Luận văn Xây dựng và sử dụng tình huống sư phạm để dạy học phần Lý luận giáo dục cho sinh viên các trường Đại học Sư phạm

1

Nh©n lo¹i ®ang tån t¹i trong nÒn v¨n minh siªu c«ng nghiÖp víi sù biÕn ®æi

nhanh chãng cña x# héi khiÕn cho cµng ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò,

nh÷ng t×nh huèng míi, ®Æt con ng−êi tr−íc nh÷ng th¸ch thøc ph¶i ®èi mÆt. §Æc

®iÓm cña x# héi nh− vËy ®ßi hái con ng−êi ph¶i cã n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò.

Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ViÖt Nam ®ang tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn vµ ®ång

bé theo h−íng “§æi míi m¹nh mÏ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, kh¾c phôc

lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn nÕp t− duy s¸ng t¹o cña ng−êi häc. Tõng b−íc

¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo d¹y häc, ®¶m b¶o

®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù nghiªn cøu cho häc sinh” [38, tr 43] nh»m ®µo

t¹o con ng−êi ViÖt Nam tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cã n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò phôc vô cho thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸ ®Êt n−íc mµ §¹i Héi §¶ng toµn quèc lÇn thø b¶y ®# ®Ò ra “båi d−ìng cho

häc sinh n¨ng lùc t− duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò” [37, tr 64].

§æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®−îc coi lµ nhiÖm vô quan träng cña toµn bé

GV vµ SV tr−êng §HSP, ®Æc biÖt cña viÖc d¹y häc c¸c m«n NVSP trong ®ã cã

m«n GDH. Do sù biÕn ®éng nhanh chãng cña thùc tiÔn gi¸o dôc phæ th«ng trong

thêi kú ®æi míi hiÖn nay, viÖc d¹y häc m«n GDH cµng cÇn thiÕt ph¶i g¾n chÆt

víi thùc tiÔn nhµ tr−êng phæ th«ng-m«i tr−êng ho¹t ®éng cña SVSP khi ra tr−êng.

D¹y häc m«n GDH cµng cÇn ph¶i d¹y cho SV c¸ch t− duy, t− duy SP, d¹y cho hä

c¸c kü n¨ng nghÒ nghiÖp, mµ cèt lâi lµ kü n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt nh÷ng

vÊn ®Ò n¶y sinh trong thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng. HiÖn nay,

ph−¬ng ph¸p häc cña SVSP trë thµnh môc tiªu d¹y häc chø kh«ng ph¶i chØ lµ

biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc ®¹i häc. Nãi tíi ph−¬ng ph¸p häc ë §HSP

th× cèt lâi ph¶i lµ ph−¬ng ph¸p tù häc cña SV. Ph−¬ng ph¸p häc lµ cÇu nèi gi÷a

häc tËp víi nghiªn cøu khoa häc. Trong ®ã mét yÕu tè quan träng ®¶m b¶o thµnh

c«ng trong häc tËp vµ nghiªn cøu khoa häc lµ kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt

nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. NÕu båi d−ìng ®−îc cho SVSP ph−¬ng ph¸p häc, lßng quyÕt

t©m vµ ý chÝ tù häc, biÕt vËn dông nh÷ng ®iÒu ®# häc vµo nh÷ng t×nh huèng míi

1. Lý do chän ®Ò tµi

Më ®Çu

2

mÎ cña gi¸o dôc ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi hiÖn nay th× sÏ t¹o cho hä lßng

ham häc, kh¬i d¹y tiÒm n¨ng vèn cã cña hä, ph¸t huy néi lùc, lµm cho kÕt qu¶

häc tËp cña hä ®−îc n©ng lªn gÊp béi, ®ång thêi gióp hä sím thÝch nghi víi nghÒ

SP khi ra tr−êng.

VÒ lý luËn, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë §HSP ®−îc coi lµ mét

lo¹i h×nh, mét ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc cã kh¶ n¨ng båi d−ìng cho SV n¨ng

lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo h−íng nµy

®# vµ ®ang ®−îc nghiªn cøu, øng dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc c¸c m«n häc ë

§HSP hiÖn nay. C¸c tr−êng §HSP cã tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o SVSP cã nh©n c¸ch

nhµ gi¸o toµn diÖn. Trong ®ã, SV ra tr−êng kh«ng chØ giái trong ho¹t ®éng gi¶ng

d¹y mµ cßn ph¶i giái trong CTGD häc sinh ë THPT. Gi¶i quyÕt THSP ®−îc coi

nh− lµ mét ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, cã t¸c dông to lín trong d¹y häc phÇn

LLGD nãi riªng, d¹y häc m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP nãi chung. §Æc biÖt, cho

SV gi¶i quyÕt THSP trong d¹y häc phÇn LLGD t¹o c¬ héi cho SV ¸p dông tri

thøc hiÓu biÕt vÒ CTGD häc sinh vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc tiÔn

nghÒ nghiÖp thuéc lÜnh vùc nµy. Tõ ®ã h×nh thµnh cho hä kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh-môc tiªu hµng ®Çu cña ®µo t¹o SVSP trë

thµnh ng−êi GV, nhÊt lµ GVCN líp ë THPT.

VÒ thùc tiÔn, ý thøc ®−îc tÇm quan träng cña x©y dùng vµ sö dông THSP

trong d¹y häc, nhiÒu GV vµ SV ®# nghiªn cøu vµ thö nghiÖm viÖc x©y dùng vµ sö

dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH. Tuy nhiªn, ph−¬ng ph¸p d¹y häc

nµy ch−a ®−îc chó träng ®óng møc ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay, GV cßn thiÕu

kinh nghiÖm x©y dùng vµ sö dông THSP, SVSP cßn tá ra yÕu kÐm vÒ kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vÒ CTGD häc sinh. MÆt h¹n chÕ ®ã do nhiÒu

nguyªn nh©n, c¶ nguyªn nh©n chñ quan lÉn nguyªn nh©n kh¸ch quan. Trong ®ã

ph¶i kÓ ®Õn søc ú t©m lý do lèi gi¶ng d¹y truyÒn thèng mang l¹i. ViÖc d¹y häc ë

§HSP cßn t¸ch rêi víi thùc tiÔn nhµ tr−êng phæ th«ng; ph−¬ng ph¸p d¹y häc vÉn

lµ lèi truyÒn thô mét chiÒu tõ GV ®Õn SV; SV bÞ ®Æt vµo vÞ thÕ thô ®éng trong

häc tËp, thiÕu c¬ héi tiÕp cËn víi thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng, thiÕu

c¬ héi rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng nghÒ nghiÖp cÇn thiÕt, nhÊt lµ kü n¨ng ph¸t hiÖn vµ

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh nãi chung, trong CTCNL nãi riªng.

3

Thµnh thö, viÖc ®óc rót ®−îc nh÷ng kinh nghÖm vÒ x©y dùng vµ sö dông

THSP nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh d¹y häc chuÈn bÞ cho SVSP lµm CTGD

häc sinh ë THPT ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay ®ang trë thµnh mét yªu cÇu cÊp

b¸ch.

V× nh÷ng lý do trªn, ®Ò tµi nghiªn cøu cña luËn ¸n ®−îc chän lµ: “X©y

dùng vµ sö dông t×nh huèng s− ph¹m ®Ó d¹y häc phÇn Lý luËn gi¸o dôc ë c¸c

tr−êng ®¹i häc s− ph¹m”.

Nghiªn cøu x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn Lý luËn gi¸o dôc

cho SV c¸c tr−êng §HSP.

3.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu

Ph−¬ng ph¸p d¹y häc m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP.

3.2. §èi t−îng nghiªn cøu

Nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy tr×nh, nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y dùng vµ sö dông

THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP.

NÕu thiÕt kÕ ®−îc quy tr×nh x©y dùng vµ quy tr×nh sö dông THSP ®Ó d¹y

häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c x©y

dùng vµ sö dông THSP, nhÊt lµ phï hîp môc tiªu, kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc

phÇn nµy; phï hîp víi nhu cÇu, ®iÒu kiÖn d¹y häc cña GV vµ SV; phï hîp víi

m«i tr−êng ho¹t ®éng trong t−¬ng lai cña SVSP th× hiÖu qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vÒ CTGD häc sinh vµ c¸c kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cña

SV c¸c tr−êng §HSP sÏ cao h¬n.

§Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®Ò ra, ®Ò tµi nh»m gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô nghiªn

cøu chñ yÕu sau:

2. Môc ®Ých nghiªn cøu

3. Kh¸ch thÓ vµ ®èi t−îng nghiªn cøu

4. Gi¶ thuyÕt khoa häc

5. NhiÖm vô nghiªn cøu

4

5.1. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng vµ sö dông

THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP.

5.2. X¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy tr×nh, nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y

dùng vµ sö dông THSP ®ång thêi x©y dùng hÖ thèng THSP trong CTGD häc sinh

ë THPT ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP.

5.3. Thùc nghiÖm møc ®é kh¶ thi cña c¸c quy tr×nh ®−îc x¸c lËp.

6.1. VÒ lý luËn

- KÕ thõa kinh nghiÖm cña c¸c nhµ nghiªn cøu ®i tr−íc, nghiªn cøu cña

luËn ¸n nh»m gãp phÇn lµm râ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ THSP trong CTGD

häc sinh (kh¸i niÖm, cÊu tróc, sù ph©n lo¹i vµ quy tr×nh gi¶i quyÕt THSP); vÒ vÊn

®Ò x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP; vÒ mèi quan

hÖ gi÷a hiÖu qu¶ cña viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ c¸c

kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cña SV c¸c tr−êng §HSP víi viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ

thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD.

- KÕ thõa vµ ph¸t triÓn kinh nghiÖm cña c¸c nhµ nghiªn cøu ®i tr−íc,

nghiªn cøu cña luËn ¸n tËp trung x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy tr×nh

x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD; ®ång thêi x¸c ®Þnh

nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸

tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cã hiÖu qu¶.

6.2. VÒ thùc tiÔn

- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y

häc m«n GDH nãi chung vµ qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng

§HSP nãi riªng.

- Biªn so¹n tµi liÖu h−íng dÉn vµ bµi so¹n mÉu ®Ó gióp cho viÖc x©y dùng

vµ sö dông hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cña c¸c GV

gi¶ng d¹y m«n GDH ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.

- X©y dùng hÖ thèng THSP trong CTGD häc sinh ë THPT ®Ó ®Þnh h−íng

cho viÖc tiÕp tôc x©y dùng THSP nµy vµ viÖc sö dông chóng trong t−¬ng lai.

6. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn ¸n

7. Ph¹m vi nghiªn cøu

5

- Môc tiªu cÇn ®¹t: Chó träng h×nh thµnh kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP cho SV th«ng qua qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD (m«n GDH).

- §èi t−îng d¹y häc: SVSP kh«ng chuyªn T©m lý-Gi¸o dôc häc ë c¸c

tr−êng §HSP.

- §Þa ®iÓm nghiªn cøu thùc tiÔn: V× ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, luËn ¸n chØ míi

tËp trung nghiªn cøu thùc tiÔn ë mét sè tr−êng ®¹i diÖn cho c¸c tr−êng §HSP

c¸c tØnh phÝa Nam, ®ã lµ §HSP thµnh phè Hå ChÝ Minh, §HSP HuÕ vµ khoa SP

tr−êng §HCT.

- TiÕn hµnh thùc nghiÖm t¹i tr−êng §HCT vµ mét sè TTDGTX c¸c tØnh

§BSCL.

8.1. Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu

8.1.1. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn hÖ thèng

Theo quan ®iÓm TriÕt häc, thÕ giíi hiÖn thùc lµ mét hÖ thèng cÊu tróc toµn

vÑn bao gåm c¸c sù vËt hiÖn t−îng vËn ®éng, ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ biÖn

chøng h÷u c¬. Theo quan ®iÓm cña Lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i, qu¸ tr×nh d¹y häc

®¹i häc lµ mét hÖ thèng-cÊu tróc bao gåm c¸c thµnh tè vËn ®éng, ph¸t triÓn trong

mèi quan hÖ biÖn chøng kh«ng t¸ch rêi. Tõ nh÷ng quan ®iÓm ®ã, ®èi t−îng

nghiªn cøu cña luËn ¸n sÏ ®−îc tiÕn hµnh xem xÐt vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch toµn

diÖn vµ ®ång bé víi viÖc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt c¸c thµnh tè kh¸c cña qu¸ tr×nh

d¹y häc ®¹i häc cã liªn quan.

8.1.2. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ho¹t ®éng-nh©n c¸ch

C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu lý luËn vµ thùc nghiÖm T©m lý häc, GDH; c¸c

kinh nghiÖm gi¸o dôc tiªn tiÕn hiÖn nay ®# chØ ra r»ng giai ®o¹n míi cña qu¸

tr×nh ph¸t triÓn lý luËn d¹y häc hiÖn ®¹i vµ c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc cô thÓ cã

hiÖu qu¶ nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu ®µo t¹o cña nhµ tr−êng ViÖt Nam lµ giai ®o¹n

ph¸t triÓn lý luËn d¹y häc vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo quan ®iÓm tiÕp cËn ho¹t

®éng-nh©n c¸ch t©m lý häc hiÖn ®¹i. Néi dung chÝnh trong quan ®iÓm ®ã lµ: Ho¹t

®éng lµ quy luËt chung nhÊt cña con ng−êi; con ng−êi lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng;

quan hÖ cña con ng−êi víi thÕ giíi xung quanh vµ víi b¶n th©n lµ quan hÖ t¸c

®éng qua l¹i; ho¹t ®éng cña con ng−êi cã thµnh tè ®Æc thï lµ con ng−êi v−¬n tíi

8. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

6

®èi t−îng, chuyÓn sù vËt, hiÖn t−îng thµnh ®èi t−îng, thµnh s¶n phÈm cña ho¹t

®éng nh»m thùc hiÖn môc ®Ých cña m×nh, c¸c qu¸ tr×nh nµy võa chøa ®ùng, võa

thÓ hiÖn vµ thùc hiÖn høng thó, ®éng c¬ ... cña con ng−êi víi t− c¸ch lµ chñ thÓ

cña ho¹t ®éng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ giao l−u, t©m lý cña con ng−êi h×nh

thµnh vµ ph¸t triÓn, t©m lý con ng−êi võa lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng ®ång thêi

còng võa lµ thµnh tè cña ho¹t ®éng. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ho¹t ®éng bao hµm

trong ®ã c¶ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nh©n c¸ch nªn gäi chung lµ ph−¬ng ph¸p tiÕp

cËn ho¹t ®éng- nh©n c¸ch. Tõ quan ®iÓm nµy ph¶i thÊy ®−îc nh©n c¸ch cña SVSP

chØ ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng vµ b»ng ho¹t ®éng SP. Nh©n

c¸ch mµ SVSP cÇn rÌn luyÖn lµ nh©n c¸ch GV, mét nh©n c¸ch toµn diÖn bao gåm

®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc SP.

8.1.3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn lÞch sö

Nh÷ng thµnh tùu cña nh©n lo¹i ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong qu¸

tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. T− t−ëng, quan ®iÓm cña nh÷ng

ng−êi ®i sau (dï cã míi mÎ, cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u) còng manh nha tõ t− t−ëng,

quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi ®i tr−íc, nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc khoa häc x# héi.

Cho nªn, nh÷ng ®æi míi trong ®µo t¹o SP ë nhµ tr−êng §HSP hiÖn nay ph¶i ®øng

trªn quan ®iÓm kÕ thõa, ph¸t triÓn cã chän läc nh÷ng tinh hoa vÒ ®µo t¹o SP cña

nh÷ng nhµ gi¸o dôc trong vµ ngoµi n−íc.

8.2. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn

Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp kinh nghiÖm tõ viÖc nghiªn

cøu c¸c tµi liÖu lý luËn trong vµ ngoµi n−íc cã liªn quan.

8.3. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn

Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp kinh nghiÖm tõ nghiªn cøu

thùc tiÔn. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn ®−îc sö dông trong qu¸ tr×nh

nghiªn cøu lµ:

8.3.1. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra

Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ®−îc sö dông víi môc ®Ých thu thËp c¸c th«ng tin vÒ

thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ lµm c¬ së thùc

tiÔn cho viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP phôc vô cho nhiÖm vô nghiªn

cøu cña ®Ò tµi.

8.3.2. Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm SP

7

Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm SP ®−îc sö dông víi môc ®Ých kiÓm nghiÖm

tÝnh ®óng ®¾n, kh¶ thi vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng

THSP ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH ë c¸c

tr−êng §HSP.

8.3.3. Ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm

Ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu b»ng

c¸ch cho SVSP thùc hiÖn nh÷ng bµi kiÓm tra vµ phiÕu tù ®¸nh gi¸ nh»m thu thËp

th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu.

8.3.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu qua s¶n phÈm ho¹t ®éng

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu qua s¶n phÈm ho¹t ®éng ®−îc sö dông trong viÖc

nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm.

8.3.5. Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc

Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc ®−îc sö dông ®Ó xö lý c¸c kÕt qu¶ thu

®−îc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc chñ yÕu ®−îc

thùc hiÖn qua phÇn mÒm thèng kª x# héi häc (SPSS FOR WINDOWS. V.10).

8.3.6. Ngoµi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn, c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn

cøu hç trî kh¸c còng ®−îc sö dông nh−: Ph−¬ng ph¸p quan s¸t, ph−¬ng ph¸p trß

chuyÖn, ph−¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm. C¸c ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông

nh»m thu thËp thªm nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt bæ sung cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng

nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi.

Trong c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn,

ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm, ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm,

ph−¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm vµ ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc ®−îc coi lµ

c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu.

C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn ®−îc cô thÓ ho¸ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn

®Ò tµi cña luËn ¸n.

8

1.1.1. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò

X©y dùng vµ sö dông t×nh huèng tõng ®−îc biÕt ®Õn trong c¸c lÜnh vùc cña

cuéc sèng x# héi ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam. Trong c«ng t¸c gi¸o

dôc-®µo t¹o, t×nh huèng ®−îc biÕt ®Õn nh− mét sù khëi ®Çu, nh− mét ®Æc tr−ng c¬

b¶n cña c¸c d¹ng d¹y häc tÝch cùc. Trong luËn ¸n, lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò

®−îc ®Ò cËp ®Õn trªn hai ph¹m vi. §ã lµ lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò trªn thÕ giíi vµ

lÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò ë ViÖt Nam.

1.1.1.1. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò trªn thÕ giíi

Ph©n tÝch nh÷ng kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ sö dông t×nh huèng trong

gi¸o dôc-®µo t¹o thÓ hiÖn trong c¸c chuyªn kh¶o, c¸c tµi liÖu T©m lý häc, Lý

luËn d¹y häc ... cho thÊy t×nh huèng vèn ®# ®−îc x©y dùng vµ sö dông tõ l©u

trong lÞch sö gi¸o dôc thÕ giíi, thËm chÝ tõ thêi cæ ®¹i. TruyÒn thèng kÝch thÝch

ng−êi häc tÝch cùc cña lÞch sö gi¸o dôc Trung Quèc mµ tiªu biÓu lµ cña Khæng

Tö (-551-487 CNN) víi kinh nghiÖm sö dông t×nh huèng theo h−íng nªu vÊn ®Ò,

c¸ thÓ ho¸ tiÕp nhËn, ghi l¹i trong c¸c s¸ch v¨n häc cæ ®−îc coi lµ tÊm g−¬ng vÒ

ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tÝch cùc cho hËu thÕ. ë ph−¬ng t©y, Mü lµ n−íc sím

nghiªn cøu vµ ¸p dông t×nh huèng trong gi¸o dôc-®µo t¹o. T×nh huèng-ph−¬ng

ph¸p d¹y häc (case-Method Teaching) ®−îc biÕt ®Õn nh− mét d¹ng d¹y häc ë

tr−êng Harvard Law vµo n¨m 1870 vµ ®# ®−îc chÊp nhËn mét vµi n¨m sau ®ã. Tõ

®Çu thÕ kû XX trë l¹i ®©y, ë c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− Mü, Liªn X« (cò), Ph¸p, Hµ

Lan...t×nh huèng ®# ®−îc nghiªn cøu vµ øng dông ngµy cµng réng r#i trong c«ng

t¸c gi¸o dôc-®µo t¹o nghÒ víi vai trß nh− lµ mét d¹ng, mét ph−¬ng ph¸p d¹y häc

tÝch cùc. Trong ®ã, hai kiÓu d¹y häc sö dông t×nh huèng ®−îc ®Ò cËp ®Õn nhiÒu

h¬n c¶ lµ d¹y häc nªu vÊn ®Ò, d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ häc tËp dùa trªn vÊn

®Ò, häc tËp ®Þnh h−íng tíi vÊn ®Ò. C¸c nhµ nghiªn cøu cña Liªn bang X« ViÕt

(Liªn X« cò) vµ Ba Lan nh− Machiuxkin A.M., Kharlam«p I.F., Kluglac M.I.,

1.1. C¬ së lý luËn cña x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y

häc phÇn LLGD ë ®HSP

Ch−¬ng 1

c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng

vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë ®HSP

9

Nhikitrenc« V.N., Orl«va E.N., Abbunhinna O.A., Cud¬mina N.V [95], Ok«n

V. [114], Lecne I.Ia. [79] ... ®# nghiªn cøu viÖc sö dông t×nh huèng trong d¹y häc

nªu vÊn ®Ò vµ ®# bµn ®Õn d¹ng d¹y häc nµy mét c¸ch toµn diÖn. §Æc biÖt hä ®#

tr×nh bµy s©u s¾c vµ cã hÖ thèng t×nh huèng cã vÊn ®Ò-h¹t nh©n cña d¹y häc nªu

vÊn ®Ò. Tõ d¹ng d¹y häc nµy, øng dông cña ph−¬ng ph¸p sö dông t×nh huèng

trong c¸c ngµnh nghÒ, trong c¸c lÜnh vùc qu¶n lý, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, trong

ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vµ trong ®µo t¹o nghÒ nghiÖp dÇn dÇn ®−îc ®Æt

ra. NhiÒu tuyÓn tËp, s¸ch gi¸o khoa cña c¸c ngµnh häc kh¸c nhau ®−îc biªn so¹n

nh»m phôc vô cho c¸c giê häc cã vËn dông t×nh huèng. C¸c nhµ nghiªn cøu cña

Mü, Hµ Lan...nh− Van De L.F.A., Barendse G.W.J.(1993)[169], Dolman

D.(1994)[155], Woods D.R.(1994)[156], Boud D. vµ Feletti G.I. (1997)[154],

Ooms Ir.G.G.H.(2000)[162] vµ nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c ®# nghiªn cøu viÖc x©y dùng

vµ sö dông t×nh huèng trong d¹ng häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò, häc tËp ®Þnh h−íng tíi

vÊn ®Ò. §©y lµ hai d¹ng d¹y häc c¬ b¶n ®−îc c¸c t¸c gi¶ ph−¬ng t©y ®Ò cËp ®Õn

trong d¹y häc tÝch cùc h−íng vµo ng−êi häc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë Mü, Hµ Lan

... liªn tiÕp diÔn ra nh÷ng Héi th¶o quèc tÕ vÒ d¹y häc tÝch cùc nãi chung vµ häc

tËp dùa trªn vÊn ®Ò nãi riªng mµ Héi th¶o gÇn ®©y nhÊt vÒ ph−¬ng ph¸p häc tËp

dùa trªn vÊn ®Ò ë ®¹i häc diÔn ra vµo th¸ng 6 n¨m 2003 [170].

Kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ sö dông t×nh huèng trong hai kiÓu d¹y häc

nªu trªn cña mét sè t¸c gi¶ tiªu biÓu ®# tõng ®−îc biÕt ®Õn ë ViÖt Nam, nhÊt lµ

th«ng qua mét sè c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.

Tr−íc hÕt, nãi ®Õn d¹y häc nªu vÊn ®Ò lµ ng−êi ta nh¾c ®Õn nhiÒu t¸c gi¶,

trong ®ã cã Ok«n V. vµ Lecne I.Ia. Tµi liÖu lý luËn vÒ d¹y häc nªu vÊn ®Ò cña hai

t¸c gi¶ nµy ®# ®−îc dÞch vµ phæ biÕn ë ViÖt Nam tõ nh÷ng n¨m 70. Nãi ®Õn qu¸

tr×nh sö dông t×nh huèng trong d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò, Ok«n V.

(1976) [114, tr 83-84] ®# cho r»ng ®©y lµ mét qu¸ tr×nh d¹y häc bao gåm toµn bé

c¸c hµnh ®éng nh−: Tæ chøc c¸c THCV§; biÓu ®¹t (nªu ra) c¸c vÊn ®Ò (cÇn tËp

cho häc sinh quen dÇn ®Ó tù lµm lÊy c«ng viÖc nµy); gióp ®ì cho häc sinh nh÷ng

®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò; kiÓm tra c¸c c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã;

cuèi cïng, l#nh ®¹o qu¸ tr×nh hÖ thèng ho¸ vµ cñng cè c¸c kiÕn thøc ®# tiÕp thu

®−îc. Trong ®ã, nghÖ thuËt cña GV cã thÓ ®−îc biÓu hiÖn nhiÒu h¬n c¶ ë viÖc tæ

chøc THCV§. ¤ng cßn cho r»ng t−¬ng ®−¬ng víi gi¶ng d¹y nªu vÊn ®Ò cña GV

10

lµ häc tËp theo kiÓu nªu vÊn ®Ò cña HS. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra theo c¸c kh©u: Nªu

ra c¸c vÊn ®Ò; biÓu ®¹t vÊn ®Ò; gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ kiÓm tra c¸ch gi¶i quyÕt

chóng. Nh− vËy, mét quy tr×nh sö dông t×nh huèng cña GV t−¬ng t¸c víi quy

tr×nh ho¹t ®éng gi¶i quyÕt t×nh huèng cña HS ®# ®−îc Ok«n V. ®Ò cËp trong d¹y

häc nªu vÊn ®Ò. Lecne I.Ia. (1977) [79, 47-78] coi t×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ kh¸i

niÖm chñ yÕu vµ më ®Çu cho d¹y häc nªu vÊn ®Ò vµ mét hÖ thèng c¸c t×nh huèng

cã vÊn ®Ò, c¸c vÊn ®Ò vµ c¸c bµi to¸n cã vÊn ®Ò lµ c¸i mµ d¹y häc nªu vÊn ®Ò ®ßi

hái. Theo «ng, gi¶i c¸c bµi to¸n cã vÊn ®Ò lµ mét h×nh thøc biÓu hiÖn cña t− duy

s¸ng t¹o. Nh−ng c¸i mµ d¹y häc nªu vÊn ®Ò ®ßi hái kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp

ngÉu nhiªn mµ lµ mét hÖ thèng c¸c THCV§ vµ c¸c bµi to¸n cã vÊn ®Ò ®¸p øng

®−îc c¸c tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh. Sö dông THCV§ trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy theo

«ng, cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh theo ba d¹ng: Tr×nh bµy nªu vÊn ®Ò, t×m tßi bé phËn

vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. Mçi d¹ng ®−îc ®Æc tr−ng bëi nh÷ng hÖ thèng hµnh

®éng cña GV vµ HS riªng. §ång thêi «ng còng l−u ý nh÷ng yªu cÇu mµ d¹y häc

nªu vÊn ®Ò ®ßi hái ng−êi GV ph¶i cã, c¶ vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô s−

ph¹m lÉn phÈm chÊt ®¹o ®øc, ®Ó cã thÓ sö dông ®−îc ph−¬ng ph¸p d¹y häc nµy.

Cã thÓ nãi, nh÷ng kinh nghiÖm sö dông t×nh huèng trong d¹y häc nªu vÊn ®Ò cña

c¸c t¸c gi¶ trªn nhÊn m¹nh vµo mèi quan hÖ t−¬ng t¸c GV vµ HS, trong ®ã ho¹t

®éng d¹y cña GV ®−îc chó ý. THCV§ trong d¹ng d¹y häc nµy kh«ng chØ ®¬n

thuÇn lµ nh÷ng t×nh huèng cã thËt trong thùc tÕ cuéc sèng ®−îc x©y dùng lªn vµ

®−a vµo trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ cßn bao gåm c¶ nh÷ng t×nh huèng cã tÝnh lý

luËn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh nhËn thøc tµi liÖu häc tËp. Nh÷ng h−íng dÉn c¸ch

thøc thùc hiÖn qu¸ tr×nh sö dông t×nh huèng trong d¹ng d¹y häc nµy chñ yÕu nãi

®Õn ho¹t ®éng d¹y cña GV. Do ®ã, nh÷ng côm tõ chØ tªn gäi cña d¹ng d¹y häc

nµy th−êng ®−îc b¾t ®Çu b»ng tõ d¹y (teaching) nh− d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,

d¹y häc nªu vÊn ®Ò ...Tuú møc ®é tiÕp cËn, c¸c t¸c gi¶ th−êng tËp trung vµo viÖc

h−íng dÉn HS xö lý t×nh huèng vµ nªu yªu cÇu cña viÖc x©y dùng t×nh huèng.

Cßn viÖc x©y dùng vµ sö dông t×nh huèng (nhÊt lµ x©y dùng) trong d¹y häc theo

mét quy tr×nh chi tiÕt, tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn khoa häc

th× hÇu nh− ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ, râ rµng.

Ng−îc l¹i, c¸c t¸c gi¶ ph−¬ng T©y l¹i nhÊn m¹nh, ®Ò cao ho¹t ®éng cña

ng−êi häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc tÝch cùc. Nh÷ng h−íng dÉn c¸ch thøc thùc

11

hiÖn ®−îc thiÕt kÕ chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng häc cña ng−êi häc. Do ®ã,

nh÷ng côm tõ chØ tªn gäi cña kiÓu d¹y häc nµy th−êng ®−îc b¾t ®Çu b»ng tõ häc

(Learning). GÇn ®©y, hai c¸ch tiÕp cËn míi trong d¹y häc tËp trung vµo SV ®ang

®−îc phæ biÕn réng r#i ë c¸c n−íc ph−¬ng t©y. §ã lµ: Häc tËp ®Þnh h−íng lªn vÊn

®Ò (Problem-Oriented Learning) vµ häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò (Problem-Based

Learning). Ooms Ir.G.G.H.(2000)[162] cho r»ng c¸c t×nh huèng trong thùc tÕ cã

chøc n¨ng to lín trong c¸c d¹ng d¹y häc nµy. Gi÷a hai d¹ng cã sù kh¸c nhau vÒ

môc ®Ých, vÒ c¸ch tiÕp cËn vµ vÒ lo¹i h×nh häc tËp cña SV. Tuy nhiªn vÒ c¬ b¶n

chóng gièng nhau. Sù gièng nhau ®ã lµ: Häc tËp tõ c¸c t×nh huèng cã thùc trong

bèi c¶nh phï hîp; sù hiÓu biÕt ®−îc tæng hîp tõ c¸c ngµnh kiÕn thøc kh¸c nhau

(c¸c ph−¬ng ph¸p rÌn luyÖn kh¸c nhau); SV lµm viÖc ®éc lËp vµ tÝch cùc; SV lµm

viÖc trong nhãm vµ SV tù ®iÒu khiÓn. Trong d¹ng häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò,

Prichard K.W., R. Melaran Sawyer R.S.(1994)[164, tr 245] vµ c¸c t¸c gi¶ kh¸c ®#

®−a ra nh÷ng lý luËn cã gi¸ trÞ thiÕt thùc cho viÖc x©y dùng vµ sö dông t×nh

huèng nh−: C¸ch viÕt t×nh huèng, x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm cña mét t×nh huèng tèt, môc

®Ých sö dông t×nh huèng... Dolman D.(1994)[155, tr 3-12], Gilbert A vµ Foster

S.F.(1997) [154] giíi thiÖu mét quy tr×nh lµm viÖc cã hÖ thèng ®Ó ph©n tÝch vÊn

®Ò trong d¹ng häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò ®−îc thùc hiÖn ë khoa Y cña ®¹i häc

Limburg Maastricht, Netherlands vµ khoa Kinh tÕ qu¶n trÞ kinh doanh cña ®¹i

häc Dutch. Quy tr×nh lµm viÖc ®ã chøa ®ùng 7 b−íc sau: Lµm râ nh÷ng môc vµ

nh÷ng kh¸i niÖm mµ c¸c thµnh viªn trong nhãm ch−a hiÓu ®Çy ®ñ; nhãm thèng

nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò; ph©n tÝch vÊn ®Ò; thèng nhÊt c¸c ý kiÕn gi¶i

thÝch vÊn ®Ò; h×nh thµnh c¸c môc tiªu häc tËp; nghiªn cøu c¸ nh©n (tù häc) vµ

tæng hîp th«ng tin thu thËp ®−îc tõ c¸c thµnh viªn trong nhãm. Bèn lo¹i nhiÖm

vô häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò còng ®−îc c¸c «ng x¸c ®Þnh: NhiÖm vô gi¶i thÝch vÊn

®Ò; nhiÖm vô nghiªn cøu vÊn ®Ò; nhiÖm vô th¶o luËn vÊn ®Ò vµ c¸c nhiÖm vô

hµnh ®éng. C¸c nhiÖm vô hµnh ®éng bao gåm nhiÖm vô ®iÒu nghiªn, nhiÖm vô

chiÕn l−îc (thiÕt kÕ) vµ nhiÖm vô thùc hiÖn. Trong khi ®ã, Woods D. R (1994)

[156, tr 57-62] l¹i ®−a ra 8 nhiÖm vô cÇn thùc hiÖn trong häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò.

T¸m nhiÖm vô ®ã lµ: Kh¶o s¸t tû mû c¸c vÊn ®Ò, x©y dùng gi¶ thuyÕt, nhËn biÕt

c¸c vÊn ®Ò, chi tiÕt ho¸ vÊn ®Ò; cè g¾ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò víi nh÷ng c¸i ®# cã;

nhËn biÕt c¸i mµ anh kh«ng biÕt, mµ anh cÇn ph¶i biÕt ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc

12

vÊn ®Ò; cã nhu cÇu häc tËp, x¸c ®Þnh ®−îc c¸c môc ®Ých, môc tiªu häc tËp vµ c¸c

nguån häc tËp; tù häc vµ chuÈn bÞ; trao ®æi th«ng tin trong nhãm; ¸p dông tri

thøc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®¸nh gi¸ viÖc n¾m kiÕn thøc míi, viÖc gi¶i quyÕt vÊn

®Ò vµ t¸c dông cña qu¸ tr×nh ®−îc sö dông. Van De L.F.A vµ Barendse G.W.J

(1993)[169, tr 6-9] ®Ò xuÊt kÕ ho¹ch lµm viÖc trong häc tËp ®Þnh h−íng vµo vÊn

®Ò. Theo t¸c gi¶, phÇn ®Çu cña ch−¬ng tr×nh, trung t©m chÝnh cña mäi sù cè g¾ng

lµ ®−a ra ®−îc mét kÕ ho¹ch lµm viÖc trong ®ã bao gåm mét phÇn miªu t¶ b¶n

chÊt cña ®Ò ¸n vµ mét kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh thùc hiÖn nã. KÕ ho¹ch lµm viÖc

bao gåm 6 b−íc: 1). §Þnh h−íng vÊn ®Ò; 2). X¸c ®Þnh môc ®Ých vµ nhãm môc

tiªu; 3). X¸c ®Þnh vÊn ®Ò; 4).X©y dùng chiÕn l−îc nghiªn cøu; 5). X©y dùng kÕ

ho¹ch cña ®Ò ¸n; 6). X©y dùng kÕ ho¹ch lµm viÖc. Nh− vËy c¸c t¸c gi¶ nµy còng

chØ tËp trung chñ yÕu vµo quy tr×nh xö lý t×nh huèng cña häc sinh.

Ngoµi d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò nªu trªn, cßn cã

lý thuyÕt t×nh huèng cña c¸c nhµ nghiªn cøu Ph¸p.

Qua c¸c bµi gi¶ng vµ ho¹t ®éng cña Anne Bessot, Francoise Richard vµ

Claude Comiti t¹i ®¹i häc HuÕ n¨m 1990 vµ n¨m 1991 [9] cho thÊy vµi nÐt kh¸i

qu¸t vÒ lý thuyÕt t×nh huèng vµ sù vËn dông lý thuyÕt t×nh huèng trong d¹y häc

m«n to¸n cña c¸c nhµ nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy ë Ph¸p. Theo hä, t×nh huèng trong

d¹y häc ph¶i ®−îc ®Æt trong hÖ thèng mèi quan hÖ t−¬ng t¸c gi÷a häc sinh-gi¸o

viªn-m«i tr−êng-kiÕn thøc: Häc sinh Gi¸o viªn

M«i tr−êng Tri thøc

§ã lµ nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i gi÷a HS, GV vµ m«i tr−êng liªn quan ®Õn

kiÕn thøc trong mét t×nh huèng d¹y häc. Trong ®ã, vai trß cña GV ®−îc ®Æc tr−ng

bëi hai thao t¸c ®ã lµ qu¸ tr×nh ñy th¸c (GV t×m nh÷ng vÊn ®Ò ®em l¹i nghÜa cho

kiÕn thøc cÇn gi¶ng d¹y sao cho ho¹t ®éng cña HS tõng lóc gièng víi ho¹t ®éng

cña nhµ nghiªn cøu) vµ qu¸ tr×nh thÓ chÕ ho¸ (GV gióp ®ì HS nhËn biÕt trong

nh÷ng viÖc mµ hä ®# lµm mét c¸i g× ®ã cã tÝnh phæ qu¸t, mét kiÕn thøc v¨n ho¸

sö dông ®−îc cho nh÷ng lÇn sau). Ng−êi HS, trong lý thuyÕt t×nh huèng, ®−îc coi

lµ chñ thÓ duy lý, lµ mét chñ thÓ to¸n häc. HS ®−îc ®Æt trong mèi quan hÖ t¸c

®éng qua l¹i víi m«i tr−êng:

13

ThÇy gi¸o

Häc sinh M«i tr−êng

Tri thøc

Tõ ph©n tÝch c¸c mèi quan hÖ trªn, kh¸i niÖm t×nh huèng-didactic ®# ®−îc

®Ò cËp ®Õn, ®ã lµ: GV t×m c¸ch ®Ò ra mét t×nh huèng sao cho HS x©y dùng hay

chØnh lý kiÕn thøc cña m×nh vµ coi ®ã lµ lêi gi¶i ®¸p cho nh÷ng yªu cÇu cña m«i

tr−êng chø kh«ng ph¶i nh»m tho¶ m#n ý thÝch cña GV. Trong ph−¬ng ph¸p d¹y

häc nµy, c¸c t¸c gi¶ cho r»ng GV ph¶i lµm c¸ch nµo ®ã ®Ó HS rót ra tõ nh÷ng

t×nh huèng nh÷ng tiÒn gi¶ ®Þnh a-didactic vµ lêi gi¶i cña bµi to¸n lµ do HS t×m ra

kh«ng phô thuéc víi ý thÝch cña GV. Sù ñy th¸c mµ GV thùc hiÖn ®Ó HS häc lµ

sù ñy th¸c cña mét t×nh huèng didactic. Trong qu¸ tr×nh ®ã, viÖc häc lµ mét sù

chØnh lý kiÕn thøc mµ HS tù m×nh s¶n sinh ra, cßn GV chØ gîi ra sù chØnh lý ®ã

b»ng c¸ch lùa chän gi¸ trÞ cña c¸c biÕn t×nh huèng. §Ó mét t×nh huèng ®−îc coi

lµ mét t×nh huèng didactic c¸c t¸c gi¶ cho r»ng cÇn cã Ýt nhÊt hai ®iÒu kiÖn: HS

cã thÓ ph¸t ra mét lêi gi¶i ®¸p s¬ khëi (quy tr×nh c¬ së) nh−ng nã ch−a ph¶i lµ c¸i

ta muèn gi¶ng d¹y vµ quy tr×nh c¬ së ®ã ph¶i béc lé ngay tÝnh khiÕm khuyÕt

buéc häc sinh ph¶i uèn n¾n, chØnh lý, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc cña m×nh.

Tãm l¹i, c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc víi ®iÓm khëi ®Çu lµ c¸c t×nh

huèng cµng ngµy cµng ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu, ®µo t¹o trªn thÕ giíi quan t©m.

Nh÷ng thµnh tùu nghiªn cøu cña hä vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy vèn ®−îc coi lµ nh÷ng bµi

häc quÝ gi¸ cho c¸c nhµ nghiªn cøu, ®µo t¹o ViÖt Nam trªn con ®−êng ®æi míi sù

nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o cña m×nh.

1.1.1.2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò ë ViÖt Nam

Ph−¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng còng ®# ®−îc h×nh thµnh l©u ®êi trong lÞch

sö cña d©n téc ViÖt Nam ta. Trong ®ã, Hå ChÝ Minh-VÞ anh hïng gi¶i phãng d©n

téc, danh nh©n v¨n ho¸ kiÖt xuÊt cña thÕ giíi, ®−îc coi lµ ng−êi cã tµi xö lý

nh÷ng t×nh huèng vµo bËc nhÊt.

Trong cuéc sèng, phÐp øng xö, thuËt ®¾c nh©n t©m vèn ®# ®−îc quan t©m,

nay cµng ®−îc quan t©m nghiªn cøu vµ øng dông nhiÒu h¬n. Nh÷ng c©u chuyÖn

d©n gian, nh÷ng c©u chuyÖn lÞch sö, nh÷ng c©u chuyÖn th−êng nhËt ®iÓn h×nh vÒ

14

øng xö vµ c¸ch øng xö th−êng ®−îc viÖn dÉn trong nh÷ng cuéc chuyÖn trß; ®−îc

®−a ra ®Ó tranh luËn, trao ®æi; ®−îc ®−a ra ®Ó r¨n d¹y ng−êi kh¸c víi nhiÒu h×nh

thøc ®a d¹ng vµ phong phó trªn mäi ph−¬ng tiÖn vµ cho mäi løa tuæi. Trong ®ã,

ph¶i kÓ ®Õn c¸c cuéc thi (cã phÇn thi øng xö), thi s−u tÇm vµ xö lý c¸c t×nh huèng

nãi chung, c¸c THSP nãi riªng ®ang ®−îc tæ chøc cµng ngµy cµng cã qui m« vµ

cã hiÖu qu¶ cao trªn c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng ngµy nay. VÝ dô:

C¸c ch−¬ng tr×nh nh−: V−ên cæ tÝch, §−êng lªn ®Ønh Olympia, ë nhµ ngµy chñ

nhËt, Ng−êi ®−¬ng thêi, Hai bèn h×nh trªn gi©y, N÷ sinh vµ t−¬ng lai ...cña VTV;

hay c¸c môc vÒ t×nh huèng vµ øng xö t×nh huèng trong c¸c t¹p chÝ vµ b¸o chÝ

nh−: Gi¸o dôc&Thêi ®¹i, Tµi hoa trÎ, Gi¸o viªn vµ Nhµ tr−êng...).

Trong c«ng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, c¸c nhµ nghiªn cøu, gi¸o dôc ViÖt Nam

còng ®# sím tiÕp cËn víi viÖc x©y dùng vµ sö dông t×nh huèng trong c¸c ph−¬ng

ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµ ®# ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh.

VÒ lý luËn, nhiÒu nhµ nghiªn cøu Lý luËn d¹y häc ViÖt Nam trong c¸c tµi

liÖu cña m×nh ®# thÓ hiÖn sù quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy; nhiÒu tµi liÖu vÒ t×nh

huèng vµ c¸ch øng xö t×nh huèng, nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu øng dông d¹y häc

nªu vÊn ®Ò-d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph−¬ng ph¸p t×nh huèng trong gi¸o dôc,

®µo t¹o-huÊn luyÖn ngµnh nghÒ ®# vµ ®ang ngµy cµng ®−îc nghiªn cøu vµ phæ

biÕn réng r#i h¬n [3] [7] [19] [25] [33] [43] [46] [64] [66] [95] [125] [127]...

NÕu nh− tr−íc n¨m 1990, sè t¸c gi¶ ®i vµo nghiªn cøu vµ øng dông d¹y

häc nªu vÊn ®Ò-d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ d¹y häc t×nh huèng ch−a nhiÒu th×

h¬n chôc n¨m trë l¹i ®©y, con sè nµy ®# t¨ng lªn rÊt nhiÒu. ViÖc nghiªn cøu vµ

øng dông nµy ®−îc thùc hiÖn trong nhiÒu ngµnh häc, cÊp häc vµ ®−îc c«ng bè

d−íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. D−íi ®©y xin ®Ò cËp ®Õn mét sè t¸c gi¶ tiªu biÓu ®#

bµn ®Õn vÊn ®Ò nµy:

Nãi ®Õn t×nh huèng cÇn gi¶i quyÕt lµ ng−êi ta nãi ®Õn THCV§. Gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong t×nh huèng còng tøc lµ gi¶i quyÕt t×nh huèng. Muèn gi¶i quyÕt vÊn

®Ò, theo Hå Chñ TÞch [152, tr 90-91], tr−íc tiªn cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó hiÓu râ

c¸i gèc m©u thuÉn trong vÊn ®Ò lµ g×, ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc ®©u lµ m©u thuÉn chÝnh,

®©u lµ m©u thuÉn phô. Ng−êi ®−a ra ba b−íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: §Ò nã ra; ph©n

tÝch nã; gi¶i quyÕt nã. Hå Ngäc §¹i (1985) [35, tr 298-300] quan niÖm kh¸i niÖm

mµ häc sinh cÇn tiÕp thu “lÈn trèn” trong hiÖn thùc. ¤ng cho viÖc sö dông t×nh

15

huèng cã vÊn ®Ò trong d¹y häc còng gièng nh− ta xua tri thøc ra khái n¬i tró Èn

cña nã, hoÆc ®Ëp vì, phanh phui nã ra. ¤ng khuyªn x©y dùng t×nh huèng nªn

chän nh÷ng t×nh huèng ®¶m b¶o ®−îc nh÷ng yªu cÇu nh−: ph¶i rÊt ®¬n gi¶n, ®Õn

møc kh«ng thÓ ®¬n gi¶n h¬n; mçi chi tiÕt trong t×nh huèng chØ cã mét nghÜa,

kh«ng nªn cã chi tiÕt ®¸nh ®è; mçi chi tiÕt ®Òu quen thuéc vµ ng−êi kÐm nhÊt

còng cã thÓ biÕt ®−îc (hoÆc Ýt nhiÒu cã sù gióp ®ì cña b¹n, cña thÇy); néi dung

tiÒm tµng trong t×nh huèng Êy ph¶i hÕt søc phong phó. Vò V¨n T¶o (1995) [127,

tr 24-28] ®Æc biÖt coi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ mét h−íng míi trong môc tiªu vµ

ph−¬ng ph¸p ®µo t¹o. N¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®−îc coi lµ mét trong c¸c n¨ng

lùc then chèt cña con ng−êi trong x# héi ph¸t triÓn. ¤ng cho r»ng n¨ng lùc gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò ®ßi hái cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng: Lµm râ vµ khoanh vÊn ®Ò; x¸c ®Þnh râ

nguån gèc vµ nh÷ng néi dung lµm nÈy sinh vÊn ®Ò; xö lý nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng

tranh luËn b»ng nh÷ng c¸ch thøc g¾n bã nh÷ng vÊn ®Ò; ®Ò ra kh«ng chØ nh÷ng

kh¶ n¨ng ®¸p øng vÊn ®Ò ®−îc tr×nh bµy, mµ cßn cã kh¶ n¨ng thÊy tr−íc ®−îc

nh÷ng vÊn ®Ò vµ nghÜ ra nh÷ng chiÕn l−îc ®¸p øng thÝch hîp. TrÇn V¨n Hµ [35, tr

83-90] lµ mét trong nh÷ng ng−êi ViÖt Nam ®Çu tiªn ®# sím nghiªn cøu vµ øng

dông thµnh c«ng ph−¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng-hµnh ®éng trong ®µo t¹o huÊn

luyÖn c¸n bé, kü s− Canh n«ng tõ n¨m 1947. ¤ng ®# biªn so¹n nhiÒu tµi liÖu

gi¶ng d¹y theo ph−¬ng ph¸p nµy vµ ®# x©y dùng ®−îc hµng ngµn t×nh huèng

trong n«ng nghiÖp. Khi bµn vÒ ph−¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng-hµnh ®éng, «ng

®−a ra bèn giai ®o¹n trong ph−¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng-hµnh ®éng vµ b¶y b−íc

trong qu¸ tr×nh ra mét quyÕt ®Þnh. Bèn giai ®o¹n ®ã lµ: 1). §iÒu tra, nghiªn cøu

®Çy ®ñ c¸c d÷ kiÖn cã liªn quan ®Õn t×nh h×nh, t×nh huèng; 2). Ph©n tÝch; 3). Tæng

hîp; 4). Hµnh ®éng. B¶y b−íc ra quyÕt ®Þnh ®ã lµ: 1). Ph©n tÝch t×nh huèng, x¸c

®Þnh s¬ bé tr¸ch nhiÖm vµ h−íng gi¶i quyÕt; 2). Ph©n tÝch, tæng hîp ®−a ra dù

kiÕn lÇn thø nhÊt vÒ c¸ch xö lý t×nh huèng, th¨m dß, lÊy ý kiÕn cña mäi ng−êi cã

liªn quan; 3). Ph©n tÝch, tæng hîp lÇn thø hai, dù kiÕn c¸ch xö lý lÇn thø hai, bæ

xung cho c¸ch xö lý lÇn thø nhÊt; 4). Ra quyÕt ®Þnh xö lý t×nh huèng; 5). Lµm

thö; 6). Theo dâi sù thi hµnh, s¬ kÕt, rót kinh nghiÖm, hoµn thiÖn quyÕt ®Þnh; 7).

Tæng kÕt nh»m rót ra nh÷ng kÕt luËn cã ý nghÜa nguyªn t¾c, kh¼ng ®Þnh tÝnh

®óng ®¾n cña quyÕt ®Þnh hoÆc ®Ó cã kinh nghiÖm lµm c¬ së cho viÖc xö lý nh÷ng

t×nh huèng t−¬ng tù trong t−¬ng lai. Ngoµi ra «ng cßn nªu lªn 5 ®Æc tr−ng cña

16

ph−¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng hµnh ®éng, ®ã lµ: Gi¶ng d¹y theo môc tiªu; gióp

cho häc viªn tiÕp cËn víi nh÷ng t×nh huèng vµ c¸ch xö lý t×nh huèng mµ hä sÏ

gÆp sau nµy; d©n chñ trong d¹y vµ häc; häc viªn lµ nh©n vËt trung t©m cña líp

häc; mang tÝnh khoa häc, c«ng nghÖ. Cã thÓ nãi viÖc nghiªn cøu vµ vËn dông

t×nh huèng trong gi¸o dôc-®µo t¹o nghÒ cña Vò V¨n T¶o vµ TrÇn V¨n Hµ nh− ®Ò

cËp ë trªn lµ theo h−íng nhÊn m¹nh vµo ho¹t ®éng cña ng−êi häc (häc tËp dùa

trªn vÊn ®Ò). H−íng nghiªn cøu, øng dông cña c¸c «ng ®# cã kÕt qu¶ trong ®µo

t¹o c¸n bé, kü s− n«ng nghiÖp. Trong lÜnh vùc ®µo t¹o gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n

lý gi¸o dôc ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng ®ãng gãp vÒ nghiªn cøu, vËn dông t×nh huèng gi¸o

dôc, t×nh huèng qu¶n lý gi¸o dôc cña NguyÔn Ngäc B¶o, NguyÔn §×nh ChØnh,

Phan ThÕ Sñng vµ L−u Xu©n Míi. NguyÔn Ngäc B¶o (1995) [5, tr 33-61] ®# coi

d¹y häc nªu vÊn ®Ò lµ mét ph−¬ng tiÖn tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña HS vµ

x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò lµ t¹o nªn mét chuçi nh÷ng t×nh huèng

cã vÊn ®Ò vµ ®iÒu khiÓn ng−êi häc tù lùc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò häc tËp. N¨m

1999-2000 [6, tr 7-9], «ng cho r»ng mét ®Æc tr−ng næi bËt cña ho¹t ®éng SP lµ

tÝnh t×nh huèng. ¤ng ®−a ra kh¸i niÖm THSP vµ nªu lªn nh÷ng nh©n tè ¶nh

h−ëng tíi sù xuÊt hiÖn vµ gi¶i quyÕt THSP; lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®óng, cã

hiÖu qu¶ THSP. §Ó phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y m«n GDH ë c¸c tr−êng SP,

NguyÔn Ngäc B¶o vµ NguyÔn §×nh ChØnh (1989) [4, tr 5-20] ®# cho ra ®êi cuèn

Thùc hµnh GDH ®Çu tiªn. C¸c t¸c gi¶ ®# ®Ò cËp ®Õn sù ph©n lo¹i, c¸ch gi¶i vµ

kh¶ n¨ng sö dông c¸c lo¹i bµi tËp, trong ®ã cã lo¹i bµi tËp THSP. Dùa trªn s¬ ®å

gi¶i nh÷ng bµi tËp to¸n cña G. P«lia, c¸c «ng ®# ®−a ra logic gi¶i quyÕt nh÷ng

THSP ®Ó h−íng dÉn cho SV. Logic ®ã bao gåm 6 b−íc: 1). Nªu lªn nh÷ng d÷

kiÖn ®# cho trong THSP vµ x¸c ®Þnh d÷ kiÖn quan träng, chñ yÕu; 2). BiÓu ®¹t

vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt; 3). §Ò ra gi¶ thuyÕt; 4). Chøng minh gi¶ thuyÕt; 5). HÖ

thèng ®Ò phßng hµnh vi; 6). Nªu lªn nh÷ng kinh nghiÖm gi¸o dôc. C¸c t¸c gi¶

còng x¸c ®Þnh sù phong phó cña kh¶ n¨ng sö dông c¸c lo¹i bµi tËp nµy: Sö dông

trong qu¸ tr×nh lªn líp, sö dông trong th¶o luËn, sö dông trong c«ng t¸c thùc

hµnh gi¸o dôc, sö dông ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tri thøc GDH cña SV, sö dông trong

c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ gi¸o dôc, sö dông trong viÖc tiÕn hµnh lµm c¸c bµi

tËp bé m«n. HÖ thèng c¸c bµi tËp vµ THSP trong tµi liÖu nµy ®−îc x©y dùng theo

néi dung d¹y häc m«n GDH ë nhµ tr−êng SP. Tuy lý luËn vÒ THSP ch−a ®−îc ®Ò

17

cËp ®Õn nhiÒu, nh−ng cã thÓ nãi ®©y lµ tµi liÖu thùc hµnh m«n GDH ®Çu tiªn cã

t¸c dông ®Þnh h−íng cho viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu vµ øng dông vÊn ®Ò nµy trong

nhµ tr−êng SP. Còng trong lÜnh vùc ®µo t¹o-huÊn luyÖn c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc,

ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng nghiªn cøu ®−îc thÓ hiÖn trong tµi liÖu T×nh huèng vµ c¸ch

øng xö t×nh huèng trong qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña Phan ThÕ Sñng vµ L−u

Xu©n Míi (1998) [98]. Trong tµi liÖu nµy, c¸c t¸c gi¶ ®# x©y dùng mét hÖ thèng

bao gåm 98 t×nh huèng trªn c¬ së 10 néi dung qu¶n lý ®# ®−îc nhµ n−íc qui ®Þnh

trong c¸c v¨n b¶n ph¸p qui. C¸c b−íc tiÕn hµnh øng xö t×nh huèng ®−îc ®Ò cËp

®Õn ë ®©y lµ: TiÕp cËn t×nh huèng; ph©n tÝch, tæng hîp t×m ra nguyªn nh©n cèt

lâi; t×m biÖn ph¸p øng xö; ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. §Æc biÖt c¸c t¸c gi¶ cßn tæng kÕt mét

sè bÝ quyÕt thµnh c«ng trong øng xö t×nh huèng. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®# cã mét

sè luËn ¸n tiÕn sü vµ th¹c sü nghiªn cøu vµ øng dông t×nh huèng cã vÊn ®Ò, THSP

trong lÜnh vùc gi¶ng d¹y GDH trong c¸c tr−êng SP. Nh÷ng luËn ¸n ®ã lµ: LuËn

¸n phã tiÕn sü cña TrÇn ThÞ Quèc Minh (1997) víi ®Ò tµi “Ph©n tÝch t©m lý t×nh

huèng cã vÊn ®Ò trong quan hÖ gi÷a gi¸o viªn vµ trÎ mÉu gi¸o”; luËn ¸n th¹c sü

cña NguyÔn ThÞ H−¬ng Giang (2000) víi ®Ò tµi “ B−íc ®Çu sö dông c¸c THSP

trong rÌn luyÖn t− duy SP cho sinh viªn Cao ®¼ng s− ph¹m Hµ TÜnh”; luËn ¸n

th¹c sü cña Lª ThÞ Thanh Chung (1999) víi ®Ò tµi “X©y dùng hÖ thèng t×nh

huèng cã vÊn ®Ò ®Ó d¹y häc bé m«n Gi¸o dôc häc”; luËn ¸n th¹c sü cña NguyÔn

ThÞ Thanh (2002) víi ®Ò tµi “VËn dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu t×nh huèng

trong d¹y häc m«n GDH ë tr−êng trung häc s− ph¹m Thanh Ho¸” ...

Tuy kh«ng nhiÒu, nh−ng THSP trong CTGD phÈm chÊt, nh©n c¸ch häc

sinh ë THPT còng ®# ®−îc thÓ hiÖn trong tµi liÖu thùc hµnh GDH cña NguyÔn

Ngäc B¶o vµ NguyÔn §×nh ChØnh (1989) [4], cña NguyÔn Dôc Quang vµ c¸c

®ång nghiÖp (2000) [120]...

So s¸nh THSP sö dông trong d¹y-häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ d¹y häc t×nh

huèng ®−îc c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc ®Ò cËp ë trªn cho thÊy chóng gièng

nhau ë chç: THCV§ lµ ®iÓm xuÊt ph¸t vµ lµ trung t©m trong mçi d¹ng. Trong

c¸c d¹ng ®ã, GV h−íng dÉn HS häc tËp tÝch cùc th«ng qua gi¶i quyÕt hÖ thèng

t×nh huèng. Tuy nhiªn, trong d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, THCV§ bao gåm c¶

nh÷ng t×nh huèng lý luËn (®−îc ®Ò cËp d−íi c¸c d¹ng c©u hái, bµi tËp...) lÉn t×nh

huèng thùc tiÔn, t×nh huèng ®−îc x©y dùng tõ m«i tr−êng ho¹t ®éng; cßn d¹y häc

18

t×nh huèng th× t×nh huèng ®−a ra cho HS gi¶i quyÕt chØ bao gåm nh÷ng t×nh

huèng thùc tiÔn, t×nh huèng ®−îc x©y dùng tõ m«i tr−êng ho¹t ®éng.

Mét sè h¹n chÕ chung:

- Trong hÖ thèng c¸c THSP ®−îc ®−a ra cho SV gi¶i quyÕt cña c¸c tµi liÖu

trong n−íc: VÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng ®# ®−îc ¸p ®Æt tr−íc (d−íi

d¹ng nh÷ng c©u hái ghi d−íi mçi t×nh huèng) cho ng−êi gi¶i quyÕt, khiÕn khã

ph¸t huy ®−îc tÝnh chñ ®éng, tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña SV trong rÌn luyÖn kü

n¨ng ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khi hä tiÕn hµnh gi¶i quyÕt t×nh huèng.

- Trong c¸c tµi liÖu phæ biÕn, c¸c t¸c gi¶ quan t©m giíi thiÖu quy tr×nh xö

lý THSP cña SV h¬n lµ quan t©m giíi thiÖu quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông t×nh

huèng. NhÊt lµ x©y dùng vµ sö dông THSP theo mét quy tr×nh chi tiÕt, râ rµng

®−îc thùc hiÖn trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn khoa häc cã thÓ

chuyÓn giao vµ sö dông ®Ó d¹y häc vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS, ®Æc biÖt

CTCNL ë THPT th× hÇu nh− ch−a ®−îc ®Çu t− nghiªn cøu cã hÖ thèng.

Tuy vËy, nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc ®# cung cÊp nhiÒu

kinh nghiÖm quÝ b¸u vÒ sö dông t×nh huèng trong d¹y häc. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn

cøu nµy ®−îc coi lµ c¬ së khoa häc cho viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi cña luËn ¸n.

1.1.2. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n

Kh¸i niÖm THSP, kh¸i niÖm x©y dùng THSP vµ kh¸i niÖm sö dông THSP

®−îc coi lµ nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cña luËn ¸n. C¸c kh¸i niÖm nµy ®−îc xem

xÐt trong mèi quan hÖ víi c¸c kh¸i niÖm kh¸c cã liªn quan.

1.1.2.1. Kh¸i niÖm t×nh huèng s− ph¹m

THSP ®−îc xem xÐt trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi vÊn ®Ò vµ THCV§.

- VÊn ®Ò lµ mét ph¹m trï tõng ®−îc bµn ®Õn trong mäi lÜnh vùc cña cuéc

sèng x# héi. Theo c¸c nhµ T©m lý häc, con ng−êi chØ tÝch cùc t− duy khi ®øng

tr−íc mét vÊn ®Ò, mét nhiÖm vô cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò lµ g×? C¸c M¸c ®#

cã mét c©u nãi næi tiÕng: “VÊn ®Ò chØ xuÊt hiÖn khi nµo ®# h×nh thµnh ®iÒu kiÖn

®Ó gi¶i quyÕt chóng” [82, tr 7]; cßn Hå Chñ TÞch kÝnh yªu th× l¹i nãi “Khi cã viÖc

g× m©u thuÉn, khi ph¶i t×m c¸ch gi¶i quyÕt chóng, tøc lµ cã vÊn ®Ò” [152, tr 90].

Nh÷ng ý kiÕn nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa to lín trong viÖc xem xÐt, gi¶i quyÕt c¸c

vÊn ®Ò trong cuéc sèng x# héi mµ cßn cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc

xem xÐt, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o dôc-®µo t¹o, trong qu¸ tr×nh

19

d¹y häc. Lecne I.Ia. quan niÖm vÊn ®Ò th−êng ®−îc diÔn ®¹t d−íi h×nh thøc c©u

hái, cho nªn «ng ®# ®Þnh nghÜa: “VÊn ®Ò lµ mét c©u hái n¶y ra hay ®−îc ®Æt ra

cho chñ thÓ mµ chñ thÓ ch−a biÕt lêi gi¶i tõ tr−íc vµ ph¶i t×m tßi, s¸ng t¹o lêi

gi¶i, nh−ng chñ thÓ ®# cã s½n mét sè ph−¬ng tiÖn ban ®Çu ®Ó sö dông thÝch hîp

vµo sù t×m tßi ®ã” [79, tr 27]. Theo c¸c t¸c gi¶ trªn th× vÊn ®Ò chØ xuÊt hiÖn khi cã

mét th¸ch thøc hay m©u thuÉn mµ con ng−êi cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vµ con ng−êi ®#

cã c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt. Còng cã t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn th¸ch thøc mµ con ng−êi

cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong vÊn ®Ò. VÝ dô nh− Hoµng Phª vµ c¸c céng sù (1994)

cho r»ng: “VÊn ®Ò lµ ®iÒu cÇn ®−îc xem xÐt, nghiªn cøu, gi¶i quyÕt” [118, tr

1066]. NguyÔn Ngäc B¶o (1995) l¹i xem xÐt vÊn ®Ò võa lµ mét ph¹m trï cña

logic biÖn chøng l¹i võa lµ ph¹m trï cña T©m lý häc. Theo logic häc biÖn chøng,

vÊn ®Ò lµ h×nh thøc chñ quan cña sù biÓu thÞ tÊt yÕu sù ph¸t triÓn nhËn thøc khoa

häc, tøc vÊn ®Ò ph¶n ¸nh m©u thuÉn biÖn chøng trong ®èi t−îng ®−îc nhËn thøc

(m©u thuÉn gi÷a ®iÒu ®# biÕt vµ ®iÒu ch−a biÕt n¶y sinh mét c¸ch kh¸ch quan

trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x# héi). Cßn vÊn ®Ò nh− lµ ph¹m trï cña T©m lý häc nã

ph¶n ¸nh m©u thuÉn trong qu¸ tr×nh nhËn thøc kh¸ch thÓ bëi chñ thÓ [5, tr 44].

Nh− vËy cã thÓ nãi vÊn ®Ò lµ m©u thuÉn (hay khã kh¨n) cÇn ®−îc xem xÐt,

gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò th−êng tån t¹i trong ®Çu cña chñ thÓ nhËn thøc, gi¶i quyÕt

d−íi d¹ng c©u hái: C¸i g×? T¹i sao? Nh− thÕ nµo? Do ®ã, viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn

®Ò lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña t− duy s¸ng t¹o vµ chÝnh viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l¹i

lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy t− duy s¸ng t¹o ph¸t triÓn.

VÊn ®Ò ®−îc coi lµ ph¹m trï c¬ b¶n trong d¹y häc nªu vÊn ®Ò-d¹y häc gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò hay häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò-häc tËp ®Þnh h−íng vµo vÊn ®Ò. Trong

d¹y häc nªu vÊn ®Ò, Ok«n V [114, tr 101] nãi râ r»ng vÊn ®Ò trong häc tËp h×nh

thµnh tõ mét khã kh¨n vÒ lý luËn hay thùc tiÔn mµ viÖc gi¶i quyÕt khã kh¨n ®ã lµ

kÕt qu¶ cña tÝnh tÝch cùc nghiªn cøu cña b¶n th©n HS. Tõ ®ã «ng cho r»ng t×nh

huèng ®−îc tæ chøc hîp lý th−êng lµ nÒn t¶ng cña khã kh¨n nµy, trong t×nh

huèng ®ã HS ®−îc nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt h−íng dÉn, ra søc kh¾c phôc khã

kh¨n vµ do ®ã hä thu ®−îc nh÷ng kiÕn thøc míi vµ kinh nghiÖm míi.

- T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ kh¸i niÖm chñ yÕu vµ lµ ®iÓm khëi ®Çu cña d¹y

häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau cña c¸c t¸c gi¶ trong vµ

ngoµi n−íc vÒ THCV§. Sau ®©y lµ mét sè ý kiÕn th−êng gÆp:

20

1). Macmutov M.I.: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ trë ng¹i vÒ mÆt trÝ tuÖ cña

con ng−êi, xuÊt hiÖn khi anh ta ch−a biÕt c¸ch gi¶i thÝch hiÖn t−îng, sù kiÖn, qu¸

tr×nh cña thùc tÕ, khi ch−a thÓ ®¹t tíi môc ®Ých b»ng c¸ch thøc ho¹t ®éng quen

thuéc. T×nh huèng nµy kÝch thÝch con ng−êi t×m tßi c¸ch gi¶i thÝch hay hµnh

®éng míi” [98, tr 212].

2). Pªtr«pski A.V: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ t×nh huèng ®−îc ®Æc tr−ng bëi

tr¹ng th¸i t©m lý x¸c ®Þnh cña con ng−êi, nã kÝch thÝch t− duy tr−íc khi con

ng−êi n¶y sinh nh÷ng môc ®Ých vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi, trong ®ã

nh÷ng ph−¬ng tiÖn vµ ph−¬ng thøc ho¹t ®éng tr−íc ®©y mÆc dï lµ cÇn thiÕt

nh−ng ch−a ®ñ ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých míi nµy” [22, tr 21].

3). Lecne I.Ia: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ mét khã kh¨n ®−îc chñ thÓ ý thøc

râ rµng hay m¬ hå, mµ muèn kh¾c phôc th× ph¶i t×m tßi nh÷ng tri thøc míi,

nh÷ng ph−¬ng thøc hµnh ®éng míi” [79, tr 25].

4). NguyÔn Ngäc B¶o (1995): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ tr¹ng th¸i t©m lý

cña sù khã kh¨n vÒ trÝ tuÖ xuÊt hiÖn ë con ng−êi khi hä trong t×nh huèng cña vÊn

®Ò mµ hä ph¶i gi¶i quyÕt kh«ng thÓ gi¶i thÝch mét sù kiÖn míi b»ng tri thøc ®# cã

hoÆc kh«ng thÓ thùc hiÖn hµnh ®éng b»ng c¸ch thøc ®# cã tr−íc ®©y vµ hä ph¶i

t×m mét c¸ch thøc hµnh ®éng míi” [5, tr 42-43].

5). Lª Nguyªn Long (1998): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ t×nh huèng hay hoµn

c¶nh mµ khi ®ã mét vÊn ®Ò ®# trë thµnh vÊn ®Ò cña chÝnh chñ thÓ nhËn thøc” [84,

tr 100].

6). Bïi HiÒn vµ c¸c céng sù (2001): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ tËp hîp

nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cïng nhau t¹o nªn mét t×nh thÕ, mét vÊn ®Ò cÇn

ph¶i ®−îc xem xÐt, c©n nh¾c vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p hîp lý” [55, tr 395].

Râ rµng, mçi t¸c gi¶ ®−a ra mét kh¸i niÖm THCV§ trªn c¬ së khai th¸c

c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña nã víi c¸c møc ®é khai th¸c kh¸c nhau vµ ®−îc thÓ

hiÖn d−íi d¹ng ng«n tõ kh¸c nhau. Trong ®ã: T¸c gi¶ sè 1 nhÊn m¹nh sù xuÊt

hiÖn trë ng¹i vÒ mÆt trÝ tuÖ cña con ng−êi trong t×nh huèng khi con ng−êi ®øng

tr−íc mét vÊn ®Ò lý luËn hay thùc tiÔn cÇn gi¶i thÝch hay hµnh ®éng; nhÊn m¹nh

tÝnh kÝch thÝch sù t×m tßi cña t×nh huèng; t¸c gi¶ sè 2 coi ®Æc tr−ng cña THCV§

lµ tr¹ng th¸i t©m lý x¸c ®Þnh cña con ng−êi vµ coi nã lµ yÕu tè kÝch thÝch con

ng−êi t− duy t×m tßi nh»m tho¶ m#n môc ®Ých trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi; t¸c

21

gi¶ sè 3 nhÊn m¹nh lªn sù ý thøc ®−îc khã kh¨n cña chñ thÓ vµ h−íng kh¾c

phôc khã kh¨n lµ sù t×m tßi; t¸c gi¶ sè 4 cho THCV§ lµ tr¹ng th¸i t©m lý cña sù

khã kh¨n vÒ trÝ tuÖ cña con ng−êi; t¸c gi¶ sè 5 ®Ò cËp ®Õn sù chuyÓn vÊn ®Ò trong

t×nh huèng tõ vÊn ®Ò kh¸ch quan thµnh vÊn ®Ò chñ quan cña chñ thÓ nhËn thøc

cßn t¸c gi¶ sè 6 l¹i nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh cÊp thiÕt cÇn ph¶i ®Ò ra ph−¬ng ¸n gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng. Tuy nhiªn trong ý kiÕn cña c¸c t¸c gi¶ (dï râ rµng

hay ch−a râ rµng) ®Òu chøa ®ùng nh÷ng ®iÓm chung. Nh÷ng ®iÓm chung ®ã ®−îc

thÓ hiÖn qua sù tæng kÕt cña Vò V¨n T¶o (2000) d−íi ®©y:

+ Trong THCV§ lu«n lu«n chøa ®ùng mét néi dung cÇn x¸c ®Þnh, mét

nhiÖm vô cÇn gi¶i quyÕt, mét khã kh¨n cÇn kh¾c phôc. ChÝnh v× lÏ ®ã, viÖc

nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt THCV§ cã t¸c dông kÝch thÝch chñ thÓ t×m tßi ®Ó chiÕm

lÜnh ®−îc tri thøc míi hoÆc ph−¬ng thøc hµnh ®éng míi.

+ THCV§ ®−îc ®Æc tr−ng bëi tr¹ng th¸i t©m lý xuÊt hiÖn ë chñ thÓ trong

khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ viÖc gi¶i quyÕt ®ã l¹i cÇn ®Õn tri thøc, hµnh ®éng míi.

+ THCV§ ®−îc cÊu thµnh bëi ba yÕu tè: Nhu cÇu nhËn thøc hoÆc hµnh

®éng cña ng−êi häc, sù t×m kiÕm nh÷ng tri thøc vµ ph−¬ng thøc hµnh ®éng ch−a

biÕt, kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cña chñ thÓ thÓ hiÖn ë kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc.

+ §Æc tr−ng c¬ b¶n cña THCV§ lµ nh÷ng lóng tóng vÒ lý thuyÕt vµ thùc

hµnh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Tr¹ng th¸i lóng tóng xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh nhËn

thøc nh− mét m©u thuÉn gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ nhËn thøc trong ho¹t ®éng cña

con ng−êi. ChÝnh v× vËy, THCV§ lµ mét hiÖn t−îng chñ quan, mét tr¹ng th¸i t©m

lý cña chñ thÓ. THCV§ xuÊt hiÖn nhê ho¹t ®éng tÝch cùc t×m tßi, nghiªn cøu cña

chÝnh chñ thÓ.

XÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò vµ THCV§ cho thÊy, mét khi vÊn ®Ò ®−îc

chñ thÓ tiÕp nhËn, gi¶i quyÕt dùa trªn nh÷ng ph−¬ng tiÖn s½n cã cña m×nh th× vÊn

®Ò trë thµnh THCV§. Cho nªn, mäi THCV§ trong nã ®Òu chøa ®ùng vÊn ®Ò mµ

chñ thÓ cÇn xem xÐt, gi¶i quyÕt; nh−ng kh«ng ph¶i vÊn ®Ò nµo còng lµ THCV§.

- Kh¸i niÖm t×nh huèng s− ph¹m

NÕu nh− kh¸i niÖm THCV§ ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc ®Ò cËp

®Õn th× sè t¸c gi¶ ®−a ra kh¸i niÖm THSP cßn ch−a nhiÒu. Thêi gian gÇn ®©y,

THSP ®−îc sù quan t©m nhiÒu h¬n cña c¸c nhµ nghiªn cøu trong lÜnh vùc ®µo t¹o

SP n−íc ta. D−íi ®©y xin ®−îc ®Ò cËp ®Õn hai kh¸i niÖm THSP:

22

1). NguyÔn Ngäc B¶o (1999) cho r»ng: “THSP lµ t×nh huèng mµ trong ®ã

xuÊt hiÖn sù c¨ng th¼ng trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ng−êi ®−îc gi¸o

dôc. §Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng ®ã ®ßi hái nhµ gi¸o dôc ph¶i nhanh chãng ph¶n

øng, ph¸t hiÖn ®óng t×nh h×nh, t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tèi −u t×nh h×nh

®ã nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch ng−êi ®−îc gi¸o dôc vµ x©y dùng tËp

thÓ ng−êi ®−îc gi¸o dôc ®ã v÷ng m¹nh” [6, tr 7].

2). Bïi HiÒn vµ c¸c céng sù (2001) cho THSP lµ “TËp hîp nh÷ng hoµn

c¶nh, nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò ®ßi hái gi¸o sinh ph¶i c©n

nh¾c, lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p s− ph¹m ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t−îng mét c¸ch cã

hiÖu qu¶ gi¸o dôc nhÊt” [55, tr 339].

Kh¸i niÖm THSP cña Bïi HiÒn vµ c¸c céng sù mang tÝnh kh¸i qu¸t khi ®Ò

cËp ®Õn vÊn ®Ò n¶y sinh trong t×nh huèng vµ sù c©n nh¾c, lùa chän nh÷ng biÖn

ph¸p SP ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t−îng nãi chung; nh−ng chñ thÓ cña nh÷ng biÖn

ph¸p SP cÇn t¸c ®éng ®ã l¹i ®−îc giíi h¹n lµ gi¸o sinh-ng−êi ®ang chuÈn bÞ ®Ó

trë thµnh ng−êi GV-nhµ gi¸o dôc-m« h×nh nh©n c¸ch mµ ng−êi gi¸o sinh cÇn ®¹t

®−îc trong t−¬ng lai. §©y lµ kh¸i niÖm ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong lÜnh vùc ®µo t¹o

SP. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Ó trë thµnh ng−êi GV, ng−êi gi¸o sinh ®−îc ®Æt

m×nh vµo vÞ thÕ cña GV ®Ó tËp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò diÔn ra trong CTGD häc

sinh. Trong kh¸i niÖm THSP cña NguyÔn Ngäc B¶o, chñ thÓ cña nh÷ng biÖn

ph¸p SP cÇn t¸c ®éng lµ nhµ gi¸o dôc nãi chung. §èi t−îng t¸c ®éng cña nh÷ng

biÖn ph¸p SP ®−îc nªu trong kh¸i niÖm lµ ng−êi ®−îc gi¸o dôc. Ng−êi ®−îc gi¸o

dôc trong kh¸i niÖm cã thÓ hiÓu lµ c¸ nh©n vµ tËp thÓ. T¸c gi¶ coi THSP lµ sù

c¨ng th¼ng xuÊt hiÖn trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ®èi t−îng gi¸o dôc.

Nh− vËy, t¸c gi¶ ®# nhÊn m¹nh ®Õn mèi quan hÖ c¬ b¶n mµ nhµ gi¸o dôc cÇn gi¶i

quyÕt trong c¸c mèi quan hÖ gi¸o dôc. §©y lµ kh¸i niÖm ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong

CTGD ®èi t−îng cña c¸c nhµ gi¸o dôc nãi chung. Tuy nhiªn, ngoµi sù c¨ng th¼ng

xuÊt hiÖn trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ®èi t−îng gi¸o dôc, cßn ph¶i

tÝnh ®Õn sù c¨ng th¼ng xuÊt hiÖn trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc víi c¸c lùc

l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng vµ c¸c yÕu tè kh¸c cã liªn quan ®Õn CTGD

®èi t−îng nh−: C¸c ®ång nghiÖp, c¸c phô huynh häc sinh, c¸c lùc l−îng gi¸o dôc

x# héi, c¸c c¬ së vËt chÊt, c¸c ®iÒu kiÖn gi¸o dôc ...

23

NÐt chung cã thÓ nhËn thÊy trong c¸c kh¸i niÖm vÒ THSP ®ã lµ: THSP lµ

THCV§ diÔn ra ®èi víi nhµ gi¸o dôc trong CTGD ®èi t−îng. Nhµ gi¸o dôc ®−îc

®Ò cËp ®Õn trong t×nh huèng cã thÓ lµ nhµ gi¸o dôc ®ang thùc thi nhiÖm vô gi¸o

dôc còng cã thÓ lµ nh÷ng gi¸o sinh. §èi t−îng gi¸o dôc ®ã lµ nh÷ng ®èi t−îng

cña nh÷ng t¸c ®éng SP cña nhµ gi¸o dôc diÔn ra trong CTGD häc sinh. §èi t−îng

gi¸o dôc chñ yÕu lµ nh÷ng c¸ nh©n vµ tËp thÓ HS. §Ó gi¸o dôc c¸ nh©n vµ tËp thÓ

HS, nhµ gi¸o dôc cßn ph¶i t¸c ®éng ®Õn c¸c ®èi t−îng kh¸c cã liªn quan ®Õn HS

(c¸c lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng). Trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc HS, nhµ

gi¸o dôc th−êng ®−îc ®Æt tr−íc nh÷ng THCV§ ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó ®−a c¸

nh©n vµ tËp thÓ HS ®i lªn. §ång thêi qua viÖc gi¶i quyÕt, nhµ gi¸o dôc cã c¬ héi

cñng cè vµ tÝch luü kinh nghiÖm gi¸o dôc HS.

Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ quan niÖm: THSP lµ THCV§ diÔn ra ®èi

víi nhµ gi¸o dôc trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS; trong t×nh huèng ®ã, nhµ gi¸o dôc

bÞ ®Æt vµo tr¹ng th¸i lóng tóng tr−íc vÊn ®Ò gi¸o dôc cÊp thiÕt mµ hä cÇn ph¶i

gi¶i quyÕt; b»ng tri thøc, kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc SP vèn cã, hä ch−a thÓ gi¶i

quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®ã khiÕn hä ph¶i tÝch cùc xem xÐt, t×m tßi ®Ó cã thÓ ®Ò ra c¸c

biÖn ph¸p gi¸o dôc ®èi t−îng mét c¸ch hîp lý nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ gi¸o dôc

tèi −u; qua ®ã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt SP cña hä còng ®−îc cñng cè vµ ph¸t triÓn.

Kh¸i niÖm THSP chøa ®ùng:

+ Lµ THCV§ cho nªn THSP chøa ®ùng tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tr−ng cña

THCV§ (®# ®−îc kh¸i qu¸t ë tr 21-22);

+ DiÔn ra trong CTGD häc sinh. VÊn ®Ò gi¸o dôc mµ nhµ gi¸o dôc cÇn gi¶i

quyÕt ë ®©y lµ vÊn ®Ò gi¸o dôc HS nãi chung, trong ®ã gi¸o dôc ®−îc hiÓu theo

nghÜa réng. HiÓu theo nghÜa nµy th× ho¹t ®éng gi¸o dôc còng ®ång nghÜa víi ho¹t

®éng s− ph¹m. §©y lµ t×nh huèng diÔn ra ®èi víi nhµ gi¸o dôc (GV, gi¸o sinh...),

tøc nhµ gi¸o dôc lµ chñ thÓ ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng.

+ Mét khi THSP ®−îc gi¶i quyÕt, kh«ng chØ nh©n c¸ch HS mµ nh©n c¸ch

nhµ gi¸o dôc còng ®−îc ph¸t triÓn.

Gi¶i quyÕt THSP thùc chÊt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña CTGD häc sinh trong

t×nh huèng. THSP chØ ®−îc gi¶i quyÕt khi vÊn ®Ò cña CTGD häc sinh-tøc vÊn ®Ò

SP trong t×nh huèng ®−îc chñ thÓ ph¸t hiÖn, chÊp nhËn vµ gi¶i quyÕt trong nh÷ng

®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a THCV§ vµ THSP cho thÊy, mét

V§

THCV§

THSP

24

khi nhµ gi¸o dôc bÞ ®Æt vµo mét THCV§ diÔn ra trong CTGD häc sinh, ®Ó gi¶i

quyÕt THCV§ ®ã, nhµ gi¸o dôc ph¶i tiÕn hµnh mét qu¸ tr×nh t− duy SP trªn c¬ së

nh÷ng kinh nghiÖm gi¸o dôc HS s½n cã cña m×nh, th× lóc ®ã nhµ gi¸o dôc ®#

®øng tr−íc mét THSP. Cho nªn, mäi THSP ®Òu lµ THCV§; nh−ng kh«ng ph¶i

THCV§ nµo còng lµ THSP. Cã vÊn ®Ò (V§) th× míi xuÊt hiÖn THCV§. Cã vÊn

®Ò trong CTGD häc sinh-vÊn ®Ò SP, th× míi cã THCV§ s− ph¹m hay THSP. Mèi

quan hÖ V§-THCV§-THSP lµ mèi quan hÖ biÖn chøng. Mèi quan hÖ t−¬ng t¸c

nµy ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å d−íi ®©y:

Trong mèi quan hÖ trªn, THSP lµ kh¸i niÖm trung t©m.

- THSP-t×nh huèng d¹y häc-t×nh huèng gi¸o dôc (gi¸o dôc theo nghÜa hÑp)

§©y lµ nh÷ng kh¸i niÖm th−êng ®−îc ®Ò cËp trong c¸c nghiªn cøu vÒ t×nh

huèng hiÖn nay. Ba kh¸i niÖm trªn cã ®iÓm gièng nhau ®ã lµ chóng ®Òu lµ nh÷ng

THCV§ diÔn ra trong gi¸o dôc-®µo t¹o HS. Tuy nhiªn, chñ thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong THSP lµ nhµ gi¸o dôc vµ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lµ vÊn ®Ò gi¸o dôc nãi

chung; chñ thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng d¹y häc lµ ng−êi häc d−íi sù

®iÒu khiÓn cña nhµ gi¸o (t¸c nh©n) nh»m tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh

trong qu¸ tr×nh tiÕp thu tri thøc, h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o cßn chñ thÓ gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng gi¸o dôc lµ ®èi t−îng gi¸o dôc (trong nhµ tr−êng

lµ HS) nh»m tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh rÌn luyÖn phÈm chÊt

nh©n c¸ch (hay ®¹o ®øc).

1.1.2.2. Kh¸i niÖm x©y dùng THSP vµ kh¸i niÖm sö dông THSP

X©y dùng vµ sö dông THSP lu«n lu«n song song tån t¹i trong d¹ng d¹y

häc sö dông THSP. VÒ kh¸i niÖm, c¸c t¸c gi¶ ®−îc biÕt, khi bµn ®Õn d¹ng d¹y

häc nµy hÇu nh− ch−a quan t©m ®Õn viÖc ®−a ra mét kh¸i niÖm râ rµng vÒ x©y

dùng vµ sö dông THSP. Thµnh thö, luËn ¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh kh¸i niÖm x©y

dùng vµ kh¸i niÖm sö dông THSP trong c«ng t¸c ®µo t¹o SP trªn c¬ së xem xÐt

kh¸i niÖm x©y dùng vµ kh¸i niÖm sö dông nãi chung.

25

- X©y dùng, theo quan ®iÓm cña nhiÒu t¸c gi¶, bao hµm nhiÒu nghÜa.

Hoµng Phª vµ c¸c céng sù (1994) [118, tr 1105] cho x©y dùng lµ “1. lµm nªn mét

c«ng tr×nh kiÕn tróc theo mét kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh; 2. lµm cho h×nh thµnh mét tæ

chøc hay mét thÓ chÕ x# héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ theo mét ph−¬ng h−íng

nhÊt ®Þnh; 3. t¹o ra, s¸ng t¹o ra c¸i cã gi¸ trÞ tinh thÇn, cã ý nghÜa trõu t−îng; 4.

x©y dùng gia ®×nh vµ 5. (Th¸i ®é, ý kiÕn) cã thiÖn chÝ, nh»m môc ®Ých lµm cho

tèt h¬n. NguyÔn Nh− ý (1998) [151, tr 1856] nãi x©y dùng lµ “1. lµm nªn, x©y

dùng nªn; 2. t¹o ra c¸i cã gi¸ trÞ tinh thÇn, cã néi dung nµo ®ã vµ 3. (Th¸i ®é, ý

kiÕn) cã tinh thÇn ®ãng gãp, lµm tèt h¬n”. NguyÔn L©n (2000) [78, tr 2069] ®−a

ra: X©y dùng lµ “1. lµm nªn mét c«ng tr×nh kiÕn tróc theo mét b¶n vÏ kü thuËt; 2.

t¹o ra mét tæ chøc theo mét chñ tr−¬ng, mét ph−¬ng h−íng nhÊt ®Þnh; 3. g©y nªn

nh÷ng yÕu tè míi th«ng qua trÝ tuÖ; 4. x©y dùng gia ®×nh”.

Qua kh¸i niÖm THSP (tr 23-24) vµ kh¸i niÖm x©y dùng nªu trªn, cã thÓ nãi

x©y dùng THSP thuéc ph¹m trï x©y dùng víi nghÜa: T¹o ra, s¸ng t¹o ra c¸i cã gi¸

trÞ tinh thÇn theo mét môc ®Ých, néi dung nµo ®ã. Tõ ®ã, luËn ¸n cho r»ng: X©y

dùng THSPtrong ®µo t¹o SP lµ mét qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra THSPtheo nh÷ng

ph−¬ng h−íng, néi dung vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh nh»m phôc vô cho c«ng t¸c

®µo t¹o SVSPtrë thµnh ng−êi GV.

Kh¸i niÖm x©y dùng THSP chøa ®ùng c¸c ®Æc tr−ng sau:

+ Lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña chñ thÓ x©y dùng t×nh huèng;

+ §−îc thùc hiÖn theo nh÷ng ph−¬ng h−íng, néi dung vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn

x¸c ®Þnh;

+ §−îc thùc hiÖn trong c«ng t¸c gi¸o dôc-®µo t¹o SP nh»m phôc vô cho

ho¹t ®éng nµy ®¹t hiÖu qu¶ tèi −u.

- Sö dông, so víi x©y dùng, kh¸i niÖm sö dông ®−îc c¸c t¸c gi¶ ®−a ra chØ

cã mét nghÜa, ®ã lµ ®em dïng.

Hoµng Phª (1994) [118, tr 185] vµ c¸c céng sù cho r»ng sö dông lµ “ ®em

dïng vµo môc ®Ých nµo ®ã”. NguyÔn Nh− ý (1998) [151, tr1471] coi sö dông lµ

“®em dïng vµo mét c«ng viÖc”. Cßn NguyÔn L©n ( 2000) [78, 1607] th× gi¶i

thÝch kÜ cµng h¬n “ Sö: Sai khiÕn; dông: dïng” cho nªn sö dông tøc “dïng vµo

mét c«ng viÖc g×”.

26

Theo kh¸i niÖm cña c¸c t¸c gi¶ th× sö dông tøc lµ ®em dïng vµo mét c«ng

viÖc nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých cña c«ng viÖc ®ã.

HiÓu sö dông theo nghÜa nh− thÕ th× trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc-®µo t¹o SP, sö

dông THSP tøc lµ qu¸ tr×nh ®em nh÷ng THSP ®Q ®−îc x©y dùng ra dïng nh−

nh÷ng biÖn ph¸p, nh− nh÷ng ph−¬ng tiÖn kÝch thÝch; quan träng h¬n, vÊn ®Ò

trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu mµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc-®µo t¹o SP cÇn h−íng

SV tËp gi¶i quyÕt nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých gi¸o dôc-®µo t¹o SP tèi −u.

Kh¸i niÖm sö dông THSP chøa ®ùng c¸c ®Æc tr−ng sau:

+ Sö dông THSP lµ mét qu¸ tr×nh, ®©y lµ qu¸ tr×nh t−¬ng t¸c GV-SV, qu¸

tr×nh diÔn ra theo mét ph−¬ng h−íng, kÕ ho¹ch víi nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh;

+ THSP ®−îc sö dông nh− nh÷ng biÖn ph¸p, nh÷ng ph−¬ng tiÖn kÝch thÝch

SV häc tËp tÝch cùc vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cßn ®−îc coi nh− môc

tiªu cÇn ®¹t ®−îc cña gi¸o dôc-®µo t¹o s− ph¹m;

+ Sö dông THSP nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých gi¸o dôc-®µo t¹o SP tèi −u.

Mèi quan hÖ gi÷a x©y dùng THSP vµ sö dông THSP lµ mèi quan hÖ biÖn

chøng. X©y dùng THSP ph¶i nh»m vµo môc ®Ých sö dông THSP. Ng−îc l¹i, sö

dông THSP l¹i lµ biÖn ph¸p kiÓm chøng tèt nhÊt viÖc x©y dùng chóng.

1.1.3. C¸c c¬ së lý luËn khoa häc vÒ x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó

d¹y häc phÇn LLGD

§Ó x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc phÇn LLGD thµnh c«ng,

kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc xem xÐt c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n mµ cÇn tiÕn hµnh t×m

hiÓu c¸c c¬ së lý luËn khoa häc kh¸c cã liªn quan. §ã lµ: VÞ trÝ, vai trß cña phÇn

LLGD trong ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH; vai trß cña THSP trong d¹y häc

phÇn LLGD; c¸c yÕu tè trong THSP; c¬ së ph©n lo¹i THSP, viÖc x©y dùng vµ sö

dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD.

1.1.3.1. VÝ trÝ, vai trß cña phÇn LLGD trong ch−¬ng tr×nh m«n GDH

Lý luËn gi¸o dôc (thuËt ng÷ gi¸o dôc ®−îc dïng theo nghÜa hÑp) lµ mét

chuyªn ngµnh cña GDH. Theo gi¸o s− Hµ ThÕ Ng÷ vµ §Æng Vò Ho¹t (1988)

[110, tr 3] th× LLGD tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn-ph−¬ng ph¸p luËn vµ

ph−¬ng ph¸p tæ chøc gi¸o dôc nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch cho HS.

PhÇn LLGD n»m trong ch−¬ng tr×nh m«n GDH-thuéc m«n NVSP ë

tr−êng §HSP. PhÇn nµy cã mét vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong ch−¬ng tr×nh

27

m«n GDH nãi riªng vµ trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o SVSP trë thµnh ng−êi GV ë

THPT nãi chung. LLGD ®−îc bè trÝ d¹y häc sau khi SV ®# häc xong phÇn

Nh÷ng vÊn ®Ò chung cña GDH vµ phÇn Lý luËn d¹y häc. Trªn c¬ së nh÷ng t−

t−ëng quan ®iÓm chung vÒ GDH, SVSP tiÕp tôc nghiªn cøu n¾m v÷ng nh÷ng vÊn

®Ò c¬ b¶n cña phÇn LLGD. Tõ ®ã, SV cã c¬ së ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu vµ vËn

dông vµo c«ng t¸c tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc trong nhµ tr−êng THPT, ®Æc biÖt

vµo CTGD cña ng−êi GVCN líp.

C«ng t¸c gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch cho HS trong nhµ tr−êng lu«n

®−îc §¶ng ta coi träng. Vai trß cña c«ng t¸c nµy ®# ®−îc x¸c ®Þnh râ trong LuËt

gi¸o dôc: “coi träng gi¸o dôc t− t−ëng vµ ý thøc c«ng d©n” [89, tr 9]. Gi¸o dôc

phÈm chÊt nh©n c¸ch (hay gi¸o dôc t− t−ëng, chÝnh trÞ, ®¹o ®øc t¸c phong) cho

HS trong nhµ tr−êng lu«n ®−îc coi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu. ChÝnh v× lÏ ®ã, gi¸o s−

Hµ ThÕ Ng÷ vµ §Æng Vò Ho¹t (1995) [110, tr 3] cho r»ng hÖ thèng lý luËn vÒ tæ

chøc qu¸ tr×nh gi¸o dôc lµ mét ph©n ngµnh quan träng cña GDH. HÖ thèng lý

luËn ®ã gãp phÇn quan träng vµo viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch ng−êi ®−îc gi¸o dôc.

Cho nªn c¸c tr−êng SP cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o SVSP cã kh¶

n¨ng lµm CTGD nµy, ®Æc biÖt CTCNL ë nhµ tr−êng phæ th«ng vµ ph¶i coi ®©y lµ

nhiÖm vô quan träng vµo bËc nhÊt cña nhµ tr−êng. Gi¸o s− C.A. Uxrªco [14, tr 5]

còng ®# nãi r»ng viÖc chuÈn bÞ chu ®¸o vµ toµn diÖn cho SV-nh÷ng ng−êi thÇy

gi¸o t−¬ng lai lµm c«ng t¸c gi¸o dôc nhÊt lµ lµm GVCN líp lµ mét trong nh÷ng

nhiÖm vô quan trong nhÊt cña tr−êng §HSP.

1.1.3.2. Vai trß cña THSP trong d¹y häc phÇn LLGD

- THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP lµ

nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë THPT

cña ng−êi GV. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD, c¸n bé gi¶ng d¹y §HSP ®#

x©y dùng hÖ thèng THSP thuéc lo¹i nµy vµ ®iÒu khiÓn SV häc tËp th«ng qua viÖc

gi¶i quyÕt chóng. Lóc nµy, THSP trë thµnh t×nh huèng d¹y-häc SP, trong t×nh

huèng ®ã, t¸c nh©n lµ c¸n bé gi¶ng d¹y phÇn LLGD cßn chñ thÓ (ng−êi häc) lµ

SVSP. T×nh huèng d¹y häc SP tËp trung vµo mèi quan hÖ gi÷a d¹y vµ häc, gi÷a

c¸n bé gi¶ng d¹y vµ SV. Theo quan ®iÓm d¹y häc tËp trung vµo SV, lóc nµy,

SVSP ®−îc ®Æt vµo t×nh huèng häc-t×nh huèng häc SP, t×nh huèng nµy tËp trung

vµo mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ (SVSP) vµ ®èi t−îng (kinh nghiÖm, tri thøc, kü

28

n¨ng gi¸o dôc HS chøa ®ùng trong t×nh huèng). Sù ph¸t triÓn cña SVSP trong

qu¸ tr×nh häc tËp phô thuéc vµo ®èi t−îng, tøc phô thuéc vµo nh÷ng kinh nghiÖm,

tri thøc, kü n¨ng trong t×nh huèng mµ SV cã thÓ kh¸m ph¸ ®−îc. Ng−îc l¹i, chÝnh

®èi t−îng ®ã cã ®−îc kh¸m ph¸ hay kh«ng l¹i phô thuéc vµo SV.

- Vai trß cña THSP trong d¹y häc phÇn LLGD

Häc tËp phÇn LLGD b»ng ho¹t ®éng gi¶i quyÕt THSP, SVSP kh«ng ngõng

®−îc cñng cè, ph¸t triÓn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS.

Trong qu¸ tr×nh häc tËp nµy, THSP cã gi¸ trÞ nh− cÇu nèi gi÷a lý luËn vÒ CTGD

phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë THPT víi thùc tiÔn cña c«ng t¸c nµy. Chóng cho phÐp

SVcã c¬ héi tr¶i nghiÖm vµ ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc tiÔn gi¸o dôc sinh

®éng ë THPT trong qu¸ tr×nh häc tËp. C¸c nghiªn cøu ®# chØ ra: Häc th«ng qua

ho¹t ®éng gi¶i quyÕt THSP cã rÊt nhiÒu t¸c dông. VÝ dô: t¨ng c−êng høng thó

häc tËp, lßng ham hiÓu biÕt, ãc tß mß, lßng yªu nghÒ mÕn trÎ; kÝch thÝch tÝnh chñ

®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o...§Æc biÖt, gi¶i quyÕt THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp cã

t¸c dông h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

CTGD cña SV. Do ®ã, ®©y lµ ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó chuÈn bÞ cho SV cã kh¶

n¨ng thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS trong t−¬ng lai. Nghiªn cøu c¸c

yÕu tè trong THSP d−íi ®©y cµng râ h¬n vÒ vai trß to lín nµy cña THSP.

1.1.3.3. C¸c yÕu tè trong THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

THSP lµ mét cÊu tróc-hÖ thèng. CÊu tróc cña THSP bao gåm ba yÕu tè:

Kh¶ n¨ng s½n cã cña chñ thÓ (nhµ gi¸o dôc) cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i

quyÕt trong THSP; nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m cã liªn quan ®Ó cã thÓ gi¶i

quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong THSP vµ tr¹ng th¸i t©m lý cña chñ thÓ trong THSP.

- Kh¶ n¨ng s½n cã cña chñ thÓ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt

trong THSP

Kh¶ n¨ng s½n cã cña chñ thÓ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong

THSP lµ nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng tri thøc vµ kü n¨ng vèn cã vÒ CTGD häc

sinh cña nhµ gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng.

Kh¶ n¨ng ®ã khiÕn hä c¶m thÊy vÊn ®Ò trong t×nh huèng d−êng nh− quen quen,

d−êng nh− ®# gÆp ë ®©u ®ã trong c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc cña hä råi. Cho nªn,

chÝnh kh¶ n¨ng nµy ®ãng vai trß nh− lµ c¬ së ban ®Çu ®Þnh h−íng nhµ gi¸o dôc

quan t©m ®Õn t×nh huèng hay gióp hä ph¸t hiÖn ra t×nh huèng trong sù mu«n

29

h×nh, mu«n vÎ cña thùc tiÔn gi¸o dôc HS. NÕu mét t×nh huèng trong thùc tiÔn

gi¸o dôc HS hoµn toµn xa l¹, hay nãi c¸ch kh¸c, nÕu chñ thÓ gi¶i quyÕt t×nh

huèng ch−a hÒ cã mét kinh nghiÖm SP nµo cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò trong t×nh

huèng, th× t×nh huèng ®ã sÏ kh«ng ®−îc chñ thÓ quan t©m, ph¸t hiÖn vµ nh− vËy

th× t×nh huèng ®ã kh«ng ®−îc coi lµ THSP ®èi víi chñ thÓ gi¶i quyÕt.

Kh¶ n¨ng s½n cã cña chñ thÓ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong

THSP, nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c

tr−êng §HSP chÝnh lµ nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng vÒ gi¸o dôc phÈm

chÊt nh©n c¸ch cho HS ë THPT vèn cã cña SVSP cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn

gi¶i quyÕt trong t×nh huèng. Kh¶ n¨ng nµy mét phÇn ®−îc h×nh thµnh tù ph¸t ë

SV th«ng qua qu¸ tr×nh l©u dµi tiÕp nhËn nh÷ng t¸c ®éng gi¸o dôc (ë tr−êng phæ

th«ng, ë nhµ hay trong cuéc sèng); mét phÇn SV cã ®−îc th«ng qua qu¸ tr×nh

gi¸o dôc-®µo t¹o ë tr−êng SP. §èi víi SV, kh¶ n¨ng nµy kh«ng chØ lµ yÕu tè ®Þnh

h−íng hä quan t©m ®Õn t×nh huèng mµ cßn lµ c¬ së ban ®Çu gióp hä tiÕp tôc t×m

kiÕm kinh nghiÖm gi¸o dôc cÇn thiÕt cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong t×nh huèng. Cho nªn, qua viÖc gi¶i quyÕt THSP, SV cã c¬ héi cñng cè tri

thøc, kü n¨ng vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ®# biÕt.

Mét ®iÒu thuËn lîi trong ®µo t¹o SV cã kh¶ n¨ng lµm CTGD häc sinh ë

THPT hiÖn nay qua d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP lµ mçi SV ®Òu ®# cã Ýt hay

nhiÒu nh÷ng kinh nghiÖm (c¶ lý luËn lÉn thùc tiÔn) vÒ c¸c vÊn ®Ò gi¸o dôc phÈm

chÊt nh©n c¸ch HS mµ hä ®# tÝch luü ®−îc tr−íc khi häc phÇn nµy. Cho nªn khi

x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP

ph¶i dùa vµo, vµ khai th¸c vèn sèng thùc tÕ vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë

THPT cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng cña SV. Tr¸nh ®−a

ra nh÷ng t×nh huèng hoµn toµn, hoÆc qu¸ xa l¹ ®èi víi kinh nghiÖm gi¸o dôc

phÈm chÊt nh©n c¸ch HS vèn cã cña hä.

- Nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m cã liªn quan ®Ó chñ thÓ cã thÓ gi¶i quyÕt

®−îc vÊn ®Ò trong THSP

Nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m cã liªn quan ®Ó chñ thÓ cã thÓ gi¶i quyÕt

®−îc vÊn ®Ò trong THSP lµ nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng tri thøc, kü n¨ng...vÒ

CTGD häc sinh cña nhµ gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong

THSP mµ hä ch−a biÕt. Nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m ®ã khiÕn hä c¶m thÊy vÊn

30

®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng d−êng nh− xa l¹, khiÕn hä lóng tóng ch−a

biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã ra sao, khiÕn hä muèn biÕt, muèn kh¸m ph¸ ra nã

®Ó gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò. ChÝnh v× lÏ ®ã, nh÷ng ®iÒu muèn t×m trë thµnh yÕu tè

trung t©m trong THSP, trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch ho¹t ®éng t×m tßi, s¸ng t¹o.

Trong CTGD häc sinh nãi chung, nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m lµ Èn sè cã tÝnh

kh¸i qu¸t. §ã cã thÓ lµ mét lý luËn (mét nguyªn t¾c, mét néi dung, mét ph−¬ng

ph¸p...) hay mét kü n¨ng SP nµo ®ã...mµ nhµ gi¸o dôc cÇn ph¶i biÕt. §Ó tõ viÖc

kh¸m ph¸ ra Èn sè chung ®ã, nhµ gi¸o dôc cã thÓ liªn hÖ, vËn dông nã nh»m gi¶i

quyÕt c¸c t×nh huèng cô thÓ cã vÊn ®Ò cïng lo¹i trong CTGD häc sinh cña m×nh.

Nh÷ng ®iÒu muèn biÕt cÇn t×m trong THSP, nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng

vµ sö dông ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP lµ nh÷ng kinh

nghiÖm, nh÷ng tri thøc, kü n¨ng... vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë THPT cã

liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng mµ SV ch−a biÕt. C¸i ch−a

biÕt ®ã cã thÓ lµ mét sù hiÓu biÕt vÒ b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

phÈm chÊt nh©n c¸ch HS, mét nguyªn t¾c, mét néi dung hay ph−¬ng ph¸p gi¸o

dôc nµo ®ã mµ SV cÇn ph¶i biÕt ®Ó cã thÓ vËn dông gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong

THSP. Do ®ã, th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP, SV cã c¬ héi tÝch luü thªm tri

thøc, kü n¨ng...vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS.

Cho nªn khi x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV

c¸c tr−êng §HSP cÇn ®−a ra nh÷ng t×nh huèng mµ viÖc gi¶i quyÕt chóng ®ßi hái

ph¶i cã sù t×m tßi, s¸ng t¹o kinh nghiÖm gi¸o dôc míi; tr¸nh ®−a ra nh÷ng t×nh

huèng mµ trong ®ã vÊn ®Ò gi¶i quyÕt qu¸ gi¶n ®¬n chØ cÇn dùa vµo nh÷ng hiÓu

biÕt hoÆc kü n¨ng s½n cã cña SV. Nh− vËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông

THSP nµy, lu«n lu«n ph¶i g¾n THSP víi nh÷ng yªu cÇu, néi dung cÇn ®¹t ®−îc

cña ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn LLGD.

- Tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP

Tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP lµ nh÷ng lóng tóng vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh

xuÊt hiÖn ë nhµ gi¸o dôc khi hä cÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng. Nh÷ng

lóng tóng ®ã kÝch thÝch lßng mong muèn vµ tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng t×m tßi, ph¸t

hiÖn mang tÝnh h−ng phÊn ë nhµ gi¸o dôc vµ khi ho¹t ®éng ®¹t ®−îc hiÖu qu¶,

trong hä xuÊt hiÖn niÒm h¹nh phóc cña sù t×m tßi, ph¸t hiÖn. §©y lµ ®Æc tr−ng c¬

b¶n cña THSP.

31

Tr¹ng th¸i t©m lý khi SV ®−îc ®Æt vµo nh÷ng THSP cÇn gi¶i quyÕt trong

qu¸ tr×nh häc tËp phÇn LLGD lµ nh÷ng lóng tóng vÒ kinh nghiÖm gi¸o dôc phÈm

chÊt nh©n c¸ch HS. §ã lµ nh÷ng lóng tóng khi SV ch−a cã ®ñ c¬ së lý luËn ®Ó

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò liªn quan ®Õn gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch HS trong t×nh

huèng; lµ nh÷ng lóng tóng khi hä ch−a ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c thao t¸c trong

qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng ... VËn dông quan ®iÓm cña mét sè t¸c gi¶, nhÊt

lµ cña Phan ThÕ Sñng vµ L−u Xu©n Míi (2000) [125] khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy

®Ó xem xÐt, cho thÊy, tr¹ng th¸i t©m lý ®ã ®−îc ®Æc tr−ng bëi: ThÓ n¨ng t©m lý

cña nhu cÇu hiÓu biÕt nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD häc sinh; tÝnh tÝch cùc ho¹t

®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm ®ã mang tÝnh h−ng phÊn vµ niÒm

h¹nh phóc cña sù ph¸t hiÖn nµy.

+ ThÓ n¨ng t©m lý cña nhu cÇu hiÓu biÕt kinh nghiÖm vÒ CTGD häc sinh:

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD, sau khi m©u thuÉn vÒ CTGD phÈm chÊt

nh©n c¸ch HS cÇn gi¶i quyÕt trong THSP ®−îc SV ph¸t hiÖn vµ chÊp nhËn, hä sÏ

cã nhu cÇu bøc thiÕt muèn gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã. Nhu cÇu nµy thÓ hiÖn d−íi

d¹ng c¸c c©u hái, th¾c m¾c, ng¹c nhiªn hay sù tr¨n trë...mµ SV thÊy cÇn thiÕt

ph¶i ®−îc tho¶ m#n. Nh− vËy, THSP-®èi t−îng cña ho¹t ®éng häc tËp, ®# ®Æt SV-

chñ thÓ nhËn thøc, vµo mét tr¹ng th¸i t©m lý tÝch cùc (bån chån, bøt døt, dån

nÐn...) tr−íc vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, t¹o cho hä ý thøc s½n sµng häc tËp mét c¸ch

tù gi¸c, tÝch cùc, cã ®éng c¬, cã môc ®Ých. Nhu cÇu hiÓu biÕt kinh nghiÖm vÒ

CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS cña SV khi gi¶i quyÕt THSP cã ®é lín (c−êng ®é

lín) gäi lµ thÓ n¨ng t©m lý. SV cã thÓ n¨ng t©m lý lµ ng−êi lu«n cã sù s½n sµng

cho ho¹t ®éng häc tËp; häc tËp mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc; cã ®éng c¬ vµ môc

®Ých häc tËp. §é lín cña nhu cÇu hiÓu biÕt nµy cµng cao th× ý thøc s½n sµng cho

ho¹t ®éng häc tËp; häc tËp mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc; häc tËp mét c¸ch cã ®éng

c¬ vµ môc ®Ých cña SV cµng lín.

+ TÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD

häc sinh mang tÝnh h−ng phÊn: TÝnh h−ng phÊn trong ho¹t ®éng t×m tßi nhËn thøc

cña SV lµ sù tÝch cùc t×m tßi, ph¸t hiÖn ®Õn møc say mª hay høng thó trong häc

tËp cña hä. NiÒm høng thó, say mª do viÖc gi¶i quyÕt THSP mang l¹i khiÕn SV

muèn tham gia vµo ho¹t ®éng häc tËp mét c¸ch hÕt m×nh. ChÝnh nhu cÇu mang

mµu s¾c xóc c¶m do c¸ch häc ®ã mang l¹i gióp SV cã kh¶ n¨ng häc tËp quªn c¶

32

mÖt mái, khiÕn hä s½n sµng v−ît qua mäi khã kh¨n, trë ng¹i ®Ó ®¹t ®−îc môc

®Ých häc tËp. §©y lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc t¹o nªn n¨ng suÊt häc tËp cña SV.

+ NiÒm h¹nh phóc cña sù t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD

häc sinh: Cã kinh nghiÖm vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS lµ môc tiªu mµ qu¸

tr×nh häc tËp phÇn LLGD ®ßi hái-mét trong nh÷ng môc tiªu cña häc nghÒ SP.

Sau khi ®# tr¶i qua tr¹ng th¸i t©m lý c¨ng th¼ng vµ ®¹t ®−îc môc ®Ých cuèi cïng

cña vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, SV th−êng ®−îc h−ëng niÒm h¹nh phóc cña sù ph¸t

hiÖn. NiÒm h¹nh phóc do ho¹t ®éng nhËn thøc ®ã mang l¹i th−êng ®−îc biÓu

hiÖn ë chç: SV c¶m thÊy vui s−íng, c¶m thÊy t©m hån nhÑ nhâm, s¶ng kho¸i nh−

võa trót ®−îc mét g¸nh nÆng, c¶m thÊy viÖc häc nghÒ SP, nghÒ SP ®¸ng yªu h¬n,

®¸ng quan t©m h¬n. Do ®ã hä sÏ tr©n träng vµ yªu quÝ viÖc chuÈn bÞ cho nghÒ SP

vµ nghÒ SP cña m×nh trong t−¬ng lai h¬n.

HiÓu râ tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP cã ý nghÜa cùc kú quan träng trong

qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD. HiÓu biÕt ®ã dÉn

®Õn sù quan t©m lµm béc lé m©u thuÉn trong THSP, lµm cho m©u thuÉn ®ã cã t¸c

dông kÝch thÝch nhu cÇu, høng thó gi¶i quyÕt ë SV vµ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn

thiÕt b»ng hÖ thèng nh÷ng c©u hái ®Þnh h−íng c¸ch gi¶i quyÕt cho mçi THSP.

Tãm l¹i, Kh¶ n¨ng s½n cã, ®iÒu ch−a biÕt cÇn t×m cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò

cÇn gi¶i quyÕt trong THSP vµ tr¹ng th¸i t©m lý lµ ba yÕu tè t¹o nªn mét THSP.

ViÖc t×m hiÓu cÊu tróc cña THSP cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng trong qu¸

tr×nh x©y dùng vµ sö dông chóng. ViÖc hiÓu biÕt ®ã cho phÐp ng−êi x©y dùng vµ

sö dông THSP cã mét c¸i nh×n toµn diÖn ®Ó viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP cña

m×nh ®¹t hiÖu qu¶ tèi −u.

1.1.3.4. Sù ph©n lo¹i THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

THSP rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Sù ph©n lo¹i hîp lý c¸c THSP lµ

c¬ së khoa häc cho viÖc x©y dùng vµ sö dông chóng mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o

nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ tèi −u. Ngµy nay, trong lý luËn vµ thùc tiÔn x©y dùng

THSP, c¸c THSP th−êng ®−îc ph©n lo¹i tõ nhiÒu dÊu hiÖu kh¸c nhau nh−: Ph©n

lo¹i tõ môc ®Ých, néi dung gi¸o dôc-d¹y häc; tõ tÝnh chÊt vµ biÓu hiÖn cña t×nh

huèng; tõ c¸c mèi quan hÖ cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng; tõ ®èi t−îng g©y ra

t×nh huèng...Trong ®ã, môc ®Ých, néi dung gi¸o dôc-d¹y häc ®−îc coi lµ nh÷ng

c¨n cø chÝnh. THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP ®−îc ph©n lo¹i c¨n cø vµo:

33

- Môc ®Ých d¹y häc

Qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét cÊu tróc bao gåm mét hÖ thèng c¸c thµnh tè vËn

®éng, ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ biÖn chøng. Ngoµi hai thµnh tè trung t©m

ph¶n ¸nh tÝnh chÊt hai mÆt cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ GV vµ SV th× mèi quan hÖ

cña bé ba: Môc ®Ých, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc t¹o nªn mét tam gi¸c s−

ph¹m cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Trong mèi quan hÖ nµy, môc ®Ých d¹y häc lµ

thµnh tè ®Þnh h−íng, lµ thµnh tè quy ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc.

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, môc ®Ých d¹y häc kh¸c nhau quy ®Þnh néi dung vµ

ph−¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau. THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông trong qu¸

tr×nh d¹y häc víi t− c¸ch nh− ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn t¸c ®éng ®Õn SV, cho

nªn, THSP chÞu sù quy ®Þnh trùc tiÕp cña môc ®Ých d¹y häc, vµ môc ®Ých d¹y häc

lµ c¬ së hµng ®Çu cña sù ph©n lo¹i THSP.

Qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP nh»m båi d−ìng cho

SV: Kü n¨ng thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch cho HS; th¸i ®é hay gi¸ trÞ

nh©n c¸ch cña nhµ gi¸o dôc ®èi víi CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS vµ nh÷ng tri

thøc cã liªn quan. Do ®ã, THSP bao gåm: Nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng cho SV

kü n¨ng thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS; nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng

cho SV c¸c phÈm chÊt nh©n c¸ch cÇn thiÕt cña ng−êi GV ®Ó thùc hiÖn tèt CTGD

häc sinh vµ nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng cho SV nh÷ng tri thøc cã liªn quan ®Õn

viÖc thùc hiÖn c¸c kü n¨ng vµ th¸i ®é gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch HS. Hay

nh÷ng nhãm THSP t−¬ng øng víi nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ cÇn thùc hiÖn trong

CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS vµ nh÷ng gi¸ trÞ nh©n c¸ch, nh÷ng tri thøc cã

liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nµy.

Mçi mét qu¸ tr×nh d¹y häc l¹i bao gåm c¸c giai ®o¹n (hay c¸c b−íc) t¹o

nªn mét logic hîp lý. Trong ®ã, mçi b−íc nh»m ®¹t ®−îc mét môc tiªu cô thÓ.

Cho nªn, dùa vµo logic cña qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD, THSP bao gåm:

Nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch th¸i

®é häc tËp tÝch cùc phÇn LLGD cho SV; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông

chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch SV t×m tßi, ph¸t hiÖn tri thøc míi cã liªn quan

®Õn CTGD häc sinh; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo

viÖc kÝch thÝch SV cñng cè, «n tËp (hay hÖ thèng ho¸) tri thøc míi; nh÷ng THSP

®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch SV h×nh thµnh kü

34

n¨ng, kü x¶o cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn CTGD häc sinh; nh÷ng THSP ®−îc

x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch SV vËn dông tri thøc, kü

n¨ng, kü x¶o vÒ CTGD häc sinh vµ nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ

yÕu nh»m vµo viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o vÒ

CTGD häc sinh cña SV.

Do tÝnh quy ®Þnh cña môc ®Ých d¹y häc ®èi víi THSP, cÇn nghiªn cøu vµ

x¸c ®Þnh râ rµng, cô thÓ môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD vµ coi ®ã lµ c¨n cø ®Ó

ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp THSP thµnh hÖ thèng.

- Néi dung d¹y häc

Trong cÊu tróc cña qu¸ tr×nh d¹y häc, néi dung d¹y häc lµ thµnh tè quy

®Þnh trùc tiÕp ph−¬ng ph¸p d¹y häc, còng quy ®Þnh trùc tiÕp viÖc x©y dùng vµ sö

dông hÖ thèng THSP. Do ®ã, néi dung d¹y häc ®−îc coi lµ c¬ së cho sù ph©n lo¹i

THSP. Néi dung d¹y häc c¸c m«n, phÇn, ch−¬ng vµ bµi häc kh¸c nhau th× THSP

còng ®−îc x©y dùng vµ sö dông kh¸c nhau.

Thùc tÕ d¹y häc vµ biªn so¹n tµi liÖu vÒ t×nh huèng trong c¸c qu¸ tr×nh ®µo

t¹o, néi dung d¹y häc th−êng ®−îc coi lµ c¬ së chÝnh ®Ó c¸c nhµ nghiªn cøu [4]

[18] [19] [20] [22] [122] [125]...ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp c¸c hÖ thèng THCV§ nãi

chung vµ THSP nãi riªng.

Néi dung d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP bao gåm hÖ thèng

tri thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é vÒ, cã liªn quan ®Õn CTGD gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n

c¸ch HS ë THPT mµ SVSP cÇn n¾m ®Ó chuÈn bÞ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy ë

THPT trong t−¬ng lai. HÖ thèng THSP ®−îc x©y dùng ®Ó d¹y häc phÇn nµy ph¶i

tu©n theo logic tri thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é ®−îc tr×nh bµy trong néi dung d¹y häc

cña tõng ch−¬ng (hay tõng bµi) hoÆc tõng ®¬n vÞ cña ch−¬ng (bµi).

Do tÝnh quy ®Þnh cña néi dung d¹y häc ®èi víi THSP, cÇn nghiªn cøu kü

néi dung cña tõng ch−¬ng (®−îc tr×nh bµy ë c¸c tµi liÖu kh¸c nhau) trong phÇn

LLGD vµ x¸c ®Þnh râ ®¬n vÞ kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é mµ SV cÇn lÜnh héi ®Ó cã

cã së khoa häc khi x©y dùng t×nh huèng.

- C¸c c¬ së kh¸c:

+ Dùa vµo chøc n¨ng khi tham gia c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc HS cña ng−êi

GV. Ng−êi GV tham gia vµo ho¹t ®éng gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch HS víi

nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau. Nh÷ng chøc n¨ng ®ã lµ: Chøc n¨ng qu¶n lý toµn

35

diÖn HS; chøc n¨ng thiÕt kÕ ph−¬ng h−íng, kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS; chøc n¨ng tæ

chøc x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n; chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc

toµn diÖn HS vµ chøc n¨ng kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng

gi¸o dôc HS. Nh÷ng chøc n¨ng nµy quy ®Þnh néi dung c«ng viÖc cô thÓ t−¬ng

øng mµ GV cÇn thùc hiÖn. Dùa vµo chøc n¨ng trong CTGD häc sinh cña ng−êi

GV, THSP ®−îc x©y dùng bao gåm: Nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng

qu¶n lý toµn diÖn HS; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng thiÕt kÕ ph−¬ng

h−íng, kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng tæ chøc

x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng thùc hiÖn

c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc toµn diÖn HS; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng

kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng gi¸o dôc HS vµ nh÷ng

THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng phèi hîp c¸c lùc l−îng trong CTGD häc sinh.

+ Dùa vµo tÝnh chÊt vµ biÓu hiÖn cña t×nh huèng mµ mét sè t¸c gi¶ [114]

[5] [125]...®# tõng ®Ò cËp ®Õn, THSP cã thÓ bao gåm: Nh÷ng THSP cã tÝnh bÊt

ngê ; nh÷ng THSP cã tÝnh kh«ng phï hîp; nh÷ng THSP cã tÝnh xung ®ét; nh÷ng

THSP cã tÝnh lùa chän; nh÷ng THSP cã tÝnh b¸c bá; nh÷ng THSP cã tÝnh gi¶

®Þnh; nh÷ng THSP ®¬n gi¶n; nh÷ng THSP phøc t¹p; nh÷ng THSP kh«ng nguy

hiÓm; nh÷ng THSP nguy hiÓm; nh÷ng THSP mµ vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®# ®−îc

gi¶i quyÕt råi vµ nh÷ng THSP mµ vÊn ®Ò trong t×nh huèng ch−a ®−îc gi¶i quyÕt;

nh÷ng THSP tÝch cùc vµ nh÷ng THSP tiªu cùc...

+ Dùa vµo ®èi t−îng t¹o ra t×nh huèng cã nh÷ng THSP ®¬n ph−¬ng; nh÷ng

THSP song ph−¬ng vµ nh÷ng THSP ®a ph−¬ng.

+ Dùa vµo c¸c mèi quan hÖ cña GV trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CTGD häc

sinh cã thÓ ph©n THSP thµnh c¸c lo¹i: Nh÷ng THSP diÔn ra gi÷a GV víi c¸ nh©n

hay tËp thÓ HS; nh÷ng THSP diÔn ra gi÷a GV víi c¸c lùc luîng gi¸o dôc trong vµ

ngoµi tr−êng (Ban gi¸m hiÖu, gi¸m thÞ, gi¸o viªn kh¸c; phô huynh häc sinh, chi

§oµn hay chi §éi trong líp...)

+ Dùa vµo nguyªn nh©n g©y nªn t×nh huèng cã thÓ ph©n THSP trong CTGD

häc sinh thµnh c¸c lo¹i nh−: Nh÷ng THSP xuÊt hiÖn do nh÷ng nguyªn nh©n n¶y

sinh tõ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc trong CTGD häc sinh vµ nh÷ng THSP

xuÊt hiÖn do nh÷ng nguyªn nh©n n¶y sinh tõ ¶nh h−ëng nh©n c¸ch cña GV tíi

qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc hay tíi ®èi t−îng t¸c ®éng.

36

Nãi chung, cã nhiÒu c¬ së ®Ó ph©n lo¹i THSP. THSP v« cïng phong phó

vµ ®a d¹ng. Cho nªn, khi x©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cÇn

ph¶i tÝnh ®Õn sù phong phó vµ ®a d¹ng nµy. Tuy nhiªn, mét hÖ thèng THSP ®−îc

x©y dùng cÇn dùa trªn mét c¬ së chÝnh, cßn c¸c c¬ së kh¸c chØ lµ hç trî.

1.1.3.5. ViÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

- ViÖc x©y dùng THSP

X©y dùng THSP ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh hîp lý, cã c¬ së khoa häc. Trong qu¸

tr×nh d¹y häc sö dông t×nh huèng, THSP kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ lµ mét chuçi

t×nh huèng. Cho nªn, mét lÏ ®−¬ng nhiªn cÇn tu©n thñ khi x©y dùng THSP ®ã lµ:

Mçi THSP vµ c¶ hÖ thèng THSP muèn ®−îc x©y dùng tèt cÇn tu©n theo c¸c

nguyªn t¾c chung; x©y dùng THSP ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra cã hÖ thèng, cã

kÕ ho¹ch vµ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cÇn

®−îc trang bÞ tr−íc khi x©y dùng THSP.

+ Khi x©y dùng THSP cÇn tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c chung

ChØ ®¹o qu¸ tr×nh x©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV ë c¸c

tr−êng §HSP lµ hÖ thèng nh÷ng t− t−ëng, quan ®iÓm chung. Nh÷ng t− t−ëng,

quan ®iÓm chung ®ã ®−îc ®óc kÕt thµnh nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n, thµnh mét hÖ

thèng nh÷ng nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi x©y dùng t×nh huèng. Sù tu©n thñ nh÷ng

nguyªn t¾c chung nµy khiÕn cho qu¸ tr×nh x©y dùng THSP lu«n lu«n ®i ®óng

h−íng. Cho nªn, khi x©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD, tr−íc tiªn cÇn ph¶i

ý thøc râ nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o.

KÕ thõa, ph¸t triÓn ý kiÕn cña nhiÒu t¸c gi¶ [35] [114] [154] [164] ... khi

nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy cho thÊy khi x¸c ®Þnh c¸c nguyªn t¾c x©y dùng THSP ®Ó

d¹y häc phÇn LLGD cÇn xuÊt ph¸t tõ c¬ së TriÕt häc, T©m lý häc vµ Lý luËn d¹y

häc. Tõ c¬ së triÕt häc cho thÊy THSP trong CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë

THPT ®−îc x©y dùng víi t− c¸ch nh− c¸ch thøc, ph−¬ng tiÖn tiÕn hµnh ho¹t ®éng

gi¸o dôc-®µo t¹o SV cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn CTGD häc sinh ë THPT th× ph¶i phï

hîp víi môc ®Ých vµ néi dung d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH ë c¸c tr−êng

§HSP. §Ó cã søc thuyÕt phôc vµ ®é tin cËy, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i ph¶n ¸nh

ch©n thùc thùc tÕ CTGD phÈm chÊt HS cña ng−êi GV ë THPT vµ ph¶n ¸nh ®−îc

nh÷ng hiÖn t−îng gi¸o dôc mang tÝnh phæ biÕn cña hä. C¬ së t©m lý häc yªu cÇu

THSP ®−îc x©y dùng ph¶i cã søc hÊp dÉn, cã t¸c dông l«i cuèn, ph¶i g©y cho chñ

[ ][ ]

37

thÓ gi¶i quyÕt (SVSP) mét høng thó nhËn thøc, mét sù tß mß muèn kh¸m ph¸

...Cßn trªn c¬ së lý luËn d¹y häc, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh võa

søc, ®ång thêi cã t¸c dông khÝch thÝch sù tranh luËn, hîp t¸c t×m tßi trong SV.

Mét tËp hîp ngÉu nhiªn c¸c t×nh huèng kh«ng thÓ ®¶m b¶o môc ®Ých d¹y

häc, c¸i mµ d¹y häc sö dông t×nh huèng yªu cÇu kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp ngÉu

nhiªn mµ lµ mét hÖ thèng hay mét chuçi c¸c t×nh huèng ®−îc ®−a ra ®Ó SV gi¶i

quyÕt d−íi sù h−íng dÉn cña GV. HÖ thèng ®ã ®−îc x©y dùng, suy tõ quan niÖm

vÒ vÊn ®Ò nµy cña Lecne I.Ia. [79, tr 40] ph¶i ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn nh−: Bao

gåm c¸c kiÓu vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ võa søc víi SV ®Æc tr−ng cho lÜnh vùc lý luËn vµ

thùc tiÔn vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch häc sinh THPT mµ SVSP nghiªn cøu;

Chøa ®ùng nh÷ng kiÓu ph−¬ng ph¸p khoa häc vµ ph−¬ng thøc kh¸i qu¸t ®Ó gi¶i

quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®iÓn h×nh, võa søc SV vµ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi häc

vÊn SP ë tr×nh ®é ®¹i häc; nh»m béc lé vµ båi d−ìng nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña ho¹t

®éng SP s¸ng t¹o vµ ®−îc x©y dùng theo nguyªn t¾c t¨ng dÇn møc ®é phøc t¹p.

Qua ý kiÕn nµy cho thÊy khi x©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn

LLGD cÇn tÝnh ®Õn tÝnh hÖ thèng. TÝnh hÖ thèng ®ßi hái c¸c THSP ®−îc x©y

dùng theo logic néi dung c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n ®−îc x¸c ®Þnh trong phÇn LLGD vµ

theo logic nhËn thøc cña SV tõ lóc b¾t ®Çu qu¸ tr×nh häc tËp phÇn ®Õn lóc kÕt

thóc qu¸ tr×nh ®ã. Còng tõ quy luËt nhËn thøc cña SV trong qu¸ tr×nh häc tËp,

THSP ®−îc x©y dùng ph¶i bao gåm c¶ nh÷ng t×nh huèng ®¬n gi¶n lÉn t×nh huèng

phøc t¹p víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. §ång thêi hÖ thèng THSP ph¶i phong phó,

®a d¹ng vÒ chñng lo¹i t×nh huèng vµ hÖ thèng t×nh huèng ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc sù

®a d¹ng vÒ néi dung CTGD häc sinh ®Ó khi gi¶i quyÕt chóng, SV cã c¬ héi béc lé

vµ ®−îc båi d−ìng toµn diÖn nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong qu¸

tr×nh häc tËp phÇn LLGD.

+ THSP ph¶i ®−îc x©y dùng theo mét quy tr×nh hîp lý

ChÊt l−îng cña hÖ thèng THSP tuú thuéc vµo quy tr×nh x©y dùng chóng cã

78 151 ®# hîp lý, cã khoa häc hay kh«ng. Khi bµn vÒ quy tr×nh, nhiÒu t¸c gi¶

coi quy tr×nh lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh bao gåm c¸c giai ®o¹n, c¸c b−íc hay c¸c

kh©u ®−îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh cã tÝnh chÊt chØ dÉn qu¸ tr×nh thùc

hiÖn mét ho¹t ®éng nµo ®ã kÓ tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc.

38

Quy tr×nh bao gåm quy tr×nh vÜ m« vµ quy tr×nh vi m«. Trong ®ã, quy

tr×nh vÜ m« lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh c¸c giai ®o¹n, c¸c b−íc c¬ b¶n cã tÝnh kh¸i

qu¸t; quy tr×nh vi m« lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh c¸c b−íc nhá trong mét giai ®o¹n,

hay c¸c hµnh ®éng, c¸c thao t¸c cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh c¸c b−íc lín trong quy tr×nh

vÜ m«. Quy tr×nh x©y dùng THSP th−êng bao gåm ba giai ®o¹n: Giai ®o¹n chuÈn

bÞ (hay giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch); giai ®o¹n thùc hiÖn (hay giai ®o¹n triÓn

khai kÕ ho¹ch) vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn.

Trong quy tr×nh ®ã, x¸c ®Þnh môc ®Ých cña viÖc x©y dùng lµ b−íc khëi ®Çu.

Môc ®Ých x©y dùng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD nh»m vµo viÖc sö

dông chóng trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy ®Ó thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu chuÈn bÞ cho

SVSP hÖ thèng tri thøc, kü n¨ng, th¸i ®é vÒ vµ cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc phÈm

chÊt nh©n c¸ch HS cña ng−êi GV, nhÊt lµ GVCN líp ë THPT. Môc ®Ých ®−îc

x¸c ®Þnh sÏ chi phèi néi dung THSP. Néi dung t×nh huèng chøa ®ùng nh÷ng vÊn

®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS mµ ng−êi GV cÇn

gi¶i quyÕt. §ã ph¶i lµ THSP diÔn ra trong thùc tiÔn gi¸o dôc HS, gäi t¾t lµ THSP

trong CTGD häc sinh. Cïng víi c¸c nguyªn t¾c x©y dùng THSP, môc ®Ých x©y

dùng ®−îc coi lµ tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh

qu¸ tr×nh x©y dùng t×nh huèng. Tõ x¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung tiÕn tíi x¸c lËp

kÕ ho¹ch x©y dùng t×nh huèng vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn nã ®ång thêi kiÓm tra, ®¸nh

gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng t×nh huèng ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÞp thêi.

HÖ thèng THSP ®−îc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¶ vÒ mÆt chÊt l−îng lÉn hiÖu qu¶

x©y dùng. ChÊt l−îng x©y dùng thÓ hiÖn ë néi dung vµ h×nh thøc cña mçi còng

nh− c¶ hÖ thèng THSP cã ®¸p øng ®−îc c¸c nguyªn t¾c, môc ®Ých vµ néi dung

x©y dùng THSP hay kh«ng. Do ®ã, chuÈn ®¸nh gi¸ THSP lµ nh÷ng nguyªn t¾c, lµ

môc ®Ých, néi dung x©y dùng chóng. HiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh x©y dùng ®−îc kiÓm

tra, ®¸nh gi¸ th«ng qua sù xem xÐt THSP, hÖ thèng THSP ®−îc thiÕt kÕ ®Ó d¹y

häc phÇn LLGD ®# ®¸p øng ®óng, kÞp thêi c¸c nguyªn t¾c cña qu¸ tr×nh d¹y häc

sö dông t×nh huèng hay ch−a vµ víi sù chi phÝ vÒ thêi gian, søc lùc, tµi chÝnh cho

qu¸ tr×nh x©y dùng ®ã ra sao. Cho nªn cã thÓ nãi, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh

d¹y häc phÇn LLGD lµ c¸ch kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tèt nhÊt viÖc x©y dùng THSP.

- ViÖc sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

39

Sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬

së nh÷ng quan ®iÓm ®Þnh h−íng ®æi míi trong ®µo t¹o nghÒ SP nh−: Quan ®iÓm

sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc xuÊt ph¸t tõ viÖc häc, nguêi häc; quan

®iÓm chuyÓn dÞch tõ kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc sang kiÓu ®µo

t¹o tËp trung vµo SV vµ n¨ng lùc cña hä. Tõ hai quan ®iÓm trªn, qu¸ tr×nh d¹y

häc phÇn LLGD th«ng qua sö dông THSP ®−îc x¸c lËp mét c¸ch hîp lý.

+ Quan ®iÓm sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD xuÊt ph¸t

tõ viÖc häc, nguêi häc.

Ng−êi häc LLGD m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP lµ c¸c SVSP kh«ng

chuyªn T©m lý-gi¸o dôc häc. Hä häc LLGD nh»m chuÈn bÞ cho CTGD phÈm

chÊt nh©n c¸ch HS ë c¸c tr−êng THPT trong t−¬ng lai. Néi dung c¬ b¶n cña quan

®iÓm ®ã lµ: XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña SVSP vµ ®Æc ®iÓm qu¸ tr×nh häc tËp phÇn

LLGD cña hä ®Ó thiÕt kÕ qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP cña GV vµ SV.

Vµi nÐt vÒ ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña SVSP: ë c¸c tr−êng §HSP, phÇn

LLGD th−êng ®−îc bè trÝ d¹y cho SV n¨m thø hai. SVSP n¨m thø hai c¸c tr−êng

§HSP phÇn lín ®ang ë løa tuæi 20. Theo nghiªn cøu cña Ng« C«ng Hoµn (1987)

[57, tr 18, 21] th× ®©y lµ løa tuæi mµ ba lo¹i h×nh t− duy ph¸t triÓn cao h¬n c¶ lµ t−

duy b»ng hµnh ®éng cô thÓ, t− duy b»ng h×nh ¶nh trùc quan vµ t− duy b»ng tõ

ng÷ logic. Ngoµi ra, ë løa tuæi nµy t− duy thùc tiÔn ®ang ph¸t triÓn m¹nh. §©y lµ

lo¹i t− duy gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn ®êi sèng, nghÒ nghiÖp. Nghiªn cøu vÒ

ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña SV, c¸c nhµ T©m lý häc vµ Gi¸o dôc häc cßn cho r»ng trong

ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña SV cã hai thµnh phÇn c¬ b¶n, ®ã lµ ho¹t ®éng trÝ tuÖ tÝch

cùc vµ quy tr×nh tù ®iÒu khiÓn cña hä. Ho¹t ®éng nµy chi phèi toµn bé kÕt qu¶

häc tËp rÌn luyÖn cña SV. VÒ sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch nãi chung cña SV, NguyÔn

Mü Léc (2000) [36] cho r»ng: C¸c qu¸ tr×nh t©m lý cña SV ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh

nhËn thøc ®−îc “nghÒ nghiÖp ho¸”; kh«ng chØ vËy, tÝnh nghÒ nghiÖp ®ang dÇn

dÇn bao trïm lªn niÒm tin, xu h−íng, t×nh c¶m, nghÜa vô, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm,

®¹o ®øc ... nãi chung lµ lªn toµn bé nh©n c¸ch SV. Trong c¸c ®éng c¬ thóc ®Èy

SV häc tËp, ®éng c¬ nhËn thøc khoa häc vµ ®éng c¬ nghÒ nghiÖp ®−îc xÕp ë vÞ

trÝ hµng ®Çu... C¬ së t©m lý häc nµy cho thÊy SVSP n¨m thø hai cã t©m lý s½n

sµng cho nghÒ SP. Cho nªn, viÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc

•

•

•

•

•

40

theo quy tr×nh cã t¸c dông kÝch thÝch ho¹t ®éng tÝch cùc cña t− duy SP ë SV ®¹t

hiÖu qu¶ cao.

§Æc ®iÓm vÒ häc tËp phÇn LLGD cña SV: Qu¸ tr×nh häc tËp phÇn

LLGD cña SV ph¶n ¸nh nhiÒu ®Æc ®iÓm, c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n th−êng ®−îc nãi

®Õn lµ:

SVSP ®# cã Ýt nhiÒu hiÓu biÕt vÒ kinh nghiÖm gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n

c¸ch HS tr−íc khi häc phÇn LLGD.

D−íi sù h−íng dÉn cña GV, SVSP chñ ®éng, tÝch cùc nghiªn cøu tµi liÖu

phÇn LLGD.

SVSP ngµy nay cã nhiÒu c¬ héi vËn dông nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc-

kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó tèi −u ho¸ qu¸ tr×nh häc tËp cña m×nh.

§©y lµ qu¸ tr×nh häc tËp diÔn ra trong nhiÒu mèi quan hÖ t−¬ng t¸c: Quan

hÖ gi÷a SV vµ GV gi¶ng d¹y; quan hÖ gi÷a SV vµ GV ë THPT; quan hÖ gi÷a SV

vµ SV theo quan ®iÓm “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” vµ quan hÖ gi÷a SV víi x#

héi theo quan ®iÓm häc trong x# héi, trong thùc tiÔn nghÒ nghiÖp.

Häc tËp phÇn LLGD cña SVSP lµ qu¸ tr×nh nh»m thùc hiÖn môc tiªu,

nhiÖm vô trau dåi tri thøc hiÓu biÕt, kü n¨ng vµ th¸i ®é vÒ, cã liªn quan ®Õn viÖc

thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ë THPT cña ng−êi GV. Trong ®ã, ®Æc

biÖt trau dåi kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD häc sinh.

Trau dåi kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ môc tiªu quan träng cña qu¸ tr×nh häc tËp

phÇn LLGD nh»m ®¸p øng môc tiªu ®µo t¹o SVSP cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong CTGD häc sinh cña x# héi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.

SV ®−îc häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP cã kh¶ n¨ng phï hîp

vµ ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®Æc tr−ng nªu trªn.

ViÖc gi¶i quyÕt THSP cña SV thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh t− duy, t− duy SP hay

lµ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. VÒ t©m lý häc, nhiÒu nhµ T©m lý häc [50] [150]

[167]...®# nghiªn cøu vµ ®−a ra quy tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng cña

t− duy. Trong Lý luËn d¹y häc, c¸c nhµ GDH [4] [18] [79] [114] [127]

[154]...còng ®# nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt quy tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hay quy tr×nh

gi¶i quyÕt t×nh huèng víi vai trß nh− mét ph−¬ng ph¸p, mét d¹ng häc tËp cña

ng−êi häc. Tõ tæng hîp vµ ph¸t triÓn ý kiÕn cña nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi

n−íc, quy tr×nh xö lý THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV bao gåm

41

3 giai ®o¹n vµ n¨m b−íc ®−îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù hîp lý. Ba giai ®o¹n ®ã

lµ: Giai ®o¹n ph¸t hiÖn ra THSP, vÊn ®Ò trong THSP; giai ®o¹n xem xÐt, gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ giai ®o¹n kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh xem xÐt, gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh xö lý THSP cho

®óng h−íng. N¨m b−íc xö lý THSP ®−îc diÔn ra nh− sau: B−íc 1). X¸c ®Þnh vµ

ph©n tÝch THSP; b−íc 2). X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt vµ môc ®Ých gi¶i quyÕt;

b−íc 3). §−a ra ý t−ëng vÒ viÖc gi¶i quyÕt; b−íc 4). X¸c ®Þnh vµ huy ®éng nh÷ng

tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng vµ b−íc

5). §¸nh gi¸ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng tõ ®ã rót ra kÕt luËn vµ bµi häc tõ viÖc

gi¶i quyÕt t×nh huèng. Gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh khoa häc nªu trªn cã m©u

thuÉn víi sù cÇn thiÕt ph¶i cã kh¶ n¨ng øng xö nhanh, linh ho¹t, s¸ng t¹o khi gÆp

c¸c THSP trong thùc tiÔn CTGD hay kh«ng? §©y lµ ®iÒu b¨n kho¨n cña kh«ng Ýt

nhµ SP. Thùc ra, chóng kh«ng m©u thuÉn mµ thèng nhÊt biÖn chøng. Trong hµnh

®éng gi¶i quyÕt THSP; viÖc tiÕn hµnh xem xÐt gi¶i quyÕt theo quy tr×nh ®−îc coi

lµ ph−¬ng thøc cña hµnh ®éng, cßn kh¶ n¨ng øng xö nhanh, linh ho¹t, s¸ng t¹o

khi gi¶i quyÕt l¹i lµ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña hµnh ®éng (vÒ phÝa chñ thÓ). Cho nªn,

chñ thÓ gi¶i quyÕt t×nh huèng cã øng xö nhanh, linh ho¹t, s¸ng t¹o khi gÆp t×nh

uèng cÇn gi¶i quyÕt hay kh«ng tuú thuéc vµo qu¸ tr×nh t− duy SP cña chñ thÓ cã

tèt hay kh«ng.

Nh− vËy, trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD, SV ®−îc ®Æt vµo vÞ thÕ cña

nhµ gi¸o dôc ®Ó tËp gi¶i quyÕt theo quy tr×nh hîp lý, khoa häc nh÷ng THSP nh»m

rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh vµ c¸c phÈm chÊt, tri

thøc cã liªn quan. Cho nªn, c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña GV ®−îc thiÕt kÕ nh»m ®Ó

h−íng dÉn cã hiÖu qu¶ quy tr×nh nµy.

+ Quan ®iÓm chuyÓn dÞch tõ kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc

sang kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo SV vµ n¨ng lùc cña hä

Mét xu h−íng ®æi míi d¹y häc ®¹i häc hiÖn nay lµ xu h−íng chuyÓn dÞch

tõ d¹y häc tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc sang d¹y häc tËp trung vµo SV vµ n¨ng

lùc cña hä. Theo h−íng nµy, d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, häc tËp dùa trªn viÖc gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua sö dông nh÷ng t×nh huèng ®−îc x©y dùng tõ thùc tiÔn

nghÒ nghiÖp ®ang ngµy cµng ®−îc nghiªn cøu vµ ¸p dông réng r#i. D¹y häc ë

§HSP th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã −u thÕ h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng

•

••••

•

•

•

•

42

ph¸p d¹y häc truyÒn thèng-ph−¬ng ph¸p d¹y häc tËp trung vµo GV (vÉn ®ang

thÞnh hµnh ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay). Nh÷ng −u thÕ cña nã ®# ®−îc c¸c nhµ

nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc thõa nhËn. Môc tiªu cña sù chuyÓn dÞch nµy

nh»m båi d−ìng cho SV n¨ng lùc t− duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

D¹y häc th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP lµ mét hÖ thèng d¹y häc ë §HSP

dùa trªn quy luËt cña sù lÜnh héi tri thøc vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng mét c¸ch s¸ng

t¹o cña SV. D¹ng d¹y häc nµy bao gåm trong ®ã sù kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y

häc ë §HSP mang nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña sù t×m tßi khoa häc nh»m tæ chøc cho

SV tham gia mét c¸ch cã hÖ thèng vµo qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong

THSP ®−îc x©y dùng theo môc ®Ých vµ néi dung tµi liÖu häc tËp. Qua ®ã, SV cã

c¬ héi lÜnh héi v÷ng ch¾c nh÷ng c¬ së khoa häc cña m«n häc, h×nh thµnh vµ ph¸t

triÓn cho hä n¨ng lùc t− duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong nhËn

thøc vµ trong thùc tiÔn cña ho¹t ®éng SP; h×nh thµnh cho hä c¸c phÈm chÊt vµ

n¨ng lùc SP phï hîp. D¹ng d¹y häc nµy cã c¸c ®Æc tr−ng c¬ b¶n sau:

§Æc tr−ng c¬ b¶n nhÊt ®ã lµ SV häc nghÒ SP th«ng qua gi¶i quyÕt hÖ

thèng THSP.

Qu¸ tr×nh d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc chia thµnh nh÷ng giai

®o¹n, nh÷ng b−íc cã tÝnh môc ®Ých chuyªn biÖt.

Qu¸ tr×nh d¹y häc th«ng qua viÖc sö dông THSP cã thÓ ®−îc tæ chøc víi

nhiÒu h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc phong phó, ®a d¹ng. C¸c h×nh thøc (lªn

líp, häc ë nhµ ... víi c¸c d¹ng häc tËp c¸ nh©n, nhãm, tËp thÓ) vµ ph−¬ng ph¸p

d¹y häc (hái-®¸p gîi më; t×m tßi, nghiªn cøu tµi liÖu; ®ãng vai; b¸o c¸o vµ tr×nh

bµy...) ®−îc sö dông phèi hîp. Trong qu¸ tr×nh ®ã, SV ®−îc l«i cuèn tham gia

cïng tËp thÓ, ®éng n#o, tranh luËn d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña GV.

Tõ hai quan ®iÓm trªn, qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD th«ng qua sö dông

THSP ®−îc x¸c lËp; trong ®ã ph¶i tÝnh ®Õn:

Nh÷ng nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi sö dông THSP

HÖ thèng c¸c hµnh ®éng liªn tiÕp t¹o nªn mét quy tr×nh hîp lý cña GV vµ

SV, trong ®ã, hµnh ®éng x¸c ®Þnh môc ®Ých cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy cã vai trß

quyÕt ®Þnh. Yªu cÇu quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc LLGD th«ng qua viÖc

sö dông THSP lµ båi d−âng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c THSP vÒ

•

•

43

CTGD häc sinh; c¸c yªu cÇu kh¸c lµ yªu cÇu båi d−ìng tri thøc vµ th¸i ®é vÒ, vµ

cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh t−¬ng øng.

Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÇn båi d−ìng cho SV bao gåm: Kü n¨ng c«ng

nhËn (ph¸t hiÖn, chÊp nhËn, x¸c ®Þnh râ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt) vµ ®Ò ra môc ®Ých

gi¶i quyÕt; kü n¨ng x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Õn

vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò; kü n¨ng ®−a ra c¸ch thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ

kü n¨ng rót ra ®−îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt qua viÖc gi¶i quyÕt vÊn

®Ò trong THSP. C¸c kü n¨ng trªn ®−îc ®¸nh gi¸ theo hai møc ®é: Møc ®é ch−a

thµnh th¹o vµ møc ®é thµnh th¹o.

Tri thøc phÇn LLGD ®−îc SV lÜnh héi víi c¸c møc ®é (mµ c¸c nhµ nghiªn

cøu [10] [59] [153]...th−êng ®Ò cËp ®Õn): NhËn ®−îc, nhí, gi¶i thÝch vµ cho ®−îc

vÝ dô hoÆc liªn hÖ ®−îc tri thøc (d−íi c¸c d¹ng kh¸c nhau: C¸c tõ ng÷, thuËt ng÷,

c¸c nguyªn t¾c...) víi thùc tiÔn CTGD häc sinh cã liªn quan.

Ngoµi ra cÇn båi d−ìng cho SV th¸i ®é ®èi víi CTGD häc sinh t−¬ng øng

víi c¸c kü n¨ng, tri thøc vÒ c«ng t¸c nµy vµ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp. Th¸i ®é tÝch

cùc trong häc tËp thÓ hiÖn ë møc ®é chó ý, c¶m xóc, t©m thÕ cña SV vµ møc ®é

tham gia cña hä vµo ho¹t ®éng häc tËp vµ c¸c môc tiªu häc tËp kh¸c.

ChuÈn, thang vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh

d¹y häc sö dông THSP

ChuÈn ®¸nh gi¸ ®−îc cô thÓ ho¸ tõ yªu cÇu trong môc tiªu cña qu¸ tr×nh

d¹y häc sö dông THSP.

Tõ x¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ sÏ x¸c ®Þnh ®−îc thang ®¸nh gi¸ (®iÓm sè, xÕp

lo¹i häc lùc, %...) vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ (tr¾c nghiÖm, quan s¸t, tr−ng cÇu ý kiÕn

...) t−¬ng øng. ChuÈn, thang vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ ®−îc cô thÓ ho¸ trong môc

2.2.2 vµ 2.3.2.

CÇn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ c¶ vÒ mÆt ®Þnh l−îng lÉn vÒ mÆt ®Þnh tÝnh qu¸ tr×nh

x©y dùng vµ sö dông THSP.

Ngoµi ra, ®Ó d¹y häc phÇn LLGD th«ng qua sö dông THSP cã hiÖu qu¶

còng cÇn ph¶i xem xÐt vµ gi¶i quyÕt tèt nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt.

- Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP ®¹t

hiÖu qu¶

44

§Ó x©y dùng còng nh− sö dông THSP ®¹t hiÖu qu¶, ngoµi viÖc qu¸n triÖt

c¸c nguyªn t¾c x©y dùng vµ sö dông, môc ®Ých vµ néi dung cña viÖc x©y dùng vµ

sö dông ra cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî nh−:

+ Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ nhËn thøc ®øng ®¾n ®èi víi sù nghiÖp ®æi míi gi¸o

dôc, ®µo t¹o SP nãi chung vµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c tr−êng §HSP

nãi riªng cña tÊt c¶ mäi ng−êi nhÊt lµ cña GV, SV vµ c¸c c¸n bé l#nh ®¹o nhµ

tr−êng. §Ó tõ ý thøc ®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, nhµ tr−êng, nhÊt lµ c¸c

GV vµ SV cã sù quan t©m, ®Çu t− cho nã mét c¸ch tho¶ ®¸ng.

+ Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ b¶n th©n GV vµ SV trong qu¸ tr×nh häc tËp

+ Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt (Phßng häc, ph−¬ng tiÖn kü thuËt d¹y

häc, tµi liÖu d¹y häc...) vµ c¸c ®iÒu kiÖn d¹y häc kh¸c (KÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh

d¹y häc, c¸c chÕ ®é cho d¹y häc..).

Trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm trªn, luËn ¸n ®# x¸c ®Þnh: C¬ së lý luËn khoa

häc cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho SV ë c¸c

tr−êng §HSP lµ d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua THSP mµ b¶n chÊt cña nã lµ

x©y dùng vµ sö dông mét chuçi nh÷ng THSP. §©y lµ nh÷ng c¨n cø khoa häc ®Ó

tõ ®ã tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô kh¸c cña luËn ¸n.

1.2.1. Giíi thiÖu chung vÒ qu¸ tr×nh nghiªn cøu thùc tr¹ng

Trªn c¬ së nh÷ng lý luËn khoa häc vÒ, vµ cã liªn quan ®Õn x©y dùng vµ sö

dông THSP ®Ó d¹y häc m«n GDH nãi chung, d¹y häc phÇn LLGD nãi riªng,

(môc 1.3), luËn ¸n tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tr¹ng, t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ tæng

kÕt nh÷ng kinh nghiÖm kh¾c phôc thùc tr¹ng nghiªn cøu lµm c¬ së thùc tiÔn cña

vÊn ®Ò nghiªn cøu.

Thùc tr¹ng ®−îc tiÕn hµnh kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ c¨n cø vµo nh÷ng tiªu chÝ

®# ®−îc ®Þnh h−íng vµ x¸c ®Þnh cô thÓ trong hÖ thèng lý luËn khoa häc cã liªn

quan (môc 1.3, môc 2.2.2 vµ môc 2.3.2).

Qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn, thùc tr¹ng ®−îc tiÕn hµnh kh¶o s¸t vÒ tÊt

c¶ c¸c mÆt (MÆt nhËn thøc, mÆt th¸i ®é vµ mÆt hµnh ®éng trong thùc tiÔn d¹y häc

1.2. Thùc tr¹ng cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó

d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP

45

sö dông t×nh huèng); ë c¸c lo¹i ®èi t−îng (GV ë §HSP, SVSP kh«ng chuyªn

T©m lý-GDH, GV ë THPT...) vµ c¸c c¬ së gi¸o dôc-®µo t¹o cã liªn quan.

Kh¶o s¸t thùc tr¹ng lµ mét qu¸ tr×nh ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng

theo mét quy tr×nh hîp lý. Quy tr×nh ®ã bao gåm ba giai ®o¹n: Giai ®o¹n chuÈn

bÞ; giai ®o¹n tiÕn hµnh vµ giai ®o¹n kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh¶o s¸t. §Ó chuÈn

bÞ kh¶o s¸t, luËn ¸n ®# x¸c ®Þnh: Môc ®Ých; néi dung; ®èi t−îng; ®Þa ®iÓm vµ thêi

gian kh¶o s¸t ®ång thêi x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc sö dông; dù

kiÕn tiÕn tr×nh thùc hiÖn bao gåm qu¸ tr×nh thu thËp, ph©n lo¹i, s¾p xÕp vµ xö lý

th«ng tin vÒ thùc tr¹ng. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch nghiªn cøu thùc tr¹ng, tiÕn hµnh qu¸

tr×nh thu thËp, ph©n lo¹i, s¾p xÕp vµ xö lý th«ng tin. §¸nh gi¸ tiÕn tr×nh vµ kÕt

qu¶ nghiªn cøu lµm c¨n cø ®Ó ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®¹t hiÖu qu¶.

1.2.2. Kh¶o s¸t thùc tr¹ng

- §Ó ®Þnh h−íng cho tiÕn tr×nh kh¶o s¸t, luËn ¸n ®# tiÕn hµnh x¸c ®Þnh môc

®Ých, néi dung, ®èi t−îng, mÉu kh¶o s¸t, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm kh¶o s¸t.

+ Môc ®Ých nghiªn cøu: Môc ®Ých nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸ toµn diÖn

thùc tr¹ng cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n

GDH vµ phÇn LLGD cho SV kh«ng chuyªn T©m lý-GDH c¸c tr−êng §HSP.

+ Néi dung kh¶o s¸t: §Ó ®¸nh gi¸ toµn diÖn, néi dung kh¶o s¸t thùc tr¹ng

bao gåm thùc tr¹ng nhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ

sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD cho SV kh«ng

chuyªn T©m lý-GDH c¸c tr−êng §HSP; thùc tr¹ng vÒ møc ®é, h×nh thøc thùc

hiÖn vµ c¸c nguån THSP ®−îc khai th¸c còng nh− t×nh h×nh, hiÖu qu¶ x©y dùng

vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD; thùc tr¹ng vÒ th¸i ®é

quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy nhÊt lµ th¸i ®é cña SV trong häc tËp.

+ §èi t−îng nghiªn cøu, kh¶o s¸t bao gåm: GV m«n GDH vµ SVSP kh«ng

chuyªn T©m lý-GDH n¨m thø hai, n¨m thø t− ë §HSP, c¸c GVCN líp ë THPT,

c¸c c¸n bé kh¸c cña tr−êng §HSP vµ c¸c tr−êng THPT cã liªn quan.

+ §Þa ®iÓm kh¶o s¸t chÝnh: Tr−êng §HCT vµ mét sè TTGDTX cña c¸c

tØnh §BSCL cã hîp ®ång gi¶ng d¹y víi §HCT; Së Gi¸o dôc-§µo t¹o vµ c¸c

tr−êng THPT cña c¸c tØnh thuéc §BSCL (CÇn Th¬, B¹c Liªu, VÜnh Long, Trµ

Vinh). Ngoµi ra cßn thu thËp thªm th«ng tin cã liªn quan tõ hai tr−êng §HSP

46

thµnh phè Hå ChÝ Minh, §HSP HuÕ vµ c¸c tr−êng THPT trªn cïng ®Þa bµn víi

hai tr−êng ®ã.

+ Thêi gian kh¶o s¸t: C¸c n¨m häc 2000-2001, 2001-2002.

- Trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t, mÉu kh¶o s¸t ®−îc chän mét c¸ch ngÉu nhiªn

vµ mang tÝnh ®iÓn h×nh ®¹i diÖn cho c¸c chuyªn ngµnh SP (SP tù nhiªn, SP x#

héi, SP ngo¹i ng÷) c¸c phßng häc (C¸c phßng häc chØ cã SV cña mét chuyªn

ngµnh SP vµ c¸c phßng häc cã SV cña nhiÒu chuyªn ngµnh SP; c¸c phßng häc cã

sè l−îng SV võa ph¶i vµ c¸c phßng häc cã sè l−îng SV t−¬ng ®èi ®«ng); c¸c líp

chÝnh quy häc tËp trung vµ c¸c líp chÝnh quy häc theo kiÓu t¹i chøc (b¶ng 16,17

vµ 18). NhiÒu ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®# ®−îc sö dông. Trong ®ã, ph−¬ng ph¸p

®iÒu tra, ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm, ph−¬ng ph¸p quan s¸t, ph−¬ng ph¸p tæng kÕt

kinh nghiÖm vµ ph−¬ng ph¸p thèng kª x# héi häc qua phÇn mÒm SPSS FOR

WINDOWS V.10. ®−îc coi lµ c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu c¬ b¶n.

+ Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra: Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng phiÕu víi hÖ thèng c¸c

c©u hái më vµ c¸c c©u hái kÝn. §iÒu tra b»ng phiÕu ®−îc sö dông ®Ó kh¶o s¸t

thùc tr¹ng nhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông

THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng

§HSP; thùc tr¹ng vÒ møc ®é, h×nh thøc thùc hiÖn, vµ c¸c nguån THSP ®−îc khai

th¸c vµ nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ®−îc tiÕn hµnh trªn 30

GV d¹y häc m«n GDH vµ 822 SVSP n¨m thø t− (Phô lôc 6.1, phô lôc 6.3) ë ba

tr−êng §HSP (§HSP HuÕ, §HSP thµnh phè Hå ChÝ Minh, §HCT) vµ 330 GVCN

líp ë THPT trªn c¸c ®Þa bµn t−¬ng øng víi ba tr−êng trªn. Víi nh÷ng c©u hái kÝn

trong phiÕu ®iÒu tra, phÇn ®¸p ¸n tr¶ lêi ®−îc ®−a ra 5 møc ®é ®¸nh gi¸. Chóng

®−îc s¾p xÕp mét c¸c liªn tôc theo møc ®é nhá dÇn. T−¬ng øng víi chóng lµ c¸c

®iÓm sè 5,4,3,2,1. Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy r»ng tÝnh liªn tôc cña c¸c ®iÓm sè

t¹o nªn mét thang ®iÓm nhá dÇn. Møc ®é ®¸nh gi¸ cña c¸c ®èi t−îng ®−îc x¸c

®Þnh b»ng sè trªn thang ®iÓm theo c¸ch tÝnh trung b×nh céng. Víi ph−¬ng ph¸p

nµy, sè liÖu ®iÒu tra cã thÓ dÔ dµng ®−îc xö lý qua phÇn mÒm SPSS FOR

WINDOWS V.10. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông nh»m thu thËp ý kiÕn cña c¸c

GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë §HSP, c¸c SVSP n¨m thø hai vµ n¨m thø t−, c¸c GV

h−íng dÉn thùc tËp CTCNL ë tr−êng THPT vµ c¸c c¸n bé kh¸c cã liªn quan ®Õn

c¸c chØ tiªu nghiªn cøu ®# ®−îc x¸c ®Þnh.

47

+ Ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm: Ph−¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh

trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t thùc tr¹ng b»ng c¸ch cho SVSP thùc hiÖn nh÷ng bµi

kiÓm tra. HiÖu qu¶ häc tËp cña SV tr−íc khi tiÕn hµnh quy tr×nh thùc nghiÖm

®−îc coi lµ th«ng tin vÒ thùc tr¹ng nµy. Bµi kiÓm tra ®# ®−îc 355 SVSP n¨m thø

hai vµ 150 SVSP n¨m thø t− tr−êng §HCT thùc hiÖn.

+ Ph−¬ng ph¸p quan s¸t: Quan s¸t qua dù giê cã ghi biªn b¶n, ®Æc biÖt cã

ghi phiÕu quan s¸t giê d¹y nh»m ®¸nh gi¸ th¸i ®é häc tËp cña SV ®−îc thÓ hiÖn

trong qu¸ tr×nh d¹y häc (Phô lôc 3). Quan s¸t qua dù c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸

vÒ NVSP cña SV vµ qua c¸c b¨ng h×nh vÒ qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp ®# ®−îc ghi

l¹i. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc thùc hiÖn nh»m thu thËp thªm th«ng tin cã liªn quan

®Õn c¸c chØ tiªu nghiªn cøu ®# ®−îc x¸c ®Þnh.

+ Ph−¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm: Trªn c¬ së nh÷ng lý luËn khoa häc

vÒ vµ cã liªn quan ®Õn d¹y häc sö dông THSP (môc 1.3) vµ môc ®Ých, néi dung

kh¶o s¸t, tiÕn hµnh c¸c thao t¸c ph©n lo¹i, s¾p xÕp, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp

tõ c¸c th«ng tin thu ®−îc trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn kh¸i

qu¸t vÒ thùc tr¹ng vÊn ®Ò nghiªn cøu.

+ Mét sè ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu hç trî kh¸c: Mét sè c¸c ph−¬ng ph¸p

nghiªn cøu hç trä kh¸c ®−îc sö dông nh−: Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu qua s¶n

phÈm ho¹t ®éng (Nghiªn cøu qua bµi gi¶ng cña GV, vë ghi cña SV...); ph−¬ng

ph¸p trß chuyÖn (víi GV, SV vµ c¸c ®èi t−îng kh¸c cã liªn quan); nghiªn cøu

qua c¸c b¸o c¸o tæng kÕt (C¸c bµi viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy ®¨ng trong c¸c Kû yÕu cña

c¸c Héi th¶o vÒ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc, tæng kÕt TTSP ë §HSP, tæng kÕt

CTGD häc sinh ë THPT...).

1.2.3. Ph©n tÝch kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng

1.2.3.1. Thùc tr¹ng nhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö dông

THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy ®−îc kÕt qu¶ thÓ

hiÖn ë b¶ng 1 (trang bªn).

Tõ kÕt qu¶ thèng kª (b¶ng 1) cã thÓ thÊy r»ng:

C¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP n¨m thø t− ë c¸c tr−êng §HSP

tham gia ®iÒu tra ®Òu ®# cã nhËn thøc cao vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö

dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ d¹y häc phÇn LLGD.













48

B¶ng 1. NhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

Sè l−îng vµ % ®¸nh gi¸ trong d¹y häc §èi t−îng Møc ®é ®iÒu tra cÇn thiÕt GDH LLGD

SL % SL %

27.0 Gi¸o viªn 5 8 23.4 7 53.4 GDH 4 16 50.0 15 13.0 3 4 20.0 6 6.6 2 2 6.6 2 0.0 0.0 0.0 0.0 1

3.9 4.0 X

SVSP 5 208 25.3 208 25.3 4 301 36.6 305 37.1 N¨m thø t− 3 290 35.2 287 34.9 2 23 2.8 22 2.6 1 0.0 0.0 0.0 0.0

3.84 3.85 X

ViÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH ®−îc 73.4% GV

gi¶ng d¹y m«n GDH nh×n nhËn gÇn tíi møc rÊt cÇn thiÕt ( X=3.90). Trong ®ã

23.4% GV tham gia ®iÒu tra ®¸nh gi¸ lµ v« cïng cÇn thiÕt, 50% GV ®¸nh gi¸ lµ

rÊt cÇn thiÕt. Sè cßn l¹i 20% GV ®¸nh gi¸ lµ cÇn thiÕt, chØ cã 6.6% GV ®¸nh gi¸

lµ Ýt cÇn thiÕt vµ kh«ng GV nµo ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cÇn thiÕt.

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD, 80.4% GV gi¶ng d¹y m«n GDH nh×n

nhËn viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP lµ rÊt cÇn thiÕt ( X= 4.00). Trong ®ã 27%

GV tham gia ®iÒu tra ®¸nh gi¸ lµ v« cïng cÇn thiÕt, 53.4% GV ®¸nh gi¸ lµ rÊt cÇn

thiÕt. Sè cßn l¹i, th× 13% GV ®¸nh gi¸ lµ cÇn thiÕt, chØ cã 6.6% GV ®¸nh gi¸ lµ Ýt

cÇn thiÕt vµ kh«ng GV nµo ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cÇn thiÕt. 97.2% SVSP n¨m thø t−

®# thùc sù ý thøc r»ng m×nh cÇn ®−îc tËp gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã thÓ gÆp

trong ë nhµ tr−êng phæ th«ng sau nµy ( X=3.84). Trong ®ã, 25.3% SV ®¸nh gi¸

lµ v« cïng cÇn thiÕt; 36.6% SV gi¸ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ 35.2% SV gi¸ lµ cÇn thiÕt.

ChØ cã 2.8% SV ®¸nh gi¸ lµ Ýt cÇn thiÕt. Kh«ng SV nµo ®¸nh gi¸ lµ kh«ng cÇn

thiÕt. 97.4% SV ®¸nh gi¸ viÖc ®−îc tËp gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã thÓ gÆp trong

CTGD häc sinh ë nhµ tr−êng phæ th«ng sau nµy ( X=38.5). Trong ®ã, 25.3% SV

®¸nh gi¸ lµ v« cïng cÇn thiÕt; 37.1% SV ®¸nh gi¸ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ 34.9% SV

T¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

Møc ®é ®¸nh gi¸ trong d¹y

häc

GDH

LLGD

GV

SV GV

SV

4.14

4.20

4.14

4.13

1.T¨ng c−êng tÝnh gi¸o dôc cña bµi gi¶ng.

4.16

4.26

4.16

4.26

2.T¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn cña bµi gi¶ng.

4.37

4.53

4.37

4.53

3.T¨ng c−êng kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc.

4.27

4.50

4.27

4.43

4.T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

5.T¨ng c−êng cho SG kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi

3.78

3.87

3.78

3.80

quen häc tËp phï hîp.

4.48

4.33

4.48

4.30

6.T¨ng c−êng cho SV th¸i ®é häc tËp tÝch cùc.

3.78

3.97

3.78

3.97

7.T¨ng c−êng cho SV ph−¬ng ph¸p tù häc.

8.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng

4.03

4.26

4.03

4.23

t¸c gi¸o dôc HS sau nµy.

9.T¨ng c−êng cho SVc¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt ®Ó

4.02

4.16

gi¸o dôc HS sau nµy.

4.02

4.16

10.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng xem xÐt, ®¸nh

3.50

gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp.

3.39

3.50

3.39

2.98

11.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng giao tiÕp.

3.00

3.00

2.98

12.T¨ng cho SV kh¶ n¨ng häc hái lÉn nhau.

3.20

3.28

3.23

3.28

49

®¸nh gi¸ lµ cÇn thiÕt. ChØ cã 2.6% SV ®¸nh gi¸ lµ Ýt cÇn thiÕt. Kh«ng SV ®¸nh

gi¸ lµ kh«ng cÇn thiÕt.

Tuy kh«ng nhiÒu, nh−ng so víi d¹y häc m«n GDH, d¹y häc phÇn LLGD

®−îc GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP nh×n nhËn lµ cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ

sö dông THSP h¬n (+0.10&+0.01).

Nh− vËy cã thÓ nãi 100% GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP tham gia ®iÒu

tra ®Òu cho r»ng viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP lµ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong

qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH còng nh− qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD.

Trong c¸c cuéc trß chuyÖn, pháng vÊn c¸c SVSP, GV gi¶ng d¹y m«n

GDH, c¸c c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc-®µo t¹o, c¸c GVCN líp ë THPT cã liªn quan,

khi hái vÒ vÊn ®Ò nµy (víi c©u hái: Anh hay chÞ thÊy cã nªn x©y dùng vµ sö dông

THSP trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o SVSP kh«ng?), th× 100% ®−a ra ý kiÕn cho r»ng

viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP lµ kh«ng thÓ thiÕu trong ®µo t¹o SP nhÊt lµ trong

®µo t¹o SV kh¶ n¨ng lµm CTGD häc sinh ë c¸c tr−êng THPT sau nµy.

1.2.3.2. NhËn thøc vÒ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®−îc kÕt qu¶ thèng

kª thÓ hiÖn ë b¶ng 2 d−íi ®©y:

B¶ng 2. NhËn thøc vÒ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

 ≥

 ≥

 ≥

 





















50

B¶ng 2 cho thÊy: HÇu hÕt c¸c néi dung chØ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ

sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ d¹y häc phÇn LLGD ®−a ra

®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é t−¬ng ®èi cao (®a sè 3.00). ViÖc sö dông X

THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH ®−îc c¸c gi¸o viªn GDH ®¸nh gi¸ ë c¸c

møc ®é b»ng hoÆc cã t¸c dông nhiÒu h¬n so víi møc ®é ®−îc ®¸nh gi¸ t−¬ng øng

trong d¹y häc phÇn LLGD. Tuy nhiªn sù chªnh lÖch nµy lµ kh«ng nhiÒu. Cã thÓ

nãi sù ®¸nh gi¸ cña c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH vÒ t¸c dông cña viÖc x©y dùng

vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD cho SVSP lµ kh¸

thèng nhÊt. Trong ®ã, viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP gióp t¨ng c−êng cho SV

kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc; kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ë SV; th¸i ®é häc tËp tÝch

cùc; t¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn vµ tÝnh gi¸o dôc cña bµi gi¶ng; t¨ng c−êng cho SV

kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc HS; kh¶ n¨ng rÌn luyÖn c¸c phÈm chÊt cÇn

thiÕt ®Ó gi¸o dôc HS sau nµy ®−îc c¸c GV ®¸nh gi¸ rÊt cao (cã t¸c dông rÊt

nhiÒu víi 4). C¸c néi dung kh¸c cßn l¹i nh−: Gióp SV t¨ng c−êng ph−¬ng X

ph¸p tù häc; t¨ng c−êng kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc tËp phï hîp; t¨ng

c−êng kh¶ n¨ng xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp; t¨ng

c−êng kh¶ n¨ng häc hái lÉn nhau; t¨ng c−êng kh¶ n¨ng giao tiÕp còng ®−îc ®¸nh

gi¸ ë møc ®é cã t¸c dông nhiÒu víi 3.00. X

T¸c dông to lín cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n

GDH vµ phÇn LLGD cã thÓ ®−îc s¾p xÕp theo sù ®¸nh gi¸ cña c¸c GV gi¶ng d¹y

m«n GDH víi møc ®é gi¶m dÇn nh− sau: 1). T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng ¸p

dông tri thøc ( X= 4.53); 2). T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ( X=

4.43 & =4.50); 3). T¨ng c−êng cho SV th¸i ®é häc tËp tÝch cùc ( X= 4.30 &=

4.33); 4). T¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn cña bµi gi¶ng ( X=4.26); 5). T¨ng c−êng cho

SV kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc HS ( X= 4.23 &= 4.26); 6). T¨ng c−êng

cho SV c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt ®Ó gi¸o dôc HS ( X= 4.16); 7). T¨ng c−êng tÝnh

gi¸o dôc cña bµi gi¶ng ( X=4.13 &=4.20); 8). T¨ng c−êng cho SV ph−¬ng ph¸p

tù häc ( X=3.97); 9). T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc

tËp phï hîp ( X=3.80 &=3.87); 10). T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng xem xÐt,

®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp ( X=3.50); 11). T¨ng c−êng cho

SV kh¶ n¨ng häc hái lÉn nhau ( X=3.20 &=3.23) vµ 12). T¨ng c−êng cho SV kh¶

n¨ng giao tiÕp ( X=3.00). Ngoµi ra, c¸c GV cßn nªu thªm mét sè t¸c dông kh¸c













51

nh−: T¨ng c−êng cho SV kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp vµ t¨ng c−êng cho SV kh¶

n¨ng ph©n tÝch vÊn ®Ò.

Sù ®¸nh gi¸ cña c¸c SVSP n¨m thø t− vÒ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö

dông THSP trong hai ho¹t ®éng d¹y häc ®ã lµ nh− nhau vµ còng kh«ng kh¸c

nhiÒu so víi sù ®¸nh gi¸ cña c¸c gi¸o viªn GDH. Mét sè ®iÓm kh¸c trong ®¸nh

gi¸ ®ã lµ: Sù ®¸nh gi¸ cña SV hÇu nh− thÊp h¬n sù ®¸nh gi¸ cña GV vÒ tÊt c¶ c¸c

néi dung. Trong ®ã kh¶ n¨ng t¨ng c−êng cho SV th¸i ®é häc tËp tÝch cùc ®−îc

SV ®¸nh gi¸ cao nhÊt ( X=4.48) vµ ®−îc xÕp vÞ trÝ sè 1 sau ®ã lµ c¸c néi dung

nh− t¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc ( X=4.37), t¨ng c−êng cho SV

kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ( X=4.27). Tuy nhiªn t¸c dông t¨ng c−êng cho SV kh¶

n¨ng giao tiÕp cña viÖc gi¶i quyÕt THSP bÞ SV ®¸nh gi¸ h¬i thÊp ( X=2.98).

Nh÷ng t¸c dông to lín nªu trªn cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP lµ lý

do khiÕn cho gi¸o viªn GDH vµ SVSP ý thøc ®−îc sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ

sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD.

1.2.3.3. Thùc tr¹ng vÒ møc ®é x©y dùng vµ sö dông THSP

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®−îc kÕt qu¶ thèng

kª thÓ hiÖn ë b¶ng 3 d−íi ®©y:

B¶ng 3. Møc ®é cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

Sè l−îng vµ % ®¸nh gi¸ trong d¹y häc §èi t−îng Møc ®é ®iÒu tra cÇn thiÕt GDH LLGD

SL % SL %

7 23.4 7 23.4 Gi¸o viªn 5 11 36.6 10 33.3 GDH 4 6 20.0 7 23.3 3 6 20.0 6 20.0 2 0.0 0.0 0.0 0.0 1

3.63 3.60 X

0.0 0.0 SVSP 5 0.0 0.0 11.4 9.7 N¨m thø t− 4 94 80 34.9 33.7 3 277 287 55.3 54.9 2 451 455 0.0 0.0 1 0.0 0.0

2.56 2.54 X

Qua b¶ng 3 cho thÊy:





H×nh thøc x©y dùng vµ sö dông THSP

Møc ®é sö dông trong d¹y häc



52

Tû lÖ% GV x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH

vµ phÇn LLGD ë møc ®é th−êng xuyªn ch−a cao (®Òu b»ng 23.4%). Sè GV kh¸

th−êng xuyªn x©y dùng vµ sö dông THSP chiÕm tû lÖ phÇn % cao nhÊt, tû lÖ ®ã

®−îc thÓ hiÖn trong d¹y häc m«n GDH (36.6%) cao h¬n trong d¹y häc LLGD

(33.3%) lµ 3.3%. Tû lÖ% GV thØnh tho¶ng vµ Ýt khi sö dông THSP trong d¹y häc

m«n GDH vµ LLGD b»ng nhau (®Òu b»ng 20%). Sè GV thØnh tho¶ng x©y dùng

vµ sö dông THSP trong d¹y häc LLGD chiÕm 23.3%. Cßn sè GV Ýt khi x©y dùng

vµ sö dông chiÕm 20.0%. Kh«ng cã GV nµo ch−a bao giê sö dông THSP. Nh−

vËy, 100 % GV gi¶ng d¹y m«n GDH tham gia ®iÒu tra ®Òu ®# x©y dùng vµ sö

dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD. Nh×n chung, viÖc

x©y dùng vµ sö dông ®ã ®−îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é ch−a nhiÒu, ch−a th−êng xuyªn

vµ sù ®¸nh gi¸ ®ã lµ gÇn nh− t−¬ng ®−¬ng ë c¶ hai lÜnh vùc d¹y häc m«n GDH

vµ d¹y häc LLGD ( X=3.63 &=3.60).

Trong khi ®ã 54.9% SVSP n¨m thø t− cho r»ng Ýt khi hä ®−îc luyÖn tËp

gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã thÓ diÔn ra trong c«ng t¸c ë nhµ tr−êng THPT sau nµy,

33.7% SV thØnh tho¶ng ®−îc luyÖn tËp vµ 11.4% SV kh¸ th−êng xuyªn ®−îc

luyÖn tËp. MÆc dï kh«ng SV nµo cã ý kiÕn lµ ch−a bao giê ®−îc gi¶i quyÕt THSP

trong qu¸ tr×nh häc tËp nh−ng còng kh«ng SV nµo cho r»ng hä th−êng xuyªn

®−îc gi¶i quyÕt chóng. Víi X=2.56, cã thÓ nãi SVSP Ýt khi ®−îc gi¶i quyÕt

nh÷ng THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp m«n häc. §Ó chuÈn bÞ cho SV kh¶ n¨ng lµm

CTGD häc sinh ë THPT sau nµy th× chØ cã 9.7% SVcho r»ng hä kh¸ th−êng

xuyªn ®−îc gi¶i quyÕt THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp LLGD, 34.9% SV thØnh

tho¶ng míi ®−îc gi¶i quyÕt vµ ®a sè SVcho r»ng hä Ýt khi ®−îc gi¶i quyÕt.

Kh«ng SV nµo cho r»ng hä th−êng xuyªn còng nh− ch−a bao giê ®−îc gi¶i quyÕt

THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp (víi X=2.54). Qua ph©n tÝch c¸c sè liÖu trªn, cã

thÓ nãi SVSP nh×n chung lµ Ýt khi ®−îc tËp gi¶i quyÕt nh÷ng THSP trong qu¸

tr×nh häc tËp phÇn LLGD.

1.2.3.3. Thùc tr¹ng vÒ h×nh thøc x©y dùng vµ sö dông THSP

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®−îc kÕt qu¶ thèng

kª thÓ hiÖn ë b¶ng 4 (trang bªn)

B¶ng 4. H×nh thøc x©y dùng vµ sö dông THSP











 









GDH

LLGD

SV

GV

SV

GV

1.Lªn líp m«n häc

3.66

2.16

3.60

2.05

2.Trao ®æi, th¶o luËn

2.66

2.15

2.56

2.06

3.RÌn luyÖn NVSP th−êng xuyªn t¹i

2.23

2.30

2.16

2.00

tr−êng

4.RÌn luyÖn NVSP th−êng xuyªn t¹i c¸c

2.00

2.03

2.00

2.01

c¬ së gi¸o dôc

5.KiÕn tËp s− ph¹m

2.50

2.41

2.50

2.98

6.Thùc tËp s− ph¹m

2.73

3.47

3.47

2.73

7. Ngo¹i kho¸ vÒ NVSP

2.06

2.05

2.00

1.90

8.Gióp ®ì riªng

1.93

1.90

1.86

1.82



53

Sù ®¸nh gi¸ cña c¸c gi¸o viªn GDH cho thÊy: ë h×nh thøc lªn líp-mét h×nh

thøc tæ chøc d¹y häc vÉn ®−îc coi lµ c¬ b¶n, chñ yÕu trong ®µo t¹o SP hiÖn nay,

viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD, mÆc dï

®# ®−îc c¸c GV tham gia ®iÒu tra ®¸nh gi¸ ®¹t ®−îc ë møc ®é cao nhÊt, còng

ch−a tíi møc kh¸ th−êng xuyªn ( X=3.66 &=3.60). ë hai lÜnh vùc d¹y häc nµy,

møc ®é x©y dùng vµ sö dông THSP chªnh lÖch nhau kh«ng nhiÒu (0.06). Møc ®é

x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD qua viÖc tæ

chøc cho SV trao ®æi th¶o luËn trªn líp cßn thÊp h¬n ( X=2.66&2.56). Trong sè

c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc cßn l¹i, TTSP ®−îc ®¸nh gi¸ cã kh¶ n¨ng t¹o c¬

héi cho SV ®−îc gi¶i quyÕt THSP cao h¬n c¶. §©y lµ mét h×nh thøc ®µo t¹o mµ

kh«ng mét tr−êng SP nµo cã thÓ bá qua. Cã lÏ chÝnh v× thÕ mµ c¸c GV tham gia

®iÒu tra ®Òu ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong h×nh thøc d¹y häc

nµy ë møc ®é thø hai ( X=2.73) sau h×nh thøc lªn líp. Cßn viÖc gi¶i quyÕt THSP

qua kiÕn tËp SP còng chØ ®−îc c¸c GV ®¸nh gi¸ ë møc ®é thÊp ( X=2.50). Møc

®é sö dông THSP trong c¸c h×nh thøc cßn l¹i ®−îc c¸c GV ®¸nh gi¸ rÊt thÊp;

trong ®ã, THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông ®Ó t− vÊn NVSP cho SV ®øng ë vÞ trÝ

thÊp nhÊt ( X=1.93&=1.86). NÕu xÕp c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc ®−îc c¸c

gi¸o viªn GDH x©y dùng vµ sö dông THSP theo møc ®é gi¶m dÇn sÏ ®−îc: 1).

Th«ng qua h×nh thøc lªn líp ( X=3.66&=3.60); 2). Th«ng qua TTSP ( X=2.73);

3). Th«ng qua h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn ( X=2.66); 4). Th«ng qua ho¹t ®éng

rÌn luyÖn NVSP th−êng xuyªn t¹i c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ t¹i tr−êng ( X=2.16); 6).

Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ NVSP ( X=2.06) vµ 7). Th«ng qua h×nh

thøc gióp ®ì riªng ( X=1.93).

Trong khi ®ã, SVSP n¨m thø t− l¹i cho r»ng TTSP t¹o c¬ héi cho hä ®−îc

tËp gi¶i quyÕt THSP nhiÒu h¬n c¶ ( X=3.47), sau ®ã lµ kiÕn tËp s− ph¹m



Nguån cung cÊp THSP

X

1.Tõ c¸c tµi liÖu s¸ch, b¸o vµ t¹p chÝ

2.00

2.Tõ c¸c tµi liÖu h−íng dÉn thùc hµnh GDH

3.26

3.Tõ c¸c tµi liÖu vÒ THSP

2.53

4.Tõ c¸c cuéc thi vµ b¸o c¸o tæng kÕt cña c¸c cuéc thi NVSP

2.16

5.Tõ c¸c tµi liÖu tæng kÕt vÒ CTGD ë THPT

1.93

6.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña b¶n th©n

3.10

7.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña c¸c SV

3.00

8.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña ®ång nghiÖp

2.06



54

( X=2.98). Cã thÓ nãi ®©y lµ hai h×nh thøc thùc hµnh c¬ b¶n ®−îc chó träng h¬n

c¶ ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay. ë c¸c h×nh thøc d¹y häc cßn l¹i, hä Ýt khi ®−îc

tËp gi¶i quyÕt THSP, kÓ c¶ trong h×nh thøc häc tËp trªn líp vµ trao ®æi th¶o luËn.

Sù ®¸nh gi¸ cña SV vÒ møc ®é ®−îc tËp gi¶i quyÕt THSP cña hä trong c¸c h×nh

thøc tæ chøc d¹y häc còng th−êng thÊp h¬n sù ®¸nh gi¸ t−¬ng øng cña GV.

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp, GV th−êng x©y dùng vµ sö dông THSP

nh»m môc ®Ých g×? Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, kÕt

qu¶ thèng kª cho thÊy: Nh»m ®Ó minh ho¹ cho bµi gi¶ng (25 GV, chiÕm 83.3%);

nh»m ®Ó ®Æt vÊn ®Ò cho bµi gi¶ng (20 GV, chiÕm 66.6%); nh»m ®Ó thu hót sù tËp

trung, høng thó trong giê häc cña SV (18 GV, chiÕm 60%); nh»m ®Ó kiÓm tra

kh¶ n¨ng hiÓu bµi cña SV (16 GV, chiÕm 53.3%); nh»m ®Ó rÌn luyÖn kh¶ n¨ng

¸p dông tri thøc nghÒ nghiÖp cho sinh viªn (10 GV chiÕm 33.3%) vµ nh»m ®Ó rÌn

luyÖn kü n¨ng xö lý THSP cho SV (8 GV, chiÕm 26.6%). Trong 6 môc ®Ých

chÝnh ®−îc nªu ra th× 4 môc ®Ých ®Çu cã thÓ xÕp vµo lo¹i môc ®Ých nh»m thu hót

SV vµo bµi gi¶ng cña GV, cßn 2 môc ®Ých sau ®−îc xÕp vµo môc ®Ých rÌn luyÖn

cho SV kü n¨ng nghÒ nghiÖp.

C¸c sè liÖu ®−îc ®−a ra qua c¸c b¶ng thèng kª trªn cho thÊy THSP ®−îc

c¸c gi¸o viªn GDH chó träng x©y dùng vµ sö dông nhiÒu h¬n trong qu¸ tr×nh d¹y

häc trªn líp so víi c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc kh¸c. Tuy vËy viÖc x©y dùng vµ

sö dông THSP ®ã ë møc ch−a cao. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp, THSP ®a

phÇn l¹i ®−îc sö dông nh»m môc ®Ých thu hót SV vµo bµi gi¶ng cña GV lµ chÝnh

cßn môc ®Ých gióp SV rÌn luyÖn kü n¨ng nghÒ nghiÖp còng vÉn chØ ë møc thÊp.

1.2.3.5. Thùc tr¹ng vÒ nguån khai th¸c (hay cung cÊp) THSP

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®−îc kÕt qu¶ thèng

kª thÓ hiÖn ë b¶ng 5 d−íi ®©y:

B¶ng 5. Nguån khai th¸c (hay cung cÊp) THSP



9.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD cña GVCN ë THPT

2.73



55

KÕt qu¶ trªn cho thÊy nh÷ng THSP ®−îc c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH khai

th¸c tõ nhiÒu nguån. C¸c nguån ®ã lµ: C¸c tµi liÖu s¸ch b¸o, t¹p chÝ; c¸c tµi liÖu

h−íng dÉn thùc hµnh GDH; c¸c tµi liÖu vÒ THSP; c¸c cuéc thi vµ b¸o c¸o tæng

kÕt cña c¸c cuéc thi NVSP; c¸c tµi liÖu tæng kÕt vÒ CTGD häc sinh ë THPT; kinh

nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña b¶n th©n; kinh nghiÖm vÒ xö lý

THSP trong CTGD ë THPT cña c¸c SV; kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD

ë THPT cña ®ång nghiÖp; kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD cña GVCN

líp ë nhµ tr−êng THPT. Trong ®ã, c¸c t×nh huèng khai th¸c tõ c¸c tµi liÖu h−íng

dÉn thùc hµnh GDH, kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña b¶n

th©n, kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong CTGD ë THPT cña c¸c SV ®−îc khai

th¸c nhiÒu h¬n ( X=3.26, =3.10 &=3.00) Tuy vËy, ngay c¶ nh÷ng nguån ®ã còng

Ýt ®−îc c¸c gi¸o viªn GDH khai th¸c. C¸c nguån cßn l¹i ®−îc khai th¸c rÊt Ýt

( X=2.00).

Trong phÇn tr¶ lêi c©u hái sè 5 cña phiÕu ®iÒu tra dµnh cho SV n¨m thø t−

(Phô lôc 6.3), 61% c¸c SV cã ý kiÕn r»ng THSP mµ hä ®# tõng gi¶i quyÕt lµ do

GV ®−a ra; 57% SV khai th¸c THSP tõ c¸c tµi liÖu; 51% SV t×m kiÕm THSP tõ

trong CTGD ë phæ th«ng; 43% SV khai th¸c THSP tõ kinh nghiÖm cña b¶n th©n;

32% SV khai th¸c THSP tõ c¸c SV kh¸c. Nh− vËy THSP ®−îc SV khai th¸c chñ

yÕu tõ nguån GV vµ tµi liÖu häc tËp.

1.2.3.6. Thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng cña GV vµ SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc

trªn líp m«n GDH vµ phÇn LLGD

Qua dù giê cña c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH tr−êng §HCT cho thÊy mét

t×nh tr¹ng chung lµ trong c¸c tiÕt lªn líp m«n häc, ho¹t ®éng chñ yÕu trªn líp vÉn

lµ thuyÕt gi¶ng hoÆc h−íng dÉn SV nghiªn cøu bµi gi¶ng ®−îc biªn so¹n, ®−îc

photocopy cung cÊp cho SV. SV hÇu nh− bÞ ®Æt vµo vÞ thÕ thô ®éng trong häc tËp.

THSP còng ®«i khi ®−îc sö dông. Nh÷ng t×nh huèng ®ã chñ yÕu lÊy tõ c¸c tµi

liÖu thùc hµnh GDH ®# ®−îc ban hµnh. T×nh huèng th−êng ®−îc tr×nh bµy bëi

GV theo ph−¬ng ph¸p kÓ chuyÖn víi môc ®Ých minh ho¹ cho lý thuyÕt hoÆc kÝch

thÝch sù chó ý cña SV lµ chñ yÕu. SV Ýt ®−îc gi¶i quyÕt c¸c THSP cã thËt diÔn ra

trong c«ng t¸c sau nµy cña hä. SVSP tr−êng §HCT tõ K1999 trë l¹i ®©y hÇu nh−



56

kh«ng ®−îc h−íng dÉn xö lý trän vÑn mét THSP theo quy tr×nh xö lý cña c¸c t¸c

gi¶ ®# ®−îc c«ng nhËn vµ phæ biÕn chung. T×nh tr¹ng lóng tóng vÒ x©y dùng vµ

sö dông THSP trong d¹y häc lµ phæ biÕn. SV nhiÒu khi ch−a hµi lßng víi THSP

vµ c¸ch h−íng dÉn gi¶i quyÕt THSP.

1.2.3.7. Thùc tr¹ng vÒ th¸i ®é häc tËp cña SV trong c¸c tiÕt lªn líp

Xö lý th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®−îc kÕt qu¶ thèng

kª thÓ hiÖn ë b¶ng 6 d−íi ®©y:

B¶ng 6. Th¸i ®é häc tËp cña SV

Ph−¬ng ph¸p d¹y häc Th/gian ChØ sè tÝnh tÝch cùc häc tËp trong tiÕt häc (Phót) A B C D

3.5 3.5 4.0 4.5 D¹y häc theo quy 0-5 5.0 5.0 5.0 6.0 5-10 tr×nh truyÒn thèng 5.5 5.5 5.5 6.5 10-15 5.5 5.0 5.5 6.5 15-20 5.0 4.5 5.0 5.5 20-25 4.5 4.5 4.5 5.0 25-30 4.0 4.0 4.0 4.5 30-35 4.0 3.5 3.5 4.0 35-40 3.5 3.0 3.0 3.0 40-45

5.0 4.4 4.2 4.5 X

Ph©n tÝch b¶ng 6 cho thÊy:

Trong c¸c tiÕt häc truyÒn thèng, c¸c chØ sè chØ tÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV

®Òu ®¹t ë møc trung b×nh vµ d−íi trung b×nh. Trong c¸c tiÕt häc nµy, sè SV cã

biÓu hiÖn chó ý thËt sù vµo bµi gi¶ng cña GV, vµo mét sè c¸c ho¹t ®éng hç trî

kh¸c lµ 50%. Sè SV cã nh÷ng biÓu hiÖn ch−a tËp trung chó ý vµo bµi gi¶ng cña

GV vµ nh÷ng ho¹t ®éng trong líp cßn kho¶ng 50%. Sè SV cã biÓu hiÖn c¶m xóc

tÝch cùc (44%), chÞu tham gia thùc sù vµo qu¸ tr×nh häc tËp (42%) vµ cã vÎ høng

thó häc tËp (45%) ®Òu d−íi 50%.

Quan s¸t c¸c tiÕt d¹y häc trªn líp cho thÊy bÇu kh«ng khÝ t©m lý trong líp

nh×n chung lµ trÇm hoÆc ån µo mÊt trËt tù nhÊt lµ vµo ®Çu hoÆc cuèi tiÕt häc ®Æc

biÖt ë nh÷ng líp ®«ng SV vµ SV bao gåm nhiÒu chuyªn ngµnh kh¸c nhau. Nh×n

chung sè SV thay nhau cóp tiÕt t−¬ng ®èi cao (trung b×nh trªn 30%), cã buæi lªn

®Õn 40-50%, nhÊt lµ ë nh÷ng líp ®«ng SV vµ bao gåm SV nhiÒu chuyªn ngµnh

®−îc bè trÝ häc ë Héi tr−êng. Cho nªn mét sù thËt hiÓn nhiªn lµ c¸c tiÕt lªn líp

m«n GDH hiÖn nay mÆc dï ®# cã sö dông THSP nh−ng vÉn nÆng vÒ lý thuyÕt





57

s¸ch vë khiÕn cho søc thuyÕt phôc cña kinh nghiÖm lý luËn bÞ h¹n chÕ, khiÕn

cho SV ch−a thùc sù tÝch cùc trong häc tËp, rÌn luyÖn nghÒ nghiÖp.

1.2.3.8. Thùc tr¹ng vÒ kÕt qu¶ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

- Thùc tr¹ng vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV n¨m thø 2

+ KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm cña

9 líp thùc nghiÖm, ®−îc b¶ng 7 d−íi ®©y:

B¶ng 7. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ kü n¨ng xö lý THSP cña SVSP n¨m thø hai

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) N Tªn hoÆc Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm m# sè líp 3.390 0.0 69.6 8.7 21.7 23 SP Lý VL 4.282 53.3 3.3 1.7 41.7 60 SP Lý KG 4.416 50.0 5.5 41.7 2.8 36 SP Lý BL 3.692 63.6 2 34.7 49 0 SP To¸n VL -------- ----------- ---------- --------- -------- --------- ------------------ 4.042 57.3 3.6 36.9 168 1.8 Tæng céng

3.7177 30.6 67.7 1.6 0.0 62 010201 3.1720 21.5 76.3 2.2 0.0 93 013401 4.4452 38.4 57.5 2.7 1.4 73 010101 3.2384 10.5 88.4 1.2 0.0 86 011801 3.8293 31.7 65.9 2.4 0.0 41 014901 ------- --------- ---------- --------- --------- -------- -------------------- 25.1 72.7 2.0 0.3 355 Tæng céng 3.6211

Ph©n tÝch b¶ng ph©n phèi tÇn suÊt (b¶ng 7) cho thÊy ë 4 líp SP thuéc c¸c

TTGDTX, tû lÖ SV cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ®¹t yªu cÇu trë lªn

chØ chiÕm 42.7% trong tæng sè SV tham gia lµm bµi tr¾c nghiÖm. Trong ®ã, tû lÖ

SV ®¹t lo¹i giái chiÕm 3.8%, tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ chiÕm 1.8%, sè SV ®¹t lo¹i

trung b×nh chiÕm 36.9%, cßn l¹i 57.3% SV cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP ®¹t lo¹i yÕu kÐm. X kü n¨ng xö lý THSP cña c¸c SV nµy lµ 4.042.

ë 5 líp SP n¨m thø hai K2001 tr−êng §HCT, tû lÖ SV cã kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ®¹t yªu cÇu trë lªn chØ chiÕm 27.4% trong tæng sè SV

tham gia lµm bµi tr¾c nghiÖm. Trong ®ã, tû lÖ SV ®¹t lo¹i giái v« cïng Ýt ái (chØ

chiÕm 0.3%), tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ cã cao h¬n nh−ng còng chØ chiÕm 2%, sè SV



58

®¹t lo¹i trung b×nh chiÕm 24.7%. Cßn l¹i 72.7% SV chØ ®¹t lo¹i yÕu kÐm. X vÒ

kü n¨ng xö lý THSP cña nhãm nµy lµ 3.6211.

Së dÜ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña nhãm c¸c

líp ë TTGDTX cao h¬n kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

cña nhãm c¸c líp ë tr−êng §HCT cã lÏ do sè THSP mµ SV ph¶i gi¶i quyÕt trong

bµi tr¾c nghiÖm cña hä Ýt h¬n (Phô lôc 5.1.1&5.2.1). Còng cã thÓ do sÜ sè SV

trong c¸c líp häc ®ã Ýt h¬n (b¶ng 16&b¶ng 18)...

Nh− vËy, nÕu nh×n vµo sè liÖu thèng kª vÒ ®iÓm sè chØ kÕt qu¶ kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn th× cã thÓ kÕt luËn SVSP n¨m thø hai cßn yÕu vÒ kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP. Thùc tr¹ng ®ã thÓ hiÖn trong SV cña tÊt c¶ c¸c

chuyªn ngµnh SP vµ ph−¬ng thøc ®µo t¹o SP (tËp trung vµ kh«ng tËp trung).

+ KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh tÝnh chÊt l−îng bµi kiÓm tra cña SV 5 líp SP

tr−êng §HCT K2001

§Ò kiÓm tra (Phô lôc 5.2.1)

Dùa vµo chuÈn vµ thang ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong THSP (môc 2.3.2), ®¸p ¸n cña bµi kiÓm ®# ®−îc x©y dùng (Phô lôc 5.2.2).

Qua qu¸ tr×nh chÊm ®iÓm cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt vÒ viÖc thùc hiÖn

c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV c¸c líp SP K2001 tr−êng

§HCT tr−íc khi ®−îc h−íng dÉn quy tr×nh thùc nghiÖm nh− sau:

Cã rÊt Ýt SV ë tÊt c¶ c¸c líp tham gia thùc hiÖn bµi tr¾c nghiÖm ®# cã kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ®¹t hoÆc gÇn ®¹t tíi møc ®é thµnh th¹o

(2.3%). Sè Ýt SV nµy tr¶ lêi t−¬ng ®èi tróng, cô thÓ vµ ®Çy ®ñ hoÆc t−¬ng ®èi ®Çy

®ñ c¸c yªu cÇu trong c¶ ba t×nh huèng, chøng tá kh¶ n¨ng ph©n tÝch t×nh huèng

cña hä kh¸ tèt. Hä biÕt c¸ch vËn dông tri thøc ®# häc ®Ó ®−a ra, ®Ó lý gi¶i vÊn ®Ò

theo ng«n ng÷ riªng cña b¶n th©n. C¸c c©u tr¶ lêi ®−îc ®−a ra trong c¸c t×nh

huèng t−¬ng ®èi hîp logic vµ hîp lý. Hä biÕt ®Ò ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ rót

ra bµi häc cho b¶n th©n trong c«ng t¸c d¹y häc kh¸ tèt. V¨n phong râ rµng, m¹ch

l¹c. Sè SV ®−îc coi ®# cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ë møc ®é thÊp

kh«ng nhiÒu (25.1%). Tuy hä ®# tr¶ lêi ®−îc t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu trong

c¶ ba t×nh huèng, song c©u tr¶ lêi cña hä cßn thÓ hiÖn sù rêi r¹c, thiÕu logic nhÊt

lµ ë t×nh huèng sè 3. C¸c c©u tr¶ lêi cßn cã nh÷ng sai sãt nhá c¶ vÒ néi dung lÉn

•

••••

••••

••••



59

v¨n phong. §a sè SV ®−îc coi lµ ch−a cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

(72.7%). Qua c¸c c©u tr¶ lêi cña nh÷ng SV nµy ®# béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu sau:

Kh¶ n¨ng ph©n tÝch t×nh huèng ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem

xÐt, gi¶i quyÕt cßn h¹n chÕ, do ®ã hä míi chØ nh×n ra vÊn ®Ò thø yÕu nh−ng l¹i

®−îc béc lé t−¬ng ®èi râ trong t×nh huèng.

Tõ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ch−a tróng dÉn ®Õn viÖc x¸c ®Þnh môc ®Ých xem xÐt

gi¶i quyÕt ch−a râ hoÆc x¸c ®Þnh ®−îc môc ®Ých gi¶i quyÕt nh−ng l¹i kh«ng phï

hîp víi vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®# ®−a ra ë trªn.

Ch−a chØ ra ®−îc hoÆc chØ ra tri thøc cã liªn quan cßn chung chung.

Kh¶ n¨ng vËn dông tri thøc, kinh nghiÖm ®# cã ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ

rót ra bµi häc kinh nghiÖm cßn yÕu, hÇu nh− míi chØ ®−a ra ý kiÕn chñ quan thiÕu

c¬ së khoa häc. PhÇn lín lµm ®−îc rÊt Ýt hoÆc hÇu nh− bá trèng t×nh huèng sè 3.

Tãm l¹i, cã thÓ kÕt luËn r»ng kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña

SVSP n¨m thø hai tr−êng §HCT thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH ®¹i

c−¬ng 2 nh×n chung cßn yÕu.

- Thùc tr¹ng kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SVSP n¨m thø t−

+ KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ bµi tr¾c nghiÖm cña 150 SVSP n¨m

thø t−, ®−îc b¶ng 8 d−íi ®©y:

B¶ng 8. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ kü n¨ng xö lý THSP cña SVSP n¨m thø t−

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) N

Chuyªn ngµnh Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm

To¸n 2 6 38 54 50 4.16 V¨n 0.0 8 42 55 50 4.02 Anh v¨n 4 4 40 52 50 4.34 ---------------- ---- --------- -------- -------- -------- ------- Tæng céng 150 2 6 40 52 4.172 B¶ng ph©n phèi tÇn suÊt trªn cho thÊy tû lÖ SV cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn

®Ò trong THSP ®¹t yªu cÇu trë lªn chiÕm 48%. Trong ®ã, tû lÖ SV ®¹t lo¹i giái v«

cïng Ýt ái (chØ chiÕm 2%), tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ cã cao h¬n nh−ng còng chØ chiÕm

6%, sè SV ®¹t lo¹i trung b×nh chiÕm 40%, cßn l¹i 52% sè SV ®¹t lo¹i yÕu kÐm.







60

Nh− vËy, nÕu nh×n vµo sè liÖu thèng kª vÒ ®iÓm sè chØ kÕt qu¶ kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn th× cã thÓ kÕt luËn SVSP n¨m thø t− còng vÉn cßn yÕu

vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ( X=4.173).

Thùc tr¹ng ®ã thÓ hiÖn trong SV cña tÊt c¶ c¸c chuyªn ngµnh SP.

Tuy nhiªn, so víi kÕt qu¶ thèng kª ®iÓm sè vÒ kü n¨ng xö lý THSP cña SV

n¨m thø hai ë phÇn trªn ( X=3.6211) th× kÕt qu¶ nµy cña SVSP n¨m thø t−

( X=4.173) cao h¬n +0.552 ®iÓm vµ tû lÖ % SV ®¹t yªu cÇu trë lªn vÒ kü n¨ng

nµy (48%) còng cao h¬n.

+ KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh tÝnh chÊt l−îng bµi kiÓm tra

§Ò kiÓm tra (Phô lôc 5.2.3)

Dùa vµo chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP (môc 2.3.2), ®¸p ¸n cña bµi kiÓm ®# ®−îc x©y dùng (Phô lôc 5.2.4)

Qua qu¸ tr×nh chÊm ®iÓm cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt vÒ viÖc thùc hiÖn

c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña 150 SVSP n¨m th− t− K1998

tr−êng §HCT nh− sau:

Cã 3 SV ®¹t ®iÓm lo¹i giái, 9 SV ®¹t ®iÓm lo¹i kh¸, tæng céng cã 12 SV ®¹t

®iÓm lo¹i kh¸ trë lªn ®−îc coi lµ cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP kh¸

thµnh th¹o vµ thµnh th¹o. Sè SV ®¹t lo¹i nµy cã ®Òu ë c¶ ba chuyªn ngµnh ®µo

t¹o SP (®Òu chiÕm 8%). Nh÷ng SV nµy thùc hiÖn kh¸ tèt vµ ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu

®−îc ®−a ra trong 3 bµi tËp t×nh huèng nh−: X¸c ®Þnh ®−îc vÊn ®Ò vµ môc ®Ých

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng; chØ ra ®−îc tri thøc cÇn huy ®éng ®Ó gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò; ®−a ra ®−îc c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t−¬ng ®èi cã lý vµ rót ra ®−îc

cho m×nh bµi häc cÇn thiÕt. ý kiÕn ®−a ra vµ c¸ch lý gi¶i cña c¸c SV nµy kh¸

thuyÕt phôc nhÊt lµ ë t×nh huèng sè 3. Tuy nhiªn ë t×nh huèng sè 2, ®©y lµ t×nh

huèng trong ®ã vÊn ®Ò thø yÕu (th¸i ®é v« lÔ cña em N víi thÇy gi¸m thÞ) ®−îc

nªu næi bËt h¬n vÊn ®Ò chñ yÕu (®¸nh gi¸ h¹nh kiÓm em N cña GVCN líp), cã

mét sè SV ch−a ®−a ra ®−îc vÊn ®Ò chñ yÕu. Sè SV cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

ë tr×nh ®é trung b×nh vÒ c¬ b¶n ®# biÕt c¸ch gi¶i quyÕt t×nh huèng. Tuy nhiªn,

trong c¸c c©u tr¶ lêi cña nh÷ng SV nµy cßn cã nh÷ng sai sãt kh«ng c¬ b¶n nh−:

Cßn mét sè c©u ch−a lµm ®−îc, cã nh÷ng c©u thiÕu ý hoÆc ý ch−a râ rµng, phÇn

gi¶i thÝch thiÕu søc thuyÕt phôc... §Õn 90% SV cã tr×nh ®é yÕu kÐm vÒ kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hÇu nh− kh«ng x¸c ®Þnh ®óng vÊn ®Ò chñ yÕu ë t×nh huèng sè







61

2. PhÇn lín SV tr¶ lêi ch−a ®óng vµ ®ñ c¸c c©u hái ®−îc nªu trong t×nh huèng.

Cã nh÷ng bµi thùc hiÖn ®ñ c¸c c©u tr¶ lêi nh−ng gi÷a c¸c c©u tr¶ lêi l¹i m©u

thuÉn nhau ...

KÕt qu¶ thùc hiÖn bµi tr¾c nghiÖm ®−îc ph©n tÝch trªn ®# phÇn nµo ph¶n

¸nh tr×nh ®é kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SVSP n¨m thø t− tr−êng

§HCT sau thùc tËp tèt nghiÖp vÉn cßn yÕu.

MÆc dï vËy, ®©y vÉn chØ lµ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh

cña SV thÓ hiÖn qua bµi tr¾c nghiÖm. Trong thùc tÕ, kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

cña hä thÓ hiÖn ra sao? Cã thÓ tham kh¶o thªm th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy thu ®−îc

b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu kh¸c. TiÕp tôc xö lý th«ng tin ®¸nh gi¸ kü

n¨ng gi¶i quyÕt t×nh huèng trong thùc tËp CTCNL cña SV n¨m thø t− tr−êng

§HCT n¨m häc 2001-2002. KÕt qu¶ thèng kª thÓ hiÖn qua b¶ng 9 d−íi ®©y:

B¶ng 9. §¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸ kü n¨ng xö lý THSP cña SV n¨m thø t−

Kü n¨ng xö lý THSP cña sinh viªn (%) §èi t−îng ®¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸ kÐm X Giái Kh¸ T/b×nh yÕu

GVCN líp ë phæ th«ng 0.0 10.0 26.7 50.0 13.3 2.40

SVSP n¨m thø t− 0.0 18.2 35.0 36.6 10.2 2.61

B¶ng 9 cho thÊy GV h−íng dÉn SV thùc tËp CTCNL ®# ®¸nh gi¸ kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh cña SV nh×n chung cßn yÕu ( X=2.40).

Trong ®ã 10% GVCN líp ë phæ th«ng xÕp kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong thùc

tËp CTCNL cña SV vµo lo¹i kh¸, 26.7% GVCN xÕp lo¹i trung b×nh, 50% GVCN

xÕp lo¹i yÕu vµ 13.3% GVCN xÕp vµo lo¹i kÐm. Kh«ng GV nµo xÕp kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong thùc tËp CTCNL cña SV vµo lo¹i giái.

Nh×n chung, SV còng tù ®¸nh gi¸ hä cßn yÕu trong kü n¨ng xö lý nh÷ng

t×nh huèng cña thùc tËp CTCNL ( X=2.61). Trong ®ã 18.2% SV tù nhËn xÕp lo¹i

kh¸, 35.0% SV tù xÕp lo¹i trung b×nh, 36.6% SV tù xÕp vµo lo¹i yÕu vµ 10.2%

SV tù nhËn m×nh cßn kÐm vÒ kü n¨ng nµy. Kh«ng SV nµo tù nhËn m×nh giái

trong xö lý t×nh huèng trong CTCNL. Tù ®¸nh gi¸ kü n¨ng xö lý t×nh huèng

trong CTCNL cña SV cao h¬n sù ®¸nh gi¸ cña GVCN ë phæ th«ng. Tuy nhiªn sù

chªnh lÖch ®ã kh«ng nhiÒu (+0.21 ®iÓm).

•

•

62

Nh÷ng th«ng tin nªu lªn nh÷ng nhËn xÐt vÒ −u nh−îc ®iÓm cña SV trong

thùc tËp CTCNL nãi chung vµ trong xö lý t×nh huèng CTGD nãi riªng (qua c¸c

phiÕu ®iÒu tra vµ c¸c b¸o c¸o tæng kÕt TTSP) phÇn nµo cho thÊy râ nÐt nh÷ng −u,

nh−îc ®iÓm vÒ kh¶ n¨ng nµy cña SVSP. Nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm ®−îc ph¶n ¸nh lµ:

VÒ −u ®iÓm, ý kiÕn nhËn xÐt vµ tù nhËn xÐt vÒ −u ®iÓm nµy th−êng tËp

trung vµo mÆt ý thøc, th¸i ®é cu¶ SV trong thùc tËp CTCNL nãi chung vµ trong

xö lý t×nh huèng CTGD häc sinh nãi riªng. −u ®iÓm chÝnh ®−îc ®a sè GV vµ mét

sè SV ®Ò cËp ®Õn lµ: SV ®a sè nhiÖt t×nh, n¨ng næ thùc hiÖn CTGD ®−îc giao; cã

tinh thÇn häc hái, cÇu tiÕn; tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cïng víi HS líp

chñ nhiÖm; cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng t¸c; mét sè SV ®# thÓ hiÖn sù tr¨n trë

tr−íc c¸c vÊn ®Ò cña tËp thÓ HS, m¹nh d¹n, tù tin, xö lý kh¸ thµnh c«ng, cã søc

thuyÕt phôc t×nh huèng trong gi¸o dôc tËp thÓ vµ c¸ nh©n HS...

VÒ nh−îc ®iÓm, ng−îc víi −u ®iÓm, c¸c ý kiÕn nhËn xÐt vµ tù nhËn xÐt

vÒ nh−îc ®iÓm ®−îc ®−a ra l¹i tËp trung chñ yÕu lªn mÆt kh¶ n¨ng thùc hiÖn

CTCNL, ®Æc biÖt kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt t×nh huèng. Nh−îc ®iÓm chÝnh cña kh¶

n¨ng ®ã ®−îc ®a sè GV vµ SV ®Ò cËp ®Õn lµ: Nh×n chung ®a sè SV ch−a biÕt c¸ch

qu¶n lý tËp thÓ HS líp chñ nhiÖm; gi¶i quyÕt c«ng viÖc cßn m¸y mãc nÆng vÒ lý

thuyÕt, thiÕu thùc tÕ; e ng¹i khi ph¶i xö lý t×nh huèng, thËm chÝ cã SV cßn nÐ

tr¸nh khi gÆp t×nh huèng häc sinh ph¹m lçi; ®a sè SV ch−a biÕt c¸ch xö lý t×nh

huèng; thiÕu chñ ®éng, linh ho¹t trong xö lý c¸c vÊn ®Ò cña CTCNL dÉn ®Õn GV

h−íng dÉn b¶o sao lµm vËy; cßn cã nh÷ng SV khi ph¶i ®øng tr−íc líp ®Ó ®iÒu

khiÓn HS cßn qu¸ lóng tóng, vông vÒ, lêi nãi lÝ nhÝ thiÕu tù tin dÉn ®Õn thiÕu søc

thuyÕt phôc ... §a phÇn SV kh«ng d¸m xö lý nh÷ng t×nh huèng x¶y ra gi÷a HS

víi nhau hay gi÷a m×nh víi c¸c GV kh¸c ë tr−êng phæ th«ng ...Xin trÝch dÉn mét

sè nhËn xÐt cña GVCN líp ë phæ th«ng:

C« Lª Hång V©n, GV tr−êng trung häc c«ng lËp B¹c Liªu, tØnh B¹c Liªu,

nguêi ®# cã th©m niªn 20 n¨m lµm GVCN líp, cã nhËn xÐt vÒ n¨ng lùc tæ chøc,

®iÒu khiÓn vµ, xö lý c¸c THSP cña SV trong thùc tËp CTCNL: “Sinh viªn rÊt lóng

tóng khi ®øng tr−íc häc sinh. Cã SV e ng¹i, nÐ tr¸nh khi ph¶i gi¶i quyÕt c¸c t×nh

huèng HS c¸ biÖt m¾c lçi mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do thiÕu n¨ng lùc, thiÕu

ph−¬ng ph¸p. Tr−íc nh÷ng lêi lÏ cña HS ®−a ra, cã nh÷ng gi¸o sinh ®Çu hµng hay

®uèi lý kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc. ThËm chÝ cã nh÷ng gi¸o sinh trong giê sinh ho¹t



63

chñ nhiÖm cuèi tuÇn ®Ó líp c#i nhau, g©y ån µo mµ thÇy c« kh«ng biÕt nãi g×,

®óng sai, ph¶i tr¸i kh«ng lµm râ ®−îc, g©y cho HS nh÷ng th¾c m¾c, hiÓu lÇm

nhau ...”. C« ChÕ ThÞ B¹ch Mai, GV t¹i mét tr−êng THPT tØnh Thõa Thiªn-HuÕ,

ng−êi ®# tõng lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp 17 n¨m nhËn xÐt: “ PhÇn lín SV ®Òu

nhiÖt t×nh, n¨ng næ, t¸c phong, t− c¸ch tèt. SV hÇu hÕt cßn h¹n chÕ vÒ kü n¨ng

nãi n¨ng khi ®iÒu hµnh líp (nãi nhá, rôt rÌ, thiÕu kiªn quyÕt), h¹n chÕ vÒ kü n¨ng

xö lý THSP. Xö lý c¸c HS vi ph¹m cßn nÓ nang, biÖn ph¸p xö lý kh«ng døt

kho¸t, râ rµng, thiÕu søc thuyÕt phôc” ...

Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ nhËn xÐt ®ã ®# phÇn nµo ph¶n ¸nh thùc tÕ tr×nh ®é kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong thùc tËp CTCNL cña SVSP n¨m thø t− cßn yÕu.

1.2.4. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng

ViÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH vµ d¹y

häc phÇn LLGD cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn lµ do nhiÒu nguyªn nh©n, bao

gåm c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan lÉn nguyªn nh©n chñ quan. Cã thÓ nãi ®©y lµ

nh÷ng khã kh¨n mµ GV vµ SV gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy.

Xö lý th«ng tin vÒ nh÷ng khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt, kÕt qu¶ thu ®−îc thÓ

hiÖn ë b¶ng 10 d−íi ®©y:

B¶ng 10. Nh÷ng khã kh¨n cÇn kh¾c phôc ®Ó x©y dùng vµ sö dông THSP

Nh÷ng khã kh¨n vÒ X

2.16 1.Thêi gian ®−îc dµnh cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP 3.03 2.Thêi gian vµ c«ng søc tù dµnh cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP 3.00 3.Kinh nghiÖm x©y dùng THSP trong d¹y häc cña GV 3.10 4.Kinh nghiÖm sö dông THSP trong d¹y häc cña GV 3.16 5.Kinh nghiÖm xö lý THSP cña SV 3.70 6.Sù quan t©m, khuyÕn khÝch cña nhµ tr−êng 3.13 7.BÇu kh«ng khÝ ®æi míi trong d¹y häc cña nhµ tr−êng 3.87 8.Sù h−ëng øng cña SV 2.73 9.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn vÒ viÖc x©y dùng THSP 3.16 10.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn vÒ viÖc sö dông THSP 2.06 11.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n cã thÓ cung cÊp c¸c THSP phï hîp 3.20 12.C¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn hç trî kh¸c cho viÖc d¹y häc

Cïng víi nh÷ng th«ng tin thu ®−îc qua nghiªn cøu kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh

d¹y häc m«n GDH vµ phÇn LLGD; nghiªn cøu c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü

thuËt phôc vô cho gi¶ng d¹y cña nhµ tr−êng ... nh÷ng th«ng tin trong b¶ng thèng

kª trªn ®# ph¶n ¸nh mét thùc tÕ kh¸ch quan mµ viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP









64

nªu trªn ph¶i ®èi mÆt. Nh÷ng khã kh¨n ®ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch

quan vµ chñ quan cña thùc tr¹ng vÊn ®Ò nghiªn cøu ®−îc x¸c ®Þnh ë phÇn trªn.

1.2.4.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan

- VÒ thêi gian: Thêi gian dµnh cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong

d¹y häc phÇn LLGD ®−îc c¸c GV ®¸nh gi¸ lµ rÊt Ýt ( X=2.16). §©y lµ mét thùc

tÕ v× sè tiÕt cho gi¶ng d¹y m«n GDH hiÖn nay ë c¸c tr−êng §HSP nh×n chung

cßn Ýt. Trong ®ã, sè tiÕt dµnh cho d¹y häc vÒ LLGD qu¸ Ýt (xem b¶ng12). T×nh

tr¹ng bÊt æn nµy ®# tån t¹i l©u nay mµ ch−a cã h−íng gi¶i quyÕt. Thêi gian ng−êi

GV cã thÓ tù ®Çu t− cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®−îc c¸c GV ®¸nh gi¸

cã nhiÒu h¬n mét chót ( X=3.03). Tuy nhiªn, thêi gian ®ã vÉn Ýt so víi yªu cÇu

thêi gian cÇn ®Çu t− cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP, v× c«ng viÖc nµy cÇn rÊt

nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. Sù ®¸nh gi¸ trªn cña c¸c GV cã c¬ së v× trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y, nh×n chung c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP cã sè

tiÕt lªn líp t−¬ng ®èi cao, GV gi¶ng d¹y m«n T©m lý häc vµ Gi¸o dôc häc ph¶i ®i

d¹y t¹i c¸c TTGDTX ë c¸c ®Þa ph−¬ng t−¬ng ®èi nhiÒu. MÆt ®−îc ë ®©y lµ ®êi

sèng cña GV ®−îc c¶i thiÖn nh−ng mÆt ch−a ®−îc ë ®©y lµ viÖc ®Çu t− thêi gian,

c«ng søc cho c¶i tiÕn, ®æi míi néi dung, ph−¬ng ph¸p d¹y häc cña GV bÞ h¹n

chÕ. Cßn SV, chØ mét sè Ýt SV ®−îc bè trÝ ë ký tóc x¸ cña nhµ tr−êng, cßn l¹i ë

ph©n t¸n trong c¸c nhµ trä bªn ngoµi; víi chÕ ®é häc theo häc phÇn, tÝn chØ, kÕ

ho¹ch häc tËp trªn líp cña SV mét sè tr−êng (vÝ dô §HCT) khã tËp trung trong

mét buæi cho nªn hä mÊt nhiÒu thêi gian ®i l¹i, di chuyÓn ®Þa ®iÓm líp häc. HiÖn

t−îng SV cã buæi ph¶i häc ®Õn 10 tiÕt, cã thêi ®iÓm ph¶i häc bï c¶ ngµy chñ nhËt

hoÆc häc thªm buæi tèi (v× thÇy bËn c«ng t¸c hoÆc bËn ®i d¹y t¹i chøc ë c¸c tØnh

kh¸c)... kh¸ phæ biÕn. §©y còng lµ nguyªn nh©n khiÕn SV thiÕu thêi gian tù häc,

thiÕu thêi gian chuÈn bÞ bµi, lµm bµi tr−íc ë nhµ, lªn líp dÔ mÖt mái ...

- VÒ c¸c nguån tµi liÖu phôc vô cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP: C¸c

sè liÖu ®−îc ®−a ra còng ph¶n ¸nh r»ng tuy gÇn ®©y ®# cã nh÷ng tµi liÖu h−íng

dÉn thùc hµnh GDH ®−îc ban hµnh, nh−ng so víi nhu cÇu cÇn sö dông th× nh÷ng

tµi liÖu ®ã vÉn cßn Ýt. Trong ®ã, tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn sö dông THSP ®−îc c¸c

GV ®¸nh gi¸ lµ Ýt ( X=3.16). Tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn x©y dùng THSP ®−îc

®¸nh gi¸ lµ rÊt Ýt ( X=2.73). Tµi liÖu cã s½n cã thÓ cung cÊp cho GV nh÷ng THSP





65

trong CTGD phï hîp víi ®èi t−îng gi¶ng d¹y l¹i cµng v« cïng Ýt ( X=2.06).

Thùc tÕ kh¶o s¸t nguån tµi liÖu ë th− viÖn tr−êng §HCT cho thÊy chØ cã 2 ®Çu

s¸ch vÒ h−íng dÉn thùc hµnh GDH ®ã lµ: Thùc hµnh vÒ GDH cña NguyÔn §×nh

ChØnh vµ TrÇn Ngäc DiÔm vµ T×nh huèng trong qu¶n lý gi¸o dôc cña NguyÔn

§×nh ChØnh. Mçi ®Çu s¸ch chØ cã vµi cuèn. Trong khi ®ã, sè l−îng ng−êi sö dông

cã thÓ tÝnh ®Õn con sè hµng ngµn. Cïng víi nguån tµi liÖu vÒ h−íng dÉn thùc

thµnh GDH, c¸c tµi liÖu häc tËp m«n GDH hiÖn cã ë th− viÖn tr−êng §HCT vµ

th− viÖn khoa SP còng cßn rÊt h¹n chÕ c¶ vÒ ®Çu s¸ch lÉn sè l−îng cuèn trªn mçi

®Çu s¸ch. Nhê cã mét sè ch−¬ng tr×nh hîp t¸c vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

víi n−íc ngoµi (hîp t¸c víi Hµ Lan, BØ, Mü ...), nguån tµi liÖu cã thÓ phôc vô cho

viÖc c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y m«n ë ®¹i häc vµ phæ th«ng biªn so¹n b»ng

tiÕng Anh còng ®−îc t¨ng c−êng h¬n. Tuy nhiªn trong ®ã l¹i kh«ng cã tµi liÖu

bµn vÒ c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý, gi¸o dôc tËp thÓ HS cña ng−êi GVCN (hay

c«ng t¸c cña cè vÊn häc tËp ®ang tån t¹i ë mét sè n−íc ph¸t triÓn nh− Mü...). §¹i

®a sè GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SV hiÖn nay còng ch−a ®Çu t− c«ng søc ®Ó cã

thÓ lµm viÖc víi c¸c tµi liÖu d¹y häc ®−îc biªn so¹n b»ng tiÕng n−íc ngoµi.

- VÒ ®iÒu kiÖn: §iÒu kiÖn phôc vô cho qu¸ tr×nh d¹y häc theo h−íng ®æi

míi nµy còng cßn h¹n chÕ ( X=3.20). Trong thùc tÕ, c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn

kü thuËt hç trî cho qu¸ tr×nh d¹y häc theo h−íng ®æi míi hiÖn nay ë c¸c tr−êng

§HSP ®# ®−îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu, nhÊt lµ ë nh÷ng tr−êng cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh

hîp t¸c víi n−íc ngoµi nh− tr−êng §HCT. C¸c ph−¬ng tiÖn cã thÓ gióp tiÕt kiÖm

thêi gian d¹y häc lý thuyÕt trªn líp, t¹o c¬ héi tiÕp cËn víi tµi liÖu häc tËp nhiÒu

h¬n nh− m¸y chiÕu, m¸y photocopy, internet ... cµng ngµy cµng nhiÒu. Tuy nhiªn

chóng còng vÉn ch−a thÓ ®¸p øng ®−îc víi yªu cÇu ®µo t¹o SV víi sè l−îng ngµy

cµng t¨ng ë c¸c tr−êng ®¹i häc hiÖn nay. Thªm vµo ®ã lµ gi¸ trÞ sö dông c¸c

ph−¬ng tiÖn ®ã ch−a cao do chÊt l−îng cña chóng ch−a tèt hoÆc do thiÕu kü n¨ng

sö dông, b¶o qu¶n, gi÷ g×n vµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn ®ã cña ®¹i ®a sè

GV cßn h¹n chÕ. Trong thêi gian gÇn ®©y, do chÝnh s¸ch −u ®#i cña nhµ n−íc ®èi

víi ng−êi GV, ®èi víi SVSP cho nªn sè l−îng SVSP ë c¸c tr−êng §HSP ngµy

cµng t¨ng. Trong khi ®ã, hÖ thèng c¸c phßng häc, c¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn hç

trî kh¸c nh− th− viÖn, phßng thÝ nghiÖm, ký tóc x¸, c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt d¹y

häc ... mÆc dï ®# ®−îc ®Çu t− thªm còng ch−a ®¸p øng næi víi nhu cÇu cña thùc



66

tÕ ®µo t¹o. Phßng häc cã sè l−îng SV qu¸ ®«ng lµ hiÖn t−îng phæ biÕn ë nhiÒu

tr−êng ®¹i häc hiÖn nay. ë §HCT, v× ®−îc coi lµ m«n chung cho SV c¸c ngµnh

SP cho nªn c¸c phßng häc m«n T©m lý häc vµ Gi¸o dôc häc th−êng cã sè l−îng

SV rÊt ®«ng (SV cña mét hoÆc nhiÒu chuyªn ngµnh ghÐp l¹i) vµ th−êng ®−îc bè

trÝ d¹y Héi tr−êng cã sö dông micro. Trong khi ®ã, ph−¬ng tiÖn d¹y häc phï hîp

víi qu¸ tr×nh d¹y häc ë mét m«i tr−êng víi kho¶ng kh«ng gian réng, víi sè

l−îng SV ®«ng nh− hiÖn nay ë c¸c tr−êng §HSP cßn nhiÒu h¹n chÕ.

- VÒ sù quan t©m cña nhµ tr−êng: §a sè c¸c tr−êng hiÖn nay ®Òu ®# quan

t©m ®Õn viÖc ®æi míi sù nghiÖp ®µo t¹o, ®Òu ®# cè g¾ng ®Ó t¹o bÇu kh«ng khÝ ®æi

míi chung trong toµn tr−êng, quan t©m ®Õn viÖc cho sinh viªn sím tiÕp cËn víi

c¸c t×nh huèng trong thùc tÕ víi nhiÒu h×nh thøc nh−: Thi xö lý THSP vµ xö lý

t×nh huèng nãi chung trong C©u l¹c bé SV c¸c chuyªn ngµnh; cho SVxö lý t×nh

huèng trong qu¸ tr×nh d¹y häc chuyªn ngµnh ... Tuy nhiªn sù quan t©m, bÇu

kh«ng khÝ ®æi míi ®ã còng ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ch−a nhiÒu ( X=3.70 &=3.13). Cã

thÓ sù quan t©m ®Õn sù nghiÖp ®æi míi nãi chung trong ®µo t¹o SP th× cã, nh−ng

biÖn ph¸p ®Ó biÕn sù quan t©m thµnh hµnh ®éng thùc tiÔn nh»m t¹o nªn mét bÇu

kh«ng khÝ ®æi míi thùc sù vµ réng kh¾p trong toµn tr−êng th× cßn h¹n chÕ. Sù

quan t©m ®æi míi còng ch−a toµn diÖn. Trong ®ã, c«ng t¸c ®µo t¹o ng−êi SVSP

sau nµy ra lµm c¸n bé gi¶ng d¹y ë phæ th«ng ®−îc chó träng h¬n rÊt nhiÒu so víi

c«ng t¸c ®µo t¹o hä lµm CTGD häc sinh. §iÒu ®ã thÓ hiÖn trong kÕ ho¹ch,

ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o SP c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay. Trong ®ã, sè tiÕt ®Ó d¹y SV

lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y gÊp nhiÒu lÇn sè tiÕt ®Ó d¹y hä lµm CTGD. §©y lµ mét

thùc tÕ tån t¹i l©u dµi ch−a ®−îc quan t©m gi¶i quyÕt. ë c¸c tr−êng ®a ngµnh

trong ®ã cã khoa SP nh− tr−êng §HCT th× vÊn ®Ò ®ã l¹i cµng næi cém h¬n.

Ch¼ng h¹n trong mÊy chôc n¨m nay, SVSP tr−êng §HCT ch−a hÒ biÕt ®Õn viÖc

tham dù c¸c cuéc thi NVSP gi÷a c¸c tr−êng SP víi nhau. GV T©m lý gi¸o dôc

tr−êng §HCT rÊt hiÕm khi ®−îc tham dù c¸c ch−¬ng tr×nh tËp huÊn hoÆc héi th¶o

vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cã tÝnh quèc gia hoÆc cao h¬n quèc gia. ViÖc gi¶ng

d¹y T©m lý häc, nhÊt lµ Gi¸o dôc häc trong khoa SP hiÖn nay ch−a thùc sù ®−îc

®Æt ®óng vÞ trÝ cña nã. ThËm chÝ, m«n T©m lý häc, nhÊt lµ m«n GDH tõng bÞ coi

lµ m«n khoa häc chung ai d¹y còng ®−îc; s¸ch trong ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cèt

lâi ®# ®−îc biªn so¹n s½n ai d¹y còng ®−îc, cø cÇm s¸ch lªn lµ d¹y ®−îc. Do ®ã,







67

thùc tÕ trong nhiÒu n¨m nay, mét sè néi dung cña m«n GDH nh− Lý luËn d¹y

häc ®¹i c−¬ng, Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc gi¸o dôc vµ §¸nh gi¸ trong

gi¸o dôc (víi sè tiÕt ®−îc bè trÝ gi¶ng d¹y 90 tiÕt) ®# ®−îc ®em chia cho c¸c c¸n

bé thuéc ®ñ c¸c chuyªn ngµnh, ®ñ c¸c thµnh phÇn trong khoa SP gi¶ng d¹y. HiÖn

t−îng chång chÐo, m©u thuÉn, sai lÖch trong d¹y häc c¸c néi dung cña m«n

GDH, hiÖn t−îng “cha chung kh«ng ai khãc” trong gi¶ng d¹y vµ rÌn luyÖn NVSP

cã liªn quan ®Õn c¸c häc phÇn ®ã vÉn ®ang lµ mét thùc tÕ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.

Nh−ng thùc tÕ ®ã l¹i ®−îc coi lµ biÓu hiÖn cña sù ®æi míi. Do ®ã, nÕu ai cã ý

kiÕn ®ãng gãp vÒ vÊn ®Ò nµy th× bÞ qui lµ chèng ®èi sù nghiÖp ®æi míi.

Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan nµy nÕu ®−îc gi¶i quyÕt sÏ lµ ®iÒu kiÖn

cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP cã hiÖu qu¶.

1.2.4.2. Nguyªn nh©n chñ quan

ViÖc x¸c ®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ v« cïng

quan träng nh»m t¹o nªn ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®æi míi trong

d¹y häc thµnh c«ng. Nh−ng nÕu gi¶i quyÕt tèt nh÷ng nguyªn nh©n nµy còng míi

chØ t¹o nªn ®éng lùc bªn ngoµi. §éng lùc chñ yÕu cña viÖc x©y dùng vµ sö dông

THSP l¹i lµ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan, nh÷ng khã kh¨n cña

chÝnh b¶n th©n GV vµ SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc theo ph−¬ng h−íng nµy.

- Thêi gian vµ c«ng søc ®Çu t− cña GV vµ SV: Thêi gian vµ c«ng søc cña

GV vµ SV ®Çu t− cho c«ng viÖc ®æi míi nµy lµ ch−a nhiÒu ( X=3.03). Trong khi

®ã, yªu cÇu cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó rÌn luyÖn cho SV kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l¹i ®ßi hái cÇn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cña c¶ GV vµ SV.

- VÒ kh¶ n¨ng cña GV vµ SV: C¶ GV vµ SV ®Òu ®¸nh gi¸ cao sù cÇn thiÕt

vµ nh÷ng t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc

m«n GDH vµ phÇn LLGD; nh−ng sù thùc hiÖn cña hä l¹i ë møc ®é thÊp. SV thÝch

thó víi nh÷ng THSP ®−îc ®−a ra nh−ng thiÕu kinh nghiÖm, thiÕu sù chuÈn bÞ

tr−íc ®Ó gi¶i quyÕt chóng ( X=3.16 &=3.87). GV còng tù ®¸nh gi¸ lµ hä cßn

thiÕu kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ sö dông THSP ( X=3.00 &=3.10). Qua th«ng

tin thu ®−îc tõ c¸c bµi viÕt ®¨ng trong Kû yÕu cña c¸c Héi th¶o vÒ ®æi míi d¹y

häc ë c¸c tr−êng ®¹i häc gÇn ®©y (Xem Danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o) bµn vÒ

thùc tr¹ng trong ®µo t¹o SP nãi chung vµ trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n GDH, d¹y

68

häc phÇn LLGD ë tr−êng §HCT vµ c¸c tr−êng kh¸c cho thÊy t×nh tr¹ng thiÕu,

yÕu kinh nghiÖm vÒ ®æi míi d¹y häc theo h−íng nµy mang tÝnh phæ biÕn.

Tõ sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nªu trªn cho thÊy, ë c¸c tr−êng §HSP

nhÊt lµ khoa SP tr−êng §HCT viÖc d¹y häc sö dông THSP ®Ó chuÈn bÞ cho SV kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh ®# vµ ®ang tån t¹i nhiÒu m©u thuÉn.

D−íi ®©y lµ 4 m©u thuÉn næi bËt:

1). Nhu cÇu cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh

d¹y häc m«n GDH nh»m gãp phÇn ®µo t¹o ng−êi gi¸o viªn THPT nãi chung,

nh»m ®µo t¹o ng−êi GVcã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD

ë THPT nãi riªng ngµy cµng cao trong khi ®ã c¸c ®iÒu kiÖn x# héi bao gåm c¬ së

vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü thuËt, kÕ ho¹ch ch−¬ng tr×nh d¹y häc ... ®¸p øng nhu cÇu

nµy ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay cßn h¹n chÕ.

2). Yªu cÇu ®æi míi trong ®µo t¹o NVSP cho SV ngµy cµng cao trong khi

®ã th× nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ cña viÖc gi¶ng d¹y m«n GDH vµ sù quan t©m ®Ó d¹y

tèt, häc tèt m«n häc nµy ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay vÉn cßn h¹n chÕ.

3). GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP nh×n chung cã nhËn thøc cao vÒ sù

cÇn thiÕt nªn x©y dùng vµ sö dông THSP trong ®µo t¹o NVSP, tuy nhiªn trong

qu¸ tr×nh d¹y häc cña hä th−êng thiÕu THSP ®−îc ®−a ra, ®−îc gi¶i quyÕt, thiÕu

sù ®Çu t− vÒ thêi gian vµ c«ng søc cho c«ng viÖc nµy. §iÒu ®ã chøng tá gi÷a nhËn

thøc vµ hµnh ®éng cña hä vÒ vÊn ®Ò nµy cßn cã mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa.

4). Yªu cÇu ®µo t¹o ng−êi SVSP cã n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c

vÊn ®Ò n¶y sinh trong CTGD häc sinh ë nhµ tr−êng THPT ngµy cµng trë nªn cÊp

b¸ch; trong khi ®ã, tr×nh ®é kü n¨ng xö lý THSP thuéc c«ng t¸c nµy cña SV cßn

yÕu, GV thiÕu kinh nghiÖm x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

Trong 4 m©u thuÉn nªu trªn, m©u thuÉn thø 4 ®−îc coi lµ m©u thuÉn c¬

b¶n. M©u thuÉn nµy ®−îc gi¶i quyÕt sÏ t¹o nªn ®éng lùc chñ yÕu thóc ®Èy qu¸

tr×nh d¹y häc ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹i häc lµ mét cÊu tróc-hÖ

thèng mang tÝnh toµn vÑn. Cho nªn, m©u thuÉn c¬ b¶n chØ d−îc gi¶i quyÕt tèt khi

sù gi¶i quyÕt ®ã n»m trong tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt mét c¸ch ®ång bé tÊt c¶ c¸c m©u

thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy.

1.2.5. Mét sè kinh nghÖm kh¾c phôc khã kh¨n cña GV

69

C¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë mét sè tr−êng §HSP còng ®# ®Ò xuÊt mét

sè nh÷ng kinh nghiÖm vÒ x©y dùng vµ xö dông THSP mµ hä ®ang nghiªn cøu vµ

¸p dông. Mét sè kinh nghiÖm kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n kh¸ch quan vµ chñ

quan trong d¹y häc sö dông THSP cña GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë c¸c tr−êng

§HSP ®# ®−îc tæng kÕt d−íi ®©y:

- Kh¾c phôc khã kh¨n kh¸ch quan: 18 GV tham gia ®iÒu tra ®−a ra kinh

nghiÖm biªn so¹n bµi gi¶ng cho SV photocopy, phÇn lý thuyÕt SV ph¶i nghiªn

cøu tr−íc ë nhµ ®Ó trªn líp cã thêi gian gi¶i quyÕt THSP; 16 GV ®−a ra ý kiÕn s¬

®å ho¸ tri thøc c¬ b¶n cña bµi häc, tËn dông −u thÕ cña c¸c ph−¬ng tiÖn d¹y häc

hiÖn ®¹i trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp; 9 GV cho SV gi¶i quyÕt THSP trªn líp

theo nhãm nhá; 5 GV cung cÊp THSP cho SV gi¶i quyÕt ë nhµ, ®Õn líp GV cïng

SV chØ gi¶i ®¸p th¾c m¾c, 7 GV ®−a ra ý kiÕn cÇn tËn dông THSP tõ SV.

- Kh¾c phôc khã kh¨n chñ quan: 23 GV cho r»ng cÇn h−íng dÉn cho SV

c¸ch thøc gi¶i quyÕt THSP; 5 GV l−u ý cÇn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng xö lý THSP cña

SV vµ coi ®ã lµ mét trong c¸c yªu cÇu cña bµi thi hÕt m«n; 11 GV nãi r»ng hä ®#

th©m nhËp thùc tÕ CTGD häc sinh ë THPT ®Ó t×m hiÓu vµ s−u tÇm THSP vÒ

CTGd häc sinh; 20 GV nghiªn cøu kinh nghÖm x©y dùng vµ sö dông THSP qua

c¸c tµi liÖu h−íng dÉn thùc hµnh GDH; ®Æc biÖt cã 1 GV ®# cã kinh nghiÖm phèi

hîp víi GVCN líp ë THPT ®Ó nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy.

KÕt luËn ch−¬ng 1

LuËn ¸n ®# tr×nh bµy nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng vµ

sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP.

Nh÷ng vÊn ®Ò ®# tr×nh bµy cã thÓ tãm t¾t thµnh c¸c ®iÓm chÝnh sau:

- VÒ c¬ së lý luËn:

+ X©y dùng vµ sö dông t×nh huèng trong mäi lÜnh vùc cña cuéc sèng, trong

c«ng t¸c gi¸o dôc-®µo t¹o vèn ®# cã mét lÞch sö l©u ®êi vµ ®# ®¹t ®−îc nhiÒu

thµnh tùu mµ c¸c thÕ hÖ sau cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quÝ b¸u.

Cho ®Õn nay, THCV§ vµ quy tr×nh xö lý THCV§ trong gi¸o dôc-®µo t¹o ®# ®−îc

nhiÒu ng−êi bµn ®Õn, nh−ng THSP nhÊt lµ THSP trong CTGD häc sinh cña ng−êi

GV ë THPT vµ quy tr×nh x©y dùng, sö dông chóng ®Ó d¹y häc lý luËn vÒ CTGD

häc sinh ë THPT th× ch−a ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng.

+ C¸c kh¸i nhiÖm chÝnh (kh¸i niÖm c«ng cô) ®−îc x¸c ®Þnh vµ bµn luËn ë

®©y lµ kh¸i niÖm THSP, kh¸i niÖm x©y dùng vµ kh¸i niÖm sö dông THSP. C¸c

70

kh¸i niÖm nµy xem xÐt trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi c¸c kh¸i niÖm kh¸c cã

liªn quan nh−: kh¸i niÖm vÊn ®Ò, THCV§, t×nh huèng d¹y häc, t×nh huèng gi¸o

dôc. Trong mèi quan hÖ V§-THCV§-THSP, THSP lµ kh¸i niÖm trung t©m.

+ LuËn ¸n còng tiÕp tôc nghiªn cøu vµ lµm râ c¸c lý luËn kh¸c cã liªn

quan ®Õn viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD nh−: VÞ trÝ, vai

trß cña phÇn LLGD trong ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH; vai trß cña THSP

trong d¹y häc phÇn nµy; cÊu tróc vµ sù ph©n lo¹i THSP vµ c¬ së chi phèi trùc tiÕp

viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc phÇn LLGD. Xem xÐt c¬ së lý

luËn cña x©y dùng vµ sö dông THSP, luËn ¸n ®# x¸c ®Þnh: C¬ së lý luËn khoa häc

cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV

ë c¸c tr−êng §HSP lµ d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua THSP mµ b¶n chÊt

cña nã lµ x©y dùng vµ sö dông mét chuçi nh÷ng THSP. §©y lµ nh÷ng c¨n cø

khoa häc ®Ó tõ ®ã tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô kh¸c cña luËn ¸n.

- VÒ c¬ së thùc tiÔn:

LuËn ¸n ®# tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tr¹ng, t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ tæng kÕt

nh÷ng kinh nghiÖm kh¾c phôc thùc tr¹ng nghiªn cøu.

- Thùc tr¹ng ®−îc tiÕn hµnh kh¶o s¸t c¨n cø vµo nh÷ng tiªu chÝ ®# ®−îc

®Þnh h−íng vµ x¸c ®Þnh cô thÓ trong hÖ thèng lý luËn khoa häc cã liªn quan. Trªn

c¬ së qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn vµ quan ®iÓm hÖ thèng, luËn ¸n ®# x¸c ®Þnh

môc ®Ých, néi dung, ®èi t−îng, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian kh¶o s¸t ®ång thêi x¸c ®Þnh

c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc sö dông vµ dù kiÕn kÕ ho¹ch kh¶o s¸t thùc

tr¹ng. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch nghiªn cøu thùc tr¹ng ®# dù kiÕn, luËn ¸n ®# tiÕn hµnh

qu¸ tr×nh thu thËp, ph©n lo¹i, s¾p xÕp vµ thùc hiÖn c¸c thao t¸c ph©n tÝch, so s¸nh,

tæng hîp ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn kh¸ch quan vÒ thùc tr¹ng.

- LuËn ¸n tiÕn hµnh t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn thùc tr¹ng vµ

®# v¹ch ra m©u thuÉn c¬ b¶n vµ c¸c m©u thuÉn kh¸c cÇn gi¶i quyÕt trong qu¸

tr×nh d¹y häc nµy nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP

phôc vô cho viÖc thùc hiÖn tèt môc tiªu ®µo t¹o SP ®# ®−îc ®Ò ra.

- LuËn ¸n còng ®# tæng kÕt ®−îc mét sè kinh nghiÖm kh¾c phôc nh÷ng

khã kh¨n trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP cña c¸c GV gi¶ng d¹y m«n

GDH ë mét sè tr−êng §HSP ®Ò xuÊt.

Trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn nµy, luËn ¸n tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó x©y

dùng vµ sö dông THSP nh»m d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH cã hiÖu qu¶.

71

2.1.1. VÞ trÝ vai trß cña phÇn LLGD

Tr−íc hÕt, luËn ¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña phÇn LLGD trong

ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH nãi riªng vµ trong ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc-®µo t¹o

SP nãi chung (Môc 1.1.3).

2.1.2. Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP

Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP thuéc ph¹m trï môc

tiªu d¹y häc ®¹i häc. Môc tiªu d¹y häc ®¹i häc lµ kÕt qu¶ ®µo t¹o nh©n c¸ch nghÒ

nghiÖp (cã tr×nh ®é ®¹i häc) mµ qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹i häc ph¶i phÊn ®Êu ®Ó ®¹t

®−îc. Môc tiªu d¹y häc ®¹i häc cã hai chøc n¨ng, ®ã lµ: Chøc n¨ng chØ ®¹o c¸ch

thøc tæ chøc thùc hiÖn qu¸ tr×nh d¹y häc ë ®¹i häc vµ chøc n¨ng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶

qu¸ tr×nh d¹y häc ë ®¹i häc mét c¸ch chuÈn x¸c. Môc tiªu d¹y häc ë ®¹i häc

kh«ng chØ lµ c¬ së ®Ó lùa chän, x©y dùng néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®¹i

häc mµ cßn lµ chuÈn mùc, lµ tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch cô thÓ kÕt qu¶ d¹y

häc ®¹i häc ®# ®¹t ®−îc môc ®Ých ®Ò ra ch−a, ®−îc coi lµ ®Ìn pha trong hµnh

®éng SP ®Ó GV vµ SV tù ®Þnh vÞ so víi môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc, ®−îc dïng lµm

tiªu chÝ vµ ph−¬ng tiÖn ®Ó xem xÐt l¹i vµ c¶i tiÕn hµnh ®éng d¹y häc ®¹i häc.

Môc tiªu d¹y häc ®¹i häc kh«ng râ rµng, GV vµ SV ®¹i häc kh«ng thÓ dÔ dµng

thiÕt kÕ ®−îc néi dung, ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn vµ c¸c chiÕn l−îc d¹y häc

®óng ®¾n; kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ dÔ dµng hiÖu qu¶ d¹y häc ®# ®¹t ®−îc hoÆc nhËn ra

khi nµo qu¸ tr×nh d¹y häc ®# hoµn thµnh, GV vµ SV ®# tiÕn gÇn tíi môc ®Ých bao

nhiªu, lµm sao ®Ó ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc cho ®óng. Do ®ã, ®Ó ®¸nh gi¸ vµ

c¶i tiÕn qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp mçi tr−êng hoÆc khoa SP tr−íc hÕt ph¶i x¸c

®Þnh ®−îc râ rµng c¸i mµ hä mong muèn SV cña hä cÇn ph¶i ®¹t ®−îc trong kho¸

häc; mçi GV cÇn ph¶i biÕt môc ®Ých h−íng dÉn cña hä lµ g× vµ x¸c ®Þnh ®−îc

tÇm quan träng cña c¸c môc ®Ých nµy, ®Ó hä cã thÓ b¾t ®Çu ®¸nh gi¸ c¸c SV cña

hä ®ang häc tËp ra sao c¸i mµ hä ®ang cè g¾ng d¹y.

2.1. Ph©n tÝch ch−¬ng tr×nh phÇn LLGD ë §HSP

Ch−¬ng 2

X©y dùng vµ sö dông t×nh huèng s− ph¹m ®Ó

d¹y häc phÇn lý luËn gi¸o dôc ë §HSP

↔

↔ ↔

↔

↔

[ ]

[ ] [ ] [ ]

[ ] [ ]

[ ]

72

Tr−êng §HSP lµ mét tr−êng ®µo t¹o nghÒ-nghÒ gi¸o viªn. Cho nªn mäi

qu¸ tr×nh d¹y häc ë §HSP ®Òu ph¶i h−íng tíi môc tiªu ®µo t¹o chung cña tr−êng

§HSP, ®ã lµ ®µo t¹o SVSP trë thµnh ng−êi GV cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc

SP. Trong ®ã, phÈm chÊt SP bao gåm c¸c phÈm chÊt chÝnh trÞ, phÈm chÊt ®¹o ®øc

vµ phÈm chÊt c¸ nh©n; n¨ng lùc SP bao gåm sù v÷ng vµng vÒ chuyªn m«n (Tr×nh

®é chuyªn m«n vÒ gi¶ng d¹y, gi¸o dôc vµ c¸c c«ng t¸c kh¸c cã liªn quan) vµ

NVSP (Kh¶ n¨ng vËn dông tri thøc hiÓu biÕt vµo ho¹t ®éng d¹y häc, ho¹t ®éng

gi¸o dôc, ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc gi¸o dôc vµ c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ x#

héi kh¸c) hay kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng SP ®Ó gióp GV lµm tèt c¸c CTGD

häc sinh trong nhµ tr−êng. Môc tiªu ®µo t¹o §HSP ®−îc ph©n thµnh c¸c cÊp ®é tõ

kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. Tõ môc tiªu ®µo t¹o §HSP ®Õn môc tiªu ®µo t¹o cña tõng

chuyªn ngµnh SP (VÝ dô: Môc tiªu ®µo t¹o cña chuyªn ngµnh SP To¸n lµ ®µo t¹o

SV trë thµnh GV d¹y häc m«n To¸n); môc tiªu d¹y häc cña tõng m«n häc (VÝ

dô: Môc tiªu d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc); môc tiªu d¹y häc cña tõng phÇn,

ch−¬ng, tõng bµi vµ môc tiªu d¹y häc cña tõng vÊn ®Ò trong bµi hoÆc tõng ho¹t

®éng d¹y häc cô thÓ (VÝ dô: Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD, môc tiªu d¹y häc

ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc...). Cã thÓ s¾p xÕp môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD

Môc trong hÖ thèng t−¬ng t¸c c¸c môc tiªu sau: Môc tiªu ®µo t¹o cña §HSP

tiªu ®µo t¹o cña tõng chuyªn ngµnh SP Môc tiªu d¹y häc cña m«n GDH Môc

tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD Môc tiªu d¹y häc cña tõng ch−¬ng trong phÇn

LLGD Môc tiªu d¹y häc cña tõng vÊn ®Ò hoÆc tõng ho¹t ®éng d¹y häc cô thÓ

cña tõng ch−¬ng.

C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD vµ c¸c phÇn kh¸c cã liªn quan

(Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ Thùc hµnh gi¸o dôc häc) ®# ®−îc quy ®Þnh trong

ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH (1993) 13, tr 24, tr 31, tr 37 ; kÕ thõa, ph¸t triÓn

t− t−ëng cña c¸c nhµ lý luËn d¹y häc trong n−íc vµ trªn thÕ giíi 8 9 61

157 162 ...vÒ môc tiªu d¹y häc ®¹i häc nhÊt lµ hÖ thèng 6 nhãm bao gåm 52

môc tiªu d¹y häc ë ®¹i häc theo h−íng tËp trung vµo SV cña Angelo T.A vµ

Cross K.C. (1993) 153 ; môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP lµ lµm cho SV lµm quen víi nh÷ng vÊn ®Ò

c¬ b¶n trong LLGD ë nhµ tr−êng hiÖn nay ®èi chiÕu víi nh÷ng yªu cÇu x©y dùng

[ ] [ ] [ ] [ ]

[ ] [ ] [ ]

73

nhµ tr−êng trong ®iÒu kiÖn ®æi míi b»ng viÖc cung cÊp cho SV nh÷ng tri thøc c¬

b¶n vÒ gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch HS; h×nh thµnh b−íc ®Çu cho hä nh÷ng kü

n¨ng vÒ ph−¬ng ph¸p tæ chøc gi¸o dôc-kh¶ n¨ng sö dông c¸c biÖn ph¸p, h×nh

thøc gi¸o dôc t¸c ®éng tíi HS, kh¶ n¨ng phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc

trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó thèng nhÊt t¸c ®éng gi¸o dôc tíi c¸c em trªn c¬ së vËn

dông tri thøc ®# häc cã liªn quan nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu gi¸o dôc HS mét

c¸ch cã ®Þnh h−íng vµ cã kÕ ho¹ch.

Yªu cÇu: Sau khi häc xong phÇn LLGD, SVSP cã kh¶ n¨ng:

- VËn dông tri thøc phÇn LLGD ®Ó xem xÐt, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña

thùc tiÔn CTGD häc sinh ë THPT. Qua ®ã h×nh thµnh dÇn dÇn cho SV kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh. Qua mét sè nghiªn cøu vÒ kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò 49 150 153 167 ..., cã thÓ nãi, kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong CTGD bao gåm c¸c kü n¨ng c¬ b¶n nh−: Kü n¨ng ph¸t hiÖn, c«ng nhËn vÊn

®Ò trong CTGD cÇn gi¶i quyÕt vµ ®Ò ra môc ®Ých gi¶i quyÕt; kü n¨ng x¸c ®Þnh

nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn ®Õn vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

CTGD; kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD (kü n¨ng ®Ò ra chiÕn l−îc gi¶i

quyÕt vµ gi¶i quyÕt); kü n¨ng rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn kh¸i qu¸t vµ nh÷ng bµi

häc cÇn thiÕt tõ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ CTGD

häc sinh trong nhµ tr−êng 99 110 130 ... ®# chØ ra r»ng ®Ó thùc hiÖn CTGD

häc sinh, ng−êi GV nhÊt lµ GVCN líp cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét lo¹t c¸c c«ng viÖc.

Trong ®ã, s¸u viÖc c¬ b¶n cÇn lµm lµ: T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS (cïng

c¸c t×nh h×nh kh¸c cã liªn quan ®Õn HS vµ ®Õn viÖc gi¸o dôc HS) ®Ó cã c¨n cø ®Ò

ra biÖn ph¸p gi¸o dôc; x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n ®Ó t¹o nªn m«i tr−êng vµ

ph−¬ng tiÖn thuËn lîi trong gi¸o dôc HS; tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc HS mét

c¸ch toµn diÖn (gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc lao ®éng, gi¸o dôc thÈm mü, gi¸o dôc

thÓ chÊt); ®¸nh gi¸ toµn diÖn HS ®Ó cã c¨n cø ®iÒu khiÓn ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh

gi¸o dôc c¸c em; phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng (Ban

gi¸m hiÖu, GV bé m«n, c¸c GV vµ c¸n bé gi¸o dôc kh¸c trong tr−êng, §oµn

thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh hay §éi thiÕu niªn tiÒn phong Hå ChÝ Minh

trong líp, gia ®×nh, c¸c lùc l−îng gi¸o dôc x# héi) ®Ó thèng nhÊt trong qu¶n lý,

gi¸o dôc HS vµ x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS-c¨n cø ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng

gi¸o dôc HS mét c¸ch khoa häc. Nh− vËy kh¶ n¨ng xem xÐt, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

74

trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS thùc chÊt lµ kh¶ n¨ng xem xÐt, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò

cã thÓ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn s¸u c«ng viÖc gi¸o dôc c¬ b¶n nªu trªn

cña ng−êi GV.

- H×nh thµnh b−íc ®Çu nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc chung cho SV trong qu¸

tr×nh häc tËp tÝch cùc nh−: ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp; ®Ò ra chiÕn l−îc vµ

thãi quen häc tËp phï hîp; kh¶ n¨ng tù häc, tù t×m kiÕm tri thøc, tinh thÇn hîp

t¸c trong häc tËp...; nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc thùc hiÖn CTGD häc sinh, nhÊt lµ

CTCNL ë nhµ tr−êng phæ th«ng sau nµy: Thùc hiÖn CTGD häc sinh mét c¸ch cã

môc ®Ých vµ cã kÕ ho¹ch; xem xÐt kü l−ìng vµ toµn diÖn c¸c vÊn ®Ò gi¸o dôc cÇn

gi¶i quyÕt; linh ho¹t trong ho¹t ®éng gi¸o dôc; kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc, kinh

nghiÖm gi¸o dôc ®# häc; tù t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS; thùc

hiÖn tèt CTGD häc sinh; xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp;

tin t−ëng vµo sù nghiÖp gi¸o dôc, vµo sù tiÕn bé cña HS; th−¬ng yªu HS; kiªn

nhÉn; b×nh tÜnh, tù tin, khÐo lÐo... trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò gi¸o dôc...

- NhËn ®−îc, nhí vµ ph©n tÝch, liªn hÖ ®−îc c¸c tri thøc, kinh nghiÖm c¬

b¶n vÒ gi¸o dôc HS cã liªn quan (c¸c tri thøc c¬ b¶n vÒ Qu¸ tr×nh gi¸o dôc,

Nguyªn t¾c gi¸o dôc, Néi dung gi¸o dôc, Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ Ph−¬ng ph¸p

CTCNL ë THPT) víi thùc tÕ gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng hiÖn nay.

Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD chi phèi trùc tiÕp viÖc x©y dùng néi dung

d¹y häc phÇn nµy.

2.1.3. Néi dung d¹y häc phÇn LLGD

Ch−¬ng tr×nh m«n GDH sö dông chung cho c¸c tr−êng §HSP ®# ®−îc Bé

Gi¸o dôc&§µo t¹o x©y dùng trong Ch−¬ng tr×nh phÇn gi¸o dôc cèt lâi chuyªn

nghiÖp (dïng cho c¸c tr−êng §¹i häc s− ph¹m vµ Cao ®¼ng s− ph¹m theo QuyÕt

®Þnh 2677/ Q§-§T ngµy 3-12-1993) [13]. Ch−¬ng tr×nh ®ã bao gåm 9 häc phÇn

víi sè tiÕt d¹y häc trªn líp ë c¸c tr−êng §HSP ®−îc quy ®Þnh lµ 285 tiÕt. KÕ

ho¹ch, ch−¬ng tr×nh ®ã ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 11 d−íi ®©y:

B¶ng 11. Ch−¬ng tr×nh m«n GDH cho c¸c tr−êng §HSP

Häc phÇn Sè tiÕt Häc phÇn Sè tiÕt

1.Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 1 45 5.Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc 45 2.Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2 30 6.Ph−¬ng tiÖn d¹y häc 15 3.Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y 7.Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu häc ë phæ th«ng 30 khoa häc gi¸o dôc 30

§HSP Hµ Néi

§HSP Tp Hå ChÝ Minh

Khoa SP tr−êng §HCT

M«n GDH

ST

C¸c häc phÇn

C¸c häc phÇn

ST

ST

1. Nh÷ng vÊn ®Ò

1. Häc phÇn 1:

60

1.GDH ®¹i c−¬ng 1

30

chung cña GDH

15

- Nh÷ng vÊn ®Ò

30

2.GDH ®¹i c−¬ng 2

45

2. Lý luËn d¹y häc

20

chung cña GDH

- Lý luËn d¹y häc

3. Lý luËn gi¸o dôc

25

- Lý luËn d¹y häc-

30

- Lý luËn gi¸o dôc

4. Ph−¬ng ph¸p

15

Nhµ tr−êng trung

- Lý luËn vÒ qu¶n

nghiªn cøu KHGD

häc

lý nhµ tr−êng

2. Häc phÇn 2

60

3. Lý luËn d¹y häc

30

30

- Lý luËn gi¸o dôc

®¹i c−¬ng

30

- Giao tiÕp SP&

30

4. Ph−¬ng ph¸p

qu¶n lý nhµ tr−êng

nghiªn cøu KHGD

5. §¸nh gi¸ trong

30

gi¸o dôc

Tæng céng:

75

120

165

75

4.Nhµ tr−êng trung häc vµ 8.§¸nh gi¸ trong gi¸o dôc 30 ng−êi gi¸o viªn trung häc 30 9.Thùc hµnh gi¸o dôc häc 30

Trong ch−¬ng tr×nh nµy, phÇn LLGD ®−îc tr×nh bµy tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô

thÓ qua mét sè häc phÇn, ®Æc biÖt lµ ba häc phÇn: Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2

(Ch−¬ng 3: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ LLGD víi 10 tiÕt gi¶ng d¹y trªn líp bao

gåm 7 tiÕt lý thuyÕt vµ 3 tiÕt thùc hµnh); Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc (víi 45 tiÕt

gi¶ng d¹y trªn líp, bao gåm 28 tiÕt lý thuyÕt vµ 17 tiÕt thùc hµnh) vµ Thùc hµnh

gi¸o dôc häc (PhÇn thùc hµnh vÒ Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ Giao tiÕp SP bao

gåm 21 tiÕt thùc hµnh trªn líp) [13, tr 24, 32, 37]. Nh×n chung, hiÖn nay ch−a cã

tr−êng §HSP nµo x©y dùng kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH theo ®óng

kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh ®−îc quy ®Þnh trªn. Ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH t¹i

mét sè tr−êng §HSP ®−îc liÖt kª ë b¶ng 12 d−íi ®©y lµ mét minh chøng:

B¶ng 12. Ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH cña mét sè tr−êng §HSP

B¶ng trªn cho thÊy mét sù kh«ng thèng nhÊt trong tªn gäi, sè tiÕt vµ c¸ch

s¾p xÕp néi dung ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH ë ba tr−êng §HSP. Tuy nhiªn,

dï lµ m«n GDH ®−îc x©y dùng thµnh mét m«n hay nhiÒu häc phÇn cña m«n, víi

sè tiÕt nhiÒu hay Ýt th× cÊu tróc ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH cña ba tr−êng

vÉn cã mét ®iÓm chung ®ã lµ ®ang cã xu h−íng quay l¹i cÊu tróc ch−¬ng tr×nh

d¹y häc m«n GDH tr−íc n¨m 1993. Tøc lµ tÝch hîp ch−¬ng tr×nh 9 häc phÇn cña

m«n GDH l¹i vµ ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH vÉn bao gåm 4 néi dung chÝnh,

STT

Ch−¬ng vµ c¸c vÊn ®Ò trong ch−¬ng

TS tiÕt L/thuyÕt T/hµnh

1

2.5

4

1.5

Qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-CÊu tróc cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-§Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-Quy luËt cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-§éng lùc cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

-Logic cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc

2

2

3

1

Nguyªn t¾c gi¸o dôc

-Kh¸i niÖm nguyªn t¾c gi¸o dôc

-HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c gi¸o dôc

2

3

3

1

Néi dung gi¸o dôc

-Kh¸i niÖm néi dung gi¸o dôc

-Nguyªn t¾c x©y dùng néi dung gi¸o dôc

-Néi dung gi¸o dôc

2.5

4

1.5

4

Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

-Kh¸i niÖm ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

-HÖ thèng c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

-Lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

3

5

2

5

Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT

-Chøc n¨ng cña GVCN líp

-NhiÖm vô cña GVCN líp

-Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi GVCN líp

-Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p CTCNL

2

6

«n tËp

1

KiÓm tra

------

----------

--------

-------------------------------------------------------

22

12

7

Tæng céng

76

®ã lµ: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ GDH; Lý luËn d¹y häc; Lý luËn gi¸o dôc vµ Lý

luËn vÒ tæ chøc, qu¶n lý, l#nh ®¹o gi¸o dôc trong nhµ tr−êng.

MÆc dï ®−îc bè trÝ d¹y häc víi sè tiÕt kh¸c nhau, nh−ng ®Ó ®¹t ®−îc môc

tiªu d¹y häc trªn, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay

th−êng bao gåm c¸c néi dung: Qu¸ tr×nh gi¸o dôc, Nguyªn t¾c gi¸o dôc, Néi

dung gi¸o dôc vµ Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. V× chøc n¨ng chÝnh cña GVCN líp lµ

thùc hiÖn CTGD häc sinh cho nªn ë §HSP Hµ Néi vµ mét sè tr−êng SP kh¸c,

Ph−¬ng ph¸p CTCNL ë THPT ®−îc xÕp vµo phÇn LLGD thuéc m«n GDH. B¶ng

13 d−íi ®©y lµ mét vÝ dô:

B¶ng 13. Néi dung d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH ë khoa SP tr−êng §HCT

77

NÕu nh− m«n GDH ®¹i c−¬ng 2 (b¶ng 12) ®−îc bè trÝ d¹y häc trªn líp

45 tiÕt th× phÇn LLGD bao gåm 22 tiÕt trong ®ã cã 12 tiÕt lý thuyÕt, 7 tiÕt thùc

hµnh, 2 tiÕt «n tËp, 1 tiÕt kiÓm tra ®−îc ph©n bè nh− b¶ng 13 d−íi ®©y lµ t−¬ng

®èi hîp lý. Tuy nhiªn, sè tiÕt cho m«n GDH nãi chung vµ phÇn LLGD nãi riªng

®−îc bè trÝ häc nh− vËy lµ qu¸ Ýt so víi yªu cÇu vµ néi dung cña ch−¬ng tr×nh.

X©y dùng hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD lµ qu¸ tr×nh

sö dông tæng hîp nh÷ng c¸ch thøc, biÖn ph¸p ®Ó thiÕt kÕ tõng THSP qua ®ã thiÕt

kÕ mét hÖ thèng THSP phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn nµy.

2.2.1. Nguyªn t¾c x©y dùng tõng THSP

X©y dùng tõng THSP ph¶i qu¸n triÖt tèt c¸c nguyªn t¾c vµ thùc hiÖn ®óng

theo quy tr×nh x©y dùng tõng t×nh huèng.

2.2.1.1. Yªu cÇu

Khi x©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cÇn tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c

chung cña viÖc x©y dùng tõng THSP. C¸c nguyªn t¾c ®ã lµ:

Thø nhÊt, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i phï hîp vµ phôc vô cho viÖc thùc hiÖn

môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD.

§©y lµ nguyªn t¾c quan träng nhÊt, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh x©y dùng tõng

THSP ®i ®óng h−íng. Nguyªn t¾c nµy ®−îc x©y dùng dùa trªn c¬ së mèi quan hÖ

biÖn chøng gi÷a môc ®Ých-néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc. Nguyªn t¾c nµy ®ßi

hái THSP ph¶i chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn tri thøc, kinh nghiÖm

vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch HS nãi chung, nhÊt lµ CTCNL cña GV

ë THPT mµ SVSP ®# cã vµ cÇn ph¶i häc qua c¸c ch−¬ng trong phÇn LLGD. Nhê

vËy, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng, SV sÏ cã c¬ héi h×nh thµnh, cñng cè,

ph¸t triÓn tri thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é SP cÇn thiÕt, phï hîp víi CTGD nµy ë

THPT sau khi ra tr−êng. NÕu nguyªn t¾c nµy ®−îc thùc hiÖn tèt th× THSP sÏ t¹o

c¬ héi cho SV ®−îc h×nh thµnh mét c¸ch toµn diÖn nh©n c¸ch cña ng−êi GV ®Æc

biÖt lµ GVCN líp khi xem xÐt, gi¶i quyÕt t×nh huèng.

Thø hai, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i g¾n víi thùc tiÔn CTGD phÈm chÊt

nh©n c¸ch HS ë THPT.

2.2. X©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

78

Nguyªn t¾c nµy ®−îc x©y dùng trªn c¬ së thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc

tiÔn trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái, THSP ®Ó d¹y

häc phÇn LLGD cÇn ®−îc x©y dùng tõ thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng.

Cã thÓ sö dông nh÷ng t×nh huèng gi¶ ®Þnh, nh÷ng t×nh huèng gi¸o dôc ®# x¶y ra

tõ thêi xa x−a, nh÷ng t×nh huèng vÒ CTGD häc sinh diÔn ra ë c¸c ®Þa bµn kh¸c

nh−ng tèt nhÊt lµ nªn sö dông nh÷ng t×nh huèng cã thùc diÔn ra trong m«i tr−êng

ho¹t ®éng gi¸o dôc cña SV sau nµy. Bëi v× mét t×nh huèng thùc, gÇn gòi th−êng

cã gi¸ trÞ h¬n mét t×nh huèng kh«ng thùc vµ xa l¹ v× nã t¹o cho SV niÒm tin tõ

gi¸ trÞ thùc tiÔn cña t×nh huèng. ThËm chÝ nÕu cÇn cã thÓ mêi nh÷ng nh©n vËt cã

liªn quan trong t×nh huèng ®Õn giao l−u cïng SV. §¶m b¶o nguyªn t¾c nµy khiÕn

cho LLGD mµ SV ®−îc häc kh«ng t¸ch rêi thùc tiÔn CTGD cña hä sau khi ra

tr−êng, ®iÒu ®ã t¹o nªn ®éng lùc thóc ®Èy SV häc tËp tÝch cùc.

Thø ba, THSP ph¶i mang tÝnh phæ biÕn.

THSP ph¶i chøa ®ùng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt, th−êng x¶y ra trong

CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë THPT. §Ó tõ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng

nµy, SVSP sÏ cã kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh chãng víi c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt

th«ng th−êng trong CTGD mµ hä sÏ thùc hiÖn sau khi ra tr−êng. Tuy nhiªn, còng

cÇn x©y dùng c¶ nh÷ng t×nh huèng thØnh tho¶ng hoÆc Ýt khi gÆp trong CTGD, ®Ó

khi gi¶i quyÕt nh÷ng THSP, SV sÏ ®−îc lµm quen vµ sÏ kh«ng bÞ bÊt ngê ®èi víi

bÊt kú lo¹i t×nh huèng nµo cã thÓ x¶y trong ho¹t ®éng gi¸o dôc cña hä sau nµy.

Thø t−, THSP ph¶i cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV.

Gi¸ trÞ ®Ých thùc cña THSP lµ ë chç nã cã kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch

cùc cña SV hay kh«ng. NÕu ®¶m b¶o ®−îc nguyªn t¾c nµy th× THSP míi trë

thµnh ph−¬ng tiÖn, ®iÒu kiÖn vµ ®éng lùc thóc ®Èy SV häc tËp tèt. §Ó ®¹t ®−îc

nguyªn t¾c nµy, ngoµi tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c trªn, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i

hÊp dÉn. THSP nªn ®−îc tr×nh bµy d−íi d¹ng chuyÖn kÓ ®Ó dÔ ®äc vµ dÔ thu hót.

Nh÷ng quan ®iÓm cña nh©n vËt ®−îc nhËn ra trong chuyÖn kÓ. Trong ®ã, ®µm

tho¹i lµ mét yÕu tè nghÖ thuËt cña sù m« t¶ trong t×nh huèng. T×nh huèng cµng

chøa ®ùng kÞch tÝnh th× cµng cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é tÝch cùc trong qu¸

tr×nh gi¶i quyÕt cña ng−êi häc.

Thø n¨m, THSP ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m-sinh lý cña SV.

79

Mét mÆt, nguyªn t¾c yªu thÓ hiÖn tÝnh võa søc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë

®¹i häc. ChÝnh tÝnh võa søc trong THSP lµm cho THSP cã t¸c dông kÝch thÝch

th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV. TÝnh võa søc ®ã thÓ hiÖn ë chç THSP ®−a ra SV

cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc víi sù cè g¾ng nç lùc, tÝch cùc. Cho nªn, vÊn ®Ò trong t×nh

huèng ®−îc tr×nh bµy kh«ng nªn qu¸ ®¬n gi¶n dÔ dÉn ®Õn sù coi th−êng, nhµm

ch¸n còng kh«ng nªn qu¸ phøc t¹p khiÕn SV lo l¾ng, hoang mang. VÊn ®Ò gi¶i

quyÕt trong t×nh huèng ®−a ra nªn võa ph¶i ®Ó SV yÕu kÐm nÕu cè g¾ng còng cã

thÓ biÕt ®−îc (hoÆc cã thÓ biÕt ®−îc víi sù gióp ®ì Ýt nhiÒu cña c¸c SV kh¸c hay

cña GV). MÆt kh¸c, néi dung vµ h×nh thøc biÓu hiÖn ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña

nh©n vËt, cña c¸c mèi quan hÖ,... trong THSP ph¶i võa mang ®Æc tr−ng chung vÒ

con ng−êi, vÒ c¸c mèi quan hÖ,... cña con ng−êi ViÖt Nam ®−îc thÓ hiÖn qua

ng«n ng÷ tiÕng ViÖt, l¹i võa ph¶n ¸nh ®Æc tr−ng riªng vÒ con ng−êi, vÒ c¸c mèi

quan hÖ,...cña con ng−êi mang tÝnh ®Þa ph−¬ng ®−îc thÓ hiÖn trong ng«n ng÷ ®Þa

ph−¬ng. §iÒu nµy khiÕn cho t×nh huèng trë nªn gÇn gòi vµ cã søc thuyÕt phôc ®èi

víi SV h¬n.

Thø s¸u, THSP ®−îc ®−a ra ph¶i g©y nªn sù tranh c#i ë SV khi gi¶i quyÕt.

Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−îc tr×nh bµy cã ý nghÜa

vµ liªn quan ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc mµ SV cÇn nghiªn cøu. VÊn ®Ò ®ã cã thÓ g©y

nªn nh÷ng xung ®ét vÒ quan ®iÓm gi÷a c¸c SV vµ nã cho phÐp cã nhiÒu con

®−êng lùa chän ®Ó tr×nh bµy vÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt. KÕt qu¶ cuèi cïng cña viÖc

gi¶i quyÕt t×nh huèng kh«ng ph¶i lµ ®−a ra mét ®¸p ¸n ®óng cho viÖc gi¶i quyÕt

mét t×nh huèng cô thÓ nµo ®ã mµ quan träng h¬n lµ cung cÊp cho SV nh÷ng bµi

häc kinh nghiÖm chung vÒ chiÕn l−îc gi¶i quyÕt t×nh huèng.

Thø b¶y, trong sù tr×nh bµy cña THSP kh«ng nªn cung cÊp s½n mét sù gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra còng nh− ¸p ®Æt tr−íc sù suy nghÜ cña SV.

NÕu nguyªn t¾c nµy ®−îc ®¶m b¶o th× qua viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng c¸c

SV cã c¬ héi ®Ó chia sÎ sù hiÓu biÕt cña hä vÒ néi dung t×nh huèng, vÒ nh÷ng

®Þnh h−íng gi¸ trÞ cña hä vµ nh÷ng khÝa c¹nh cã kh¶ n¨ng x¸c thùc vµ kh«ng x¸c

thùc cña viÖc gi¶i quyÕt mµ hä ®Ò xuÊt. Cho nªn, hÖ thèng c©u hái ®−a ra cho SV

gi¶i quyÕt trong mçi t×nh huèng chØ nªn lµ nh÷ng c©u hái ®Þnh h−íng cho SV

thùc hiÖn c¸c b−íc trong quy tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng chø kh«ng nªn lµ nh÷ng

c©u hái gîi ý tr−íc vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng.

80

2.2.1.2. Quy tr×nh x©y dùng

Quy tr×nh x©y dùng THSP trong CTGD häc sinh ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

m«n GDH ë §HSP ®−îc x¸c ®Þnh bao gåm ba giai ®o¹n vµ s¸u b−íc lín.

Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch; giai ®o¹n triÓn khai kÕ

ho¹ch vµ giai ®o¹n kiÓm tra, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THSP.

C¸c b−íc lín ®ã lµ: B−íc 1). X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THSP;

b−íc 2). X©y dùng kÕ ho¹ch x©y dùng THSP; b−íc 3). Thu thËp THSP; b−íc 4).

Xö lý THSP; b−íc 5). KiÓm tra, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THSP vµ b−íc 6).

Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh quy tr×nh x©y dùng THSP.

Quy tr×nh x©y dùng trªn ®# ®−îc thùc hiÖn nh− sau:

Giai ®o¹n 1: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch

B−íc 1. X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THSP

- X¸c ®Þnh môc ®Ých x©y dùng THSP

X©y dùng THSP ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV

c¸c tr−êng §HSP nh»m båi d−ìng cho hä kü n¨ng, phÈm chÊt, th¸i ®é cÇn thiÕt

vµ nh÷ng tri thøc cã liªn quan ®Ó hä thùc hiÖn CTGD häc sinh ë THPT sau khi ra

tr−êng.

- X¸c ®Þnh néi dung x©y dùng THSP

Nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng lµ nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn

CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS cña c¸c GV ë THPT. C¸c THSP nµy chøa ®ùng

trong chóng nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn néi dung tµi liÖu häc tËp vÒ CTGD

nµy nh»m thùc hiÖn môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP.

Môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng nªu trªn lµ c¬ së chi phèi trùc tiÕp viÖc x©y

dùng tõng THSP vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS ®Ó d¹y häc phÇn LLGD.

B−íc 2. X©y dùng kÕ ho¹ch

- X¸c ®Þnh c¬ së x©y dùng THSP

Ngoµi môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng nªu trªn (b−íc 1), THSP vÒ CTGD

häc sinh ë THPT ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP ®−îc x©y dùng cÇn

c¨n cø vµo c¸c nguyªn t¾c x©y dùng tõng THSP; môc tiªu, néi dung d¹y häc

phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP; ®èi t−îng sö dông THSP vµ c¸c nguån cung cÊp

THSP cã liªn quan.

+ Nguyªn t¾c x©y dùng tõng THSP (môc 2.2.1.1).

81

+ Môc tiªu, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP (môc 2.1.2

vµ 2.1.3).

+ §èi t−îng vµ ®Æc ®iÓm cña ®èi t−îng sö dông THSP (môc 1.3)

+ Nguån cung cÊp vµ x©y dùng THSP

Nguån cung cÊp THSP chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh lµ thùc tiÔn CTGD, trong ®ã

chó träng ®Õn thùc tiÔn CTCNL cña c¸c GV ®ang c«ng t¸c t¹i c¸c tr−êng THPT;

lµ c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP c¸c tr−êng §HSP; ngoµi ra c¸c t×nh

huèng vÒ CTGD häc sinh cßn ®−îc s−u tÇm qua c¸c nguån th«ng tin kh¸c nh−:

B¸o, t¹p chÝ, s¸ch... nhÊt lµ trong c¸c tµi liÖu h−íng dÉn thùc hµnh GDH vµ c¸c

tµi liÖu vÒ t×nh huèng.

+ §èi t−îng tham gia x©y dùng THSP

§èi t−îng tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c THSP lµ c¸c GV ë THPT,

SVSP vµ GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP (cã thÓ tham kh¶o thªm

c¸c chuyªn gia vÒ CTGD ë phæ th«ng, ë c¸c tr−êng SP, c¸c viÖn vµ c¸c trung t©m

nghiªn cøu khoa häc gi¸o dôc kh¸c cã liªn quan). Víi ®èi t−îng lµ GV ë c¸c

tr−êng THPT, cÇn chó träng ®Õn c¸c GVCN líp v× chøc n¨ng chÝnh cña hä lµ tæ

chøc, qu¶n lý vµ gi¸o dôc HS líp chñ nhiÖm. GVCN líp còng ®ång thêi lµ gi¸o

viªn bé m«n. Hä ®−îc coi lµ lùc l−îng chñ yÕu, lµ søc m¹nh cña c«ng t¸c gi¸o

dôc HS trong tr−êng häc. V× chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm riªng, c¸c GV ë THPT vµ

SVSP ë c¸c tr−êng §HSP lµ hai nguån cung cÊp chÝnh c¸c THSP, cßn GV gi¶ng

d¹y m«n GDH vµ c¸c chuyªn gia lµ nguån thu thËp vµ xö lý c¸c THSP ®ã.

- Dù kiÕn kÕ ho¹ch thu thËp vµ xö lý THSP

KÕ ho¹ch thu thËp vµ xö lý THSP lµ b¶n dù kiÕn tr−íc nh÷ng ho¹t ®éng cÇn

tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých ®# ®Ò

ra. Trong ®ã cÇn dù kiÕn vÒ thêi gian, kh«ng gian, ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn vµ

tiÕn tr×nh thu thËp, xö lý ®Ó x©y dùng hÖ thèng c¸c THSP.

+ Dù kiÕn vÒ thêi gian: Thêi gian thùc sù ®−îc ®Çu t− cho viÖc thu thËp c¸c

THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD b¾t ®Çu ®−îc tiÕn hµnh vµo ®Çu n¨m 2000. §Ó x©y

dùng vµ hoµn thiÖn ®−îc mét ng©n hµng THSP sö dông l©u dµi, c«ng viÖc nµy sÏ

®−îc tiÕp tôc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh d¹y häc m«n häc.

+ Dù kiÕn vÒ kh«ng gian: C¸c THSP ®−îc thu thËp chñ yÕu tõ thùc tiÔn

CTGD häc sinh, nhÊt lµ CTCNL ë c¸c tr−êng THPT; tõ qu¸ tr×nh d¹y häc m«n

82

GDH vµ c¸c ho¹t ®éng NVSP kh¸c ë tr−êng §HSP; tõ ho¹t ®éng chuyªn m«n vµ

nghiÖp vô trong Bé m«n T©m lý-Gi¸o dôc häc, khoa hoÆc tr−êng §HSP vµ tõ c¸

nh©n GV trong qu¸ tr×nh lµm viÖc víi c¸c tµi liÖu gi¶ng d¹y m«n häc.

+ Dù kiÕn vÒ ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn: THSP ®−îc thu thËp chñ yÕu qua

c¸c c©u hái trong c¸c phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn ®−îc göi tíi c¸c ®èi t−îng tham gia

(Phô lôc 6); qua c¸c bµi kiÓm tra, c¸c cuéc thi xö lý THSP ®−îc tæ chøc trong

qu¸ tr×nh d¹y häc; qua trao ®æi, trß chuyÖn víi c¸c c¸n bé l#nh ®¹o qu¶n lý vÒ

CTGD, c¸c c¸n bé, GV vµ SV kh¸c cã liªn quan; qua quan s¸t trong thùc tÕ

CTGD häc sinh cña c¸c GV nhÊt lµ GVCN líp ë c¸c tr−êng THPT vµ qua nghiªn

cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan.

+ Dù kiÕn tiÕn tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP theo c¸c b−íc (vµ thêi gian

t−¬ng øng cho c¸c b−íc): B−íc thu thËp THSP th«, b−íc xö lý THSP, b−íc kiÓm

tra, ®¸nh gi¸ l¹i qu¸ tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP vµ b−íc ra quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu

khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP cho phï hîp. KÕ ho¹ch thu

thËp vµ xö lý THSP ®# ®−îc cô thÓ ho¸ mét c¸ch chi tiÕt trong suèt qu¸ tr×nh thu

thËp vµ xö lý THSP ®−îc diÔn ra tõ n¨m 2000 cho ®Õn n¨m 2002.

Giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch

B−íc 3. Thu thËp THSP th«

Trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®# ®−îc x©y dùng, viÖc thu thËp THSP th« tõ nhiÒu

nguån ®# ®−îc tiÕn hµnh nh− sau:

- Thu thËp THSP tõ nguån thùc tiÔn CTGD häc sinh nhÊt lµ CTCNL líp

cña c¸c GV ë c¸c tr−êng THPT. §©y lµ nguån quan träng nhÊt cã thÓ cung cÊp

nh÷ng THSP vÒ CTGD häc sinh ë THPT cã gi¸ trÞ. §Ó thu thËp ®−îc THSP tõ

nguån nµy, GV gi¶ng d¹y m«n GDH trùc tiÕp xuèng mét sè së Gi¸o dôc&§µo

t¹o vµ mét sè tr−êng THPT ®Ó t×m hiÓu vÒ thùc tiÔn CTGD häc sinh vµ thu thËp

t×nh huèng. BiÖn ph¸p thu thËp THSP chñ yÕu qua phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn dµnh

cho c¸c GVCN líp (Phô lôc 6.2). Ngoµi ra, THSP cßn ®−îc thu thËp qua trß

chuyÖn víi c¸c c¸n bé l#nh ®¹o (cña Së Gi¸o dôc&§µo t¹o vµ tr−êng THPT)

qu¶n lý vÒ CTGD häc sinh, víi c¸c gi¸m thÞ vµ víi c¸c GV; qua dù giê th¨m líp;

qua c¸c v¨n b¶n tæng kÕt thi ®ua vÒ CTGD häc sinh cña mét sè tr−êng THPT.

- Thu thËp tõ nguån sinh viªn §HSP. Yªu cÇu SV ë c¸c tr−êng §HSP vµ

c¸c TTGDTX-c¬ së hîp ®ång gi¶ng d¹y víi tr−êng §HSP, ®−a ra c¸c THSP

83

trong CTGD häc sinh nhÊt lµ trong CTCNL mµ hä ®# gÆp khi cßn häc ë phæ

th«ng hay khi ®i TTSP. THSP ®−îc ghi l¹i trªn phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn dµnh cho

SVSP n¨m thø t− (®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®i TTSP); trªn bµi kiÓm tra cña

SV n¨m thø hai (®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n häc); trong kÕ

ho¹ch, ch−¬ng tr×nh vµ biªn b¶n ghi chÐp c¸c cuéc thi xö lý THSP hoÆc SV cã

thÓ tù ghi trªn giÊy nh¸p vµ nép cho GV bÊt kú lóc nµo, nhÊt lµ khi hä cÇn ®−îc

t− vÊn vÒ xö lý THSP.

- Thu thËp THSP tõ nguån GV gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc häc vµ m«n T©m

lý häc. TiÕn hµnh trao ®æi THSP víi c¸c ®ång nghiÖp trong Bé m«n T©m lý-Gi¸o

dôc häc, huy ®éng vèn THSP vÒ CTGD ë phæ th«ng cña b¶n th©n.

- Thu thËp tõ nguån tµi liÖu gi¶ng d¹y. Lùa chän c¸c THSP vÒ CTGD häc

sinh nhÊt lµ CTCNL líp ë THPT trong c¸c tµi liÖu in Ên cã s½n.

B−íc 4. Xö lý THSP

RÊt nhiÒu THSP ®# ®−îc thu thËp. Trong ®ã bao gåm nhiÒu lo¹i: Cã lo¹i

THSP diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD ph¶m chÊt nh©n c¸ch HS, cã lo¹i THSP diÔn

ra trong thùc tiÔn c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña GV; cã lo¹i diÔn ra trong c«ng t¸c qu¶n

lý gi¸o dôc cña Ban Gi¸m hiÖu hay cña Gi¸m thÞ, ... Sau khi ®# thu thËp ®−îc c¸c

THSP d−íi d¹ng th«, b−íc xö lý c¸c THSP th« ®−îc thùc hiÖn nh− sau:

- Chän ra tÊt c¶ nh÷ng THSP diÔn ra trong CTGD phÈm chÊt nh©n c¸ch HS

cña ng−êi GV ë THPT ®# ®−îc cung cÊp. T×nh huèng ®−îc chän ph¶i ®¸p øng

®−îc ®Çy ®ñ c¸c nguyªn t¾c x©y dùng THSP. Tuy nhiªn, khã cã mét THSP nµo

®# ®−îc c¸c ®èi t−îng tham gia thu thËp cung cÊp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c nguyªn

t¾c ®ã. Do ®ã, tiÕn hµnh chän tiÕp nh÷ng THSP mµ néi dung cña nã ph¶n ¸nh

®−îc mét møc ®é nhÊt ®Þnh c¸c nguyªn t¾c x©y dùng THSP ®# ®−îc nªu ë phÇn

trªn, lo¹i tiÕp nh÷ng t×nh huèng kh«ng phï hîp.

- TiÕn hµnh xem xÐt, nghiªn cøu tõng THSP ®# ®−îc chän vµ viÕt l¹i cho

phï hîp víi nguyªn t¾c x©y dùng. Ngoµi viÖc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c x©y dùng

THSP, viÖc biªn tËp THSP cßn ®−îc thùc hiÖn tu©n theo nguyªn t¾c: T«n träng

t¸c gi¶, t«n träng sù thËt, t«n träng vèn ng«n tõ cña miÒn, vïng, ®Þa ph−¬ng, d©n

téc ... ®−îc ®−a ra trong t×nh huèng. Cho nªn, tïy tõng chÊt l−îng cña t×nh huèng

thu ®−îc so víi yªu cÇu chung mµ viÖc söa ch÷a chóng nhiÒu Ýt kh¸c nhau. Trong

mçi t×nh huèng, chØ ch÷a l¹i c¸ch hµnh v¨n cho thªm phÇn hÊp dÉn; thªm hoÆc

84

bít nh÷ng chi tiÕt cÇn thiÕt hay kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng phï hîp; gi÷ nguyªn tªn

t¸c gi¶ cung cÊp t×nh huèng (Riªng c¸c t×nh huèng do SV cung cÊp, chØ ghi

ngµnh häc, kho¸ häc vµ ®¬n vÞ ®µo t¹o chø kh«ng ghi tªn SV v× ®a phÇn SV cung

cÊp THSP mµ kh«ng nªu tªn), tªn ng−êi vµ ®Þa danh trong t×nh huèng còng ®−îc

gi÷ nguyªn theo ý kiÕn cña t¸c gi¶ cung cÊp. ViÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy cã

t¸c dông t¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn vµ møc ®é tin cËy cña THSP. Chó träng x©y

dùng THSP lÊy tõ thùc tiÔn CTGD ë tr−êng THPT-n¬i SVSP ®−îc ®µo t¹o ra

tr−êng vÒ c«ng t¸c sau nµy. Cã thÓ x©y dùng thªm c¸c THSP gi¶ ®Þnh (nÕu cÇn).

Tuy nhiªn, ®èi víi phÇn lín GV gi¶ng d¹y m«n GDH, viÖc x©y dùng THSP trong

CTGD häc sinh, nhÊt lµ CTCNL ë tr−êng THPT theo d¹ng nµy lµ khã thùc hiÖn

v× thiÕu kinh nghiÖm thùc tiÔn. §èi víi nh÷ng THSP trong CTGD häc sinh ë

THPT ®−îc chän ra tõ c¸c tµi liÖu ®# ®−îc c«ng bè th× gi÷ nguyªn (tªn t×nh

huèng, néi dung t×nh huèng, tªn t¸c gi¶, t¸c phÈm), chØ kh«ng sö dông phÇn c©u

hái (nÕu cã).

Giai ®o¹n 3. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸

B−íc 5. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THSP

Qu¸ tr×nh nµy bao gåm c¸c thao t¸c sau:

- X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸

ChuÈn ®¸nh gi¸ lµ hÖ thèng nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi x©y dùng THSP

(môc 2.2.1.1) vµ môc ®Ých, néi dung x©y dùng (b−íc 1).

- X¸c ®Þnh kü thuËt ®¸nh gi¸

Cho c¸c ®èi t−îng xem xÐt nh÷ng THSP ®# ®−îc viÕt l¹i vµ cho ý kiÕn

nhËn xÐt vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña t×nh huèng. §èi t−îng tham gia ®¸nh gi¸

lµ c¸c SVSP, c¸c GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë §HSP (nÕu mêi ®−îc c¸c chuyªn

gia vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o-gi¸o dôc HS hoÆc c¸c nhµ nghiªn cøu GDH cµng tèt).

Phæ biÕn vµ h−íng dÉn cho c¸c ®èi t−îng ®ã yªu cÇu vµ c¸ch thøc ®¸nh gi¸. Cho

c¸c ®èi t−îng nµy xem xÐt THSP vµ ®−a ra lêi nhËn xÐt vÒ h×nh thøc vµ néi dung

cña t×nh huèng.

B−íc 6. Ra quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh quy tr×nh x©y dùng

Tham kh¶o ý kiÕn ®ãng gãp cña hai ®èi t−îng trªn, tiÕn hµnh xem xÐt c¸c

THSP, lo¹i bá tiÕp THSP kh«ng phï hîp, viÕt l¹i THSP mét lÇn n÷a nÕu cÇn.

85

ViÖc ®¸nh gi¸ vµ ra quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y

dùng THSP cÇn ®−îc tiÕn hµnh trong suèt quy tr×nh thùc hiÖn. Nhê ®ã, qu¸ tr×nh

x©y dùng THSP ®−îc ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh ®óng h−íng vµ kÞp thêi.

Thùc hiÖn quy tr×nh trªn, 282 THSP vÒ CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë

THPT c¸c tØnh §BSCL ®# ®−îc x©y dùng vµ 45 THSP trong CTGD häc sinh cña

GVCN líp trong c¸c tµi liÖu phôc vô gi¶ng d¹y cã liªn quan ®# ®−îc lùa chän.

2.2.2. X©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

Còng nh− x©y dùng tõng THSP, viÖc x©y dùng THSP thµnh mét hÖ thèng

cÇn ph¶i qu¸n triÖt tèt mét sè nguyªn t¾c vµ thùc hiÖn ®óng theo quy tr×nh x©y

dùng hÖ thèng t×nh huèng.

2.2.2.1. Nguyªn t¾c

Khi x©y dùng THSP thµnh hÖ thèng ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cÇn tu©n thñ

c¸c nguyªn t¾c chung cña viÖc x©y dùng hÖ thèng THSP. C¸c nguyªn t¾c ®ã lµ:

Thø nhÊt, THSP ®−îc x©y dùng ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ph¶i ®¶m b¶o tÝnh

hÖ thèng. CÇn l−u ý r»ng c¸c THSP ®−îc x©y dùng kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp

ngÉu nhiªn mµ lµ mét hÖ thèng t×nh huèng th× míi ®¶m b¶o ®−îc môc ®Ých vµ néi

dung d¹y häc mong muèn. Cho nªn ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng trong x©y dùng THSP

lµ mét nguyªn t¾c kh«ng thÓ xem nhÑ. TÝnh hÖ thèng lµ mét ®Æc tr−ng cña cÊu

tróc qu¸ tr×nh d¹y häc vµ x©y dùng mét hÖ thèng THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt trong

qu¸ tr×nh d¹y häc ®# ®−îc coi lµ b¶n chÊt cña d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Qu¸

tr×nh d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH ë c¸c tr−êng §HSP nh»m chuÈn bÞ cho SV

lµm CTGD häc sinh sau nµy suy cho cïng lµ qu¸ tr×nh gióp SV nhËn thøc ®−îc

tµi liÖu häc tËp vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS. Cho nªn khi x©y dùng hÖ thèng THSP

ph¶i quan t©m ®Õn lo¹i logic trong hÖ thèng SV-Tµi liÖu häc tËp vÒ CTGD häc

sinh, ®ã lµ logic tµi liÖu häc tËp phÇn LLGD vµ logic nhËn thøc cña SV. Nh− vËy

ph¶i dùa vµo logic cña tµi liÖu häc tËp, tøc dùa vµo hÖ thèng nh÷ng tri thøc, kü

n¨ng kü x¶o ®# ®−îc x©y dùng trong tµi liÖu häc tËp phÇn LLGD ®Ó lùa chän

THSP (hay THSP ph¶i vËn ®éng theo hÖ thèng tri thøc, kü n¨ng ®# ®−îc x©y

dùng trong tµi liÖu häc tËp phÇn LLGD, vËn ®éng tõng b−íc tõ lóc b¾t ®Çu qu¸

tr×nh häc tËp cho ®Õn lóc kÕt thóc qu¸ tr×nh häc tËp phÇn nµy). §ång thêi, sù vËn

®éng ®ã l¹i ph¶i phï hîp víi logic nhËn thøc cña SVSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

86

Thø hai, THSP trong hÖ thèng ph¶i ®−îc x©y dùng víi nhiÒu møc ®é gi¶i

quyÕt kh¸c nhau. Cã t×nh huèng dÔ gi¶i quyÕt, cã t×nh huèng khã gi¶i quyÕt, cã

t×nh huèng ®¬n gi¶n, cã t×nh huèng phøc t¹p, cã t×nh huèng trong ®ã chØ chøa

®ùng mét vÊn ®Ò, cã t×nh huèng trong ®ã chøa ®ùng nhiÒu vÊn ®Ò... HÖ thèng

THSP ®−îc x©y dùng nh− vËy míi cã thÓ ®¸p øng víi logic nhËn thøc cña SV

trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®¸p øng nguyªn t¾c t¨ng dÇn møc ®é trong luyÖn tËp.

Thø ba, hÖ thèng THSP ph¶i chøa ®ùng nhiÒu lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau.

T×nh huèng diÔn ra trong CTGD häc sinh lµ rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. ViÖc ®−a

nhiÒu lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau vµo trong hÖ thèng THSP lµ ®Ó hÖ thèng THSP

®−îc x©y dùng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ vÒ sù ®a d¹ng cña t×nh huèng. MÆt kh¸c,

khi SV ®−îc gi¶i quyÕt nhiÒu lo¹i THSP kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh häc tËp th× hä

sÏ cã c¬ héi ®−îc rÌn luyÖn nh©n c¸ch cña nhµ gi¸o mét c¸ch toµn diÖn h¬n.

2.2.2.2. Quy tr×nh x©y dùng

§Ó cã hÖ thèng THSP cã chÊt l−îng, mét quy tr×nh x©y dùng THSP ®#

®−îc nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ. Quy tr×nh nµy bao gåm ba giai ®o¹n vµ s¸u b−íc

lín; trong c¸c b−íc lín l¹i bao gåm c¸c b−íc nhá.

Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch; giai ®o¹n triÓn khai kÕ

ho¹ch vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn.

S¸u b−íc ®ã lµ: B−íc 1). X¸c ®Þnh môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng hÖ

thèng THSP; b−íc 2). X©y dùng kÕ ho¹ch; b−íc 3). Ph©n lo¹i THSP; b−íc 4). S¾p

xÕp THSP; b−íc 5). §¸nh gi¸ vµ b−íc 6). Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh

qu¸ tr×nh x©y dùng.

Quy tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP ®−îc thÓ hiÖn tãm t¾t d−íi ®©y:

Giai ®o¹n 1. Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch

B−íc 1: X¸c ®Þnh môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng hÖ thèng THSP

- X¸c ®Þnh môc ®Ých x©y dùng hÖ thèng THSP. THSP ®−îc x©y dùng thµnh

hÖ thèng ®Ó d¹y häc phÇn LLGD m«n Gi¸o dôc häc ë c¸c tr−êng §HSP.

- X¸c ®Þnh néi dung x©y dùng hÖ thèng THSP. 282 THSP trong CTGD häc

sinh ë THPT ®# x©y dùng (môc 2.2.1), ®−îc ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp theo mét hÖ

thèng x¸c ®Þnh.

Môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng hÖ thèng THSP nªu trªn chi phèi trùc tiÕp

viÖc x©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD.

87

B−íc 2. X©y dùng kÕ ho¹ch

- X¸c ®Þnh c¬ së x©y dùng

Ngoµi môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng hÖ thèng THSP nªu trªn (b−íc 1),

viÖc x©y dùng hÖ thèng THSP cÇn ®¸p øng c¸c nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng

THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD (môc 2.2.2.1).

- Dù kiÕn kÕ ho¹ch x©y dùng

Sau khi c¸c THSP ®# ®−îc x©y dùng (môc 2.2.1), tiÕn hµnh ph©n lo¹i vµ

s¾p xÕp c¸c THSP ®ã theo hÖ thèng phôc vô cho môc ®Ých vµ néi dung sö dông.

Giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch

B−íc 3. Ph©n lo¹i THSP

- X¸c ®Þnh c¬ së ph©n lo¹i THSP.

Cã thÓ dùa vµo nhiÒu c¬ së ®Ó ph©n lo¹i 282 THSP ®# ®−îc x©y dùng ë

môc 2.2.1. C¨n cø chÝnh ®Ó ph©n lo¹i THSP ®−îc x¸c ®Þnh lµ: Môc tiªu vµ néi

dung d¹y häc phÇn LLGD thuéc m«n GDH ë §HSP.

+ C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD

Môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD (môc 2.1.2) nh»m båi d−ìng cho SV

kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CTGD häc sinh vµ

nh÷ng gi¸ trÞ nh©n c¸ch, nh÷ng tri thøc, hiÓu biÕt cã liªn quan. Trong môc tiªu

chung nµy, môc tiªu vÒ rÌn luyÖn kh¶ n¨ng (kü n¨ng) thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc

trong CTGD häc sinh ®−îc ®−a ra lµm chuÈn ph©n lo¹i THSP. Së dÜ chän môc

tiªu ®ã lµm chuÈn ph©n lo¹i THSP v× suy cho cïng th× d¹y häc phÇn LLGD lµ ®Ó

gióp SVSP ra ®êi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt CTGD häc sinh tøc lµ thùc hiÖn

nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ trong c«ng t¸c nµy (t−¬ng øng víi viÖc thùc hiÖn tõng

c«ng viÖc cô thÓ lµ nh÷ng gi¸ trÞ nh©n c¸ch vµ nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt cña

ng−êi GV vÒ CTGD cã liªn quan). Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ®−îc cô thÓ ho¸

trong môc tiªu d¹y häc tõng ch−¬ng cña phÇn.

+ C¨n cø vµo néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng cña phÇn LLGD

Ch−¬ng lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña phÇn LLGD trong m«n GDH. PhÇn LLGD

bao gåm 5 ch−¬ng. §ã lµ c¸c ch−¬ng: Qu¸ tr×nh gi¸o dôc, Nguyªn t¾c gi¸o dôc,

Néi dung gi¸o dôc, Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp ë THPT (môc 2.1.3). Môc tiªu vµ néi dung d¹y häc cña tõng ch−¬ng trong

phÇn LLGD ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch cô thÓ, thÓ hiÖn ë b¶ng 14 (trang bªn):

Môc tiªu

Néi dung

( xem

Kü n¨ng

Gi¸ trÞ (Th¸i ®é)

Tri thøc

b¶ng 13)

Kh¸i niÖm QTGD, c¸c

NhËn ra QTGD cô thÓ, c¸c

Qu¸

Coi träng CTGD HS:

thµnh tè trong QTGD, c¸c

thµnh tè, c¸c mèi quan hÖ

tr×nh

Coi träng viÖc gi¸o dôc

mèi quan hÖ (hay quy

vµ c¸c vÊn ®Ò trong QTGD;

gi¸o

HS qua c¸c ho¹t ®éng;

luËt) cña QTG, b¶n chÊt

®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n gi¶i

dôc

viÖc phèi hîp trong gi¸o

cña QTGD, c¸c ®Æc ®iÓm

quyÕt; t×m kiÕm, huy ®éng

(QTGD)

dôc; viÖc quan t©m hiÓu

cña QTGD, ®éng lùc thóc

tri thøc vÒ QTGD (cét bªn)

biÕt HS, viÖc t¹o ®iÒu kiÖn

®Èy QTGD vµ Logic cña

®Ó gi¶i quyÕt; kiÓm tra,

thuËn lîi trong gi¸o dôc

QTGD

®¸nh gi¸ vµ rót ra bµi häc tõ

HS...

viÖc gi¶i quyÕt.

RÌn tÝnh kiªn nhÉn...

NhËn ra viÖc qu¸n triÖt

Nguyªn

Kh¸i niÖm NTGD; c¸c

Coi NTGD nh− yªu cÇu,

NTGD trong QTGD cô thÓ,

ph−¬ng h−íng hay bæn

t¾c

NTGD: §¶m b¶o

tÝnh

phËn cÇn thiÕt ph¶i qu¸n

c¸c vÊn ®Ò vÒ qu¸n triÖt

gi¸o

môc ®Ých; gi¸o dôc g¾n

triÖt tèt ®Ó lùa chän néi

NTGD; ®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n

dôc

víi ®êi sèng; gi¸o dôc

dung, ph−¬ng ph¸p gi¸o

gi¶i quyÕt; t×m kiÕm, huy

(NTGD)

trong tËp thÓ; t«n träng-

dôc ®óng ®¾n, phï hîp.

®éng tri thøc vÒ NTGD ®Ó

yªu cÇu hîp lý; GV chñ

gi¶i quyÕt; kiÓm tra, ®¸nh

®¹o-HS chñ ®éng; gi¸o

gi¸ vµ rót ra bµi häc tõ viÖc

dôc liªn tôc; phèi hîp

gi¶i quyÕt.

gi¸o dôc; gi¸o dôc phï

hîp vµ ph¸t huy −u ®iÓm

Néi

Cã quan ®iÓm vµ th¸i ®é

NhËn

ra NDGD

trong

Kh¸i

niÖm

NDGD;

Dung

gi¸o dôc nh©n c¸ch toµn

QTGD cô thÓ, c¸c vÊn ®Ò vÒ

NDGD bao gåm: Gi¸o

gi¸o

diÖn cho HS (coi träng

NDGD; ®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n

dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc lao

dôc

gi¸o dôc c¸c chuÈn mùc

gi¶i quyÕt; t×m kiÕm, huy

®éng h−íng nghiÖp, gi¸o

(NDGD)

®¹o ®øc, lao ®éng, thÈm

®éng tri thøc vÒ NDGD ®Ó

dôc v¨n ho¸ thÈm mü vµ

mü vµ thÓ chÊt) vµ tu©n

gi¶i quyÕt; kiÓm tra, ®¸nh

gi¸o dôc søc khoÎ; c¸c

thñ c¸c nguyªn t¾c x©y

gi¸ vµ rót ra bµi häc tõ viÖc

t¾c x©y dùng

nguyªn

dùng NDGD.

gi¶i quyÕt.

NDGD.

Kh¸i niÖm PPGD; c¬ së

NhËn ra PPGD trong QTGD

Ph−¬ng

ý thøc ®−îc t¸c dông cña

ph©n

lo¹i PPGD; c¸c

cô thÓ, c¸c vÊn ®Ò vÒ viÖc

ph¸p

tõng ph−¬ng ph¸p còng

PPGD: Gi¶ng gi¶i,

trß

thùc hiÖn PPGD; ®Ò xuÊt

gi¸o

nh− mèi quan hÖ gi÷a c¸c

chuyÖn, kÓ chuyÖn, nªu

ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; t×m

dôc

PPGD; sù lùa chän, vËn

g−¬ng, nªu yªu cÇu, giao

kiÕm, huy ®éng tri thøc vÒ

(PPGD)

dông phèi hîp c¸c PPGD

viÖc, luyÖn tËp, rÌn luyÖn,

PPGD ®Ó gi¶i quyÕt; kiÓm

®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét

khen th−ëng, tr¸ch ph¹t vµ

tra, ®¸nh gi¸ vµ rót ra bµi

c¸ch cã khoa häc.

tæ chøc thi ®ua

häc tõ viÖc gi¶i quyÕt.

Chøc n¨ng cña GVCN

NhËn ra viÖc thùc hiÖn chøc

Coi träng CTCNL ë THPT

Ph−¬ng

líp, nhiÖm vô cña GVCN

n¨ng, nhiÖm vô, ND vµ PP

; s½n sµng ®èi mÆt víi

ph¸p

líp, nh÷ng yªu cÇu vÒ

gi¸o dôc HS cña GVCN líp

c«ng

nh÷ng khã kh¨n, phøc t¹p

nh©n c¸ch ng−êi GVCN,

vµ ¶nh h−ëng nh©n c¸ch

cña c«ng t¸c nµy vµ cã ý

t¸c

néi dung vµ ph−¬ng ph¸p

cña hä trong QTGD cô thÓ,

thøc chuÈn bÞ nh÷ng phÈm

cña

CTCNL.

c¸c vÊn ®Ò trong viÖc thùc

chÊt, n¨ng lùc nhÊt lµ

GVCN

hiÖn c«ng t¸c nµy; ®Ò xuÊt

n¨ng lùc tæ chøc, qu¶n lý ,

Líp

ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; t×m

gi¸o dôc c¸ nh©n vµ tËp

kiÕm, huy ®éng tri thøc vÒ

thÓ HS.

CTCNL ®Ó gi¶i quyÕt; kiÓm

tra, ®¸nh gi¸ vµ rót ra bµi

häc tõ viÖc gi¶i quyÕt.

88

B¶ng 14. Môc tiªu vµ néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng trong phÇn LLGD

- Ph©n lo¹i THSP

C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD, c¸c THSP ®−îc ph©n thµnh

s¸u lo¹i. Trong ®ã, mçi lo¹i THSP cã liªn quan ®Õn mét c«ng viÖc t−¬ng øng mµ

89

ng−êi GV, nhÊt lµ GVCN líp, cÇn thùc hiÖn trong CTGD häc sinh. S¸u lo¹i ®ã

lµ: Lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc t×m hiÓu

®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã

liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu

trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc gi¸o dôc toµn diÖn HS; lo¹i THSP mµ vÊn

®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ HS; lo¹i THSP mµ

vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc phèi hîp víi c¸c lùc l−îng

gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò

chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS.

Dùa vµo néi dung d¹y häc cña phÇn LLGD, c¸c THSP ®−îc ph©n thµnh

n¨m lo¹i: Lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn

nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc

ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã

liªn quan ®Õn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc

cña d¹y häc ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong

t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh

cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ

yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD

häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ lo¹i THSP

mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ

tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng

t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT.

B−íc 4. S¾p xÕp THSP theo hÖ thèng ph©n lo¹i

XÕp c¸c THSP cïng lo¹i vµo mét nhãm.

- Tõ c¬ së thø nhÊt, s¸u nhãm THSP ®−îc x©y dùng. S¸u nhãm ®ã lµ:

1). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc

t×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh huèng

chøa ®ùng vÊn chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc t×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS-

c¬ së ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc häc sinh. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng

t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng t×m hiÓu n¾m

v÷ng t×nh h×nh HS vµ tÝch lòy tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

90

2). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn

viÖc x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh huèng chøa

®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n nh»m ®Ó

t¹o m«i tr−êng vµ ph−¬ng tiÖn gi¸o dôc HS thuËn lîi. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng

t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng x©y dùng tËp

thÓ HS tù qu¶n vµ tÝch lòy tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

3). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc

tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn HS. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh

huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng

gi¸o dôc toµn diÖn tËp thÓ vµ c¸ nh©n HS (bao gåm c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc vÒ:

th¸i ®é häc tËp, lao ®éng; ®¹o ®øc; thÈm mü vµ thÓ chÊt). Môc ®Ých chÝnh cña

nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng tæ chøc

c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn tËp thÓ vµ c¸ nh©n HS vµ tÝch lòy tri thøc, th¸i

®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

4). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc

®¸nh gi¸ toµn diÖn HS. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn

®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ toµn diÖn tËp thÓ vµ c¸ nh©n HS . Môc

®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn

kü n¨ng ®¸nh gi¸ toµn diÖn tËp thÓ vµ c¸ nh©n HS vµ tÝch luü tri thøc, th¸i ®é cã

liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

5). Nhãm THSP cã liªn quan ®Õn viÖc phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc

trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c

t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc phèi hîp víi c¸c lùc

l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng (Ban gi¸m hiÖu, GV bé m«n, c¸c GV vµ

c¸c c¸n bé gi¸o dôc kh¸c trong tr−êng, §oµn thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh

hoÆc §éi thiÕu niªn tiÒn phong Hå ChÝ Minh trong líp, gia ®×nh vµ c¸c lùc l−îng

gi¸o dôc x# héi) ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng

thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng phèi hîp víi c¸c lùc

l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS vµ tÝch luü tri thøc,

th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

6). Nhãm THSP cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS.

Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan

91

®Õn c«ng viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh

huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng x©y dùng kÕ ho¹ch

gi¸o dôc HS vµ tÝch lòy tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.

Tõ c¬ së nµy, 282 THSP ®# ®−îc ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp thµnh mét hÖ thèng

bao gåm s¸u nhãm THSP cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë

THPT. Trong ®ã, nhãm 1 bao gåm 27 t×nh huèng, nhãm 2 bao gåm 28 t×nh

huèng, nhãm 3 bao gåm 148 t×nh huèng, nhãm 4 bao gåm 25 t×nh huèng, nhãm

5 bao gåm 50 t×nh huèng vµ nhãm 6 bao gåm 4 t×nh huèng. Nh×n chung, trong

mçi nhãm ®Òu bao gåm nh÷ng t×nh huèng mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng

®# ®−îc GV xö lý (thµnh c«ng hay thÊt b¹i) vµ nh÷ng t×nh huèng mµ vÊn ®Ò chñ

yÕu trong t×nh huèng ch−a ®−îc GV xö lý. Lo¹i t×nh huèng mµ vÊn ®Ò trong t×nh

huèng ®# ®−îc xö lý thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i ®−îc x©y dùng phôc vô cho môc

®Ých gióp SV biÕt vËn dông tri thøc, kü n¨ng ®# biÕt hoÆc t×m kiÕm ®−îc ®Ó ph©n

tÝch, chøng minh kinh nghiÖm thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i. Cßn lo¹i t×nh huèng mµ

vÊn ®Ò trong t×nh huèng ch−a ®−îc xö lý ®−îc x©y dùng phôc vô cho môc ®Ých

gióp SV biÕt vËn tri thøc, kü n¨ng ®# biÕt hoÆc t×m kiÕm ®−îc ®Ó ®Ò xuÊt ph−¬ng

¸n gi¶i quyÕt. HÖ thèng t×nh huèng nµy ®−îc x©y dùng thµnh tµi liÖu víi môc

®Ých cung cÊp nguån THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH. Ngoµi ra, v× ®©y

lµ nh÷ng THSP diÔn ra trong CTGD häc sinh ë THPT cho nªn chóng còng cã thÓ

®−îc sö dông ®Ó d¹y häc nh÷ng tri thøc thuéc c¸c m«n häc cã liªn quan ®Õn

CTGD häc sinh (nh−: C¸c phÇn kh¸c cña m«n GDH, T©m lý häc løa tuæi vµ T©m

lý häc s− ph¹m, Giao tiÕp s− ph¹m, T©m lý häc x# héi...); ®−îc sö dông trong c¸c

ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ hay trong c¸c cuéc thi vÒ NVSP ...

- Tõ c¬ së thø hai, n¨m nhãm THSP ®−îc x©y dùng. N¨m nhãm ®ã lµ:

1). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy

bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü

n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Qu¸

tr×nh gi¸o dôc. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch

thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc

sinh ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc.

2). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy

bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü

92

n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng

Nguyªn t¾c gi¸o dôc. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ

kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD

häc sinh ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc.

3). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy

bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn nh÷ng kü

n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Néi

dung gi¸o dôc. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch

thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc

sinh ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc.

4). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. Nhãm THSP

nµy bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn nh÷ng

kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng

Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ

kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD

häc sinh ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc.

5). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë

THPT. Nhãm THSP nµy bao gåm c¸c t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã

liªn quan ®Õn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh cÇn ®¹t ®−îc

cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT. Môc ®Ých

chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn

luyÖn nh÷ng kü n¨ng, gi¸ trÞ vµ tri thøc vÒ CTGD häc sinh ®−îc thÓ hiÖn trong

ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT.

- ThiÕt kÕ hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp phÇn LLGD

Tõ c¬ së ph©n nhãm nµy, hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp phÇn LLGD

m«n GDH ®# ®−îc thiÕt kÕ. §Ó quyÕt ®Þnh hÖ thèng THSP cho SV gi¶i quyÕt trªn

líp trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD c¸c c«ng viÖc ®# ®−îc tiÕn hµnh:

+ Nghiªn cøu kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cña c¬ së ®µo

t¹o vµ néi dung tõng ch−¬ng ®−îc tr×nh bµy trong c¸c tµi liÖu phôc vô cho d¹y

häc phÇn nµy. Qua ®ã biÕt sè tiÕt gi¶ng d¹y trªn líp còng nh− nh÷ng yªu cÇu cÇn

®¹t ®−îc, nh÷ng néi dung cÇn nghiªn cøu tõ ®ã lùa chän c¸c THSP cho phï hîp

víi môc tiªu vµ néi dung d¹y häc trªn líp.

93

+ ¦íc l−îng (t−¬ng ®èi chÝnh x¸c) thêi gian cÇn cho c¸ nh©n vµ nhãm

gi¶i quyÕt mét t×nh huèng ®Ó tõ ®ã Ên ®Þnh sè l−îng THSP nªn ®−a ra trong hÖ

thèng. C«ng viÖc nµy ®−îc tiÕn hµnh nh− sau: GV gi¶ng d¹y gi¶i quyÕt trän vÑn

THSP tr−íc khi ®em ra sö dông. Theo dâi thêi gian cÇn cho tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt

®ã (ghi thêi gian cÇn ®Ó thùc hiÖn tõng yªu cÇu ®−îc ®−a ra cña viÖc gi¶i quyÕt

t×nh huèng). Th«ng th−êng thêi gian tèi thiÓu cho mçi SV gi¶i quyÕt t×nh huèng

sÏ gÊp ®«i thêi gian GV gi¶i quyÕt. Ngoµi ra, cÇn dù kiÕn thªm thêi gian ®Ó nhãm

SV trao ®æi, th¶o luËn c¸c yªu cÇu cña viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng còng nh− ®Ó

GV ®iÒu khiÓn tæng hîp c¸c ý kiÕn cña SV. C«ng viÖc nµy kh«ng chØ gióp GV

−íc l−îng ®−îc t−¬ng ®èi chÝnh x¸c thêi gian cÇn thiÕt cho mçi THSP ®−îc gi¶i

quyÕt mµ cßn gióp hä h×nh dung ®−îc tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt còng nh− ®iÒu khiÓn

viÖc gi¶i quyÕt THSP trªn líp cña SV. Cho mét sè SV thö gi¶i quyÕt tr−íc THSP

vµ ghi l¹i thêi gian mµ hä cÇn ®Ó tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c yªu cÇu ®−îc ®Ò ra cña

qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng. Kinh nghiÖm cho thÊy thêi gian trung b×nh cho

viÖc gi¶i quyÕt mét THSP trªn líp hÕt kho¶ng 45 phót. Cã thÓ tiÕt kiÖm ®−îc thêi

gian gi¶i quyÕt THSP trªn líp b»ng c¸ch ®−a ra nhiÒu THSP cïng mét lóc cho

nhiÒu nhãm SV gi¶i quyÕt hoÆc cho c¸ nh©n SV gi¶i quyÕt THSP tr−íc ë nhµ.

+ Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®èi t−îng SV cña c¬ së ®µo t¹o ®Ó lùa chän hÖ

thèng THSP cho phï hîp.

+ LËp b¶ng ph©n bè THSP theo môc tiªu vµ néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng

®Ó viÖc lùa chän THSP thuËn lîi. VÝ dô: §èi víi kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc

trªn líp phÇn LLGD cho sinh viªn §HSP c¸c tØnh §BSCL ®−îc thÓ hiÖn nh− ë

b¶ng 13 vµ b¶ng 14 th× mét hÖ thèng THSP cã thÓ bao gåm 27 t×nh huèng. §ã lµ

nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD häc sinh cña GV ë THPT c¸c

tØnh §BSCL. T×nh huèng ®−a ra ®−îc s¾p xÕp theo tõng ch−¬ng. Trong mçi

ch−¬ng bao gåm c¸c t×nh huèng ®−îc lùa chän tõ c¸c nhãm t×nh huèng ®−îc s¾p

xÕp theo hÖ thèng c¸c c«ng viÖc trong CTGD häc sinh. Sù ph©n bè THSP ®ã

®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 15 (trang bªn).

Trong b¶ng ph©n bè, c¸c con sè trong 6 nhãm THSP (S¾p xÕp theo c«ng

viÖc trong CTGD häc sinh) chØ sè THSP trong hÖ thèng 282 THSP ®# ®−îc x©y

dùng. Ch−¬ng 1 (4 tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 1 thuéc nhãm 1,

94

t×nh huèng sè 58, sè 139 thuéc nhãm 3 vµ t×nh huèng sè 272 thuéc nhãm 5.

Ch−¬ng 2 (3 tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 32 thuéc nhãm 2 vµ t×nh

B¶ng 15. Ph©n bè THSP

Ch−¬ng/ C¸c nhãm THSP (S¾p xÕp theo c«ng viÖc trong CTGD)

sè l−îng THSP 2 3 5 1 4 6

Ch−¬ng 1/4 58,139 272 1

Ch−¬ng 2/4 32 34,66,103

Ch−¬ng 3/4 57,146,177,202

Ch−¬ng 4/4 64,82,188,203

59 227 Ch−¬ng 5/5 14 46 273 280

30 219 «n tËp/2

101 204 KiÓm tra/3 23

huèng sè 34, sè 66, sè 103) thuéc nhãm 3. Ch−¬ng 3 (3 tiÕt) bao gåm 4

t×nh huèng: T×nh huèng sè 57, sè 146, sè 177, sè 202 thuéc nhãm 3. Ch−¬ng 4 (4

tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 64, sè 82, sè 188 vµ sè 203 thuéc

nhãm 3. Ch−¬ng 5 (5 tiÕt) bao gåm 6 t×nh huèng: T×nh huèng sè 14 thuéc nhãm

1, t×nh huèng sè 46 thuéc nhãm 2, t×nh huèng sè 59 thuéc nhãm 3; t×nh huèng sè

227 thuéc nhãm 4, t×nh huèng sè 273 thuéc nhãm 5 vµ t×nh huèng sè 280 thuéc

nhãm 6. ¤n tËp (2 tiÕt) bao gåm 2 t×nh huèng: T×nh huèng sè 30 thuéc nhãm 3

vµ t×nh huèng sè 219 thuéc nhãm 4. Cuèi cïng lµ kiÓm tra (1 tiÕt) bao gåm 3 t×nh

huèng, trong ®ã t×nh huèng sè 23 thuéc nhãm 1, t×nh huèng sè 101 thuéc nhãm 3

vµ t×nh huèng sè 204 thuéc nhãm 4 (Phô lôc 1). Së dÜ nhãm 3 cã sè l−îng THSP

®−îc ®−a ra nhiÒu nhÊt (16 t×nh huèng) lµ v× c¸c THSP trong c«ng t¸c gi¸o dôc

toµn diÖn häc sinh lµ nh÷ng t×nh huèng mµ c¸c GV ë phæ th«ng th−êng ph¶i ®èi

mÆt cho nªn trong hÖ thèng 282 t×nh huèng x©y dùng ®−îc, sè t×nh huèng thuéc

nhãm nµy lµ nhiÒu nhÊt (148 t×nh huèng) [104].

+ Trong mçi ch−¬ng, hÖ thèng THSP ®−îc quy ®Þnh bëi hÖ thèng kiÕn

thøc cña ch−¬ng. Do ®ã, nªn s¬ ®å ho¸ ®¬n vÞ kiÕn thøc c¬ b¶n cña tõng ch−¬ng

®Ó thiÕt kÕ hÖ thèng THSP . VÝ dô: §¬n vÞ kiÕn thøc vµ hÖ thèng c¸c THSP ®Ó

d¹y häc trªn líp ch−¬ng NTGD ®−îc x©y dùng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch, ch−¬ng

↔

95

tr×nh d¹y häc trªn líp phÇn LLGD m«n GDH tr−êng §HCT (b¶ng 13 vµ b¶ng

14) ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å 1 d−íi ®©y:

S¬ ®å 1. KiÕn thøc vµ hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp ch−¬ng NTGD

TÝnh môc ®Ých

G¾n ®êi sèng

Trong tËp thÓ Kh¸i niÖm: THSP sè 32 NTGD lµ luËn ®iÓm T«n träng c¬ b¶n chØ THSP sè 103 ®¹o QTGD (chØ ®¹o viÖc GV HS lùa chän néi THSP sè 34 dung, ph−¬ng Liªn tiÕp ph¸p gi¸o dôc THSP sè 66 Phï hîp

Phèi hîp

Ph¸t huy −u ®iÓm

* HÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng NTGD

T×nh huèng sè 32. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt trong néi bé líp [104, tr55]

N¨m häc 1991-1992, t«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm mét líp 11 ®ang

trong t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt nghiªm träng. ThËm chÝ trong líp ®# cã hiÖn t−îng

g©y gæ, ®¸nh nhau gi÷a häc sinh cña nhãm nµy vµ häc sinh cña nhãm kia. Nöa

n¨m häc tr«i ®i víi ®ñ c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc ®# ®−îc t«i ¸p dông nh−ng vÉn

kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶. Sang häc kú hai, t«i gîi ý Chi ®oµn trong líp tæ chøc

cho c¸c em ch¬i vµ thi ®Êu thÓ thao tËp thÓ cã gi¶i th−ëng. T«i gîi ý ®Ó c¸c em

chia ®éi theo chñ ý cña t«i, ®ã lµ trén ®Òu thµnh viªn cña c¸c nhãm víi nhau. KÕt

qu¶ kh¶ quan. TiÕn xa h¬n mét b−íc, nh©n dÞp 26/3, t«i ®Ò nghÞ ban Gi¸m hiÖu

®øng ra tæ chøc h¼n mét gi¶i bãng ®¸ víi qui m« toµn tr−êng.

ThÕ lµ trong kho¶ng thêi gian tËp d−ît vµ thi ®Êu, “t×nh ®oµn kÕt” trong tËp

thÓ líp t«i ®# ®−îc h×nh thµnh vµ b−íc ®Çu ®−îc cñng cè.

§oµn C«ng Minh THBC An B×nh-TP CÇn Th¬

96

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: V× sao t×nh ®oµn

kÕt trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè?

T×nh huèng sè 34. C« ®# ®Æt s½n råi [104, tr56]

Trong buæi sinh ho¹t líp 12A, c« chñ nhiÖm nãi víi líp:

- QuÜ líp chóng ta cßn nhiÒu, c« ®Ò nghÞ líp chóng ta tæ chøc liªn hoan

nh©n dÞp 20/11 nµy. Chóng ta tæ chøc liªn hoan sím, mét mÆt ®Ó chóc mõng c¸c

thÇy c« gi¸o trong tr−êng, mÆt kh¸c ®Ó cã thÓ mêi ®−îc c« N-chñ nhiÖm n¨m líp

10 vµ líp 11 cò cña c¸c em (C« N. s¾p sinh em bÐ).

C¶ líp: V©ng ¹!

C« l¹i nãi tiÕp:

C« ®# nhê c« K. mua quµ, ngµy mai em líp tr−ëng ®i víi c« K., cßn buæi

tiÖc th× c« ®# ®Æt s½n råi.

SP Lý K2000-TTGDTX B¹c Liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Buæi liªn hoan

nh©n ngµy 20/11 cña líp 12A ®−îc GVCN líp ®øng ra tæ chøc nh− vËy ®# hîp lý

ch−a? V× sao? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, nªn lµm g× ®Ó buæi liªn hoan nµy cña

tËp thÓ líp m×nh ®¹t hiÖu qu¶?

T×nh huèng sè 66. Ai thua ai! [104, tr67]

ThÇy §.-gi¸o viªn trÎ míi mét n¨m tuæi nghÒ, ®−îc ph©n c«ng lµm chñ

nhiÖm vµ d¹y mét m«n ë líp 11A3 tr−êng PTTH N.T.T. Trong líp cã mét cËu

häc trß tªn lµ T.G. rÊt l−êi häc vµ häc rÊt kÐm m«n cña thÇy d¹y. ThÇy §. ®#

nhiÒu lÇn nh¾c nhë T.G. vµ kiÓm tra bµi cña cËu ta th−êng xuyªn. ThËm chÝ thÇy

còng ®# gÆp riªng ®Ó cïng em trß chuyÖn vÒ nh÷ng khã kh¨n cña em trong häc

tËp. Líp còng phª b×nh, kiÓm ®iÓm T.G. nhiÒu lÇn trong c¸c buæi sinh ho¹t líp

cuèi tuÇn nh−ng T.G. chøng nµo vÉn tËt Êy. ThÇy chñ nhiÖm gÇn nh− chÞu thua.

Líp còng hÕt ý kiÕn.

Nh− th−êng lÖ, buæi häc nµy c¶ líp tr«ng chê thÇy kiÓm tra bµi cña T.G.,

nh−ng thÇy l¹i cho c¶ líp kiÓm tra 15 phót vµ chÊm bµi ngay t¹i líp. Khi tr¶ bµi

l¹i cho häc sinh, thÇy nhËn xÐt:

- H«m nay thÇy rÊt vui v× em T.G. ®¹t ®iÓm tèt h¬n mäi lÇn. ThÇy hi väng

em cßn tiÕn bé h¬n n÷a, h#y cè g¾ng lªn T.G. nhÐ!

C¶ líp vç tay hoan h«. T.G. ®á mÆt.

97

Tõ ®ã, T.G. tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp mµ thÇy chØ ®¹o

líp tæ chøc. T.G. tiÕn bé râ rÖt trong häc tËp nhÊt lµ m«n häc cña thÇy chñ

nhiÖm.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em T.G. ®# tiÕn bé

trong häc tËp lµ do ®©u?

T×nh huèng sè 103. L¹i nh»m tróng em lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me [104, tr80]

Trong tiÕt häc Anh v¨n t¹i líp 10A2 tr−êng THPT G.R., thÇy V.-Gi¸o viªn

chñ nhiÖm, gäi em Th¹ch ThÞ S. ®øng lªn ®äc bµi khãa. S. lµ mét häc sinh häc

rÊt yÕu ®Æc biÖt lµ m«n Anh V¨n. CÇm s¸ch lªn, ngËp ngõng m#i mµ S. vÉn

kh«ng ®äc ®−îc.

Sèt ruét v× mÊt thêi gian, bùc m×nh thÇy V. la lín:

- Sao mµ ngu thÕ! Th«i ®i vÒ mµ ®äc tiÕng Miªn chø ®äc tiÕng Anh c¸i nçi

g×!

C¶ líp ngì ngµng v× S. l¹i chÝnh lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me. Cßn S. nghe

thÇy lín tiÕng, m¾c cì, mÆt ®á bõng gôc xuèng bµn suèt c¶ thêi gian cßn l¹i cña

tiÕt häc. H«m sau, l¹i ®Õn tiÕt Anh v¨n cña thÇy chñ nhiÖm, chç ngåi cña S. bá

trèng.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em S l¹i nghØ

tiÕt häc cña thÇy V. ThÇy V nªn cã c¸ch nµo ®Ó kh¾c phôc?

Ph©n tÝch néi dung c¸c THSP trªn cho thÊy:

T×nh huèng sè 32: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt

lµ: V× sao t×nh ®oµn kÕt trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè? C¸c tri

thøc cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn

®Ò trong t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 2, sè 3, sè 5, sè 6,

sè 7, sè 8.

T×nh huèng sè 34: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt

lµ: Buæi liªn hoan nh©n ngµy 20/11 cña líp 12A ®−îc GVCN líp ®øng ra tæ chøc

nh− vËy ®# hîp lý ch−a? V× sao? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, nªn lµm g× ®Ó buæi

liªn hoan nµy cña tËp thÓ líp m×nh ®¹t hiÖu qu¶? C¸c tri thøc cña ch−¬ng NTGD

98

cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ

kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 5.

T×nh huèng sè 103: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt

lµ: T¹i sao em S l¹i bá tiÕt cña thÇy V. ThÇy V nªn lµm g× ®Ó em S kh«ng bá tiÕt?

C¸c tri thøc cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem

xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 4.

T×nh huèng sè 66: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt

lµ: C¸ch gi¸o dôc cña GV ®# thµnh c«ng lµ do ®©u? C¸c tri thøc cña ch−¬ng

NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh

huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 6, sè 8 vµ sè 9 [104].

§Ó t¹o c¬ héi cho SV chñ ®éng, s¸ng t¹o rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn

®Ò, THSP cung cÊp cho SV gi¶i quyÕt sÏ kh«ng nªu nh÷ng c©u hái cô thÓ (phÇn

nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu mµ SV cÇn gi¶i quyÕt d−íi mçi THSP nªu trªn lµ sù

®Þnh h−íng dµnh cho GV), mµ 5 c©u hái (t−¬ng øng víi c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong t×nh huèng) ghi d−íi mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV lµ:

1). Víi t− c¸ch lµ ng−êi GVCN líp, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng

nµy lµ g×? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó lµm g×?

2). Nªu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã.

3). T¹i sao l¹i cã ý kiÕn nh− vËy?

4). ChØ ra nh÷ng nguyªn t¾c gi¸o dôc ®# ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong

t×nh huèng.

5). Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy.

Giai ®o¹n 3. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP

B−íc 5. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP

- X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng THSP

Tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng THSP lµ c¸c nguyªn t¾c

x©y dùng hÖ thèng THSP (môc 2.2.2.1) vµ b−íc 1. Trong ®ã nguyªn t¾c vÒ tÝnh

môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.

- X¸c ®Þnh kü thuËt ®¸nh gi¸

Kü thuËt ®¸nh gi¸ bao gåm: Cho sö dông thö hÖ thèng THSP trong qu¸

tr×nh d¹y häc phÇn LLGD (§èi t−îng sö dông chñ yÕu lµ c¸c SVSP vµ c¸c GV

d¹y häc m«n GDH. C¸c ®èi t−îng sö dông hÖ thèng THSP ®# ®−îc x©y dùng vµ

99

cho ý kiÕn nhËn xÐt); dù giê vµ trao ®æi vÒ c¸c THSP sö dông trong giê d¹y cã

ghi biªn b¶n; phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn c¸c ®èi t−îng sö dông vµ c¸c c¸n bé kh¸c cã

liªn quan (nhÊt lµ tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, nÕu cã ®iÒu kiÖn); ngoµi

ra cßn sö dông b¨ng ghi h×nh vÒ giê d¹y sö dông THSP ®Ó nhËn xÐt vÒ c¸c THSP

®−îc ®−a ra. Trong ®ã, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc SP lµ c¸ch kiÓm

chøng tèt nhÊt qu¸ tr×nh x©y dùng chóng.

- §¸nh gi¸. Rµ so¸t l¹i hÖ thèng THSP vµ qu¸ tr×nh x©y dùng chóng ®èi

chiÕu víi nh÷ng nguyªn t¾c, môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®# ®Ò ra. Tæng hîp ý kiÕn

nhËn xÐt ®Ó ®−a ra h−íng ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y dùng.

B−íc 6. Ra quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh

C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, ®−a ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÕt

qu¶ còng nh− tiÕn tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP. §©y lµ c«ng viÖc cÇn ®−îc tiÕn

hµnh th−êng xuyªn liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP.

ViÖc xem xÐt t¸ch b¹ch hai quy tr×nh x©y dùng THSP lµ ®Ó tiÖn lîi trong

nghiªn cøu vµ tr×nh bµy. Trong thùc tÕ, qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP lµ mét

thÓ thèng nhÊt vµ hoµn chØnh. Muèn x©y dùng ®−îc mét hÖ thèng THSP th× cÇn

ph¶i x©y dùng ®−îc c¸c t×nh huèng. Nh−ng mét hÖ thèng THSP kh«ng ph¶i lµ sù

céng l¹i cña c¸c t×nh huèng mµ lµ mét sù s¾p xÕp tu©n theo c¸c nguyªn t¾c phôc

vô cho ý ®å sö dông. Quy tr×nh x©y dùng THSP tæng qu¸t ®−îc thÓ hiÖn qua s¬

®å 2 (trang bªn).

Sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng

§HSP lµ qu¸ tr×nh d¹y häc nh»m chuÈn bÞ cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong CTGD häc sinh vµ nh÷ng th¸i ®é, tri thøc cã liªn quan th«ng qua viÖc gi¶i

quyÕt hÖ thèng THSP. Trong qu¸ tr×nh ®ã, mét mÆt, nh÷ng THSP ®−îc sö dông

nh− nh÷ng ph−¬ng tiÖn, nh÷ng biÖn ph¸p kÝch thÝch th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña

SV. MÆt kh¸c, viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cßn ®−îc coi nh− nh÷ng

môc tiªu mµ SVSP cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh häc tËp víi môc ®Ých chuÈn bÞ

cho hä kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh sau nµy. Muèn ®¹t

®−îc ®iÒu ®ã, viÖc sö dông THSP trªn líp ph¶i lµ mét quy tr×nh ®−îc thiÕt kÕ

theo mét logic hîp lý dùa trªn nh÷ng c¨n cø khoa häc.

2.3. Sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD

X/ ®Þnh môc ®Ých

Giai

®o¹n 1.

X/®Þnh néi dung

X©y

dùng

X¸c ®Þnh c¬ së

kÕ

ho¹ch

Dù kiÕn kÕ ho¹ch

Lùa chän THSP

giai

®o¹n 2.

Biªn tËp THSP

triÓn

khai

X¸c ®Þnh c¬ së

kÕ

ho¹ch

Ph©n lo¹i THSP

X/®Þnh chuÈn

®/gi¸

X¸c ®Þnh kü thuËt

Giai

®¸nh gi¸

®o¹n 3.

®¸nh

§¸nh gi¸

gi¸

100

S¬ ®å 2. Quy tr×nh x©y dùng THSP

B1. X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung

B2. X©y dùng kÕ ho¹ch

B3.Thu thËp THSP

B4. Xö lý THSP

B5. Ph©nlo¹i THSP

B6. S¾p xÕp THSP

B7. §¸nh gi¸

B8. Ra quyÕt ®Þnh

2.3.1. Nguyªn t¾c sö dông hÖ thèng THSP

Ngoµi ph¶i tu©n thñ tÊt c¶ c¸c nguyªn t¾c chi phèi, ®Þnh h−íng qu¸ tr×nh

d¹y häc nãi chung, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV

c¸c tr−êng §HSP cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nguyªn t¾c d−íi ®©y:

Thø nhÊt, THSP ®−îc sö dông ®Ó d¹y häc vÒ CTGD häc sinh cho SV c¸c

tr−êng §HSP ph¶i phï hîp víi môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ®# ®−îc

quy ®Þnh chung trong kÕ ho¹ch ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH cña Bé Gi¸o dôc

vµ ®µo t¹o. ë mét møc ®é nµo ®ã, c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay ®−îc phÐp chñ

101

®éng x©y dùng kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc c¸c m«n häc trong qu¸ tr×nh

®µo t¹o cña m×nh. Thùc tÕ cña kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH ë mét

sè tr−êng §HSP hiÖn nay (b¶ng 12) ®# thÓ hiÖn ®iÒu ®ã. Cho nªn viÖc sö dông

THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SVSP ph¶i tu©n thñ kÕ ho¹ch,

ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn nµy trong m«n GDH cña c¬ së ®µo t¹o.

Thø hai, trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trªn líp, cÇn ®¶m b¶o mèi

quan hÖ thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng h−íng dÉn cña GV víi ho¹t ®éng

chñ ®éng, tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña SV. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP ë

c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay, GV ph¶i lµ ng−êi h−íng dÉn, chØ ®¹o. Sù chØ ®¹o ®ã

thÓ hiÖn: B»ng sù hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n, NVSP cña m×nh, GV lµ ng−êi ®Þnh

h−íng SV tíi môc tiªu sö dông THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp, tíi viÖc chuÈn bÞ

nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn cho viÖc häc tËp sö dông t×nh huèng diÔn ra thuËn

lîi; lµ ng−êi h−íng dÉn, ng−êi kÝch thÝch, ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö

dông THSP. SV lµ ng−êi chñ ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o gi¶i quyÕt t×nh huèng d−íi

sù h−íng dÉn cña GV. §Ó sö dông THSP trªn líp cã hiÖu qu¶, SV cÇn tù gi¸c

thùc hiÖn c¸c yªu cÇu, nhiÖm vô do qu¸ tr×nh d¹y häc nµy ®Ò ra; hä ph¶i tham gia

vµo qu¸ tr×nh häc tËp nµy víi mét th¸i ®é tÝch cùc, s¸ng t¹o. D¹y häc sö dông

THSP kh«ng chÊp nhËn th¸i ®é ¸p ®Æt, ®éc ®o¸n gia tr−ëng cña GV vµ th¸i ®é thô

®éng cña SV. Trong qu¸ tr×nh ®ã, SV ®−îc l«i cuèn tham gia cïng tËp thÓ, ®éng

n#o, tranh luËn d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña GV.

Thø ba, d¹y häc sö dông THSP cÇn ®−îc tæ chøc víi c¸c h×nh thøc vµ

ph−¬ng ph¸p d¹y häc phong phó, ®a d¹ng. C¸c h×nh thøc (lªn líp, ë nhµ ... víi

c¸c d¹ng häc tËp c¸ nh©n, nhãm, tËp thÓ) vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc ( hái-®¸p gîi

më; t×m tßi, nghiªn cøu tµi liÖu; ®ãng vai; b¸o c¸o vµ tr×nh bµy...) ®−îc sö dông

phèi hîp víi nhau nh»m t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp vÒ ph−¬ng ph¸p.

Thø t−, ®¶m b¶o c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh d¹y häc

sö dông THSP. Sù hîp t¸c lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong d¹y häc sö dông

t×nh huèng. Qu¸ tr×nh d¹y häc nµy cÇn khuyÕn khÝch, h−íng dÉn ®Ó thùc hiÖn tèt

c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c cïng nhau gi¶i quyÕt THSP ®−îc ®−a ra. C¸c mèi quan

hÖ hîp t¸c ®ã bao gåm: Hîp t¸c gi÷a SV vµ SV, hîp t¸c gi÷a SV vµ GV, hîp t¸c

gi÷a SV vµ GV ë c¸c tr−êng THPT.

102

Thø n¨m, viÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp cÇn ®¶m

b¶o tÝnh hÖ thèng. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái hÖ thèng THSP ®−îc sö dông ph¶i

tu©n theo logic tri thøc vµ kü n¨ng ®−îc tr×nh bµy trong phÇn LLGD vµ logic

nhËn thøc cña SV.

2.3.2. Quy tr×nh sö dông hÖ thèng THSP

HÖ thèng THSP trong CTGD ®# ®−îc x©y dùng cã thÓ sö dông réng r#i

trong qu¸ tr×nh d¹y häc c¸c m«n NVSP nhÊt lµ m«n GDH. Trong ®ã, THSP trong

CTGD cã gi¸ trÞ sö dông ®Æc biÖt ®Ó d¹y häc phÇn LLGD trong ch−¬ng tr×nh d¹y

häc m«n GDH cho SV c¸c tr−êng §HSP. Tõ nh÷ng lý luËn kh¸i qu¸t vÒ quy tr×nh

(môc 2.2.1.2), quy tr×nh sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp phÇn

LLGD ë c¸c tr−êng §HSP ®−îc tiÕn hµnh bao gåm 3 giai ®o¹n vµ 6 b−íc lín.

Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch, giai ®o¹n triÓn khai kÕ

ho¹ch vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch.

S¸u b−íc ®ã lµ: B−íc 1). §Þnh h−íng chung cho d¹y häc sö dông THSP;

b−íc2). ChuÈn bÞ gi¸o ¸n cho qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP; b−íc 3). KÝch

thÝch, ®Þnh h−íng gi¶i quyÕt THSP; b−íc 4). Tæ chøc, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng

häc tËp cña SV th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh; b−íc 5). §¸nh

gi¸; b−íc 6). Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP.

Giai ®o¹n1. X©y dùng kÕ ho¹ch

B−íc1. B−íc ®Þnh h−íng chung cho d¹y häc sö dông THSP

§Ó chuÈn bÞ t©m thÕ häc tËp sö dông THSP cho SV, cÇn thùc hiÖn mét sè

c«ng viÖc tr−íc khi tiÕn hµnh ®iÒu khiÓn SV häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt

THSP. C¸c c«ng viÖc ®ã lµ:

- X¸c ®Þnh môc ®Ých/yªu cÇu cña viÖc sö dông THSP

Môc ®Ých, yªu cÇu cña viÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn

LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP ®−îc ®−a ra nh»m ®Þnh h−íng cho SV tÝch cùc

häc tËp, chuÈn bÞ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh cña hä ë

tr−êng THPT sau nµy. THSP sö dông nh− lµ ph−¬ng tiÖn, biÖn ph¸p vµ nh− lµ sù

®Þnh h−íng nghÒ nghiÖp cho SV.

+ THSP ®−îc sö dông nh− ph−¬ng tiÖn, nh− biÖn ph¸p kÝch thÝch SV tÝch

cùc tÝch lòy kinh nghiÖm. Víi môc ®Ých nµy, vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− lµ

ph−¬ng tiÖn kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV. Tõ ®ã, lµm cho viÖc gi¶i

••••

••••

••••

••••

103

quyÕt t×nh huèng cã t¸c dông t¹o ®éng c¬ kÝch thÝch SV t×m tßi, n¾m v÷ng tri

thøc nghÒ nghiÖp.

+ THSP cßn ®−îc sö dông nh− mét sù ®Þnh h−íng nghÒ nghiÖp cho SV.

Víi môc ®Ých nµy, vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu mµ SV cÇn t×m

hiÓu, gi¶i quyÕt. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt THSP nh− vËy t¹o cho SV c¬ héi ¸p dông

tri thøc nghÒ nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong thùc tiÔn CTGD häc sinh, qua

®ã hä ®−îc rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh vµ nh÷ng

phÈm chÊt, n¨ng lùc kh¸c cã liªn quan, tiÕn tíi rÌn luyÖn tay nghÒ vµ nh÷ng

phÈm chÊt cÇn thiÕt cña ng−êi GV ë THPT.

Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh häc tËp sö dông THSP:

Yªu cÇu quan träng nhÊt, SV ®−îc h×nh thµnh kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP vÒ CTGD häc sinh. Së dÜ ®©y ®−îc coi lµ yªu cÇu quan träng nhÊt bëi v×

n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña ng−êi GV (vµ con ng−êi nãi

chung) trong x# héi hiÖn ®¹i . C¸c yªu cÇu cô thÓ cÇn ®¹t ®−îc cña kü n¨ng nµy:

Ph¸t hiÖn ®−îc vÊn ®Ò trong THSP vÒ CTGD häc sinh vµ biÕt x¸c ®Þnh

môc ®Ých cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.

BiÕt dù kiÕn c¸c ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ lùa chän ®−îc ph−¬ng

¸n gi¶i quyÕt tèi −u.

BiÕt huy ®éng, t×m kiÕm nh÷ng tri thøc, kü n¨ng cã liªn quan ®Ó gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò.

BiÕt rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm tõ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.

C¸c yªu cÇu trªn cÇn ®¹t ®−îc tõ møc ®é ch−a thµnh th¹o tíi møc ®é thµnh

th¹o. Møc ®é ch−a thµnh th¹o: ë møc ®é nµy, SV cã thÓ thùc hiÖn ®−îc c¸c kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP trªn c¬ së vËn dông m¸y mãc tri thøc, kü

n¨ng vÒ vµ cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh, ®Õn quy tr×nh xö lý THSP ®# biÕt.

Møc ®é thµnh th¹o: ë møc ®é nµy SV cã thÓ thùc hiÖn ®−îc c¸c kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong THSP trªn c¬ së vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c tri thøc, kü

n¨ng vÒ vµ cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh, ®Õn quy tr×nh xö lý THSP ®# biÕt.

Yªu cÇu thø hai, SV cã Th¸i ®é tÝch cùc häc tËp. Yªu nµy thÓ hiÖn SV cã

sù tËp trung chó ý, cã nhu cÇu, høng thó trong häc tËp vµ tham gia mét c¸c tù

gi¸c, tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP; chuÈn

104

bÞ chu ®¸o, thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi yªu cÇu ®−îc ®Ò ra, nhÞp ®iÖu lµm viÖc nhanh,

tr¶ lêi hoÆc cã ph¶n øng chÝnh x¸c c©u hái hoÆc yªu cÇu ®−îc ®Ò ra, v−ît qua

®−îc nh÷ng t¸c ®éng lµm ph©n t¸n sù chó ý; nç lùc trong häc tËp, kiªn tr× t×m

c¸ch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra, kh«ng ng¹i khã hay ch¸n n¶n trong

häc tËp; cao h¬n n÷a hä biÕt tù ®Ò ra môc tiªu vµ tù x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh

®éng; ®Þnh h−íng nhanh trong häc tËp; cã nh÷ng biÓu hiÖn cña sù ham häc hái,

t×m tßi nh− hái thÇy, hái b¹n, ®Ò xuÊt th¾c m¾c... cã sù c¨ng th¼ng cña trÝ tuÖ, sù

h¨m hë khi gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô, mét t×nh huèng... Tõ ®ã, ph¸t triÓn ë SV c¸c

phÈm chÊt vµ kh¶ n¨ng nh−: Ph©n tÝch; ¸p dông tri thøc, kinh nghiÖm nghÒ

nghiÖp ®# häc; kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc tËp phï hîp; tù t×m kiÕm tri

thøc, kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS; thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc trong CTGD häc

sinh; tÝnh to¸n; cã phÈm chÊt cÇn thiÕt cho CTGD häc sinh sau nµy; xem xÐt,

®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp m«n häc vµ ®èi xö khÐo lÐo.

Yªu cÇu cuèi cïng, gióp SV n¾m ®−îc nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vÒ

CTGD häc sinh ë THPT víi c¸c møc ®é: NhËn ra, nhí ®−îc tri thøc ®# häc; gi¶i

thÝch, thÓ hiÖn ®−îc sù hiÓu biÕt vÒ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tri thøc ®# häc; liªn hÖ

vµ lÊy ®−îc vÝ dô chøng minh cho tri thøc ®# häc.

- Cung cÊp nh÷ng lý luËn vµ chuÈn bÞ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt chung cã

liªn quan ®Õn häc tËp sö dông THSP cho SV.

Giíi thiÖu nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn cho SV n¾m ®−îc

tri thøc vÒ quy tr×nh xö lý THSP vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh ®Ó lµm mÉu

cho SV häc tËp. C¸c hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP cÇn cung cÊp cho SV ®ã lµ: Kh¸i

niÖm THSP, c¸c lo¹i THSP vµ quy tr×nh xö lý THSP (môc 1.3). Tho¶ thuËn víi

SV mét sè c¸ch thøc lµm viÖc hç trî cho viÖc sö dông THSP nh−: C¸ch thøc sö

dông mét sè ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hç trî mµ SV ®# quen

thuéc: Hái-®¸p, thuyÕt tr×nh, nghiªn cøu tµi liÖu...; c¸ch thøc thùc hiÖn mét sè

ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc mµ SV ch−a quen. Trong ®ã ®Æc biÖt h−íng

dÉn ®Ó SV n¾m ®−îc c¸ch lµm viÖc c¸ nh©n vµ hîp t¸c lµm viÖc víi c¸c SV kh¸c

trong nhãm. Víi thùc tr¹ng d¹y häc m«n GDH cho SV kh«ng chuyªn ë c¸c

tr−êng §HSP hiÖn nay, nhãm gi¶i quyÕt THSP trªn líp chØ nªn cã tõ 2 ®Õn 4 SV.

Nh−ng tiÖn lîi h¬n c¶ lµ h×nh thµnh nhãm 4 SV (hai SV bµn trªn quay nhanh

xuèng víi hai SV bµn d−íi), nhÊt lµ ®èi víi viÖc gi¶ng d¹y nh÷ng líp cã sè l−îng

105

tõ 50 SV trë lªn. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nhãm, mçi thµnh viªn trong nhãm

®¶m tr¸ch mét nhiÖm vô cô thÓ (mét SV lµm nhãm tr−ëng víi nhiÖm vô ®iÒu

khiÓn, mét SV lµm th− ký víi nhiÖm vô ghi chÐp vµ mét SV cã nhiÖm vô theo dâi

thêi gian, cßn mét SV lµ thµnh viªn); c¸c nhiÖm vô ®ã ®−îc ph©n c«ng lu©n phiªn

cho c¸c thµnh viªn trong mçi lÇn lµm viÖc nhãm, SV lµm th− ký trong nhãm cã

tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o kÕt qu¶ cña nhãm m×nh tr−íc líp. C¸ch tæ chøc nh− vËy

t¹o c¬ héi cho mäi SV ®Òu ®−îc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nhãm víi c¸c chøc n¨ng

kh¸c nhau. Ên ®Þnh sè cho mçi nhãm ®Ó dÔ ®iÒu khiÓn. Sè thø tù Ên ®Þnh cho mçi

nhãm tïy thuéc vµo sè THSP ®−îc ®−a ra gi¶i quyÕt trong cïng mét thêi ®iÓm.

VÝ dô: NÕu cïng mét thêi ®iÓm mµ chØ ®−a mét THSP cho SV gi¶i quyÕt th× chØ

cÇn chia nhãm vµ Ên ®Þnh sè thø tù cho mçi nhãm b»ng c¸ch ®Õm tõ sè 1 cho

nhãm ®Çu tiªn ë vÞ trÝ bµn ®Çu (bªn tay ph¶i hoÆc tay tr¸i GV), cø nh− thÕ ®Õm sè

2,3 ... cho c¸c nhãm kÕ tiÕp. Cßn nÕu cïng mét thêi ®iÓm mµ muèn ®−a ra tõ hai

THSP trë lªn cho c¸c nhãm SV gi¶i quyÕt th× sè thø tù cho c¸c nhãm nªn chän

t−¬ng øng víi sè l−îng THSP ®−îc ®−a ra. Ch¼ng h¹n ®−a ra ba THSP th× sÏ cã

ba nhãm (1,2,3). Do ®ã, nhãm sÏ ®−îc Ên ®Þnh lµ nhãm sè 1, nhãm sè 2 vµ

nhãm sè 3. Sè ®Õm sÏ lµ 1,2,3 cho nhãm sè 1, nhãm sè 2 vµ nhãm sè 3 ®Çu tiªn

råi lÆp l¹i 1,2,3 cho c¸c nhãm kÕ tiÕp. C¸c nhãm cã cïng sè thø tù sÏ cïng nhau

gi¶i quyÕt mét THSP. Víi ®Æc thï vµ ®iÒu kiÖn d¹y häc cña m«n GDH ë c¸c

tr−êng §HSP nay vµ trong t−¬ng lai gÇn, nhãm gi¶i quyÕt THSP trªn líp nªn

mang tÝnh c¬ ®éng tøc lµ nhãm chØ cïng nhau gi¶i quyÕt mét THSP hoÆc chØ thùc

hiÖn mét yªu cÇu trong viÖc gi¶i quyÕt mét THSP nµo ®ã ë trªn líp.

- §Þnh h−íng viÖc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt phôc vô

cho qu¸ tr×nh d¹y häc.

Giíi thiÖu cho SV biÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc s½n cã nh−:

Phßng häc, c¸c tµi liÖu cã liªn quan s½n cã ë th− viÖn, phßng m¸y vi tÝnh cña

tr−êng, cña khoa, m¸y chiÕu ...Giíi thiÖu, yªu cÇu GV vµ SV chuÈn bÞ thªm

nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹þ häc kh¸c. GV vµ SV cã thÓ tù t¹o thªm nh÷ng

®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc theo kh¶ n¨ng cña m×nh nh−: Biªn so¹n vµ

photocopy bµi gi¶ng, s−u tÇm THSP, tiÕp cËn víi nhµ tr−êng THPT xung quanh.

B−íc 2. B−íc chuÈn bÞ gi¸o ¸n

106

§Ó sö dông THSP thµnh c«ng, cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch d¹y häc sö dông

THSP chu ®¸o. KÕ ho¹ch d¹y häc sö dông THSP lµ mét b¶n dù kiÕn tr−íc nh÷ng

c«ng viÖc mµ GV vµ SV cÇn tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh d¹y häc nh»m ®¹t ®−îc

môc ®Ých cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy. C«ng viÖc nµy th−êng ®−îc chuÈn bÞ tr−íc

khi lªn líp vµ th−êng quen ®−îc gäi lµ so¹n gi¸o ¸n lªn líp. B−íc nµy bao gåm

c¸c b−íc nhá:

- X¸c ®Þnh c¬ së cho viÖc so¹n gi¸o

Tr−íc khi so¹n gi¸o ¸n cÇn nghiªn cøu:

+ KÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh vµ tµi liÖu d¹y häc phÇn LLGD trong m«n GDH;

kÕ ho¹ch d¹y häc ®ang ®−îc thùc thi cña c¬ së ®µo t¹o. Nghiªn cøu kÕ ho¹ch d¹y

häc ®ang ®−îc thùc thi cña c¬ së ®µo t¹o ®Ó ®Þnh liÖu giao c«ng viÖc chuÈn bÞ vµ

thùc hiÖn bµi häc thªm ngoµi thêi gian lªn líp cña SV cho phï hîp.

+ §iÒu kiÖn d¹y häc cña c¬ së ®µo t¹o nh−: T×nh tr¹ng phßng häc (kÝch cì

phßng häc, bµn ghÕ ...); c¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt hç trî (m¸y chiÕu, tivi, m¸y vi

tÝnh ...); tµi liÖu phôc vô cho d¹y häc cã ë th− viÖn; kÕ ho¹ch d¹y häc trong n¨m

häc hay häc kú cña c¬ së ®µo t¹o (sè tiÕt SV ph¶i häc m«n häc trong tuÇn, ngµy;

thêi gian kh«ng ph¶i lªn líp cña SV trong ngµy, tuÇn ... ); kh¶ n¨ng tù chuÈn bÞ

®iÒu kiÖn d¹y häc cña GV vµ SV. ViÖc nghiªn cøu nµy cã t¸c dông gióp GV vµ

SV cã c¬ së ®Ó chuÈn bÞ tr−íc c¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn hç trî cho qu¸ tr×nh d¹y

häc diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi.

+ Thùc tiÔn CTGD häc sinh ë tr−êng THPT gÇn ®Þa bµn. ViÖc nghiªn cøu

nµy gióp GV cã thÓ ®Þnh h−íng cho SV tiÕp cËn víi ng−êi GV ë THPT, víi

CTGD häc sinh ë tr−êng THPT gÇn nhÊt nh»m chuÈn bÞ tèt h¬n cho viÖc gi¶i

quyÕt THSP.

+ §èi t−îng d¹y häc nh− sÜ sè SV, chuyªn ngµnh ®µo t¹o, ®Æc ®iÓm t×nh

h×nh chung cña tËp thÓ SV líp häc. ViÖc nghiªn cøu nµy mét mÆt gióp GV cã thÓ

lùa chän THSP phï hîp h¬n víi ®Æc ®iÓm ®èi t−îng ®ång thêi dù ®o¸n ®−îc t×nh

huèng cã thÓ diÔn ra trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp ®Ó dù kiÕn tr−íc ph−¬ng ¸n

xö lý; mÆt kh¸c gióp cho viÖc chuÈn bÞ tr−íc c¸c ®iÒu kiÖn ph−¬ng tiÖn d¹y häc

tèt h¬n.

- So¹n gi¸o ¸n

PhÇn kh¸i qu¸t chung cña gi¸o ¸n cÇn x¸c ®Þnh:

••••

••••

••••

••••

••••

••••

••••

••••

107

+ Tªn ch−¬ng häc; sè tiÕt; môc ®Ých, yªu cÇu; néi dung (dµn bµi hoÆc c¸c

vÊn ®Ò c¬ b¶n SV cÇn n¾m trong bµi häc); c¸c ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc

d¹y häc c¬ b¶n cÇn sö dông vµ c¸c ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hç

trî; c¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc cÇn sö dông.

+ HÖ thèng THSP cÇn sö dông; hÖ thèng yªu cÇu hay c©u hái chÝnh (phô)

®Ó ®iÒu khiÓn SV thùc hiÖn quy tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng.

C©u hái SV cÇn tr¶ lêi, ®−îc cho tr−íc trong mçi t×nh huèng ®# cung cÊp

®Õn tËn tay SV. Cßn c¸c c©u hái ®Ó GV gîi ý cho SV còng ®−îc dù kiÕn tr−íc ®Ó

sö dông trong qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn. NÕu gi¶i quyÕt trän vÑn mét THSP th× n¨m

c©u hái chÝnh ®−îc ®−a ra trong mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV nªn lµ:

VÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ g×? Môc ®Ých

gi¶i quyÕt ®Ó lµm g×?

H#y dù kiÕn c¸c c¸ch gi¶i quyÕt vµ chän c¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt.

Kinh nghiÖm gi¸o dôc nµo cÇn ®−îc huy ®éng hay t×m kiÕm ®Ó gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò ®ã?

TËp gi¶i quyÕt theo c¸ch ®# dù kiÕn vµ lùa chän.

Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy

(bµi häc lý luËn, bµi häc thùc tiÔn).

Tïy thuéc néi dung t×nh huèng ®−îc ®−a ra vµ môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc cña

viÖc gi¶i quyÕt mµ mét sè tõ ng÷ trong mçi c©u hái ®−îc thay ®æi cho phï hîp.

VÝ dô: NÕu vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−a ra ch−a ®−îc GV trong t×nh huèng gi¶i

quyÕt vµ viÖc ®−a ra t×nh huèng cho SV gi¶i quyÕt nh»m môc ®Ých chÝnh lµ gióp

hä biÕt ®−a ra ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng th× n¨m c©u hái

chÝnh ®−îc nªu ra trong t×nh huèng nµy vÉn gi÷ nguyªn nh− tr×nh bµy ë trªn. Cßn

nÕu vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−a ra ®# ®−îc GV trong t×nh huèng gi¶i quyÕt råi,

viÖc xem xÐt t×nh huèng nh»m môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm (thµnh

c«ng hay thÊt b¹i) trong CTGD häc sinh th× c¸c c©u hái th−êng ®−îc nªu ra lµ:

Víi t− c¸ch lµ ng−êi GV, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng

nµy lµ g×? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó lµm g×?

Nªu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã.

T¹i sao l¹i cã ý kiÕn nh− vËy?

••••

••••

108

Kinh nghiÖm gi¸o dôc nµo (cã thÓ giíi h¹n ph¹m vi kinh nghiÖm cÇn

hái) cÇn ®−îc huy ®éng, tÝch lòy ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò ®ã?

Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy.

+ Thêi ®iÓm cung cÊp THSP cho SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc tõng bµi häc,

tõng vÊn ®Ò cña bµi häc trªn líp. Hai thêi ®iÓm cung cÊp THSP th−êng ®−îc Ên

®Þnh tr−íc ®ã lµ: 1). Cung cÊp THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt khi nghiªn cøu tµi liÖu

míi. ViÖc cung cÊp nµy nh»m kÝch thÝch, dÉn d¾t SV nghiªn cøu tµi liÖu míi ®Ó

lµm giµu thªm kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp; 2). Cung cÊp THSP sau khi SV ®#

nghiªn cøu xong tµi liÖu häc tËp. ViÖc cung cÊp nµy nh»m kÝch thÝch, dÉn d¾t SV

cñng cè, «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®# häc ®Æc biÖt chó träng båi d−ìng cho

SV kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc nghÒ nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ

gÆp trong ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp t−¬ng lai.

+ C¸ch cung cÊp THSP tíi SV: Cã thÓ cung cÊp THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt

b»ng c¸ch ghi THSP trªn giÊy rêi (handout) råi ph©n ph¸t cho c¸ nh©n hay nhãm

SV; THSP ®−îc in trªn giÊy trong (Transparency Film) chiÕu qua m¸y chiÕu

(Overhead) cho SV coi hoÆc sö dông ®ång thêi c¶ hai c¸ch nµy. Trong tr−êng

hîp nhiÒu THSP ®−îc ph¸t riªng lÎ cho tõng nhãm SV gi¶i quyÕt, th× khi tæng

hîp ý kiÕn cña c¸c nhãm cïng gi¶i quyÕt chung mét t×nh huèng tr−íc líp (c¸c

nhãm kh¸c kh«ng cã trong tay THSP nµy) cÇn chiÕu t×nh huèng lªn m¸y chiÕu

cho SV c¸c nhãm kh¸c tiÖn theo dâi.

So¹n phÇn cô thÓ:

Dù kiÕn c¸c ho¹t ®éng d¹y häc sö dông THSP cña GV vµ SV: 1). Giíi

thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ c¸ch thøc nghiªn cøu bµi häc; 2). Giíi thiÖu

hoÆc nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn cho sinh viªn n¾m

®−îc tri thøc vÒ quy tr×nh xö lý THSP vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh ®Ó lµm

mÉu cho sinh viªn häc tËp (nÕu cÇn); 3). Giíi thiÖu quy tr×nh thùc hiÖn c¸c ho¹t

®éng d¹y häc sö dông THSP trªn líp nh−: Chia SV thµnh tõng nhãm, h−íng dÉn

SV c¸ch thøc lµm viÖc c¸ nh©n vµ hîp t¸c lµm viÖc víi c¸c SV kh¸c trong nhãm

(nÕu cÇn), ph¸t THSP cho c¸ nh©n hoÆc nhãm, ®iÒu khiÓn c¸ nh©n hoÆc nhãm xö

lý THSP vµ trao ®æi kÕt qu¶ theo nhãm nhá b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c yªu cÇu hay

tr¶ lêi c¸c c©u hái, tæng hîp ý kiÕn chung cña c¸c nhãm, tæng kÕt bµi häc.

109

Giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch (hay giai ®o¹n thùc hiÖn c¸c

ho¹t ®éng d¹y häc sö dông THSP theo dù kiÕn)

Th«ng th−êng THSP ®−îc sö dông theo hai h−íng cña d¹y häc tËp trung

vµo SV: H−íng sö dông THSP trªn líp trong ®ã, viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP ®−îc coi nh− ph−¬ng tiÖn vµ h−íng sö dông THSP trªn líp trong ®ã, viÖc

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc. Mçi h−íng cã

c¸ch sö dông THSP tu©n theo c¸c b−íc cã nh÷ng nÐt riªng. Ch¼ng h¹n, ®èi víi

qu¸ tr×nh d¹y häc coi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh− ph−¬ng tiÖn th×

THSP ®−îc sö dông nh− biÖn ph¸p kÝch thÝch SV tÝch lòy kinh nghiÖm nghÒ

nghiÖp, tøc THSP ®−îc ®−a ra cho SV gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu tri

thøc míi. Do ®ã, trong quy tr×nh ®iÒu khiÓn SV xö lý THSP trªn líp sÏ cã b−íc

kÝch thÝch SV tÝch cùc t×m tßi kinh nghiÖm míi cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong THSP qua ®ã gióp SV n¾m ®−îc tri thøc míi cña bµi häc. Cßn ®èi víi qu¸

tr×nh d¹y häc coi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh− môc tiªu SV cÇn tËp gi¶i

quyÕt vµ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng ®−îc ®−a ra sau khi SV ®# nghiªn cøu lý

thuyÕt cña mét bµi hay ch−¬ng... nh»m môc ®Ých cñng cè, «n tËp vµ rÌn luyÖn kü

n¨ng vËn dông tri thøc th× trong quy tr×nh ®iÒu khiÓn vµ xö lý THSP trªn líp sÏ

cã b−íc kÝch thÝch SV tÝch cùc cñng cè «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc, kinh

nghiÖm cò cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP, qua ®ã rÌn luyÖn cho

SV kü n¨ng nghÒ nghiÖp ®ång thêi gióp hä kh¾c s©u tri thøc ®# häc. Do ®ã, c¸c

ho¹t ®éng sö dông THSP nãi chung th−êng bao gåm c¸c b−íc:

B−íc 3. KÝch thÝch, ®Þnh h−íng gi¶i quyÕt THSP

B−íc nµy th−êng bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau:

- Giíi thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ c¸ch thøc nghiªn cøu bµi häc.

- Cho SV t×m hiÓu hoÆc «n l¹i nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn

cho SV n¾m ®−îc tri thøc vÒ quy tr×nh xö lý THSP vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy

tr×nh ®Ó lµm mÉu cho SV häc tËp (nÕu cÇn).

- Giíi thiÖu hoÆc nh¾c l¹i quy tr×nh thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng d¹y häc sö

dông THSP (nÕu cÇn).

B−íc 4. B−íc tæ chøc, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng nh»m xö lý THSP theo quy

tr×nh

B−íc nµy bao gåm c¸c ho¹t ®éng sau:

110

- Tæ chøc, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng ph¸t hiÖn, c«ng nhËn vÊn ®Ò trong THSP,

môc ®Ých gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ dù kiÕn c¸ch gi¶i quyÕt.

Ho¹t ®éng nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh nh− sau:

+ Cung cÊp THSP cho c¸ nh©n hoÆc nhãm SV.

+ SV nghiªn cøu vµ cã thÓ nªu yªu cÇu lµm râ nh÷ng g× ch−a hiÓu trong

t×nh huèng sau ®ã tiÕn hµnh th¶o luËn nhãm (hai SV bµn trªn quay xuèng cïng

hai SV bµn d−íi) c©u hái sè 1 vµ c©u hái sè 2.

+ Sau ®ã, yªu cÇu SV trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu (hai SV bµn trªn ®# quay xuèng

nay quay lªn) vµ ®iÒu khiÓn tæng hîp ý kiÕn cña c¸c nhãm vÒ c©u hái sè 1 vµ sè 2

trong t×nh huèng.

+ HÖ thèng l¹i vÊn ®Ò ®# ®−îc x¸c ®Þnh; môc ®Ých gi¶i quyÕt vµ c¸ch gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò ®−îc dù kiÕn ban ®Çu cña SV.

- KÝch thÝch sù huy ®éng, t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Ó

thùc hiÖn ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP.

Ho¹t ®éng nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh nh− sau:

+ §Æt c¸c c©u hái xoay quanh c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ SV dù kiÕn sao

cho SV thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i t×m kiÕm hoÆc ph¶i huy ®éng tri thøc, kinh nghiÖm

cã liªn quan th× míi cã thÓ xem xÐt hay gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong t×nh huèng.

+ Giao nhiÖm vô nghiªn cøu hoÆc «n tËp, hÖ thèng l¹i tri thøc, kinh nghiÖm

cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cho SV.

- C¸ nh©n thùc hiÖn nhiÖm vô. C¸ nh©n SV tù nghiªn cøu hoÆc hÖ thèng tri

thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan vµ tiÕp tôc thùc hiÖn c©u hái sè 3, sè 4 vµ sè 5.

Ho¹t ®éng nµy nªn bè trÝ sao cho SV cã ®ñ thêi gian thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc

giao vµ tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c c©u hái cßn l¹i. SV®−îc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy

ngoµi giê lªn líp lµ tèt nhÊt.

- Th¶o luËn nhãm vÒ c¸c nhiÖm vô. SV tiÕp tôc th¶o luËn nhãm c©u hái sè

3, sè 4 vµ sè 5.

- HÖ thèng ho¸ c¸c tri thøc, kinh nghiÖm kh¸i qu¸t cã liªn quan

Ho¹t ®éng nµy bao gåm: Cho SV tr×nh bµy tr−íc líp c©u hái sè 3; th¶o

luËn thªm ®Ó ®iÒu chØnh cho ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nÕu cÇn vµ hÖ thèng ho¸ c¸c tri

thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan. §Ó tiÕt kiÖm thêi gian trªn líp, viÖc hÖ thèng

111

ho¸ tri thøc nªn ®−îc s¬ ®å ho¸, tinh gi¶n ho¸ vµ nªn sö dông trªn m¸y chiÕu

hoÆc in trªn giÊy rêi cung cÊp ®Õn tay SV.

- Tr×nh bµy ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ bµi häc kinh nghiÖm

Cho c¸c nhãm thÓ hiÖn tr−íc líp ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng viÖc

tr×nh bµy hay ®ãng vai, sau ®ã tr×nh bµy bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ viÖc gi¶i

quyÕt t×nh huèng; ®iÒu khiÓn th¶o luËn thªm tr−íc líp vÒ ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò vµ bµi häc cña nhãm tr×nh bµy; hÖ thèng l¹i bµi häc kinh nghiÖm chung

mµ SV cÇn l−u ý trong mçi t×nh huèng ®−îc gi¶i quyÕt.

- Cuèi cïng, tæng kÕt bµi häc (Xem Gi¸o ¸n mÉu ch−¬ng: NTGD vµ

Ph−¬ng ph¸p CTCNL ë THPT (Phô lôc 2).

Giai ®o¹n 3. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸

§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh÷ng

nhËn ®Þnh, ph¸n ®o¸n vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy, dùa vµo sù ph©n tÝch

nh÷ng th«ng tin thu ®−îc ®èi chiÕu víi nh÷ng môc tiªu, tiªu chuÈn ®# ®Ò ra,

nh»m ®Ò xuÊt nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp ®Ó c¶i thiÖn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö

dông THSP trªn líp ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Giai ®o¹n nµy bao gåm c¸c b−íc:

B−íc 5. B−íc ®¸nh gi¸

- X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸

KÕt qu¶ qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp thÓ hiÖn ë kÕt qu¶ ho¹t ®éng

t−¬ng t¸c cña GV vµ SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy. KÕt qu¶ cuèi cïng thÓ hiÖn

ë kÕt qu¶ häc tËp, rÌn luyÖn nghÒ cña SV. Cho nªn, chuÈn ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh d¹y

häc sö dông THSP ®−îc x¸c ®Þnh lµ c¸c môc tiªu SV cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh

d¹y häc nµy, bao gåm: Môc tiªu rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c

t×nh huèng vµ c¸c môc tiªu rÌn luyÖn vÒ tri thøc, th¸i ®é kh¸c cã liªn quan.

ChuÈn ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh sao cho cã thÓ ®o ®−îc.

+ ChuÈn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV

chÝnh lµ c¸c yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc vÒ kh¶ n¨ng nµy trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

C¸c chuÈn ®ã ®−îc ®¸nh gi¸ theo hai møc ®é cña kü n¨ng: Møc ®é thµnh th¹o vµ

ch−a thµnh th¹o (b−íc 1).

+ ChuÈn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV còng c¨n cø vµo yªu cÇu SV

cÇn ®¹t ®−îc vÒ kh¶ n¨ng nµy (b−íc 1).

+ ChuÈn ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu hç trî kh¸c

112

Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV cã thÓ ®o ®¹c

®−îc ®ã lµ: Møc ®é chó ý; møc ®é c¶m xóc; møc ®é tham gia vµ t©m thÕ häc tËp

cña SV trong giê häc.

Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn c¸c møc ®é tËp trung chó ý cña SV trong qu¸

tr×nh häc tËp: Sù chó ý thùc sù: SV chuÈn bÞ chu ®¸o, thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi yªu

cÇu ®−îc ®Ò ra, nhÞp ®iÖu nhanh, tr¶ lêi hoÆc cã ph¶n øng chÝnh x¸c c©u hái hoÆc

yªu cÇu ®−îc ®Ò ra, v−ît qua ®−îc nh÷ng t¸c ®éng lµm ph©n t¸n sù chó ý; sù chó

ý mµ l¹i cã vÎ kh«ng chó ý: SV nh×n bÒ ngoµi cã vÎ kh«ng chó ý ®Õn c«ng viÖc;

thùc hiÖn c¸c c©u hái, yªu cÇu ®Ò ra chËm, nh−ng thùc ra th× hä l¹i rÊt chó ý häc

tËp. Nh÷ng SV nµy lu«n chuÈn bÞ thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu trong häc tËp nh−ng

cã tÝnh hay ng¹i tham gia. Ng−îc l¹i lµ sù chó ý gi¶ vê hoÆc kh«ng chó ý. Sù chó

ý gi¶ vê: SV nh×n bÒ ngoµi cã vÎ ®ang chó ý nh−ng thùc ra trong ®Çu l¹i ®ang

nghÜ ®Õn vÊn ®Ò kh¸c; nh÷ng SV nµy khi ®−îc yªu cÇu lµm viÖc th−êng cã biÓu

hiÖn giËt m×nh vµ kh«ng thùc hiÖn ®−îc yªu cÇu ®Ò ra. Kh«ng chó ý: Khi SV ë

tr¹ng th¸i kh«ng tËp trung chó ý th× hä kh«ng chuÈn bÞ s½n sµng lµm viÖc, ph©n

t¸n chó ý vµo nh÷ng viÖc kh¸c nh− nãi chuyÖn, lµm viÖc riªng, ngñ gËt...

Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn møc ®é xóc c¶m, t×nh c¶m cña SV trong häc tËp:

SV sèt s¾ng thùc hiÖn yªu cÇu häc tËp; nÐt mÆt h©n hoan khi hoµn thµnh nhiÖm

vô; th¸i ®é vui vÎ, tho¶i m¸i...

Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn møc ®é tham gia cña SV vµo häc tËp: SV thÓ hiÖn

sù nç lùc trong häc tËp, kiªn tr× t×m c¸ch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra,

kh«ng ng¹i khã hay ch¸n n¶n trong häc tËp; cao h¬n n÷a hä biÕt tù ®Ò ra môc

tiªu vµ tù x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh ®éng.

Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn t©m thÕ cña SV trong häc tËp: SV ®Þnh h−íng

nhanh trong häc tËp; cã nh÷ng biÓu hiÖn cña sù ham häc hái, t×m tßi nh− hái

thÇy, hái b¹n, ®Ò xuÊt th¾c m¾c... cã sù c¨ng th¼ng cña trÝ tuÖ, sù h¨m hë khi gi¶i

quyÕt mét nhiÖm vô, mét t×nh huèng...

- X¸c ®Þnh thang ®¸nh gi¸

Thang ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh bao gåm: Thang ®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong THSP; thang ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m tri thøc vµ thang ®¸nh gi¸

th¸i ®é cña SV trong qu¸ tr×nh häc tËp

113

+ Thang ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

cña SV. Sö dông thang ®iÓm 10 ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong THSP cña SV. KÕt qu¶ ®iÓm sè ®−îc chia lµm bèn lo¹i theo bèn

lo¹i ®¸nh gi¸ häc lùc cña SV:

Lo¹i giái: Tõ ®iÓm 8 ®Õn ®iÓm 10. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:

Thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 80% trë lªn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu

®−a ra cña bµi tËp; thÓ hiÖn sù râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ trong viÖc thùc hiÖn

c¸c kü n¨ng; biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®# cã ®Ó thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t s¸ng t¹o vµ hîp lý.

Lo¹i kh¸: Tõ 7 ®iÓm ®Õn 7.5 ®iÓm. Yªu cÇu SVcÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:

Thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 70% dÕn 75% c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu

cÇu ®−a ra cña bµi tËp; thùc hiÖn ®−îc c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch

t−¬ng ®èi râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ; biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®# cã ®Ó thùc

hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch t−¬ng ®èi linh ho¹t s¸ng t¹o vµ hîp lý.

Lo¹i trung b×nh: Tõ 5 ®iÓm ®Õn 6.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña

lo¹i nµy: Thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 50% ®Õn 65% c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

theo yªu cÇu ®Ò ra cña bµi tËp; thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ch−a thùc

sù râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ; vËn dông m¸y mãc kinh nghiÖm ®# cã trong viÖc

thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

Lo¹i yÕu, kÐm: Tõ 0 ®iÓm ®Õn 4.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i

nµy: ChØ thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 45% trë xuèng c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

theo yªu cÇu ®−a ra cña bµi tËp; c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®−a ra thiÕu râ

rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ; ch−a biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®# cã ®Ó thùc hiÖn c¸c

kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

+ Thang ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV. Sö dông thang ®iÓm 10 ®Ó

®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV. KÕt qu¶ ®iÓm sè ®−îc chia lµm bèn lo¹i:

Lo¹i giái: Tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy: Nhí

®−îc ®Çy ®ñ hoÆc gÇn ®Çy ®ñ (kho¶ng 80% trë lªn) tri thøc ®−îc hái; gi¶i thÝch

râ rµng, chÆt chÏ vµ cho ®−îc vÝ dô cô thÓ; thÓ hiÖn ®−îc tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o

trong tr×nh bµy; cã kh¶ n¨ng liªn hÖ tri thøc ®# häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ

nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n.

114

Lo¹i kh¸: Tõ 7 ®iÓm ®Õn 7.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:

Nhí ®−îc kho¶ng 70% ®Õn 75% tri thøc ®−îc hái; gi¶i thÝch t−¬ng ®èi râ rµng,

chÆt chÏ vµ cho ®−îc vÝ dô cô thÓ; t−¬ng ®èi thÓ hiÖn ®−îc tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o

trong tr×nh bµy vµ trong quan ®iÓm; t−¬ng ®èi cã kh¶ n¨ng liªn hÖ tri thøc ®# häc

víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh

nghiÖm cho b¶n th©n.

Lo¹i trung b×nh: Tõ 5 ®iÓm ®Õn 6.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña

lo¹i nµy: Nhí ®−îc kho¶ng 50% ®Õn 65% tri thøc ®−îc hái; ch−a râ rµng, cô thÓ

vµ chÆt chÏ trong viÖc gi¶i thÝch vµ cho vÝ dô cô thÓ; ch−a thÓ hiÖn tÝnh ®éc lËp,

thiÕu s¸ng t¹o trong tr×nh bµy vµ trong quan ®iÓm. Tr×nh bµy vÊn ®Ò mang tÝnh

sao chÐp nhiÒu; kh¶ n¨ng liªn hÖ tri thøc ®# häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ

nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n cßn chung

chung, ch−a cô thÓ, s¸t thùc.

Lo¹i yÕu, kÐm: Tõ 0 ®iÓm ®Õn 4.5 ®iÓm.Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i

nµy: Nhí ®−îc kho¶ng 45% trë xuèng tri thøc ®−îc hái hoÆc cßn nhiÒu sai sãt

trong tri thøc tr×nh bµy; ch−a biÕt gi¶i thÝch vµ cho vÝ dô hoÆc gi¶i thÝch vµ cho vÝ

dô ch−a ®óng; kh«ng cã tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o trong tr×nh bµy vµ trong quan

®iÓm; ch−a biÕt liªn hÖ tri thøc ®# häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ nghiÖp cã liªn

quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n.

+ Thang ®¸nh gi¸ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña SV. Th¸i ®é tÝch cùc häc tËp

cña SV ®−îc ®¸nh gi¸ theo 4 møc ®é sau: RÊt tÝch cùc: Kho¶ng 80-100% SV cã

nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc; tÝch cùc: Kho¶ng 60-79% SVcã biÓu hiÖn tÝch cùc; tÝch

cùc trung b×nh: Kho¶ng 30-59% SV cã biÓu hiÖn tÝch cùc; ch−a tÝch cùc: ChØ cã

kho¶ng 29% sè SV trë xuèng cã nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc th× cã thÓ kÕt luËn SV

ch−a tÝch cùc trong häc tËp.

Ngoµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp, rÌn luyÖn cña SV, cßn tiÕn hµnh

kiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng cña GV ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc

sö dông THSP. Chñ yÕu tËp trung ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ vµ ®iÒu khiÓn

qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trªn líp cña GV. ChuÈn ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng

nµy lµ môc ®Ých vµ c¸c yªu cÇu sö dông THSP trªn líp ®# ®−îc x¸c ®Þnh (môc

2.3.1 vµ b−íc 1 cña môc 2.3.2)

- X¸c ®Þnh kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸

115

Kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸ bao gåm:

+ Quan s¸t cã ghi biªn b¶n. Quan s¸t cña GV trong qu¸ tr×nh d¹y häc nhÊt

lµ quan s¸t qua dù giê cã ghi Biªn b¶n dù giê vµ PhiÕu quan s¸t giê d¹y (Phô lôc

3), quan s¸t SV trong c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ NVSP.

+ Tr¾c nghiÖm: Cho SV thùc hiÖn c¸c bµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ (Phô lôc 5)

+ Tr−ng cÇu ý kiÕn: Tr−ng cÇu ý kiÕn cña GV vµ SV b»ng phiÕu gãp ý hoÆc

trao ®æi (Phôlôc 4&6).

+ Sö dông ph−¬ng tiÖn ghi h×nh hoÆc ghi ©m (Phô lôc 2). Tæ chøc thu h×nh

hoÆc ghi ©m giê häc trªn líp hay c¸c ho¹t ®éng NVSP cã xö lý THSP cña SV ®Ó

xem xÐt, nghiªn cøu qu¸ tr×nh sö dông THSP cña GV vµ SV.

Ba kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®Çu cã kh¶ n¨ng sö dông cao v× chóng Ýt tèn

kÐm thêi gian c«ng søc vµ tiÒn b¹c nÕu biÕt c¸ch sö dông hîp lý. Riªng kü thuËt

kiÓm tra, ®¸nh gi¸ cuèi khã sö dông v× sù tèn kÐm cña nã.

C¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng

trong suèt qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP. KÕt qu¶ kiÓm tra ®−îc ®¸nh gi¸ c¶

vÒ mÆt ®Þnh tÝnh lÉn vÒ mÆt ®Þnh l−îng.

+ §¸nh gi¸ ®Þnh l−îng: §¸nh gi¸ qua kÕt qu¶ ®iÓm sè cña c¸c bµi kiÓm;

qua l−îng ho¸ c¸c møc ®é thÓ hiÖn ý thøc, th¸i ®é trong häc tËp ®−îc ®−a ra ë

c¸c phiÕu ®iÒu tra, tù ®¸nh gi¸.

+ §¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh: §¸nh gi¸ chÊt l−îng cña viÖc thùc hiÖn c¸c kü n¨ng

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP, cña viÖc n¾m tri thøc trong c¸c bµi kiÓm vµ c¸c

tiªu chÝ thÓ hiÖn ý thøc, th¸i ®é cña SV trong häc tËp qua c¸c cuéc pháng vÊn,

c¸c biªn b¶n dù giê, phiÕu quan s¸t SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

B−íc 6. Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP

Trªn c¬ së kiÓm tra, ®¸nh gi¸, tiÕn hµnh ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p nh»m

®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP cho phï hîp. Quy tr×nh sö dông

THSP trªn líp ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å 3 (trang bªn)

2.4. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ sö dông

THSP cã hiÖu qu¶

Cung cÊp THSP

Lµm râ THSP

Th¶o luËn nhãm

Tæng hîp ý kiÕn

(Ph¸t hiÖn, dù kiÕn c¸ch

HÖ thèng ho¸

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò)

Giao nhiÖm vô

Môc ®Ých, néi dung sö dông

G/t THSP & sö dông THSP

1.Giai

®o¹n

ChuÈn bÞ sö dông THSP

X©y

dùng

kÕ

C¬ së so¹n gi¸o ¸n

ho¹ch

So¹n gi¸o ¸n

G/t môc ®Ých, néi dung DH

G/t lý thuyÕt vÒ THSP

2.giai

G/t quy

tr×nh sö dông

®o¹n

TriÓn

khai

Tæ chøc, ®iÒu khiÓn

kÕ

ho¹ch

KÝch thÝch

KÝch thÝch gi¶i quyÕt

C¸ nh©n gi¶i quyÕt

Nhãm gi¶i quyÕt

Tr×nh bµy/ thÓ hiÖn

HÖ thèng ho¸

ChuÈn ®¸nh gi¸

Thang ®¸nh gi¸

3.giai

Kü thuËt ®¸nh gi¸

®o¹n

§¸nh

gi¸

116

Muèn thùc hiÖn quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong qu¸

tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cã hiÖu qu¶, ngoµi viÖc ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c

x©y dùng vµ sö dông THSP, cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî sau:

S¬ ®å 3. Quy tr×nh sö dông THSP

B−íc 1. §Þnh h−íng chung

3

B−íc 2. So¹n gi¸o ¸n

B−íc 3. §Þnh h−íng gi¶i quyÕt

B−íc 4. Tæ chøc ®iÒu khiÓn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

B−íc 5. §¸nh gi¸

B−íc 6. ra quyÕt ®Þnh

117

2.4.1. §iÒu kiÖn vÒ ý thøc, th¸i ®é cña GV vµ SVSP ®èi víi ®æi míi

ph−¬ng ph¸p d¹y häc

- GV vµ SV ph¶i cã ®éng c¬, cã nhu cÇu ®óng ®¾n ®èi víi sù ®æi míi trong

d¹y häc, huÊn luyÖn nghÒ SP.

- Ng−êi GV cÇn cã nh©n c¸ch cña mét nhµ gi¸o gi¶ng d¹y ®¹i häc toµn

diÖn. Trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn kh¶ n¨ng n¾m v÷ng chuyªn m«n cã liªn

quan ®Õn ®µo t¹o SV cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë THPT; kh¶

n¨ng sö dông thµnh th¹o c¸c ph−¬ng ph¸p vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, nhÊt

lµ sö dông THSP; tin t−ëng vµo hiÖu qu¶ cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

trong ®µo t¹o SV lµm CTGD ë THPT nãi riªng còng nh− hiÖu qu¶ cña sù ®æi míi

trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë §HSP nãi chung; cã nhiÖt t×nh, t©m huyÕt víi nghÒ ®Ó

s½n sµng ®Çu t− cho sù ®æi míi trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña m×nh v× ®æi míi trong

d¹y häc nh− vËy cÇn rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc kÓ c¶ tiÒn b¹c; cã ý thøc,

th¸i ®é hîp t¸c vµ häc hái c¸c ®ång nghiÖp kh¸c nhÊt lµ víi c¸c GV ë THPT.

SVSP ph¶i biÕt quan t©m rÌn luyÖn nh©n c¸ch toµn diÖn, tr¸nh chØ chó träng ®Õn

rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶ng d¹y mµ thiÕu rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¸o dôc, kh¶ n¨ng

lµm CTCNL líp ë THPT sau nµy.

- GV vµ SV ph¶i cã ý thøc g¾n tri thøc víi thùc tiÔn nghÒ nghiÖp.

- GV vµ SV cÇn cã tinh thÇn hîp t¸c trªn c¬ së t«n träng lÉn nhau trong

qu¸ tr×nh d¹y häc.

- Thùc hiÖn quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng

t¹o, tr¸nh m¸y mãc, dËp khu«n.

2.4.2. §iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt vµ c¸c ®iÒu kiÖn d¹y häc kh¸c

VÒ c¬ së vËt chÊt:

Ngoµi nh÷ng c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü thuËt tèi thiÓu cÇn cã trong qu¸

tr×nh d¹y häc, qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP cÇn ®−îc ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu

kiÖn sau:

- CÇn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ s¸ch vµ c¸c tµi liÖu d¹y häc cã liªn quan ®Õn CTGD

häc sinh vµ THSP trong CTGD ë THPT ®Ó GV vµ SV cã thÓ nghiªn cøu, sö dông

trªn líp hoÆc ë nhµ.

118

- Qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trong CTGD häc sinh cÇn ®−îc tæ chøc

víi sè l−îng SV kh«ng qu¸ ®«ng, vÞ trÝ ngåi häc cña SV c¬ ®éng hoÆc t−¬ng ®èi

c¬ ®éng ®Ó thuËn lîi trong hîp t¸c lµm viÖc theo nhãm nhá trªn líp.

- Cã c¸c ph−¬ng tiÖn cã thÓ gióp tiÕt kiÖm thêi gian thuyÕt tr×nh, hÖ thèng

bµi häc trªn líp.

- TiÕn tíi, c¸c tr−êng §HSP nªn trang bÞ c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i

mang tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp ®Ó cã thÓ ®¸p øng víi nhu cÇu tiÕp cËn víi THSP cña

gi¸o viªn vµ sinh viªn (Phßng t− vÊn NVSP, computer, m¹ng internÐt, c¸c ph−¬ng

tiÖn ©m, h×nh ...).

VÒ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c:

- §µo t¹o SV vÒ nghiÖp vô c«ng t¸c gi¸o dôc nhÊt lµ CTCNL líp ë THPT

cÇn ®−îc quan t©m, chó träng h¬n.

- KÕ ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh d¹y häc vÒ CTGD häc sinh ë nhµ tr−êng SP

nªn ®−îc t¨ng c−êng vÒ sè tiÕt trªn líp nhÊt lµ tiÕt thùc hµnh; ngoµi ra, nªn t¨ng

c−êng c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ rÌn luyÖn NVSP trong SV.

- GVvµ SV ®−îc ®éng viªn, khuyÕn khÝch, ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn phÇn nµo vÒ

thêi gian vµ vËt chÊt ®¸p øng víi yªu cÇu ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc.

- C¸c yªu cÇu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc víi sù quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn cña

nhµ tr−êng, khoa vµ bé m«n.

KÕt luËn ch−¬ng 2

Tõ ch−¬ng 2 cña luËn ¸n cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau:

ViÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD ë

§HSP ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së vËn dông nh÷ng thµnh tùu hiÖn ®¹i cña khoa

häc gi¸o dôc trong n−íc vµ trªn thÕ giíi; trªn c¬ së ®¸p øng môc tiªu cña ®µo t¹o

SP trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc; ®¸p øng ®−îc nhu cÇu,

nguyÖn väng cña GV vµ SV c¸c tr−êng §HSP; ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu, ®ßi

hái cña thùc tiÔn ®µo t¹o nghÒ SP.

C¨n cø vµo môc ®Ých, ®èi t−îng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu, luËn ¸n ®# tiÕn

hµnh:

- Ph©n tÝch ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH-m«n NVSP ë c¸c

tr−êng §HSP ®Ó tõ ®ã thÊy ®−îc vÞ trÝ, vai trß to lín cña d¹y häc phÇn LLGD

trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o SVSP cã kh¶ n¨ng lµm CTGD häc sinh ë THPT nãi riªng

119

vµ trong qu¸ tr×nh tr×nh ®µo t¹o ng−êi GV t−¬ng lai cho THPT nãi chung. §ång

thêi luËn ¸n còng x¸c ®Þnh râ môc tiªu, néi dung d¹y häc cô thÓ cña phÇn nµy

lµm c¨n cø chñ yÕu cho viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP.

- X¸c ®Þnh c¸c nguyªn t¾c x©y dùng tõng THSP còng nh− c¸c nguyªn t¾c

x©y dùng hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD. Tõ ®ã, luËn ¸n ®#

thiÕt kÕ ®−îc c¸c quy tr×nh x©y dùng tõng THSP vµ quy tr×nh x©y dùng hÖ thèng

THSP. X¸c ®Þnh c¸c nguyªn t¾c sö dông hÖ thèng THSP vµ thiÕt kÕ quy tr×nh sö

dông chóng trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD. Nh− vËy, luËn ¸n ®# thiÕt kÕ

®−îc c¸c quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. Trong ®ã mçi quy tr×nh bao gåm c¸c giai ®o¹n vµ c¸c b−íc

®−îc s¾p xÕp theo mét trËt tù tuyÕn tÝnh. LuËn ¸n còng x¸c ®Þnh ®−îc c¸c ®iÒu

kiÖn chung cÇn thiÕt ®Ó viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®¹t hiÖu qu¶.

- §ång thêi, luËn ¸n ®# x©y dùng ®−îc mét hÖ thèng 27 THSP ®Ó sö dông

trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp phÇn LLGD m«n GDH ®¹i c−¬ng 2 cho SVSP

tr−êng §HCT vµ SVSP ë c¸c TTGDTX c¸c tØnh §BSCL; so¹n hai bµi mÉu vÒ d¹y

häc sö dông THSP; biªn so¹n mét tµi liÖu h−íng dÉn c¸ch x©y dùng vµ sö dông

THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc vÒ CTGD häc sinh cho GV vµ SV, trong ®ã chøa

®ùng 282 THSP trong CTGD häc sinh nhÊt lµ CTCN líp ë THPT c¸c tØnh

§BSCL vµ 45 THSP trong CTCNL líp ë THPT ®# ®−îc c«ng bè trªn c¸c tµi liÖu

häc tËp kh¸c. Cã thÓ coi h¬n 300 THSP nµy nh− lµ mét phÇn trong nguån THSP

phong phó vµ ®a d¹ng cÇn ®−îc tiÕp tôc khai th¸c.

120

3.1.1. Môc ®Ých thùc nghiÖm

Thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh nh»m kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña gi¶ thuyÕt

khoa häc ®# ®−îc x©y dùng, qua ®ã kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña quy tr×nh x©y

dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c

tr−êng §HSP.

3.1.2. NhiÖm vô thùc nghiÖm

C¨n cø vµo môc ®Ých thùc nghiÖm, nhiÖm vô thùc nghiÖm SP ®−îc x¸c

®Þnh nh− sau:

- X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong CTGD ë THPT ®Ó d¹y häc

phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP.

- Tõ kÕt qu¶ cña thùc nghiÖm SP rót ra kÕt luËn vÒ: KÕt qu¶ rÌn luyÖn kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ c¸c kÕt qu¶ kh¸c cã liªn quan cña sinh

viªn §HSP c¸c tØnh §BSCL trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD; kh¶ n¨ng gi¶i

quyÕt vµ h−íng dÉn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña GV vµ SV trong qu¸ tr×nh

d¹y häc nµy; sù phï hîp vÒ sè vµ chÊt l−îng, thêi gian, c¸ch thøc tiÕn hµnh gi¶i

quyÕt c¸c THSP ®# ®−îc x©y dùng víi môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD

cïng c¸c ®iÒu kiÖn d¹y häc kh¸c ë c¸c c¬ së ®µo t¹o §HSP c¸c tØnh §BSCL.

3.1.3. §èi t−îng, thêi gian vµ c¬ së thùc nghiÖm

Thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh lµm hai ®ît: §ît 1 vµ ®ît 2.

§èi t−îng vµ c¬ së thùc nghiÖm ®ît 1 lµ SV n¨m thø hai cña bèn líp §HSP

chÝnh quy vµ t¹i chøc K2000 ë mét sè TTGDTX cña c¸c tØnh §BSCL. C¸c líp vµ

c¸c c¬ së thùc nghiÖm ®ã ®−îc tr×nh bµy t¹i b¶ng 16 d−íi ®©y:

B¶ng 16. §èi t−îng vµ c¬ së thùc nghiÖm ®ît 1

Líp SÜ sè Ph−¬ng thøc §T C¬ së ®µo t¹o SP VËt lý K2000 23 ChÝnh qui TTGDTX VÜnh Long SP VËt lý K2000 60 ChÝnh qui TTGDTX Kiªn Giang SP VËt lý K2000 36 ChÝnh qui TTGDTX B¹c Liªu SP To¸n K2000 49 T¹i chøc TTGDTX VÜnh Long Tæng céng: 168

3.1. giíi thiÖu chung

Ch−¬ng 3

Thùc nghiÖm s− ph¹m

121

Thùc nghiÖm ®ît 2 ®−îc tiÕn hµnh vµo häc kú I n¨m häc 2001-2002.

§èi t−îng thùc nghiÖm ®ît 2 lµ SV n¨m thø hai cña n¨m líp §HSP K2001.

§ã lµ c¸c líp ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 17 d−íi ®©y:

B¶ng 17. §èi t−îng thùc nghiÖm ®ît 2

M# sè líp SÜ sè Chuyªn ngµnh SP Lý K2001 010201 62 SP Lý-Tin, Gi¸o dôc c«ng d©n, Ho¸, Sinh, V¨n 013401 93 010101 73 SP To¸n K2001 011801 86 SP Sö, Ho¸, Sinh K2001 014901 41 SP Ph¸p v¨n K2001 Tæng céng 355

Ngoµi ra, SV n¨m thø hai cña ba trong sè c¸c líp §HSP K2001 cßn l¹i

®−îc chän lµm nhãm ®èi chøng ®Ó so s¸nh víi ba trong sè c¸c líp thùc nghiÖm

trªn. §èi t−îng thùc nghiÖm vµ ®èi chøng ®−îc chän ®Ó so s¸nh ®−îc thÓ hiÖn ë

b¶ng 18 d−íi ®©y:

B¶ng 18. Nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng ®ît 2

Nhãm líp thùc nghiÖm Nhãm líp ®èi chøng Líp SÜ sè Líp SÜ sè

SP To¸n-Tin K27 SP To¸n K2001 70 73 SP V¨n K27 SP Sö K2001 66 58 SP Anh v¨n K27 SP Ph¸p V¨n K2001 34 39 ------------------------- ----------------------- ----------- ---------- 170 Tæng céng: Tæng céng: 170

Thùc nghiÖm ®ît 2 ®−îc tiÕn hµnh t¹i khoa SP tr−êng §HCT vµo häc kú I

n¨m häc 2002-2003.

3.1.4. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm

Néi dung thùc nghiÖm: D¹y häc phÇn LLGD trong m«n Gi¸o dôc häc ®¹i

c−¬ng 2 theo quy tr×nh ®# ®−îc x¸c lËp.

Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm: Thùc nghiÖm SP ®−îc tiÕn hµnh lµm hai ®ît.

§ît I ®−îc tiÕn hµnh trªn bèn líp t¹i ba trung t©m ®µo t¹o §HSP chÝnh quy vµ t¹i

chøc ë TTGDTX ba tØnh §BSCL trong n¨m häc 2001-2002. §©y lµ sù thö

nghiÖm lÇn ®Çu nh»m rót kinh nghiÖm cho lÇn thö nghiÖm chÝnh thøc ®−îc thùc

hiÖn ë c¸c líp cña khoa SP tr−êng §HCT trong n¨m häc 2002-2003 (b¶ng 16,

17). C¸c ®èi t−îng thùc nghiÖm ®−îc chän ngÉu nhiªn trong qu¸ tr×nh ®−îc ph©n

c«ng gi¶ng d¹y. Thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh theo h×nh thøc kÕ tiÕp vµ song

122

song. V× ®iÒu kiÖn thùc tÕ, h×nh thøc thùc nghiÖm kÕ tiÕp ®−îc sö dông chñ yÕu.

Víi h×nh thøc nµy, c¸c SV ®−îc chän lµm ®èi t−îng cña nhãm thùc nghiÖm còng

chÝnh lµ ®èi t−îng cña nhãm ®èi chøng. Thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh theo kÕ

ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2 cña khoa SP

tr−êng §HCT. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn Lý luËn d¹y häc, ph−¬ng ph¸p d¹y

häc ®−îc sö dông lµ c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng nh− thuyÕt tr×nh, hái

®¸p, h−íng dÉn SV nghiªn cøu tµi liÖu, «n tËp, hÖ thèng ho¸ ch−¬ng, bµi... Trong

®ã ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®−îc sö dông chñ yÕu lµ ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. Cßn

phÇn LLGD ®−îc d¹y häc theo quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c¸c

THSP ®# ®−îc x¸c lËp. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc cã bè trÝ dù giê cã ghi biªn b¶n,

phiÕu quan s¸t giê d¹y, quay video ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu theo c¸c tiªu chuÈn

®# ®−îc x¸c ®Þnh. Sau khi d¹y xong Lý luËn d¹y häc cho SV lµm bµi tËp ®¸nh gi¸

kÕt qu¶ häc tËp tr−íc thùc nghiÖm vµ sau khi d¹y xong phÇn LLGD cho SV lµm

bµi tËp, ghi c¸c phiÕu ®iÒu tra, phiÕu tù ®¸nh gi¸ ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña

SV sau thùc nghiÖm. Ngoµi ra, SV cña mét sè líp kh«ng thùc nghiÖm ®−îc chän

lµm nhãm ®èi chøng còng ®−îc thùc hiÖn c¸c bµi kiÓm tra nh− c¸c líp ®−îc tiÕn

hµnh thùc nghiÖm. C¸c líp ®èi chøng nµy ®−îc d¹y häc b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p

d¹y häc truyÒn thèng mµ chñ yÕu lµ ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh quen thuéc. C¸c

ph−¬ng ph¸p to¹ ®µm, trao ®æi víi c¸c GV, SV vµ c¸c c¸n bé kh¸c cã liªn quan

kh¸c còng ®−îc thùc hiÖn nh»m thu thËp thªm c¸c th«ng tin phôc vô viÖc ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu. KÕt qu¶ c¸c bµi kiÓm tra vµ c¸c chØ tiªu kh¸c trong c¸c

phiÕu ®iÒu tra, phiÕu tù ®¸nh gi¸ ®−îc xö lý b»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n

häc. ViÖc xö lý nµy ®−îc thùc hiÖn chñ yÕu qua phÇn mÒm thèng kª (SPSS FOR

WINDOWS V.10.) [119] dµnh cho c¸c khoa häc x# héi.

TiÕn tr×nh thùc nghiÖm ®−îc chia lµm ba giai ®o¹n víi 2 lÇn thùc nghiÖm.

Ba giai ®o¹n bao gåm: Giai ®o¹n chuÈn bÞ thùc nghiÖm, giai ®o¹n tiÕn

hµnh thùc nghiÖm vµ giai ®o¹n xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm.

Hai lÇn thùc nghiÖm bao gåm: Thùc nghiÖm ®ît 1 vµ thùc nghiÖm ®ît 2.

3.2. TiÕn tr×nh thùc nghiÖm

123

Thùc nghiÖm ®ît 1: Thö thùc hiÖn quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ

thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV ®Ó rót kinh nghiÖm vÒ

viÖc x¸c ®Þnh quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP.

Thùc nghiÖm ®ît 2: Thùc nghiÖm chÝnh thøc nh»m kh¼ng ®Þnh quy tr×nh

x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c¸c THSP ®# ®−îc x¸c lËp.

1). Giai ®o¹n chuÈn bÞ thùc nghiÖm

ChuÈn bÞ thùc nghiÖm ®ît 1

C¸c b−íc chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm ®ît 1 bao gåm:

B−íc 1: Chän ®èi t−îng thùc nghiÖm

SV cña bèn líp §HSP chÝnh quy vµ t¹i chøc cña ba TTGDTX ë ba tØnh

§BSCL (b¶ng16) ®−îc lùa chän lµm ®èi t−îng thùc nghiÖm. Sù lùa chän ®èi

t−îng hoµn toµn ngÉu nhiªn tu©n theo sù ph©n c«ng gi¶ng d¹y cña bé m«n.

B−íc 2: So¹n gi¸o ¸n thùc nghiÖm

Gi¸o ¸n thùc nghiÖm ®−îc so¹n trªn c¬ së: Nghiªn cøu kÕ ho¹ch vµ ch−¬ng

tr×nh d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2 cña Bé m«n T©m lý-Gi¸o dôc, khoa

SP tr−êng §HCT dµnh cho sinh viªn §HSP chÝnh quy vµ t¹i chøc tõ K1999 trë ®i

ë c¸c TTGDTX cña c¸c tØnh §BSCL; nghiªn cøu kÕ ho¹ch d¹y häc ®ang ®−îc

thùc thi, c¸c ®iÒu kiÖn, c¬ së vËt chÊt vµ ph−¬ng tiÖn kü thuËt phôc vô cho d¹y

häc ë c¸c c¬ së ®µo t¹o; nghiªn cøu t×nh h×nh SV c¸c líp thùc nghiÖm. Gi¸o ¸n

®−îc so¹n theo quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP ®# ®−îc x¸c lËp.

B−íc 3: ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn, c¬ së vËt chÊt vµ ph−¬ng tiÖn kü thuËt cho

qu¸ tr×nh thùc nghiÖm

- C¸c ®iÒu kiÖn vµ ph−¬ng tiÖn tèi thiÓu ®# ®−îc chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm

®ît 1 lµ: Tµi liÖu in Ên ®−îc photocopy ph¸t cho SV gåm tµi liÖu gi¶ng d¹y m«n

GDH ®¹i c−¬ng 2. Tµi liÖu nµy ®−îc biªn so¹n theo yªu cÇu, kÕ ho¹ch d¹y häc

häc phÇn Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2 cña Tæ GDH, Bé m«n T©m lý-Gi¸o dôc,

khoa SP, tr−êng §HCT vµ c¸c bµi tËp t×nh huèng in trªn giÊy rêi (handout), m¸y

chiÕu (Overhead) vµ c¸c tµi liÖu sö dông cho m¸y chiÕu ®−îc in trªn giÊy trong

(Transparency Film).

- Lªn kÕ ho¹ch thùc nghiÖm vµ tæng kÕt, ®¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm thùc

nghiÖm ®ît 1 ®Ó chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm ®ît 2.

ChuÈn bÞ thùc nghiÖm ®ît 2

124

Nh×n chung c¸c b−íc cÇn chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm ®ît 2 còng t−¬ng tù

nh− c¸c b−íc chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm ®ît 1. §iÓm kh¸c nhau ë ®©y chØ lµ: SV

®−îc chän lµm ®èi t−îng trong thùc nghiÖm ®ît nµy lµ n¨m líp SVSP n¨m thø

hai-K2001 cña khoa SP tr−êng §HCT (b¶ng 17). Ngoµi ra, SV ba líp SP To¸n-

tin, SP V¨n vµ SP Anh v¨n ®−îc chän lµm nhãm ®èi t−îng so s¸nh víi nhãm ®èi

t−îng thùc nghiÖm (gåm SV cña ba trong sè c¸c líp thùc nghiÖm nªu ë b¶ng 18).

Nhãm ®èi t−îng thùc nghiÖm vµ ®èi chøng ®−îc lùa chän ®Ó so s¸nh nµy tiªu

biÓu cho ba m¶ng ®µo t¹o SP ®ã lµ: SP To¸n vµ To¸n-Tin ®¹i diÖn cho SP chuyªn

ngµnh khoa häc tù nhiªn, SP Sö vµ V¨n ®¹i diÖn cho chuyªn ngµnh SP x# héi vµ

SP Ph¸p v¨n, Anh v¨n ®¹i diÖn cho chuyªn ngµnh SP ngo¹i ng÷. Nghiªn cøu kÕt

qu¶ vµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan cña thùc nghiÖm ®ît 1. So¹n gi¸o ¸n thùc

nghiÖm theo quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c¸c THSP ®# ®−îc x¸c lËp

trªn s¬ së kÕ thõa vµ ph¸t triÓn gi¸o ¸n thùc nghiÖm cña ®ît 1 cho phï hîp víi

®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc vµ SVSP tr−êng §HCT.

2). Giai ®o¹n triÓn khai thùc nghiÖm

TriÓn khai thùc nghiÖm ®ît 1

B−íc 1: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm

B−íc 2: TiÕn hµnh thùc nghiÖm

- TiÕn hµnh d¹y häc phÇn Lý luËn d¹y häc theo c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc

truyÒn thèng quen thuéc.

- TiÕn hµnh d¹y häc phÇn LLGD theo quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ

thèng c¸c THSP ®# ®−îc x¸c lËp (d¹y häc theo gi¸o ¸n thùc nghiÖm)

B−íc 3: KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm

B−íc nµy bao gåm: KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1 vµ kiÓm

tra, ®¸nh gi¸ toµn bé tiÕn tr×nh thùc nghiÖm ®ît 1

- KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1

Sau khi d¹y häc xong phÇn Lý luËn d¹y häc, cho SV lµm bµi kiÓm tra 45

phót vµ thùc hiÖn phiÕu tù ®¸nh gi¸. §©y lµ bµi kiÓm nh»m ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn

kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cña SV tr−íc thùc

nghiÖm. Sau khi d¹y häc xong phÇn LLGD, cho SV lµm bµi kiÓm tra 45 phót ®Ó

®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cña SV

sau thùc nghiÖm. Hai bµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tr−íc vµ sau thùc nghiÖm t−¬ng

125

®−¬ng nhau. Ngoµi ra, c¸c biÖn ph¸p ®iÒu tra, quan s¸t, pháng vÊn SV trong qu¸

tr×nh d¹y häc còng ®−îc thùc hiÖn ®Ó thu thËp thªm th«ng tin phôc vô cho ®¸nh

gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong THSP vµ kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cña SV qua bµi kiÓm nh»m ®¹t ®−îc

c¶ yªu cÇu vÒ mÆt ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh. §¸nh gi¸ vÒ mÆt ®Þnh l−îng qua ®iÓm

sè kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP, qua ®iÓm sè n¾m

tri thøc cã liªn quan cña SV trong qu¸ tr×nh häc tËp b»ng viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái.

§¸nh gi¸ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh chÊt l−îng thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP cña SV, chÊt l−îng n¾m tri thøc cã liªn quan vµ ý thøc, th¸i ®é trong häc

tËp cña SV. §Ó thùc hiÖn ®−îc c¸c yªu cÇu trªn, c¸c bµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®ît 1

bao gåm c¸c phÇn: PhÇn kiÓm tra yªu cÇu SV nhí, hiÓu, biÕt liªn hÖ tri thøc trong

bµi häc víi thùc tiÔn gi¸o dôc nhµ tr−êng hiÖn nay vµ lÊy ®−îc vÝ dô minh ho¹

cho sù hiÓu biÕt cña m×nh; phÇn kiÓm tra yªu cÇu SV thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong mét THSP vµ phÇn tù kiÓm tra cña SV trong ®ã yªu cÇu hä tù

®¸nh gi¸ tri thøc, kü n¨ng vµ ý thøc, th¸i ®é cña hä trong qu¸ tr×nh häc tËp. C¸c

chØ tiªu hç trî kh¸c cã thÓ thu ®−îc qua quan s¸t, pháng vÊn SV vµ c¸c c¸n bé

kh¸c cã liªn quan ®−îc tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh d¹y häc thùc nghiÖm vµ ®èi

chøng. §ã lµ c¸c møc ®é cña th¸i ®é häc tËp tÝch cùc nh−: Møc ®é chó ý; møc ®é

c¶m xóc; møc ®é tham gia vµ t©m thÕ häc tËp cña SV trong tiÕt häc.

- KiÓm tra, ®¸nh gi¸ tæng kÕt toµn bé tiÕn tr×nh thùc nghiÖm ®ît 1 nh»m rót

kinh nghiÖm cho viÖc tiÕn hµnh thùc nghiÖm ®ît 2 tèt h¬n.

TriÓn khai thùc nghiÖm ®ît 2

B−íc 1: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cho thùc nghiÖm ®ît 2

B−íc 2: TiÕn hµnh thùc nghiÖm

- TiÕn hµnh d¹y häc phÇn Lý luËn d¹y häc theo c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc

truyÒn thèng quen thuéc vµ d¹y häc phÇn LLGD theo quy tr×nh x©y dùng vµ sö

dông hÖ thèng c¸c THSP ®# ®−îc x¸c lËp (d¹y häc theo gi¸o ¸n thùc nghiÖm ®ît

2) ë c¸c líp thùc nghiÖm gièng nh− thùc nghiÖm ®ît 1

- TiÕn hµnh d¹y häc theo c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng ë c¸c líp

®−îc chän lµm nhãm líp ®èi chøng.

B−íc 3: KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm

126

VÒ c¬ b¶n viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong THSP cña SV vµ c¸c kÕt qu¶ häc tËp kh¸c cã liªn quan ë thùc

nghiÖm ®ît 2 còng gièng nh− ë thùc nghiÖm ®ît 1. §iÓm kh¸c trong viÖc kiÓm

tra, ®¸nh gi¸ ®ît nµy lµ: Mçi bµi kiÓm tra tr−íc vµ sau thùc nghiÖm chØ gåm phÇn

kiÓm tra kü n¨ng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong ba THSP cña SV, kh«ng cã phÇn

kiÓm tra tri thøc. C¸c líp ®−îc chän lµm nhãm ®èi chøng còng ®−îc thùc hiÖn

hai bµi kiÓm tra nh− c¸c líp thùc nghiÖm. KÕt qu¶ kiÓm tra kü n¨ng gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong THSP cña nhãm líp ®èi chøng lµ th«ng tin bæ sung quan träng ®Ó

®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm.

3). Giai ®o¹n xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm

B−íc 1: X©y dùng chuÈn, thang vµ kü thuËt ®¸nh gi¸

C¨n cø vµo môc ®Ých vµ nhiÖm vô thùc nghiÖm, chuÈn, thang vµ kü thuËt

®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh (môc 2.3.2).

B−íc 2: Xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm

Xö lý kÕt qu¶ vÒ mÆt ®Þnh l−îng: Nh÷ng kÕt qu¶ thùc nghiÖm cã thÓ ®¸nh

gi¸ ®Þnh l−îng hoÆc l−îng ho¸, ®−îc xö lý b»ng phÐp tÝnh thèng kª to¸n häc qua

phÇn mÒm thèng kª (SPSS FOR WINDOWS V.10.) [119] dµnh cho c¸c khoa häc

x# héi.

C¸c kiÓu ph©n tÝch, thèng kª ®−îc sö dông ë ®©y lµ thèng kª m« t¶

(Descriptive Statistics) vµ thèng kª suy luËn (Inferential Statistics).

Thèng kª m« t¶ bao gåm thèng kª tãm l−îc vµ c«ng cô h×nh tãm l−îc.

Trong ®ã, thèng kª m« t¶ chñ yÕu sö dông c¸c th«ng sè Trung b×nh (Mean), TÇn

suÊt (Frequency) víi tû lÖ %; c«ng cô h×nh tãm l−îc th× sö dông biÓu ®å h×nh

thanh (Bar Charts)

Thèng kª suy luËn ®−îc sö dông ®Ó kiÓm ®Þnh gi¶ thuyÕt. §¹i l−îng kiÓm

®Þnh T (Student) ®−îc sö dông ®Ó so s¸nh c¸c gi¸ trÞ trung b×nh.

“T” lµ tû lÖ kh¸c biÖt gi÷a c¸c trung b×nh vµ sai sè chuÈn cña kh¸c biÖt gi÷a

c¸c trung b×nh. NÕu cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c trung b×nh vµ sai sè chuÈn cña

kh¸c biÖt nhá th× T lín, x¸c suÊt P nhá vµ ®é ý nghÜa cao. Ng−îc l¹i, nÕu cã sù

kh¸c biÖt nhá gi÷a c¸c trung b×nh vµ sai sè chuÈn cña kh¸c biÖt lín th× T nhá, x¸c

suÊt P lín vµ ®é ý nghÜa thÊp.

Hai d¹ng kiÓm ®Þnh T ®−îc sö dông ®ã lµ:

PhÐp kiÓm tra S cho

PhÐp kiÓm tra T cho sù b»ng

sù b»ng nhau cña

nhau cña nh÷ng trung b×nh

nh÷ng ph−¬ng sai

F

Sig

T

Df

Sig

MD

Std.

95% CID

(2-t)

ED

L

U

EVA

EVnA



127

KiÓm ®Þnh T ®èi víi hai mÉu quan s¸t ®éc lËp (Independent-Sample T

Test) vµ kiÓm ®Þnh T ®èi víi quan s¸t cÆp (Paired-Sample T Test). KiÓm ®Þnh T

®èi víi hai mÉu ®éc lËp ®−îc sö dông ®Ó kiÓm ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh cña hai mÉu

quan s¸t ®éc lËp cã b»ng nhau hay kh«ng. KiÓm ®Þnh nµy ®−îc ph©n tÝch tõ c¸c

th«ng sè ë b¶ng sau:

KiÓm ®Þnh T ®èi víi hai mÉu quan s¸t ®éc lËp

Trong ®ã: PhÐp kiÓm tra S cho sù b»ng nhau cña nh÷ng ph−¬ng sai bao

gåm hai th«ng sè F vµ Sig. F lµ ®¹i l−îng kiÓm ®Þnh Fisher, kiÓm ®Þnh sù kh¸c

nhau gi÷a hai gi¸ trÞ cña hai ph−¬ng sai. Sig (Significant) lµ møc ý nghÜa. PhÐp

kiÓm tra T cho sù b»ng nhau cña nh÷ng trung b×nh bao gåm Df (Degree of

freedom, Sig (2-t) (Sig 2-tailed), MD (Mean Difference), Std E.D (Std.Error

Difference) vµ 95% CID (95% Confidence Interval of the Difference). Trong ®ã:

Df ) lµ bËc tù do. Sig (2-t)) lµ møc ý nghÜa ë phÐp kiÓm tra hai phÝa. MD lµ hiÖu

sè trung b×nh. Std.ED lµ hiÖu sè sai sè chuÈn. 95% CID(L-U) lµ kho¶ng tin cËy

95% cho sù sai biÖt trung b×nh (tõ L “Lower”: giíi h¹n d−íi ®Õn U “Upper”: giíi

h¹n trªn). EVA ( Equal Variances Assumed) cã nghÜa kiÓm ®Þnh thùc hiÖn trong

gi¶ ®Þnh hai nhãm cã cïng ph−¬ng sai vµ sö dông kiÓm ®Þnh S; EVnA (Equal

Variances not Assumed) cã nghÜa kiÓm ®Þnh thùc hiÖn trong gi¶ ®Þnh hai nhãm

kh«ng cã cïng ph−¬ng sai vµ sö dông kiÓm ®Þnh S.

KiÓm ®Þnh T ®èi víi quan s¸t hai cÆp. KiÓm ®Þnh nµy ®−îc sö dông ®Ó

kiÓm ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh cña hai mÉu quan s¸t liªn quan cã b»ng nhau hay

kh«ng. Thùc hiÖn thao t¸c kiÓm ®Þnh nµy ta ®−îc kÕt qu¶ thÓ hiÖn ë ba b¶ng:

B¶ng thèng kª (Paired-Sample Statistics), b¶ng hÖ sè t−¬ng quan (Paired-

Samples Correlation) vµ b¶ng kiÓm ®Þnh T (Paired-Sample T Test).

B¶ng thèng kª N Std.D Std.EM X CÆp quan s¸t







128

B¶ng hÖ sè t−¬ng quan

N Sig C CÆp quan s¸t B¶ng kiÓm ®Þnh T Sù sai biÖt gi÷a c¸c cÆp T Df Sig (2-t) Std.D Std.EM 95% CID

X L U

CÆp quan s¸t

X lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña cÆp; N lµ sè tr−êng hîp quan ë b¶ng thèng kª:

s¸t; Std.D (Std. Deviation) lµ ®é lÖch tiªu chuÈn (§é lÖch tiªu chuÈn so s¸nh sù

®ång nhÊt gi÷a hai d#y ph©n phèi. D#y nµo cã ®é lÖch tiªu chuÈn nhá h¬n ®−îc

coi lµ ®ång nhÊt h¬n. Ng−îc l¹i, d#y nµo cã ®é lÖch tiªu chuÈn lín h¬n th× ®é

ph©n t¸n lín h¬n); Std.EM (Std. Error Mean) lµ trung b×nh sai sè chuÈn. ë b¶ng

hÖ sè t−¬ng quan: C (Correlation) lµ hÖ sè t−¬ng quan. HÖ sè t−¬ng quan gi÷a c¸c

nhãm quan s¸t ®−îc tÝnh tõ 0 ®Õn1. HÖ sè t−¬ng quan cµng lín, quan s¸t cÆp

X lµ sai biÖt vÒ trung b×nh cµng cã ý nghÜa (cµng chÆt). ë b¶ng kiÓm ®Þnh T:

®iÓm sè. C¸c th«ng sè cßn l¹i ®# ®−îc ®Þnh nghÜa ë phÇn trªn.

Xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm vÒ mÆt ®Þnh l−îng

Xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm vÒ mÆt ®Þnh l−îng ®−îc tiÕn hµnh trong qu¸

tr×nh ph©n tÝch chÊt l−îng møc ®é thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt THSP vµ møc

®é n¾m tri thøc ®# häc; ph©n tÝch th«ng tin thu ®−îc tõ c¸c phiÕu tù ®¸nh gi¸, c¸c

phiÕu ®iÒu tra víi nh÷ng c©u hái më, tõ c¸c biªn b¶n dù giê, c¸c phiÕu quan s¸t

giê d¹y vµ tõ c¸c ý kiÕn cña SV vµ ®ång nghiÖp cã liªn quan.

3.2.1. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1

3.2.1.1. Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi kiÓm cña SV bèn líp ë TTGDTX c¸c tØnh

§BSCL häc kú I n¨m häc 2001-2002.

* KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng

a. KÕt qu¶ bµi kiÓm tra cña thùc nghiÖm ®ît 1

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ bµi kiÓm tr−íc vµ sau thùc nghiÖm

®ît 1, ®−îc b¶ng 19 (trang bªn).

3.3. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm



Líp

Sè % chªnh lÖch (-,+) sau TN so víi tr−íc TN

Giái

Kh¸

Tr. b×nh

Y.kÐm

X

SP

+26.1

+17.4

0

-43.5

+1.761

Lý VL

SP

+21.6

+11.7

-8.4

-25

+3.692

Lý KG

SP

+33.3

+25

-36.2

-22.3

+0.972

Lý BL

SP

+2

+14.3

+14.3

-30.6

+3.225

To¸n VL

Tæng céng

+19.6

+16.1

-5.9

-29.8

+1.595



129

B¶ng 19. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) Líp LÇn N Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm 4.564 4.3 0.0 39.1 56.5 Tr.TN SP 6.326 30.4 17.4 39.1 13.0 S.TN 23 Lý VL

6.7 18.3 46.7 28.3 3.333 SP Tr.TN 28.3 30.0 38.3 3.3 7.025 60 Lý KG S.TN

5.6 8.3 55.6 30.6 3.250 SP Tr.TN 38.9 33.3 19.4 8.3 4.222 Lý BL S.TN 36

2.234 36.7 63.3 0.0 0.0 SP Tr.TN 5.459 51.0 32.7 2 14.3 49 S.TN To¸n VL

4.2 8.3 44.6 42.9 4.919 Tr.TN 168 Tæng 23.8 24.4 38.7 13.1 6.514 S.TN céng

Ghi chó: Tr.TN: Tr−íc thùc nghiÖm; S.TN: Sau thùc nghiÖm; VL: VÜnh

Long; KG: Kiªn Giang; BL: B¹c Liªu.

Tõ b¶ng 19 cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt chung sau: KÕt qu¶ häc tËp cña

SV (thÓ hiÖn qua bµi kiÓm tra) sau thùc nghiÖm cao h¬n kÕt qu¶ häc tËp cña hä

tr−íc thùc nghiÖm. KÕt qu¶ ®ã thÓ hiÖn râ ë c¶ bèn líp cña ba TTGDTX cña ba

tØnh §BSCL vµ kÕt qu¶ ®ã thÓ hiÖn râ ë c¶ ®µo t¹o §HSP chÝnh quy lÉn ®µo t¹o

§HSP t¹i chøc cña c¸c tØnh §BSCL. Cã thÓ minh ho¹ nh÷ng nhËn xÐt trªn qua

b¶ng so s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt ë b¶ng 20 d−íi ®©y:

B¶ng 20. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt Tr.TN vµ S.TN ®ît 1

Tõ b¶ng so s¸nh cho thÊy cã sù chªnh lÖch lín gi÷a tû lÖ % SV ®¹t ®iÓm

lo¹i kh¸ giái cña sau thùc nghiÖm so víi tr−íc thùc nghiÖm (35.7%). Trong ®ã, tû





130

lÖ % SV ®¹t lo¹i kh¸ sau thùc nghiÖm cao h¬n tr−íc thùc nghiÖm lµ 16.1% vµ tû

lÖ % SV ®¹t lo¹i giái cao h¬n lµ 19.6%. Tû lÖ % SV ®¹t lo¹i trung b×nh trë xuèng

sau thùc nghiÖm còng gi¶m 35.7%. Trong ®ã, tû lÖ % SV ®¹t lo¹i trung b×nh

gi¶m Ýt h¬n ( 5.6%), cßn tû lÖ SV ®¹t lo¹i yÕu kÐm gi¶m nhiÒu h¬n (29.8%).

§iÓm trung b×nh vÒ kÕt qu¶ häc tËp cña SV sau thùc nghiÖm còng cao h¬n tr−íc

thùc nghiÖm (1.5950). Sù t¨ng, gi¶m tû lÖ SV ®¹t c¸c lo¹i t−¬ng ®èi ®ång ®Òu

gi÷a c¸c líp ë c¸c c¬ së ®µo t¹o kh¸c nhau, kÓ c¶ ®µo t¹o chÝnh quy lÉn t¹i chøc.

Tõ ®ã dÉn ®Õn gi¶ thuyÕt lµ cã sù tiÕn bé râ rÖt vÒ kÕt qu¶ häc tËp cña SV

sau thùc nghiÖm. §Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt trªn, kiÓm ®Þnh T ®èi víi cÆp quan

s¸t ®# ®−îc sö dông. CÆp quan s¸t ë ®©y lµ kÕt qu¶ ®iÓm bµi kiÓm tra cña SV

®−îc thùc hiÖn tr−íc vµ sau thùc nghiÖm. KiÓm ®Þnh T ®−îc dïng víi gi¶ ®Þnh lµ

kh«ng cã sai biÖt vÒ trung b×nh gi÷a ®iÓm sè tr−íc vµ sau thùc nghiÖm. Qua thao

t¸c kiÓm ®Þnh T ta thu ®−îc kÕt qu¶ ë ba b¶ng: B¶ng thèng kª, b¶ng hÖ sè t−¬ng

quan vµ b¶ng kiÓm ®Þnh T gäi t¾t lµ b¶ng K§ T 1 d−íi ®©y:

B¶ng K§ T 1

B¶ng thèng kª

N Std. D Std. EM X §iÓm Tr TN 4.9196 168 1.6040 .1238 §iÓm S TN 168 1.4879 .1148 6.5149

B¶ng hÖ sè t−¬ng quan N C Sig §iÓm Tr TN 168 .704 .000 §iÓm S TN

B¶nh kiÓm ®Þnh T T Df Sig Sù sai biÖt gi÷a c¸c cÆp (2-t) Std.D Std. 95% CID EM X L U

-1.5952 1.1937 9.210 -1.7721 -1.413 -17.321 167 .000 §iÓm E-02 Tr TN -§iÓm S TN

Ph©n tÝch c¸c sè liÖu thu ®−îc tõ ba b¶ng thèng kª trªn cho thÊy: Gi¸ trÞ

trung b×nh cña ®iÓm sè sau thùc nghiÖm cao h¬n gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÓm sè

α   > α

131

tr−íc thùc nghiÖm (1.595). Sè tr−êng hîp quan s¸t cña hai lÇn thùc nghiÖm ®Òu

lµ 168. §é lÖch chuÈn (1.4879) vµ trung b×nh sai sè chuÈn (.1148) cña ®iÓm sè

sau thùc nghiÖm nhá h¬n ®é lÖch chuÈn (1.6040) vµ trung b×nh sai sè chuÈn

(.1238) cña ®iÓm sè tr−íc thùc nghiÖm. §iÒu ®ã chøng tá ®iÓm sè sau thùc

nghiÖm ®ång nhÊt (Ýt ph©n t¸n) h¬n ®iÓm sè tr−íc thùc nghiÖm. HÖ sè t−¬ng quan

gi÷a ®iÓm sè tr−íc vµ sau thùc nghiÖm lµ .704. §iÒu ®ã cho thÊy ®iÓm sè tr−íc vµ

sau thùc nghiÖm cã mèi t−¬ng quan chÆt chÏ. Sig vµ Sig(2-t) ®Òu =.000 chøng tá

møc ý nghÜa cña kiÓm tra rÊt cao.

Gi¸ trÞ T cña cÆp ®iÓm sè tr−íc vµ sau thùc nghiÖm = -17.321. Víi bËc tù

do lµ 168 vµ møc ý nghÜa 95%, tra b¶ng T (b¶ng Student Table A3) [166, tr 223],

ë cét f (bËc tù do), 168 n»m trong kho¶ng 150-200, chiÕu theo cét P = 0.95 ta

®−îc T tíi h¹n (t ) lµ 1.6525. Nh− vËy, T = -17.321 t =1.6525, gi¶ ®Þnh

kh«ng cã sù sai biÖt vÒ trung b×nh gi÷a ®iÓm sè tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®# bÞ

b¸c bá. Sù sai biÖt trung b×nh cña ®iÓm sè tr−íc vµ sau thùc nghiÖm n»m trong

kho¶ng -1.7721 ®Õn -1.413 lµ cã ý nghÜa víi 95% ®é tin cËy trë lªn.

Qua kiÓm ®Þnh dÉn ®Õn kÕt luËn: Cã sù sai biÖt vÒ trung b×nh gi÷a ®iÓm sè

sau vµ tr−íc thùc nghiÖm. KÕt qu¶ ®iÓm sè cña SV sau thùc nghiÖm cao h¬n kÕt

qu¶ ®iÓm sè cña hä tr−íc thùc nghiÖm. KÕt qu¶ ®iÓm kiÓm tra tr−íc vµ sau thùc

nghiÖm trªn ®−îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å 1 (trang bªn).

Bµi kiÓm tra ®ît 1 bao gåm hai phÇn, phÇn lý thuyÕt vµ phÇn bµi tËp (kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP hay kü n¨ng XLTH). Sù sai biÖt vÒ kÕt qu¶

®iÓm lý thuyÕt vµ kÕt qu¶ ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm so víi kÕt qu¶ ®iÓm lý

thuyÕt vµ kÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm t−¬ng øng còng ®−îc ®−a ra

xem xÐt.

b. KÕt qu¶ ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm XLTH trong bµi kiÓm tra

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm XLTH

trong bµi kiÓm tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 1, ®−îc b¶ng 21 (trang bªn).

Ghi chó cña b¶ng 21: LT.tr TN: §iÓm lý thuyÕt tr−íc thùc nghiÖm; LT.S

TN: §iÓm lý thuyÕt sau thùc nghiÖm; XLTH.tr TN: §iÓm xö lý t×nh huèng tr−íc

thùc nghiÖm; XLTH.S TN: §iÓm xö lý t×nh huèng sau thùc nghiÖm.

Tr.TN

S.TN

44.6

50%

42.9

38.7

40

28.3

24.4

30

20

13.1

8.3

4.2

10

0

Giái

Kh¸

Trung b×nh

YÕu kÐm



132

BiÓu ®å 1. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1

B¶ng 21. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1 vÒ ®iÓm lý thuyÕt vµ

®iÓm XLTH

Líp Lo¹i N KÕt qu¶ kiÓm tra (%) Giái Kh¸ Trung yÕu b×nh X kÐm SP LT.tr TN 23 21.7 8.7 5.520 34.8 34.8 Lý VL LT.S TN 47.8 0 6.390 26.1 26.1 XLTH.tr TN 8.7 0 3.390 21.7 69.6 XLTH.S TN 30.4 0 6.260 56.5 13.0

SP LT.tr TN 60 48.3 8.3 21.7 21.7 6.666 Lý KG LT.S TN 50.0 16.7 25.0 8.3 7.100 XLTH.tr TN 1.7 3.3 41.7 53.3 4.282 XLTH.S TN 43.3 16.7 38.3 1.7 7.082 6.650 16.7 30.6 16.7 36 36.1 SP LT.tr TN 6.940 13.9 8.3 13.9 63.9 Lý BL LT.S TN 4.416 50.0 41.7 2.8 5.5 XLTH.tr TN 7.500 2.8 33.3 30.6 33.3 XLTH.S TN 49 0 10.2 SP LT.tr TN 4.468 46.3 42.9 12.2 12.2 To¸n VL LT.S TN 5.102 36.7 38.7 XLTH.tr TN 2 0 3.692 34.7 63.6 XLTH.S TN 12.2 6.1 5.816 67.3 14.3 5.798 28.6 32.7 10.7 168 28.0 LT.tr TN 6.482 20.8 25 12.5 41.7 LT.S TN Tæng céng 4.042 57.7 36.9 1.8 3.6 XLTH.tr TN 6.590 7.1 48.2 14.3 30.4 XLTH.S TN



133

Tõ b¶ng 21 cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt chung sau: KÕt qu¶ ®iÓm lý

thuyÕt vµ ®iÓm XLTH cña bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm cao h¬n kÕt qu¶ ®iÓm lý

thuyÕt vµ ®iÓm xö lý t×nh huèng cña bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm; tû lÖ chªnh

chÖch trung b×nh cña ®iÓm XLTH sau vµ tr−íc thùc nghiÖm cao h¬n tû lÖ trung

b×nh cña ®iÓm lý thuyÕt sau vµ tr−íc thùc nghiÖm; kÕt qu¶ ®ã thÓ hiÖn râ ë c¶

bèn líp cña ba TTGDTX cña ba tØnh §BSCL vµ kÕt qu¶ ®ã thÓ hiÖn râ ë c¶ ®µo

t¹o §HSP chÝnh qui lÉn ®µo t¹o §HSP t¹i chøc cña §BSCL. Cã thÓ minh ho¹

nh÷ng nhËn xÐt trªn qua b¶ng 22 d−íi ®©y:

B¶ng 22. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm XLTH

tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 1

Lo¹i Sè % chªnh lÖch (+,-) cña ®iÓm L/thuyÕt vµ Líp T/hµnh sau so víi tr−íc TN Trung yÕu Giái Kh¸ b×nh X kÐm +26.1 -8.7 -8.7 -8.7 0.870 LT SP +21.7 0 +34.8 -56.6 XLTH Lý VL 2.870

+1.7 +8.4 +3.3 -13.4 0.434 LT SP +41.6 +13.4 -3.4 -51.6 XLTH Lý KG 2.802

+27.8 -2.8 -22.3 -2.8 0.290 LT SP +27.8 +27.8 -8.4 -47.2 3.084 XLTH Lý BL

+12.2 +2.0 -9.6 -4.2 0.634 LT SP +10.2 +6.1 +32.6 -49.3 2.124 XLTH To¸n VL

+13.7 +1.8 -7.7 -7.8 0.684 LT +26.8 +12.5 +11.3 -50.6 XLTH Tæng céng 2.548

B¶ng so s¸nh trªn cho thÊy tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ giái vÒ ®iÓm lý thuyÕt sau

thùc nghiÖm t¨ng 15%, ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm t¨ng 39.3 % so víi tr−íc

thùc nghiÖm. Trong ®ã, tû lÖ SV ®¹t lo¹i giái ë c¶ hai lo¹i (13.7 vµ 26.8) ®Òu cao

h¬n tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ (1.8 vµ 12.5). Tû lÖ SV ®¹t lo¹i yÕu, kÐm vÒ ®iÓm lý

thuyÕt gi¶m 7.8%, ®iÓm XLTH gi¶m 50.6% so víi tr−íc thùc nghiÖm. §iÓm

trung b×nh lý thuyÕt t¨ng 0.634 ®iÓm, ®iÓm trung b×nh XLTH t¨ng 2.548 ®iÓm so

víi tr−íc thùc nghiÖm. Nh− vËy cã thÓ nãi hiÖu sè ®iÓm trung b×nh XLTH cña

SV sau thùc nghiÖm vµ tr−íc thùc nghiÖm (2.548) cao h¬n hiÖu sè ®iÓm trung

b×nh lý thuyÕt cña SV sau thùc nghiÖm vµ tr−íc thùc nghiÖm (.634) nhiÒu

134

(1.914). Sù t¨ng nµy diÔn ra t−¬ng ®èi ®ång ®Òu gi÷a c¸c líp ë c¸c c¬ së ®µo t¹o

kh¸c nhau kÓ c¶ ®µo t¹o chÝnh qui vµ ®µo t¹o t¹i chøc tham gia thùc nghiÖm trªn.

Tõ ®ã dÉn ®Õn gi¶ thuyÕt: KÕt qu¶ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

vµ n¾m tri thøc cña SV sau thùc nghiÖm ®Òu t¨ng so víi tr−íc thùc nghiÖm.

§Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt trªn, kiÓm ®Þnh T ®èi víi cÆp quan s¸t ®# ®−îc

sö dông. Hai cÆp quan s¸t ®−îc ®−a ra kiÓm ®Þnh ë ®©y lµ: CÆp quan s¸t 1: KÕt

qu¶ ®iÓm lý thuyÕt sau vµ tr−íc thùc nghiÖm. CÆp quan s¸t 2: KÕt qu¶ ®iÓm

XLTH sau vµ tr−íc thùc nghiÖm. KiÓm ®Þnh T ®−îc dïng víi gi¶ ®Þnh lµ kh«ng

cã sai biÖt vÒ trung b×nh gi÷a ®iÓm sè lý thuyÕt sau vµ tr−íc thùc nghiÖm; gi÷a

®iÓm sè xö lý t×nh huèng sau vµ tr−íc thùc nghiÖm. Qua thao t¸c kiÓm ®Þnh T ta

thu ®−îc kÕt qu¶ ë ba b¶ng: B¶ng thèng kª, b¶ng hÖ sè t−¬ng quan vµ b¶ng kiÓm

®Þnh T gäi t¾t lµ b¶ng K§ T 2 (trang bªn). Ph©n tÝch sè liÖu thu ®−îc tõ K§ T 2

cho thÊy:

+ Gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÓm lý thuyÕt sau thùc nghiÖm cao h¬n gi¸ trÞ

trung b×nh cña ®iÓm lý thuyÕt tr−íc thùc nghiÖm (0.6848). Gi¸ trÞ trung b×nh cña

®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm cao h¬n gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÓm XLTH tr−íc

thùc nghiÖm (2.5482).

+ Sè tr−êng hîp quan s¸t cña hai lÇn thùc nghiÖm ®Òu lµ 168.

+ §é lÖch chuÈn (2.0907) vµ trung b×nh sai sè chuÈn (.1613) cña ®iÓm sè

lý thuyÕt sau thùc nghiÖm nhá h¬n ®é lÖch chuÈn (2.196) vµ trung b×nh sai sè

chuÈn .169) cña ®iÓm sè lý thuyÕt tr−íc thùc nghiÖm. §iÒu ®ã chøng tá ®iÓm sè

lý thuyÕt sau thùc nghiÖm ®ång nhÊt (Ýt ph©n t¸n) h¬n tr−íc thùc nghiÖm.

+ §é lÖch chuÈn (1.2188) vµ trung b×nh sai sè chuÈn (.1101) cña ®iÓm

XLTH sau thùc nghiÖm nhá h¬n ®é lÖch chuÈn (1.9675) vµ trung b×nh sai sè

chuÈn (.1527) cña ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm. §iÒu ®ã chøng tá ®iÓm sè

XLTH sau thùc nghiÖm ®ång nhÊt (Ýt ph©n t¸n) h¬n tr−íc thùc nghiÖm.

+ HÖ sè t−¬ng quan cña cÆp trong nhãm lý thuyÕt lµ .595 vµ cña cÆp trong

nhãm XLTH lµ .534. §iÒu ®ã cho thÊy ®iÓm lý thuyÕt tr−íc vµ sau thùc nghiÖm

còng nh− ®iÓm XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm cã mèi t−¬ng quan t−¬ng ®èi

chÆt chÏ. Trong ®ã, mèi t−¬ng quan trong ®iÓm XLTH chÆt chÏ h¬n mèi t−¬ng

quan trong ®iÓm lý thuyÕt.





α   > α

135

B¶ng K§ T 2

B¶ng thèng kª

N Std. D Std. EM X §iÓmLTtr.TN 5.798 168 2.196 .169 -§iÓm LT S.TN 6.482 168 2.0907 .1613 §iÓmXLTHtr.TN- 4.422 168 1.9675 .1527 -§iÓmXLTH S.TN 6.5904 168 1.4188 .1101

B¶ng hÖ sè t−¬ng quan

N Sig C §iÓm LT Tr. TN -§iÓm LT S. TN 168 .000 .595 §iÓm XLTH Tr. TN -§iÓm XLTH S. TN 168 .000 .534 B¶ng kiÓm ®Þnh T Sù sai biÖt gi÷a c¸c nhãm T Df Sig (2-t) Std.D 95% CID Std. EM X L U

§iÓm LT 1.9303 .1489 -.9786 -.3905 -4.596 167 .000 -.6848 Tr. TN -§iÓm LT S. TN - 1.7040 .1323 -2.8093 -2.8287 -19.267 167 .000 §iÓm 2.5482 XLTH Tr. TN -§iÓm XLTH S. TN

+ Møc ý nghÜa vµ møc ý nghÜa ë phÐp kiÓm tra hai phÝa cña c¸c cÆp ®Òu =

.000 chøng tá møc ý nghÜa cña kiÓm tra rÊt cao.

Gi¸ trÞ T cña cÆp ®iÓm sè XLTH huèng tr−íc vµ sau thùc nghiÖm =-19.267.

Víi bËc tù do lµ 168 vµ møc ý nghÜa 95%, tra b¶ng T (b¶ng Student Table A3)

[166, tr 223], ë cét f ( bËc tù do), 168 n»m trong kho¶ng 150-200, chiÕu theo cét

P = 0.95 ta ®−îc T tíi h¹n (t ) lµ 1.6525. Nh− vËy, T = -19.267 t =1.6525,

gi¶ ®Þnh kh«ng cã sù sai biÖt vÒ trung b×nh gi÷a ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc

nghiÖm ®# bÞ b¸c bá. Sù sai biÖt trung b×nh cña ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc

nghiÖm n»m trong kho¶ng tõ -2.8093 ®Õn -2.8287 lµ cã ý nghÜa víi 95% ®é tin

cËy trë lªn.

α

LT.tr TN

70

LT.S TN

57.7

  > α

%

60

XLTH.tr TN

48.2

XLTH.S TN

50

41.7

36.9

40

32.7

30.4

28.6

28

30

25

20.8

20

14.3

12.5

10.7

7.1

10

3.6

1.8

0

Giái

Kh¸

Trung b×nh

YÕu kÐm

136

Gi¸ trÞ T cña cÆp ®iÓm sè lý thuyÕt tr−íc vµ sau thùc nghiÖm =-4.5961.

Víi bËc tù do lµ168 vµ møc ý nghÜa 95%, tra b¶ng T (b¶ng Student Table A3)

[166, tr 223], ë cét f ( bËc tù do), 168 n»m trong kho¶ng 150-200, chiÕu theo cét

P = 0.95 ta ®−îc T tíi h¹n (t ) lµ 1.6525.

Nh− vËy, T = -4.596 t =1.6525, gi¶ ®Þnh kh«ng cã sù sai biÖt vÒ

trung b×nh gi÷a ®iÓm sè lý thuyÕt tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®# bÞ b¸c bá. Sù sai

biÖt trung b×nh cña ®iÓm sè lý thuyÕt tr−íc vµ sau thùc nghiÖm n»m trong kho¶ng

tõ -.9786 ®Õn ®Õn -.39051 lµ cã ý nghÜa víi 95% ®é tin cËy trë lªn.

KÕt qu¶ ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm trªn ®−îc

thÓ hiÖn qua biÓu ®å 2 d−íi ®©y:

BiÓu ®å 2. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm XLTH cña thùc nghiÖm ®ît 1 Tãm l¹i, tõ ph©n tÝch ®Þnh l−îng kÕt qu¶ cña thùc nghiÖm ®ît 1 nªu trªn,

cã thÓ nãi qu¸ tr×nh d¹y häc thùc hiÖn theo ph−¬ng ¸n thùc nghiÖm ®ît 1 ®# thu

®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. KÕt qu¶ thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

c¸c THSP cña SV ®# ®−îc n©ng cao râ rÖt; kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña hä còng ®−îc

t¨ng c−êng h¬n so víi kÕt qu¶ d¹y häc theo c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn

thèng cò.

* KÕt qu¶ ph©n tÝch vÒ mÆt ®Þnh tÝnh

Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh ®−îc tiÕn hµnh qua ph©n tÝch kÕt qu¶ hai bµi kiÓm tra

cña SV ®−îc thùc hiÖn tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 1.

137

a. Ph©n tÝch chÊt l−îng bµi kiÓm tr−íc thùc nghiÖm ®ît 1 cña SV

§Ò kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm ®ît 1 (Phô lôc 5.1.1)

Dùa vµo chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP vµ viÖc n¾m tri thøc cña SV (môc 2.3.1), ®¸p ¸n cña bµi kiÓm ®# ®−îc x©y

dùng (Phô lôc 5.1.2)

Qua qu¸ tr×nh chÊm ®iÓm cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ thùc

hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ viÖc n¾m tri thøc cña SV bèn

líp thùc nghiÖm t¹i c¸c TTGDTX c¸c tØnh §BSCL tr−íc khi ®−îc h−íng dÉn quy

tr×nh thùc nghiÖm nh− sau:

a1. ChÊt l−îng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP.

42.3% SV ®# thùc hiÖn ®−îc 50% trë lªn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

th«ng qua phÇn tr¶ lêi c¸c c©u hái ®−îc ®−a ra trong t×nh huèng. Trong ®ã sè SV

chøng tá cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ë møc ®é thµnh

th¹o rÊt Ýt (5.4%). C¸c SV nµy thùc hiÖn ®−îc t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ 5 c©u hái ®−îc

®−a ra trong t×nh huèng, x¸c ®Þnh ®−îc tróng vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn gi¶i quyÕt trong

t×nh huèng vµ môc ®Ých cña viÖc xem xÐt, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã. Hä biÕt c¸c vËn

dông tri thøc ®# häc t−¬ng ®èi tèt, biÕt thÓ hiÖn quan ®iÓm riªng cña b¶n th©n ®Ó

lý gi¶i vÊn ®Ò vµ rót ra bµi häc cÇn thiÕt cho b¶n th©n. Nh−ng sè SV ch−a thùc

hiÖn ®−îc ë møc ®¹t yªu cÇu vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cßn

cao (57.7%). Nh÷ng sai sãt ®−îc thÓ hiÖn qua bµi gi¶i quyÕt t×nh huèng lµ:

- §a phÇn SV x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ch−a ®óng, x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cßn chung

chung, ch−a cô thÓ hoÆc míi chØ nh×n thÊy vÊn ®Ò thø yÕu trong t×nh huèng chø

ch−a nhËn ra vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn gi¶i quyÕt. VÝ dô: ThÇy TuÊn ®# biÕt ph−¬ng

ph¸p d¹y häc ch−a? ThÇy V©n ch−a biÕt c¸ch tæ chøc líp ph¶i kh«ng? Th¸i ®é

®èi xö cña hai thÇy víi nhau nh− vËy lµ hîp lý ch−a ... §iÒu ®ã chøng tá kh¶

n¨ng ph©n tÝch ®Ó hiÓu néi dung THSP cña SV cßn h¹n chÕ. SV cßn thiÕu kh¶

n¨ng ph¸t hiÖn vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng.

- Tõ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ch−a ®óng dÉn ®Õn ch−a x¸c ®Þnh ®−îc hoÆc x¸c ®Þnh

sai môc ®Ých xem xÐt, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

- Còng t−¬ng tù nh− vËy, hä ch−a biÕt c¸ch vËn dông tri thøc ®# häc ®Ó gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cô thÓ. Hä ®−a ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ rót ra

bµi häc rÊt chung chung. Mét sè Ýt SV kh«ng thùc hiÖn bµi tËp nµy trong khi hä



138

lµm ®−îc c©u hái phÇn lý thuyÕt víi c¸c lý do: Kh«ng biÕt c¸ch lµm, kh«ng cßn

thêi gian...

a2. ChÊt l−îng n¾m tri thøc

KÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV ®−îc thÓ hiÖn qua bµi kiÓm tra ë møc ®é trung

b×nh ( ®iÓm trung b×nh 5.798). So víi chÊt l−îng thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn

®Ò ( X=4.042) th× chÊt l−îng n¾m tri thøc cao h¬n (1.756). §iÒu ®ã thÓ hiÖn:

- H¬n 70% sè SV lµm ®−îc c©u hái lý thuyÕt. Trong ®ã: 38.7% sè SV nhí

chÝnh x¸c ®Çy ®ñ hoÆc t−¬ng ®èi chÝnh x¸c ®Çy ®ñ kh¸i niÖm vÒ qu¸ tr×nh d¹y

häc, tªn c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc, gi¶i thÝch ®−îc kh¸i niÖm, cho ®−îc vÝ dô

minh ho¹ phï hîp hoÆc kh¸ phï hîp, v¨n phong s¸ng sña, râ rµng thÓ hiÖn ®−îc

sù hiÓu bµi. 32.7% sè SV nhí ch−a ®Çy ®ñ hoÆc nhí ch−a thùc sù chÝnh x¸c kh¸i

niÖm, c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc, gi¶i thÝch kh¸i niÖm ch−a râ, cho vÝ dô minh ho¹

cßn thiÕu hoÆc cßn cã nh÷ng sai sãt, nh−ng nh÷ng sai sãt ®ã lµ thø yÕu cho nªn

trong thang ®iÓm ®−îc xÕp lo¹i ®¹t yªu cÇu.

- Sè SV ch−a ®¹t yªu cÇu vÒ c©u hái lý thuyÕt cßn 28.6%. C¸c SV nµy ®a

sè th−êng m¾c c¸c lçi nh− nhí kh¸i niÖm, tªn c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc sai, ch−a

gi¶i thÝch ®−îc kh¸i niÖm, kh«ng cho ®−îc vÝ dô hoÆc lÊy vÝ dô sai, chØ lµm ®−îc

mét phÇn c©u hái vµ mét sè Ýt SV kh«ng lµm c©u hái lý thuyÕt. ThËm chÝ nh÷ng

SV nµy viÕt cßn sai lçi chÝnh t¶ nhiÒu, v¨n phong thiÕu râ rµng, m¹ch l¹c.

Tãm l¹i, qua ph©n tÝch bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm cho thÊy b»ng

ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng, SVSP cã kh¶ n¨ng hiÓu, nhí bµi häc t−¬ng

®èi tèt. Nh−ng kh¶ n¨ng liªn hÖ lý thuyÕt víi thùc tiÔn ®Ó cã thÓ lÊy ®−îc vÝ dô

chÝnh x¸c vµ nhÊt lµ kh¶ n¨ng vËn dông tri thøc ®# häc ®Ó gi¶i quyÕt THSP cßn

nhiÒu h¹n chÕ. Cã thÓ nãi, ®©y lµ c¬ së ®Ó lý gi¶i nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ kh¶

n¨ng lµm c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh, kh¶ n¨ng xö lý nh÷ng THSP cña SV trong

c¸c ®ît TTSP mµ c¸c GVCN líp (®ång thêi lµ ng−êi h−íng dÉn SV thùc tËp

CTCNL) ë c¸c tr−êng THPT c¸c tØnh §BSCL ®# ®−a ra trong nh÷ng n¨m qua.

b. Ph©n tÝch chÊt l−îng bµi kiÓm tra ®−îc tiÕn hµnh sau thùc nghiÖm

§Ò kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 1 (Phô lôc 5.1.3)

Dùa vµo chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP vµ viÖc n¾m tri thøc cña SV (môc 2.3.1), ®¸p ¸n cña bµi kiÓm tra ®# ®−îc

x©y dùng (Phô lôc 5.1.4).

139

Qua qu¸ tr×nh chÊm ®iÓm cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ thùc

hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ viÖc n¾m tri thøc cña SV bèn

líp thùc nghiÖm t¹i c¸c TTGDTX c¸c tØnh §BSCL sau khi ®−îc h−íng dÉn quy

tr×nh thùc nghiÖm nh− sau:

- ChÊt l−îng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

Sè SV thùc hiÖn ®−îc c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP qua viÖc

tr¶ lêi c¸c c©u hái ë møc ®é thµnh th¹o ®# t¨ng lªn râ rÖt (44.7%). Nh÷ng SV nµy

®# x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c, cô thÓ vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn gi¶i quyÕt ®ã lµ: T¹i sao

ba em HS l¹i hay nghØ tiÕt sinh ho¹t chñ nhiÖm líp ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc môc

®Ých cÇn gi¶i quyÕt ®ã lµ lµm sao ®Ó ba em nµy kh«ng nghØ tiÕt sinh ho¹t chñ

nhiÖm líp n÷a. C¸c SV nµy ®# biÕt c¸ch vËn dông linh ho¹t tri thøc phÇn Ph−¬ng

ph¸p CTCNL ë THPT vµ nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm kh¸c cã liªn quan ®Ó ®−a

ra ®−îc nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. C¸c c¸ch gi¶i quyÕt

®−îc SV ®−a ra trªn c¬ së xem xÐt vÊn ®Ò t−¬ng ®èi toµn diÖn, kÝn kÏ vµ ®−îc thÓ

hiÖn b»ng ng«n ng÷ riªng cña b¶n th©n. VÝ dô: §a sè SV x¸c ®Þnh ®−îc lý do ba

em häc sinh nghØ tiÕt sinh ho¹t líp mµ líp tr−ëng ®−a ra ch−a ®ñ c¬ së cho nªn

viÖc ®Çu tiªn GVCN líp cÇn lµm lµ t×m hiÓu cho râ lý do khiÕn ba em HS ®ã nghØ

tiÕt sinh ho¹t líp, trong ®ã lý do ch¸n tiÕt sinh ho¹t chØ lµ mét c¬ së cÇn t×m hiÓu.

Mét sè SV cßn linh ho¹t h¬n ë chç hä cßn x¸c ®Þnh c¸ch gi¶i quyÕt tr−íc m¾t

(c¸ch øng xö tøc thêi) cña GVCN líp sau khi nghe líp tr−ëng b¸o c¸o. Cã SV l¹i

viÕt tiÕp phÇn øng xö ®ã tr−íc khi ®−a ra c¸c c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c. Qua ý kiÕn

tr×nh bµy cña SV cho thÊy hä ®# biÕt c¸ch ph©n tÝch t×nh huèng ®Ó tõ ®ã ®Þnh

h−íng tróng vµ nhanh chãng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng. SV biÕt

c¸ch vËn dông néi dung lý luËn vÒ t×m hiÓu t×nh h×nh HS líp chñ nhiÖm ®Ó ®−a ra

c¸c c¸ch t×m hiÓu. C¸c c¸ch t×m hiÓu ®−îc ®a sè SV ®−a ra theo thø tù lµ: GÆp

riªng tõng em ®Ó hái chuyÖn; hái c¸c HS kh¸c trong líp, nhÊt lµ nh÷ng em gÇn

gòi h¬n víi ba em nµy; th¨m gia ®×nh ®Ó t×m hiÓu; th− mêi phô huynh ba em ®ã

®Õn gÆp gì ®Ó t×m hiÓu; cö c¸n bé líp ®i t×m hiÓu ...V× lý do nghØ tiÕt sinh ho¹t

cña ba em HS ch−a râ rµng nªn c¸c em ®# biÕt thªm gi¶ ®Þnh khi ®−a ra c¸ch gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò. Hai gi¶ ®Þnh ®−îc ®a sè SV ®−a ra lµ: Cã thÓ ba em nghØ tiÕt sinh

ho¹t líp lµ do ham ch¬i bãng, do thiÕu ý thøc kû luËt; còng cã thÓ do c¸c em

ch¸n tiÕt sinh ho¹t líp lµ sù thËt; mét sè Ýt cßn cho r»ng cã thÓ do c¶ hai lý do





140

trªn. Tõ ®ã SV biÕt c¸ch ®Ò ra c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

phï hîp. VÝ dô: NÕu theo gi¶ ®Þnh thø nhÊt, c¸c SV nµy tËp trung ®−a ra c¸c c¸ch

gi¶i quyÕt sau: GÆp gì riªng tõng em ®Ó khuyªn b¶o, nh¾c nhë; nh¾c nhë vÊn ®Ò

nµy chung cho c¶ líp trong buæi sinh ho¹t; nãi víi c¸c em vÒ tÇm quan träng cña

tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn.; cã thÓ nh¾c nhë ba em tr−íc líp vµ ®−a ra h×nh thøc

cao h¬n nh− phª b×nh, viÕt giÊy b¸o cho phô huynh hoÆc h¹ bËc ®iÓm h¹nh kiÓm.

HoÆc víi gi¶ ®Þnh do tiÕt sinh ho¹t líp ch¸n th× ®a sè SV biÕt x¸c ®Þnh cÇn cã sù

thay ®æi l¹i c¸ch thøc tæ chøc tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn. HÇu nh− 100% SV lo¹i

nµy ®# ®−a ra ®−îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt cho b¶n th©n khi gi¶i

quyÕt THSP nµy. Bµi häc kinh nghiÖm ®−îc nhiÒu SV tËp trung ®Ò cËp ®Õn lµ:

CÇn gi¸o dôc cho HS ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn; c¶i

tiÕn néi dung, c¸ch thøc tæ chøc tiÕt sinh ho¹t líp cho phï hîp, hÊp dÉn.

Sè SV ®−îc coi lµ cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ë møc ®é 1

chiÕm tû lÖ cao nhÊt (48.2%). C¸c SV nµy nh×n chung ®# biÕt c¸ch thùc hiÖn c¸c

kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu cña t×nh huèng. Tuy nhiªn, khi thùc hiÖn

tõng kü n¨ng cßn cã nh÷ng sai sãt nhá. VËn dông tri thøc cã liªn quan cßn m¸y

mãc, ch−a linh ho¹t. Tõ ng÷ sö dông cßn b¾t ch−íc bµi gi¶i mÉu ...

Sè SV ch−a biÕt thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng

vÉn cßn (7.1%) nh−ng tû lÖ gi¶m rÊt nhiÒu so víi tr−íc thùc nghiÖm (gi¶m

50.6%). Sè SV nµy bÞ mÊt ®iÓm lµ do bá giÊy tr¾ng phÇn nµy; kh«ng thùc hiÖn

bµi tËp nµy theo yªu cÇu; chØ thùc hiÖn ®−îc phÇn nhá c¸c yªu cÇu ...

- ChÊt l−îng n¾m tri thøc

ChÊt l−îng n¾m tri thøc sau thùc nghiÖm cña SV ( X=6.482) cã kh¸ h¬n so

víi tr−íc thùc nghiÖm ( X=5.798), nh−ng kh«ng nhiÒu. Sè SV nhí chÝnh x¸c,

®Çy ®ñ hoÆc t−¬ng ®èi chÝnh x¸c ®Çy ®ñ kh¸i niÖm qu¸ tr×nh gi¸o dôc, c¸c

ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc, gi¶i thÝch ®−îc kh¸i niÖm vµ lÊy ®−îc vÝ dô phï hîp

chiÕm tû lÖ cao (54.2%0). Nh−ng sè ch−a ®¹t yªu cÇu trong c©u hái nµy vÉn cßn

®Õn 20.8%. Nh÷ng sai sãt mµ c¸c SV nµy m¾c ph¶i trong c©u hái lý thuyÕt vÉn

lµ: Mét sè nhí sai kh¸i niÖm qu¸ tr×nh gi¸o dôc, tªn c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc do

nhÇm víi kh¸i niÖm qu¸ tr×nh d¹y häc vµ tªn c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc; mét sè

chØ lµm ®−îc mét phÇn nhá lý thuyÕt; mét sè chØ lµm ®óng mét phÇn nhá lý

thuyÕt; sè Ýt bá giÊy tr¾ng phÇn nµy.



141

Tãm l¹i, qua ph©n tÝnh ®Þnh tÝnh kÕt qu¶ hai bµi kiÓm tr−íc vµ sau thùc

nghiÖm còng cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc h−íng dÉn SV häc tËp theo quy tr×nh thùc

nghiÖm ®# cã t¸c dông râ rÖt ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ häc tËp cña SV c¶ vÒ

viÖc n¾m tri thøc lÉn rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP so víi d¹y

häc theo ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng. Trong ®ã chÊt l−îng rÌn luyÖn kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP ®# cã sù tiÕn bé kh¶ quan. §iÒu ®ã ®# b−íc

®Çu chøng minh cho tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh kh¶ thi cña quy tr×nh thùc nghiÖm.

Tõ kÕt qu¶ b−íc ®Çu nµy, quy tr×nh thùc nghiÖm ®ît 2 ®−îc tiÕp tôc tiÕn

hµnh trªn c¬ së hoµn thiÖn h¬n mét b−íc quy tr×nh thùc nghiÖm ®ît 1.

3.2.2. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2

3.2.2.1. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

cña SV 5 líp thùc nghiÖm, khoa SP tr−êng §HCT häc kú I n¨m häc 2002-2003

* KÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh l−îng

a. KÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc vµ sau TN ®ît 2 cña SV 5 líp thùc nghiÖm

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ bµi kiÓm tra tr−íc vµ sau thùc

nghiÖm ®ît 2 cña 5 líp thùc nghiÖm, ta cã b¶ng 23 d−íi ®©y:

B¶ng 23. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) M# sè LÇn N líp Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm 010201 Tr.TN 62 0.0 1.6 30.6 3.7177 67.7 22.6 37.1 38.7 S.TN 6.9677 1.6

3.1720 76.3 21.5 93 0.0 2.2 013401 Tr.TN 28.0 50.5 10.8 5.4624 10.8 S.TN

010101 Tr.TN 73 1.4 2.7 38.4 4.4452 57.5 S.TN 26.0 30.1 41.1 6.8082 2.7

86 0.0 1.2 10.5 3.2384 88.4 011801 Tr.TN 4.7 9.3 58.1 27.9 S.TN 5.2616

Tr.TN 41 0.0 2.4 31.7 3.8293 65.9 S.TN 014901 7.3 31.7 51.2 9.8 6.0488

3.6211 Tr.TN Tæng 355 0.3 2.0 25.1 72.7 S.TN céng 14.1 21.4 48.5 16.1 6.0211



142

Tõ b¶ng 23 cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt chung sau:

- KÕt qu¶ ®iÓm XLTH cña bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm cao h¬n kÕt qu¶

®iÓm XLTH cña bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm.

- Trung b×nh cña ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm cao h¬n trung b×nh cña

®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm.

- KÕt qu¶ ®ã thÓ hiÖn râ ë tÊt c¶ c¸c líp thùc nghiÖm.

Cã thÓ minh ho¹ nh÷ng nhËn xÐt trªn qua b¶ng 24 d−íi ®©y:

B¶ng 24. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt tr−íc vµ sau TN ®ît 2

Sè % chªnh lÖch (-,+) sau TN so víi tr−íc TN M# sè líp Giái Kh¸ Tr. b×nh Y.kÐm

X +3.2500 010201 +22.6 +35.5 +8.1 -66.1 +2.2904 013401 +10.8 +8.6 +29 -48.3 +2.3630 010101 +24.6 +27.4 +2.7 -54.8 +2.0232 011801 +4.7 +8.1 +47.6 -60.5 +2.2195 014901 +7.3 +29.3 +22.5 -56.1 +2.4000 Tæng céng +13.8 +19.4 +23.4 -56.6

Tõ b¶ng so s¸nh trªn cho thÊy cã sù chªnh lÖch lín gi÷a tû lÖ SV ®¹t ®iÓm

lo¹i kh¸ giái cña sau thùc nghiÖm so víi tr−íc thùc nghiÖm (33.2%). Trong ®ã, tû

lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ sau thùc nghiÖm cao h¬n tr−íc thùc nghiÖm lµ 19.% vµ tû lÖ

SV ®¹t lo¹i giái cao h¬n lµ 13.8%. Tû lÖ SV ®¹t lo¹i trung b×nh sau thùc nghiÖm

t¨ng 23.4% cßn tû lÖ SV ®¹t ®iÓm yÕu kÐm gi¶m 56.6%. §iÓm trung b×nh vÒ kÕt

qu¶ thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV sau thùc nghiÖm

còng cao h¬n tr−íc thùc nghiÖm 2.4 ®iÓm. Sù t¨ng, gi¶m tû lÖ SV ®¹t ®iÓm c¸c

lo¹i diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c líp häc tham gia thùc nghiÖm thuéc c¸c chuyªn ngµnh SP

tù nhiªn, SP x# héi còng nh− SP ngo¹i ng÷.

Tõ ®ã dÉn ®Õn gi¶ thuyÕt lµ cã sù tiÕn bé râ rÖt vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c THSP cña SV sau thùc nghiÖm.

§Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt trªn, kiÓm ®Þnh T ®èi víi cÆp quan s¸t ®# ®−îc

sö dông. CÆp quan s¸t ë ®©y lµ kÕt qu¶ ®iÓm XLTH cña SV ®−îc thùc hiÖn tr−íc

vµ sau thùc nghiÖm. KiÓm ®Þnh T ®−îc dïng víi gi¶ ®Þnh lµ kh«ng cã sai biÖt vÒ

trung b×nh gi÷a ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm. Qua thao t¸c kiÓm ®Þnh

T ta thu ®−îc kÕt qu¶ ë ba b¶ng: B¶ng thèng kª, b¶ng hÖ sè t−¬ng quan vµ b¶ng

kiÓm ®Þnh T, gäi t¾t lµ b¶ng K§ T 3 (trang bªn)





143

B¶ng K§ T 3

B¶ng thèng kª

N Std. D Std. EM X §iÓm XLTH Tr TN 3.6211 355 1.5947 8.164E-02 §iÓm XLTH Tr TN 6.0211 355 1.4571 7.733E-02

B¶ng hÖ sè t−¬ng quan N C Sig 355 .634 .000 §iÓm XLTH Tr TN §iÓm XLTH Tr TN

B¶ng kiÓm ®Þnh T Sù sai biÖt gi÷a c¸c cÆp T Df Sig (2-t) Std.D Std. 95% CID EM X L U

-2.5631 -2.2631 -34.470 354 .000 §iÓm -2.4000 1.3118 6.963 E-02 XLTH Tr TN -§iÓm XLTH Tr TN

Ph©n tÝch sè liÖu thu ®−îc tõ c¸c b¶ng kiÓm ®Þnh trªn cho thÊy:

+ Gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÓm sè sau thùc nghiÖm cao h¬n gi¸ trÞ trung b×nh

cña ®iÓm sè tr−íc thùc nghiÖm lµ 2.4 ®iÓm

+ Sè tr−êng hîp quan s¸t cña hai lÇn thùc nghiÖm ®Òu lµ 355.

+ §é lÖch chuÈn (1.4571) vµ trung b×nh sai sè chuÈn (7.733E-02) cña ®iÓm

XLTH sau thùc nghiÖm nhá h¬n ®é lÖch chuÈn (1.5947) vµ trung b×nh sai sè

chuÈn (8.164E-02) cña ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm. §iÒu ®ã chøng tá ®iÓm

sè XLTH sau thùc nghiÖm ®ång nhÊt (Ýt ph©n t¸n) h¬n tr−íc thùc nghiÖm.

+ HÖ sè t−¬ng quan cña hai nhãm trong cÆp lµ .634. §iÒu ®ã cho thÊy ®iÓm

XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm cã mèi t−¬ng quan kh¸ chÆt chÏ.

+ Møc ý nghÜa vµ møc ý nghÜa ë phÐp kiÓm tra hai phÝa cña cÆp ®Òu = .000

chøng tá møc ý nghÜa cña kiÓm tra rÊt cao.

Gi¸ trÞ T cña cÆp ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm =-34.470. Víi

bËc tù do lµ355 vµ møc ý nghÜa 95%, tra b¶ng T (b¶ng Student Table A3) [166, tr

α

Tr.TN S.TN

71.7

80

  > α

%

70

60

48.5

50

40

25.1

30

21.1

16.1

14.1

20

2

10

0.3

0

Giái

Kh¸

Trung b×nh

YÕu kÐm

144

223], ë cét f (bËc tù do), 355 n»m trong kho¶ng 300-400, chiÕu theo cét P =

0.95 ta ®−îc T tíi h¹n (t ) lµ 1.6487.

Nh− vËy, T = -34.470 t =1.6487, gi¶ ®Þnh kh«ng cã sù sai biÖt vÒ

trung b×nh gi÷a ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®# bÞ b¸c bá. Sù sai biÖt

trung b×nh cña ®iÓm sè XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm n»m trong kho¶ng tõ -

2.5631 ®Õn -2.2631 lµ cã ý nghÜa víi 95% ®é tin cËy trë lªn.

Qua kiÓm ®Þnh dÉn ®Õn kÕt luËn: KÕt qu¶ ®iÓm sè XLTH cña SV sau thùc

nghiÖm cao h¬n kÕt qu¶ ®iÓm sè XLTH cña hä tr−íc thùc nghiÖm. KÕt qu¶ ®iÓm

XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 2 ®−îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å 3 d−íi ®©y:

BiÓu ®å 3. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2 b. KÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2 cña nhãm líp TN vµ nhãm líp §C

ë thùc nghiÖm ®ît 2, ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm cña 170 SV thuéc ba

líp SP To¸n, SP Sö vµ SP Ph¸p v¨n ®−îc ®−a ra ®Ó so s¸nh víi ®iÓm lµm bµi

XLTH sau thùc nghiÖm cña 170 SV ba líp: SP To¸n-Tin, SP V¨n vµ SP Anh v¨n

(b¶ng 18). Sau khi d¹y xong phÇn Lý luËn d¹y häc, SV c¸c líp ®−îc chän lµm

nhãm ®èi chøng trªn còng ®−îc tiÕn hµnh lµm bµi kiÓm tra kü n¨ng XLTH gièng

nh− c¸c líp thùc nghiÖm. Cïng víi viÖc t×m hiÓu ®iÒu kiÖn vµ t×nh h×nh häc tËp

chung cña c¸c líp thuéc nhãm thùc nghiÖm vµ ®èi chøng, ®iÓm kiÓm tra nµy

®−îc dïng ®Ó kh¶o s¸t tr×nh ®é ban ®Çu vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c

THSP cña SV hai nhãm. Sè SV ®−îc chän trong c¸c nhãm thùc nghiÖm vµ nhãm

®èi chøng lµ ngÉu nhiªn.



 

145

Qua thao t¸c ph©n tÝch tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm ®ît

2 cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng t¹i §HCT häc kú 1 n¨m

häc 2002-2003 ta cã b¶ng 25 d−íi ®©y:

B¶ng 25. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc TN ®ît 2 cña nhãm líp

thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng.

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) Nhãm Líp N Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm

2.7 38.4 57.5 4.4452 Thùc To¸n 1.4 73 1.7 8.6 89.7 3.2672 nghiÖm Sö 0 58 2.6 28.8 69.2 3.7639 0 39 Ph/v¨n ---------- ---------- ----------- -------- ------- ----- ----------- 0.6 2.4 25.9 71.2 3.8882 170 Tæng: 3.5500 84.3 14.3 70 1.4 §èi 0 To¸n-Tin 3.3939 81.8 16.7 66 1.5 chøng 0 V¨n 4.1765 58.8 32.4 34 5.9 2.9 Anh v¨n -------- ----------- ---------- ----- ---------- ----------- ------- 3.6147 78.2 18.8 170 2.4 Tæng: 0.6

Qua b¶ng tÇn suÊt ta thÊy kh«ng cã sù chªnh lÖch tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ giái

vÒ ®iÓm XLTH gi÷a nhãm líp thùc nghiÖm (3.0%) vµ nhãm líp ®èi chøng

(3.0%). Tû lÖ SV ®¹t ®iÓm trung b×nh vÒ XLTH cña nhãm líp thùc nghiÖm

(25.9%) cao h¬n nhãm líp ®èi chøng (18.8% ). Tû lÖ SV ®¹t lo¹i yÕu kÐm vÒ

XLTH cña nhãm líp thùc nghiÖm (71.2%) thÊp h¬n nhãm líp ®èi chøng

(78.2%). Tû lÖ SV ®¹t ®iÓm trung b×nh trë lªn vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

t×nh huèng tr−íc thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm (28.9%) cao h¬n líp

®èi chøng ( 21.8%) lµ 7.1%. Trung b×nh ®iÓm sè XLTH cña nhãm líp TN (

X=3.8882) cao h¬n trung b×nh ®iÓm sè cña nhãm líp §C ( X=3.6147) lµ

0.2735.

Qua ®ã cã thÓ dù ®o¸n lµ kÕt qu¶ ®iÓm sè vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong c¸c THSP cña SV hai nhãm líp thùc nghiÖm vµ ®èi chøng tr−íc thùc

nghiÖm cã sù sai kh¸c nhau nh−ng kh«ng nhiÒu, tøc sù sai biÖt vÒ ®iÓm sè trung

b×nh gi÷a hai líp lµ kh«ng cã ý nghÜa.

§Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt trªn, kiÓm ®Þnh T ®èi víi hai mÉu ®éc lËp ®−îc

sö dông ®Ó kiÓm ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh cña hai mÉu quan s¸t ®éc lËp cã b»ng

nhau hay kh«ng. CÆp quan s¸t ë ®©y lµ kÕt qu¶ ®iÓm XLTH cña SV nhãm thùc

>

1.774

338

.2735

.1496

.108

.184

1.819

.068

.8E78

E-2

.068

.8E78

333.

1.819

.2735

.1496

.108

114

E-2

>

146

nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng ®−îc thùc hiÖn tr−íc thùc nghiÖm. KiÓm ®Þnh ®−îc

thùc hiÖn víi gi¶ ®Þnh lµ sù sai biÖt ph−¬ng sai vµ vÒ ®iÓm trung b×nh gi÷a ®iÓm

sè XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng

lµ kh«ng cã ý nghÜa. Thùc hiÖn thao t¸c kiÓm ®Þnh ta ®−îc b¶ng K§T 4 d−íi ®©y:

B¶ng K§ T 4. B¶ng kiÓm ®Þnh T

PhÐp kiÓm tra S PhÐp kiÓm tra cho sù b»ng nhau cña nh÷ng trung b×nh cho sù b»ng nhau cña nh÷ng ph−¬ng sai MD Std. 95% CID F Sig T Df Sig ED (2-t) L U EVA §iÓm XLTHTrT N líp TN -líp §C

Ph©n tÝch sè liÖu thu ®−îc tõ b¶ng kiÓm ®Þnh trªn cho thÊy:

Cét EVA cã nghÜa kiÓm ®Þnh thùc hiÖn trong gi¶ ®Þnh hai nhãm ®iÓm sè

XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng cã

cïng ph−¬ng sai vµ sö dông kiÓm ®Þnh S. Gi¸ trÞ cña Sig =.184 0.1 nªn kh«ng

thÓ b¸c bá gi¶ ®Þnh trªn (t¹i (95% ®é tin cËy), tøc ph−¬ng sai cña hai nhãm lµ

b»ng nhau. Møc ý nghÜa ë phÐp kiÓm tra hai phÝa cã gi¸ trÞ = 0.68 0.05, do vËy

gi¸ trÞ T kh«ng cã nghÜa t¹i 95% ®é tin cËy. Kh¸c biÖt gi¸ trÞ trung b×nh lµ .2735

cã nghÜa víi 95% ®é tin cËy th× trung b×nh ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña

nhãm ®èi chøng thÊp h¬n nhãm thùc nghiÖm lµ 0.2735. Sai sè chuÈn cña kh¸c

biÖt nµy lµ 0.1496. Kho¶ng tin cËy 95% cho sù kh¸c biÖt trung b×nh ®iÓm sè

XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña hai nhãm thùc nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng tõ .108

E-2 ®Õn .8E78.

Tõ ph©n tÝch c¸c sè liÖu trªn dÉn ®Õn kÕt luËn r»ng biÕn ®éng ph−¬ng sai

vÒ ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña hai nhãm lµ kh«ng kh¸c biÖt nhau. §iÓm

sè trung b×nh vÒ XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña hai nhãm kh¸c biÖt kh«ng cã ý

nghÜa trong kho¶ng 95% ®é tin cËy. KÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña

nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng trªn ®−îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å 4

(trang bªn).

100

%

78.2

71.2

80

60

40

25.9

18.8

20

2.4

2.4

0.6

0.6

0

Thùc nghiÖm

§èi chøng

Giái

Kh¸

Trung b×nh

YÕu kÐm

147

BiÓu ®å 4. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH tr−íc thùc nghiÖm ®ît 2 cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng. Nh− vËy, tr×nh ®é ban ®Çu vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña

SV hai nhãm thùc nghiÖm vµ ®èi chøng cã sù kh¸c nhau kh«ng ®¸ng kÓ.

Qua thao t¸c ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm ®ît 2 cña

nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng t¹i §HCT häc kú 1 n¨m häc

2002-2003 ta cã b¶ng 26 (trang bªn).

Qua b¶ng ph©n phèi tÇn suÊt 26 ta thÊy: Tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸ giái vÒ ®iÓm

XLTH sau thùc nghiÖm gi÷a nhãm líp thùc nghiÖm (40.6%) cao h¬n tû lÖ SV ®¹t

®iÓm kh¸ giái vÒ XLTH sau thùc nghiÖm cña nhãm líp ®èi chøng (1.8 %) lµ

38.8%. Trong ®ã tû lÖ SV ®¹t lo¹i giái cao h¬n 15.3% vµ tû lÖ SV ®¹t lo¹i kh¸

cao h¬n 23.5%. Tû lÖ SV ®¹t ®iÓm trung b×nh vÒ XLTH sau thùc nghiÖm cña

nhãm líp thùc nghiÖm (24.7%) b»ng tû lÖ SV ®¹t ®iÓm trung b×nh vÒ XLTH sau

thùc nghiÖm cña nhãm líp ®èi chøng (24.7%). Tû lÖ SV ®¹t lo¹i yÕu kÐm vÒ

XLTH cña nhãm líp thùc nghiÖm (27%) thÊp h¬n nhãm líp ®èi chøng (73.5%)

lµ 46.5 %. Tû lÖ SV ®¹t ®iÓm trung b×nh trë lªn vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong t×nh huèng sau thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm (73%) cao h¬n

nhãm líp ®èi chøng (26.5%) lµ 46.5%. Trung b×nh ®iÓm sè XLTH sau thùc

nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm (6.2029) cao h¬n cña nhãm líp ®èi chøng

(3.9265) lµ 2.2764. Qua ®ã cã thÓ kÕt luËn lµ kÕt qu¶ ®iÓm sè vÒ kü n¨ng gi¶i

PhÐp kiÓm tra S cho

PhÐp kiÓm tra cho sù b»ng nhau cña nh÷ng trung b×nh

sù b»ng nhau cña

nh÷ng ph−¬ng sai

F

Sig

T

Df

Sig

MD

Std.

95% CID

(2-t)

ED

L

U

EVA §iÓm

2.

9.098

0.03

16.

338

.000

2.

.1356

2.

533

XLTHsTN

791

2765

0098

Líp TN

2.

-líp §C

16.

331.

.000

2.

.1356

2.

543

791

067

2755

0098



148

quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c THSP sau thùc nghiÖm cña SV nhãm líp thùc nghiÖm

cao h¬n nhãm líp ®èi chøng rÊt râ rÖt.

B¶ng 26. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH sau thùc nghiÖm ®ît 2

cña nhãm thùc nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng

KÕt qu¶ kiÓm tra (%) Nhãm Líp N Giái Kh¸ X Tr.b×nh yÕu kÐm

73 30.1 Thùc To¸n 26 41.1 27 6.8082 nghiÖm Sö 6.9 58 13.8 56.9 22.2 5.4826 10.3 Ph/v¨n 39 30.8 48.7 10.3 6.1410 -------- ----------- ----- ---------- ------- ----------- -------- 15.9 Tæng: 170 24.7 48.2 27 6.2029

3.9571 24.3 74.3 70 1.4 0 §èi To¸n-Tin 3.6742 21.2 78.8 66 0 0 chøng V¨n 4.3529 29.4 61.8 34 5.9 2.9 Anh v¨n -------- ---------- ----------- ----- ---------- ----------- -------- 24.7 73.5 1.2 0.6 Tæng: 3.9265 170

§Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt trªn, kiÓm ®Þnh T ®èi víi hai mÉu ®éc lËp ®−îc

sö dông ®Ó kiÓm ®Þnh gi¸ trÞ trung b×nh cña hai mÉu quan s¸t ®éc lËp cã b»ng

nhau hay kh«ng. CÆp quan s¸t ë ®©y lµ kÕt qu¶ ®iÓm XLTH cña SV nhãm thùc

nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng ®−îc thùc hiÖn sau thùc nghiÖm. KiÓm ®Þnh ®−îc

thùc hiÖn víi gi¶ ®Þnh lµ cã sù sai biÖt vÒ ph−¬ng sai vµ vÒ ®iÓm trung b×nh gi÷a

®iÓm sè XLTH sau thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi

chøng vµ sù sai biÖt nµy lµ cã ý nghÜa. Thùc hiÖn thao t¸c kiÓm ®Þnh ta ®−îc b¶ng

K§ T 5 d−íi ®©y:

B¶ng K§ T 5. B¶ng kiÓm ®Þnh T

Ph©n tÝch sè liÖu thu ®−îc tõ b¶ng K§ T5 cho thÊy:

<

<

149

Cét EVA cã nghÜa kiÓm ®Þnh thùc hiÖn trong gi¶ ®Þnh hai nhãm ®iÓm sè

XLTH sau thùc nghiÖm cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng cã

cïng ph−¬ng sai vµ sö dông kiÓm ®Þnh S. Gi¸ trÞ cña Sig =0.03 0.1 nªn gi¶ ®Þnh

trªn bÞ b¸c bá (t¹i (95% ®é tin cËy), tøc ph−¬ng sai cña hai nhãm lµ kh¸c nhau.

Møc ý nghÜa ë phÐp kiÓm tra hai phÝa cã gi¸ trÞ = .0 00 0.05 do vËy gi¸ trÞ T cã

nghÜa t¹i 95% ®é tin cËy. Kh¸c biÖt gi¸ trÞ trung b×nh lµ 2.2765 cã nghÜa víi 95%

®é tin cËy th× trung b×nh ®iÓm XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña nhãm ®èi chøng

thÊp h¬n nhãm thùc nghiÖm lµ 2.2765. Sai sè chuÈn cña kh¸c biÖt nµy lµ 0.1356.

Kho¶ng tin cËy 95% cho sù kh¸c biÖt trung b×nh ®iÓm sè XLTH sau thùc nghiÖm

cña hai nhãm thùc nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng tõ 2.0098 ®Õn 2.533.

Tõ ph©n tÝch c¸c sè liÖu trªn dÉn ®Õn kÕt luËn r»ng biÕn ®éng ph−¬ng sai

vÒ ®iÓm XLTH sau thùc nghiÖm cña hai nhãm lµ kh¸c biÖt nhau. §iÓm sè trung

b×nh vÒ XLTH tr−íc thùc nghiÖm cña hai nhãm kh¸c biÖt cã ý nghÜa trong

kho¶ng 95% ®é tin cËy trë lªn. KiÓm ®Þnh trªn ®# kh¼ng ®Þnh gi¶ thuyÕt lµ kÕt

qu¶ ®iÓm sè vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c¸c THSP sau thùc nghiÖm cña

SV nhãm líp thùc nghiÖm cao h¬n nhãm líp ®èi chøng lµ ®óng. KÕt qu¶ ®iÓm

XLTH sau thùc nghiÖm ®ît 2 trªn ®−îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å 5 (trang bªn)

Tãm l¹i, tõ ph©n tÝch ®Þnh l−îng kÕt qu¶ cña thùc nghiÖm ®ît 2 nªu trªn,

cã thÓ nãi r»ng qu¸ tr×nh d¹y häc thùc hiÖn theo ph−¬ng ¸n thùc nghiÖm ®ît 2 ®#

thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. KÕt qu¶ thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong c¸c THSP cña SV ®# ®−îc n©ng cao rÊt râ rÖt so víi d¹y häc theo c¸c

ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng cò.

* KÕt qu¶ ph©n tÝch vÒ mÆt ®Þnh tÝnh

Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh ®−îc tiÕn hµnh qua ph©n tÝch kÕt qu¶ hai bµi kiÓm tra

cña SV ®−îc thùc hiÖn tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 2.

a. Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm cña SV

Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm cña SV cho thÊy ®a sè

sinh viªn ®−îc coi lµ ch−a cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP (74.5%)

(môc 1.3).

b. Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm cña SV

§Ò kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 2 (Phô lôc 5.2.3)

90

73.5

%

80

70

60

48.2

50

40

27

24.7

24.7

30

15.9

20

1.2

0.6

10

0

Thùc nghiÖm

§èi chøng

Giái

Kh¸

Trung b×nh

YÕu kÐm

150

BiÓu ®å 5. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH sau thùc nghiÖm ®ît 2 cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng Dùa vµo chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

THSP (phÇn 3.3.1), ®¸p ¸n cña bµi kiÓm tra ®# ®−îc x©y dùng (Phô lôc 5.2.4)

Qua qu¸ tr×nh chÊm ®iÓm cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt vÒ viÖc thùc hiÖn

c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV c¸c líp thùc nghiÖm vµ ®èi

chøng K2001 tr−êng §HCT sau khi ®−îc h−íng dÉn quy tr×nh thùc nghiÖm nh−:

ë c¸c líp thùc nghiÖm, sè SV ®¹t ®iÓm lo¹i kh¸ trë lªn ®−îc coi lµ cã kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP kh¸ thµnh th¹o vµ thµnh th¹o. Sè SV ®¹t lo¹i

nµy ®Òu cã ë tÊt c¶ c¸c líp víi c¸c tû lÖ kh¸c nhau. Trong ®ã, ë c¸c líp häc víi sÜ

sè SV d−íi 80 vµ chØ bao gåm SV mét chuyªn ngµnh ®µo t¹o (c¸c líp cã m# sè:

010201, 010101 vµ 014901) cã tû lÖ SV ®¹t lo¹i nµy (59.7%, 56.1% vµ 39%) cao

h¬n tû lÖ SV ®¹t lo¹i nµy (20.8% vµ 14%) ë c¸c líp cã sÜ sè SV h¬n 80 vµ bao

gåm SV nhiÒu chuyªn ngµnh ®µo t¹o (c¸c líp cã m# sè: 013401 vµ 011901)

(B¶ng 15 vµ 15). Tæng céng cã 35.5% SV ®¹t ®−îc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ë

møc ®é nµy. HÇu hÕt c¸c SV lo¹i nµy ®Òu lµm hÕt ®−îc c¶ ba bµi tËp t×nh huèng.

Trong ®ã gÇn 100% SV lµm tèt bµi tËp t×nh huèng sè 1, kho¶ng 85% SV lµm tèt

bµi tËp t×nh huèng sè 2 vµ kho¶ng 70% SV lµm tèt bµi tËp t×nh huèng sè 3. PhÇn

lín c¸c SV nµy ®Òu ®# x¸c ®Þnh ®−îc vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt, gi¶i quyÕt

trong ba t×nh huèng, ®iÒu ®ã chøng tá hä cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch t×nh huèng tèt

vµ ®Þnh h−íng vÊn ®Ò nhanh. Hai t×nh huèng ®Çu yªu cÇu tr¶ lêi c¸c c©u hái ng¾n

nªn t−¬ng ®èi dÔ h¬n víi SV. Tuy ë t×nh huèng sè 2 cã vÊn ®Ò thø yÕu (th¸i ®é v«

151

lÔ cña em N víi thÇy gi¸m thÞ ®−îc nªu næi bËt h¬n vÊn ®Ò chñ yÕu: ®¸nh gi¸

h¹nh kiÓm em N cña GVCN líp) nh−ng c¸c SV nµy ®Òu x¸c ®Þnh ®−îc vÊn ®Ò

chñ yÕu. C¸c c©u tr¶ lêi cña hä ®ñ ý cÇn nªu vµ xóc tÝch. Hä biÕt nhanh chãng

vËn dông tri thøc ®Ó ®−a ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, rót ra bµi häc cho b¶n th©n

víi ng«n ng÷, quan ®iÓm riªng. Trong t×nh huèng sè 1, ®a sè SV thuéc lo¹i nµy

®Òu rót ra bµi häc theo h−íng: Kh«ng nªn can thiÖp th« b¹o, thiÕu tÕ nhÞ ®èi víi

t×nh yªu løa ®«i ë løa tuæi nµy nh− thÇy gi¸o trong t×nh huèng. GVCN cÇn gi¸o

dôc t×nh yªu trªn c¬ së t«n träng c¸c em, t«n träng t×nh yªu. Trong t×nh huèng sè

3 chØ cã 1 c©u hái nh−ng l¹i yªu cÇu SV ph¶i biÕt c¸ch thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng mét c¸ch trän vÑn (tøc cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®−îc tÊt

c¶ c¸c kü n¨ng nh− ®−îc yªu cÇu ë hai t×nh huèng trªn). §©y lµ yªu cÇu t−¬ng

®èi khã ®èi víi SV. Tuy vËy, h¬n hai phÇn ba sè SV thuéc lo¹i nµy ®# biÕt gi¶i

quyÕt t×nh huèng theo quy tr×nh ®−îc h−íng dÉn kh¸ linh ho¹t, s¸ng t¹o. §iÒu ®ã

thÓ hiÖn: Hä biÕt xem xÐt vÊn ®Ò mét c¸ch toµn diÖn, biÕt ®−a ra thªm nh÷ng gi¶

®Þnh ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò kÝn kÏ h¬n, biÕt vËn dông tri thøc ®# häc, vËn dông kinh

nghiÖm cña c¸c GVCN cña hä ë phæ th«ng ®Ó ®−a ra vµ lý gi¶i c¸c c¸ch gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò kh¸ hîp lý.

Sè SV cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ë tr×nh ®é b¾t ch−íc m¸y mãc lý

thuyÕt, bµi gi¶i trªn líp chiÕm 48.5%. Trong c¸c c©u tr¶ lêi cña nh÷ng SV nµy

cßn cã nh÷ng sai sãt kh«ng c¬ b¶n nh−: Cßn mét sè c©u ch−a lµm ®−îc, cã

nh÷ng c©u thiÕu ý hoÆc ý ch−a râ rµng, phÇn gi¶i thÝch thiÕu tÝnh thuyÕt phôc...

Sè SV thiÕu kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò (hoÆc cã kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

yÕu kÐm) vÉn cßn ®Õn 16,1%. 80% trong sè nµy hÇu nh− kh«ng thùc hiÖn ®−îc

bµi tËp t×nh huèng sè 3. Sè cßn l¹i míi chØ ®−a ra c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chung

chung. Hai bµi tËp t×nh huèng ®Çu phÇn lín c¸c c©u hái lµm ch−a ®óng. Cã nh÷ng

bµi thùc hiÖn ®ñ c¸c c©u tr¶ lêi nh−ng gi÷a c¸c c©u tr¶ lêi l¹i m©u thuÉn nhau...

Nh÷ng ®iÒu ®ã chøng tá hä ch−a biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng.

Qua ph©n tÝch trªn cho thÊy, sau khi ®−îc h−íng dÉn häc tËp theo quy tr×nh

thùc nghiÖm, c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cña SV c¸c líp thùc

nghiÖm ®# cã sù tiÕn bé h¬n so víi c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña hä ®−îc

thùc hiÖn tr−íc thùc nghiÖm rÊt râ rÖt. Sè c¸c SV biÕt gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ cã kh¶

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t−¬ng ®èi thµnh th¹o ®Òu t¨ng h¬n tr−íc nhiÒu. §Æc biÖt

152

tõ chç ®a phÇn SV lóng tóng ch−a biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng

th× nay ®a phÇn SV l¹i biÕt c¸ch gi¶i quyÕt.

ë c¸c líp ®èi chøng, nh×n chung kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP

cña SV c¸c líp ®èi chøng ®−îc thùc hiÖn sau thùc nghiÖm ch−a cã sù tiÕn bé

(hoÆc sù tiÕn bé kh«ng ®¸ng kÓ) so víi kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña hä ®−îc

thùc hiÖn tr−íc thùc nghiÖm. §a phÇn SV kh«ng biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

t×nh huèng sè 3 theo quy tr×nh XLTH. Nh÷ng lçi mµ hä m¾c ph¶i khi xö lý c¸c

t×nh huèng ®−îc ®−a ra còng t−¬ng tù nh− nh÷ng lçi mµ hä ®# m¾c khi XLTH

®−îc ®−a ra tr−íc thùc nghiÖm. So víi chÊt l−îng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò cña SV c¸c líp thùc nghiÖm sau khi ®−îc h−íng dÉn häc tËp theo

quy tr×nh thùc nghiÖm th× chÊt l−îng thùc hiÖn c¸c kü n¨ng nµy cña hä nh×n

chung kÐm h¬n rÊt râ rÖt.

3.2.2.2. Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu hç trî kh¸c

a. Ph©n tÝch th¸i ®é häc tËp cña SV trong c¸c tiÕt lªn líp

Qua ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ l−îng ho¸ c¸c chØ sè thÓ hiÖn tÝnh tÝch

cùc häc tËp cña SV tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 2 ë c¸c líp thùc nghiÖm vµ ®èi

chøng ®−îc ghi l¹i trªn c¸c phiÕu quan s¸t giê d¹y (Phô lôc 3) thu ®−îc, ta cã

b¶ng 27 (trang bªn).

Ph©n tÝch b¶ng 27 cho thÊy:

Cïng thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch, mét ch−¬ng tr×nh d¹y häc víi c¸c ®iÒu kiÖn

ph−¬ng tiÖn nh− nhau; tÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV thÓ hiÖn trong c¸c tiÕt häc

theo quy tr×nh thùc nghiÖm vµ trong c¸c tiÕt häc theo quy tr×nh truyÒn thèng cã

sù kh¸c biÖt rÊt râ rÖt.

Trong c¸c tiÕt häc truyÒn thèng, c¸c chØ sè chØ tÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV

®Òu ®¹t ë møc cña tÝnh tÝch cùc trung b×nh. Trong c¸c tiÕt häc nµy, sè SV cã biÓu

hiÖn chó ý thËt sù vµo bµi gi¶ng cña GV, vµo mét sè c¸c ho¹t ®éng hç trî kh¸c

nh− tr¶ lêi c©u hái cña GV, tù ®äc tµi liÖu vµ tr¶ lêi...lµ 50%. Nh÷ng SV nµy phÇn

lín còng lµ nh÷ng ng−êi cã nh÷ng biÓu hiÖn thÝch thó, s«i næi, s½n sµng tr¶ lêi

khi ®−îc GV gäi hoÆc gi¬ tay ph¸t biÓu. Hä chÞu khã ghi chÐp bµi mÆc dï ®# cã

tµi liÖu trong tay, chÞu khã trao ®æi víi b¹n ngåi bªn khi ®−îc yªu cÇu. Sè SV cã

nh÷ng biÓu hiÖn ch−a tËp trung chó ý vµo bµi gi¶ng cña GV vµ nh÷ng ho¹t ®éng

trong líp cßn kho¶ng 50%. Nh÷ng biÓu hiÖn ch−a tËp trung chó ý cña hä th−êng





153

B¶ng 27. TÝnh tÝch cùc häc tËp cña sinh viªn trong c¸c tiÕt lªn líp

Ph−¬ng ph¸p d¹y häc Th/gian ChØ sè tÝnh tÝch cùc häc tËp trong tiÕt häc A B C D D¹y häc theo qui tr×nh 0-5 4.5 4.0 3.5 3.5 truyÒn thèng. 5-10 6.0 5.0 5.0 5.0 10-15 6.5 5.5 5.5 5.5 15-20 6.5 5.5 5.0 5.5 20-25 5.5 5.0 4.5 5.0 25-30 5.0 4.5 4.5 4.5 30-35 4.5 4.0 4.0 4.0 35-40 4.0 3.5 3.5 4.0 40-45 3.0 3.0 3.0 3.5 -------------------------- --------- ---------- ---------- ---------- -------- 5.0 4.4 4.2 4.5 X

7.5 8.0 7.5 8.0 0-5 D¹y häc theo qui tr×nh 8.0 9.0 8.5 8.5 5-10 thùc nghiÖm 8.5 9.0 9.0 9.0 10-15 8.5 8.5 8.5 8.5 15-20 8.5 9.0 9.0 9.0 20-25 9.0 9.0 8.5 8.5 25-30 9.0 9.0 8.5 9.0 30-35 8.5 8.5 8.0 8.0 35-40 7.5 8.5 8.0 7.5 40-45 -------- ---------- ---------- ---------- --------- ------------------------- 8.3 8.7 8.4 8.5 X

lµ: Tr¹ng th¸i m¬ mµng buån ngñ, nãi chuyÖn riªng, lµm viÖc riªng kh«ng ghi

bµi, GV gäi tr¶ lêi nh−ng l¾c ®Çu ... phÇn lín nh÷ng SV nµy Ýt tham gia vµo bµi

gi¶ng, Ýt chÞu ph¸t biÓu, thiÕu sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ theo yªu cÇu cña GV, nÕu cã

tham gia ho¹t ®éng th× chËm ch¹p (VÝ dô gäi tr¶ lêi l©u míi ®øng lªn ®−îc, ®øng

lªn th× l©u míi chÞu tr¶ lêi hoÆc l¾c ®Çu tõ chèi). Sè phÇn tr¨m SV cã biÓu hiÖn

c¶m xóc tÝch cùc (44%), chÞu tham gia thùc sù vµo qu¸ tr×nh häc tËp (42%) vµ cã

vÎ høng thó häc tËp (45%) ®Òu d−íi 50%. Nh÷ng tiÕt häc nµy th−êng cã nh÷ng

hiÖn t−îng: BÇu kh«ng khÝ t©m lý trong líp nh×n chung lµ trÇm hoÆc ån µo mÊt

trËt tù nhÊt lµ vµo ®Çu hoÆc cuèi tiÕt häc ®Æc biÖt ë nh÷ng líp ®«ng SV vµ bao

gåm SV nhiÒu chuyªn ngµnh kh¸c nhau. Nh×n chung sè SV thay nhau cóp tiÕt

t−¬ng ®èi cao (trung b×nh trªn 30%), cã buæi lªn ®Õn 40-50%, nhÊt lµ ë nh÷ng

líp ®«ng SV vµ bao gåm SV nhiÒu chuyªn ngµnh.









154

Trong khi ®ã, ë c¸c tiÕt d¹y theo quy tr×nh thùc nghiÖm c¸c chØ sè chØ tÝnh

tÝch cùc cña SV ®Òu cao. Møc ®é chó ý trung b×nh cña SV rÊt cao (85%). SV chó

ý nghe sù h−íng dÉn vµ nhanh chãng thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña GV. 84% SVcã

hµnh vi biÓu hiÖn sù s«i næi h¨ng say trong häc tËp thÓ hiÖn nh− nÐt mÆt vui t−¬i,

h¨m hë, di chuyÓn ho¹t ®éng nhanh chãng. 87% SV tÝch cùc tham gia vµo c¸c

ho¹t ®éng trong líp vµ 83% cã biÓu hiÖn cña sù høng thó häc tËp. Nh×n chung

th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV ®−îc duy tr× t−¬ng ®èi ®Òu ®Æn tõ ®Çu ®Õn cuèi

tiÕt. Sè SV cóp tiÕt vÉn cßn, nhÊt lµ ë nh÷ng líp ®«ng SV bao gåm SV nhiÒu

chuyªn ngµnh. Nh−ng sè SV cóp tiÕt gi¶m ®i râ rÖt (trung b×nh kho¶ng 15%).

b. Ph©n tÝch kÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é häc tËp cña SV

B»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ l−îng ho¸ møc ®é tù ®¸nh gi¸ cña SV

c¸c líp thùc nghiÖm vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é cña hä ®èi víi viÖc häc tËp qua phÇn

tr¶ lêi c©u hái sè 2 cña PhiÕu ®¸nh gi¸ vµ gãp ý (Phô lôc 4) thu ®−îc, ta cã b¶ng

28 (trang bªn).

Qua b¶ng 28 cho thÊy:

Tõ néi dung sè 1 ®Õn néi dung sè 4 lµ nh÷ng c©u yªu cÇu SV tù ®¸nh gi¸

vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é cña hä ®èi víi viÖc häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm.

- Víi X=4.7175 vµ ®é lÖch chuÈn .5824 ë néi dung sè 2 cho thÊy SV ®¸nh

gi¸ rÊt cao viÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp lµm cho hä thÊy tri

thøc ®# häc cã liªn quan ®Õn nghÒ nghiÖp cña hä sau nµy vµ ý kiÕn cña hä cã ®é

thèng nhÊt còng cao nhÊt.

- ViÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp theo nhãm nhá trªn líp

gióp cho SV cã c¬ héi häc hái lÉn nhau (néi dung sè 4) còng ®−îc SV ®¸nh gi¸

víi sè trung b×nh ®iÓm sè cao ( X=4.1667) vµ ý kiÕn cña hä còng t−¬ng ®èi

thèng nhÊt (®é lÖch chuÈn .9267).

- Néi dung sè 1 víi X=4.4661 vµ ®é lÖch chuÈn .7103 cho thÊy SV tù ®¸nh

gi¸ hä rÊt quan t©m ®Õn néi dung häc tËp vµ ý kiÕn cña hä lµ kh¸ thèng nhÊt.

- Néi dung sè 2 cho thÊy SV tù ®¸nh gi¸ hä rÊt thÝch häc tËp theo quy tr×nh

thùc nghiÖm ( X= 4.2429) vµ ý kiÕn cña hä còng t−¬ng ®èi thèng nhÊt (®é lÖch

chuÈn .9091).







155

B¶ng 28. KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é häc tËp cña SV

Néi dung ®¸nh gi¸ Møc ®é ®¸nh gi¸ Std.D N X 522 4.4661 1.PhÇn LLGD cã thu hót ®−îc sù quan t©m cña b¹n .7103 kh«ng? 522 4.2429 2.B¹n cã thÝch häc phÇn nµy kh«ng? .9091 522 4.7175 3.ViÖc gi¶i quyÕt THSP lµm cho tri thøc phÇn nµy cã .5824 liªn quan ®Õn nghÒ nghiÖp cña b¹n sau nµy kh«ng? 522 4.1667 4.Gi¶i quyÕt THSP theo nhãm nhá trªn líp cã gióp .9267 cho c¸c b¹n häc hái lÉn nhau kh«ng? 522 4.3503 5.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy cã gióp b¹n hiÓu phÇn 1.7496 LLGD tèt h¬n lµ häc nã theo ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn thèng kh«ng? 522 4.0480 6.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy, b¹n ®# häc phÇn LLGD .9960 nh− häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn thèng kh«ng? 522 3.7401 7.B»ng ph−¬ng ph¸p nµy, b¹n häc phÇn LLGD cÈn 1.1491 thËn h¬n b¹n häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn thèng kh«ng? 522 3.4689 8.Häc phÇn nµy theo ph−¬ng ph¸p nµy b¹n cÇn nhiÒu 1.4441 hay Ýt thêi gian h¬n lµ häc nã theo ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn thèng? 522 4.4689 9.Häc phÇn LLGD b»ng ph−¬ng ph¸p t×nh huèng b¹n .7454 cã thÝch häc nã h¬n viÖc häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn thèng kh«ng? 522 4.1836 10.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy b¹n cã thÊy viÖc häc .8433 tËp cÇn ®−îc tæ chøc h¬n viÖc häc tËp theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng kh«ng? 522 11.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy b¹n cã thÊy viÖc häc cã .7825 4.4181 liªn quan ®Õn CTGD häc sinh h¬n lµ häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng kh«ng?

C¸c néi dung tõ sè 5 ®Õn sè 11 lµ nh÷ng c©u yªu cÇu SV ph¶i so s¸nh gi÷a

häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm vµ häc tËp theo quy tr×nh truyÒn thèng. Sù so

s¸nh cña SV thÓ hiÖn ë b¶ng thèng kª cho thÊy:

- Häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm gióp hä hiÓu bµi tèt h¬n rÊt nhiÒu so víi

häc theo quy tr×nh truyÒn thèng ( X=4.3503), nh−ng ý kiÕn cña hä kh«ng ®−îc

tËp trung cao (®é lÖch chuÈn = 1.7496).

- Häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm lµm cho SV ph¶i ®Çu t− vµo häc tËp

nhiÒu h¬n sù ®Çu t− vµo viÖc häc theo quy tr×nh truyÒn thèng ( X= 4.0480) vµ sù

tËp trung cña c¸c ý kiÕn ®¸nh gi¸ còng kh¸ cao (®é lÖch chuÈn .9960).











156

- Sù cÈn thËn trong häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm còng ®−îc ®¸nh

gi¸ t−¬ng ®èi cao ( X=3.7401) so víi häc tËp theo quy tr×nh truyÒn thèng (tuy sù

tËp trung trong ®¸nh gi¸ ch−a cao thÓ hiÖn ë ®é lÖch chuÈn lµ 1.149).

- Thêi gian dµnh cho viÖc häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm còng nhiÒu

h¬n ( X=3.4689) so víi häc tËp theo quy tr×nh truyÒn thèng (tuy sù tËp trung

trong ®¸nh gi¸ ch−a cao, víi ®é lÖch chuÈn 1.441).

- SV tù ®¸nh gi¸ hä thÝch häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm h¬n häc theo quy

tr×nh truyÒn thèng nhiÒu vµ ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña hä còng tËp trung cao

( X=4.4689 vµ ®é lÖch chuÈn= .7454).

- Theo hä, häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm cÇn ®−îc tæ chøc tèt h¬n lµ häc

theo quy tr×nh truyÒn thèng ( X=4.1836) vµ ý kiÕn cña hä còng kh¸ tËp trung (®é

lÖch chuÈn .8433).

B»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶ l−îng ho¸ møc ®é tù ®¸nh gi¸ cña SV

c¸c líp thùc nghiÖm vÒ møc ®é cè g¾ng cña hä ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu trong

qu¸ tr×nh häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm (Phô lôc 4) thu ®−îc b¶ng 29 d−íi

®©y:

B¶ng 29. KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ møc ®é cè g¾ng ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu häc tËp

Møc ®é tù ®¸nh gi¸ C¸c môc tiªu Std.D N X 1.Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong .6509 4.4535 522 CTGD häc sinh 2.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc nghÒ nghiÖp .7561 4.0423 522 3.Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc 1.8314 4.1690 522 tËp phï hîp 4.BiÕt ph−¬ng ph¸p ®Ó tù t×m kiÕm tri thøc, kinh .8935 4.0620 522 nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS 5.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt CTGD häc sinh .8445 4.1803 522 6.C¶i thiÖn kh¶ n¨ng tÝnh to¸n 1.0725 3.7465 522 7.Ph¸t triÓn c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt cho CTGD häc .7274 4.6366 522 sinh sau nµy 8.BiÕt xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu .8187 4.1268 522 häc tËp m«n häc 9.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ®èi xö khÐo lÐo .6633 3.7856 522 10.Ph¸t triÓn kü n¨ng ph©n tÝch .6765 4.6915 522

B¶ng 29 cho thÊy SV tù ®¸nh gi¸ møc ®é cè g¾ng cña hä ®Ó ®¹t ®−îc 10

môc tiªu qua häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm nh×n chung lµ cao vµ sù tËp





















157

trung trong ®¸nh gi¸ còng cao. Trong ®ã sù cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc hai môc tiªu:

Môc tiªu ph¸t triÓn kü n¨ng ph©n tÝch, môc tiªu ph¸t triÓn c¸c phÈm chÊt cÇn

thiÕt cho c«ng t¸c gi¸o dôc HS sau nµy ®−îc SV ®¸nh gi¸ cao vµo lo¹i nhÊt nh×.

Sù cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ph¸t triÓn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong

CTGD häc sinh ®−îc SV ®¸nh gi¸ cao vµo lo¹i thø ba nh−ng l¹i cã sù tËp trung

trong ®¸nh gi¸ cao nhÊt. Sù cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu häc tËp ®−îc SV tù

®¸nh gi¸, xÕp theo thø tù tõ cao ®Õn thÊp trong b¶ng thèng kª trªn lµ: 1). Ph¸t

triÓn kü n¨ng ph©n tÝch ( X=4.6915 vµ ®é lÖch chuÈn .6765); 2). Ph¸t triÓn c¸c

phÈm chÊt cÇn thiÕt cho c«ng t¸c gi¸o dôc HS sau nµy ( X= 4.6366 vµ ®é lÖch

chuÈn .7274); 3). Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD

( X=4.4535 vµ ®é lÖch chuÈn .6509); 4). Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt c«ng

t¸c gi¸o dôc HS ( X=4.1803 vµ ®é lÖch chuÈn .8445); 5). Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng,

chiÕn l−îc vµ thãi quen häc tËp phï hîp ( X= 4.1690 vµ ®é lÖch chuÈn 1.8314);

6). BiÕt xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp m«n häc ( X=

4.1268 vµ ®é lÖch chuÈn .8187); 7). BiÕt ph−¬ng ph¸p ®Ó tù t×m kiÕm tri thøc,

kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS ( X= 4.0620 vµ ®é lÖch chuÈn .8935); 8). Ph¸t triÓn

kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc t©m lý häc vµ gi¸o dôc häc ®# häc ( X=4.0423 vµ ®é

lÖch chuÈn .7561); 9). Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ®èi xö khÐo lÐo ( X=3.7856 vµ ®é

lÖch chuÈn .6633) vµ10). C¶i thiÖn kh¶ n¨ng tÝnh to¸n ( X=3.7465 vµ ®é lÖch

chuÈn 1.0725)

Qua ph©n tÝch b¶ng thèng kª trªn cho thÊy trong qu¸ tr×nh häc tËp theo quy

tr×nh thùc nghiÖm, SV rÊt cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh vµ c¸c môc tiªu häc tËp kh¸c cã liªn quan.

§iÒu ®ã chøng tá d¹y häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm ®# kÝch thÝch ®−îc tÝnh tÝch

cùc häc tËp vµ rÌn luyÖn cña hä ë møc ®é cao.

Ph©n tÝch c¸c th«ng tin thu ®−îc qua c¸c b¨ng video vÒ c¸c tiÕt d¹y häc

theo quy tr×nh thùc nghiÖm vµ vÒ thi XLTH cña SVSP còng cho thÊy SV rÊt hµo

høng vµ tÝch cùc víi viÖc häc tËp theo quy tr×nh nµy.

C¸c th«ng tin vÒ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña SV thu ®−îc tõ nhiÒu nguån

kh¸c nhau ®Òu ®# ph¶n ¸nh mét kÕt qu¶ chung trong ®¸nh gi¸ ®ã lµ: Häc tËp theo

158

quy tr×nh thùc nghiÖm khiÕn SV cã tÝnh tÝch cùc häc tËp h¬n nhiÒu so víi häc

tËp theo quy tr×nh truyÒn thèng.

3.2.2.3. T×nh h×nh h−íng dÉn vµ gi¶i quyÕt THSP trªn líp vµ vÒ hÖ thèng

THSP trong CTGD ë THPT ®# ®−îc x©y dùng

Ph©n tÝch th«ng tin thu ®−îc qua c©u hái sè 4 vµ sè 5 ë PhiÕu ®¸nh gi¸ vµ

gãp ý (Phô lôc 4); qua pháng vÊn SV; qua xem b¨ng video giê d¹y, b¨ng video

ho¹t ®éng thi xö lý THSP cña SV; qua ý kiÕn ®ãng gãp cña ®ång nghiÖp dù giê,

xem xÐt hÖ thèng THSP ®# x©y dùng còng thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh¶

quan vÒ tiÕn tr×nh d¹y häc cña GV vµ SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc theo quy tr×nh

thùc nghiÖm. ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c ®èi t−îng trªn chñ yÕu tËp trung vµo mÆt

®¹t ®−îc cña tiÕn tr×nh h−íng dÉn vµ gi¶i quyÕt THSP trªn líp. Mét sè ý kiÕn næi

bËt ®−îc nhiÒu ®èi t−îng ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ: TiÕt d¹y häc diÔn ra khÈn tr−¬ng, s«i

®éng; SV tá ra høng thó, phÊn khëi ; THSP ®−a ra cho SV gi¶i quyÕt phï hîp víi

môc ®Ých, néi dung vµ thêi gian d¹y häc trªn líp; Tnh huèng phong phó, cã gi¸

trÞ thùc tÕ vµ cã nhiÒu t×nh huèng hay; nh×n c¸ch tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng trªn

líp nh− vËy lµ ®−îc. Ch−a thu ®−îc nh÷ng ý kiÕn phµn nµn vÒ d¹y häc theo quy

tr×nh nµy trõ ý kiÕn cña mét sè SV cho r»ng hä muèn cã thªm nhiÒu thêi gian

häc tËp vÒ CTGD vµ ®−îc cung cÊp thªm tµi liÖu vÒ THSP, nhÊt lµ THSP ë THPT

c¸c tØnh §BSCL nhiÒu h¬n. Xin trÝch dÉn mét sè ý kiÕn:

1). Mét n÷ sinh líp §HSP VËt lý K2000 C§SP B¹c liªu:“ Em rÊt thÝch

®−îc ®−a ra vµ xö lý nh÷ng THSP. Häc nh− vËy thËt tuyÖt”. Trong khi ®ã, ®èi víi

tiÕt d¹y truyÒn thèng th× häc sinh nµy l¹i than “ buån ngñ”.

2). Nhãm 4 cña MHO4 (nhãm nghiªn cøu vÒ d¹y häc tÝch cùc ë líp ®«ng

SV cña ch−¬ng tr×nh hîp t¸c nghiªn cøu vÒ d¹y häc tÝch cùc gi÷a khoa s− ph¹m

§HCT vµ Hµ Lan): “ TiÕt d¹y khÈn tr−¬ng, hîp lý vµ rÊt sinh ®éng. SV rÊt tÝch

cùc häc tËp. ViÖc thu thËp vµ ®−a ra c¸c THSP thùc tÕ x¶y ra ë c¸c tØnh §BSCL

cho SV gi¶i quyÕt nh− vËy rÊt cã ý nghÜa. CÇn tÝch cùc cho SV tù ®−a ra c¸c t×nh

huèng nhiÒu h¬n...”;

3). “Chóng em rÊt kho¸i ®−îc häc theo ph−¬ng ph¸p nµy v× nã lµm cho

chóng em m¹nh d¹n, tù tin h¬n, hiÓu bµi dÔ h¬n vµ thÊy tri thøc mµ m×nh häc gÇn

gòi víi thùc tÕ c«ng viÖc sau nµy cña chóng em h¬n”. Mét SV SP To¸n K2001

tr−êng §HCT.

159

KÕt luËn ch−¬ng 3

Néi dung chñ yÕu cña ch−¬ng 3 lµ m« t¶ qu¸ tr×nh thùc nghiÖm; xö lý,

ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm qua ®ã kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh

kh¶ thi cña quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y

häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP. Giíi thiÖu chung vÒ qu¸ tr×nh thùc

nghiÖm, t¸c gi¶ ®# x¸c ®Þnh ®−îc môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi t−îng, thêi gian, c¬ së,

néi dung, ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm vµ x©y dùng ®−îc quy tr×nh thùc nghiÖm.

Trong ®ã, c¸c tiªu chuÈn vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ phï hîp víi môc ®Ých, nhiÖm vô

d¹y häc ®−îc x¸c lËp vµ sö dông nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thùc nghiÖm thu

Qu¸ tr×nh ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®−îc kÕt qu¶ kh¸ch quan, chÝnh x¸c.

cho thÊy:

- KÕt qu¶ thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV sau khi

®−îc h−íng dÉn häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm so víi kÕt qu¶ thùc hiÖn kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV tr−íc thùc nghiÖm ë c¶ hai ®ît thùc

nghiÖm ®Òu ®−îc n©ng cao rÊt râ rÖt.

- KÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV sau khi ®−îc h−íng dÉn häc tËp theo quy

tr×nh thùc nghiÖm ®ît 1 so víi tr−íc thùc nghiÖm cao h¬n.

Sù t¨ng, gi¶m tû lÖ SV ®¹t ®iÓm c¸c lo¹i diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c líp häc tham

gia thùc nghiÖm thuéc c¸c chuyªn ngµnh SP tù nhiªn, SP x# héi còng nh− SP

ngo¹i ng÷. Tuy nhiªn ë c¸c líp häc cã SV cña mét chuyªn ngµnh vµ sè l−îng SV

kh«ng qu¸ ®«ng th× kÕt qu¶ thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò sau thùc nghiÖm

cã tû lÖ t¨ng nh×n chung lµ cao h¬n.

- KÕt qu¶ vÒ th¸i ®é tÝch cùc cña SV thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc theo

quy tr×nh thùc nghiÖm so víi kÕt qu¶ vÒ th¸i ®é tÝch cùc cña SV thÓ hiÖn trong

qu¸ tr×nh d¹y häc theo quy tr×nh truyÒn thèng t¨ng c−êng rÊt râ rÖt.

- KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ cña SV ®èi víi viÖc häc theo quy tr×nh thùc nghiÖm

cho thÊy hä cã nhËn thøc vµ th¸i ®é tèt víi qu¸ tr×nh d¹y häc nµy.

- KÕt qu¶ thùc nghiÖm cßn cho thÊy SV tù ®¸nh gi¸ møc ®é cè g¾ng cña hä

®Ó ®¹t ®−îc 10 môc tiªu trong qu¸ tr×nh häc tËp theo quy tr×nh thùc nghiÖm nh×n

chung lµ cao vµ sù tËp trung trong ®¸nh gi¸ còng cao.

- Cuèi cïng, kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®# cho thÊy kh¶ n¨ng h−íng dÉn vµ gi¶i

quyÕt THSP trªn líp (c¸ch thøc tiÕn hµnh, thêi gian, sè vµ chÊt l−îng c¸c THSP

160

®−îc ®−a ra trªn líp ...), vµ vÒ hÖ thèng THSP ®# ®−îc x©y dùng lµ phï hîp víi

môc ®Ých ®Ých, néi dung d¹y häc ®# ®−îc quy ®Þnh.

Nh− vËy, tõ nh÷ng nhËn xÐt trªn chøng tá qu¸ tr×nh thùc nghiÖm ®# kh¼ng

®Þnh ®−îc gi¶ thuyÕt khoa häc cña luËn ¸n. Quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ

thèng THSP ®−îc x¸c lËp lµ thÝch hîp vµ cã t¸c dông râ rÖt trong viÖc n©ng cao

viÖc thùc hiÖn môc tiªu rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc

sinh vµ c¸c môc tiªu kh¸c cña SVSP qua ®ã gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng ®µo

t¹o GV cña c¸c tr−êng §HSP. ViÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong

qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp theo quy tr×nh ®−îc x©y dùng lµ phï hîp víi logic

nhËn thøc cña SVSP vµ logic d¹y häc ë §HSP; cã hiÖu qu¶ râ rÖt trong viÖc n©ng

cao chÊt l−îng häc nghÒ cña SVSP; kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ trong t− duy

s− ph¹m còng nh− viÖc tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp ë c¸c tr−êng §HSP.

KÕt qu¶ thùc nghiÖm còng kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh kh¶ thi cña c¸c quy tr×nh

®# ®−îc x©y dùng, cã kh¶ n¨ng triÓn khai, øng dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n

GDH còng nh− c¸c m«n NVSP cã liªn quan ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay.

161

Thùc hiÖn môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi, luËn ¸n ®# gi¶i

quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y:

1.2. Trªn c¬ së kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng kinh nghiÖm quÝ b¸u cña c¸c

nhµ gi¸o dôc, luËn ¸n ®i vµo nghiªn cøu vµ lµm râ hÖ thèng lý luËn vÒ THSP

trong CTGD häc sinh (kh¸i niÖm, cÊu tróc, sù ph©n lo¹i, quy tr×nh xö lý THSP);

vÒ x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH (kh¸i niÖm x©y

dùng vµ kh¸i niÖm sö dông THSP vµ c¸c lý luËn kh¸c cã liªn quan). §Æc biÖt,

nghiªn cøu cña luËn ¸n ®# chó träng nh÷ng quan ®iÓm chung chi phèi viÖc x©y

dùng vµ sö dông THSP, mèi quan hÖ gi÷a x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸

tr×nh d¹y häc ®¹i häc víi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy, ®# coi gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò trong THSP lµ ®iÓm khëi ®Çu, lµ trung t©m vµ lµ thµnh tè c¬ b¶n cña qu¸

tr×nh d¹y häc tÝch cùc ë §HSP. THSP trong CTGD häc sinh kh«ng chØ lµ h×nh

thøc, con ®−êng mµ cßn lµ ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn ®Ó rÌn luyÖn cho SV kü

n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD ®ång thêi lµ môc tiªu mµ ®µo t¹o SP cÇn ®¹t

®−îc. Cã thÓ nãi, ®©y lµ ph−¬ng ph¸p ®Ó chuÈn bÞ cã hiÖu qu¶ cho SVSP cã kh¶

n¨ng ®i vµo cuéc sèng nghÒ nghiÖp, ®i vµo CTGD häc sinh ë THPT nhÊt lµ båi

d−ìng cho hä kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò diÔn ra trong CTCNL

cña hä sau nµy.

1.2. KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng nghiªn cøu ®# ®i ®Õn mét sè nhËn ®Þnh vÒ

c¸c mÆt cña thùc tr¹ng nh−: NhËn thøc sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña viÖc x©y dùng

vµ sö dông THSP, møc ®é, h×nh thøc sö dông, c¸c nguån khai th¸c THSP còng

nh− hiÖu qu¶ ®¹t ®−îc vµ c¸c nguyªn nh©n chi phèi ®Õn thùc tr¹ng nµy. LuËn ¸n

®# ®−a ra bøc tranh tæng quan vÒ t×nh h×nh x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸

tr×nh d¹y häc m«n GDH, d¹y häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP nhÊt lµ

tr−êng §HCT hiÖn nay. LuËn ¸n ®# chØ ra hiÖu qu¶ x©y dùng vµ sö dông THSP

hiÖn nay cßn thÊp ch−a gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc n©ng cao chÊt l−îng rÌn

luyÖn nghÒ nghiÖp cho SVSP. KÕt qu¶ nghiªn cøu còng ®# chØ ra nh÷ng nguyªn

nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ¶nh h−ëng ®Õn thùc tr¹ng trªn ®ång thêi x¸c ®Þnh 4

1. KÕt luËn

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

162

m©u thuÉn chñ yÕu trong viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP hiÖn nay. Bèn m©u

thuÉn ®ã lµ:

1). Nhu cÇu cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh

®µo t¹o SP ngµy cµng cao trong khi ®ã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu nµy ë c¸c

§HSP hiÖn nay cßn thÊp.

2). Yªu cÇu ®æi míi trong ®µo t¹o NVSP cho SV ngµy cµng cao trong khi

®ã th× nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ cña viÖc gi¶ng d¹y m«n GDH vµ sù quan t©m ®Ó d¹y

tèt, häc tèt m«n häc nµy ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay vÉn cßn h¹n chÕ.

3). GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP nh×n chung cã nhËn thøc cao vÒ sù

cÇn thiÕt nªn x©y dùng vµ sö dông THSP trong ®µo t¹o NVSP, tuy nhiªn trong

qu¸ tr×nh d¹y häc cña hä l¹i th−êng thiÕu THSP ®−îc ®−a ra, ®−îc gi¶i quyÕt,

thiÕu sù ®Çu t− vÒ thêi gian vµ c«ng søc cho c«ng viÖc nµy.

4). Yªu cÇu ®µo t¹o ng−êi SVSP cã n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c

vÊn ®Ò n¶y sinh trong CTGD häc sinh ë nhµ tr−êng THPT ngµy cµng trë nªn cÊp

b¸ch; trong khi ®ã, tr×nh ®é kü n¨ng xö lý THSP thuéc c«ng t¸c nµy cña SV cßn

yÕu, GV thiÕu kinh nghiÖm x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

Trong 4 m©u thuÉn cÇn gi¶i quyÕt th× m©u thuÉn thø 4 ®−îc coi lµ m©u

thuÉn c¬ b¶n. M©u thuÉn nµy ®−îc gi¶i quyÕt sÏ t¹o nªn ®éng lùc chñ yÕu thóc

®Èy qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Qu¸ tr×nh d¹y häc ®¹i häc lµ mét cÊu

tróc-hÖ thèng mang tÝnh toµn vÑn. Cho nªn, m©u thuÉn c¬ b¶n chØ ®−îc gi¶i quyÕt

tèt khi sù gi¶i quyÕt ®ã n»m trong tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt mét c¸ch ®ång bé tÊt c¶

c¸c m©u thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy vµ ph−¬ng h−íng gi¶i quyÕt

c¬ b¶n nhÊt ®−îc x¸c ®Þnh ®ã lµ x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y

häc phÇn LLGD cho SV c¸c tr−êng §HSP.

1.3.C¨n cø vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn, d−íi gãc ®é lý luËn

d¹y häc, luËn ¸n ®# tiÕn hµnh ph©n tÝch kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh phÇn LLGD vµ ®Ò

xuÊt quy tr×nh x©y dùng, quy tr×nh sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn

LLGD cho SV §HSP. Trong ®ã luËn ¸n ®# tiÕn hµnh lµm râ vÞ trÝ, vai trß vµ x¸c

®Þnh môc ®Ých, néi dung d¹y häc cña phÇn LLGD trong m«n GDH ë c¸c tr−êng

§HSP; x¸c ®Þnh ®−îc mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c x©y dùng vµ sö dông THSP

trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD; x¸c ®Þnh ®−îc c¸c quy tr×nh x©y dùng vµ sö

dông THSP ë tÇm vÜ m« vµ vi m«, trong mçi quy tr×nh bao gåm c¸c giai ®o¹n vµ

163

c¸c b−íc ®−îc s¾p xÕp theo mét trËt tù tuyÕn tÝnh; thiÕt kÕ ®−îc 27 THSP ®Ó d¹y

häc trªn líp phÇn LLGD cho kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn LLGD m«n

GDH ë §HCT vµ c¸c TTGDTX ë c¸c tØnh §BSCL vµ x¸c ®Þnh ®−îc c¸c ®iÒu

kiÖn cÇn thiÕt ®Ó viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®¹t hiÖu qu¶.

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP cña ng−êi

GV, luËn ¸n ®# ®−a ra hai bµi so¹n mÉu vÒ d¹y häc sö dông THSP, biªn so¹n

®−îc mét tµi liÖu h−íng dÉn c¸ch x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y

häc vÒ CTGD häc sinh ë THPT víi mét hÖ thèng bao gåm 282 THSP trong

CTGD häc sinh cña ng−êi GV (chñ yÕu cña GVCNL) ë THPT c¸c tØnh §BSCL

vµ s−u tÇm 45 THSP trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT (®# ®−îc c«ng bè trªn

c¸c tµi liÖu).

1.4. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®# cho nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan: KÕt

qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ c¸c kÕt qu¶ häc tËp kh¸c

cña SV ®# ®−îc n©ng cao râ rÖt; SV tÝch cùc häc tËp vµ rÌn luyÖn h¬n...KÕt qu¶

thùc nghiÖm ®# kh¼ng ®Þnh ®−îc tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh phï hîp vµ tÝnh kh¶ thi cña

c¸c quy tr×nh ®# ®−îc x©y dùng.

§Ó thùc hiÖn viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn

LLGD cã hiÖu qu¶, cÇn thiÕt ph¶i cã sù cã ®æi míi trong c«ng t¸c ®µo t¹o SP.

Trong ®ã cÇn t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ t©m lý cña GV vµ SV còng nh−

nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü thuËt cho qu¸ tr×nh d¹y häc

nµy.

1.5. §èi chiÕu víi môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn ¸n, kÕt qu¶

nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm ®# thùc hiÖn ®−îc môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®# ®Ò ra vµ

®# kh¼ng ®Þnh ®−îc gi¶ thuyÕt khoa häc cña ®Ò tµi luËn ¸n.

2.1. Nhµ tr−êng §HSP cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng x©y

dùng ®éi ngò GV gi¶ng d¹y c¸c m«n NVSP mét c¸ch ®ång bé. Mét trong nh÷ng

biÖn ph¸p ®ã cã thÓ lµ: t¨ng c−êng c¸c ®ît tËp huÊn vÒ c«ng t¸c NVSP cho GV;

t¨ng c−êng sù phèi hîp, liªn kÕt gi÷a GV gi¶ng d¹y c¸c m«n NVSP vµ c¸c GV ë

THPT; t¨ng c−êng sù liªn kÕt trong nghiªn cøu khoa häc gi¸o dôc gi÷a c¸c

tr−êng, c¸c c¬ së ®µo t¹o §HSP ®Þa ph−¬ng, vïng, miÒn; t¨ng c−êng nh÷ng biÖn

2. Mét sè kiÕn nghÞ

164

ph¸p ®éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi c¶ vÒ vËt chÊt lÉn vÒ tinh

thÇn cho GV tu d−ìng, rÌn luyÖn vµ lµm viÖc tèt.

2.2. CÇn cã sù thèng nhÊt chung vÒ phÇn cøng trong kÕ ho¹ch, ch−¬ng

tr×nh gi¶ng d¹y vµ rÌn luyÖn c¸c m«n NVSP vµ cÇn cã sù thanh tra, gi¸m s¸t sù

thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh nµy ®Ó tr¸nh nh÷ng hiÖn t−îng tïy tiÖn trong

x©y dùng kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn kÕ ho¹ch,

ch−¬ng tr×nh nµy ë mét sè tr−êng vµ khoa SP hiÖn nay.

2.3. Trong kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o SP, vÊn ®Ò ®µo t¹o SVSP lµm tèt

CTGD häc sinh ®Æc biÖt CTCNL ë THPT cÇn ®−îc ®Æt ngang tÇm víi ®µo t¹o hä

lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y m«n häc. Cho nªn, viÖc t¨ng c−êng sè tiÕt d¹y häc phÇn

LLGD nhÊt lµ d¹y häc vÒ CTCNL nªn ®−îc coi lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch cÇn gi¶i quyÕt

ë c¸c tr−êng §HSP hiÖn nay. §Æc biÖt cã thÓ tËn dông båi d−ìng cho SVSP kh¶

n¨ng lµm CTGD häc sinh, CTCNL ë THPT th«ng qua gi¶ng d¹y c¸c néi dung tri

thøc cña c¸c m«n häc NVSP cã liªn quan (nh− m«n T©m lý häc, Ph−¬ng ph¸p

gi¶ng d¹y bé m«n).

2.4. T¨ng c−êng sù ®Çu t− nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng, vÒ t×nh huèng trong

CTGD häc sinh ë THPT nhÊt lµ THPT c¸c tØnh §BSCL vµ nghiªn cøu viÖc chuÈn

bÞ cho SVSP lµm c«ng t¸c nµy ë c¸c c¬ së ®µo t¹o SP cho c¸c tØnh §BSCL.

2.5. T¨ng c−êng ®Çu t− vÒ c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü thuËt theo h−íng

hiÖn ®¹i ho¸, x# héi ho¸ (b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng) dÇn cho

qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô ®µo t¹o NVSP tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng.

2.6. T¨ng c−êng kû c−¬ng, t×nh th−¬ng vµ tr¸ch nhiÖm trong nhµ tr−êng SP

h¬n n÷a nh»m x©y dùng bÇu m«i tr−êng SP tèt ®Ñp h¬n.

Cuèi cïng, ®Ò tµi nghiªn cøu sÏ ®−îc triÓn khai, øng dông trong qu¸ tr×nh

d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH. KÕ thõa ph¸t triÓn nh÷ng kÕt qu¶ ®# ®¹t ®−îc tõ

®Ò tµi cña luËn ¸n, sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y

häc m«n GDH vµ c¸c m«n NVSP kh¸c trong t−¬ng lai.

165

1. Bïi ThÞ Mïi (1993), “Kü n¨ng ho¹t ®éng chñ nhiÖm líp vµ qui tr×nh h×nh

thµnh kü n¨ng Êy”, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc thùc tËp s− ph¹m tËp trung, Tp Hå

ChÝ Minh, tr 83-84.

2. Bïi ThÞ Mïi (1999), “Ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc häc ë ®¹i häc

CÇn Th¬”, Kû yÕu Héi th¶o nghiªn cøu khoa häc khoa s− ph¹m, §HCT, tr 247-

251.

3. Bïi ThÞ Mïi (2000) Gi¸o tr×nh H−íng dÉn thùc hµnh gi¸o dôc häc, §HCT

4. Bïi ThÞ Mïi (2001), Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2, CÇn Th¬.

5. Bïi ThÞ Mïi (2001), “§éng c¬ thóc ®Èy sinh viªn trong líp häc ë ®¹i häc”,

Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho líp ®«ng häc sinh vµ

sinh viªn”, Nhãm IV, khoa s− ph¹m, §HCT.

6. Bïi ThÞ Mïi (2001), “B−íc ®Çu x¸c ®Þnh hÖ thèng kü n¨ng c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp vµ quy tr×nh rÌn luyÖn chóng cho sinh viªn”, Kû yÕu Héi th¶o nghiªn cøu

khoa häc khoa s− ph¹m, §HCT, tr 88-92.

7. Bïi ThÞ Mïi, Bïi v¨n Ngµ, NguyÔn ThÞ BÝch Liªn (2002), Gi¸o dôc häc ®¹i

c−¬ng 2 (®ång t¸c gi¶), L−u hµnh néi bé tr−êng §HCT.

8. Bïi ThÞ Mïi (2002-2003), “C«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë tr−êng trung häc phæ

th«ng”, Mét sè kinh nghiÖm d¹y häc líp ®«ng cã hiÖu qu¶, Nhãm IV, Khoa S−

ph¹m, §HCT, 2002-2003, tr 30-46.

9. Bïi ThÞ Mïi (2003), T×nh huèng s− ph¹m trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh cña

gi¸o viªn trung häc phæ th«ng, §HCT.

10. Bïi ThÞ Mïi (2003), “Sö dông t×nh huèng s− ph¹m trong d¹y häc c«ng t¸c

chñ nhiÖm líp ë ®¹i häc s− ph¹m”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 10/2003 (69) tr 14-16.

11. Bïi ThÞ Mïi (2004), T×nh huèng s− ph¹m trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh

cña gi¸o viªn trung häc phæ th«ng, Nxb §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi.

danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶

166

1. NguyÔn Nh− An (1996), Ph−¬ng ph¸p d¹y häc Gi¸o dôc häc T2, Nxb ®¹i häc

quèc gia Hµ Néi.

2. Therese L. Baker (1998), Thùc hµnh nghiªn cøu xQ héi, Nxb ChÝnh trÞ quèc

gia, Hµ Néi.

3. §inh Quang B¸o-Phan §øc Duy (1994), “T¹o t×nh huèng s− ph¹m b»ng c¸c

bµi tËp ®Ó d¹y m«n ph−¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc”, NCGD, 1994 (4), tr 23.

4. NguyÔn Ngäc B¶o, NguyÔn §×nh ChØnh (1989), Thùc hµnh gi¸o dôc häc, Nxb

Gi¸o dôc.

5. NguyÔn Ngäc B¶o (1995), Ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc, tÝnh tù lùc cña häc sinh

trong qu¸ tr×nh d¹y häc, Tµi liÖu båi d−êng th−êng xuyªn chu kú hÌ 1993-

1996 cho gi¸o viªn trung häc phæ th«ng, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Vô gi¸o

viªn.

6. NguyÔn Ngäc B¶o (1999), “T×nh huèng s− ph¹m: Nh©n tè ¶nh h−ëng, c¸ch

gi¶i quyÕt”, T¹p chÝ §H&THCN, 99 (7), tr 7-9.

7. NguyÔn Ngäc B¶o-NguyÔn ThÞ H−¬ng Giang (2000), “B−íc ®Çu sö dông c¸c

t×nh huèng s− ph¹m trong rÌn luyÖn t− duy s− ph¹m cho sinh viªn Cao ®¼ng

s− ph¹m Hµ TÜnh”, T¹p chÝ §H&THCN, 2000 (3), tr 14-20.

8. Lª Kh¸nh B»ng (2000), “N©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ d¹y häc ë ®¹i häc

cho phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi cña ®Êt n−íc vµ thêi ®¹i”, Gi¸o dôc häc

®¹i häc, Hµ Néi, tr 112-130.

9. Anne Bessot& feancoie Richard (1990), Claude Commiti (1991), Më ®Çu lý

thuyÕt c¸c t×nh huèng&Giíi thiÖu c¸c t×nh huèng Didactic, B¸o c¸o Héi nghÞ

chuyªn ®Ò Didactic To¸n t¹i §HSP HuÕ, Th¸ng 4/1990 & 1991

10. Benjamin S. Bloom vµ c¸c céng sù, Nguyªn t¾c ph©n lo¹i môc tiªu gi¸o dôc:

LÜnh vùc nhËn thøc, Tñ s¸ch T©m lý-gi¸o dôc, Tr−êng §HSP Tp Hå ChÝ

Minh.

TiÕng ViÖt:

Tµi liÖu tham kh¶o

167

11. NguyÔn ThÞ B×nh (1996), “VÊn ®Ò ®µo t¹o gi¸o viªn vµ cñng cè, ®æi míi hÖ

thèng s− ph¹m-yÕu tè quyÕt ®Þnh viÖc ph¸t triÓn sè l−îng vµ n©ng cao chÊt

l−îng gi¸o dôc”, NCGD, 1996 (2), tr 4-16.

12. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (1999), ChØ thÞ cña Bé tr−ëng Bé Gi¸o dôc vµ ®µo

t¹o vÒ viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ häc tËp

trong c¸c tr−êng s− ph¹m, Hµ Néi.

13. Bé Gi¸o ®ôc vµ ®µo t¹o (1995), Ch−¬ng tr×nh phÇn gi¸o dôc cèt lâi chuyªn

nghiÖp dµnh cho c¸c tr−êng §¹i häc vµ Cao ®¼ng s− ph¹m, Hµ Néi.

14. B«n®−rep N.I. ChuÈn bÞ cho sinh viªn lµm c«ng t¸c gi¸o dôc. Tµi liÖu dÞch

cña tæ t− liÖu. §HSP Hµ Néi. Q1, tr3.

15. Lª ThÞ Bõng, H¶i Vang (1997), T©m lý häc øng xö, Nxb Gi¸o dôc.

16. NguyÔn V¨n C¸nh “Sù quan träng trong viÖc h×nh thµnh kü n¨ng gi¶i bµi tËp

t×nh huèng theo qui tr×nh”, Gi¸o viªn vµ nhµ tr−êng, Sè 19.

17. NguyÔn Minh Ch©u (1999), “N©ng cao d©n trÝ ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long”,

T¹p chÝ céng s¶n, 1999 (6), tr 51-52.

18. NguyÔn §×nh ChØnh, TrÇn Ngäc DiÔm (1995), Thùc hµnh vÒ gi¸o dôc häc,

Hµ Néi.

19. NguyÔn §×nh ChØnh (1995), Bµi tËp t×nh huèng qu¶n lý gi¸o dôc, Nxb Gi¸o

dôc.

20. NguyÔn §×nh ChØnh (1996), Bµi tËp t×nh huèng t©m lý häc qu¶n trÞ kinh

doanh, T1&2, Hµ Néi.

21. NguyÔn §×nh ChØnh (1998), “Gi¸o viªn phæ th«ng víi vÊn ®Ò ®µo t¹o s−

ph¹m”, Héi th¶o khoa häc quèc gia c¸c tr−êng §HSP lÇn thø hai, T1, tr 69-

75.

22. Lª ThÞ Thanh Chung (1999), X©y dùng hÖ thèng t×nh huèng cã vÊn ®Ò ®Ó d¹y

häc bé m«n Gi¸o dôc häc, LuËn ¸n th¹c sü, Hµ Néi.

23. Hoµng Chóng (1983), Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong khoa häc gi¸o

dôc, Nxb Gi¸o dôc.

24. Claude Commiti (1991), C¸c bµi gi¶ng vµ ho¹t ®éng ®−îc tr×nh bµy t¹i Héi

th¶o Didactic To¸n ë tr−êng §HSP HuÕ ngµy 22/4/1991.

168

25. NguyÔn ThÞ Cóc (2000), “Mét sè biÖn ph¸p rÌn luyÖn kü n¨ng xö lý t×nh

huèng s− ph¹m trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n gi¸o dôc häc”, Kû yÕu §æi míi

d¹y häc, nghiªn cøu vµ øng dông t©m lý häc, gi¸o dôc häc phôc vô sù nghiÖm

c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, T2, Khoa T©m lý-Gi¸o dôc häc,

§HSP Hµ Néi, tr 210.

26. §Æng V¨n Cóc-TrÇn V¨n B¸ch (1998), “Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n gi¸o

dôc häc theo qui tr×nh ®µo t¹o míi dµnh cho sinh viªn kh«ng chuyªn”, Héi

th¶o s− ph¹m quèc gia c¸c tr−êng §HSP lÇn 2, T1, tr 93-98.

27. Vò V¨n D©n( 2001), “MÊy biÖn ph¸p ®æi míi néi dung vµ ph−¬ng ph¸p

gi¶ng d¹y bé m«n gi¸o dôc häc”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (3), tr 17-18.

28. NguyÔn ThÞ Doan (1994), “VËn dông ph−¬ng ph¸p t×nh huèng trong gi¶ng

d¹y ®¹i häc”, §H&GDCN, 1994 (5), tr 17-18.

29. Ng« ThÞ Thu Dung (2001), “NhËn biÕt, ®o ®¹c vµ ®¸nh gi¸ møc ®é tÝch cùc

häc tËp cña häc sinh tiÓu häc trong giê häc trªn líp”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002

(14), tr 14, 15, 43.

30. Ng« ThÞ Thu Dung (2001), “ M« h×nh tæ chøc häc theo nhãm trong giê häc

trªn líp”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (3), Tr 21-22.

31. NguyÔn ChÝ Dòng (1999), “Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bµi tËp t×nh huèng”, Kû

yÕu Héi th¶o khoa häc ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ kiÓm tra ®¸nh gi¸,

Khoa LuËt, §HQG Hµ Néi, tr 55-60.

32. §inh TuÊn Dòng (2002), “§æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo t×nh huèng”,

Kû yÕu Héi th¶o n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o toµn quèc lÇn thø III, Hµ Néi,

tr 55-60.

33. Phan §øc Duy (1996), Sö dông bµi tËp t×nh huèng s− ph¹m ®Ó rÌn luyÖn cho

sinh viªn kü n¨ng d¹y häc sinh häc, LuËn ¸n tiÕn sÜ.

34. Phan §øc Duy (1998), “RÌn luyÖn kü n¨ng tæ chøc bµi lªn líp sinh häc cho

sinh viªn b»ng bµi tËp t×nh huèng d¹y häc”, Héi th¶o khoa häc quèc gia c¸c

tr−êng §HSP lÇn thø hai, T2, tr 60-63.

35. Hå Ngäc §¹i (1985), Bµi häc lµ g×, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.

36. §¹i häc quèc gia Hµ néi, Tr−êng c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o (2000),

Gi¸o dôc häc ®¹i häc, Hµ Néi.

169

37. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (1993), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø t− Ban ChÊp

hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ VII, L−u hµnh néi bé.

38. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp hµnh

Trung −¬ng §¶ng kho¸ VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia.

39. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (2002), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø s¸u Ban ChÊp

hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

40. Jean-Marc Denomme&Madeleine Roy, TiÕn tíi mét ph−¬ng ph¸p s− ph¹m

t−¬ng t¸c, Nxb Thanh niªn.

41. §ç Ngäc §¹t (1997), TiÕp cËn hiÖn ®¹i ho¹t ®éng d¹y häc, Nxb §¹i häc

quèc gia Hµ néi, Hµ Néi.

42. Hµ ThÞ §øc (2000), “VÊn ®Ò rÌn luyÖn kü n¨ng s− ph¹m cho sinh viªn. C¬ së

lý luËn thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p”, Kû yÕu ®æi míi d¹y häc, nghiªn cøu

vµ øng dông t©m lý häc, gi¸o dôc häc phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, T2, tr 202-206.

43. NguyÔn Ch©u Giang (1998), “§iÒu tra, ph©n lo¹i c¸c t×nh huèng s− ph¹m

gãp phÇn n©ng cao nghiÖp vô s− ph¹m cho sinh viªn”, Héi th¶o khoa häc

quèc gia c¸c tr−êng §HSP lÇn thø hai, T1, tr 86-89.

44. NguyÔn ThÞ H−¬ng Giang (2000), B−íc ®Çu sö dông c¸c t×nh huèng s−

ph¹m trong rÌn luyÖn t− duy s− ph¹m cho sinh viªn Cao ®¼ng s− ph¹m Hµ

TÜnh, LuËn ¸n th¹c sÜ.

45. G«n«b«lin Ph. N. (1979), Nh÷ng phÈm chÊt t©m lý cña ng−êi gi¸o viªn, Nxb

Gi¸o dôc.

46. TrÇn V¨n Hµ (1996), “Lý thuyÕt t×nh huèng vµ ph−¬ng ph¸p sö lý t×nh huèng

hµnh ®éng “, T¹p chÝ §H&GDCN, 1996 (6).

47. TrÇn V¨n Hµ (1996), “Qui tr×nh b¶y b−íc ra quyÕt ®Þnh ®Ó xö lý nh÷ng t×nh

huèng quan träng”, T¹p chÝ §H&GDCN, 1996 (6).

48. Ph¹m Minh H¹c (1986), “Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ho¹t ®éng-nh©n c¸ch vµ lý

luËn chung vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc”, NCGD, 1986 (10), tr 1-2.

49. Ph¹m Minh H¹c (1997), T©m lý häc, Nxb Gi¸o dôc.

50. Ph¹m Minh H¹c (1998), Suy nghÜ vÒ ph−¬ng h−íng vµ ph−¬ng ph¸p chÊn

chØnh ®Ó tiÕp tôc ®æi míi gi¸o dôc ®¹i häc”, §H&GDCN, 1998 (6), tr 3-4.

170

51. Ph¹m Minh H¹c (2000), “Kinh tÕ tri thøc vµ gi¸o dôc-®µo t¹o, ph¸t triÓn

ng−êi”, NCGD, 2000 (9&10), tr 4-6&1-2.

52. NguyÔn Gia H¸ch (1993), “Gi¸o dôc nghiÖp vô s− ph¹m cho sinh viªn trong

qui tr×nh ®µo t¹o míi”, NCGD 1993 (11), tr 8.

53. Lª V¨n H¶o (2002), “Ph−¬ng ph¸p d¹y häc dùa trªn vÊn ®Ò”, Kû yÕu Héi

th¶o n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o toµn quèc lÇn thø III, Hµ Néi, tr 45-47.

54. Hoµng Tè H»ng (1987), “Ph−¬ng ph¸p d¹y häc nªu vÊn ®Ò-Nghiªn cøu ¸p

dông trong d¹y häc ë nh÷ng líp ®«ng sinh viªn”, Toµn v¨n b¸o c¸o t¹i héi

th¶o khoa häc: Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, häc tËp vµ kiÓm tra-®¸nh gi¸ ë líp

häc ®«ng sinh viªn, tr 33-35.

55. Bïi HiÒn, NguyÔn V¨n Giao, NguyÔn H÷u Quúnh, Vò V¨n T¶o (2001), Tõ

®iÓn gi¸o dôc häc, Nxb Tõ ®iÓn b¸ch khoa.

56. NguyÔn Minh HiÓn (2001), “C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn gi¸o dôc ®¹i

häc”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (16), tr 1-2-3-18.

57. Ng« C«ng Hoµn (1987), “Nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng nhËn thøc cña sinh

viªn”, T¹p chÝ §h&THCN, 87 (1), tr 17-18-21.

58. TrÇn B¸ Hoµnh (1993), “ §Þnh h−íng viÖc ®µo t¹o båi d−ìng gi¸o viªn trung

häc cho nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI”, NCGD, 1993 (9), tr 6-8.

59. TrÇn B¸ Hoµnh (1995), §¸nh gi¸ gi¸o dôc, Hµ Néi.

60. §Æng Vò Ho¹t, Hµ ThÞ §øc (1995), Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2, Hµ Néi.

61. §Æng Vò Ho¹t, Hµ ThÞ §øc, Lý luËn d¹y häc ®¹i häc, Hµ Néi.

62. Lª V¨n Hång (1995), T©m lý häc s− ph¹m, Tr−êng ®¹i häc s− ph¹m Hµ Néi.

63. §µo Träng Hïng (2002), “Vai trß cña gi¸o dôc trong ph¸t triÓn céng ®ång ë

vïng ngËp lò §BSCL”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002 (30), tr 11-13.

64. TrÇn Duy H−ng (1998), “Qui tr×nh kiÕn t¹o t×nh huèng trong d¹y häc theo

nhãm nhá”, NCGD, 2000 (7), tr 18-17.

65. TrÇn ThÞ H−¬ng (2001), “VÒ sö dông bµi tËp thùc hµnh trong d¹y häc gi¸o

dôc häc ë tr−êng ®¹i häc s− ph¹m”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (3), tr 19-20.

66. NguyÔn ThÞ Thóy H−êng (2002), “RÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt t×nh huèng

s− ph¹m cho sinh viªn”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002 (34), tr 16-17.

171

67. Phan V¨n Kh¶i (2001), “T¹o b−íc ph¸t triÓn râ rÖt gi¸o dôc ®¹i häc nh÷ng

n¨m ®Çu thÕ kû XXI”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (14), tr 1-2.

68. Khoa Ng÷ v¨n ®¹i häc CÇn Th¬ (1999), V¨n häc d©n gian ®ång b»ng s«ng

Cöu Long, Nxb Gi¸o dôc.

69. Khoa S− ph¹m ®¹i häc CÇn Th¬ (2002), B¸o c¸o tæng kÕt thùc tËp s− ph¹m

K24 n¨m häc 2001-2002.

70. Phan ThÞ Mai Khuª (2000), “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña sinh viªn

b»ng d¹y häc t×nh huèng”, Kû yÕu Héi nghÞ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë

®¹i häc, khoa s− ph¹m ®¹i häc CÇn Th¬, tr 20-24.

71. NguyÔn B¸ Kim (1991), “ChÝnh x¸c ho¸ mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn

d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò”, NCGD, 1991 (5), tr 2-3.

72. NguyÔn B¸ Kim (1998), “Häc tËp trong ho¹t ®éng vµ b»ng ho¹t ®éng”, Héi

th¶o khoa häc quèc gia c¸c tr−êng §HSP lÇn thø 2. tr 194-197.

73. NguyÔn B¸ Kim-Bïi V¨n NghÞ-NguyÔn Ph−¬ng Chi (2002), “Qui tr×nh ph¸t

hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong m«n To¸n”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002 (38), tr

35-36.

74. Kixengnopb X. I (1976-1977), H×nh thµnh c¸c kü n¨ng vµ kü x¶o s− ph¹m

cho sinh viªn trong ®iÒu kiÖn cña nÒn gi¸o dôc ®¹i häc. B¶n dÞch cña tæ t−

liÖu §HSP Hµ Néi.

75. NguyÔn Kú (1995), Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tÝch cùc lÊy ng−êi häc lµm trung

t©m, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.

76. NguyÔn Kú (1996), M« h×nh d¹y häc tÝch cùc lÊy ng−êi häc lµm trung t©m,

Tr−êng c¸n bé qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Hµ Néi.

77. Ph¹m S¬n L©m (1998), “N©ng cao chÊt l−îng gi¸o dôc nghiÖp vô s− ph¹m

cho sinh viªn”, §H&GDCN, 1998 (7), tr 17-18.

78. NguyÔn L©n (1998), Tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ

Minh.

79. Lecne I.Ia. (1977), D¹y häc nªu vÊn ®Ò, Nxb Gi¸o dôc.

80. NguyÔn V¨n Lª (1995), Sù giao tiÕp s− ph¹m, Nxb Gi¸o dôc.

81. NguyÔn V¨n Lª (2001), “T©m lý häc vµ gi¸o dôc häc trong ®æi míi ®µo t¹o

gi¸o viªn”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (16), tr 14-16.

82. Lªnin V.L, Bót ký triÕt häc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963.

172

83. Lª«nchep A.N. (1975), Ho¹t ®éng, ý thøc nh©n c¸ch, Nxb Gi¸o dôc.

84. Lª Nguyªn Long( (1998), Thö ®i t×m nh÷ntg ph−¬ng ph¸p d¹y häc hiÖu qu¶,

Nxb Gi¸o dôc.

85. Phan Thanh Long (2000), “CÇn cã mét quan ®iÓm thùc sù khoa häc vÒ ®µo

t¹o nghiÖp vô s− ph¹m”, NCGD, 2000 (11), tr 2

86. NguyÔn Phó Léc (2001), D¹y häc t×nh huèng (Ploblem-Based-Learning),

Tµi liÖu båi d−ìng ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cho c¸n bé gi¶ng d¹y tr−êng

§HCT.

87. Lª Ph−íc Léc (2000), D¹y häc t×nh huèng (Ploblem-Based-Learning) vµ vµi

vËn dông trong d¹y häc thiªn v¨n”, Kû yÕu Héi nghÞ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p d¹y

häc ë ®¹i häc, khoa s− ph¹m ®¹i häc CÇn Th¬, tr 29-35.

88. TrÇn LuËn (1999), “Mét h−íng nghiªn cøu triÓn khai d¹y häc nªu vÊn ®Ò vµo

thùc tiÔn”, NCGD, 1999 (4), tr 14-15.

89. LuËt Gi¸o dôc (1999), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

90. NguyÔn H÷u L−¬ng (2001), HiÓu thªm vÒ ho¹t ®éng trÝ ãc ®Ó d¹y tèt, häc

tèt, §HSP TP Hå ChÝ Minh.

91. TrÇn ThÞ TuyÕt Mai (2001), “Lùa chän c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong gi¶ng

d¹y lý luËn qu¶n lý gi¸o dôc”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001( 15), tr 23-24.

92. L# V¨n MÕn (2000), “TÝnh cã vÊn ®Ò cña t×nh huèng s− ph¹m”, NCGD,

2000 (12), tr 11.

93. L# V¨n MÕn (2002), “TÝnh phøc t¹p cña t×nh huèng s− ph¹m”, T¹p chÝ gi¸o

dôc, 2002 (40), tr 30-36.

94. Hå ChÝ Minh toµn tËp, T4, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia.

95. TrÇn ThÞ Quèc Minh (1995), “Mét h−íng c¶i tiÕn giê häc nghiÖp vô s−

ph¹m: Giê häc cã vËn dông t×nh huèng vµ bµi tËp t×nh huèng”, §æi míi

ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y t©m lý häc vµ gi¸o dôc häc, tr 366-369.

96. TrÇn ThÞ Quèc Minh (1995), “Mét ph−¬ng ph¸p øng dông vµo s− ph¹m kü

thuËt: Ph−¬ng ph¸p t×nh huèng ph©n tÝch ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp”, §æi míi

ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y t©m lý häc vµ gi¸o dôc häc, tr 370-373.

97. TrÇn ThÞ Quèc Minh (1996), “Nh÷ng t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng

s− ph¹m cña gi¸o viªn mÇm non”, NCGD, 1996 (3), tr 15.

173

98. L−u Xu©n Míi ( 2000), Lý luËn d¹y häc ®¹i häc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.

99. Bïi ThÞ Mïi (1988), B−íc ®Çu t×m hiÓu viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng c«ng t¸c chñ

nhiÖm líp cho sinh viªn n¨m thø hai ë c¸c tr−êng ®¹i häc s− ph¹m, LuËn v¨n

tèt nghiÖp S§H, Hµ Néi.

100. Bïi ThÞ Mïi (1993), “Kü n¨ng c«ng t¸c chñ nhiÖm líp vµ qui tr×nh rÌn

luyÖn kü n¨ng Êy”. Thùc tËp s− ph¹m tËp trung. Thùc tr¹ng-nguyªn nh©n vµ

gi¶i ph¸p, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc §HSP Tp HCM&§HCT, tr 83-84.

101. Bïi ThÞ Mïi (1999), “Ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y d¹y m«n gi¸o dôc häc ë ®¹i

häc CÇn Th¬”, Kû yÕu Héi th¶o nghiªn cøu khoa häc khoa s− ph¹m, §HCT, tr

247-251.

102. Bïi ThÞ Mïi (2000 ), H−íng dÉn thùc hµnh gi¸o dôc häc, §¹i häc CÇn

Th¬.

103. Bïi ThÞ Mïi (2001), “§éng c¬ thóc ®Èy sinh viªn trong líp häc ë ®¹i häc”,

Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho líp ®«ng häc sinh vµ

sinh viªn”, khoa s− ph¹m, §HCT, tr 29-59.

104. Bïi ThÞ Mïi (2003), T×nh huèng s− ph¹m trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh

cña gi¸o viªn trung häc phæ th«ng, §HCT.

105. Bïi ThÞ Mïi Bïi V¨n Ngµ-NguyÔn ThÞ BÝch Liªn (2002), Gi¸o dôc häc ®¹i

c−¬ng 2, L−u hµnh néi bé, §HCT.

106. S¬n Nam (2000), TiÕp cËn víi ®ång b»ng s«ng Cöu Long, Nxb TrÎ.

107. Bïi V¨n Ngµ (2000), “D¹y häc t×nh huèng vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc trong

m«n häc gi¸o dôc häc”, Kû yÕu Héi nghÞ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë ®¹i

häc, khoa s− ph¹m ®¹i häc CÇn Th¬, tr 46-52.

108. Ph¹m Duy NghÜa (2002), “C¸c bµi tËp t×nh huèng”, Kû yÕu Héi th¶o n©ng

cao chÊt l−îng ®µo t¹o toµn quèc lÇn thø III, Hµ Néi, tr 61-65.

109. TrÇn §øc Ng«n (1996), “§æi míi ch−¬ng tr×nh ®Ó n©ng cao chÊt l−îng ®µo

t¹o ®¹i häc s− ph¹m”, T¹p chÝ ho¹t ®éng khoa häc, 1996 (9), Tr 13.

110. Hµ ThÕ Ng÷, §Æng Vò Ho¹t (1986-1988), Gi¸o dôc häc, T1&2, Nxb Gi¸o

dôc.

111. Nhµ xuÊt b¶n thanh niªn, T¹p chÝ gi¸o viªn vµ nhµ tr−êng (1998), Sù th«ng

minh trong øng xö s− ph¹m, Nxb Thanh niªn.

174

112. Phan ThÞ NhiÖm (1998), “Bµn thªm vÒ bµi tËp t×nh huèng-mét ph−¬ng

ph¸p gi¶ng d¹y míi”, T¹p chÝ §H&GDCN, 98 (2), tr 11-16.

113. TrÇn ThÞ TuyÕt Oanh (2002), “§o l−êng vµ ®¸nh gi¸ trong gi¸o dôc”, T¹p

chÝ gi¸o dôc, 2002 ( 33), tr 31-32.

114. Ok«n V (1976), Nh÷ng c¬ së cña viÖc d¹y häc nªu vÊn ®Ò, Nxb Gi¸o dôc.

115. Orilop J.U.N, “Trao ®æi vµ ®iÒu tra lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu”,

Nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu gi¸o dôc häc, Tµi liÖu dÞch cña tæ t− liÖu

§HSP Hµ Néi.

116. Pol Dupont Marcelo Ossandon (1999), NÒn s− ph¹m ®¹i häc, Nxb ThÕ

giíi, Hµ Néi.

117. Pªtr«pski A. V. (1982), T©m lý häc løa tuæi vµ t©m lý häc s− ph¹m, Nxb

Gi¸o dôc.

118. Hoµng Phª chñ biªn (1994), Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Trung t©m tõ ®iÓn häc-

Nxb Gi¸o dôc

119. Lª Thanh Phong (2001), H−íng dÉn sö dông SPSS FOR WINDOWS V. 10.

Tr−êng §HCT.

120. NguyÔn Dôc Quang, Lª Thanh Sö, NguyÔn ThÞ Kû (2000), Nh÷ng t×nh

huèng gi¸o dôc häc sinh cña ng−êi gi¸o viªn chñ nhiÖm, Nxb §¹i häc quèc

gia Hµ Néi.

121. NguyÔn Ngäc Quang (1986-1989), Lý luËn d¹y häc ®¹i c−¬ng, T1&2,

Tr−êng CBQLGD TW.

122. NguyÔn Kim QuÝ-NguyÔn Xu©n Thøc (2003), T×nh huèng t©m lý häc, Nxb

Lao ®éng.

123. Raja Roy Singh (1994), NÒn gi¸o dôc cho thÕ kû hai m−¬i mèt: Nh÷ng

triÓn väng cña ch©u ¸-Th¸i b×nh d−¬ng, Hµ Néi.

124. Quentin Stodola, Kalmer Stordahl (Nghiªm Xu©n Nïng biªn dÞch 1996),

Tr¾c nghiÖm vµ ®o l−êng c¬ b¶n trong gi¸o dôc, Hµ Néi.

125. Phan ThÕ Sñng-L−u Xu©n Míi (2000), T×nh huèng vµ c¸ch øng xö t×nh

huèng trong qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, Nxb §¹i häc quèc gia Hµ Néi.

126. Vò V¨n T¶o (2000), “Vµi nÐt vÒ xu thÕ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®¹i

häc trªn thÕ giíi vµ h−íng vËn dông vµo n−íc ta”, Gi¸o dôc häc ®¹i häc, Hµ

Néi, tr 99-111.

175

127. Vò V¨n T¶o-TrÇn V¨n Hµ (1996), D¹y-häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:Mét h−íng

®æi míi trong c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o, huÊn luyÖn, Tr−êng c¸n bé qu¶n lý

gi¸o dôc Hµ Néi.

128. NguyÔn Th¹c-Hoµng Anh (1991), LuyÖn giao tiÕp s− ph¹m, Tr−êng §HSP

Hµ Néi.

129. Lª V¨n Th¸i (2000), “VËn dông ph−¬ng ph¸p t×nh huèng trong ®µo t¹o

gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cho gi¸m ®èc doanh

nghiÖp”, Kû yÕu §æi míi d¹y häc, nghiªn cøu vµ øng dông t©m lý häc, gi¸o

dôc häc phôc vô sù nghiÖm c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, T1, Khoa

T©m lý-Gi¸o dôc häc, §HSP Hµ Néi, tr 275-279.

130. Hµ NhËt Th¨ng (1995), Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc, Hµ Néi.

131. Hµ NhËt Th¨ng, §µo Thanh ¢m (1998), LÞch sö gi¸o dôc thÕ giíi, Nxb

Gi¸o dôc.

132. Hµ NhËt Th¨ng (2000), C«ng t¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ë tr−êng phæ

th«ng trung häc, Nxb Gi¸o dôc.

133. L©m Quang ThiÖp (2000), “ViÖc d¹y vµ häc ë ®¹i häc vµ vai trß cña nhµ

gi¸o ®¹i häc trong thêi ®¹i th«ng tin”, Gi¸o dôc häc ®¹i häc, Hµ Néi, tr 143-

150.

134. TrÇn ThÞ Thanh Thñy (2002), “Sö dông ph−¬ng ph¸p t×nh huèng trong

gi¶ng d¹y hµnh chÝnh”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002 (30), tr 27-29.

135. NguyÔn ThÞ Thu Thñy (2000), “B−íc ®Çu n©ng cao tÝnh thùc tiÔn vµ ®−a

t×nh huèng cã vÊn ®Ò vµo gi¶ng d¹y m«n Quang phæ-ngµnh S− ph¹m VËt lý”,

Kû yÕu Héi nghÞ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë ®¹i häc, khoa s− ph¹m ®¹i

häc CÇn Th¬, tr 73-75.

136. NguyÔn C¶nh Toµn (1998), Qu¸ tr×nh d¹y-Tù häc, Nxb Gi¸o dôc.

137. D−¬ng ThiÖu Tèng (1995), Tr¾c nghiÖm vµ ®o l−êng thµnh qu¶ häc tËp,

Tr−êng ®¹i häc Tæng hîp thµnh phè Hå ChÝ Minh.

Ph¹m thÕ Tri (2002), “Sö dông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch t×nh huèng kinh 138.

doanh trong d¹y häc m«n qu¶n trÞ”, Kû yÕu Héi nghÞ khoa häc tæng kÕt 5 n¨m

(1997-2002) ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc cña tr−êng §HCT, tr 89-92.

139. NguyÔn trÝ (1998), X©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn phæ th«ng trung häc ®¸p

øng chiÕn l−îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®Õn n¨m 2020”, Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chiÕn

176

l−îc ph¸t triÓn gi¸o dôc trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt

n−íc-Gi¸o dôc ®¹i häc. ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn gi¸o dôc, tr 70.

140. Tr−êng ®¹i häc y khoa Hµ Néi (1997), D¹y-häc tÝch cùc trong ®µo t¹o y

khoa, Nxb Y häc.

141. Tsebuseva V. V. (1972), T©m lý häc lao ®éng, Nxb Gi¸o dôc.

142. Th¸i Duy Tuyªn (1991), “§æi míi gi¸o dôc häc theo h−íng g¾n chÆt h¬n

n÷a víi thùc tiÔn”, NCGD, 1991 (4), tr 1-4.

143. Th¸i Duy Tuyªn (1993), “T×m hiÓu b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc”,

NCGD, 1993 (10), tr 5-6.

144. Th¸i Duy Tuyªn (1998), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n gi¸o dôc häc hiÖn ®¹i, Nxb

Gi¸o dôc.

145. Th¸i Duy Tuyªn (2002), “VÊn ®Ò t¸i hiÖn vµ s¸ng t¹o trong d¹y häc”, T¹p

chÝ gi¸o dôc, 2002 (44), tr 17-19.

146. NguyÔn ¸nh TuyÕt (1992), Bµi tËp thùc hµnh t©m lý häc vµ gi¸o dôc häc,

Nxb Gi¸o dôc.

147. Ph¹m ViÕt V−îng (1997), Ph−¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu khoa häc, Nxb

§¹i häc quèc gia Hµ néi.

148. Ph¹m ViÕt V−îng (2002), “ BiÕn chñ tr−¬ng ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc

thµnh hiÖn thùc sinh ®éng trong nhµ tr−êng”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2002 (25), tr

25-26.

149. Nghiªm §×nh Vú (2001), “Kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong

®µo t¹o gi¸o viªn ë n−íc ta”, T¹p chÝ gi¸o dôc, 2001 (16), tr 8-9.

150. NguyÔn Quang uÈn-TrÇn H÷u LuyÕn-NguyÔn §øc Thµnh (1995), T©m lý

häc ®¹i c−¬ng, Hµ néi.

151. NguyÔn Nh− ý ( 1998), §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb V¨n häc vµ Th«ng tin.

152. X.Y.Z , Söa ®æi lÒ lèi lµm viÖc, Ban tuyªn huÊn tØnh ñy TP Hå ChÝ Minh,

1975.

153. Angelo T.A. anh Cross K.P. (1993). Classroom Assessment Techniques-

A Handbook for College Teachers, Jossey-Bass Publishers San francisco.

TiÕng Anh:

177

154. David Boud D. and Feletti G.I. (1997). The challenge of Problem-Based

Learning, Kogan Page London. Stirling (USA).

155. Dolmans D. (1994). “Descripsion of Problem-Based Learning”, How

Students Learn in a Problem-Based Curriculum?, Maastricht, Universitaire

Pers Maastricht, p.3-12.

156. Woods D. R. (1994). “What is Problem-Based Learning?”, Problem-

Based Learning: How to Gain the Most f rom PBL, p 57-62.

157. Gibbs G. and Jenkirs A. (1997). Teaching Large Classes in Higher

Education, Kogan Page.

158. Gibbs G. and Habeshaw, T. (1998). Preparing to Teach-An Introduction

to Effective teaching in Higher Education, Great Britain Crowell Press.

159. Macdonald R.E. (1999). A Handbook for Begining Teachers, Addison

Wesley Longman.

160. Marzano R.J. (1992). A Defferent Kind of Classroom Teaching with

Dimension of Learning, Association For Supervision and Curriculum

Development Alexandria Virgnia.

161. Johnson D., Roger T., Johnson, Holubec E.J. (1994). Cooperative

Learning in the Classroom, Association For Supervision and Curriculum

Development AlexandriaVirgnia.

162. Ooms Ir.G.G.H. (2000). Student-Centred Education, Educational Support

Staff Department for Education and Student Affairs Wageningen University.

163. Rasmussen P. (1995). “A Suggestion for a Conceptual Model of Problem-

Based Projectwek as a Learning in the Context of Educating Agronomists”,

proeeedings of the International Conference on Problem-Based Learning in

Higher Education. Setember 24-27. Linkoping, Sweden, p.93.

164. Prichard K.W. and Sawyer R.M. (1994). Handbook of College Teaching-

Theory and Applications, Greenwood Press Westport, Connecticut. London.

165. Putnam J.W. (1998). Cooperative Learning and Strategies for Inclusion,

Paul. H. Brookes Publishing Co.

166. Rasch §., Verooren R., Wijk H.V. and Wang M. (1996). Statistical

Methods-II, Department of Mathematics Wagenigen Agricultural University.

178

167. Sternberg R.J. (1995), In Search of the Human Mind, Harcourt Brace &

Company.

168. Tanner R. and Green C. (2000), Tasks for Teacher Education, Addison

wesley Longman

169. Vander L.F.A. and Barendse G.W.J. (1993), “Workplan: Steps anh

Procedures. EPCEM (Module 4)”. Interdisciplinnary Research Project.

Leiden, p 6-9.

170. Website http://www .udcl. cdu/pbl2002).

1. N¨m c©u hái chung ®−îc ghi d−íi mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV lµ:

1). VÊn ®Ò chñ yÕu GVCN líp cÇn xem xÐt (gi¶i quyÕt) trong t×nh huèng nµy

lµ g×? Môc ®Ých xem xÐt (gi¶i quyÕt) ®Ó lµm g×?

2). Dù kiÕn c¸c c¸ch xem xÐt (gi¶i quyÕt) vµ chän c¸ch tèt nhÊt.

3). Kinh nghiÖm gi¸o dôc nµo cÇn ®−îc huy ®éng hay t×m kiÕm ®Ó xem xÐt

(gi¶i quyÕt) vÊn ®Ò ®ã?

4). Tr×nh bµy ý kiÕn xem xÐt (gi¶i quyÕt) theo c¸ch ®# dù kiÕn vµ lùa chän.

5). Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc xem xÐt (gi¶i quyÕt) t×nh

huèng nµy (bµi häc lý luËn, bµi häc thùc tiÔn).

2. HÖ thèng THSP

Ch−¬ng1. Qu¸ tr×nh gi¸o dôc

T×nh huèng sè 1. Ai dÌ! [104, tr44]

T«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm mét líp10. §Çu n¨m häc thËt bËn rén,

nµo gióp hai con chuÈn bÞ cho n¨m häc míi, nµo häp hµnh ®Çu n¨m l¹i thªm chñ

nhiÖm mét líp ®Çu cÊp. Ch−a cã ®−îc bao nhiªu th«ng tin vÒ tËp thÓ líp chñ nhiÖm,

t«i ®µnh dùa vµo sù giíi thiÖu cña häc sinh trong líp ®Ó chØ ®Þnh ban c¸n sù líp t¹m

thêi. ThÕ lµ ngay tõ ®Çu c«ng t¸c chñ nhiÖm cña t«i ®# gÆp sù cè. Sè lµ, trong ban

c¸n sù líp mµ t«i chØ ®Þnh, cã mét em häc sinh nam tr«ng cã vÎ lanh lîi, ho¹t b¸t,

t«i liÒn chØ ®Þnh em nµy lµm líp phã phô tr¸ch trËt tù. Ai dÌ míi chØ vµi ngµy sau khi

nhËn nhiÖm vô, em nµy ®# bÞ ghi vµo sæ ®Çu bµi víi lý do th−êng xuyªn mÊt trËt tù

vµ kh«ng chÞu häc bµi. T«i ®# nhÑ nhµng nh¾c nhë em nhiÒu lÇn, cã ý ®Ó em söa ®æi,

nh−ng tr¸i l¹i, em cµng vi ph¹m nhiÒu h¬n. Kh«ng nh÷ng vËy, em cßn kÐo theo

nh÷ng em kh¸c trong líp cïng vi ph¹m. T«i buéc ph¶i mêi phô huynh cña em ®Õn

tr−êng ®Ó trao ®æi t×m biÖn ph¸p gióp ®ì. GÆp t«i, ba cña em ph¸t biÓu hÕt søc tù

nhiªn:

- Th»ng bÐ nµy ®−îc m¸ nã c−ng chiÒu, tÐ xa qu¸ råi, khïng råi c« ¬i! Nã

kh«ng sî ai ®©u, chØ sî ®ßn th«i. C« cø ®¸nh nã dïm t«i. H«m nay vÒ t«i sÏ cho nã

mét trËn.

Nghe æng ®e ®¸nh con, t«i c¶m thÊy lo. Kh«ng biÕt «ng ta cã ®¸nh con thËt

kh«ng hay chØ lµ nãi su«ng. T«i thËt ¸y n¸y nÕu häc sinh cña t«i bÞ ®ßn, bëi nh− vËy

t«i ®# gi¸n tiÕp lµm tæn th−¬ng em. Cßn nÕu ba em bá qua kh«ng cã biÖn ph¸p g× víi

em th× em sÏ ra sao? CÇn cã biÖn ph¸p g× víi em ®©y? Cã nªn thu håi ngay chøc vô

líp phã phô tr¸ch trËt tù cña em hay kh«ng...

Lóc nµy t«i thËt sù b¨n kho¨n vµ ©n hËn. Ph¶i chi t«i tiÕp xóc, t×m hiÓu thÊu

®¸o häc sinh cña t«i h¬n tr−íc khi chØ ®Þnh ban c¸n sù líp th× t«i ®# kh«ng ph¶i l©m

vµo hoµn c¶nh dë khãc, dë c−êi nh− hiÖn nay.

GV Trung häc c«ng lËp-B¹c liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Nguyªn nh©n

nµo khiÕn c« chñ nhiÖm bÞ l©m vµo hoµn c¶nh dë khãc, dë c−êi? C¸ch kh¾c phôc?

179

Phô lôc 1

HÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp phÇn LLGD

Phô Lôc

T×nh huèng sè 58. VËy lµ t«i thay ®æi biÖn ph¸p gi¸o dôc [104, tr63]

12D líp t«i chñ nhiÖm, cã mét häc sinh rÊt c¸ biÖt. Em lµ häc sinh yÕu cña

líp c¶ vÒ häc lùc lÉn h¹nh kiÓm. Em th−êng xuyªn vi ph¹m néi qui cña tr−êng, vµi

lÇn v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n gi¶ng d¹y trong líp. T«i ®# sinh ho¹t víi em vÒ

chuyÖn häc hµnh vµ vÒ viÖc thùc hiÖn néi qui nhiÒu lÇn, kÓ c¶ mêi phô huynh ®Õn ®Ó

th«ng b¸o, ®Ò nghÞ phèi hîp gióp ®ì, thËm chÝ cã lÇn ®# ®−a em ra c¶nh c¸o tr−íc

toµn tr−êng trong giê sinh ho¹t d−íi cê ®Çu tuÇn... Nh−ng mäi h×nh ph¹t ®Òu v« hiÖu

®èi víi em.

Sau khi t×m hiÓu em qua b¹n bÌ vµ gia ®×nh cña em, t«i ph¸t hiÖn ra r»ng em

rÊt Ýt ®−îc quan t©m vµ Ýt ng−êi muèn chia sÎ vµ lµm b¹n víi em. VËy lµ t«i thay ®æi

biÖn ph¸p gi¸o dôc. Thay v× la rÇy, tr¸ch ph¹t mçi khi em ph¹m lçi, t«i t¨ng c−êng

®éng viªn, khuyÕn khÝch mçi khi ph¸t hiÖn ra mét sù tiÕn bé dï nhá cña em. T«i vËn

®éng gia ®×nh, b¹n bÌ cña em quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n. T«i ®# gîi ý cho ban c¸n

sù líp cö h¼n mét häc sinh giái trong líp kÕt b¹n häc tËp cïng em còng nh− l«i cuèn

em tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña líp. Ngoµi ra, b¶n th©n t«i còng t×m c¬ héi gÇn

gòi, trß chuyÖn cïng em, gîi ý ®Ó em nãi vÒ b¶n th©n em, vÒ nh÷ng khã kh¨n mµ em

®ang gÆp ph¶i råi gîi ý cho em h−íng gi¶i quyÕt...

DÇn dÇn em mÊt h¾n ý niÖm bÞ mäi ng−êi ghÐt bá. Em ®# cã nh÷ng chuyÓn

biÕn tÝch cùc trong häc tËp vµ thùc hiÖn néi qui. Em biÕt quan t©m ®Õn mäi ng−êi

h¬n. Cuèi n¨m, em ®# ®¹t h¹nh kiÓm lo¹i kh¸ vµ v−ît qua ®−îc kú thi tèt nghiÖp phæ

th«ng trung häc (®iÒu mµ ®Çu n¨m kh«ng ai nghÜ lµ em cã thÓ thùc hiÖn ®−îc).

Lª Ngäc Thóy ¸i

Trung häc Thèt Nèt-CÇn Th¬

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng: GVCN líp ®# thµnh c«ng

trong gi¸o dôc em HS nµy do ®©u?

T×nh huèng sè 272. RiÕt råi còng n¶n [104, tr126]

Hai con cña chÞ B. ®# häc trung häc, ®øa líp11, ®øa líp 9, thÕ mµ lóc nµo c«

Hoa (c« gi¸o chñ nhiÖm líp cña mét ®øa con chÞ vµ ë kÕ nhµ chÞ) còng thÊy chÞ tÊt

bËt viÖc gia ®×nh mçi khi ®i lµm vÒ. §# vËy viÖc riªng cña chóng, tõ viÖc giÆt ®å ®Õn

viÖc xe ®¹p h− chóng còng ®ïn ®Èy nèt cho mÑ. ThËm chÝ, ngay c¶ khi chÞ bÖnh, c¸c

con chÞ còng ch¼ng biÕt hái han, an ñi mÑ lÊy mét c©u vµ tù lo lÊy cho m×nh, chØ biÕt

v« t− häc vµ ch¬i.

Mét lÇn, mÑ chång chÞ B bÖnh ph¶i ®i n»m viÖn. ChÞ B hÕt ch¨m sãc mÑ

chång ë bÖnh viÖn l¹i tÊt bËt lo cho hai con ë nhµ. §−îc dÞp, c« Hoa lªn tiÕng:

- Sao chÞ kh«ng b¶o c¸c ch¸u gióp ®ì?

- Còng cã ®Êy c« ¹, nh¾c nhë hoµi mµ chóng vÉn v« t©m thÕ ®Êy. NhiÒu khi

m×nh nh¾c nhë chóng mµ cßn bÞ bµ cô la n÷a chø. ChÞ tÆc l−ìi than phiÒn.

- Bµ cô la lµm sao? C« Hoa l¹i hái

Bµ cô b¶o: Chóng cßn nhá, ®õng b¾t chóng lµm mµ téi chóng, ®Ó cho chóng

häc... ChÞ ®¸p.

Råi chÞ nãi tiÕp, giäng ch¸n n¶n: “B¶o chóng hoµi mµ kh«ng ®−îc, riÕt råi tui

còng n¶n, th«i m×nh tù lµm cho råi”.

SP V¨n-K1999-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: C¸c con chÞ

B thiÕu quan t©m, gióp ®ì c«ng viÖc gia ®×nh do ®©u? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp cña

con chÞ B, nªn lµm g× ®Ó gi¸o dôc c¸c em ®ã?

180

T×nh huèng sè 272. Tay anh chÞ [104, tr126]

Em T. líp 10A7 cã c¸ tÝnh b−íng bØnh. Em lu«n thÓ hiÖn m×nh lµ mét “tay

anh chÞ”. Sai ph¹m nµo x¶y ra trong líp còng ®Òu thÊy cã mÆt em. ë gia ®×nh th× em

cËy “tiÕng vµng” cña ba mÑ, ra ngoµi x# héi th× l¹i giao du víi nh÷ng ®èi t−îng

kh«ng tèt. B÷a häc nay, em ®# ®¸nh nhau víi mét häc sinh líp kh¸c g©y n¸o lo¹n

trong tr−êng. T×m hiÓu hoµn c¶nh cña em, c« chñ nhiÖm ®# râ phÇn nµo v× sao em

l¹i nh− vËy. Gia ®×nh em kh¸ gi¶. Ba em cã ®Þa vÞ cao trong x# héi, m¸ em lµ nhµ

doanh nghiÖp tèi ngµy bËn rén c«ng chuyÖn lµm ¨n, l¹i hay nu«ng chiÒu con c¸i.

Trong khu vùc em sèng cã mét sè thanh niªn thuéc thµnh phÇn bÊt h¶o hay l«i kÐo

trÎ em vÞ thµnh niªn vµo con ®−êng bÊt chÝnh ...

NguyÔn Kh¸nh Thu

THBC An B×nh-CÇn Th¬

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Nguyªn nh©n nµo khiÕn

em T. cã c¸ tÝnh nh− vËy? H−íng gi¸o dôc em T?

Ch−¬ng 2. Nguyªn t¾c gi¸o dôc

T×nh huèng sè 32. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt trong néi bé líp [104, tr55]

N¨m häc 1991-1992, t«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm mét líp 11 ®ang

trong t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt nghiªm träng. ThËm chÝ trong líp ®# cã hiÖn t−îng

g©y gæ, ®¸nh nhau gi÷a häc sinh cña nhãm nµy vµ häc sinh cña nhãm kia. Nöa n¨m

häc tr«i ®i víi ®ñ c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc ®# ®−îc t«i ¸p dông nh−ng vÉn kh«ng

mang l¹i hiÖu qu¶. Sang häc kú hai, t«i thö nghiÖm tæ chøc cho c¸c em ch¬i vµ thi

®Êu thÓ thao tËp thÓ cã gi¶i th−ëng. T«i gîi ý ®Ó c¸c em chia ®éi theo chñ ý cña t«i,

®ã lµ trén ®Òu thµnh viªn cña c¸c nhãm víi nhau. KÕt qu¶ kh¶ quan. TiÕn xa h¬n

mét b−íc, nh©n dÞp 26/3, t«i xin phÐp ban Gi¸m hiÖu ®øng ra tæ chøc h¼n mét gi¶i

bãng ®¸ víi qui m« toµn tr−êng.

ThÕ lµ trong kho¶ng thêi gian tËp d−ît vµ thi ®Êu, “t×nh ®oµn kÕt” trong tËp

thÓ líp t«i ®# ®−îc h×nh thµnh vµ b−íc ®Çu ®−îc cñng cè.

§oµn C«ng Minh THBC An B×nh-TP CÇn Th¬

VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: V× sao t×nh ®oµn kÕt trong

tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè?

T×nh huèng sè 34. C« ®# ®Æt s½n råi [104, tr56]

Trong buæi sinh ho¹t líp 12A, c« chñ nhiÖm nãi víi líp:

- QuÜ líp chóng ta cßn nhiÒu, c« ®Ò nghÞ líp chóng ta tæ chøc liªn hoan nh©n

dÞp 20/11 nµy. Chóng ta tæ chøc liªn hoan sím, mét mÆt ®Ó chóc mõng c¸c thÇy c«

gi¸o trong tr−êng, mÆt kh¸c ®Ó cã thÓ mêi ®−îc c« N-chñ nhiÖm n¨m líp 10 vµ líp

11 cò cña c¸c em (C« N s¾p sinh em bÐ).

C¶ líp: V©ng ¹!

C« l¹i nãi tiÕp:

C« ®# nhê c« K mua quµ, ngµy mai em líp tr−ëng ®i víi c« K, cßn buæi tiÖc

th× c« ®# ®Æt s½n råi.

SP Lý-K2000-TTGDTX B¹c Liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Buæi liªn hoan nh©n ngµy

20/11 cña líp 12A ®−îc GVCN líp ®øng ra tæ chøc nh− vËy ®# hîp lý ch−a? V×

sao? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, nªn lµm g× ®Ó buæi li

hoan nµy cña tËp thÓ líp

m×nh ®¹t hiÖu qu¶?

181

ªn

T×nh huèng sè 66. Ai thua ai! [104, tr67]

ThÇy §-gi¸o viªn trÎ míi mét n¨m tuæi nghÒ, ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm

vµ d¹y mét m«n ë líp 11A3 tr−êng PTTH NTT Trong líp cã mét cËu häc trß tªn lµ

TG rÊt l−êi häc vµ häc rÊt kÐm m«n cña thÇy d¹y. ThÇy § ®# nhiÒu lÇn nh¾c nhë TG

vµ kiÓm tra bµi cña cËu ta th−êng xuyªn. ThËm chÝ thÇy còng ®# gÆp riªng ®Ó cïng

em trß chuyÖn vÒ nh÷ng khã kh¨n cña em trong häc tËp. Líp còng phª b×nh, kiÓm

®iÓm TG nhiÒu lÇn trong c¸c buæi sinh ho¹t líp cuèi tuÇn nh−ng TG chøng nµo vÉn

tËt Êy. ThÇy chñ nhiÖm gÇn nh− chÞu thua. Líp còng hÕt ý kiÕn.

Nh− th−êng lÖ, buæi häc nµy c¶ líp tr«ng chê thÇy kiÓm tra bµi cña TG,

nh−ng thÇy l¹i cho c¶ líp kiÓm tra 15 phót vµ chÊm bµi ngay t¹i líp. Khi tr¶ bµi l¹i

cho häc sinh, thÇy nhËn xÐt:

- H«m nay thÇy rÊt vui v× em TG ®¹t ®iÓm tèt h¬n mäi lÇn. ThÇy hi väng em

cßn tiÕn bé h¬n n÷a, h#y cè g¾ng lªn TG nhÐ!

C¶ líp vç tay hoan h«. TG ®á mÆt.

Tõ ®ã, TG tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp mµ thÇy chØ ®¹o líp tæ

chøc. TG tiÕn bé râ rÖt trong häc tËp nhÊt lµ m«n häc cña thÇy chñ nhiÖm.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: C¸ch gi¸o dôc cña GV ®#

thµnh c«ng nh− vËy lµ do ®©u?

T×nh huèng sè 103. L¹i nh»m tróng em lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me [104, tr80]

Trong tiÕt häc Anh v¨n t¹i líp 10A2 tr−êng THPT G.R, thÇy V-Gi¸o viªn chñ

nhiÖm, gäi em Th¹ch ThÞ S ®øng lªn ®äc bµi khãa. S lµ mét häc sinh häc rÊt yÕu

®Æc biÖt lµ m«n Anh V¨n. CÇm s¸ch lªn, ngËp ngõng m#i mµ S vÉn kh«ng ®äc ®−îc.

Sèt ruét v× mÊt thêi gian, bùc m×nh thÇy V la lín:

- Sao mµ ngu thÕ! Th«i ®i vÒ mµ ®äc tiÕng Miªn chø ®äc tiÕng Anh c¸i nçi g×!

C¶ líp ngì ngµng v× S l¹i chÝnh lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me. Cßn S nghe thÇy

lín tiÕng, m¾c cì, mÆt ®á bõng gôc xuèng bµn suèt c¶ thêi gian cßn l¹i cña tiÕt häc.

H«m sau, l¹i ®Õn tiÕt Anh v¨n cña thÇy chñ nhiÖm, chç ngåi cña S bá trèng.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em S l¹i nghØ tiÕt

häc cña thÇy V. GV nªn cã c¸ch nµo ®Ó kh¾c phôc?

Ch−¬ng 3. Néi dung gi¸o dôc

T×nh huèng sè 57. Mèt tãc Hµn Quèc [104, tr62]

Häc sinh b©y giê hay häc ®Ó tãc theo mèt Hµn Quèc: ChÎ tãc 5/5, nhuém

tÝm, vµng, xanh, ®á...

Líp t«i chñ nhiÖm cã mét em nam ®Ó tãc theo mèt Hµn Quèc. Tãc em

nhuém vµng rùc, l¹i ®Ó ng«i gi÷a nh×n thÊy kú kú ch¼ng gièng ai. T«i ®# kªu em l¹i

gÆp riªng vµ yªu cÇu em kh«ng ®−îc nhuém tãc vµng nh− vËy th× mÊy ngµy sau ®#

thÊy m¸i tãc em chuyÓn sang mµu ®á hung. Kªu lÇn n÷a th× em l¹i cho nã biÕn

thµnh mµu xanh lÐt lµm cho g−¬ng mÆt cña em vèn s¹m mµu nay l¹i nh− t¸i ®i,

tr«ng ph¸t khiÕp. §# thÕ, em l¹i cã vÎ h#nh diÖn víi chóng b¹n v× m¸i tãc moden

cña m×nh.

Sau nhiÒu lÇn nh¾c nhë bÞ thÊt b¹i, t«i ch−a n¶n. Cuèi cïng, biÕt em rÊt ng¹i

khi ph¶i ®øng d−íi cê trong tiÕt sinh ho¹t ®Çu tuÇn, t«i l¹i kªu em lªn gÆp vµ lÇn nµy

t«i vê hï em:

182

- NÕu em kh«ng nhanh chãng tr¶ l¹i mµu tãc ®en b×nh th−êng cña ng−êi

ViÖt Nam ta trªn ®Çu em th× t«i sÏ ®Ò nghÞ ®Ó em ra ®øng tr−íc cê cho c¶ tr−êng

chiªm ng−ìng vËy.

ThÕ lµ h«m sau, m¸i tãc em ®# ®−îc tr¶ l¹i mµu ®en nh− nã vèn cã.

Phan §×nh Phïng

Trung häc c«ng lËp-TX B¹c Liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng: Néi dung gi¸o dôc HS

trong t×nh huèng nµy lµ g×, nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých g×?

T×nh huèng sè 146. May mµ kh«ng tróng ai [104, tr89]

Cuèi giê ra ch¬i, mét häc sinh nam trong líp 10C nghÞch ngîm lÊy tËp häc

nÐm lªn qu¹t giã trªn trÇn nhµ ®ang quay. TËp häc më xße nh÷ng tê giÊy máng,

tróng c¸nh qu¹t ®ang quay, mét sè tê r¸ch to¹t råi liÖng theo chiÒu quay cña c¸nh

qu¹t vµ r¬i xuèng ®Êt. Chñ nh©n cña nã vç tay c−êi vÎ kho¸i chÝ l¾m. Mét sè em

kh¸c vç tay c−êi t¸n th−ëng theo. NhÆt cuèn tËp bÞ r¸ch, nh×n nã mét chót, cËu ta

®ót nã vµo cÆp vµ th¸o mét bªn dÐp ®ang ®i ë ch©n liÖng tiÕp. DÐp tróng qu¹t. Qu¹t

®¸nh dÐp v¨ng tróng ngay mét ®Çu cña bãng ®Ìn Nªong dµi 1,2 m trªn trÇn líp häc.

§Ìn rít xuèng bÓ lµm nhiÒu m¶nh. May mµ kh«ng tróng ai. CËu häc trß nghÞch

ngîm mÆt t¸i ®i. Võa lóc gi¸o viªn chñ nhiÖm líp b−íc vµo.

SP Lý-K2000-C§SP B¹c Liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Trong t×nh huèng nµy

GVCN líp nªn gi¸o dôc HS c¸i g× vµ gi¸o dôc nh− thÕ nµo?

T×nh huèng sè 177. T×nh tr¹ng häc sinh vi ph¹m luËt giao th«ng khi tan tr−êng [104,

tr96]

C« Q ®# nghe ®−îc mét sè phô huynh häc sinh líp m×nh ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng

c¸c häc sinh khi tan tr−êng ra vÒ th−êng ®i hµng ba, hµng t− vµ hay giµn hµng ngang

trªn lßng ®−êng g©y ¸ch t¾c giao th«ng. Hä e ng¹i khi ph¶i ®i trªn ®o¹n ®−êng nµy

gÆp lóc tan tr−êng vµ còng lo ng¹i cho sù an toµn ®èi víi con em m×nh. C« ®Ó ý th×

thÊy nhiÒu em häc sinh líp m×nh chñ nhiÖm còng n»m trong sè häc sinh vi ph¹m ®ã.

SP GDCD-K2001-TTGDTX Sãc Tr¨ng

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Trong t×nh huèng nµy

GVCN líp nªn gi¸o dôc HS c¸i g× vµ gi¸o dôc nh− thÕ nµo?

T×nh huèng sè 202. M«n kü thuËt mµ, häc lµm g× [104, tr102]

ThÇy Nh míi ra tr−êng ®−îc ph©n c«ng d¹y m«n kü thuËt t¹i líp 10A. TiÕt

®Çu tiªn lªn líp, thÇy kh«ng khái lóng tóng. M−êi l¨m phót tr«i qua, bµi gi¶ng cña

thÇy ®−îc tr×nh bµy víi vÎ b×nh tÜnh, tù tin dÇn. Häc sinh im lÆng l¾ng nghe thÇy

gi¶ng. Nh÷ng cÆp m¾t trßn xoe ng−íc nh×n thÇy gi¸o trÎ lµm cho thÇy cµng thªm

hµo høng. Bçng mét tiÕng nãi tõ cuèi líp cÊt lªn: “M«n kü thuËt mµ, häc lµm g×!“.

Lêi gi¶ng cña thÇy ®ang hµo høng chît khùng l¹i.

SP Sinh-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Trong t×nh

huèng nµy GVCN líp nªn gi¸o dôc HS c¸i g× vµ gi¸o dôc nh− thÕ nµo?

183

Ch−¬ng 4. Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

T×nh huèng sè 64. Kh«ng biÕt cã cho em ®iÓm 10 nh− ®# høa hay kh«ng? [104,

tr66]

Mét sè em häc sinh líp t«i chñ nhiÖm cã thãi quen xÊu lµ hay xoay trßn cuèn

tËp trªn ngãn tay trá trong giê häc. Th«ng th−êng t«i chØ nh¾c nhë hay khiÓn tr¸ch,

cßn nÕu t¸i ph¹m nhiÒu lÇn th× b¾t viÕt tù kiÓm sau giê häc.

Mét lÇn, em M. l¹i xoay tËp trªn ngãn tay khi t«i ®ang gi¶ng bµi. M. lµ em

hay xoay tËp trªn tay nhÊt tuy ®# bÞ nh¾c nhë nhiÒu lÇn, kÓ c¶ viÕt tù kiÓm. Nh×n M.

v« t− xoay tËp, m¾t dâi theo chiÒu quay cña nã nom cã vÎ thÝch thó l¾m, t«i thÊy

nãng mÆt.

Nã d¸m coi th−êng m×nh ®Õn thÕ! §uæi nã ra khái líp ch¨ng ...? T«i nhñ

thÇm.

Sau gi©y l¸t suy nghÜ, t«i quyÕt ®Þnh vµ nãi víi c¶ líp:

- C¸c em, chóng ta gi¶i lao Ýt phót nhÐ.

Råi h−íng vÒ phÝa em M., víi th¸i ®é cè tá ra v« t−, vui vÎ, t«i yªu cÇu:

- Mêi em M. lªn b¶ng biÓu diÔn xoay tËp trªn tay cho c¶ líp cïng chiªm

ng−ìng nµo. M. ngí ng−êi. Ch−a kÞp ®Ó M. ph¶n øng, t«i tiÕp:

- NÕu em xoay trßn tËp trªn tay trong suèt 10 phót kh«ng rít em sÏ ®−îc 10

®iÓm, cßn nÕu rít em sÏ bÞ ®iÓm 0 vµ ph¶i lµm mét buæi lao ®éng c«ng Ých.

M. vui vÎ ®ång ý vµ cÇm tËp lªn b¶ng. Em xoay trßn tËp trªn ngãn trá trong

suèt 10 phót mµ kh«ng rít tr−íc nh÷ng cÆp m¾t th¸n phôc cña c¸c b¹n trong líp.

Kh«ng nghÜ M. thµnh c«ng, t«i ®©m ra lóng tóng, ph©n v©n trong gi©y l¸t:

“Kh«ng biÕt cã nªn cho nã ®iÓm 10 nh− ®# høa hay kh«ng?”.

Cuèi cïng, ®îi em dõng l¹i t«i nãi:

- ThÇy vµ c¸c b¹n rÊt tr©n träng tµi n¨ng cña em. Em ®# ®¹t ®−îc ®iÓm 10

nh− thÇy ®# høa. Nh−ng em nªn sö dông tµi n¨ng nµy cña m×nh cho ®óng lóc, ®óng

chç chø kh«ng ®−îc sö dông nã trong giê häc. Tõ nay vÒ sau, nÕu em cßn t¸i ph¹m,

em sÏ bÞ rót l¹i ®iÓm 10 vµ thay vµo ®ã sÏ lµ O vµ ph¶i lµm mét buæi lao ®éng c«ng

Ých .

Em vui vÎ gËt ®Çu vµ trë vÒ chç ngåi. Tõ ®ã vÒ sau, em kh«ng cßn xoay tËp

trªn tay trong giê häc n÷a. Vµ c¸i n¹n ®ã còng dÇn dÇn chÊm døt trong líp t«i chñ

nhiÖm.

D− ThiÖn ChÝ

THBC Thèt Nèt-CÇn Th¬

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng: Trong t×nh huèng nµy GV

®# t¸c ®éng ®Õn em M nh− thÕ nµo? T¸c dông cô thÓ cña nh÷ng c¸ch thøc t¸c ®éng

Êy?

T×nh huèng sè 82. Mét c¸ch xö lý [104, tr73]

Duy Lam lµ mét häc sinh c¸ biÖt th−êng hay bá häc. Mét h«m ®Õn tr−êng,

em c#i nhau víi mét häc sinh líp kh¸c vµ cóp tiÕt ngµy h«m ®ã. H«m sau em còng

nghØ häc lu«n. Khi ®−îc hái lý do, em cho biÕt v× bÞ b¹n kia däa ®¸nh nªn em kh«ng

d¸m ®Õn tr−êng.

Sau khi ®# t×m hiÓu kü lý do, trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« gi¸o sinh

thùc tËp Tr−¬ng ThÞ Nh ®# ®−a ra t×nh huèng nh− trªn nh−ng víi tªn hai häc sinh lµ

A vµ B råi cho c¶ líp cïng nhau trao ®æi bµn b¹c t×m c¸ch xö lý thÝch hîp. C¶ líp

ph¸t biÓu s«i næi. Cuèi cïng c« gäi Duy Lam ph¸t biÓu c¸ch mµ em ®# xö lý. Duy

Lam tr×nh bµy xong, c« Nh cïng c¸c em nhËn xÐt, rót kinh nghiÖm vÒ c¸ch xö lý cña

Duy Lam vµ ®−a ra nh÷ng lêi khuyªn cho em.

184

KÕt qu¶, Duy Lam ®# tù nhËn tr−íc líp sai sãt cña m×nh vµ høa söa ch÷a víi

giäng rÊt thµnh khÈn.

SP To¸n-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng: Trong t×nh huèng nµy GV

®# cã nh÷ng c¸ch thøc nµo ®Ó t¸c ®éng ®Õn em Duy Lam, t¸c dông cô thÓ cña nh÷ng

c¸ch thøc Êy?

T×nh huèng sè 188. Nh− bµ T¸m nhiÒu chuyÖn! [104, tr99]

TuÇn nµy líp 11A bÞ c¸c gi¸o viªn bé m«n cho nhiÒu tiÕt B. Buæi sinh ho¹t

líp cuèi tuÇn ®# ®Õn. NÐt mÆt thÇy chñ nhiÖm líp tr«ng rÊt giËn d÷. ThÇy cÇm sæ

®Çu bµi lªn xem. ThÊy tiÕt häc m«n To¸n cña líp l¹i bÞ xÕp lo¹i B do nhiÒu b¹n nãi

chuyÖn nhÊt lµ b¹n H. ThÇy nh×n xuèng líp vµ b¾t H ®øng lªn.

- Anh lµ con trai mµ nãi chuyÖn trong líp nh− bµ T¸m nhiÒu chuyÖn vËy sao!

ThÇy qu¸t lín.

H ®á mÆt. C¶ líp giËt m×nh.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng: C¸ch t¸c ®éng cña GV ®Õn

em H. trong t×nh huèng nµy cã nªn kh«ng? V× sao?

T×nh huèng sè 203. Tinh vi [104, tr103]

Ngµy mai líp cã tiÕt kiÓm tra m«n VËt lý. Trß Tr. ®# chÐp s½n mét sè c«ng

thøc vµo tËp nh¸p vµ dù ®Þnh sÏ sö dông tËp nh¸p nµy nh− giÊy nh¸p hîp lÖ. H«m

sau, tiÕt kiÓm tra m«n VËt lý b¾t ®Çu. C¶ líp im lÆng lµm bµi. Tr. còng im lÆng lµm

bµi theo kÕ ho¹ch ®# ®Þnh tõ tr−íc. §ét nhiªn thÇy d¹y m«n VËt lý b−íc vÒ phÝa Tr.

ThÇy cÇm tËp nh¸p chi chÝt c«ng thøc cña Tr lªn xem.

SP Anh v¨n-K2000-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Cã c¸ch g× ®Ó gi¸o dôc

trß Tr. tÝnh trung thùc trong häc tËp?

Ch−¬ng 5. Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT

T×nh huèng sè 14. V× sao søc häc cña Hång C bÞ gi¶m sót? [104, tr49]

10 n¨m liÒn Hång C. -häc sinh líp 11A lu«n lu«n ®¹t häc sinh giái cña líp.

GÇn ®©y, c« Kim H¹nh-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp thÊy søc häc cña em bÞ gi¶m sót.

C« cßn nghe c¸c em trong líp kh¸o nhau r»ng Hång C. ®ang cÆp bå víi mét cËu nµo

®ã trong xãm.

- Ph¶i ch¨ng d− luËn cña mét sè em trong líp vÒ Hång C. lµ ®óng? C« Kim

H¹nh thÇm nghÜ.

SP V¨n-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng:

Lµm c¸ch nµo ®Ó biÕt

do ®©u søc häc cña Hång C. bÞ gi¶m sót vµ cã ph¶i gi¶m sót do yªu ®−¬ng kh«ng?

NÕu d− luËn cña tËp thÓ lµ ®óng th× GVCN líp nªn lµm g× ®Ó gióp Hång C tiÕn bé

trong häc tËp?

T×nh huèng sè 46. TiÕt trèng nµo còng vËy [104, tr59]

Võa døt håi trèng vµo líp, thÇy M-gi¸m thÞ cña tr−êng ®# xuèng líp 10G

th«ng b¸o:

185

- ThÇy d¹y to¸n cña c¸c em bÖnh kh«ng ®Õn líp ®−îc, c¸c em gi÷ trËt tù

®õng lµm ån ¶nh h−ëng ®Õn líp bªn c¹nh nhÐ. Th«ng b¸o xong thÇy gi¸m thÞ véi

quay vÒ phßng trùc.

Häc sinh líp 10G tr−êng trung häc phæ th«ng N V mõng rì ra mÆt. C¶ líp im

lÆng ®−îc kho¶ng 10 phót råi nh− kh«ng chÞu ngåi im mÊy em ë bµn cuèi rñ nhau

mang cê ra ch¬i. LËp tøc phßng häc oµ lªn ån µo nh− ong vì tæ: Nhãm th× t¸n

chuyÖn, nhãm ch¬i cê, mét sè em la ã rù¬t nhau vßng quanh c¸c d#y bµn häc...§−îc

b¸o, thÇy gi¸m thÞ ph¶i lªn nh¾c nhë. Nh¾c nhë xong trë vÒ, võa ®i thÇy võa phµn

nµn:

- Gím, c¸i líp cña c« Nam nµy, tiÕt trèng nµo còng vËy, tÝnh tù qu¶n cña tôi

nã ®Ó ®©u kh«ng biÕt n÷a k×a!

SP To¸n-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Trong t×nh tr¹ng líp

thiÕu tÝnh tù qu¶n nh− vËy, GVCN líp nªn lµm g×?

T×nh huèng sè 227. M©u thuÉn gi÷a häc sinh víi GVBM [104, tr110]

ThÇy V©n-gi¸o viªn d¹y m«n VËt lý líp 10B mÆt hÇm hÇm, vÎ giËn d÷ nãi

víi thÇy Hµ

- Anh Hµ, th»ng Hßa líp anh chñ nhiÖm nã l¸o qu¸!

- Sao vËy anh? ThÇy Hµ hái.

- Bµi kiÓm cña nã bÞ ®iÓm kÐm, nã th¾c m¾c, t«i ®# gi¶i thÝch cho nã råi, nã

d¸m cù l¹i t«i, l¹i cßn d¸m xÐ bµi kiÓm tr−íc mÆt t«i n÷a. Ch−a h¶ giËn, thÇy V©n l¹i

la tiÕp:

- Anh nªn xÕp nã h¹nh kiÓm yÕu kú nµy dïm t«i.

SP VËt Lý-K2000-C§SP B¹c Liªu

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: GVCN cã nªn xÕp em

Hoµ h¹nh kiÓm yÕu nh− ®Ò nghÞ cña thÇy Van kh«ng? Cã c¸ch nµo ®Ó gi¸o dôc em

Hoµ cã th¸i ®é ®óng ®èi víi GV vµ hoµ gi¶i mèi bÊt hoµ gi÷a thÇy V©n-em Hoµ?

T×nh huèng sè 273. Em kh«ng muèn nghØ häc [104, tr126]

Em Lan líp 11H cã hoµn c¶nh gia ®×nh rÊt khã kh¨n. M¸ em mÊt sím, Lan

l¹i lµ chÞ hai cña hai em cßn nhá. Ba em võa ®i b−íc n÷a vµ mÑ kÕ cña em l¹i ®ang

chuÈn bÞ cã em bÐ. NhiÒu lÇn em ®# ph¶i nghØ häc ®Ó ë nhµ phô gióp gia ®×nh. H«m

nay c« chñ nhiÖm nhËn ®−îc ®¬n xin th«i häc cña Lan. Lan ®−a c« ®¬n xin th«i häc

víi vÎ mÆt buån buån, m¾t r¬m rím.

SP GGCD-K2001-TTGDTX Sãc Tr¨ng

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: NÕu lý do em Lan ®−a ra

lµ ®óng th× GVCN líp nªn lµm g× ®Ó gióp ®ì em Lan ®−îc tiÕp tôc häc tËp?

T×nh huèng sè 280. H#y thö søc [104, tr128]

Võa xuèng ®Þa ®iÓm ®−îc ph©n TTSP, ngay tuÇn ®Çu tiªn chóng t«i ®# ®−îc

nhËn líp thùc tËp chñ nhiÖm. H−íng dÉn c«ng t¸c chñ nhiÖm nhãm t«i lµ c« M. C«

kho¶ng trªn 40 tuæi vµ lµ mét gi¸o viªn cã nhiÒu thµnh tÝch vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp vµ h−íng dÉn sinh viªn lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp. §−îc nghe giíi thiÖu vÒ c«

nh− vËy, c¶ nhãm võa mõng võa lo. Mõng v× sÏ cã c¬ héi häc hái ®−îc nhiÒu kinh

nghiÖm tõ c« vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm líp. Lo v× chóng t«i còng nghe tõ c¸c anh chÞ

186

kho¸ trªn nãi r»ng c¸c thÇy c« giái th−êng nghiªm kh¾c vµ yªu cÇu cao ®èi víi sinh

viªn thùc tËp vµ cho ®iÓm kh«ng ®−îc “tho¸ng” cho l¾m.

TiÕp chóng t«i, c« rÊt vui vÎ. Sau khi hái han trß chuyÖn, c« nãi:

- TuÇn tíi n÷a, t«i sÏ thùc sù giao líp cho c¸c em tËp qu¶n lý. Tõ giê ®Õn ®ã,

mçi em h#y tù lµm mét kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp cho riªng m×nh. Thø b¶y

kÕ nµy c¶ nhãm ta sÏ bµn vÒ vÊn ®Ò ®ã nhÐ.

ThÊy vÎ lo l¾ng hiÖn trªn nÐt mÆt c¸c thµnh viªn trong nhãm, c« c−êi vµ tiÕp

víi giäng trÊn an:

C¸c em chí lo qu¸ thÕ. H#y thö søc m×nh xem sao. Cã g× c« sÏ gióp ®ì.

SP Sö-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Lµm thÕ nµo

®Ó x©y dùng ®−îc b¶n kÕ ho¹ch CTCN cho b¶n th©n trong ®ît TTSP cuèi kho¸?

T×nh huèng sè 59. ThÇy lµ ng−êi sinh ra nã lÇn thø hai! [104, tr63]

N¨m häc 2000-2001 t«i ®−îc ph©n c«ng chñ nhiÖm líp 12G. T«i còng h¬i lo

v× ®©y lµ líp häc cuèi cÊp, c¸c em ®# lín mµ t«i th× míi 4 tuæi nghÒ. T«i ®# gÆp mét

t×nh huèng gay cÊn cÇn ph¶i xö lý khi kú thi tèt nghiÖp ®# ®Õn gÇn. Sè lµ, líp t«i cã

em Vò Ngäc L. Em L. kh«ng thuéc diÖn häc sinh c¸ biÖt trong líp. Em häc trung

b×nh. TÝnh em trÇm lÆng, Ýt nãi. Gia ®×nh em rÊt kh¸ gi¶.

§ît thi häc kú 2 chØ cßn mét th¸ng n÷a lµ tíi th× t«i ph¸t hiÖn ra ë em L. cã

®iÒu g× ®ã h¬i l¹ vµ xem ra kh«ng æn bëi em nghØ häc h¬i nhiÒu. T«i liÒn th«ng b¸o

víi gia ®×nh th× ®−îc biÕt em vÉn ®i häc ®Òu ®Æn nh−ng kh«ng ®Õn tr−êng vµ sau ®ã

th× em nghØ häc, bá nhµ ®i ®©u kh«ng râ khiÕn gia ®×nh rÊt hoang mang.

T«i b¸o c¸o sù viÖc nµy cho ban Gi¸m hiÖu biÕt. Sau ®ã t«i trùc tiÕp ®Õn gÆp

mét sè gi¸o viªn ®# tõng chñ nhiÖm em mÊy n¨m tr−íc vµ nh÷ng b¹n bÌ th©n cËn

cña em. Qua hä, t«i ®−îc biÕt em ®# bá nhµ lªn thµnh phè ®Ó lµm c«ng nh©n cho

mét c«ng ty may mÆc. Nguyªn nh©n lµ do em bÞ sèc vÒ t×nh c¶m vµ bÊt ®ång víi gia

®×nh. Qua b¹n bÌ cña em, t«i ®# cã trong tay sè ®iÖn tho¹i n¬i em ë trä. T«i lËp tøc

gäi cho em. Qua ®iÖn tho¹i, t«i ®# ph©n tÝch vµ chØ cho em thÊy nh÷ng ®iÒu nªn lµm

vµ kh«ng nªn lµm lóc nµy. T«i khuyÕn khÝch:

- Em muèn sèng tù lËp lµ tèt, nh−ng ®Ó sèng tù lËp ®−îc, viÖc ®Çu tiªn em

cÇn lµm lóc nµy lµ ph¶i hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh líp 12, em leo c©y ®# s¾p h¸i ®−îc

qu¶ råi, b»ng tèt nghiÖp sÏ lµ tÊm giÊy th«ng hµnh gióp em tiÕn xa vµ v÷ng bÒn cho

cuéc ®êi em sau nµy...

Ch¶ hiÓu sao t«i l¹i cã thÓ nãi víi em nh÷ng lêi v¨n vÎ nh− vËy ®−îc, chØ biÕt

r»ng nh÷ng lêi nãi ®ã cø tù nhiªn thèt ra tõ ®¸y lßng t«i víi nçi niÒm ch¸y báng

r»ng cÇn ph¶i l«i b»ng ®−îc em vÒ häc trë l¹i. Em ®# kh«ng phô lßng t«i, em ®ång ý

trë vÒ häc l¹i. Mõng qu¸, t«i th«ng b¸o cho gia ®×nh em ®Ó hä lªn r−íc em vÒ.

Sau khi em trë l¹i häc tËp, t«i ®# häp bµn víi ban c¸n sù líp ®Ó c¸c em cã kÕ

ho¹ch ph©n c«ng nhau gióp ®ì em L nh»m gióp em xãa ®i nçi mÆc c¶m ®Ó chó t©m

vµo häc tËp, nh»m chuÈn bÞ tèt cho kú thi s¾p tíi.

KÕt qu¶ em L. ®# thi ®Ëu tèt nghiÖp. Sau khi häc mét khãa båi d−ìng ng¾n

h¹n, em nhËn c«ng t¸c t¹i x# nhµ. GÆp l¹i t«i, em rÊt mõng vµ rÊt biÕt ¬n nh÷ng g×

t«i ®# lµm cho em. Nh−ng cã lÏ c©u nãi cña ba em lµm t«i xóc ®éng vµ tù hµo vÒ

nh÷ng g× t«i ®# lµm ®−îc cho em, dï ch−a nhiÒu: “ T«i ®# sinh con t«i ra nh−ng thÇy

lµ ng−êi sinh ra nã lÇn thø hai!”

§µm Ngäc Khoa Tïng

Trung häc Thèt Nèt-CÇn Th¬

187

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: GVCN líp

®−îc gia ®×nh em L. tin cËy lµ do ®©u?

¤n tËp

T×nh huèng sè 30. Häc sinh bao che khuyÕt ®iÓm cho nhau [104, tr54]

Vµo giê ra ch¬i, bçng tiÕng chöi thÒ, nãi tôc rÊt lín v¼ng ra tõ líp 11A1. C«

gi¸o phô tr¸ch thi ®ua Ph¹m ThÞ Thanh H−¬ng ®ang ë phßng th− viÖn kÕ bªn nghe

®−îc, c« qua líp 11A1 vµ hái:

- Ai ®# chöi thÒ?

§a sè häc sinh cã mÆt trong líp lóc ®ã ®Òu b¶o: “kh«ng nghe”, “kh«ng biÕt”.

C« H−¬ng b¸o l¹i víi ban Gi¸m hiÖu, ban Gi¸m hiÖu yªu cÇu c« chñ nhiÖm líp

11A1 gi¶i quyÕt.

Xem xÐt t×nh huèng nµy, c« chñ nhiÖm líp 11A1 nhËn thÊy b¶n th©n häc sinh

®# chöi thÒ kh«ng tù gi¸c nhËn lçi, líp cã t×nh tr¹ng bao che, b−ng bÝt cho nhau.

§©y còng lµ t×nh tr¹ng chung cña tËp thÓ líp khi cã häc sinh ph¹m lçi. Gi¸o viªn

chñ nhiÖm suy nghÜ vµ ®−a ra hai vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt: §ã lµ t×m ra em ®#

chöi thÒ ®Ó t×m biÖn ph¸p gi¸o dôc vµ chÊn chØnh l¹i th¸i ®é cña tËp thÓ tr−íc hiÖn

t−îng tiªu cùc cña líp.

C¸c biÖn ph¸p ®# ®−îc sö dông ®Ó gi¶i quyÕt:

1. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thø nhÊt:

T×m ra häc sinh nµo ®# chöi thÒ vµ gi¸o dôc em ®ã.

Gi¸o viªn chñ nhiÖm ph©n tÝch vÊn ®Ò tr−íc tËp thÓ líp vµ khuyªn häc sinh

nµo ®# vi ph¹m tù gi¸c nhËn lçi, nh−ng kh«ng em nµo chÞu nhËn lçi.

Gäi ban c¸n sù líp lªn nãi râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c em ®èi víi líp vµ ®èi víi

hµnh vi vi ph¹m cña c¸c b¹n m×nh trong líp vµ yªu cÇu c¸c em nªu ra em häc sinh

®# chöi thÒ. KÕt qu¶ vÉn ch−a ph¸t hiÖn ra em ®# chöi thÒ.

Tr−íc t×nh tr¹ng ®ã, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp suy nghÜ vµ t×m hiÓu nguyªn

nh©n t¹i sao líp cã t×nh tr¹ng bao che khuyÕt ®iÓm cho nhau nh− vËy. Cuèi cïng c«

®# ®−a ra c¸ch xö lý cã hiÖu qu¶ h¬n. C« yªu cÇu mçi häc sinh viÕt mét b¶n t−êng

tr×nh sù viÖc trªn vµ chØ ra b¹n nµo ®# chöi thÒ nép cho c«. C« høa sÏ tuyÖt ®èi gi÷

bÝ mËt b¶n t−êng tr×nh cña c¸c em. §a sè c¸c b¶n t−êng tr×nh ®# chØ ra tªn em trai ®#

chöi thÒ vµ lý do chöi thÒ.

Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp gÆp gì em trai ®# chöi thÒ vµ phô huynh cña em.

Sau khi yªu cÇu em kÓ l¹i sù viÖc cho phô huynh nghe, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp yªu

cÇu em viÕt b¶n tù kiÓm, cam kÕt söa ch÷a khuyÕt ®iÓm cã x¸c nhËn cña phô huynh

vµ ®äc tr−íc líp trong tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn.

2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thø hai: Gi¸o dôc tËp thÓ líp.

Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp häp ban c¸n sù líp, ban chÊp hµnh chi ®oµn, cïng

c¸c em ph©n tÝch cÆn kÏ t¸c h¹i cña viÖc bao che cho nhau khi cã häc sinh m¾c

khuyÕt ®iÓm. C« nghiªm kh¾c nh¾c nhë c¸c em vÒ vÊn ®Ò nµy. §ång thêi, c« yªu

cÇu tÊt c¶ c¸c em hay chöi thÒ lµm b¶n cam kÕt söa ch÷a khuyÕt ®iÓm vµ ®äc tr−íc

líp.

KÕt qu¶ hiÖn t−îng chöi thÒ trong líp cña c« ®# thuyªn gi¶m râ rÖt.

Huúnh ThÞ L©n

Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: HiÖn t−îng

chöi thÒ trong líp ®# thuyªn gi¶m lµ do ®©u?

T×nh huèng sè 219. Häc sinh kh«ng chÞu viÕt b¶n tù kiÓm [104, tr108]

188

TuÇn tr−íc, trong tiÕt sinh ho¹t chñ nhiÖm, t«i-gi¸o sinh thùc tËp chñ nhiÖm

®−îc nghe líp tr−ëng líp 11A4 b¸o c¸o lµ trong líp cã mét sè häc sinh quay cãp

trong tiÕt kiÓm tra, nh−ng gi¸o viªn chñ nhiÖm líp chØ nh¾c nhë chung.

TuÇn nµy, líp bÞ xÕp tiÕt lo¹i C víi lÝ do cã 3 em xem tµi liÖu trong giê kiÓm

tra. Cïng tuÇn, em líp phã phô tr¸ch häc tËp còng lËt tËp trong mét tiÕt kiÓm tra

kh¸c nh−ng gi¸o viªn bé m«n vÉn xÕp líp lo¹i A tiÕt ®ã. Sau khi nghe líp tr−ëng

b¸o c¸o xong, t«i nh¾c nhë em líp phã phô tr¸ch häc tËp tr−íc líp vµ yªu cÇu 3 em

kia lµm b¶n tù kiÓm cã ch÷ kÝ cña phô huynh ®Ó tr×nh lªn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp.

Ba em kh«ng cã ý kiÕn g×. TuÇn sau t«i l¹i yªu cÇu 3 em tr×nh b¶n tù kiÓm. C¶ 3 em

®Òu nãi r»ng ®# quªn viÕt. T«i yªu cÇu c¸c em ph¶i viÕt ®Ó tr×nh lªn gi¸m thÞ. Lóc

nµy t«i nhËn thÊy cã hai em tá th¸i ®é kh«ng hµi lßng. T«i hái hai em ®ã cã ®ång ý

víi yªu cÇu cña t«i kh«ng th× hai em ®¸p r»ng c¸c em kh«ng ®ång ý vµ c¸c em sÏ

kh«ng viÕt b¶n tù kiÓm. Hái lÝ do, c¸c em ®¸p r»ng b¹n líp phã häc tËp còng xem tµi

liÖu mµ kh«ng bÞ viÕt b¶n tù kiÓm th× c¸c em còng kh«ng viÕt. Dï t«i cã cè gi¶i

thÝch cho c¸c em r»ng em líp phã häc tËp së dÜ kh«ng bÞ viÕt b¶n tù kiÓm lµ v× viÖc

®ã kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn ®iÓm thi ®ua cña líp nªn chØ bÞ nh¾c nhë th«i cßn c¸c

em lµm cho líp bÞ xÕp tiÕt lo¹i C nªn ph¶i viÕt b¶n tù kiÓm, c¸c em còng kh«ng

chÞu. Hai em cßn nãi thªm r»ng c¸c em chØ kª tËp d−íi tê giÊy kiÓm tra chø ch−a sö

dông vµ trong líp cßn cã nhiÒu b¹n kh¸c còng lµm nh− thÕ, nh−ng c« gi¸o kh«ng

ph¸t hiÖn ra.

T«i ®# b¸o c¸o sù viÖc lªn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp

tiÕp tôc gi¶i thÝch, c¸c em vÉn kh¨ng kh¨ng: “Chóng em ch−a sö dông tµi liÖu,

chóng em chØ viÕt b¶n tù kiÓm khi b¹n líp phã häc tËp còng ph¶i viÕt”.

SP-K1998-§HCT

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: Ba em HS

trong t×nh huèng kh«ng chÞu viÕt b¶n tù kiÓm do ®©u?

KiÓm tra

T×nh huèng sè 101. B¾t ®−îc th− t×nh cña häc sinh [104, tr80]

TiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn ë líp 11D chuÈn bÞ kÕt thóc. C¶ líp ®ang chê ®îi

thÇy chñ nhiÖm cã ý kiÕn nhËn xÐt. ThÇy chñ nhiÖm ®øng lªn, l«i tõ trong cÆp s¸ch

cña m×nh mét l¸ th− t×nh cña NguyÔn V¨n A. gëi cho b¹n g¸i §µo ThÞ B. cïng líp

®# bÞ thÇy b¾t ®−îc, ®äc to tr−íc líp. ThÇy ®äc to, râ rµng c¶ hä tªn cña ng−êi gëi

lÉn ng−êi nhËn. HÇu nh− c¶ líp lÆng ®i. B¹n A. nh×n lªn thÇy vÎ tøc tèi nh−ng kh«ng

d¸m nãi g× cßn b¹n B. mÆt ®á bõng gôc ®Çu xuèng bµn khãc.

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: V× sao em A

tøc tèi cßn em B th× khãc?

T×nh huèng sè 204. Ch÷ viÕt xÊu qu¸ nh×n kh«ng næi! [104, tr204]

Trong giê thi m«n §Þa lý t¹i líp 11A4 tr−êng trung häc thÞ x#, gi¸o viªn thÓ

dôc (c¸n bé coi thi) viÕt ®Ò thi lªn b¶ng nh×n kh«ng ®−îc râ. N.-mét häc sinh trong

líp lªn tiÕng phµn nµn: “Ch÷ viÕt xÊu qu¸ nh×n kh«ng næi”. ThÇy nghe ®−îc liÒn

qu¸t: “Mµy lªn b¶ng viÕt xem sao!”. N. kh«ng nãi g× ®i ngay lªn b¶ng viÕt lu«n.

Giê thi còng qua ®i kh«ng x¶y ra chuyÖn g× n÷a. Sau ®ã còng kh«ng nghe

thÇy c« nµo hay líp nh¾c nhë vÒ chuyÖn nµy. H«m tæng kÕt cuèi häc kú, thÇy chñ

nhiÖm ®äc b¶n xÕp lo¹i h¹nh kiÓm cña líp, ®Õn em N. thÇy chñ nhiÖm ®äc: “N. häc

lùc giái, h¹nh kiÓm trung b×nh”.ThÇy nãi thªm: “v× em v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n”.

189

SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang

VÊn ®Ò chñ yÕu SV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng: ViÖc em N.

v« lÔ víi GV bé m«n víi viÖc xÕp h¹nh kiÓm em N cuèi häc kú nh− vËy cã tho¶

®¸ng kh«ng?

T×nh huèng sè 23. §i ®¸ bãng s−íng h¬n! [104, tr51]

Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« Hoa-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp hái líp

tr−ëng:

- C¸c em M¹nh, Dòng vµ H¶i l¹i v¾ng mÆt µ? TiÕt häc tr−íc c¸c em ®ã cã

häc kh«ng?

- Th−a c«, c¸c b¹n ®ã cã häc ¹, c¸c b¹n chØ nghØ tiÕt nµy th«i c« ¹!

- Em cã biÕt t¹i sao kh«ng?

- Th−a c« kh«ng ¹! Em chØ tho¸ng nghe c¸c b¹n ®ã nãi víi nhau r»ng sinh

ho¹t líp ch¸n l¾m, ®i vÒ ®¸ bãng s−íng h¬n th«i ¹!

§µo Kh¸nh Ph−¬ng

THBC Phan Ngäc HiÓn-TP CÇn Th¬

VÇn ®Ò chñ yÕu SV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao ba em

M¹nh, H¶i vµ Dòng l¹i nghØ tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn? C¸ch kh¾c phôc?

190

Bµi so¹n mÉu 1. ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc

*PhÇn kh¸i qu¸t:

- Ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc, phÇn LLGD, m«n Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2

- Sè tiÕt: 3 tiÕt

- §èi t−îng: SVSP n¨m thø hai khoa s− ph¹m, §HCT

- Môc ®Ých vµ néi dung d¹y häc ch−¬ng NTGD (b¶ng 13, 14)

- Ph−¬ng ph¸p sö dông chÝnh: Sö dông hÖ thèng 4 THSP trong CTGD häc

sinh ë THPT c¸c tØnh §BSCL (b¶ng 15, s¬ ®å 1 vµ Phô lôc 1).

T×nh huèng sè 32: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ:

V× sao t×nh ®oµn kÕt trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè? C¸c tri thøc

cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong

t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 2, sè 3, sè 5, sè 6, sè 7, sè 8

(s¬ ®å 1).

T×nh huèng sè 34: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ:

Buæi liªn hoan nh©n ngµy 20/11 cña líp 12A ®−îc GVCN líp ®øng ra tæ chøc nh−

vËy ®# hîp lý ch−a? V× sao? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, nªn lµm g× ®Ó buæi liªn hoan

nµy cña tËp thÓ líp m×nh ®¹t hiÖu qu¶? C¸c tri thøc cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan

cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD

vµ c¸c NTGD sè 1 vµ sè 5 (s¬ ®å 1).

T×nh huèng sè 103: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ:

T¹i sao em S l¹i bá tiÕt cña thÇy V. GV nªn lµm g× ®Ó em S kh«ng bá tiÕt? C¸c tri

thøc cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò

trong t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1 vµ sè 4 (s¬ ®å 1).

T×nh huèng sè 66: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ:

C¸ch gi¸o dôc cña GV ®# thµnh c«ng lµ do ®©u? C¸c tri thøc cña ch−¬ng NTGD cã

liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ kh¸i

niÖm NTGD vµ c¸c NTGD sè 1, sè 6, sè 8 vµ sè 9 (s¬ ®å 1).

HÖ thèng c©u hái ghi d−íi mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV lµ:

1). Víi t− c¸ch lµ ng−êi GVCN líp, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng

nµy lµ g×? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó lµm g×?

2). Nªu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã.

3). T¹i sao l¹i cã ý kiÕn nh− vËy?

4). ChØ ra nh÷ng nguyªn t¾c gi¸o dôc ®# ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong t×nh

huèng.

5). Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy.

- C¸c ph−¬ng ph¸p hç trî: Hái ®¸p gîi më, tr×nh bµy, nghiªn cøu tµi liÖu cã

liªn quan...

- H×nh thøc tæ chøc d¹y häc: Lªn líp vµ th¶o luËn nhãm nhá (4 SV).

- Ph−¬ng tiÖn: Bµi gi¶ng, bµi tËp THSP ®−îc biªn so¹n vµ photocopy cung cÊp

cho SV. Bµi gi¶ng ®−îc biªn so¹n trong tµi liÖu GDH ®¹i c−¬ng 2 [105]; bµi tËp

THSP in trªn giÊy rêi ph¸t cho SV; c¸c THSP, s¬ ®å ®¬n vÞ kiÕn thøc c¬ b¶n cña

ch−¬ng NTGD in trªn giÊy trong chiÕu qua m¸y chiÕu.

- Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh: Ch−¬ng NTGD biªn so¹n trong bµi gi¶ng vµ

ch−¬ng, bµi NTGD trong c¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c [60] [110]...

* PhÇn néi dung c¸c ho¹t ®éng trªn líp:

TiÕt ®Çu:

191

Phô lôc 2

- GV: Ta ®# biÕt, qu¸ tr×nh d¹y häc muèn thùc hiÖn ®óng h−íng cÇn ph¶i tu©n thñ

c¸c nguyªn t¾c d¹y häc (NTDH). H#y nh¾c l¹i NTDH lµ g×? Qu¸ tr×nh d¹y häc cÇn

tu©n thñ c¸c NTDH nµo?

- SV: T¸i nhí l¹i tri thøc ch−¬ng NTDH trong phÇn Lý luËn d¹y häc ®# häc vµ tr¶

lêi.

- GV: Qu¸ tr×nh gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n c¸ch cho HS (®# häc bµi tr−íc) muèn ®¹t

hiÖu qu¶ còng ph¶i qu¸n triÖt c¸c NTGD.

- Giíi thiÖu ch−¬ng NTGD vµ ghi tùa bµi lªn b¶ng.

- Giíi thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu cña bµi häc, néi dung, ph−¬ng ph¸p cÇn sö dông

vµ hÖ thèng tµi liÖu tham kh¶o (Qua m¸y chiÕu).

- SV: Nghe, nh×n lªn b¶ng, lªn mµn h×nh m¸y chiÕu vµ ghi vµo vë.

- GV: Yªu cÇu SV h×nh thµnh nhãm 4 SV, ®Õm sè thø tù 1,2,3,4 (t−¬ng øng víi 4

THSP) lÇn l−ît cho c¸c nhãm. Ph©n ph¸t c¸c THSP cho c¸c nhãm: C¸c nhãm cïng

sè thø tù lµ 1 gi¶i quyÕt THSP sè 32, c¸c nhãm cïng sè thø tù lµ 2 gi¶i quyÕt THSP

sè 34, c¸c nhãm cïng sè thø tù lµ 3 gi¶i quyÕt THSP sè 66 vµ c¸c nhãm cïng sè thø

tù lµ 4 gi¶i quyÕt THSP sè 103.

- SV: H×nh thµnh nhanh nhãm 4 ng−êi, nhËn THSP, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm trong

nhãm.

- GV: Yªu cÇu c¸c nhãm ®äc vµ lµm râ THSP ®−îc ph©n c«ng sau ®ã nghiªn cøu vµ

trao ®æi hai c©u hái ®Çu.

- SV: §äc t×nh huèng, hái nh÷ng g× ch−a râ vµ trao ®æi ®Ó thèng nhÊt ý kiÕn vÒ hai

c©u hái ®Çu (Trong khi ®ã, GV ®i xuèng c¸c nhãm, theo dâi chung).

- GV-SV: (GV quay trë lªn b¶ng, SV trë l¹i t− thÕ ngåi ban ®Çu). GV h−íng dÉn SV

lÇn l−ît xem xÐt tõng THSP theo yªu cÇu trªn c¬ së −u tiªn tr−íc cho ý kiÕn cña c¸c

nhãm cïng gi¶i quyÕt t×nh huèng.

- SV: Th− ký cña mçi nhãm tr×nh bµy ý kiÕn cña nhãm m×nh.

- GV: §−a THSP ®ang xem xÐt lªn mµn h×nh qua m¸y chiÕu ®Ó c¶ líp tiÖn theo dâi.

Ghi ý kiÕn cña c¸c nhãm lªn b¶ng.

- GV-SV: GV h−íng dÉn SV ph©n tÝch c¸c ý kiÕn ®−îc ®−a ra ®Ó thèng nhÊt ý kiÕn

cña c¸c nhãm cïng gi¶i quyÕt mét t×nh huèng vµ l−u l¹i ý kiÕn ®# ®−îc thèng nhÊt

trªn b¶ng.

*C¸c vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt, môc ®Ých xem xÐt vµ ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò xem

xÐt trong mçi t×nh huèng nªn x¸c ®Þnh lµ:

THSP sè 32: C©u 1). VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt: V× sao t×nh ®oµn kÕt trong

tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó rót kinh nghiÖm

trong gi¸o dôc t×nh ®oµn kÕt nãi riªng, ý thøc tËp thÓ nãi chung trong tËp thÓ líp.

C©u 2). T×nh ®oµn kÕt trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè lµ do GVCN

líp ®# kiªn ®Þnh trong môc ®Ých gi¸o dôc, tøc GV ®# biÕt quan t©m gi¸o dôc t×nh

®oµn kÕt trong tËp thÓ cho HS, th−êng xuyªn liªn tôc cã nh÷ng t¸c ®éng, biÕt gîi ý

cho c¸n bé §oµn tæ chøc ho¹t ®éng. §Æc biÖt GV biÕt l«i cuèn HS vµo ho¹t ®éng

(thi ®Êu thÓ thao) nhÊt lµ ho¹t ®éng tËp thÓ, biÕt c¸ch x©y dùng tËp thÓ ®Ó gi¸o dôc.

THSP sè 34: C©u 1). VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt: Buæi liªn hoan nh©n ngµy

20/11 cña líp 12A ®−îc GVCN líp ®øng ra tæ chøc nh− vËy ®# hîp lý ch−a? V×

sao? Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, nªn lµm g× ®Ó buæi liªn hoan nµy cña tËp thÓ líp

m×nh ®¹t hiÖu qu¶? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó rót kinh nghiÖm trong viÖc tæ chøc buæi

liªn hoan nh©n ngµy 20/11 cho HS nãi riªng vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc nãi

chung. C©u 2). Tæ chøc buæi liªn hoan cho tËp thÓ líp nh©n ngµy 20/11 cã thÓ ®¹t

®−îc môc ®Ých gi¸o dôc lßng t«n s− träng ®¹o cho HS nh−ng c¸ch tæ chøc nh− vËy

ch−a ®−îc, ch−a t¹o cho HS c¬ héi thÓ hiÖn t×nh c¶m cña c¸c em ®èi víi c¸c thÇy c«.

C« chñ nhiÖm ®# lµm thay c¸c em. GVCN líp chØ nªn cè vÊn cho HS mµ th«i.

192

THSP sè 103: C©u 1). VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt: T¹i sao em

S l¹i bá tiÕt cña thÇy V. GV nªn lµm g× ®Ó em S kh«ng bá tiÕt? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó

rót kinh nghiÖm vÒ th¸i ®é trong gi¸o dôc HS vµ ®Ò ra h−íng lµm cho em S kh«ng

bá tiÕt n÷a. C©u 2). Em S ®# bá tiÕt cña thÇy V lµ do thÇy V ®# xóc ph¹m ®Õn lßng

tù t«n d©n téc, ®Õn nh©n c¸ch cña em. GV nªn t×m c¸ch t¸c ®éng ®Ó em S kh«ng bá

tiÕt m«n m×nh d¹y.

THSP sè 66: C©u 1). VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt: C¸ch gi¸o dôc cña GV ®#

thµnh c«ng lµ do ®©u? Môc ®Ých xem xÐt lµ ®Ó rót kinh nghiÖm trong viÖc x¸c ®Þnh

h−íng t¸c ®éng hîp lý dÕn HS. C©u 2). GV ®# thµnh c«ng trong gi¸o dôc em T.G. lµ

do GV ®# kiªn tr× theo ®uæi môc tiªu gi¸o dôc em T.G ch¨m chØ häc tËp h¬n, nhÊt lµ

thÇy ®# biÕt khuyÕn khÝch kÞp thêi khi em T.G. cã biÓu hiÖn tiÕn bé trong bµi kiÓm

tra

- GV: H#y chuÈn bÞ ®Ó lý gi¶i mét c¸ch thuyÕt phôc cho ý kiÕn cña m×nh vµ rót ra

c¸c bµi häc tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nµy. Giao nhiÖm vô cho c¸ nh©n SV nghiªn cøu

ch−¬ng NTGD trong c¸c tµi liÖu vµ sö dông sù hiÓu biÕt trong ch−¬ng NTGD ®Ó

chuÈn bÞ tiÕp ba c©u hái tiÕp theo (ë nhµ).

Hai tiÕt sau:

- GV: Nh¾c l¹i, ghi trªn b¶ng vÊn ®Ò chñ yÕu cña mçi t×nh huèng vµ ý kiÕn vÒ vÊn

®Ò mµ SV ®# dù kiÕn ë tiÕt tr−íc.

- GV-SV: Yªu cÇu SV ngåi theo nhãm cò. SV æn ®Þnh nhãm, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm

trong nhãm vµ th¶o luËn c¸c c©u hái tiÕp theo d−íi sù gi¸m s¸t cña GV.

- GV-SV: (Sau khi SV th¶o luËn xong, GV vµ SV trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu) GV yªu cÇu

®¹i diÖn cña mét vµi nhãm trong sè c¸c nhãm cïng gi¶i quyÕt mét t×nh huèng tr×nh

bµy c©u hái sè 3 vµ sè 5.

Trong ®ã, c©u 3 nªn xo¸y vµo t¸c dông (tèt hoÆc xÊu nh− thÕ nµo) cña sù t¸c

®éng gi¸o dôc trong tõng THSP. C¸c bµi häc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nªn lµ:

THSP sè 32: Bµi häc tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nµy: Môc ®Ých gi¸o dôc t×nh

®oµn kÕt trong tËp thÓ, kiªn tr× gi¸o dôc th−êng xuyªn, trong gi¸o dôc biÕt thÓ hiÖn

vai trß cè vÊn, biÕt phèi hîp víi chi ®oµn trong líp vµ nhÊt lµ biÕt x©y dùng tËp thÓ,

tæ chøc ho¹t ®éng tËp thÓ ®Ó gi¸o dôc t×nh ®oµn kÕt trong tËp thÓ.

THSP sè 34: Bµi häc ®óc kÕt tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nµy: §Ó gi¸o dôc lßng

t«n s− träng ®¹o th«ng qua buæi liªn hoan nh©n ngµy 20/11 cho HS th× viÖc tæ chøc

nµy nªn ®Ó cho c¸c em tù lµm, GV chØ nªn gióp ®ì chø kh«ng nªn lµm thay c¸c em.

THSP sè 103: Bµi häc lín nhÊt rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nµy lµ trong

gi¸o dôc kh«ng nªn xóc ph¹m ®Õn nh©n c¸ch HS.

THSP sè 66. Bµi häc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt THSP nµy lµ: Muèn gi¸o dôc

th¸i ®é häc tËp tèt cho HS cÇn kiªn tr×, gi¸o dôc liªn tôc vµ ®Æc biÖt ph¶i biÕt ph¸t

hiÖn nh÷ng tiÕn bé dï nhá cña c¸c em ®Ó khuyÕn khÝch kÞp thêi.

- GV: + HÖ thèng nh÷ng bµi häc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP (ghi lªn b¶ng).

Cho SV thÊy mçi bµi häc thÓ hiÖn nh− mét luËn ®iÓm ®−îc ®óc kÕt tõ viÖc gi¶i quyÕt

THSP. Cã thÓ nãi ®ã lµ nh÷ng vÝ dô vÒ viÖc qu¸n triÖt tèt hay ch−a tèt c¸c NTGD

trong CTGD häc sinh ë nhµ tr−êng hiÖn nay.

+ HÖ thèng ho¸ ch−¬ng NTGD qua m¸y chiÕu vµ gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña SV.

+ §Æt c©u hái: Qua nghiªn cøu ch−¬ng NTGD vµ gi¶i quyÕt 4 THSP trªn, h#y

chØ ra c¸c NTGD ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong c¸c THSP

- SV: §¹i diÖn c¸c nhãm nªu c¸c NTGD ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong

THSP.

- GV: + Tæng kÕt ý liÕn cña SV

+ Tæng kÕt bµi häc: ChØ ra mèi liªn hÖ: Kh¸i niÖm NTGD, hÖ thèng c¸c

NTGD vµ 4 THSP qua s¬ ®å 1 (sö dông m¸y chiÕu).

193

+ Giao bµi vÒ nhµ: ChØ ra c¸c NTGD ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong

c¸c THSP ®# ®−îc cung cÊp (Phô lôc 1).

Bµi so¹n mÉu 2: Ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp ë THPT

*PhÇn kh¸i qu¸t:

- M«n: Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2.

- Sè tiÕt: 5 tiÕt.

- §èi t−îng: SVSP n¨m thø hai khoa s− ph¹m, §HCT

- Môc ®Ých/ yªu cÇu (b¶ng 14)

- Dµn bµi (b¶ng 13)

- Ph−¬ng ph¸p sö dông chÝnh: Sö dông c¸c THSP trong CTCN líp ë THPT.

Trong ®ã, 5 tiÕt d¹y häc trªn líp SV sÏ ®−îc gi¶i quyÕt 6 THSP. §ã lµ t×nh

huèng sè 14, sè 46, sè 59, sè 227, sè 273 vµ sè 280 (Phô lôc 1). Mçi t×nh huèng

chøa ®ùng mét vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn tri thøc cña ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p

CTCNL ë THPT.

T×nh huèng sè 14: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò t×m hiÓu, n¾m v÷ng t×nh h×nh

häc sinh líp chñ nhiÖm (Søc häc cña Hång C bÞ gi¶m sót. Cã ph¶i do yªu ®−¬ng hay

kh«ng? lµm sao biÕt ®−îc?). Lý thuyÕt trong bµi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò

nµy: Chøc n¨ng qu¶n lý gi¸o dôc toµn diÖn HS, nhiÖm vô tiÕp nhËn vµ n¾m v÷ng

t×nh h×nh HS, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p t×m hiÓu häc sinh.

T×nh huèng sè 46: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n

(HS thiÕu tÝnh tù qu¶n trong tiÕt trèng gi¸o viªn. Nªn lµm g×?). Lý thuyÕt trong bµi

cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò nµy: Chøc n¨ng cè vÊn cña GVCN ®èi víi ho¹t

®éng cña tËp thÓ HS, nhiÖm vô n¾m v÷ng môc tiªu, nhiÖm vô vµ ch−¬ng tr×nh gi¸o

dôc HS, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n.

T×nh huèng sè 59: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc

toµn diÖn HS (GV ®# t¸c ®éng ®−îc em L trë vÒ gia ®×nh ®Ó tiÕp tôc häc tËp). Lý

thuyÕt trong bµi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò nµy: Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p

gi¸o dôc HS, sù phèi hîp GVCN líp víi gia ®×nh vµ Ban gi¸m hiÖu.

T×nh huèng sè 227: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ toµn diÖn HS (Em

Hoµ cù l¹i vµ xÐ bµi kiÓm tr−íc GVBM. Nªn xÕp em Hoµ h¹nh kiÓm yÕu nh− thÇy

V©n ®Ò nghÞ ch¨ng? C¸ch t¸c ®éng ®Õn em Hoµ, ThÇy V©n?). Lý thuyÕt trong bµi cã

liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò nµy: Chøc n¨ng, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ

®¸nh gi¸ HS.

T×nh huèng sè 273: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò phèi hîp víi c¸c lùc l−îng

gi¸o dôc trong gi¸o dôc HS (Em Lan cã thÓ bÞ bá häc. Lµm sao ®Ó em Lan kh«ng

ph¶i bá häc?) Lý thuyÕt trong bµi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò nµy: Chøc n¨ng,

néi dung vµ ph−¬ng ph¸p phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng

®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc HS líp chñ nhiÖm.

T×nh huèng sè 280: Chñ yÕu tËp trung vµo vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p x©y dùng kÕ

ho¹ch CTCNL (SV ch−a biÕt lµm kÕ ho¹ch CTCNL trong ®ît TTSP). Lý thuyÕt

trong bµi cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò nµy: ph−¬ng ph¸p x©y dùng kÕ ho¹ch

CTCNL.

- D−íi mçi t×nh huèng (in trªn giÊy) cung cÊp cho c¸c SV, ghi 5 c©u hái mµ

SV cÇn gi¶i quyÕt (Phô lôc 1).

- C¸c ph−¬ng ph¸p hç trî: Hái ®¸p gîi më, kÓ, gi¶i thÝch, tr×nh bµy, nghiªn

cøu tµi liÖu cã liªn quan...

194

- H×nh thøc tæ chøc d¹y häc: Lªn líp vµ th¶o luËn nhãm nhá tõ 3 ®Õn 4

ng−êi.

- Ph−¬ng tiÖn: Bµi gi¶ng, bµi tËp THSP ®−îc biªn so¹n vµ photocopy cung cÊp

cho SV. Bµi gi¶ng ®−îc biªn so¹n trong tµi liÖu GDH ®¹i c−¬ng 2; bµi tËp THSP in

trªn giÊy rêi ph¸t cho SV; hÖ thèng ho¸, s¬ ®å ho¸ néi dung tri thøc SV cÇn n¾m vµ

in trªn giÊy trong ®Ó sö dông trªn m¸y chiÕu.

- Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh: Gi¸o dôc häc ®¹i c−¬ng 2 (®−îc biªn so¹n cung

cÊp ®Õn tay SV) vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c [110] [130] [132]...

*PhÇn néi dung c¸c ho¹t ®éng trªn líp:

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña sinh viªn

P/tiÖn

TiÕt 1,2:

-Sinh viªn xem l¹i phÇn ®#

-Yªu cÇu SV kÓ mét THSP vÒ GVCN líp mµ

chuÈn bÞ tr−íc ë nhµ vµ mçi

hä ®# biÕt. Gäi 3 em kÓ l¹i (theo dâi, ®éng

trong 3 em lÇn l−ît kÓ.

viªn c¸c em).

B¶ng

-Nghe vµ ghi tùa bµi vµo vë

-Giíi thiÖu bµi häc vµ ghi tùa bµi lªn b¶ng

M¸y

-Nghe vµ nh×n lªn mµn h×nh

-Giíi thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu cña bµi, néi

chiÕu

cña m¸y chiÕu.

dung, ph−¬ng ph¸p cÇn sö dông vµ hÖ thèng

tµi liÖu tham kh¶o.

GiÊy

-Sinh viªn h×nh thµnh nhãm,

-H×nh thµnh nhãm 4 sinh viªn vµ ph¸t THSP

rêi

nhËn THSP.

cho c¸c nhãm.

-Nhãm ph©n c«ng

tr¸ch

-Yªu cÇu c¸c nhãm nghiªn cøu vµ trao ®æi

nhiÖm cho mçi thµnh viªn

th¶o luËn 2 c©u hái ®Çu (Phô lôc 1)

trong nhãm vµ tiÕn hµnh

nghiªn cøu, th¶o luËn hai

(§i xuèng c¸c nhãm vµ lµm râ nh÷ng g× SV

c©u hái ®Çu.

yªu cÇu).

-Trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu. Th−

-(Sau khi SV th¶o luËn xong). Trë l¹i bôc

ký cña mçi nhãm tr×nh bµy

gi¶ng, ®iÒu khiÓn c¶ líp lÇn l−ît th¶o luËn hai

ý kiÕn vÒ 2 c©u hái trong

c©u hái ®Çu cña mçi t×nh huèng. §−a THSP

THSP mµ nhãm ®−îc giao

®−îc th¶o luËn lªn m¸y chiÕu cho c¸c nhãm

M¸y

gi¶i quyÕt. Trong khi ®ã, SV

kh¸c xem. Yªu cÇu th− ký cña c¸c nhãm

chiÕu

c¶ líp theo dâi vµ th¶o luËn

cïng gi¶i quyÕt THSP tr×nh bµy ý kiÕn cña

thªm.

nhãm.

B¶ng

-SV ghi vµo vë.

-Ghi lªn b¶ng ý kiÕn ®ã. §Æt thªm c©u hái

cho nhãm, cho c¶ líp vÒ vÊn ®Ò ®# ®−îc tr×nh

bµy ®Ó ®Þnh h−íng SV gi¶i quyÕt ®óng

h−íng.

-Ghi vµo vë 6 vÊn ®Ò GVCN

-Tæng hîp 6 vÊn ®Ò chñ yÕu mµ GVCN líp

líp cÇn gi¶i quyÕt, môc ®Ých

cÇn gi¶i quyÕt, môc ®Ých vµ dù kiÕn ph−¬ng

B¶ng

vµ ph−¬ng h−íng gi¶i quyÕt.

h−¬ng gi¶i quyÕt ®# ®−îc thèng nhÊt trong

c¸c nhãm. Ghi lªn b¶ng.

-Mét nhãm lªn b¶ng thö thÓ

-Yªu cÇu 1 nhãm lªn thö thÓ hiÖn ph−¬ng ¸n

hiÖn ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña nhãm m×nh b»ng c¸ch

b»ng c¸ch ®ãng vai. SV c¶

®ãng vai.yªu cÇu SV c¶ líp theo dâi.

líp theo dâi.

195

-Yªu cÇu cho ý kiÕn nhËn xÐt.

-Cho ý kiÕn nhËn xÐt; nghe ý

kiÕn nhËn xÐt vµ ghi (nÕu

-NhËn xÐt ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt cña nhãm

cÇn.

lªn thÓ hiÖn (vÒ c¸ch gi¶i quyÕt; c¸ch thÓ

hiÖn hµnh vi, cö chØ ... khi gi¶i quyÕt; th¸i ®é

®¹t ®−îc khi thÓ hiÖn ...).

-§Æt c©u hái xo¸y vµo nh÷ng lóng tóng cña

-Nghe vµ ghi.

SV khi thö ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò

®# ®−îc dù kiÕn ®Ó ®Þnh h−íng cho SV thÊy

®−îc hä cÇn ph¶i nghiªn cøu ch−¬ng Ph−¬ng

pahps CTCNL ë THPT th× míi cã thÓ gi¶i

quyÕt tèt vÊn ®Ò trongTHSP.

-Giao, h−íng dÉn nhiÖm vô nghiªn cøu

-Nghe ghi nhiÖm vô ®−îc

Tµi

ch−¬ng Ph−¬ng pahsp CTCNL ë THPT trong

giao.

liÖu

c¸c nguån tµi liÖu vµ tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸

-Lµm viÖc c¸ nh©n ë nhµ c¸c

nh©n 3 c©u hái cßn l¹i ë nhµ.

nhiÖm vô ®ã.

TiÕt 3,4,5.

-Yªu cÇu nh¾c l¹i vµ ghi lªn b¶ng 6 vÊn ®Ò

-§¹i diÖn c¸c nhãm nh¾c l¹i

chñ yÕu, môc ®Ých gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong 6

vÊn ®Ò chñ yÕu vµ môc ®Ých

THSP lªn b¶ng.

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

trong

THSP ®−îc giao.

-Yªu cÇu trao ®æi nhãm tiÕp tôc c©u hái 3, 4

-C¸c nhãm trao ®æi th¶o luËn

vµ 5 (Phô lôc 1). §i xuèng c¸c nhãm.

c©u hái 3,4,5

-(Sau khi SV trao ®æi xong). Trë l¹i bôc

gi¶ng vµ ®iÒu khiÓn c¶ líp lÇn l−ît trao ®æi

M¸y

c©u hái 3,4,5 cña tõng THSP. §−a THSP lªn

chiÕu

m¸y chiÕu cho c¶ líp theo dâi.

-Yªu cÇu th− ký cña mçi nhãm tr×nh bµy

Nhãm tr−ëng vµ th− ký cña

ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; nhãm tr−ëng cña mçi

mçi nhãm tr×nh bµy tr−íc

nhãm tr×nh bµy c¬ së lý thuyÕt cña ph−¬ng

líp ý kiÕn cña m×nh vÒ vÊn

¸n gi¶i quyÕt. C¸c thµnh viªn kh¸c nghe vµ

®Ò ®−îc ph©n c«ng. C¸c SV

trao ®æi thªm.

kh¸c nghe.

-Yªu cÇu 1 nhãm lªn thÓ hiÖn ph−¬ng ¸n gi¶i

-Mét nhãm lªn thÓ hiÖn. C¶

quyÕt b»ng c¸ch ®ãng vai; c¸c SV kh¸c theo

líp theo dâi [H×nh ]

dâi.

-Yªu cÇu SV nhËn xÐt (c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi

-NhËn xÐt

dung cña ho¹t ®éng thÓ hiÖn XLTH.

-Yªu cÇu mét trong sè thµnh viªn cßn l¹i cña

-Mét trong sè thµnh viªn cßn

nhãm nªu bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ viÖc

l¹i cñ nhãm nªu bµi häc kinh

gi¶i quyÕt THSP; SV c¶ líp nghe vµ bæ sung

nghiÖm rót ra tõ viÖc gi¶i

ý kiÕn.

quyÕt THSP. SV kh¸c nghe

vµ bæ sung ý kiÕn.

196

-Theo dâi lªn mµn h×nh.

M¸y

-HÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña bµi häc.

chiÕu

-NhËn xÐt chung vÒ qu¸ tr×nh häc tËp cña SV.

-Nghe vµ ghi nhiÖm vô ®−îc

GiÊy

-Giao nhiÖm vô vÒ nhµ «n tËp vµ hÖ thèng

giao vµo vë.

rêi

ho¸ phÇn LLGD, «n l¹i quy tr×nh xö lý THSP

ChuÈn bÞ c¸ nh©n ë nhµ

vµ gi¶i quyÕt hai THSP sè 30 vµ sè 219 ®Ó

chuÈn bÞ cho 2 tiÕt «n tËp vµ 1 tiÕt kiÓm tra.

3. Mét sè h×nh ¶nh minh ho¹ (trang bªn). Trong ®ã:

- H×nh sè 2: SV ®ang kÓ chuyÖn

- H×nh sè 3: GV ®ang giíi thiÖu bµi gi¶ng

- H×nh sè 5,6,8: C¸c nhãm SV ®ang cïng nhau gi¶i quyÕt THSP

- H×nh sè 2: SV ®ang tr×nh bµy ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt trong THSP

- H×nh sè 7: GV ®ang h−íng dÉn líp tæng hîp ý kiÕn

- H×nh sè 9,10: SV ®ãng vai thÓ hiÖn c¸ch xö lý THSP vµ trao ®æi víi nhau vÒ vÊn ®Ò

nµy.

- H×nh sè 11: GV ®ang hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.

197

Tr−êng: Líp:

M«n:

Bµi: TiÕt:

T/gian

Ghi chó

ChØ sè tÝnh tÝch cùc häc tËp cña sinh viªn trong tiÕt häc

A

B

C

D

0-5

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

5-10

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

10-15

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

15-20

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

20-25

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

25-30

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

30-35

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

35-40

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

40-45

12345678910

12345678910

12345678910

12345678910

Ghi chó:

- 5 phót ®¸nh gi¸ mét lÇn b»ng c¸ch khoanh trßn mét sè lùa chän (Mét trong

c¸c sè tõ sè 1 ®Õn sè 10).

- C¸c sè tõ mét ®Õn 10 chØ sè phÇn tr¨m c¸c møc ®é tÝch cùc häc tËp cña sinh

viªn trong tiÕt lªn líp.

- C¸c chØ sè ABCD lÇn l−ît chØ c¸c møc ®é:

+ A chØ møc ®é tËp trung chó ý cña sinh viªn trong häc tËp, biÓu hiÖn qua

nh÷ng hµnh vi cho thÊy møc ®é hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô häc tËp vµ c¸c yªu cÇu cña

gi¸o viªn trªn líp cña hä.

+ B chØ møc ®é c¶m xóc cña sinh viªn trong giê häc, thÓ hiÖn qua hµnh vi béc

lé sù thÝch thó, s«i næi, h¨ng say trong häc tËp.

+ C chØ c¸c hµnh vi biÓu hiÖn møc ®é tham gia cña sinh viªn vµo ho¹t ®éng

häc tËp trong giê häc.

+ D chØ t©m thÕ häc tËp cña sinh viªn trong giê häc (nhu cÇu, høng thó).

Ngµy Th¸ng N¨m

Ng−êi ghi

198

Phô lôc 3. PhiÕu quan s¸t giê häc

1. Hä vµ tªn:

1.PhÇn LLGD cã thu hót ®−îc sù quan t©m cña b¹n kh«ng?

RÊt nhiÒu 5 4 3 2 1 Kh«ng

2.B¹n cã thÝch häc phÇn nµy kh«ng?

RÊt thÝch 5 4 3 2 1 Kh«ng

3.B¹n cã thÊy viÖc gi¶i quyÕt c¸c THSP lµm cho tri thøc phÇn

RÊt nhiÒu 5 4 3 2 1 Kh«ng

nµy liªn quan ®Õn nghÒ nghiÖp cña b¹n sau nµy kh«ng?

4.Gi¶i quyÕt THSP theo nhãm nhá trªn líp cã gióp cho c¸c

RÊt nhiÒu 5 4 3 2 1 Kh«ng

b¹n häc hái lÉn nhau kh«ng?

5.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy, cã gióp b¹n hiÓu phÇn LLGD

Tèt h¬n 5 4 3 2 1 XÊu h¬n

tèt h¬n lµ b¹n häc nã theo ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn

nhiÒu nhiÒu

thèng kh«ng?

6.Häc tËp theo ph−¬ng ph¸p nµy, cã nghÜ lµ b¹n ®# häc phÇn

t h¬n

NhiÒu h¬n 5 4 3 2 1

LLGD nh− b¹n häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh truyÒn

nhiÒu nhiÒu

thèng kh«ng?

7.B»ng ph−¬ng ph¸p nµy, b¹n cã nghÜ lµ b¹n häc phÇn LLGD

CÈn thËn 54321 Kh«ng cÈn

cÈn thËn h¬n b¹n häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh

h¬n nhiÒu thËn h¬n nhiÒu

truyÒn thèng kh«ng?

8.Häc phÇn nµy theo ph−¬ng ph¸p t×nh huèng b¹n cÇn nhiÒu

t h¬n

NhiÒu h¬n 5 4 3 2 1

hay Ýt thêi gian h¬n lµ b¹n häc theo ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh

nhiÒu nhiÒu

truyÒn thèng?

9.Häc phÇn LLGD b»ng ph−¬ng ph¸p t×nh huèng b¹n cã

ThÝch h¬n 5 4 3 2 1 Ch¸n h¬n

thÝch häc nã h¬n viÖc häc nã b»ng ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh

nhiÒu nhiÒu

truyÒn thèng kh«ng?

10.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy b¹n cã thÊy viÖc häc tËp cÇn

NhiÒu h¬n 5 4 3 2 1

t h¬n

®−îc tæ chøc h¬n viÖc häc tËp theo ph−¬ng ph¸p truyÒn

nhiÒu nhiÒu

thèng kh«ng?

11.Häc theo ph−¬ng ph¸p nµy b¹n cã thÊy viÖc häc cã liªn

NhiÒu h¬n 5 4 3 2 1

t h¬n

quan ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh h¬n lµ häc nã b»ng

nhiÒu nhiÒu

ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng kh«ng?

i

i

i

i

§Ó gãp phÇn c¶i tiÕn viÖc chuÈn bÞ cho sinh viªn §HSP lµm c«ng t¸c gi¸o

dôc HS ë nhµ tr−êng THPT sau nµy, b¹n h#y vui lßng tr¶ lêi c¸c c©u hái d−íi ®©y.

C¶m ¬n sù ®ãng gãp ý kiÕn cña b¹n.

Líp: Kho¸:

2. H#y nghiªn cøu c¸c c©u hái ë cét “Néi dung ®¸nh gi¸” vµ ®¸nh gi¸ chóng b»ng

c¸ch khoanh trßn møc ®é ®¸nh gi¸ t−¬ng øng ë cét “Møc ®é ®¸nh gi¸” d−íi ®©y:

Néi dung ®¸nh gi¸

Møc ®é ®¸nh gi¸

199

Phô lôc 4. PhiÕu ®¸nh gi¸ vµ gãp ý

C¸c môc tiªu

Møc ®é tù ®¸nh gi¸

5

4

3

2

1

1

2

3

4

5

1.Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh

1

2

3

4

5

2.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc T©m lý häc vµ GDH ®# häc

1

2

3

4

5

3.Ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc tËp phï hîp

1

2

3

4

5

4.BiÕt ph−¬ng ph¸p ®Ó tù t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm vÒ gi¸o

dôc HS

1

2

3

4

5

5.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt CTGD häc sinh

1

2

3

4

5

6.C¶i thiÖn kh¶ n¨ng tÝnh to¸n.

1

2

3

4

5

7.Ph¸t triÓn c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt cho CTGD häc sinh sau nµy:

Sù b×nh tÜnh, tù tin, c¶m th«ng; sù tËn t©m, tÝnh cÈn thËn...

1

2

3

4

5

8.BiÕt xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp

m«n häc.

1

2

3

4

5

9.Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ®èi xö khÐo lÐo.

1

2

3

4

5

10.Ph¸t triÓn kü n¨ng ph©n tÝch

3. Trong qu¸ tr×nh häc tËp phÇn Lý luËn gi¸o dôc b»ng c¸ch gi¶i quyÕt c¸c t×nh

huèng s− ph¹m, b¹n cã cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu ®−îc liÖt kª d−íi ®©y

kh«ng? (khoanh trßn møc ®é c¸c môc tiªu ®¹t ®−îc: 5: Môc tiªu mµ b¹n lu«n lu«n

cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc, 4: Môc tiªu mµ b¹n th−êng cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc, 3: Môc tiªu

mµ b¹n thØnh tho¶ng cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc, 2: Môc tiªu mµ b¹n ®«i khi cè g¾ng ®Ó

®¹t ®−îc, 1: Môc tiªu mµ b¹n kh«ng bao giê cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc).

4. B¹n cã nhËn xÐt g× vÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc phÇn Lý luËn gi¸o dôc?

5. B¹n cã mong muèn g× ®Ó gióp b¹n häc tËp tèt h¬n phÇn Lý luËn gi¸o dôc vµ

C«ng t¸c chñ nhiÖm líp?

200

5.1. Bµi kiÓm tra cña thùc nghiÖm ®ît 1

5.1.1. Bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm ®ît 1

Hä vµ tªn: Líp Kho¸

H#y thùc hiÖn bµi tËp sau (§iÒn vµo chç trèng):

(Thêi gian thùc hiÖn: 45 phót):

C©u 1 (c©u hái lý thuyÕt)

- Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh d¹y häc:

VÝ dô:

- KÓ tªn c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng ®ang ®−îc sö dông hiÖn nay ë nhµ

tr−êng phæ th«ng vµ mçi ph−¬ng ph¸p cho 1 vÝ dô:

C©u 2 (c©u hái t×nh huèng)

ThÇy TuÊn (mÆt hÇm hÇm)

- Anh V©n, líp cña anh chñ nhiÖm sao bÊt trÞ thÕ! Nµo l−êi häc, mÊt trËt tù,

nãi tôc, vÏ bËy...¤ng ta næ mét lo¹t ý kiÕn m¾ng má, chª tr¸ch.

Nghe ng−êi b¹n ®ång nghiÖp cã tay nghÒ nãi xong, thÇy V©n nhÑ nhµng hái

l¹i:

- ThÕ b¸c gi¶i quyÕt thÕ nµo?

- T«i, sao l¹i t«i? ThÕ anh lµm chñ nhiÖm ®Ó lµm g×?

- µ, chñ nhiÖm...thÕ gi¸o viªn bé m«n chØ d¹y ch÷ chø kh«ng chÞu tr¸ch

nhiÖm gi¸o dôc sao?

LÇn ®Çu tiªn thÇy TuÊn lóng tóng vµ nhËn lÊy mét bµi häc s− ph¹m tõ ng−êi

b¹n ®ång nghiÖp trÎ.

NguyÔn §×nh ChØnh

- Víi t− c¸ch lµ gi¸o viªn bé m«n, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn

lµ:

- Môc ®Ých xem xÐt:

- Tri thøc trong phÇn Lý luËn d¹y häc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ:

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

C©u 1(c©u lý thuyÕt): 10 ®iÓm

- Sinh viªn nªu ®−îc chÝnh x¸c ®Þnh nghÜa qu¸ tr×nh d¹y häc theo lý luËn d¹y häc

hiÖn ®¹i (qu¸ tr×nh d¹y häc lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vµ trß, trong ®ã

ho¹t ®éng cña thÇy ®ãng vai trß chñ ®¹o, ho¹t ®éng cña trß ®ãng vai trß chñ ®éng

nh»m thùc hiÖn tèt môc ®Ých vµ nhiÖm vô d¹y häc): 1 ®iÓm, cho ®−îc vÝ dô ®óng:

1®iÓm.

- Sinh viªn kÓ tªn ®−îc 8 ph−¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn hµnh ®# ®−îc tr×nh bµy trong tµi

liÖu ( Ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, ph−¬ng ph¸p hái ®¸p, ph−¬ng ph¸p h−íng dÉn häc

sinh sö dông tµi liÖu, ph−¬ng ph¸p quan s¸t vµ sö dông ®å dïng d¹y häc, ph−¬ng

ph¸p «n tËp, ph−¬ng ph¸p luyÖn tËp, ph−¬ng ph¸p lµm thÝ nghiÖm vµ ph−¬ng ph¸p

kiÓm tra ®¸nh gi¸), mçi ph−¬ng ph¸p cho 1 vÝ dô. KÓ ®−îc 1 ph−¬ng ph¸p: 0.5 ®iÓm,

nªu vÝ dô: 0.5 ®iÓm.

C©u 2 ( Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng s− ph¹m): 10 ®iÓm

- Víi t− c¸ch lµ gi¸o viªn bé m«n, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy

lµ: (2 ®iÓm)

(Tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é ®óng ®¾n cho häc sinh trong tiÕt lªn líp

thuéc vÒ gi¸o viªn bé m«n hay gi¸o viªn chñ nhiÖm? HoÆc quan ®iÓm cña thÇy TuÊn

201

5.1.2.§¸p ¸n bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm ®ît 1

Phô lôc 5. C¸c bµi kiÓm tra

vµ ThÇy V©n vÒ tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é ®óng ®¾n trong tiÕt lªn líp nh−

vËy th× ai ®óng, ai sai?)

- Môc ®Ých xem xÐt ®Ó: (2 ®iÓm)

(Rót kinh nghiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc cña ng−êi gi¸o viªn bé

m«n trong tiÕt lªn líp).

- Tri thøc trong phÇn Lý luËn d¹y häc cã liªn quan trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

nµy: (2 ®iÓm).

(NhiÖm vô d¹y häc)

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµy: (2 ®iÓm).

(Quan ®iÓm cña thÇy TuÊn lµ sai, v× thÇy ch−a ý thøc ®−îc ®Çy ®ñ r»ng muèn d¹y tèt

cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¶ ba nhiÖm vô d¹y häc, thÇy quªn mÊt nhiÖm vô gi¸o dôc ý

thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n cho häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Ng−îc l¹i th× quan

®iÓm cña thÇy V©n lµ ®óng).

- Bµi häc mµ gi¸o viªn bé m«n cÇn rót ra tõ t×nh huèng trªn: (2 ®iÓm).

(Gi¸o viªn bé m«n cÇn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n cho

häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc chø kh«ng nªn ®æ tr¸ch nhiÖm cho ng−êi kh¸c

hoÆc gi¸o viªn bé m«n cÇn thùc hiÖn tèt c¶ ba nhiÖm vô d¹y häc).

Tæng céng: 20 ®iÓm th«.

5.1.3. Bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 1

Hä vµ tªn: Líp Kho¸

H#y thùc hiÖn bµi tËp sau (§iÒn vµo chç trèng)

(Thêi gian thùc hiÖn: 45 phót):

C©u 1 (c©u hái lý thuyÕt)

- Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh gi¸o dôc:

VÝ dô:

- KÓ tªn c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®ang ®−îc sö dông hiÖn nay ë nhµ tr−êng phæ

th«ng vµ cho mçi ph−¬ng ph¸p cho 1 vÝ dô:

C©u 2 (c©u hái t×nh huèng)

Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« Hoa-gi¸o viªn chñ nhiÖm, hái líp

tr−ëng:

- An! C¸c em M¹nh, Dòng vµ H¶i l¹i v¾ng mÆt µ? TiÕt tr−íc c¸c em ®ã cã

häc kh«ng?

- Th−a c«, c¸c b¹n ®ã cã häc ¹! C¸c b¹n chØ nghØ tiÕt nµy th«i ¹! An ®¸p.

- Em cã biÕt t¹i sao kh«ng? C« hái tiÕp.

Th−a c« kh«ng ¹! Em chØ tho¸ng nghe c¸c b¹n nãi víi nhau r»ng tiÕt sinh

ho¹t líp ch¸n l¾m, ®i vÒ ®¸ bãng s−íng h¬n th«i ¹!

§µo Kh¸nh Ph−¬ng

Trung häc b¸n c«ng Phan Ngäc HiÓn-TP CÇn Th¬.

- VÊn ®Ò chñ yÕu GVCN líp cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng trªn lµ:

- Môc ®Ých gi¶i quyÕt:

- Tri thøc trong bµi Ph−¬ng ph¸p CTCNL cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã:

- C¸ch gi¶i quyÕt:

- Bµi häc rót ra trong CTCNL tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

5.1.4.§¸p ¸n bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 1

C©u 1(c©u lý thuyÕt): 10 ®iÓm.

- Sinh viªn nªu ®−îc chÝnh x¸c ®Þnh nghÜa qu¸ tr×nh gi¸o dôc (qu¸ tr×nh gi¸o dôc lµ

qu¸ tr×nh ho¹t ®éng phèi hîp gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ®èi t−îng gi¸o dôc, trong ®ã

ho¹t ®éng cña nhµ gi¸o dôc ®ãng vai trß chñ ®¹o, ho¹t ®éng cña ®èi t−îng gi¸o dôc

®ãng vai trß chñ ®éng tÝch cùc nh»m h×nh thµnh cho ®èi t−îng gi¸o dôc ý thøc c¸

202

nh©n vµ nh÷ng hµnh vi thãi quen phï hîp víi chuÈn mùc xQ héi qui ®Þnh): 0.5

®iÓm, cho vÝ dô ®óng: 0.5 ®iÓm.

- Sinh viªn kÓ tªn ®−îc 12 ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc ®# ®−îc tr×nh bµy trong tµi liÖu (

Ph−¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i; ph−¬ng ph¸p trß chuyÖn; ph−¬ng ph¸p kÓ chuyÖn; ph−¬ng

ph¸p gi¸o dôc qua th−; ph−¬ng ph¸p nªu g−¬ng; ph−¬ng ph¸p nªu yªu cÇu s−

ph¹m; ph−¬ng ph¸p giao c«ng viÖc; ph−¬ng ph¸p luyÖn tËp; ph−¬ng ph¸p rÌn

luyÖn; ph−¬ng ph¸p khen th−ëng; ph−¬ng ph¸p tr¸ch ph¹t; ph−¬ng ph¸p tæ chøc thi

®ua), mçi ph−¬ng ph¸p cho 1 vÝ dô. KÓ ®−îc 1 ph−¬ng ph¸p vµ cho ®−îc vÝ dô ®óng:

0.75 ®iÓm.

C©u 2 ( Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng s− ph¹m): 10 ®iÓm

- Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ:

(2 ®iÓm)

(T¹i sao ba em häc sinh M¹nh, H¶i vµ Dòng l¹i nghØ tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn?

C¸ch kh¾c phôc)

- Môc ®Ých gi¶i quyÕt ®Ó: (2 ®iÓm)

(Gi¸o dôc ®Ó ba em ®ã kh«ng bá tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn n÷a).

- Tri thøc trong phÇn LLGD cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy: (2 ®iÓm).

(Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p CTCNL, nguyªn t¾c, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc

ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n trong häc tËp)

- C¸ch gi¶i quyÕt: (2 ®iÓm).

(Tr−íc tiªn nªn t×m hiÓu cho râ rµng lý do v× sao ba em häc sinh nµy bá tiÕt sinh

ho¹t líp cuèi tuÇn ®Ó tõ ®ã ®Ò ra ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp. C¸c em nµy hay bá

tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cã thÓ do: 1). Ham ch¬i bãng ®¸, ch−a ý thøc ®−îc tÇm

quan träng cña tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn; 2). Do tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn ®¬n ®iÖu hoÆc

c¨ng th¼ng g©y buån ch¸n cho häc sinh. NÕu do nguyªn nh©n 1 th× h−íng gi¶i quyÕt

nªn ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc cho c¸c em ý thøc ®−îc ®Çy ®ñ tÇm quan träng

cña tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, cã thÓ l«i cuèn c¸c em vµo ho¹t ®éng bãng ®¸ tËp

thÓ ngoµi giê lªn líp. Cßn nÕu do nguyªn nh©n 2 th× nªn c¶i tiÕn néi dung, ph−¬ng

ph¸p tæ chøc tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cho tèt h¬n. Tèt nhÊt nªn kÕt hîp c¶ hai lo¹i

biÖn ph¸p trªn).

- Bµi häc mµ GVCN líp cÇn rót ra tõ t×nh huèng trªn: (2 ®iÓm).

(GVCN líp nªn quan t©m gi¸o dôc häc sinh ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n ®èi víi tiÕt

sinh ho¹t cuèi tuÇn, c¶i tiÕn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tæ chøc tiÕt sinh ho¹t cuèi

tuÇn cho cã hiÖu qu¶). Tæng céng 20 ®iÓm.

5.2. Bµi kiÓm tra cña thùc nghiÖm ®ît 2

5.2.1. Bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm ®ît 2

Hä vµ tªn: Líp Kho¸

H#y thùc hiÖn c¸c bµi tËp THSP sau (§iÒn vµo chç trèng)

(Thêi gian thùc hiÖn: 45 phót)

T×nh huèng 1:

ThÇy hay viÕt sai lçi chÝnh t¶, mét lÇn thay v× ph¶i viÕt “quan träng” thÇy l¹i

viÕt “quang träng”. Mét trß nh¾c:

- ThÇy ¬i, thÇy viÕt sai ch÷ ®ã råi. Võa nh¾c em võa chØ tay lªn ch÷ “quang”.

ThÇy véi nh×n theo h−íng tay cña trß.

SP Lý 2000-TTGDTX VÜnh Long

- VÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng trªn lµ:

- Môc ®Ých xem xÐt vµ gi¶i quyÕt:

- Nguyªn t¾c d¹y häc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ:

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

203

ø

T×nh huèng 2

Tay cÇm cuèn trÝch gi¶ng v¨n häc líp 11, c« say s−a gi¶ng bµi. Häc sinh

ch¨m chó nghe c« gi¶ng. Ba m−¬i l¨m phót tr«i qua, c« vÉn lªn bæng xuèng trÇm.

Chît ®Ó ý, c« thÊy ch¼ng cã mÊy em cßn chó ý nghe m×nh gi¶ng n÷a: Em nh×n ra

cöa sæ, em ng¸p, em ngôc mÆt xuèng bµn, em lµm viÖc riªng, em l¹i liÕc nh×n ®ång

hå ®eo tay...

SP Lý 2000-TTGDTX VÜnh Long

- VÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng trªn lµ:

- Môc ®Ých xem xÐt vµ gi¶i quyÕt:

- Tri thøc trong phÇn Lý luËn d¹y häc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ:

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

T×nh huèng 3:

ThÇy TuÊn (mÆt hÇm hÇm)

- Anh V©n, líp cña anh chñ nhiÖm sao bÊt trÞ thÕ! Nµo l−êi häc, mÊt trËt tù,

nãi tôc, vÏ bËy...¤ng ta næ mét lo¹t ý kiÕn m¾ng má, chª tr¸ch.

Nghe ng−êi b¹n ®ång nghiÖp cã tay nghÒ nãi xong, thÇy V©n nhÑ nhµng hái

l¹i:

- ThÕ b¸c gi¶i quyÕt thÕ nµo?

- T«i, sao l¹i t«i? ThÕ anh lµm chñ nhiÖm ®Ó lµm g×?

- µ, chñ nhiÖm...thÕ gi¸o viªn bé m«n chØ d¹y ch÷ chø kh«ng chÞu tr¸ch

nhiÖm gi¸o dôc sao?

LÇn ®Çu tiªn thÇy TuÊn lóng tóng vµ nhËn lÊy mét bµi häc s− ph¹m tõ ng−êi

b¹n ®ång nghiÖp trÎ.

NguyÔn §×nh ChØnh

Víi t− c¸ch lµ gi¸o viªn bé m«n, ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò trong t×nh huèng s− ph¹m

trªn:

5.2.2.§¸p ¸n cña bµi kiÓm tra tr−íc thùc nghiÖm ®ît 2:

T×nh huèng 1 (3 ®iÓm). Mçi ý tr¶ lêi 0.6 ®iÓm.

- VÊn ®Ò cÇn chñ yÕu GV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn lµ: V× sao häc sinh ph¶i

nh¾c thÇy?.

- Môc ®Ých xem xÐt: Rót kinh nghiÖm vÒ sai ph¹m lçi chÝnh t¶ trong qu¸ tr×nh d¹y

häc.

- Nguyªn t¾c d¹y häc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ: Nguyªn t¾c ®¶m b¶o

sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh gi¸o dôc trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

ng xö tøc thêi b»ng c¸ch cã thÓ c¶m ¬n em häc sinh ®Q

nh¾c nhë; sau ®ã ph¶i rµ so¸t l¹i tÊt c¶ nh÷ng lçi chÝnh t¶ mµ m×nh cã thÓ viÕt sai,

xem l¹i tõ ®iÓn ®Ó viÕt cho ®óng.

- Bµi häc kinh nghiÖm ®−îc rót tõ t×nh huèng: CÇn ®¶m b¶o tÝnh khoa häc trong

viÖc sö dông tõ ng÷, thuËt ng÷... trong qu¸ tr×nh d¹y häc, nhÊt lµ khi tr×nh bµy b¶ng.

T×nh huèng 2 (3 ®iÓm). Mçi ý tr¶ lêi 0.6 ®iÓm.

- VÊn ®Ò chñ yÕu GVcÇn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng trªn lµ: T¹i sao häc

sinh kh«ng cßn ch¨m chó nghe c« gi¶ng bµi nh− tr−íc n÷a?

- Môc ®Ých xem xÐt: Rót kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y ®Ó l«i cuèn sù chó ý cña häc

sinh.

- Tri thøc trong phÇn Lý luËn d¹y häc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ: ViÖc

sö dông ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh trong qu¸ tr×nh d¹y häc.

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã: Lóc ®Çu häc sinh ch¨m chó l¾ng nghe c« gi¶ng. Nh−ng 35

phót sau häc sinh kh«ng cßn ch¨m chó nghe n÷a cã thÓ do c« sö dông ph−¬ng ph¸p

204

thuyÕt tr×nh qu¸ l©u. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng mÊt chó ý ®ã, nªn phèi hîp ph−¬ng ph¸p

thuyÕt tr×nh víi c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c. T¨ng c−êng c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y

häc tÝch cùc.

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn: Kh«ng

nªn chØ sö dông mét ph−¬ng ph¸p trong qu¸ tr×nh d¹y häc. CÇn vËn dông phèi hîp

c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc trong tiÕt lªn líp. T¨ng c−êng vËn dông c¸c ph−¬ng ph¸p

d¹y häc tÝch cùc.

T×nh huèng 3 (4 ®iÓm). Mçi ý tr¶ lêi 0.6 ®iÓm. Cßn 1 ®iÓm cho h×nh thøc.

- Víi t− c¸ch lµ gi¸o viªn bé m«n, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy

lµ:

Tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é ®óng ®¾n cho häc sinh trong tiÕt lªn líp

thuéc vÒ gi¸o viªn bé m«n hay gi¸o viªn chñ nhiÖm? HoÆc quan ®iÓm cña thÇy TuÊn

vµ ThÇy V©n vÒ tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é ®óng ®¾n trong tiÕt lªn líp nh−

vËy th× ai ®óng, ai sai?

- Môc ®Ých xem xÐt ®Ó:

Rót kinh nghiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc cña ng−êi gi¸o viªn

bé m«n trong tiÕt lªn líp.

-Tri thøc trong phÇn Lý luËn d¹y häc cã liªn quan trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy:

NhiÖm vô d¹y häc

-ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò nµy:

Quan ®iÓm cña thÇy TuÊn lµ sai, v× thÇy ch−a ý thøc ®−îc ®Çy ®ñ r»ng muèn

d¹y tèt cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¶ ba nhiÖm vô d¹y häc, thÇy quªn mÊt nhiÖm vô gi¸o

dôc ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n cho häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Ng−îc l¹i th×

quan ®iÓm cña thÇy V©n lµ ®óng.

-Bµi häc mµ gi¸o viªn bé m«n cÇn rót ra tõ t×nh huèng trªn:

Gi¸o viªn bé m«n cÇn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n

cho häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc chø kh«ng nªn ®æ tr¸ch nhiÖm cho ng−êi kh¸c

hoÆc gi¸o viªn bé m«n cÇn thùc hiÖn tèt c¶ ba nhiÖm vô d¹y häc

5.2.3. Bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 2

Hä vµ tªn: Líp Kho¸

H#y thùc hiÖn c¸c bµi tËp THSP sau (§iÒn vµo chç trèng)

(Thêi gian thùc hiÖn: 45 phót)

T×nh huèng 1:

TiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn ë líp 11D chuÈn bÞ kÕt thóc. C¶ líp ®ang chê ®îi

thÇy chñ nhiÖm cã ý kiÕn nhËn xÐt. ThÇy chñ nhiÖm ®øng lªn l«i tõ trong cÆp s¸ch

cña m×nh mét l¸ th− t×nh cña NguyÔn V¨n A göi cho b¹n g¸i §µo ThÞ B cïng líp ®#

bÞ thÇy b¾t ®−îc, ®äc to tr−íc líp. ThÇy ®äc to, râ rµng c¶ hä tªn cña ng−êi göi lÉn

ng−êi nhËn. HÇu nh− c¶ líp lÆng ®i. B¹n A nh×n lªn thÇy vÎ tøc tèi nh÷ng kh«ng

d¸m nãi g×, cßn b¹n B mÆt ®á bõng gôc ®Çu xuèng bµn khãc.

SP Lý -K2000-TTGDTX Kiªn Giang

- VÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn lµ:

- Môc ®Ých xem xÐt:

- Nguyªn t¾c gi¸o dôc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ:

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

T×nh huèng 2:

Trong giê thi m«n §Þa lý t¹i líp 11A Tr−êng trung häc phæ th«ng thÞ x#, gi¸o

viªn thÓ dôc (c¸n bé coi thi) viÕt ®Ò thi lªn b¶ng nh×n kh«ng ®−îc râ. N-mét häc

sinh trong líp, lªn tiÕng phµn nµn:

205

- Ch÷ viÕt xÊu qu¸, nh×n kh«ng râ.

ThÇy nghe ®−îc nh×n th¼ng vµo N vµ qu¸t:

- Mµy lªn b¶ng viÕt xem sao!

Kh«ng nãi kh«ng r»ng, N ®i ngay lªn b¶ng vµ viÕt.

Giê thi qua ®i kh«ng cã vÊn ®Ò g× x¶y ra n÷a. Sau ®ã, N còng kh«ng hÒ bÞ

nh¾c nhë vÒ vÊn ®Ò nµy. H«m tæng kÕt cuèi häc kú, thÇy chñ nhiÖm ®äc b¶n xÕp lo¹i

h¹nh kiÓm cña líp, ®Õn b¹n N, thÇy chñ nhiÖm ®äc: “N häc lùc giái, h¹nh kiÓm

trung b×nh”. ThÇy nãi thªm: “V× em v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n”.

SP Sinh- K1999-§HCT

- VÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn lµ:

- Môc ®Ých xem xÐt:

- Tri thøc trong ch−¬ng Ph−¬ng pahsp CTCNL cã liªn quan ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò ®ã:

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã:

- Bµi häc rót ra trong CTCNL tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

T×nh huèng 3:

Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« Hoa-gi¸o viªn chñ nhiÖm, hái líp

tr−ëng:

- An! C¸c em M¹nh, Dòng vµ H¶i l¹i v¾ng mÆt µ? TiÕt tr−íc c¸c em ®ã cã

häc kh«ng?

- Th−a c«, c¸c b¹n ®ã cã häc ¹! C¸c b¹n chØ nghØ tiÕt nµy th«i ¹! An ®¸p.

- Em cã biÕt t¹i sao kh«ng? C« hái tiÕp.

Th−a c« kh«ng ¹! Em chØ tho¸ng nghe c¸c b¹n nãi víi nhau r»ng tiÕt sinh

ho¹t líp ch¸n l¾m, ®i vÒ ®¸ bãng s−íng h¬n th«i ¹!

§µo Kh¸nh Ph−¬ng

Trung häc b¸n c«ng Phan Ngäc HiÓn -TP CÇn Th¬.

Víi t− c¸ch lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, h#y gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chñ yÕu trong

t×nh huèng trªn.

5.2.4. §¸p ¸n bµi kiÓm tra sau thùc nghiÖm ®ît 2

T×nh huèng 1 (3 ®iÓm). Mçi ý 0.6 ®iÓm.

- VÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn lµ: Em A tøc tèi, cßn em B

khãc ph¶i ch¨ng v× bÞ thÇy ®äc tr−íc líp th− t×nh cña m×nh?

- Môc ®Ých xem xÐt: Rót kinh nghiÖm trong c¸ch gi¸o dôc t×nh yªu løa ®«i ë løa tuæi

häc sinh THPT.

- Nguyªn t¾c gi¸o dôc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ: Nguyªn t¾c kÕt hîp

gi÷a t«n träng vµ yªu cÇu hîp lý ®èi víi häc sinh trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã: Hµnh ®éng cña thÇy nh− trong t×nh huèng ®Q xóc ph¹m ®Õn

nh©n c¸ch cña trß khiÕn hai em häc sinh A&B cã ph¶n øng nh− vËy.

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

Kh«ng nªn ®äc th− cña häc trß, nhÊt lµ th− t×nh khi ch−a ®−îc häc trß cho phÐp

ch−a nãi g× ®Õn ®äc tr−íc líp. Muèn gi¸o dôc t×nh yªu ë løa tuæi c¸c em tr−íc hÕt

ph¶i t«n träng c¸c em, t«n träng t×nh yªu cña c¸c em.

T×nh huèng 2 (3 ®iÓm). Mçi ý 0.6 ®iÓm.

- VÊn ®Ò cÇn xem xÐt trong t×nh huèng trªn lµ: VÊn ®Ò em N v« lÔ víi gi¸o viªn bé

m«n víi viÖc xÕp lo¹i h¹nh kiÓm em N cuèi häc kú nh− vËy cã tho¶ ®¸ng kh«ng?

- Môc ®Ých xem xÐt: §Ó rót kinh nghiÖm trong gi¸o dôc em N vÒ th¸i ®é ®èi víi gi¸o

viªn bé m«n vµ trong b×nh xÐt ®iÓm h¹nh kiÓm cuèi kú cña em N

- Tri thøc gi¸o dôc cã liªn quan gióp xem xÐt vÊn ®Ò ®ã lµ: Nguyªn t¾c ®¶m b¶o tÝnh

hÖ thèng, kÕ tiÕp vµ liªn tôc trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc; Nguyªn t¾c, néi dung vµ

ph−¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ toµn diÖn häc sinh líp chñ nhiÖm.

206

- ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã: ViÖc em N cã th¸i ®é v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n nh− vËy cÇn

ph¶i ®−îc nh¾c nhë kÞp thêi chø ch−a hÒ cã sù nh¾c nhë g× mµ cuèi kú h¹ h¹nh kiÓm

cña em N trong khi c¶ líp vµ b¶n th©n em kh«ng biÕt g× th× kh«ng tho¶ ®¸ng. §¸nh

gi¸ h¹nh kiÓm em N nh− vËy lµ thiÕu thèng nhÊt, kh¸ch quan, toµn diÖn.

- Bµi häc rót ra trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn:

Gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é cho häc sinh nªn lµ viÖc lµm kÞp thêi. §¸nh gi¸ h¹nh kiÓm

cho häc sinh nªn c«ng khai vµ tr−íc hÕt do tËp thÓ häc sinh ®¸nh gi¸, ®¸nh gi¸

kh¸ch quan vµ toµn diÖn.

T×nh huèng 3 (4 ®iÓm). Mçi ý 0.6 ®iÓm. Cßn 1 ®iÓm vÒ h×nh thøc.

- Víi t− c¸ch lµ GVCN líp, vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ:

T¹i sao ba em häc sinh M¹nh, H¶i vµ Dòng l¹i nghØ tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn?

C¸ch kh¾c phôc?

- Môc ®Ých gi¶i quyÕt ®Ó:

Gi¸o dôc ®Ó ba em ®ã kh«ng bá tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn n÷a.

- Tri thøc trong phÇn LLGD cã liªn quan trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy:

Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp, nguyªn t¾c, néi dung vµ ph−¬ng

ph¸p gi¸o dôc ý thøc, th¸i ®é ®óng ®¾n trong häc tËp.

- C¸ch gi¶i quyÕt:

Tr−íc tiªn nªn t×m hiÓu cho râ rµng lý do v× sao ba em häc sinh nµy bá tiÕt

sinh ho¹t líp cuèi tuÇn ®Ó tõ ®ã ®Ò ra ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp. C¸c em nµy

hay bá tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cã thÓ do: 1). Ham ch¬i bãng ®¸, ch−a ý thøc

®−îc tÇm quan träng cña tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn; 2). Do tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn ®¬n

®iÖu hoÆc c¨ng th¼ng g©y buån ch¸n cho häc sinh. NÕu do nguyªn nh©n 1 th× h−íng

gi¶i quyÕt nªn ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc cho c¸c em ý thøc ®−îc ®Çy ®ñ tÇm

quan träng cña tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, cã thÓ l«i cuèn c¸c em vµo ho¹t ®éng

bãng ®¸ tËp thÓ ngoµi giê lªn líp. Cßn nÕu do nguyªn nh©n 2 th× nªn c¶i tiÕn néi

dung, ph−¬ng ph¸p tæ chøc tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cho tèt h¬n. Tèt nhÊt nªn kÕt

hîp c¶ hai lo¹i biÖn ph¸p trªn.

- Bµi häc mµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp cÇn rót ra tõ t×nh huèng trªn: .

Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp nªn quan t©m gi¸o dôc häc sinh ý thøc, th¸i ®é ®óng

®¾n ®èi víi tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn, c¶i tiÕn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tæ chøc tiÕt

sinh ho¹t cuèi tuÇn cho cã hiÖu qu¶.

207

1. T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS

5 4 3 2 1

2. X©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n

5 4 3 2 1

3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn

5 4 3 2 1

4. §¸nh gi¸ toµn diÖn HS

5 4 3 2 1

5. X©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

6. ThØnh thÞ, b¸o c¸o c«ng t¸c gi¸o dôc HS víi Ban gi¸m hiÖu

5 4 3 2 1

7. Sö dông c¸c lo¹i sæ s¸ch vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

8. Phèi hîp víi gi¸o viªn bé m«n vµ c¸c gi¸o viªn kh¸c trong tr−êng ®Ó

5 4 3 2 1

qu¶n lý, gi¸o dôc HS

9. Phèi hîp víi tæ chøc §oµn hay ®éi trong líp ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

10. Phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

11. Phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc x# héi ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

12. C¸c c«ng viÖc kh¸c:

5 4 3 2 1

6.1. PhiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn (Dïng cho gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n GDH)

§Ó gióp ®ì viÖc chuÈn bÞ cho sinh viªn s− ph¹m lµm c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë

nhµ tr−êng phæ th«ng, kÝnh mong anh (chÞ) vui lßng ®ãng gãp ý kiÕn vÒ mét sè vÊn

®Ò d−íi ®©y. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh gióp dì cña anh (chÞ)!

1. ý kiÕn cña anh (chÞ) vÒ tÇm quan träng cña nh÷ng c«ng viÖc gi¸o dôc HS mµ GV

cÇn ph¶i thùc hiÖn d−íi ®©y (Khoanh trßn sè lùa chän: 5: V« cïng quan träng, 4:

RÊt quan träng, 3: Quan träng, 2: Kh«ng quan träng, 1: Kh«ng cÇn).

C«ng viÖc trong CTGD häc sinh

C¸c møc ®é

2. Anh (chÞ) cã th−êng xuyªn sö dông c¸c t×nh huèng s− ph¹m trong qu¸ tr×nh d¹y

häc m«n gi¸o dôc häc cho sinh viªn kh«ng? (§¸nh dÊu + vµo phÇn lùa chän):

Th−êng xuyªn Kh¸ th−êng xuyªn ThØnh tho¶ng Ýt khi Ch−a bao

giê

3. Anh (chÞ) cã th−êng xuyªn sö dông c¸c THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn

LLGD cho sinh viªn kh«ng? (§¸nh dÊu + vµo phÇn lùa chän):

Th−êng xuyªn Kh¸ th−êng xuyªn ThØnh tho¶ng Ýt khi Ch−a bao

giê

4. H×nh thøc vµ møc ®é sö dông c¸c THSP cña anh (chÞ) trong qu¸ tr×nh d¹y häc

m«n gi¸o dôc häc vµ qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD (Khoanh trßn sè lùa chän: 5:

Th−êng xuyªn, 4: Kh¸ th−êng xuyªn, 3: ThØnh tho¶ng, 2: Ýt khi, 1: Ch−a bao giê)

H×nh thøc sö dông sö dông THSP

C¸c møc ®é

Trong d¹y häc

Trong d¹y häc

m«n GDH

phÇn LLGD

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

1.Th«ng qua h×nh thøc lªn líp

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

2.Th«ng qua h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn

3.Th«ng qua ho¹t ®éng rÌn luyÖn NVSP

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

th−êng xuyªn t¹i tr−êng.

4.Th«ng qua ho¹t ®éng rÌn luyÖn NVSP

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

th−êng xuyªn t¹i c¸c c¬ së gi¸o dôc.

5. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

NVSP

5 4 3 2 1

6.Th«ng qua h×nh thøc gióp ®ì riªng

5 4 3 2 1

208

Phô lôc 6. PhiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn

Trong ®ã, anh (chÞ) x©y dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh lªn líp nh»m

môc ®Ých g× lµ chñ yÕu?

5. Theo anh (chÞ), viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n GDH

vµ phÇn LLGD cã nh÷ng t¸c dông nh− thÕ nµo? (Khoanh trßn sè lùa chän: 5: V«

cïng nhiÒu, 4:. RÊt nhiÒu, 3: NhiÒu, 2: Ýt, 1: Kh«ng mét chót nµo).

T¸c dông cña viÖc sö dông THSP

C¸c møc ®é trong d¹y häc

GDH

LLGD

1.T¨ng c−êng tÝnh gi¸o dôc cña bµi gi¶ng

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

2.T¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn cña bµi gi¶ng

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

3.T¨ng c−êng kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

4.T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

®Ò

5.T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

thãi quen häc tËp phï hîp

6.T¨ng c−êng cho SV th¸i ®é häc tËp tÝch cùc

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

7.T¨ng c−êng cho SV ph−¬ng ph¸p tù häc

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

8.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng

t¸c gi¸o dôc HS.

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

9.T¨ng c−êng cho SV c¸c phÈm chÊt nh©n

c¸ch nhµ gi¸o

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

10.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng xem xÐt,

®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

11.T¨ng c−êng cho SV kh¶ giao tiÕp

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

12.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng häc hái lÉn

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

nhau

6. Nh÷ng THSP cÇn sö dông ®Ó chuÈn bÞ cho sinh viªn lµm c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë

nhµ tr−êng THPT anh (chÞ) cã thÓ khai th¸c tõ nguån nµo? (Khoanh trßn sè lùa

chän: 5: RÊt nhiÒu 4: NhiÒu, 3: Ýt, 2: RÊt Ýt, 1: Kh«ng mét chót nµo)

Nguån cung cÊp THSP.

C¸c møc ®é

1.Tõ c¸c tµi liÖu s¸ch, b¸o vµ t¹p chÝ.

5 4 3 2 1

2.Tõ c¸c tµi liÖu h−íng dÉn thùc hµnh gi¸o dôc häc.

5 4 3 2 1

3.Tõ c¸c tµi liÖu vÒ t×nh huèng s− ph¹m.

5 4 3 2 1

4.Tõ c¸c cuéc thi vµ b¸o c¸o tæng kÕt cña c¸c cuéc thi NVSP.

5 4 3 2 1

5.Tõ c¸c tµi liÖu tæng kÕt vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT.

5 4 3 2 1

6.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp ë THPT cña b¶n th©n.

5 4 3 2 1

7.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp ë THPT cña sinh viªn.

5 4 3 2 1

8.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp ë THPT cña ®ång nghiÖp.

5 4 3 2 1

9.Tõ kinh nghiÖm vÒ xö lý THSP trong c«ng t¸c chñ nhiÖm

líp cña gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ë nhµ tr−êng THPT.

7. Anh (chÞ) h#y khoanh trßn sè lùc chän (Khoanh trßn sè lùa chän: 5: RÊt nhiÒu 4:

NhiÒu, 3: Ýt, 2: RÊt Ýt, 1: Kh«ng mét chót nµo):

209

C¸c néi dung

C¸c møc ®é

1.Thêi gian ®−îc dµnh cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

2.Thêi gian tù dµnh cho viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP

5 4 3 2 1

3.Kinh nghiÖm x©y dùng THSP trong d¹y häc cña GV

5 4 3 2 1

4.Kinh nghiÖm sö dông THSP trong d¹y häc cña GV

5 4 3 2 1

5.Sù quan t©m, khuyÕn khÝch cña nhµ tr−êng

5 4 3 2 1

6.BÇu kh«ng khÝ ®æi míi trong d¹y häc cña nhµ tr−êng

5 4 3 2 1

7.Sù h−ëng øng cña sinh viªn

5 4 3 2 1

8.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn vÒ viÖc x©y dùng THSP

5 4 3 2 1

9.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n h−íng dÉn vÒ viÖc sö dông THSP

5 4 3 2 1

10.C¸c nguån tµi liÖu cã s½n cã thÓ cung cÊp THSP phï hîp

11.C¸c ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn hç trî kh¸c cho viÖc d¹y häc

5 4 3 2 1

8. Anh (chÞ) cã nh÷ng c¸ch g× ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh x©y

dùng vµ sö dông THSP?

9. Anh (chÞ) vui lßng cho biÕt nh÷ng kinh nghiÖm trong viÖc x©y dùng vµ sö dông

THSP mµ anh (chÞ) ®# cã ®−îc trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña m×nh, nhÊt lµ trong viÖc

chuÈn bÞ cho sinh viªn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë

THPT?

C¶m ¬n!

6.2. PhiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn (Dïng cho GVCN líp ë trung häc phæ th«ng)

§Ó gióp ®ì viÖc chuÈn bÞ cho sinh viªn s− ph¹m lµm c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë

THPT, kÝnh mong anh (chÞ) vui lßng ®ãng gãp ý kiÕn vÒ mét sè vÊn ®Ò d−íi ®©y.

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh gióp dì cña anh (chÞ)!

1.ý kiÕn cña anh (chÞ) vÒ tÇm quan träng cña nh÷ng c«ng viÖc trong c«ng t¸c gi¸o

dôc HS mµ GV cÇn ph¶i thùc hiÖn d−íi ®©y (Khoanh trßn sè lùa chän: 5: V« cïng

quan träng, 4: RÊt quan träng, 3: Quan träng, 2: Kh«ng quan träng, 1: Kh«ng cÇn).

C«ng viÖc trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS

C¸c møc

®é

5 4 3 2 1

1. T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS

5 4 3 2 1

2. X©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n.

5 4 3 2 1

3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn

5 4 3 2 1

4. §¸nh gi¸ toµn diÖn HS

5 4 3 2 1

5. X©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

6. ThØnh thÞ, b¸o c¸o c«ng t¸c gi¸o dôc HS víi Ban gi¸m hiÖu

5 4 3 2 1

7. Sö dông c¸c lo¹i sæ s¸ch vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS

8. Phèi hîp víi gi¸o viªn bé m«n vµ c¸c gi¸o viªn kh¸c trong tr−êng

5 4 3 2 1

®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

9. Phèi hîp víi tæ chøc §oµn hay ®éi trong líp ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc

5 4 3 2 1

HS

5 4 3 2 1

10. Phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

11. Phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc x# héi ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc

HS

5 4 3 2 1

2. Anh (chÞ) th−êng ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc gi¸o dôc nµo? (Khoanh trßn sè

lùa chän: 5:. Th−êng xuyªn, 4: NhiÒu lÇn, 3: ThØnh tho¶ng, 2: Ýt khi gÆp, 1: Kh«ng

bao giê gÆp.

210

C«ng viÖc trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS

C¸c møc ®é

1. T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS

5 4 3 2 1

2. X©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n

5 4 3 2 1

3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn

5 4 3 2 1

4. §¸nh gi¸ toµn diÖn HS

5 4 3 2 1

5. X©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

6. ThØnh thÞ, b¸o c¸o c«ng t¸c gi¸o dôc HS víi Ban gi¸m hiÖu

5 4 3 2 1

7. Sö dông c¸c lo¹i sæ s¸ch vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

8. Phèi hîp víi GV bé m«n vµ c¸c GV kh¸c trong tr−êng ®Ó qu¶n

lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

9. Phèi hîp víi tæ chøc §oµn hay ®éi trong líp ®Ó qu¶n lý, gi¸o

dôc HS

5 4 3 2 1

10. Phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

11. Phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc x# héi ®Ó qu¶n lý, gi¸o

dôc HS

5 4 3 2 1

12. C¸c c«ng viÖc kh¸c:

5 4 3 2 1

3. Anh (chÞ) h#y ®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong nh÷ng t×nh huèng s−

ph¹m (THSP) cña sinh viªn ®−îc anh (chÞ) h−íng dÉn trong c¸c ®ît thùc tËp s−

ph¹m võa qua b»ng c¸ch khoanh trßn sè lùa chän: 5: Giái, 4: Kh¸, 3: Trung b×nh, 2:

yÕu, 1). KÐm).

4. Anh (chÞ) cã nhËn xÐt g× vÒ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong nh÷ng t×nh huèng s−

ph¹m (THSP) cña sinh viªn ®−îc anh (chÞ) h−íng dÉn trong c¸c ®ît thùc tËp s−

ph¹m võa qua?

5. Anh (chÞ) cho biÕt nh÷ng t×nh huèng mµ anh (chÞ) th−êng gÆp trong c«ng t¸c chñ

nhiÖm líp.

6. Anh (chÞ) vui lßng kÓ mét hay mét vµi t×nh huèng mµ anh (chÞ) hay c¸c ®ång

nghiÖp kh¸c ®# gÆp vµ ®# xö lý trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS (xö lý thµnh c«ng hoÆc

thÊt b¹i) ®¸ng häc tËp nhÊt.

7. Khi gÆp mét THSP cÇn xö lý trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS, anh (chÞ) th−êng lµm

g×?

8. Hä tªn cña anh (chÞ):

§¬n vÞ c«ng t¸c:

Sè n¨m anh (chÞ) ®# lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp:

6.3. PhiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn (Dïng cho sinh viªn s− ph¹m n¨m thø t−)

§Ó gióp ®ì viÖc chuÈn bÞ cho sinh viªn s− ph¹m lµm c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë

THPT. kÝnh mong anh (chÞ) vui lßng ®ãng gãp ý kiÕn vÒ mét sè vÊn ®Ò d−íi ®©y.

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù nhiÖt t×nh gióp ®ì cña anh (chÞ)!

1. ý kiÕn cña anh (chÞ) vÒ tÇm quan träng cña nh÷ng c«ng viÖc trong c«ng t¸c gi¸o

dôc HS mµ GV cÇn thùc hiÖn d−íi ®©y (Khoanh trßn sè lùa chän: 5: V« cïng quan

träng, 4: RÊt quan träng, 3: Quan träng, 2: Kh«ng quan träng, 1: Kh«ng cÇn).

C«ng viÖc trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS

C¸c møc ®é

5 4 3 2 1

1. T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS

5 4 3 2 1

2. X©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n

5 4 3 2 1

3. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn

5 4 3 2 1

4. §¸nh gi¸ toµn diÖn HS

5 4 3 2 1

5. X©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc HS

211

6. ThØnh thÞ, b¸o c¸o c«ng t¸c gi¸o dôc HS víi Ban gi¸m hiÖu

5 4 3 2 1

7. Sö dông c¸c lo¹i sæ s¸ch vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

8. Phèi hîp víi GV bé m«n vµ c¸c GV kh¸c trong tr−êng ®Ó qu¶n

lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

9. Phèi hîp víi tæ chøc §oµn hay §éi trong líp ®Ó qu¶n lý, gi¸o

dôc HS

5 4 3 2 1

10. Phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

11. Phèi hîp víi c¸c lùc l−îng gi¸o dôc x# héi ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc

HS

5 4 3 2 1

12. C¸c néi dung kh¸c:

5 4 3 2 1

2. Trong qu¸ tr×nh häc tËp ë nhµ tr−êng s− ph¹m, tr−íc khi ®i thùc tËp, anh (chÞ) ®#

®−îc chuÈn bÞ ®Ó gi¶i quyÕt THSP trong thùc tËp c«ng t¸c gi¸o dôc HS ra sao?

(§¸nh dÊu + vµo phÇn lùa chän):

- §−îc th−êng xuyªn gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã thÓ diÔn ra trong c«ng t¸c gi¸o dôc

HS ë nhµ tr−êng THPT sau nµy:

Th−êng xuyªn Kh¸ th−êng xuyªn ThØnh tho¶ng Ýt khi Ch−a bao giê

- §−îc th−êng xuyªn gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã thÓ diÔn ra trong c«ng t¸c chñ

nhiÖm líp ë nhµ tr−êng THPT sau nµy:

Th−êng xuyªn Kh¸ th−êng xuyªn ThØnh tho¶ng Ýt khi Ch−a bao giê

3. Trong qu¸ tr×nh ®−îc ®µo t¹o s− ph¹m , anh (chÞ) cã thÊy m×nh cÇn ®−îc xö lý

nh÷ng THSP cã thÓ gÆp trong c«ng t¸c d¹y häc vµ gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng

sau nµy kh«ng? (§¸nh dÊu + vµo phÇn lùa chän):

V« cïng cÇn RÊt cÇn CÇn Ýt cÇn Kh«ng cÇn

- Trong qu¸ tr×nh ®−îc ®µo t¹o s− ph¹m, anh (chÞ) cã thÊy m×nh cÇn ®−îc xö lý

nh÷ng THSP cã thÓ gÆp trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë nhµ tr−êng phæ th«ng sau nµy

kh«ng? (§¸nh dÊu + vµo phÇn lùa chän):

V« cïng cÇn RÊt cÇn CÇn Ýt cÇn Kh«ng cÇn

4. Theo anh (chÞ), viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc

vµ phÇn LLGD cho sinh viªn cã nh÷ng t¸c dông g× vµ nh− thÕ nµo? (Khoanh trßn sè

lùa chän: 5: V« cïng nhiÒu 4: RÊt nhiÒu, 3: NhiÒu, 2: Ýt, 1: Kh«ng mét chót nµo).

(trang bªn)

5. Nh÷ng t×nh huèng trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë THPT mµ anh (chÞ) tËp gi¶i quyÕt

®−îc cung cÊp tõ ®©u? (®¸nh dÊu + vµo ®¸p ¸n lùa chän);

- Gi¸o viªn cung cÊp

- Tù t×m tõ c¸c tµi liÖu häc tËp

- Tù t×m tõ c¸c gi¸o viªn ë phæ th«ng

- Tù nghÜ ra

- Tõ c¸c sinh viªn kh¸c

6. Anh (chÞ) ®# ®−îc gi¶i quyÕt nh÷ng THSP trong nh÷ng h×nh thøc d¹y häc nµo?

(Khoanh trßn sè lùa chän: 5: Th−êng xuyªn, 4: Kh¸ th−êng xuyªn, 3: ThØnh tho¶ng,

2: Ýt khi, 1: Ch−a bao giê) (trang bªn)

7. Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong nh÷ng THSP ®# gÆp trong TTSP võa qua cña

anh (chÞ) ra sao? (Khoanh trßn sè lùa chän):

5: Giái, 4:. Kh¸, 3: Trung b×nh, 2: yÕu, 1: KÐm

8. Anh (chÞ) cã nhËn xÐt g× vÒ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong nh÷ng t×nh huèng

s− ph¹m cña m×nh vµ cña c¸c gi¸o sinh kh¸c trong ®ît TTSP võa qua?

212

9. Anh (chÞ) cho biÕt nh÷ng t×nh huèng mµ anh (chÞ) th−êng gÆp trong thùc tËp

c«ng t¸c chñ nhiÖm líp.

T¸c dông cña viÖc sö dông THSP

C¸c møc ®é trong d¹y häc

m«n GDH

PhÇn LLGD

1.T¨ng c−êng tÝnh gi¸o dôc cña bµi gi¶ng

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

2.T¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn cña bµi gi¶ng

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

3.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng ¸p dông tri

thøc

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

4.T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn

®Ò

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5.T¨ng c−êng cho SV kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ

thãi quen häc tËp phï hîp

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

6.T¨ng c−êng cho SV th¸i ®é häc tËp tÝch cùc

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

7.T¨ng c−êng cho SV ph−¬ng ph¸p tù häc

5 4 3 2 1

8.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng

5 4 3 2 1

t¸c gi¸o dôc HS

5 4 3 2 1

9.T¨ng c−êng cho SV c¸c phÈm chÊt nh©n

5 4 3 2 1

c¸ch nhµ gi¸o

5 4 3 2 1

10.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng xem xÐt,

5 4 3 2 1

®¸nh gi¸ c¸c ph−¬ng ph¸p, c¸c tµi liÖu häc tËp

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

11.T¨ng c−êng cho SV kh¶ giao tiÕp

5 4 3 2 1

12.T¨ng c−êng cho SV kh¶ n¨ng häc hái lÉn

5 4 3 2 1

nhau

5 4 3 2 1

H×nh thøc sö dông THSP

C¸c møc ®é trong d¹y häc

GDH

LLGD

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

1.Th«ng qua h×nh thøc lªn líp m«n häc.

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

2.Th«ng qua h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn.

3.Th«ng qua ho¹t ®éng rÌn luyÖn NVSP

5 4 3 2 1

th−êng xuyªn t¹i tr−êng.

5 4 3 2 1

4.Th«ng qua ho¹t ®éng rÌn luyÖn NVSP

5 4 3 2 1

th−êng xuyªn t¹i c¸c c¬ së gi¸o dôc.

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5.Th«ng qua kiÕn tËp s− ph¹m

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

6.Th«ng qua thùc tËp s− ph¹m.

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

7. Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

8.Th«ng qua h×nh thøc gióp ®ì riªng

5 4 3 2 1

10. Anh (chÞ) vui lßng kÓ mét hay mét vµi t×nh huèng mµ anh (chÞ) hay c¸c ®ång

nghiÖp kh¸c (sinh viªn thùc tËp hay gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ë phæ th«ng) ®# gÆp vµ

®# xö lý trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp (xö lý thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i) ®¸ng häc tËp

nhÊt.

11. Khi gÆp mét t×nh huèng s− ph¹m cÇn xö lý trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp, anh

(chÞ) th−êng lµm g×?

12.Hä tªn sinh viªn: Kho¸: Ngµnh

213

214

Trang Trang phô b×a

Lêi cam ®oan

Môc lôc

Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t

Danh môc c¸c b¶ng, s¬ ®å, biÓu ®å

Më ®Çu.............................................................................................................1

Ch−¬ng 1. c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc x©y dùng vµ sö

dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë ®HSP.........................................8

1.1. C¬ së lý luËn cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë

§HSP...................................................................... ...........................................8

1.1.1. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò ..................................................................8

1.1.2. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n..........................................................................18

1.1.3. C¸c c¬ së lý luËn khoa häc vÒ x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc

phÇn LLGD.......................................................................................................26

1.2. Thùc tr¹ng cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cho

SV c¸c tr−êng §HSP........................................................................................44

KÕt luËn ch−¬ng 1.............................................................................................69

Ch−¬ng 2. X©y dùng vµ sö dông THSp ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë

§HSP ................................................................................................................71

2.1. Ph©n tÝch ch−¬ng tr×nh phÇn LLGD ë c¸c tr−êng §HSP ..........................71

2.2. X©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD...... ..........................................77

2.3. Sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD................................99

2.4. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ sö dông THSP cã hiÖu qu¶ ... 115

KÕt luËn ch−¬ng 2............................................................................................108

Ch−¬ng 3. Thùc nghiÖm s− ph¹m ........................................................... 120

3.1. Giíi thiÖu chung............................................. ........................................ 120

3.2. TiÕn tr×nh thùc nghiÖm................................... ........................................ 122

3.3. Ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm................................................................ 128

KÕt luËn ch−¬ng 3............................................................................................159

môc lôc

215

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ......................................................................... 161

1. KÕt luËn............................................................. ...........................................161

2. Mét sè kiÕn nghÞ...................................................................................... ....163

danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶........................................ 165

Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................... 166

Phô Lôc........................................................................................................ 179

216

B¶ng 1. NhËn thøc vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP............. 48

B¶ng 2. NhËn thøc vÒ t¸c dông cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ................. 49

B¶ng 3. Møc ®é cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP ........................................ 51

B¶ng 4. H×nh thøc x©y dùng vµ sö dông THSP .................................................. 53

B¶ng 5. Nguån khai th¸c (hay cung cÊp) THSP ................................................. 54

B¶ng 6. Th¸i ®é häc tËp cña SV ........................................................................ 56

B¶ng 7. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ kü n¨ng xö lý THSP cña SVSP n¨m thø hai

tr−êng §HCT........................................................................................................57

B¶ng 8. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ kü n¨ng xö lý THSP cña SVSP n¨m thø t−

tr−êng §HCT.................................................................................................... 59

B¶ng 9. §¸nh gi¸ vµ tù ®¸nh gi¸ kü n¨ng xö lý THSP cña SV n¨m thø t−

tr−êng §HCT.................................................................................................... 61

B¶ng 10. Nh÷ng khã kh¨n cÇn kh¾c phôc ®Ó x©y dùng vµ sö dông THSP .......... 63

B¶ng 11. Ch−¬ng tr×nh m«n GDH cho c¸c tr−êng §HSP.................................. 74

B¶ng 12. Ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH ë mét sè tr−êng §HSP.................... 75

B¶ng 13. Néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë khoa SP tr−êng §HCT vµ c¸c

TTGDTX c¸c tØnh §BSCL ................................................................................ 76

B¶ng 14. Môc tiªu vµ néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng trong phÇn LLGD ........... 88

B¶ng 15. Ph©n bè THSP .................................................................................... 94

B¶ng 16. §èi t−îng vµ c¬ së thùc nghiÖm ®ît 1 .............................................. 120

B¶ng 17. §èi t−îng thùc nghiÖm ®ît 2............................................................ 121

B¶ng 18. Nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng ®ît 2 ....................... 121

B¶ng 19. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1................................... 129

B¶ng 20. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt Tr.TN vµ S.TN ®ît 1............. 129

B¶ng K§ T 1................................................................................................... 130

B¶ng 21. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1 vÒ ®iÓm lý thuyÕt vµ

®iÓm XLTH .................................................................................................... 132

B¶ng 22. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm

XLTH tr−íc vµ sau thùc nghiÖm ®ît 1 ............................................................ 133

Danh môc c¸c b¶ng, s¬ ®å vµ biÓu ®å

B¶ng

217

B¶ng K§ T 2 ...................................................................................................135

B¶ng 23. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2................................... 141

B¶ng 24. So s¸nh chªnh lÖch cña gi¸ trÞ tÇn suÊt tr−íc vµ sau TN ®ît 2 ........... 142

B¶ng K§ T 3................................................................................................... 143

B¶ng 25. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm XLTH tr−íc TN ®ît 2 cña nhãm

líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng.......................................................... 145

B¶ng K§ T 4................................................................................................... 146

B¶ng 26. Ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH sau thùc nghiÖm ®ît 2 cña nhãm

thùc nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng ..................................................................... 148

B¶ng K§ T 5................................................................................................... 148

B¶ng 27. TÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV trong c¸c tiÕt lªn líp ........................... 153

B¶ng 28. KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ vÒ nhËn thøc vµ th¸i ®é häc tËp cña SV ............. 155

B¶ng 29. KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ møc ®é cè g¾ng ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu häc tËp . 156

S¬ ®å 1. KiÕn thøc vµ hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp ch−¬ng NTGD. .......95

S¬ ®å 2. Quy tr×nh x©y dùng THSP............................................................. .....100

S¬ ®å 3. Quy tr×nh sö dông THSP.....................................................................116

BiÓu ®å 1. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 1....132

BiÓu ®å 2. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ ®iÓm lý thuyÕt vµ ®iÓm

XLTH cña thùc nghiÖm ®ît 1...........................................................................136

BiÓu ®å 3. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®ît 2....144

BiÓu ®å 4. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH tr−íc thùc nghiÖm

®ît 2 cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng.................................147

BiÓu ®å 5. BiÓu ®å biÓu diÔn ph©n phèi tÇn suÊt kÕt qu¶ XLTH sau thùc nghiÖm

®ît 2 cña nhãm líp thùc nghiÖm vµ nhãm líp ®èi chøng.................................150

S¬ ®å

BiÓu ®å

218