöùng khoaùn; phoøng thanh toaùn vaø buø tröø chöùng khoaùn; phoøng

coâng ngheä tin hoïc; phoøng haønh chính nhaân söï; phoøng keá toaùn; phoøng kho quyõ;

phoøng nghieân cöùu vaø phaùt trieån, phoøng quan heä vôùi khaùch haøng …

3.3. Caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå Vieät Nam ñöôïc tham gia vaøo heä thoáng löu kyù

chöùng khoaùn toaøn caàu

Moät khi Vieät Nam quyeát ñònh keát noái hoaït ñoäng giao dòch chöùng khoaùn vôùi

caùc TTCK quoác teá, ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta ñang töøng böôùc muoán hoäi

nhaäp vaøo thò tröôøng taøi chính theá giôùi. Khi gia nhaäp vaøo TTCK quoác teá, nhieäm

vuï baét buoäc phaûi thöïc hieän ñoù laø tieán ñeán chuaån hoaù caùc tieâu chuaån veà chöùng

khoaùn, phöông thöùc hoaït ñoäng vaø ñieàu haønh TTCK ñeå töøng böôùc trôû thaønh

thaønh vieân cuûa caùc hieäp hoäi, toå chöùc chöùng khoaùn quoác teá nhö nhoùm G30

(Group 30), Hieäp hoäi thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá (ISMA), Hieäp hoäi dòch vuï

chöùng khoaùn quoác teá (ISSA), Toå chöùc quoác teá cuûa caùc Uûy ban chöùng khoaùn

(IOSCO), Hieäp hoäi caùc Sôû giao dòch chöùng khoaùn hoaëc Trung taâm löu kyù chöùng

khoaùn quoác teá … coù nhö vaäy heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn Vieät Nam môùi thöïc söï

hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû vaø coù ñoä tín nhieäm cao ñoái vôùi caùc chuû theå trong vaø

ngoaøi nöôùc tham gia vaøo TTCK Vieät Nam:

3.3.1. Thöïc hieän theo caùc khuyeán nghò cuûa Hieäp hoäi dòch vuï chöùng khoaùn

quoác teá (ISSA) ñoái vôùi caùc Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn:

Hieäp hoäi dòch vuï chöùng khoaùn quoác teá (International Securities Services

Association – ISSA) laø moät toå chöùc coù uy tín trong vieäc nghieân cöùu vaø ñeà xuaát

caùc giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng chöùng khoaùn. Caùc khuyeán nghò cuûa ISSA ñaõ

ñöôïc ñöa ra thaûo luaän vaø tham khaûo yù kieán cuûa Uûy ban caùc ngaân haøng thanh

toaùn quoác teá (the BIS Committee) veà heä thoáng thanh toaùn buø tröø; Ngaân haøng

trung öông Chaâu Aâu, Lieân ñoaøn quoác teá cuûa caùc Sôû giao dòch chöùng khoaùn

FIBV, Hieäp hoäi thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá ISMA … tröôùc khi ñöa vaøo aùp

duïng taïi caùc nöôùc. Nhieàu nöôùc ôû Chaâu aù nhö Singapore, Thaùi Lan, Haøn quoác,

Nhaät baûn vaø Chaâu aâu … ñaõ nghieân cöùu aùp duïng khuyeán nghò, ñieàu chænh hoaït

Trung taâm löu kyù chöùng khoaùn. Sau ñaây laø moät soá khuyeán nghò ISSA naêm 2000

trong quaûn lyù, hoaït ñoäng vaø vaän haøn, kyõ thuaät coâng ngheä … cuûa Trung taâm löu

kyù chöùng khoaùn maø Vieät Nam caàn nghieân cöùu vaø öùng duïng vaøo ñieàu kieän thöïc

teá cuûa mình nhö:

a) Veà maët quaûn lyù, ñieàu haønh:

Caùc TTLK phaûi chòu traùch nhieäm chính ñoái vôùi khaùch haøng vaø caùc toå chöùc

löu kyù thaønh vieân söû duïng heä thoáng cuûa trung taâm. Heä thoáng phaûi ñaûm baûo thöïc

hieän vaø xöû lyù nghieäp vuï hieäu quaû vôùi chi phí thaáp vôùi chính saùch chung laø

“ngöôøi söû duïng traû tieàn”. Caùc dòch vuï neân ñöôïc aán ñònh vôùi möùc giaù hôïp lyù

(Khuyeán nghò 1).

Tuyø moãi nöôùc maø moâ hình quaûn lyù cuûa TTLK seõ khaùc nhau vôùi nhöõng ñaëc

tröng rieâng. Ñoái vôùi Vieät Nam, chuùng ta neân löïa choïn hình thöùc TTLK laø moät

coâng ty traùch nhieäm höõu haïn 1 thaønh vieân vôùi voán ban ñaàu do moät toå chöùc caáp

(Nhaø nöôùc hoaëc SGDCK …). Treân cô sôû ñeà xuaát moâ hình hoaït ñoäng cuûa TTLK,

caùc nguyeân taéc ñieàu haønh, quaûn lyù neân ñaûm baûo thöïc hieän:

- Vieäc quaûn lyù neân ñaûm baûo tính minh baïch, ñoái xöû coâng baèng vaø thích hôïp

ñoái vôùi caùc toå chöùc tham gia heä thoáng. Phaûi coâng boá thoâng tin ñaày ñuû cho ngöôøi

söû duïng heä thoáng.

- Vieäc söû duïng heä thoáng neân môû roäng vaø keát noái vôùi caùc toå chöùc löu kyù

chöùng khoaùn khaùc treân cô sôû khoâng coù söï phaân bieät ñoái xöû.

- Duø laø moät phaùp nhaân ñoäc laäp hay moät toå chöùc hoaït ñoäng ñaëc bieät thì neân

thöïc hieän quaûn lyù vaø kieåm soaùt taäp theå.

- Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät phaûi ñaûm baûo hoã trôï vaø ñaùp öùng yeâu caàu dòch vuï

cuûa caùc thaønh vieân tham gia cho duø ñoù laø caù nhaân hay toå chöùc vaø trong nöôùc hay

nöôùc ngoaøi.

b) Veà kyõ thuaät coâng ngheä, quaù trình xöû lyù:

- TTLK phaûi cho pheùp löïa choïn khi truy caäp heä thoáng treân cô sôû töông taùc

vôùi nhau. Heä thoáng neân toái ña hoaù khaû naêng cung öùng maø khoâng coù baát kyø söï

giaûm suùt dòch vuï naøo vaø phaûi ñaûm baûo khaû naêng döï phoøng ñeå khoâi phuïc hoaït

ñoäng trong thôøi gian ngaén vaø hôïp lyù nhaát cuûa moãi ngaøy hoaït ñoäng (Khuyeán nghò

2).

Haï taàng kyõ thuaät cuûa thò tröôøng seõ caàn phaûi thích hôïp vôùi:

(cid:131) Söï gia taêng khoái löôïng haøng hoaù vaø bieán ñoäng treân caùc thò tröôøng.

(cid:131) Söï toaøn caàu hoaù cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö.

(cid:131) Yeâu caàu thanh toaùn tieàn vaø chöùng khoaùn ñuùng haïn vôùi ñôït thanh toaùn

ña phöông trong ngaøy ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng hoaëc ñuùng thôøi gian.

(cid:131) Yeâu caàu quaù trình xöû lyù cuûa heä thoáng phaûi linh hoaït cho pheùp chuyeån

giao chöùng khoaùn vaø tieàn ñoàng thôøi, caû ñoái vôùi nhöõng toå chöùc löu kyù trong nöôùc

vaø quoác teá.

- Coâng ngheä chöùng khoaùn toaøn caàu cuûa quoác gia phaûi ñaùp öùng ñöôïc yeâu

caàu veà thanh toaùn nhanh choùng, hieäu quaû baèng vieäc gia nhaäp vaø aùp duïng quy

trình maõ soá chöùng khoaùn quoác teá (ISO 6166) vaø aùp duïng tieâu chuaån ISO 15022

thoáng nhaát treân cô sôû caùc chuaån möïc cho taát caû caùc thoâng tin veà chöùng khoaùn.

Ñieàu naøy coù nghóa laø TTLK neân aùp duïng tieâu chuaån ISIN maõ soá chöùng khoaùn

quoác teá cuõng nhö caùc thaønh vieân cuûa thò tröôøng caàn keát noái ñieän töû vôùi nhau

(Khuyeán nghò 3).

Thoâng tin thò tröôøng caàn phaûi nhanh, chính xaùc vaø tin caäy. Heä thoáng löu giöõ

döõ lieäu töï ñoäng cho pheùp truy caäp thaúng. Sau ñaây laø moät soá yeâu caàu Vieät Nam

chuùng ta caàn nghieân cöùu ñeå öùng duïng:

(cid:131) Thöïc hieän caùc tieâu chuaån caên baûn toaøn caàu, bao goàm vieäc söû duïng maõ

nhaän daïng chöùng khoaùn vaø caùc loaïi töông töï.

(cid:131) Ñaûm baûo an toaøn vaø tieâu chuaån hoaù vieäc thoâng tin treân maïng ñeå caùc heä

thoáng ñöôïc pheùp truy nhaäp tröïc tieáp. Caùc öùng duïng vaø chöông trình neân ñöôïc

caáu truùc theo caùch caùc phaàn meàm coâng ngheä chuaån ñöôïc thieát keá theo höôùng

môû, thuaän tieän, deã tích hôïp vaø söû duïng.

(cid:131) Loaïi boû vieäc söû duïng caùc giao thöùc khoâng caàn thieát, ñaëc bieät giöõa caùc

TTLK vaø caùc thaønh vieân tröïc tieáp cuûa heä thoáng.

c) Thöïc hieän thò tröôøng thoáng nhaát:

- Moãi TTCK phaûi coù nhöõng quy ñònh roõ raøng ñeå baûo veä nhaø ñaàu tö thoâng

qua caùc thaønh vieân löu kyù khoûi nhöõng ruûi ro veà taøi chính trong tröôøng hôïp maát

khaû naêng trong thanh toaùn vaø ñaûm baûo caùc coâng ty nieâm yeát ñöôïc yeâu caàu tuaân

thuû caùc quy ñònh, chính saùch veà quaûn lyù coâng ty, chuyeån giao caùc quyeàn lôïi kinh

teá vaø thöïc hieän caùc quyeàn cuûa coå ñoâng (Khuyeán nghò 4).

Qua caùc nhu caàu kinh teá cuûa caùc quoác gia, thöïc teá ñaõ chæ ra coù moät soá caùc

nguyeân taéc cho pheùp vieäc thöïc hieän thanh toaùn, buø tröø hieäu quaû vaø coâng baèng.

Ñieàu naøy hoã trôï cho khaû naêng thanh toaùn tieàn vaø chöùng khoaùn vaø quaù trình xöû

lyù hoaït ñoäng moät caùch chaéc chaén. Chuùng ta caàn nghieân cöùu ñeán vieäc thöïc hieän

sao cho:

(cid:131) Vieäc vay vaø cho vay chöùng khoaùn neân ñöôïc pheùp töï do thöïc hieän ñeå ñaûm

baûo vieäc thanh toaùn ñuùng haïn cho taát caû caùc giao dòch treân thò tröôøng.

(cid:131) Quaù trình xöû lyù roõ raøng, minh baïch ñeå ñaûm baûo moãi ngöôøi sôû höõu chöùng

khoaùn coù theå nhaän ñöôïc taát caû caùc quyeàn lieân quan phaùt sinh töø chöùng khoaùn hoï

ñang naém giöõ.

(cid:131) Thò tröôøng neân coù nhöõng quy ñònh roõ raøng veà thôøi gian ñeå ñaûm baûo thoâng

tin ñeán ngöôøi ñaàu tö moät caùch chính xaùc, kòp thôøi vaø nhanh nhaát. Nhöõng thoâng

tin nhö hoïp ñaïi hoäi coå ñoâng, caùch thöùc thanh toaùn coå töùc hoaëc laõi, caùc söï kieän

cuûa coâng ty …

d) Giaûm ruûi ro trong thanh toaùn:

Ruûi ro trong thanh toaùn coù theå laø ruûi ro veà voán khi chæ coù moät beân thanh

toaùn giao dòch. Nhöõng ruûi ro chính trong caùc toå chöùc löu kyù chöùng khoaùn neân

ñöôïc giaûm thieåu baèng 5 bieän phaùp sau ñaây: (Khuyeán nghò 5)

(cid:131) Thöïc hieän vieäc thöïc chuyeån giao chöùng khoaùn ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn

tieàn;

(cid:131) Chaáp thuaän ngaøy giao dòch vôùi moät chu kyø thanh toaùn theo hình thöùc

khoâng laøm gia taêng ruûi ro hoaït ñoäng;

(cid:131) Giaûm thieåu nhöõng aùp löïc veà tieàn vaø khaû naêng thanh toaùn baèng caùch cho

pheùp cho vay, vay chöùng khoaùn, môû roäng ñoái töôïng kyù quyõ, söû duïng coâng cuï

ñaàu tö mua laïi (Repo) vaø bieän phaùp buø tröø thích hôïp;

(cid:131) Baét buoäc thanh toaùn ñaày ñuû;

(cid:131) Thieát laäp caùc bieän phaùp thöïc hieän baét buoäc khôùp leänh, buø tröø vaø thanh

toaùn.

e) Keát noái thò tröôøng:

Vieäc taäp trung caùc heä thoáng chöùng khoaùn, bao goàm caùc giao dòch chöùng

khoaùn trong nöôùc vaø quoác teá neân ñöôïc khuyeán khích ôû nôi ruûi ro trong hoaït

ñoäng ñöôïc loaïi boû, giaûm thieåu chi phí vaø laøm taêng hieäu quaû cuûa thò tröôøng

(Khuyeán nghò 6).

Chuùng ta neân xem xeùt caùc yeâu caàu ñöôïc khuyeán nghò nhö:

(cid:131) Vieäc keát noái giöõa caùc heä thoáng giao dòch, khôùp leänh/ xaùc nhaän leänh vaø heä

thoáng thanh toaùn buø tröø qua caùc coâng cuï.

(cid:131) Vieäc keát noái giöõa caùc heä thoáng thanh toaùn buø tröø vaø heä thoáng thanh toaùn

tieàn RTGS ñieän töû.

(cid:131) Vieäc keát noái giöõa caùc thò tröôøng trong nöôùc vôùi muïc tieâu laø giaûm thieåu ruûi

ro ñoái vôùi caùc thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc.

Muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng naøy laø nhaèm:

+ Caûi thieän tính thanh khoaûn cuûa thò tröôøng, ñaëc bieät laø khi coù söï chuyeån

giao thanh toaùn ñuùng thôøi haïn.

+ Caûi thieän chaát löôïng vaø giaù trò cuûa döõ lieäu baèng vieäc cho pheùp heä thoáng

truy nhaäp qua heä thoáng giao dòch ñeå thanh toaùn, vôùi vieäc môû roäng cô sôû döõ lieäu

phuø hôïp vôùi caùc beân tham gia khaùc nhau suoát moãi chu kyø thanh toaùn giao dòch.

+ Giaûm chi phí ñaàu tö ñoái vôùi thaønh vieân tham gia.

f) Baûo veä nhaø ñaàu tö:

Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi vieäc tuaân thuû luaät vaø caùc quy ñònh cuûa quoác gia

maø hoï ñaàu tö laø moät trong soá caùc ñoái töôïng caùc nhaø laøm luaät höôùng ñeán. Ngöôïc

laïi, nhöõng nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi naøy ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng nhö nhöõng nhaø ñaàu

tö trong nöôùc, ñaëc bieät laø caùc quyeàn lôïi cuûa hoï veà lôïi ích cuûa coå ñoâng vaø nhöõng

öu ñaõi veà thueá … (Khuyeán nghò 7).

Caùc TTLK laø nhöõng toå chöùc ñaïi dieän uûy quyeàn thay maët nhöõng ngöôøi sôû

höõu chöùng khoaùn ñeå quaûn lyù taøi saûn cho hoï. Vì vaäy nhöõng nhaân vieân cuûa TTLK

coù nghóa vuï laø ñaûm baûo ñoái xöû coâng baèng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tham gia söû duïng

heä thoáng treân thò tröôøng. Ñoái xöû coâng baèng coù nghóa laø khoâng cho caùc ñoái töôïng

duø trong vaø ngoaøi nöôùc vöôït quaù caùc quy ñònh. Nhaø ñaàu tö caàn nhaän thöùc raèng:

(cid:131) Caùc chính saùch noäi ñòa ôû moãi thò tröôøng seõ ñoøi hoûi nhöõng nhaø ñaàu tö trong

vaø ngoaøi nöôùc toân troïng vaø thöïc hieän nhöõng noäi dung vaø tinh thaàn cuûa luaät

phaùp, nguyeân taéc vaø quy ñònh cuûa nöôùc sôû taïi.

(cid:131) Taát caû caùc beân tham gia quaù trình thanh toaùn vaø buø tröø mong ñôïi vaø tìm

kieám söï ñoái xöû coâng baèng nhö nhöõng nhaø ñaàu tö trong nöôùc trong töøng thò

tröôøng noäi ñòa.

g) Veà maët phaùp lyù:

Caùc boä luaät vaø quy ñònh cuûa quoác gia neân baûo ñaûm laø taøi saûn cuûa khaùch

haøng ñöôïc quaûn lyù taùch bieät vôùi taøi saûn cuûa chính thaønh vieân löu kyù vaø khoâng

ñöôïc söû duïng taøi saûn cuûa khaùch haøng löu kyù trong tröôøng hôïp TVLK phaù saûn

hoaëc gaëp phaûi nhöõng söï kieän töông töï. Ñeå caûi thieän hôn nöõa vieäc baûo veä nhaø

ñaàu tö, nhöõng nhaø laøm luaät vaø quaûn lyù thò tröôøng neân thöïc hieän: (Khuyeán nghò

(cid:131) Ñaûm baûo söï roõ raøng trong vieäc aùp duïng luaät ñoái vôùi nhöõng giao dòch quoác

teá, xuyeân quoác gia.

(cid:131) Tìm kieám nhöõng thoaû thuaän quoác teá veà xaùc ñònh khung phaùp lyù giaûi

quyeát tranh chaáp vaø phaït trong giao dòch chöùng khoaùn.

(cid:131) Ñaûm baûo raèng luaät quoác gia hoaøn toaøn baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi ñaàu

tö, ngöôøi thuï höôûng.

(cid:131) Boå sung ñieàu luaät veà vieäc ñaûm baûo quyeàn cuûa beân nhaän caàm coá vaø baûo

veä taøi saûn cuûa khaùch haøng löu kyù trong caùc heä thoáng chöùng khoaùn.

Treân cô sôû nhöõng khuyeán nghò cuûa ISSA vaø kinh nghieäm hoaït ñoäng cuûa

caùc nöôùc, chuùng ta caàn nghieân cöùu, hoïc taäp kinh nghieäm vaø öùng duïng coù choïn

loïc vaøo TTCK Vieät Nam noùi chung vaø heä thoáng löu kyù noùi rieâng ñeå cho thò

tröôøng hoaït ñoäng hieäu quaû, an toaøn vaø baûo veä quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa caùc chuû

theå tham gia thò tröôøng.

3.3.2 Caùc khuyeán nghò cho heä thoáng thanh toaùn chöùng khoaùn vaø hoaït ñoäng

löu kyù cuûa Toå chöùc quoác teá caùc Uûy ban chöùng khoaùn (IOSCO):

Moät soá khuyeán nghò veà khung phaùp lyù, ruûi ro trong hoaït ñoäng, ruûi ro trong

löu kyù chöùng khoaùn vaø caùc vaán ñeà khaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa TTLK, toå

chöùc löu kyù chöùng khoaùn … chuùng ta caàn nghieân cöùu ñeå öùng duïng vaøo hoaït ñoäng

thöïc teá cuûa TTLK Vieät Nam nhö:

a) Veà khung phaùp lyù:

Caùc boä luaät, quy ñònh, nguyeân taéc vaø quy trình thuû tuïc ñieàu chænh hoaït

ñoäng thanh toaùn neân ñöôïc xaây döïng roõ raøng, deã hieåu, chaët cheõ, maïch laïc vaø

khoâng mô hoà. Noù phaûi ñöôïc phoå bieán ra coâng chuùng vaø ñeán ñöôïc vôùi caùc thaønh

vieân söû duïng heä thoáng. Heä thoáng phaùp lyù phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc moái quan heä,

caùc quyeàn, nghóa vuï vaø lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi toå chöùc ñieàu haønh, caùc thaønh

vieân vaø khaùch haøng cuûa hoï.

b) Löu kyù chöùng khoaùn taäp trung: caùc chöùng khoaùn neân ñöôïc baát ñoäng hoaù

hoaëc phi vaät chaát vaø chuyeån sang hình thöùc buùt toaùn ghi soå taïi caùc TTLK ôû möùc

toái ña hoaù neáu coù theå.

c) Chuyeån giao ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn (DVP): caùc heä thoáng thanh toaùn

chöùng khoaùn neân coá gaéng loaïi boû nhöõng ruûi ro chính baèng vieäc keát noái nhöõng

chuyeån giao chöùng khoaùn vôùi thanh toaùn tieàn sao cho ñaûm baûo thöïc hieän ñöôïc

vieäc chuyeån giao chöùng khoaùn ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn tieàn.

d) Söï tin caäy cuûa hoaït ñoäng ñieàu haønh:

Caùc ruûi ro hoaït ñoäng ngaøy caøng gia taêng trong quaù trình thöïc hieän thanh toaùn

vaø buø tröø, do vaäy chuùng neân ñöôïc nhaän daïng vaø giaûm thieåu trong vieäc phaùt trieån

caùc heä thoáng thích hôïp, taêng cöôøng kieåm soaùt vaø caûi tieán quy trình thuû tuïc. Caùc

heä thoáng neân ñaûm baûo an toaøn, coù ñoä tin caäy cao, töông thích vaø coù theå môû

roäng, naâng caáp. Caùc keá hoaïch döï phoøng vaø khaû naêng löu tröõ, sao löu (backup)

döõ lieäu cuõng neân ñöôïc ñaët ra vaø chuaån bò ñeå cho pheùp khoâi phuïc hoaït ñoäng kòp

thôøi vaø ñaûm baûo hoaøn taát quaù trình thanh toaùn.

Ruûi ro heä thoáng laø ruûi ro gaây ra khieám khuyeát, phaùt sinh söï coá trong caùc heä

thoáng thoâng tin hoaëc caùc thieát bò kieåm soaùt noäi boä, loãi cuûa con ngöôøi hoaëc

nhöõng thaát baïi trong quaûn lyù, ñieàu haønh … seõ laø keát quaû cuûa nhöõng toån thaát, thieät

haïi khoâng mong ñôïi. Khi caùc heä thoáng thanh toaùn, buø tröø ngaøy caøng phaùt trieån,

hieän ñaïi hoaù vaø phuï thuoäc moät caùch ñaùng keå vaøo caùc heä thoáng kyõ thuaät, thoâng

tin thì ñoä tin caäy cuûa nhöõng heä thoáng naøy laø moät yeáu toá then choát trong ruûi ro

hoaït ñoäng.

f) Caùc bieän phaùp baûo veä chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng:

Vieäc thöïc hieän caùc quyeàn ñoái vôùi nhöõng chöùng khoaùn naém giöõ cuûa ngöôøi

ñaàu tö neân ñöôïc thöïc hieän thoâng qua taøi khoaûn löu kyù vaø caùc thuû tuïc löu giöõ an

toaøn nhaèm baûo veä chöùng khoaùn cuûa mình taïi toå chöùc löu kyù. Ñaây laø ñieàu caàn

thieát ñeå baûo veä taøi saûn cuûa khaùch haøng.

Ngoaøi ra, ñoái vôùi vieäc naém giöõ chöùng khoaùn quoác teá thì thöôøng lieân quan

ñeán nhieàu toå chöùc trung gian thöïc hieän vieäc löu kyù, nhaø ñaàu tö coù toå chöùc coù theå

göûi chöùng khoaùn cuûa mình qua moät toå chöùc löu kyù toaøn caàu hoaëc taïi toå chöùc löu

kyù phuï trong nöôùc laø thaønh vieân cuûa TTLK trong nöôùc. Nhö vaäy, khi vieäc löu kyù

vaø thanh toaùn chöùng khoaùn cho caùc giao dòch chöùng khoaùn quoác teá cho khaùch

haøng phaûi qua nhieàu toå chöùc trung gian thì caùc toå chöùc löu kyù, TTLK trong nöôùc

coù traùch nhieäm tröïc tieáp trong vieäc baûo veä lôïi ích vaø taøi saûn cho khaùch haøng.

g) Caùc tieâu chuaån vaø quy trình thoâng tin:

Caùc heä thoáng thanh toaùn chöùng khoaùn neân söû duïng hoaëc töông thích vôùi

caùc tieâu chuaån vaø quy trình thoâng tin lieân laïc quoác teá ñeå toái ña hoaù hieäu quaû

thanh toaùn cho caùc giao dòch chöùng khoaùn quoác teá. Vì vaäy, caùc heä thoáng thanh

toaùn chöùng khoaùn neân aùp duïng caùc tieâu chuaån, quy trình thoâng tin quoác teá lieân

quan nhö quy trình thoâng ñieäp chöùng khoaùn quoác teá (ISO 15022), quy trình ñaùnh

soá quoác teá (ISO 6166), quy trình nhaän daïng chöùng khoaùn … Caùc quoác gia coù

TTCK môùi phaùt trieån neân nghieân cöùu vaø aùp duïng caùc tieâu chuaån quoác teá naøy

vaøo heä thoáng thanh toaùn trong nöôùc cuûa mình ñeå töông thích vaø phuø hôïp vôùi söï

phaùt trieån chung cuûa theá giôùi.

3.3.3 Caùc giaûi phaùp xaây döïng heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn Vieät nam ñeå

hoäi nhaäp

Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn Vieät Nam moät

caùch toaøn dieän, ñoàng boä vaø töông thích vôùi caùc heä thoáng khaùc cuûa quoác gia cuõng

nhö coù theå töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo heä thoáng löu kyù khu vöïc vaø quoác teá. Qua

nghieân cöùu vaø khuyeán nghò cuûa caùc toåc chöùc, hieäp hoäi uy tín, ngöôøi vieát ñöa ra

moät soá caùc giaûi phaùp sau:

3.3.3.1 Giaûi phaùp veà khung phaùp lyù:

(1) Ban haønh Luaät chöùng khoaùn vaø caùc vaên baûn phaùp quy döôùi luaät:

- Luaät chöùng khoaùn Vieät Nam soá 70/2006/QH11 ñaõ ñöôïc thoâng qua taïi kyø

hoïp thöù 9, khoùa XI cuûa Quoác hoäi vaø coù hieäu löïc thi haønh ngaøy 01 thaùng 01 naêm

2007 laø vaên baûn luaät chuyeân ngaønh cao nhaát, ñieàu chænh taát caû caùc hoaït ñoäng

lieân quan ñeán chöùng khoaùn vaø TTCK. Luaät naøy seõ ñaët neàn taûng chi phoái toaøn boä

caùc quan heä phaùt sinh maø ñöôïc cuï theå hoaù taïi caùc vaên baûn döôùi luaät. Trong phaàn

naøy ngöôøi vieát chæ ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung lieân quan ñeán löu kyù chöùng

khoaùn caàn ñöôïc quy ñònh moät caùch ñaày ñuû, heä thoáng vaø ñoàng boä taïi vaên baûn

döôùi luaät nhö:

(cid:131) Moâ hình hoaït ñoäng löu kyù chöùng khoaùn laø moâ hình hoãn hôïp;

(cid:131) Ñaêng kyù chöùng khoaùn: quy ñònh caùc nguyeân taéc ñaêng kyù chöùng khoaùn

trong nöôùc vaø quoác teá; quyeàn vaø nghóa vuï cuûa TTLK vaø caùc toå chöùc lieân quan

trong hoaït ñoäng ñaêng kyù chöùng khoaùn …;

(cid:131) Thaønh vieân löu kyù: ñöa ra caùc ñieàu kieän caáp pheùp hoaït ñoäng löu kyù

chöùng khoaùn taïi Vieät Nam; caùc tieâu chuaån löïa choïn toå chöùc löu kyù toaøn caàu laøm

toå chöùc cung öùng dòch vuï trung gian; quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc thaønh vieân löu

kyù …;

(cid:131) Löu kyù chöùng khoaùn: nguyeân taéc thöïc hieän hoaït ñoäng löu kyù chöùng

khoaùn; loaïi haøng hoaù ñöôïc löu kyù; quyeàn vaø nghóa vuï cuûa TTLK; caùc nghieäp vuï

löu kyù; ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo;

(cid:131) Buø tröø, thanh toaùn chöùng khoaùn vaø tieàn: nguyeân taéc buø tröø vaø thanh toaùn

caùc giao dòch chöùng khoaùn trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi; phöông thöùc buø tröø vaø

thanh toaùn; ngaân haøng chæ ñònh thanh toaùn vaø ngaân haøng thanh toaùn quoác teá …;

(cid:131) Caùc toå chöùc ñaêng kyù, löu kyù, thanh toaùn buø tröø chöùng khoaùn: ñòa vò phaùp

lyù cuûa caùc toå chöùc; ñieàu kieän thaønh laäp, giaûi theå; chöùc naêng, nhieäm vuï; hoaït

ñoäng cuûa caùc toå chöùc ñaêng kyù, löu kyù, thanh toaùn buø tröø chöùng khoaùn …;

(cid:131) Thöïc hieän quyeàn cuûa ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn: quy ñònh phaïm vi vaø

caùc quyeàn cuûa TTLK ñöôïc thöïc hieän thay cho ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn hoaëc

thaønh vieân löu kyù phaùt sinh töø chöùng khoaùn löu kyù trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi …

Trong caùc vaên baûn phaùp quy lieân ngaønh cuõng caàn quy ñònh cuï theå veà vieäc

tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn coù yeáu toá nöôùc ngoaøi nhö caùc lónh vöïc maø beân

nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp tham gia; caùc quy ñònh veà nieâm yeát chöùng khoaùn cuûa toå

chöùc nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam; caùc quy ñònh veà tham

gia cuûa beân Vieät Nam vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi …

- Ngoaøi ra, xuaát phaùt töø vieäc thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam coøn raát non

treû, chöa coù nhieàu kinh nghieäm trong toå chöùc hoaït ñoäng vaø ñieàu haønh thò tröôøng

so vôùi caùc nöôùc coù thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån trong khu vöïc Chaâu aù vaø

theá giôùi. Vì vaäy, trong töøng tröôøng hôïp cuï theå khi thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät

Nam keát noái giao dòch vaø löu kyù, thanh toaùn vôùi quoác gia naøo, caû hai phía phaûi

cuøng ngoài laïi baøn baïc, thaûo luaän ñeå ñi ñeán thoáng nhaát caùc nguyeân taéc thöïc hieän

cuõng nhö ñieàu chænh laïi khung phaùp lyù cho phuø hôïp.

(2) Söûa ñoåi, boå sung caùc vaên baûn phaùp luaät ñieàu chænh lieân quan:

- Boä luaät Hình söï ban haønh ngaøy 21 thaùng 12 naêm 1999:

Theo quy ñònh cuûa Boä luaät Hình söï hieän haønh thì coù nhieàu toäi danh maø veà

cô baûn coù theå aùp duïng ñoái vôùi nhöõng vi phaïm trong lónh vöïc chöùng khoaùn vaø

TTCK (nhö toäi ñaàu cô, toäi löøa ñaûo khaùch haøng, toäi laøm giaáy tôø giaû, toäi kinh

doanh traùi pheùp …). Tuy nhieân, trong hoaït ñoäng cuûa TTCK coøn phaùt sinh nhöõng

toäi khaùc nhö: tung tin ñoàn thaát thieät; loâi keùo/thao tuùng giaù; thoâng tin noäi giaùn;

lieân keát vôùi nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeå kieám lôøi cho moät nhoùm ngöôøi, röûa

tieàn….theå hieän tính ñaëc thuø cuûa thò tröôøng nhöng chöa ñöôïc quy ñònh trong Boä

luaät Hình söï. Nhöõng haønh vi vi phaïm naøy mang tính chaát ñaëc bieät nguy hieåm

cho thò tröôøng chöùng khoaùn vaø neàn kinh teá xaõ hoäi, an ninh chính trò vaø haäu quaû

gaây ra raát nghieâm troïng vaø khoù löôøng neân caàn sôùm boå sung kòp thôøi nhöõng loaïi

toäi naøy vaøo Boä luaät Hình söï.

Ban haønh Luaät veà quaûn lyù ngoaïi hoái: -

Lieân quan ñeán vaán ñeà ngoaïi hoái, ngöôøi vieát kieán nghò moät soá noäi dung caàn

ñöôïc nghieân cöùu vaø quy ñònh trong Luaät veà quaûn lyù ngoaïi hoái nhö:

(cid:131) Quyeàn haïn, nghóa vuï vaø traùch nhieäm cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong

vieäc chuyeån lôïi nhuaän, thu nhaäp vaø ngoaïi teä vaøo vaø ra khoûi Vieät Nam ñeå phuïc

vuï cho vieäc ñaàu tö mua baùn chöùng khoaùn taïi Vieät Nam;

(cid:131) Nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán söû duïng ngoaïi teä khi ñaàu tö mua baùn

chöùng khoaùn taïi TTCK Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi;

(cid:131) Phaùt haønh chöùng khoaùn baèng ngoaïi teä ra nöôùc ngoaøi;

(cid:131) Quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ngoaïi teä.

- Ban haønh Luaät choáng röûa tieàn:

Luaät choáng röûa tieàn caàn sôùm ñöôïc ban haønh nhaèm laøm laønh maïnh hoùa moâi

tröôøng ñaàu tö noùi chung vaø ñaëc bieät ñoái vôùi lónh vöïc chöùng khoaùn noùi rieâng.

Vôùi nhöõng quy ñònh cuï theå vaø roõ raøng nhö vaäy, nhaø ñaàu tö nöôùc trong nuôùc

cuõng nhö ngoaøi nöôùc môùi coù theå an taâm vaø tin töôûng vaøo heä thoáng phaùp luaät

Vieät Nam vaø cô cheá phaùp lyù ñieàu chænh lónh vöïc chöùng khoaùn vaø thò tröôøng

chöùng khoaùn ñeå treân cô sôû ñoù maïnh daïn chuyeån voán ñaàu tö vaø tham gia tích cöïc

hôn nöõa vaøo TTCK Vieät nam.

3.3.3.2 Giaûi phaùp veà coâng ngheä thoâng tin:

Vieäc ñöa vaøo söû duïng caùc phaàn meàm vaø giaûi phaùp cho heä thoáng coâng ngheä

thoâng tin tieän ích seõ ñaûm baûo heä thoáng cuûa thò tröôøng vaän haønh an toaøn, hieäu

quaû, thoâng suoát, chính xaùc vaø tieát giaûm ñöôïc nhöõng chi phí khoâng caàn thieát.

Trong hoaït ñoäng giao dòch vaø löu kyù chöùng khoaùn quoác teá, vai troø cuûa coâng

ngheä tin hoïc seõ caøng ñöôïc theå hieän vaø ñaùnh giaù raát cao vì noù phaûn aùnh söï phaùt

trieån cuûa kyõ ngheä chöùng khoaùn vaø goùp phaàn taïo neân söï thaønh coâng cuûa caùc hoaït

ñoäng naøy treân TTCK trong nöôùc vaø quoác teá. Do vaäy, chuùng ta caàn nghieân cöùu

vaø xaây döïng caùc heä thoáng nhö:

(1) Xaây döïng heä thoáng maïng keát noái vôùi caùc toå chöùc coù lieân quan:

Treân cô sôû phaân tích vaø thöïc hieän caùc nghieäp vuï löu kyù, thanh toaùn chöùng

khoaùn quoác teá treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam, TTLK chöùng khoaùn caàn

phaûi coù moät heä thoáng maïng ñieän töû ñuû maïnh, an toaøn, keát noái vôùi caùc TVLK, toå

chöùc phaùt haønh, ngaân haøng chæ ñònh thanh toaùn, ngaân haøng thanh toaùn quoác teá,

toå chöùc löu kyù toaøn caàu, UBCKNN, nhaø ñaàu tö coù toå chöùc … Heä thoáng naøy phaûi

ñaûm baûo coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:

- Laø moät heä thoáng maïng chuyeân duïng, ñöôïc xaây döïng ñoäc laäp vôùi caùc heä

thoáng maïng coâng coäng khaùc, do cô quan quaûn lyù ngaønh chöùng khoaùn vaø thò

tröôøng chöùng khoaùn (chaúng haïn nhö Cuïc Tin hoïc thuoäc Boä Taøi chính) hoaëc

TTLK chöùng khoaùn vaän haønh, quaûn lyù vaø kieåm soaùt, söû duïng ñeå ñaûm baûo tính

baûo maät, an toaøn cho heä thoáng.

- Cho pheùp keát noái tröïc tuyeán, quay soá ñieän thoaïi qua modem hoaëc qua

ñöôøng truyeàn thueâ bao (leased line). Caùc TVLK, toå chöùc löu kyù toaøn caàu coù theå

truy caäp vaøo heä thoáng trung taâm ngay taïi vaên phoøng cuûa hoï maø khoâng coù söï haïn

cheá veà maët ñòa lyù duø ôû trong hay ngoaøi nöôùc. Taát caû caùc nghieäp vuï veà löu kyù,

chuyeån khoaûn, ruùt, thanh toaùn vaø thöïc hieän quyeàn … ñeàu ñöôïc thöïc hieän qua

maïng, haïn cheá vieäc löu haønh chöùng töø giaáy gaây toán keùm veà nhaân löïc vaø vaät löïc.

Moãi thaønh vieân coù theå in hoaëc kieåm tra thoâng tin taøi khoaûn cuûa mình vaøo ñaàu

moãi ngaøy laøm vieäc hoaëc baát cöù luùc naøo.

- Heä thoáng maïng phaûi ñoàng nhaát nhaèm ñaûm baûo tieän lôïi vaø toác ñoä cho caû

heä thoáng maïng, deã daøng trong kieåm soaùt ruûi ro vaø baûo ñaûm an ninh maïng.

- Ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng theo caùc tieâu chuaån maïng quoác teá vaø coù tính

môû. Vieäc söû duïng caùc thieát bò chuaån seõ giuùp chuùng ta deã daøng choïn löïa saûn

phaåm töø nhieàu nhaø cung caáp khaùc nhau, traùnh ñöôïc tröôøng hôïp quaù bò leä thuoäc

bôûi moät haõng ñoäc quyeàn veà moät saûn phaåm naøo ñoù.

(2) Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng chöông trình quaûn lyù hoaït ñoäng löu kyù, thanh

toaùn vaø thöïc hieän quyeàn cho chöùng khoaùn quoác teá:

Vieäc thieát keá vaø xaây döïng heä thoáng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn ñeå ñaùp öùng

söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng phaûi xeùt ñeán tính môû roäng, deã daøng söûa ñoåi vaø phaùt

trieån nhöõng phaàn ñaõ xaây döïng maø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán söï hoaït ñoäng lieân

tuïc cuûa heä thoáng vaø ít toán keùm khi coù nhöõng söï thay ñoåi nhö môû roäng, phaùt trieån

thò tröôøng, thay ñoåi caùc quy ñònh phaùp luaät, quy trình kyõ thuaät, coâng ngheä … Do

vaäy, giaûi phaùp xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn, ñaêng

kyù chöùng khoaùn vôùi caùc chöùc naêng cho heä thoáng nhö:

- Löu kyù chöùng khoaùn: thöïc hieän caùc nghieäp vuï nhö ñaêng kyù laøm TVLKù

cho caùc toå chöùc trong vaø ngoaøi nöôùc, môû taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn tröïc tieáp

cho khaùch haøng thoâng qua caùc TVLK, ghi nhaän chöùng khoaùn löu kyù treân taøi

khoaûn khaùch haøng, chuyeån khoaûn chöùng khoaùn, quaûn lyù caàm coá vaø giaûi toaû caàm

coá chöùng khoaùn, ghi nhaän vieäc ruùt chöùng khoaùn ra khoûi heä thoáng, thöïc hieän

quyeàn cho chöùng khoaùn löu kyù … trong ñoù taùch baïch loaïi chöùng khoaùn trong

nöôùc vaø quoác teá ñeå quaûn lyù.

- Buø tröø-thanh toaùn chöùng khoaùn: chöùc naêng naøy bao goàm caùc hoaït ñoäng cô

baûn nhö ñoái chieáu giao dòch chöùng khoaùn löu kyù, söûa loãi sau giao dòch, buø tröø

chöùng khoaùn vaø tieàn cho caùc giao dòch ñaõ ñöôïc ñoái chieáu, chuyeån giao chöùng

khoaùn vaø kieåm soaùt vieäc thanh toaùn tieàn, quaûn lyù Quyõ hoã trôï thanh toaùn … Heä

thoáng cho pheùp nhaän daïng, kieåm tra vaø ñoái chieáu caùc giao dòch phaùt sinh trong

nöôùc vaø ôû nöôùc ngoaøi ñeå laøm cô sôû cho vieäc thanh toaùn.

- Ñaïi lyù ñaêng kyù chöùng khoaùn: thöïc hieän caùc dòch vuï nhö quaûn lyù soå coå

ñoâng cho caùc toå chöùc phaùt haønh nhö ghi nhaän coå ñoâng môùi, ñaêng kyù vieäc

chuyeån nhöôïng chöùng khoaùn, thöïc hieän caùc dòch vuï phuï trôï khaùc nhö phaùt haønh

chöùng khoaùn môùi, hoïp ñaïi hoäi coå ñoâng, traû coå töùc, phaân phoái baùo caùo taøi chính

haøng naêm, cung caáp thoâng tin lieân quan ñeán toå chöùc phaùt haønh cho coå ñoâng, in

aán vaø quaûn lyù chöùng chæ chöùng khoaùn. Ñoâí vôùi nhöõng chöùng khoaùn quoác teá thì

TTLK chæ laø toå chöùc trung gian nhaän vaø chuyeån thoâng tin, caùc quyeàn lôïi vaø thu

nhaäp phaùt sinh töø chöùng khoaùn cho nhaø ñaàu tö.

- Cung caáp dòch vuï vaø thoâng tin lieân quan ñeán chöùng khoaùn löu kyù: beân

caïnh vieäc cung caáp thoâng tin cho khaùch haøng qua heä thoáng maïng, baùo caùo

thöôøng nieân, TTLK cuõng caàn xaây döïng heä thoáng cung caáp thoâng tin tröïc tieáp

cho khaùch haøng töï ñoäng qua ñieän thoaïi.

- Vaän haønh vaø quaûn trò heä thoáng löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng kyù chöùng

khoaùn: trong töøng chöùc naêng naøy seõ ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu phaân ñoaïn cho

caùc thò tröôøng khaùc nhau nhö thò tröôøng taäp trung, thò tröôøng OTC, giao dòch

chöùng khoaùn quoác teá … vaø sau ñoù caùc phaân ñoaïn laïi ñöôïc phaân chia ôû caáp ñoä

nhoû hôn laø caùc phaân heä cho töøng coâng cuï taøi chính nhö coå phieáu trong nöôùc vaø

nöôùc ngoaøi, traùi phieáu, caùc coâng cuï phaùi sinh … sao cho nhöõng caùch thöùc quaûn lyù

vaø cung caáp dòch vuï löu kyù, thanh toaùn buø tröø vaø ñaêng kyù chöùng khoaùn naøy thích

hôïp rieâng cho töøng thò tröôøng vaø cho töøng loaïi coâng cuï taøi chính.

(3) Vaän haønh caùc heä thoáng vaø quaûn trò ruûi ro:

Vôùi moät heä thoáng coâng ngheä tin hoïc vaø ñieän töû caøng tinh vi thì caøng taêng

tính chuyeân nghieäp cho hoaït ñoäng cuûa TTLK song noù cuõng luoân tieàm aån nhöõng

ruûi ro raát lôùn khi heä thoáng gaëp söï coá, truïc traëc. Vì vaäy vieäc vaän haønh heä thoáng

vaø quaûn trò ruûi ro coù moät yù nghóa cöïc kyø quan troïng ñoøi hoûi phaûi ñöôïc thöïc hieän

moät caùch heát söùc chuyeân nghieäp. Moât soá ñeà xuaát caùc giaûi phaùp vaän haønh vaø

quaûn trò ruûi ro heä thoáng nhö sau:

- Tính naêng baûo maät vaø an toaøn döõ lieäu treân maïng: heä thoáng maïng quaûn lyù

chöùng khoaùn phaûi baûo ñaûm cung caáp cho ngöôøi söû duïng vaø truy caäp caùc thoâng

tin caàn thieát; ñoàng thôøi loaïi boû nhöõng truy caäp khoâng hôïp leä hoaëc khoâng ñöôïc

pheùp truy caäp. Caùc truy caäp hôïp leä chæ söû duïng ñöôïc nhöõng thoâng tin maø ngöôøi

quaûn trò maïng phaân quyeàn vaø caáp phaùt cho ngöôøi truy caäp hôïp leä. Döõ lieäu

truyeàn treân maïng phaûi ñöôïc maõ hoaù hoaøn toaøn. Quaûn lyù vaø söû duïng maät khaåu,

teân ngöôøi söû duïng, chöõ kyù ñieän töû … taïi maùy chuû vaø theo doõi hoaït ñoäng truy caäp

ra vaø vaøo heä thoáng (chöùc naêng nhaät kyù heä thoáng). Taát caû caùc thao taùc sao cheùp

taäp tin sang dóa meàm, ñóa CD hoaëc baêng töø ñeàu phaûi ñöôïc ghi laïi trong nhaät kyù

heä thoáng. Coù caùc bieän phaùp dieät vaø phoøng ngöøa virus höõu hieäu.

- Heä thoáng phaûi ñöôïc ñaûm baûo hoaït ñoäng lieân tuïc vaø coù heä thoáng hoaït

ñoäng döï phoøng. Neáu coù thaûm hoaï thì phaûi ñaûm baûo thôøi gian phuïc hoài hoaït ñoäng

nhanh nhaát. Caùc bieän phaùp ñaûm baûo tính lieân tuïc cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng laø:

(cid:131) Sao löu döï phoøng döõ lieäu (back up) haøng ngaøy töø ñóa cöùng cuûa maùy chuû

thuoäc TTLK ra caùc phöông tieän löu tröõ thoâng tin ñoäc laäp khaùc nhö baêng töø … vaø

ñöôïc caát giöõ taïi moät ngaân haøng döõ lieäu hoaëc ñòa ñieåm an toaøn ñaët beân ngoaøi

Trung taâm. Döõ lieäu sao löu naøy seõ ñöôïc duøng ñeå khoâi phuïc heä thoáng khi maát

hoaøn toaøn döõ lieäu taïi maùy chuû cuûa TTLK;

(cid:131) Söû duïng hai heä thoáng cung caáp ñieän song song ñeå phoøng söï coá maát ñieän

ñoät ngoät;

(cid:131) Söû duïng moät maùy chuû döï phoøng chaïy song song vôùi maùy chính. Khi moät

maùy bò hoûng thì maùy döï phoøng coù theå thay theá maø khoâng laøm giaùn ñoïan hoaït

ñoäng cuûa TTLK;

(cid:131) Coù moät ñöôøng truyeàn döõ lieäu döï phoøng cho ñöôøng truyeàn chính;

(cid:131) Xaây döïng trung taâm sao löu döï phoøng töø xa: trung taâm döï phoøng töø xa

caùch xa moät khoaûng caùch nhaát ñònh so vôùi trung taâm chính vaø phaûi coù naêng löïc

xöû lyù vaø hoaït ñoäng töông ñöông vôùi trung taâm maùy tính taïi trung taâm chính.

Chuùng ta coù theå nghieân cöùu vaø söû duïng trung taâm döõ lieäu cuûa ngaønh taøi chính do

Cuïc tin hoïc thuoäc Boä Taøi chính quaûn lyù.

- Thöïc hieän kieåm toaùn heä thoáng ñieän töû: kieåm toaùn laø nhaèm giuùp ñaûm baûo

vieäc tuaân thuû cuûa heä thoáng ñoái vôùi caùc luaät vaø quy ñònh lieân quan, ñoàng thôøi

giuùp ñaùnh giaù vieäc kieåm soaùt heä thoáng ñieän töû ñeå coù nhöõng caûi thieän thích hôïp

vaø kòp thôøi cho heä thoáng. Kieåm toaùn heä thoáng neân ñöôïc thöïc bôûi moät toå chöùc

kieåm toaùn ñoäc laäp coù uy tín vaø kinh nghieäm trong lónh vöïc coù lieân quan.

- Xaây döïng vaø ñaøo taïo moät ñoäi nguõ caùn boä tin hoïc laønh ngheà, chuyeân moân

kyõ thuaät cao theo tieâu chuaån quoác gia vaø quoác teá ñeå vaän haønh vaø quaûn trò toaøn

boä heä thoáng.

- Mua baûo hieåm taøi saûn, baûo hieåm cho heä thoáng löu kyù vaø baûo hieåm traùch

nhieäm nhaân vieân. Ñaây laø moät trong nhöõng phöông phaùp phoøng ngöøa ruûi ro cho

toaøn boä heä thoáng vaø goùp phaàn giaûm bôùt traùch nhieäm thieät haïi vaät chaát cho

TTLK khi baát ngôø coù ruûi ro, thieân tai, ñòch hoaï xaûy ra.

3.3.3.3 Giaûi phaùp söû duïng caùc tieâu chuaån:

a) Söû duïng ISIN, caùc loaïi thoâng ñieäp chöùng khoaùn:

Vieät Nam neân aùp duïng heä thoáng maõ soá chöùng khoaùn quoác teá (ISIN) vaø tieâu

chuaån cho caùc loaïi thoâng ñieäp chöùng khoaùn cuûa Toå chöùc tieâu chuaån quoác teá ñöa

ra (ISO Standard 7775). Cuï theå laø Vieät Nam vaø caùc nöôùc coù kyù keát giao dòch

cheùo neân chaáp nhaän heä thoáng ñaùnh soá ISIN cho caùc loaïi chöùng khoaùn phaùt haønh

ñöôïc nhaän daïng theo tieâu chuaån ISO Standard 6166. Ñieàu naøy raát coù yù nghóa

ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi nhöõng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá vaø taïo moät

moâi tröôøng nhaän daïng chöùng khoaùn vaø chuaån hoaù caùc daïng thöùc giao dòch thoáng

nhaát treân toaøn boä TTCK Vieät Nam vaø caùc thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá maø

Vieät Nam keát noái treân cô sôû caùc chuaån möïc quoác teá chung. Vieäc aùp duïng naøy

giuùp taïo ñieàu kieän deã daøng cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö quoác teá vaøo TTCK Vieät

Nam cuõng nhö Vieät Nam coù theå hoäi nhaäp vaøo thò tröôøng taøi chính theá giôùi. Maët

khaùc, söû duïng caùc heä thoáng treân raát tieän lôïi ñeå chuaån hoaù caùch thöùc giao tieáp

qua maïng maùy tính giöõa caùc chuû theå trong maïng ñieän töû cuûa heä thoáng löu kyù.

b) Aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ISO:

Söû duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng ISO laø nhaèm ñeå aùp duïng caùc phöông

thöùc quaûn lyù khoa hoïc, hieäu quaû, caùc taäp quaùn hoaït ñoäng vaø vaän haønh tieân tieán

vaø caùc kinh nghieäm coù giaù trò cuûa theá giôùi nhaèm gia taêng toái ña chaát löôïng cuûa

saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa heä thoáng löu kyù cho TTCK Vieät Nam vaø quoác teá.

3.3.3.4 Giaûi phaùp veà kyõ thuaät nghieäp vuï:

Ñeå coù theå tham gia vaøo maïng löôùi caùc toå chöùc löu kyù chöùng khoaùn toaøn

caàu hoaëc maïng löôùi thanh toaùn quoác teá (Cross-border Clearing Network: CCN),

TTLK caàn phaûi xaây döïng moät heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nghieäp vuï ñaûm

baûo vaän haønh an toaøn, hieäu quaû, nhanh choùng vaø tieän ích ñeå phuïc vuï cho caùc

beân tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá.

a) Chæ ñònh caùc toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi:

Ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn,

TTLK seõ chæ ñònh caùc TVLK nöôùc ngoaøi hoaëc caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu löu

giöõ chöùng khoaùn quoác teá ôû nhöõng thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi lieân quan.

Caùc toå chöùc löu kyù naøy cung caáp caùc dòch vuï löu kyù, buø tröø-thanh toaùn vaø thöïc

hieän quyeàn theo chæ ñònh cuûa TTLK.

Vôùi moät heä thoáng caùc toå chöùc löu kyù trong vaø ngoaøi nöôùc döôùi söï quaûn lyù

cuûa TTLK, TTLK caàn thieát laäp moät maïng löôùi thanh toaùn quoác teá (Cross-border

Clearing Network: CCN) ñeå thöïc hieän taát caû caùc giao dòch khaép caùc thò tröôøng

quoác teá maø nhaø ñaàu tö quan taâm. Vôùi heä thoáng maïng löôùi naøy, caùc nhaø ñaàu tö

noùi chung vaø ñaëc bieät laø nhaø ñaàu tö coù toå chöùc coù theå söû duïng öu theá cuûa heä

thoáng naøy cho caùc hoaït ñoäng giao dòch cuûa mình.

b) Quy trình thöïc hieän giao dòch vaø thanh toaùn chöùng khoaùn nieâm yeát treân

TTCK quoác teá:

(1) Ñaêng kyù ñaàu tö vaø môû taøi khoaûn:

Nhaø ñaàu tö Vieät Nam khi ñaàu tö ra thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi phaûi

môû moät taøi khoaûn giao dòch chöùng khoaùn taïi moät coâng ty chöùng khoaùn ñöôïc caáp

pheùp hoaït ñoäng kinh doanh chöùng khoaùn quoác teá theo quy ñònh. Sau ñoù coâng ty

chöùng khoaùn môû moät taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn ôû TTLK ñeå thöïc hieän löu kyù

vaø thanh toaùn chöùng khoaùn quoác teá cho khaùch haøng. Vieäc ñaàu tö vaø giao dòch

chöùng khoaùn qua caùc chæ thò cuûa nhaø ñaàu tö ñöôïc thöïc hieän vaø xöû lyù qua caùc

coâng ty chöùng khoaùn vaø TTLK Vieät nam.

Trong moái quan heä vôùi caùc dòch vuï buø tröø-thanh toaùn löu kyù chöùng khoaùn

quoác teá cuûa TTLK Vieät nam, vieäc caùc TVLK môû taøi khoaûn löu kyù taïi TTLK

ñöôïc thöïc hieän töông töï nhö ñoái vôùi nhöõng chöùng khoaùn trong nöôùc. Tuy nhieân,

coù söï khaùc bieät laø TTLK seõ phaûi môû caùc taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

vôùi caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu taïi nhöõng thò tröôøng nhaø ñaàu tö muoán giao dòch.

(2) Löu kyù chöùng khoaùn:

Khi nhaø ñaàu tö trong nöôùc tham gia TTCK nöôùc ngoaøi, caùc coâng ty chöùng

khoaùn cung caáp dòch vuï phaûi löu kyù caùc taøi saûn chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng

cuûa mình taïi toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi thoâng qua TTLK Vieät Nam laø ñaïi dieän

sôû höõu. Toå chöùc löu kyù chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi thöïc hieän vieäc löu giöõ, thanh

toaùn vaø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän quyeàn cuûa ngöôøi sôû höõu phuø

hôïp vôùi chæ thò cuûa TTLK Vieät nam vaø do TTLK Vieät nam ñöùng teân ñaïi dieän.

Muïc ñích cuûa vieäc taäp trung löu kyù ôû TTLK laø giuùp cho vieäc giao dòch

thuaän tieän, deã daøng qua vieäc loaïi boû vieäc chuyeån giao chöùng chæ chöùng khoaùn

vaät chaát treân thò tröôøng vaø thay baèng vieäc thanh toaùn baèng buùt toaùn ghi soå. Beân

caïnh ñoù, hoaït ñoäng naøy giuùp cho vieäc buø tröø-thanh toaùn caùc giao dòch treân thò

tröôøng ñöôïc taäp trung hôn, ñaûm baûo an toaøn cho hoaït ñoäng thanh toaùn.

(3) Ñaët leänh vaø giao dòch chöùng khoaùn:

- Ñaët leänh: nhaø ñaàu tö Vieät Nam ñaët leänh giao dòch mua, baùn chöùng khoaùn

taïi coâng ty chöùng khoaùn trong nöôùc nôi hoï môû taøi khoaûn. Coâg ty chöùng khoaùn

trong nöôùc chòu traùch nhieäm kieåm tra soá dö kyù quyõ tieàn hoaëc chöùng khoaùn cuûa

khaùch haøng tröôùc khi chuyeån leänh ñeán coâng ty chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi. Khi

chuyeån caùc thoâng tin chi tieát veà giao dòch, caùc coâng ty chöùng khoaùn trong nöôùc

phaûi thoâng baùo cho caùc nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi bieát laø TTLK Vieät Nam seõ thöïc

hieän thanh toaùn caùc giao dòch vaø toå chöùc naøo seõ laø ñoái taùc cuûa TTLK (chaúng haïn

nhö toå chöùc löu kyù toaøn caàu) ñeå thöïc hieän thanh toaùn theo chæ ñònh cuûa TTLK.

- Thoâng baùo thöïc hieän giao dòch: sau khi giao dòch ñöôïc thöïc hieän, nhaø moâi

giôùi nöôùc ngoaøi seõ cung caáp caùc chi tieát giao dòch ñeán caùc coâng ty chöùng khoaùn

trong nöôùc. Caùc coâng ty chöùng khoaùn trong nöôùc baét buoäc phaûi thoâng baùo thoâng

tin giao dòch cho caùc khaùch haøng cuûa mình, cho TTLK vaø ngaân haøng thanh toaùn

giao dòch quoác teá lieân quan caùc chi tieát giao dòch.

(4) Thanh toaùn giao dòch:

Vieäc thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän ôû TTCK nöôùc ngoaøi giöõa toå chöùc löu kyù

toaøn caàu vaø nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi (thanh toaùn quoác teá). Caùc coâng ty chöùng

khoaùn Vieät Nam ñöa caùc chæ thò thanh toaùn ñeán TTLK, TTLK toång hôïp vaø

chuyeån chæ thò nhaän ñöôïc ñeán caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu ôû nhöõng thò tröôøng

lieân quan. Sau ñoù, caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu thöïc hieän thanh toaùn chöùng

khoaùn vôùi caùc coâng ty chöùng khoaùn ôû nöôùc sôû taïi theo chæ thò cuûa TTLK. Quaù

trình buø tröø-thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc DVP – chuyeån giao

chöùng khoaùn ñoàng thôøi vôùi thanh toaùn tieàn. Sau khi quaù trình buø tröø-thanh toaùn

ñöôïc thöïc hieän, TTLK nhaän ñöôïc caùc baùo caùo thanh toaùn chi tieát töø caùc toå chöùc

löu kyù toaøn caàu vaø chuyeån giao chuùng cho caùc coâng ty chöùng khoaùn trong nöôùc

lieân quan. TTLK seõ ghi nhaän treân heä thoáng taøi khoaûn cuûa caùc coâng ty chöùng

khoaùn lieân quan khi nhaän ñöôïc caùc baùo caùo thanh toaùn buø tröø töø toå chöùc löu kyù

toaøn caàu.

Vieäc thanh toaùn tieàn cho caùc giao dòch ñöôïc thöïc hieän giöõa toå chöùc löu kyù

toaøn caàu vaø TTLK thoâng qua ngaân haøng thanh toaùn quoác teá do TTLK chæ ñònh

coù söï thoaû thuaän vôùi caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu thoâng qua heä thoáng thanh toaùn

thích hôïp cuûa toå chöùc löu kyù hoaëc heä thoáng SWIFT (Society for Worldwide

Chæ thò mua/baùn CK

Interbank Financial Telecommunication).

Nhaø ñaàu tö

Nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi

CTCK trong nöôùc (VN)

baùo caùo

baùo caùo thanh toaùn

Buø tröø, thanh toaùn

baùo caùo thanh toaùn

yeâu caàu thanh toaùn

chæ thò thanh toaùn

Toå chöùc löu kyù toaøn caàu

Trung taâm löu kyù CK VN

baùo caùo thanh toaùn

Sô ñoà giao dòch vaø thanh toaùn CK quoác teá

(5) Thöïc hieän caùc quyeàn lieân quan:

Quaù trình thöïc hieän taát caû caùc quyeàn phaùt sinh töø chöùng khoaùn löu kyù vaø

giao dòch ôû nöôùc ngoaøi do TTLK thöïc hieän. Caùc quyeàn ñöôïc phaân boå ñeán caùc toå

chöùc löu kyù toaøn caàu, sau ñoù chuùng ñöôïc taùi phaân boå ñeán caùc nhaø ñaàu tö noùi

chung thoâng qua TTLK vaø caùc TVLK trong nöôùc.

Khi nhaän ñöôïc caùc thoâng baùo töø caùc toå chöùc phaùt haønh lieân quan ñeán caùc

hoaït ñoäng cuûa coâng ty, caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu chuyeån chuùng ñeán TTLK vaø

TTLK laïi chuyeån chuùng ñeán caùc TVLK lieân quan. Sau ñoù, caùc TVLK chuyeån

thoâng tin chi tieát ñeán caùc khaùch haøng cuûa mình, vì vaäy hoï coù theå thöïc hieän caùc

quyeàn cuûa mình ñuùng thôøi haïn. Trong tröôøng hôïp phaùt haønh quyeàn mua chöùng

khoaùn môùi, quyeàn boû phieáu vaø caùc quyeàn yeâu caàu khaùc, TTLK seõ nhaän caùc yeâu

caàu vaø chæ thò cuûa khaùch haøng töø caùc TVLK vaø chuyeån chuùng ñeán caùc toå chöùc

löu kyù toaøn caàu lieân quan. Vieäc nhaän coå töùc vaø voán goác, laõi traùi phieáu ñöôïc

thanh toaùn baèng ngoaïi teä treân taøi khoaûn döôùi teân cuûa TTLK, sau ñoù seõ ñöôïc

phaân phoái laïi cho caùc nhaø ñaàu tö. Hay noùi moät caùch khaùc, caùc nhaø ñaàu tö coù theå

thöïc hieän caùc quyeàn cuûa mình ñoái vôùi nhöõng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi moät caùch

an toaøn vaø deã daøng nhö laø thöïc hieän giao dòch vaø ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn taïi

Vieät Nam.

d) Quy trình thöïc hieän giao dòch vaø thanh toaùn chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi

nieâm yeát treân TTCK Vieät Nam:

TTLK Vieät Nam coù theå ñaïi dieän toå chöùc phaùt haønh nöôùc ngoaøi ñöùng ra

phaùt haønh, phaân phoái chöùng khoaùn taïi Vieät Nam vaø nhöõng chöùng khoaùn naøy coù

giaù trò nhö chöùng khoaùn ñöôïc phaùt haønh ôû nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc pheùp nieâm yeát taïi

SGDCK Vieät Nam neáu toå chöùc phaùt haønh ñaùp öùng ñöôïc caùc ñieàu kieän nieâm yeát

chöùng khoaùn.

(1) Ñaêng kyù maõ soá kinh doanh vaø löu kyù chöùng khoaùn:

Ñeå tham gia vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam, taát caû nhaø ñaàu tö nöôùc

ngoaøi phaûi thöïc hieän ñaêng kyù caáp maõ soá kinh doanh chöùng khoaùn vôùi TTLK

thoâng qua toå chöùc löu kyù cuûa hoï. Vieäc ñaêng kyù maõ soá naøy giuùp cho cô quan

quaûn lyù thò tröôøng coù theå theo doõi, quaûn lyù vaø giaùm saùt hoaït ñoäng giao dòch cuûa

caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Beân caïnh ñoù, taát caû chöùng khoaùn nieâm yeát vaø giao

dòch ôû Vieät Nam maø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua ñöôïc ñeàu phaûi ñöôïc löu kyù ôû

TTLK Vieät Nam thoâng qua caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu coù lieân keát hoaït ñoäng

vôùi TVLK Vieät Nam hoaëc taïi caùc TVLK Vieät Nam.

(2) Kyù keát caùc thoaû thuaän, hôïp ñoàng lieân quan giöõa caùc beân:

- Hôïp ñoàng löu kyù hoaëc hôïp ñoàng dòch vuï chöùng khoaùn:

Khi caùc toå chöùc phaùt haønh nöôùc ngoaøi phaùt haønh Giaáy chöùng nhaän sôû höõu

chöùng khoaùn (GCNSHCK), hoï phaûi kyù hôïp ñoàng löu kyù vôùi TTLK Vieät Nam

trong ñoù cuï theå hoaù caùc trình töï, thuû tuïc vaø phöông phaùp phaùt haønh vaø löu kyù

GCNSHCK. Maët khaùc, toå chöùc phaùt haønh nöôùc ngoaøi cuõng phaûi kyù hôïp ñoàng

dòch vuï chöùng khoaùn thoûa thuaän veà vieäc löu kyù vaø thöïc hieän quyeàn cho chöùng

khoaùn khi hoï phaùt haønh chöùng khoaùn vôùi hình thöùc chöùng chæ.

- Hôïp ñoàng löu giöõ chöùng khoaùn:

TTLK Vieät Nam löïa choïn vaø chæ ñònh moät toå chöùc löu kyù nöôùc ngoaøi ñaët

taïi nöôùc cuûa toå chöùc phaùt haønh ñeå thöïc hieän nhaän löu kyù chöùng khoaùn cuõng nhö

chæ ñònh toå chöùc löu kyù naøy thöïc hieän caùc quyeàn. Döïa treân hôïp ñoàng, TTLK

chöùng khoaùn Vieät Nam môû moät taøi khoaûn löu kyù chöùng khoaùn vôùi toå chöùc löu

kyù chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi ñeå thanh toaùn giao dòch.

(3) Phaùt haønh giaáy chöùng nhaän sôû höõu chöùng khoaùn:

- Phaùt haønh vaø nieâm yeát chöùng khoaùn

TTLK chöùng khoaùn Vieät Nam môû moät taøi khoaûn vôùi moät toå chöùc löu kyù

toaøn caàu vaø toång soá löôïng chöùng khoaùn naøy ñöôïc löu kyù treân taøi khoaûn seõ phaûi

baèng vôùi soá löôïng chöùng khoaùn ñöôïc nieâm yeát treân SGDCK Vieät Nam. Chöùng

khoaùn ñöôïc löu kyù taïi toå chöùc löu kyù toaøn caàu döôùi teân cuûa TTLK ñöôïc phaân boå

veà cho nhöõng nhaø ñaàu tö Vieät Nam hoaëc nöôùc ngoaøi thoâng qua taøi khoaûn cuûa

caùc TVLK cuûa hoï taïi TTLK.

Trong tröôøng hôïp phaùt haønh GCNSHCK, toå chöùc phaùt haønh nöôùc ngoaøi

phaùt haønh nhöõng chöùng khoaùn ñaïi dieän vaø löu kyù chuùng döôùi teân cuûa TTLK taïi

toå chöùc löu kyù toaøn caàu do TTLK Vieät Nam chæ ñònh sau khi hoï nhaän ñöôïc tieàn

ñaêng kyù ñaët mua chöùng khoaùn. Sau khi xaùc nhaän vieäc löu kyù chöùng khoaùn vôùi toå

chöùc löu kyù, TTLK phaùt haønh GCNSHCK chöùng khoaùn cho caùc toå chöùc baûo

laõnh phaùt haønh hoaëc caùc TVLK ôû Vieät Nam ñeå phaân phoái GCNSHCK naøy ñeán

töøng nhaø ñaàu tö ñaët mua chöùng khoaùn.

Neáu toå chöùc phaùt haønh nöôùc ngoaøi muoán nieâm yeát chöùng khoaùn cuûa mình

treân Sôû giao dòch chöùng khoaùn Vieät Nam , hoï phaûi hoaøn taát caùc thuû tuïc xin pheùp

nieâm yeát vôùi UBCKNN vaø tham vaán vôùi SGDCK veà thuû tuïc vaø thôøi gian nieâm

yeát lieân quan.

Vieät Nam

Nöôùc ngoaøi

Noäp ñôn nieâm yeát

TCPH

Hôïp ñoàng Lưu kyù

SGDCK Vieät Nam

Lkyù CK

Giao dòch & Thanh toaùn

TTLKCK

Hôïp ñoàng löu giöõ CK

TCLK toaøn caàu

Phaân phoái CK

T/K cuûa TTLKVN

T/K của A

T/K của B

TVLK C

TVLK D

TVLK E

Sô ñoà phaùt haønh vaø nieâm yeát CK nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam

(4) Thanh toaùn giao dòch:

Vieäc thanh toaùn caùc chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi nieâm yeát ôû thò tröôøng chöùng

khoaùn Vieät Nam ñöôïc thöïc hieän baèng vieäc chuyeån giao chöùng khoaùn vôùi hình

thöùc buùt toaùn ghi soå giöõa taøi khoaûn cuûa beân baùn ñeán taøi khoaûn cuûa beân mua döïa

treân thoâng tin vaø keát quaû giao dòch do SGDCK Vieät Nam cung caáp. Duø cho coù

thöïc hieän bao nhieâu buùt toaùn chuyeån giao ñi nöõa thì toång soá chöùng khoaùn ñang

löu kyù treân taøi khoaûn cuûa TTLK taïi toå chöùc löu kyù toaøn caàu khoâng thay ñoåi. Quaù

trình buø tröø vaø thanh toaùn cho caùc chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi treân TTCK Vieät

Nam ñöôïc thöïc hieän töông töï nhö chöùng khoaùn trong nöôùc.

CTCK A baùn

CTCK B mua

SGDCK Giao dòch

TTLKCK Chuyeån giao TK A (-) (cid:198) TK B (+)

Vieät Nam

Nöôùc ngoaøi

TCLK TK

* Khoâng coù söï thay ñoåi treân TK cuûa TCLK

Sô ñoà thanh toaùn CK quoác teá taïi VN

(5) Thöïc hieän quyeàn:

TTLK chöùng khoaùn seõ thoâng baùo cho caùc coå ñoâng caùc thoâng tin veà lòch

trình hoaït ñoäng vaø thöïc hieän quyeàn cuûa toå chöùc phaùt haønh vaø taäp hôïp caùc chæ

thò vaø yeâu caàu cuûa nhaø ñaàu tö ñeå chuyeån taûi thoâng tin ñeán toå chöùc löu kyù toaøn

caàu.

3.3.3.5 Loä trình thöïc hieän:

Vieäc trieån khai thöïc hieän vaø cung caáp dòch vuï löu kyù chöùng khoaùn quoác teá

treân TTCK Vieät Nam laø moät nhieäm vuï raát quan troïng ñoøi hoûi caàn coù moät quaù

trình khaù daøi ñeå chuaån bò caùc ñieàu kieän caàn thieát. Do vaäy, döïa treân chieán löôïc

phaùt trieån TTCK Vieät Nam ñeán naêm 2010 ñöôïc Thuû töôùng pheâ duyeät vaø xuaát

phaùt töø thöïc teá trieån khai xaây döïng vaø phaùt trieån TTCK trong giai ñoaïn hieän nay

vaø thôøi gian tôùi, loä trình döï kieán thöïc hieän nhö sau:

- Ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh Luaät CK veà hoaït ñoäng Ñaêng

kyù-Löu kyù-Buø tröø vaø thanh toaùn (ñaàu naêm 2007);

- Söûa ñoåi cheá ñoä keá toaùn Coâng ty chöùng khoaùn (naêm 2007)

- Chuaån bò caùc ñieàu kieän xaây döïng heä thoáng phaàn meàm ÑK-LK-BT vaø

Thanh toaùn (naêm 2006-2008);

- Nghieân cöùu ñeá aùn chuyeån ñoåi TTLK thaønh moâ hình coâng ty trong ñoù coù

voán sôû höõu cuûa Nhaø nöôùc; ña daïng hoùa caùc nghieäp vuï cuûa TTLK (naêm 2007-

2008);

- Thöïc hieän keát noái vôùi caùc Sôû giao dòch chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi, TTLK

nöôùc ngoaøi vaø caùc toå chöùc löu kyù toaøn caàu (naêm 2009-2010);

- Phaùt trieån maïng löôùi TVLK (coâng ty chöùng khoaùn, ngaân haøng löu kyù

chöùng khoaùn ñaûm baûo an toaøn taøi saûn, thöïc hieän caùc quyeàn cho nhaø ñaàu tö

(2006-2010).

- Cung öùng dòch vuï ÑK-LK-BT vaø TT cho một soá thò tröôøng khu vöïc (naêm

2010).

KEÁT LUAÄN

Cuøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng vaø söï phaùt trieån cuûa ñaàu tö, thu huùt voán treân thò

tröôøng thì caùc dòch vuï xuyeân quoác gia laø moät trong nhöõng yeáu toá khoâng theå

thieáu ñeå hoã trôï vaø phuïc vuï caùc tieän ích cho caùc chuû theå tham gia thò tröôøng ôû

caùc quoác gia khaùc nhau, giuùp cho hoï deã daøng xích laïi gaàn nhau vaø toái ña hoaù

ñöôïc lôïi nhuaän. Cuï theå laø caùc dòch vuï veà löu kyù, thanh toaùn buø tröø, thöïc hieän

quyeàn cho caùc hoaït ñoäng giao dòch chöùng khoaùn quoác teá.

Xuaát phaùt töø yeâu caàu phaùt trieån cuûa TTCK Vieät Nam vaø khaû naêng cung

caáp dòch vuï löu kyù chöùng khoaùn quoác teá trong thôøi gian tôùi, ñeà taøi ñaõ ñi saâu

nghieân cöùu veà maët lyù luaän heä thoáng löu kyù, buø tröø-thanh toaùn chöùng khoaùn

trong phaïm vi trong nöôùc vaø moâ hình heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá cuûa

moät soá quoác gia coù nhöõng neùt töông ñoàng vôùi chuùng ta ñeå ruùt ra nhöõng baøi hoïc

kinh nghieäm quyù baùu öùng duïng vaøo thöïc tieãn. Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån heä

thoáng löu kyù chöùng khoaùn quoác teá naøy tröôùc heát phaûi döaï treân quan ñieåm, ñònh

höôùng cuûa Ñaûng vaø Chính phuû veà phaùt trieån TTCK, chuaån bò caùc ñieàu kieän caàn

thieát ñeå Vieät Nam gia nhaäp TTCK quoác teá cuõng nhö ñöa ra nhöõng giaûi phaùp cuï

theå ñeå xaây döïng heä thoáng löu kyù chöùng khoaùn toaøn caàu nhö giaûi phaùp veà khung

phaùp lyù, coâng ngheä thoâng tin, söû duïng caùc tieâu chuaån quoác teá, kyõ thuaät nghieäp

vuï vôùi nhöõng loä trình vaø böôùc ñi trong töøng giai ñoaïn cuï theå.

Qua ñoù, vieäc trieån khai nghieân cöùu caùc dòch vuï löu kyù, buø tröø-thanh toaùn

chöùng khoaùn quoác teá coù yù nghóa thieát thöïc trong vieäc goùp phaàn phaùc hoïa keá

hoaïch môû roäng vaø hoäi nhaäp quoác teá cho thò tröôøng voán trong nöôùc, taïo tính chuû

ñoäng trong vieäc thöïc hieän chính saùch phaùt trieån kinh teá vaø hoäi nhaäp cuûa Ñaûng

vaø Nhaø nöôùc trong caùc giai ñoaïn tieáp theo.

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Xây dựng và phát triển hoạt động lưu ký chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam để hội nhập

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH

MUÏC LUÏC

MÔÛ ÑAÀU

CHÖÔNG I

CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ HOAÏT ÑOÄNG LÖU KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN QUOÁC TEÁ VAØ KINH NGHIEÄM CUÛA

MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

3 . B ¸ o c ¸ o t h a n h t o ¸ n ( S ¸ n g T + 2 )

3 . B ¸ o c ¸ o t h a n h t o ¸ n ( S ¸ n g T + 2 )

4 . T h a n h t o ¸ n ( T + 2 , 4 g i ê c h i Ò u )

4 . T h a n h t o ¸ n ( T + 2 , 4 g i ê c h i Ò u )

CHÖÔNG II

THÖÏC TRAÏNG VEÀ HOẠT ĐỘNG LÖU KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN HIEÄN HAØNH VAØ SÖÏ CAÀN THIEÁT

THAM GIA VAØO HEÄ THOÁNG LÖU KYÙ TOAØN CAÀU

CHÖÙC NAÊNG

PHAÏM VI QUAÛN LYÙ

KIEÁN TRUÙC HEÄ THOÁNG NAÉM GIÖÕ & CAÙC ÑÒNH CHEÁ GHI SOÅ

ÑAÊNG KYÙ

CHÖÙNG KHOAÙN NIEÂM YEÁT

NAÉM GIÖÕ

TTLK

CHÖÙNG KHOAÙN CHÖA NIEÂM YEÁT

CHUYEÅN GIAO

CAÙC TVLK

TTLK

Thaønh vieân löu kyù

Soå taøi khoaûn thaønh vieân löu kyù Cuûa Thaønh vieân Cuûa nhaø ñaàu tö

Soå taøi khoaûn khaùch haøng Chi tieát theo khaùch haøng

Nhaø ñaàu tö X

Nhaø ñaàu tö Y

Mua vaø Baùn Thaønh vieân A - Thaønh vieân B 10.000 coå phieáu

Taøi khoaûn khaùch haøng Y ------------------------ + 10.000 coå phieáu Ghi taêng 10.000 coå phieáu taøi khoaûn cuûa Y

Taøi khoaûn khaùch haøng X ------------------------ - 10.000 coå phieáu Ghi giaûm 10.000 coå phieáu taøi khoaûn cuûa X

Taøi khoaûn TTBT TTLK +/- 10.000 Ghi taêng vaø ghi giaûm taøi khoaûn TTBT cuûa TTLK

Taøi khoaûn TVLK B + 10.000 Taêng taøi khoaûn TVLK B 10.000 cp

CHÖÔNG III

CAÙC GIAÛI PHAÙP XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN HOAÏT ÑOÄNG

LÖU KYÙ TREÂN THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN VIEÄT NAM ÑEÅ HOÄI NHAÄP

Nhaø ñaàu tö

Nhaø moâi giôùi nöôùc ngoaøi

CTCK trong nöôùc (VN)

Toå chöùc löu kyù toaøn caàu

Trung taâm löu kyù CK VN

Sô ñoà giao dòch vaø thanh toaùn CK quoác teá

Vieät Nam

Nöôùc ngoaøi

TCPH

SGDCK Vieät Nam

TTLKCK

TCLK toaøn caàu

T/K cuûa TTLKVN

T/K của A

T/K của B

TVLK C

TVLK D

TVLK E

CTCK A baùn

CTCK B mua

SGDCK Giao dòch

TTLKCK Chuyeån giao TK A (-) (cid:198) TK B (+)

Vieät Nam

Nöôùc ngoaøi

TCLK TK

* Khoâng coù söï thay ñoåi treân TK cuûa TCLK

KEÁT LUAÄN

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ