Miền Bắc Việt Nam - Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng: Phần 2

Chia sẻ: Hoa La Hoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 2 Tài liệu Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng miền Bắc Việt Nam giới thiệu đến bạn đọc nội dung phần còn lại tương ứng với III trong Tài liệu về giai đoạn Kainozoi (Paleogen) - hoạt động magma liên quan tới va chạm Ấn Độ - Âu Á, gồm 3 chương. Tài liệu là Tài liệu dùng trong giảng dạy sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh các trường đại học và viện chuyên ngành thuộc lĩnh vực Thạch luận và sinh khoáng. Ngoài ra, Tài liệu còn là Tài liệu tham khảo cho bạn đọc khác quan tâm đến lĩnh vực trong nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Miền Bắc Việt Nam - Hoạt động magma và sinh khoáng nội mảng: Phần 2

243 Ph n III GIAI O N KAINOZOI - HO T NG MAGMA LIÊN QUAN T I VA CH M N - ÂU Á Các nghiên c�u v� ho�t ��ng magma Kainozoi và sinh khoáng liên quan t�i �ai va ch�m �n �� - Âu Á �ư�c phát tri�n m�nh trong nh�ng n�m 90 th� k� XX. T�ng h�p các công trình công b� trong nh�ng n�m g�n �ây có th� th�y s� hình thành các ki�u qu�ng hóa Cu, Cu-Au, Cu-Mo- Au porphyry c�ng như TR-Ba-F, Pb-Zn-Ag và m�t s� ki�u khác tương �ng v� m�t th�i gian v�i s� bi�u hi�n c�a ho�t ��ng magma mafic và ki�m tu�i Kainozoi liên quan v�i các quá trình va ch�m do ��ng �� n �� - Âu Á. Trong các ��i va ch�m và ��i d�ch chuy�n l�n (ví d� ��i trư�t Ailao Shan - Sông H�ng), c�ng như trong các c�u trúc ch�u tác ��ng c�a chúng, hình thành các t� h�p magma khác nhau v� thành ph�n và d�ng bi�u hi�n. Theo [Zheng et al., 2004; Hou et al., 2003a-b; 2005; Vladimirov et al., 2000; Dmitriev et al., 1976; Hacker et al., 2005], trong các c�u trúc tương t� � vùng Pamir, Tibet và rìa tây nam c�a craton Dương T� c�ng bi�u hi�n các ho�t ��ng magma mafic ki�m, granitoid ki�m có tu�i tương t�. Trên toàn b� chi�u dài c�a �ai va ch�m này, các nhà nghiên c�u �ã phân chia �ư�c 2 giai �o�n phát tri�n ho�t ��ng magma granitoid (60-34 và 21-19 tr.n.); ho�t ��ng magma mafic ki�m ch� y�u x�y ra trong kho�ng 45-25 tr.n và ki�m trong kho�ng 18-11 tr.n. Liên quan v�i các khu v�c phát tri�n ho�t ��ng magma mafic ki�m là các bi�u hi�n qu�ng hóa Ag-Sb và Cu-Ag 45 tr.n. � Pamir [Pavlova &Borisenko, 2009] và � Tibet 50-45 tr.n. (�ai qu�ng Lanping [Hou et al., 2003a]); còn liên quan v�i các ph�c h� latit � ��i Yulong phía �ông Tibet là các m� Cu và Cu-Mo-Au porphyry l�n có tu�i 40-35 tri�u n�m [trích theo Zheng et al., 2004]. Theo [Dmitriev et al., 1976], s� thành t�o các ��i Cu-Au và Au-porphyr Gangdeze � phía tây Tibet liên quan t�i các bi�u hi�n magma granitoid và latit 18-11 tr.n., còn trên Pamir (và Tibet) các bi�u hi�n qu�ng hóa F-TR trong carbonatit l�i liên quan v�i các ph�c h� �á ki�m có tu�i 16-11 tr.n.
244 Tr n Tr ng Hoà (Ch biên) Như v�y, các c�u trúc thu�c �ai va ch�m Hymalaya hi�n nay �ư�c ghi nh�n như là m�t �ai sinh khoáng l�n v�i các m� Cu, Mo, Au, Ag, Sb và kim lo�i hi�m khác có quy mô công nghi�p. M�t trong các y�u t� c�u trúc quan tr�ng c�a va ch�m �n �� - Âu Á là s� hình thành các ��i d�ch trư�t l�n mà m�t trong s� �ó là ��i d�ch trư�t Ailao Shan - Sông H�ng [Tapponier et al., 1982; Leloup et al., 1995]. Biên �� d�ch trư�t c�a ��a kh�i �ông Dương (Indohina) so v�i craton Dương T� d�c theo ��i này trong Kainozoi (35-22 tr.n.) �ư�c �ánh giá vào kho�ng 700 km [Chung et al., 1997]. ��i d�ch trư�t Ailao Shan - Sông H�ng kéo dài theo hư�ng �ông nam t� �ông Tibet, d�c theo rìa tây c�a craton Dương T� ��n Bi�n �ông. Ho�t ��ng magma và sinh khoáng c�a ��i d�ch trư�t này v� cơ b�n c�ng tương t� như các c�u trúc Pamir và Tibet nêu trên. � segment Ailao Shan trên lãnh th� Trung Qu�c bi�u hi�n r�ng rãi các ho�t ��ng magma granitoid, mafic ki�m và ki�m Kainozoi và các bi�u hi�n qu�ng hóa liên quan v�i chúng: Cu-Au-porphyr, Au, Au-Sb và Ag. T�i �ây, các nhà nghiên c�u �ã phân chia �ư�c các ��i qu�ng l�n v�i các m� Cu và Cu-Au ki�u porphyry tu�i 40-36 tr.n. và 16-11 tr.n. có quy mô công nghi�p; �ai qu�ng hóa vàng Ailao Shan (v�i các ki�u qu�ng hóa Au-As và Au-Sb có tu�i 30 tr.n.) c�ng như các m� Ag và kim lo�i hi�m khác. Trên lãnh th� Vi�t Nam, ho�t ��ng magma Kainozoi liên quan v�i va ch�m �n �� - Âu Á g�n li�n v�i s� hình thành ��i Sông H�ng và các c�u trúc k� c�n (Phan Si Pan, Sông �à) [Tr.n Tr/ng Hòa (cb), 1995, 1997, 1999c, 2005c; Tr.n Tr/ng Hòa, 2007; Tran Tuan Anh et al., 2001, 2002; Polyakov et al., 1997; Izokh et al., 2004]. Ho�t ��ng magma mafic ki�m cao kali tu�i Paleogen trên ranh gi�i gi�a c�u trúc Sông �à và Phan Si Pan c�ng có nh�ng ��c �i�m tương t� như các ho�t ��ng magma � Pamir (ph�c h� Bargan, Kyzylrabat, Dunkeldyk) [Pavlova& Borisenko, 2009] và Tibet [Chung et al., 1997; Li, 1997]. Nh�ng tư li�u này cho phép phân chia �ư�c m�t �ai ho�t ��ng magma cao kali Kainozoi liên quan t�i các quá trình va ch�m và lãnh th� Vi�t nam (cá bi�t là TBVN) tr� thành m�t m�t xích c�a chu�i s� ki�n magma ��c thù này. Theo các nghiên c�u g�n �ây, các ho�t ��ng magma Kainozoi trong ph�m vi ��i bi�n ch�t áp su�t-nhi�t �� cao Sông H�ng c�ng như trong các c�u trúc Phan Si Pan và Sông �à k� c�n, d�a theo m�i tương quan v�i ho�t ��ng chuy�n d�ch m�nh d�c theo ��i Sông H�ng (35-22 tr.n.), có th� phân chia thành 3 giai �o�n: trư�c d�ch trư�t (42-35 tr.n.), ��ng d�ch trư�t (35-25 tr.n.) và sau d�ch trư�t (22-19 tr.n.) [Tr.n Tr/ng Hòa, 2007]. Các thành t�o magma hình thành trư�c d�ch trư�t bao g�m: các t� h�p núi l�a - pluton bimodal mafic ki�m kali và siêu ki�m kali (lamproit, absarokit, minet); felsic ki�m (trachyt, granosyenit, syenit) ch� y�u bi�u hi�n trong rift Sông �à. Tu�i thành t�o c�a các t� h�p magma này ch� y�u n�m trong kho�ng 42-35 tri�u n�m. Các thành t�o magma ��ng d�ch trư�t (35-25 tr.n.) trong ��i Sông H�ng ch� y�u là các th� xâm nh�p mafic-siêu mafic
Ph n III. Giai o n Kainozoi - ho t ng magma liên quan t i va ch m #n $ - Âu Á 245 (lherzolit, vebsterit, gabro amphibol), còn trên ��i Phan Si Pan là granit sáng màu á ki�m ki�u Yê Yên Sun (35 tr.n.) [Shaerer et al., 1994]. Bi�u hi�n c�a ho�t ��ng magma sau d�ch trư�t ch� y�u quan sát �ư�c trong ��i Sông H�ng dư�i d�ng các �ai m�ch mafic (dolerit) không b� bi�n d�ng và các th� nh� granit sáng màu ho�c các m�ch granit aplit, granit pegmatite có tu�i ��ng v� bi�n thiên trong kho�ng 24-19 tr.n. [Tr.n Tr/ng Hòa, 2007]. V�i nh�ng �i�u trình bày trên, rõ ràng ho�t ��ng magma và sinh khoáng giai �o�n Kainozoi liên quan ��n va ch�m �n �� - Âu Á v�n �ang là m�t trong nh�ng v�n �� nóng c�a ��a ch�t h�c �ương ��i. Trong ph�n này c�a chuyên kh�o, các tác gi� mu�n trình bày các k�t qu� nghiên c�u m�i v� ho�t ��ng magma và sinh khoáng giai �o�n Kainozoi trên lãnh th� Vi�t Nam, mà trong trư�ng h�p này là các c�u trúc ��a ch�t ch�u �nh hư�ng tr�c ti�p ho�c gián ti�p c�a quá trình hình thành và phát tri�n ��i d�ch trư�t Ailao Shan - Sông H�ng trong m�i liên quan v�i va ch�m �n �� - Âu Á.
247 Ch ng 1 CÁC T H P NÚI L A - PLUTON KI M KALI VÀ SIÊU KI M KALI PALEOGEN RIFT SÔNG $À Các �á núi l�a-pluton ki�m kali và siêu ki�m kali Paleogen � ph�n tây b�c c�u trúc Sông �à và trên ranh gi�i c�a nó v�i kh�i nâng Phan Si Pan có thành ph�n khá �a d�ng, t� mafic ki�m ��n felsic ki�m. Theo các tài li�u nghiên c�u hi�n có thì nh�ng thành t�o tương t� c�ng khá ph� bi�n � vùng Dali Eihai, tây b�c t�nh Vân Nam (Trung Qu�c) [Li, 1997]. � Vi�t Nam, các nghiên c�u v� các �á núi l�a-pluton mafic ki�m kali và siêu ki�m kali �ã b�t ��u t� r�t s�m và m�t trong nh�ng tên �á � �ây �ã �i vào t� �i�n ��a ch�t th� gi�i: cocit (� Sin Cao và C�c Pia) [Lacroix, 1933], mà sau này v�i m�i quan tâm v� s� có m�t c�a lamproit � Vi�t Nam, Wagner (1986) �ã phân tích l�i cocit t� nh�ng m�u � B�o tàng Thiên nhiên Paris [Wagner C., Velde D., 1986]. Các nghiên c�u sau này v� cocit c�ng như các �á mafic ki�m kali khác � khu v�c Tam �ư�ng và �ông Pao �ã làm sáng t� �ư�c r�ng, cocit có các ��c trưng cơ b�n c�a lamproit th�p titan ki�u ��a Trung H�i [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1995; 1997; Polyakov et al., 1997; Tr n Tu*n Anh et al., 2001; Nguy0n Trung Chí (cb), 2003]. Ngoài ra, các �á absarokit, minet, trachyt và syenit khu v�c Tam �ư�ng, �ông Pao c�ng �ư�c nghiên c�u chi ti�t v� thành ph�n v�t ch�t và �ư�c gi�i thi�u trong chương này. 1.1. $&c (i*m (,a ch.t Ho�t ��ng magma ki�m kali và siêu ki�m kali Paleogen � TBVN bi�u hi�n m�nh m� và phân b� r�ng rãi nh�t � khu v�c Tam �ư�ng và �ông Pao (t�nh Lai Châu). V� m�t ��a ch�t, �ây là khu v�c ti�p giáp gi�a m�t bên là c�u trúc Sông �à, còn bên kia là kh�i nâng Phan Si Pan, li�n k� v�i ��i d�ch trư�t Sông H�ng � phía �ông. Di�n l� ch� y�u c�a các �á ki�m kali và siêu ki�m kali �ư�c khoanh ��nh dư�i d�ng 2 trư�ng núi l�a Sin Cao - Pìn H� và �ông Pao (Hình 3.1.1). Trong hai trư�ng �ó, phát tri�n ch� y�u các �á núi l�a và m�t s� �ai m�ch c�ng như thân xâm nh�p nh� phân b� tr�c ti�p trong di�n l� c�a chúng. Ngoài ra, các thân xâm nh�p nh� syenit và �ai m�ch có thành ph�n tương t� còn phân b� r�i rác ngoài
248 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) di�n l� c�a hai trư�ng núi l�a trên, d�c theo các ��t gãy ��a phương t� Tam �ư�ng ��n Phong Th�. D�a theo thành ph�n, các thành t�o núi l�a- pluton ki�m kali và siêu ki�m kali Paleogen thu�c v� các t� h�p �á sau: 1/ T� h�p mafic-ki�m kali và siêu ki�m kali bao g�m lamproit, absarokit (và trachybasalt, trachyandesit), minet, shonkinit ; 2/ T� h�p felsic ki�m và siêu ki�m kali bao g�m trachyt - trachyrhyolit, syenit-granosyenit. Trong các nghiên c�u trư�c �ây, các �á thu�c t� h�p ��u �ư�c g�p vào ph�c h� Pu Sam Cap, còn m�t s� kh�i syenit và granosyenit t� t� h�p th� hai là thành ph�n ch� y�u c�a ph�c h� xâm nh�p ki�m có tên kép là N�m Xe - Tam �ư�ng theo ��a danh ph� bi�n c�a chúng [Dovjikov (cb), 1965; Tr n V4n Tr5 (cb), 1977]. Nh�ng n�m sau này, các �á núi l�a và �ai m�ch thành ph�n felsic ki�m �ư�c x�p vào h� t�ng Pu Tra tu�i Paleogen, còn t�t c� các kh�i xâm nh�p d�ng á núi l�a trung tính-axit ki�m, các �ai m�ch shonkinit và minet ��u �ư�c g�p l�i trong thành ph�n c�a ph�c h� Pu Sam Cap [6ào 6ìnhTh8c, Hu9nh Trung (cb), 1995]. C�n ph�i nh�n xét r�ng, các �á syenit khu v�c N�m Xe và Tam �ư�ng không hoàn toàn tương t� v� thành ph�n v�i syenit khu v�c �ông Pao và Pu Sam Cáp. Tuy nhiên, do di�n phân b� h�n ch�, l�i chưa xác l�p �ư�c các kh�i riêng bi�t có quan h� ��a ch�t rõ r�t v�i �á vây quanh, ��ng th�i t�i nh�ng khu v�c bi�u hi�n syenit ki�u N�m Xe-Tam �ư�ng c�ng g�p các th� �ai m�ch có thành ph�n shonkinit, lamproit và minet như b�i c�nh ��a ch�t thư�ng th�y � các kh�i xâm nh�p Pu Sam Cáp, nh�ng �á syenit này v�n �ư�c mô t� chung trong thành ph�n c�a ph�c h� Pu Sam Cáp [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1995]. Các t� h�p mafic và felsic ki�m kali và siêu ki�m kali ph� bi�n khá r�ng rãi � ph�n tây b�c c�a c�u trúc Sông �à, t� khu v�c Tam �ư�ng- �ông Pao ��n Phong Th�-N�m Xe (Hình 3.1.1). Tuy nhiên, chúng t�p trung ch� y�u � khu v�c Sin Cao và �ông Pao thu�c huy�n Tam �ư�ng (c�) và � �ây các bi�n lo�i th�ch h�c c�ng như d�ng bi�u hi�n c�a chúng th� hi�n ��y �� nh�t và rõ r�t nh�t.
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 249 Hình 3.1.1. Sơ �� phân b� các �á ki�m kali và siêu ki�m kali trên cánh tây b�c c�a rift Sông �à, TBVN. T� h�p mafic ki�m kali và siêu ki�m kali bao g�m ch� y�u các bi�n lo�i th�ch h�c sau: absarokit, minet, shonkinit, lamproit. Ngo�i tr� minet và shonkinit ch� g�p dư�i d�ng �ai m�ch, absarokit và lamproit ��u g�p c� � d�ng núi l�a và �ai m�ch. Riêng lamproit còn t�o thành nh�ng th� xâm nh�p d�ng h�ng có kích thư�c nh�. V� trí phân b� và th� n�m ��a ch�t c�a absarokit, minet, lamproit �ư�c th� hi�n trên hình 3.1.1 và �ã �ư�c mô t� chi ti�t trong [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997], vì th� � �ây ch� nêu m�t s� nét chính. Các th� �ai m�ch và xâm nh�p d�ng h�ng thư�ng có thành ph�n th�ch h�c tương ��i ��ng nh�t; gi�a các bi�n lo�i �á trong m�ch ho�c trong kh�i ch� khác nhau v� ��c �i�m ki�n trúc; s� bi�n ��ng v� thành ph�n không rõ r�t ch�ng t� m�c �� phân d� trong bu�ng trung gian y�u. Trong khi �ó, thành ph�n th�ch h�c c�a các c�u trúc núi l�a thư�ng r�t ph�c t�p. Vi�c �o v� chi ti�t � c�u trúc núi l�a khu v�c Pìn H� cho phép khoanh ��nh m�t th� h�ng ki�u �ng n� c�u thành t� các bi�n lo�i: tuf, tuf-aglomerat, tuf-breccia, tuf-lava và tuf-lapili có thành ph�n lamproit và absarokit (Hình 3.1.2). Các tuf v�n núi l�a này n�m ph� trên trachyt và tuf thành ph�n trachyt. Trong tuf lamproit và tuf absarokit thư�ng quan sát th�y các m�nh v�n c�a trachyt, �ôi khi là
250 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) syenit và m�nh �á tr�m tích, bi�n ch�t khác. �áng chú ý là trong tuf lamproit thư�ng g�p các th� tù manti có thành ph�n pyroxenit, peridotit, glimmerit. Ven rìa �ng n� Pìn H� còn l� các thân �á lamproit d�ng m�ch thu�c tư�ng h�ng c�a c�u trúc núi l�a này. Các �ai m�ch và xâm nh�p d�ng h�ng lamproit thư�ng g�p � ngoài di�n phân b� c�a các trư�ng núi l�a, trong các tr�m tích carbonat Trias mà �i�n hình là các th� xâm nh�p Côc Pia, Si Mang Khang [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997], Phan Si Hoa [Nguy0n Trung Chí (cb), 2003]. Lamproit kh�i Phan Si Hoa còn xuyên c�t syenit ki�m ki�u Pu Sam Cáp [Nguy0n Trung Chí (cb), 2003]. Thành ph�n th�ch h�c ch� y�u c�a các th� xâm nh�p này là lamproit olivin-pyroxen (Ol-Cpx) và lamproit pyroxen-phlogopit (Cpx-Phl). Trong kh�i C�c Pia còn g�p các th� tù có thành ph�n peridotit b� serpentin hóa. Trong nh�ng n�m g�n �ây, các �ng n� lamproit còn �ư�c phát hi�n � khu v�c T�a Chùa (t�nh �i�n Biên), trên ranh gi�i gi�a c�u trúc Sông �à và ��i N�m Cô [Nguy0n V4n Nguyên và nnk, 2005]. Theo mô t� c�a các tác gi� này thì các bi�n lo�i �á � khu v�c T�a Chùa c�ng có thành ph�n tương t� như lamproit � khu v�c Sin Cao (Lai Châu). Các �ai m�ch minet, monchikit và camtonit thư�ng g�p trong các tr�m tích l�c nguyên tu�i Trias mu�n và Creta. M�t trong nh�ng �ai m�ch �i�n hình là �ai m�ch minet N�m C�y xuyên c�t tr�m tích l�c nguyên tu�i Creta � tây b�c Tam �ư�ng, khu v�c Phong Th�. �ai m�ch này có chi�u dày t�i 7,5m và c�u thành ch� y�u t� minet v�i t� h�p c�ng sinh Cpx + Phl + San. Shonkinit ch� g�p dư�i d�ng �ai m�ch trong syenit s�m màu kh�i Cuôn Há � �ông nam trư�ng núi l�a �ông Pao. Các �á núi l�a thành ph�n trachyt phân b� � hai trư�ng Sin Cao và �ông Pao ��u khá gi�ng nhau. R�t ph� bi�n các tuf kh�i t�ng, tuf aglomerat, tuf s�n k�t, ngh�a là các �á ch� y�u có ki�n trúc h�t thô.
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 251 Hình 3.1.2. Sơ �� a ch�t “�ng n�” Pìn H� (Sin Cao, Tam �ư�ng-Lai Châu). Chú gi1i: 1- Tuf d�m k�t và tuf-lapili thành ph�n absarokit và lamproit; 2- Tuf-lava thành ph�n absarokit và lamproit; 3- trachyt và trachyandesit; 4- lamproit Cpx-Phl; 5- lamproit Ol-Cpx; 6- lamproit giàu phlogopit; 7- �ai m�ch monchikit; 8- granosyenit và syenit; 9- �á vôi Trias; 10- ranh gi�i các nhóm th�ch h�c; 11- ��t gãy. Theo [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997]. 1.2. Th4ch h5c và khoáng v;t h5c Trong s> các @á lamproit (cocit), ph� bi�n nh�t là 2 bi�n lo�i th�ch h�c: lamproit Ol-Cpx và lamproit Cpx-Phl. Ít khi g�p lamproit Phl. Các �á có t� h�p c�ng sinh khá �n ��nh: Ol+Cpx+Phl+San ±Leu. Ol, Cpx và Phl thư�ng g�p c� trong thành ph�n ban tinh và n�n. Sanidin và leucit ch� g�p dư�i d�ng khoáng v�t n�n. Khoáng v�t ph� ph� bi�n là cromspinel, ilmenit, apatit, zircon, rutin. Trong m�u giã �ãi tuf lamproit �ng n� Pìn H� còn g�p granat (grosular), sphen, pha khoáng áp su�t siêu cao-mursanit
252 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) (SiC), s�t t� sinh và vàng t� sinh. Ki�n trúc �á ch� y�u là porphyr ho�c d�ng porphyr v�i n�n t� g�n aphanit ��n microlit gi�ng như dolerit. Trong lamproit c�a các kh�i xâm nh�p, �� k�t tinh c�a n�n �á t�t hơn, song không bao gi� g�p các ki�n trúc xâm nh�p th�c th�-ki�n trúc toàn tinh t� hình. Các ��c �i�m v� ki�n trúc c�a các bi�n lo�i lamproit �ư�c th� hi�n trên các Cnh 3.1.1-3.1.4. nh 3.1.1. Pyroxen phân ��i trong lampoit Ol-Cpx khu v�c Sin Cao. �� phóng ��i 100X. nh 3.1.2. Lamproit Ol-Cpx-Phl khu v�c Pìn H�. �� phóng ��i 100X. Absarokit có t� h�p c�ng sinh khoáng v�t g�n tương t� như lamproit Cpx-Phl. V� m�t ki�n trúc có th� phân bi�t lava absarokit, tuf lava và ph� bi�n bom núi l�a. Trong absarokit r�t hi�m khi g�p olivin, n�u có thì c�ng �ã b� serpentin hóa hoàn toàn. �ôi ch�, olivin trong absarokit th� hi�n như là khoáng v�t ngo�i lai (xenocryst). Trong n�n c�a absarokit �ôi khi g�p plagioclas.
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 253 nh 3.1.3. Lamproit Cpx-Phl (diopsid-phlogopit) khu v�c Si Mang Khang. �� phóng ��i 100X. nh 3.1.4. Lamproit diopsid-phlogopit-leucit khu v�c Pìn H�. �� phóng ��i 40�. Nhóm lamprophyr bao g�m ch� y�u minet, �ôi khi g�p monchikit và camtonit, trong �ó minet thu�c nhóm siêu ki�m kali, còn monchikit và camtonit-kali-natri. Minet �i�n hình �ư�c mô t� � �ai m�ch N�m C�y (khu v�c Phong Th�), còn monchikit g�p trong kh�i xâm nh�p d�ng h�ng Côc Pia và trong khu v�c �ng n� Pìn H�; camtonit g�p dư�i d�ng �ai m�ch trong tr�m tích l�c nguyên Trias mu�n (khu v�c �ông Pao). Minet có �� k�t tinh tương ��i t�t, ki�n trúc g�n v�i gabrodolerit, t� h�p c�ng sinh: Cpx+Phl+San, trong �ó các ban tinh ch� y�u là clinopyroxen, �ôi khi-Phl. Sanidin t�o thành các tinh th� d�ng t�m kéo dài, s�p x�p song song v�i ti�p xúc c�a �ai m�ch v�i �á vây quanh (Gnh 3.1.5, 3.1.6). Monchikit là các �á giàu clinopyroxen, v� thành ph�n g�n g�i v�i pyroxenit kali. �á có ki�n trúc d�ng porphyr rõ r�t v�i ban tinh ch� y�u là Cpx, thư�ng c�m l�i thành t�ng �ám l�n trên n�n h�t nh�-m�n bao g�m ch� y�u là Cpx, m�t ít Phl và San. Camtonit có t� h�p c�ng sinh: Phl+Cpx+San+Pl, trong �ó ban tinh ch� y�u là Phl, n�n bao g�m Phl-San-Pl-Cpx.
254 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) nh 3.1.5. Minet khu v�c N�m C�y; phóng ��i 100�. nh 3.1.6. Minet khu v�c N�m C�y; phóng ��i 40�. Nhóm trachyt thư�ng có ki�n trúc tuf v�i thành ph�n m�nh v�n khá ph�c t�p: trachyt, các m�nh �á silic, cát k�t... N�n là lava trachyt ho�c tuf trachyt h�t nh�-m�n xen l�n m�t ít t�y tinh. Thành ph�n khoáng v�t c�a trachyt ch� y�u g�m feldspar kali, albit, clinopyroxen, biotit; Khoáng v�t ph� ph� bi�n là apatit, zircon, fluorit, �ôi khi có granat. Nhóm syenit có thành ph�n khá �a d�ng, bao g�m các bi�n lo�i t� syenit s�m màu tương �ng v�i gabro-syenit, syenit pyroxen-amphibol- biotit ��n syenit ch�a granat và granosyenit sáng màu có ch�a m�t ít biotit. Trong kh�i Cuôn Há còn g�p các �á s�m màu tương t� như shonkinit. T� h�p c�ng sinh khoáng v�t c�a syenit bao g�m Fsp + Pl + Cpx ± Amf + Bi ±Gr. Trong gabro-syenit có th� g�p Ol. Olivin thư�ng ch� ��c trưng cho lamproit. Ol d�ng ban tinh trong lamproit thu�c lo�i có �� magnesi cao (Mg#=95-83), tương �ng v�i forsterit-chrysolit, trong n�n-chrysolit và hyalosiderit, còn thành ph�n hóa h�c c�a Ol trong absarokit thư�ng tương �ng v�i hyalosiderit (Mg#-80-75) (BCng 3.1.1, Hình 3.1.3). Nhìn chung, hàm lư�ng NiO trong Ol khá cao:
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 255 0,10-0,48%. Olivin thư�ng có c�u t�o ��ng nh�t, song �ôi khi c�ng có c�u t�o phân ��i: theo hư�ng t� trung tâm ra rìa tinh th�, �� Mg# và hàm lư�ng NiO gi�m khá rõ r�t (t� Mg#85 ��n Mg#77; NiO t� 0,19% ��n 0,12%), th� hi�n quá trình phân d� k�t tinh c�a magma. Trong tuf absarokit �ôi khi g�p Ol d�ng xenocryst ��c trưng có �� M# r�t cao (90-92), hàm lư�ng CaO r�t th�p (0,06%), giàu NiO (0,43%). B ng 3.1.1. Thành ph�n hóa h�c (%tl) ��i di�n c�a olivin trong lamproit [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997; Tran Tuan Anh, 2001a]. STT KHM SiO2 FeO MgO CaO NiO T�ng 1 H-101-B 41,26 9,10 48,62 0,09 0,28 99,35 2 H-101M 39,96 15,51 43,83 0,20 0,12 99,62 3 V-108-B 39,39 16,49 44,81 0,17 - 99,89 4 P-58-B 40,68 9,94 48,91 0,08 0,29 99,89 5 P-63-B 40,17 13,13 46,55 0,08 0,26 100,20 6 P-69-B 40,23 14,87 44,99 0,15 0,16 100,40 7 P-71-B 40,21 13,13 46,23 0,12 0,21 99,90 8 P-73-B 40,94 10,23 47,77 0,09 0,37 99,40 9 G-941-B 40,77 7,49 51,64 0,08 0,43 100,41 10 P-235/1-M 41,09 9,81 47,94 0,11 0,34 99,29 11 P-235/2-B 40,86 7,93 50,92 0,09 0,32 100,17 12 P-245-B 40,78 8,58 50,39 0,08 0,30 100,13 13 P-247-B 40,66 8,28 51,09 0,09 0,29 100,41 14 H-724-B 41,54 7,53 50,33 0,06 0,48 100,12 15 T-1764-B 40,89 10,80 47,22 0,07 0,34 99,32 16 T-1588-T 39,39 14,66 45,98 0,12 0,19 100,34 17 T-1588-R 37,28 21,45 40,83 0,20 0,12 99,88 18 P-119-B 40,12 13,58 45,68 0,12 0,25 100,08 19 P-120-B 40,15 13,18 41,60 0,12 0,26 100,08 20 T-1726-B 40,73 9,94 48,76 0,02 0,36 99,81 21 H-768-B 41,17 7,72 50,43 0,06 0,43 99,81 Chú gi1i: Khu v�c: 1-4: N�m Hon; 5-9: C�c Pia; 10-13: Si Mang Khang; 14-17: Sin Cao; 18-21: Pìn H�; B: ban tinh; M: tinh th� trong n�n; T: trung tâm; R: ngoài rìa.
256 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) Hình 3.1.3. Thành ph�n c�a olivin trong lamproit theo tương quan NiO - XMg. [Tran Tuan Anh, 2001a]. Clinopyroxen ph� bi�n trong t�t c� các lo�i �á mafic ki�m kali và siêu ki�m kali c�ng như trong các �á felsic ki�m, ngo�i tr� trachyt và syenit sáng màu. Cpx có m�t � hai d�ng: ban tinh và n�n. Trong lamproit và absarokit, Cpx thư�ng có thành ph�n tương �ng v�i diopsit magnesi ho�c diopsit-augit. D�a vào tương quan gi�a Fe, Mg, Al, Ti, Cr có th� phân chia Cpx trong các �á mafic (lamproit, absarokit, minet và monchikit) thành 2 nhóm. Cpx nhóm th� nh�t có hàm lư�ng Cr cao và Al, Ti tương ��i th�p ��c trưng cho lamproit và absarokit; hàm lư�ng Cr2O3 trong chúng bi�n thiên trong kho�ng 0,2-0,7%, cá bi�t có m�u ��n 1,3%; hàm lư�ng TiO2=0,15-0,3%, Al2O3=0,60-1,2%. Cpx nhóm th� hai có hàm lư�ng chrom tương ��i th�p (Cr2O3 < 0,1%), ngư�c l�i - hàm lư�ng titan (TiO2=0,4-1,2%), nhôm (Al2O3=2,3-5,4%) tương ��i cao (BCng 3.1.2). Nh�ng Cpx này thư�ng g�p trong minet và monchikit. K�t qu� phân tích microsond cho th�y, Cpx d�ng ban tinh, ��c bi�t là các tinh th� kh�m trong Ol thư�ng có hàm lư�ng MgO, Cr2O3 cao hơn các tinh th� n�n. ��ng th�i, � nh�ng tinh th� phân ��i, t� tâm ra rìa hàm lư�ng Ti, Al, Fe, Na t�ng, còn Mg, Cr, Ca gi�m, th� hi�n tác ��ng c�a quá trình phân d� k�t tinh. Cpx trong các ki�u syenit khác nhau c�ng khác nhau: Cpx trong syenit khu v�c �ông Pao (kh�i Cuôn Há) có nh�ng ��c trưng tương ��i g�n g�i v�i Cpx c�a các �á mafic ki�m kali và siêu ki�m kali, ch� khác là nghèo Mg# hơn và có hàm lư�ng Na cao hơn (Na2O=0,8-1,7%); Cpx trong syenit khu v�c Tam �ư�ng có hàm lư�ng Na còn cao hơn n�a (Na2O=0,8-5,6%) tương �ương v�i augit-egirin [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1995].
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 257 B ng 3.1.2. Thành ph�n hóa h�c (%tl) ��i di�n c�a clinopyroxen trong các �á ki�m kali và siêu ki�m kali Paleogen. [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997]. KHM H-101-B H-101-M H-101-K P-55-B P-55-M P-55-K STT 1 2 3 4 5 6 SiO2 53,75 53,59 51,81 53,39 51,43 52,02 TiO2 0,15 0,16 0,83 0,20 0,23 0,23 Al2O3 1,10 0,91 2,18 1,11 2,52 1,19 FeO 3,36 4,87 6,07 4,57 7,88 5,44 MnO - - - 0,15 0,25 0,18 MgO 17,23 16,81 15,64 16,79 13,43 16,34 CaO 23,70 23,99 23,14 23,39 23,74 23,65 Na2O 0,30 0,40 0,62 0,37 0,69 0,44 Cr2O3 0,42 0,15 0,18 0,15 0,01 0,22 T�ng 100,00 100,90 100,50 100,10 100,20 99,70 KHM V-108-B P-63-B P-73a-B P-237-B P-245-B T-1588-B STT 7 8 9 10 11 12 SiO2 53,59 52,72 52,85 53,54 52,78 53,30 TiO2 0,20 0,28 0,43 0,13 0,09 0,22 Al2O3 0,94 1,42 1,47 0,84 1,72 1,14 FeO 4,12 3,94 5,67 4,11 6,93 5,34 MnO - 0,10 0,17 0,12 0,26 0,13 MgO 17,29 16,84 16,55 17,17 14,22 15,59 CaO 23,05 22,41 21,96 22,54 22,42 23,42 Na2O 0,29 0,37 0,31 0,29 0,86 0,45 Cr2O3 0,03 0,63 0,29 0,02 0,04 0,12 T�ng 99,50 98,71 99,71 98,77 99,34 100,00 KHM T-1588-M T-1588-K T-1588-T T-1588-R P-184-B P-195-B STT 13 14 15 16 17 18 SiO2 53,33 52,46 55,15 53,39 53,74 51,33 TiO2 0,20 0,35 0,12 0,41 0,17 0,27 Al2O3 1,31 1,09 0,79 1,92 0,72 3,96 FeO 3,77 3,63 3,64 6,30 4,32 7,13 MnO - - 0,11 0,11 0,16 0,22 MgO 17,50 18,02 17,80 15,30 17,61 13,49 CaO 23,34 23,26 21,61 22,18 21,78 21,57 Na2O 0,44 0,47 0,33 0,53 0,32 1,11 Cr2O3 0,70 0,61 0,33 0,06 0,38 0,03 T�ng 100,60 99,89 99,88 100,02 99,20 99,12 KHM P-188-B T-1589-B T-1589-B P-215-B T-1724-B T-1592-B STT 19 20 21 22 23 24
258 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) SiO2 54,25 53,51 53,18 52,80 53,19 52,18 TiO2 0,11 0,20 1,24 0,25 0,26 0,18 Al2O3 0,64 1,09 1,21 1,32 0,88 1,30 FeO 3,85 2,86 4,66 4,86 4,83 5,82 MnO 0,14 - - 0,15 0,15 0,17 MgO 18,74 17,45 16,23 16,67 16,91 16,22 CaO 20,89 23,25 23,21 22,39 22,28 23,39 Na2O 0,30 0,34 0,30 0,38 0,37 0,56 Cr2O3 0,21 0,98 0,19 0,26 0,25 0,09 T�ng 99,15 99,68 99,22 99,08 99,13 99,91 KHM T-1592-M T1735-B P-66B P-179-B P-193-B STT 25 26 27 28 29 SiO2 52,88 50,64 46,98 52,44 52,79 TiO2 0,27 0,72 1,22 0,25 0,18 Al2O3 1,38 4,05 5,35 1,40 2,34 FeO 6,17 5,38 10,84 5,11 3,32 MnO - 0,11 0,10 0,15 0,09 MgO 15,87 15,76 10,68 16,15 17,35 CaO 23,18 21,01 22,55 22,94 22,47 Na2O 0,50 0,98 0,74 0,34 0,31 Cr2O3 0,05 0,57 0,07 0,08 0,14 T�ng 99,80 99,23 98,53 98,87 98,98 Chú gi1i: Lamproit Ol-Cpx và Cpx-Phl: 1-7: N�m Hon, 8-9: C�c Pia, 10-11: Si Mang Khang, 12-16: Sin Cao; 17-19: Pìn H�; tuf – lava thành ph�n absarokit: 20-21: Sin Cao; 22-23: Pìn H�; tuf h�n t�p: 24-25: Sin Cao; Lamprophyr: 26: minet N�m C�y, 27: monchikit C�c Pia; trachyt: 28-29: Pìn H�. B: Ban tinh; M: các tinh th� nh� trong n�n; K: tinh th� bao th� trong: 3-6: phlogopit, 14: olivin; T- trung tâm; R: ngoài rìa. Phlogopit ph� bi�n trong t�t c� các nhóm �á, ��c bi�t là trong lamproit Cpx-Phl, absarokit, minet và camtonit; chúng bi�u hi�n dư�i d�ng ban tinh và tinh th� nh� � n�n. Trong lamproit Ol-Cpx, Phl ch� có trong thành ph�n khoáng v�t n�n. M�t �i�m �áng chú ý là Phl trong lamproit và absarokit thư�ng có màu nâu �� ph�t l�c, trong khi Phl trong minet, camtonit c�ng như trong trachyt và syenit ��c trưng màu nâu l�c ��m. Trong Phl t� lamproit và absarokit thư�ng có các tinh th� kh�m cromspinel và magnetit; r�t ph� bi�n hi�n tư�ng thay th� Phl b�i magnetit tương t� như quá trình opaxit hóa thư�ng th�y trong các �á núi l�a. �ôi ch�, Phl b� thay th� b�i fuxit màu xanh da tr�i, m�t bi�u hi�n khá ��c trưng ��i v�i Phl cao Cr c�a kimberlit và lamproit. R�t ��c trưng c�u t�o phân ��i. Nét ��c trưng v� thành ph�n hóa h�c c�a Phl trong nhóm các �á mafic là hàm lư�ng Al2O3 th�p, dao ��ng
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 259 trong kho�ng 12,5-14,0%, hàm lư�ng TiO2 (2,4-6,9%) và MgO cao (16-24%) (BCng 3.1.3). Trên bi�u �� phân lo�i theo các tương quan AlIV–(Fe/Fe+Mg) (không th� hi�n � �ây), h�u h�t các �i�m thành ph�n c�a Phl trong lamproit ��u ph�n ánh ��c trưng giàu h�p ph�n phlogopit, còn trong minet và absarokit l�i giàu annit và siderophylit hơn. Biotit trong syenit c�ng thu�c lo�i cao titan (TiO2 ��n 3%), th�p nhôm (Al2O3=11,5%), song nghèo Mg (MgO=7%) và cao Fe (FeO*=28%) [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1995], còn phlogopit trong trachyt ��c trưng cao titan (TiO2=2,46-4,46%), khá cao nhôm (Al2O3=13,2-14,6%) và tương ��i th�p magnesi (MgO=14,3-17,7%) [Tran Tuan Anh, 2001a]. Xem xét tương quan hàm lư�ng c�a Mg, Fe, Ti, Cr trong Phl c�a lamproit và lamprophyr có th� th�y có hai khuynh hư�ng khác nhau: nh�ng Phl giàu Ti thư�ng nghèo Cr và ngư�c l�i. Phl trong minet và camtonit c�ng thu�c lo�i có hàm lư�ng Ti cao (3-6%) và Cr th�p (0,06-0,19%), song so v�i Phl trong lamproit, chúng có �� magnesi th�p hơn, hàm lư�ng s�t cao hơn. Theo [Tran Tuan Anh, 2001a], thành ph�n c�a phlogopit trong glimerit (th� tù trong tuf lava absarokit) ��c trưng r�t giàu magne (Mg# - 0,89-0,92), th�p titan (TiO2=0,72-0,84%), cao crom (Cr2O3=1,71-2,40%) ch�ng t� �ư�c hình thành trong �i�u ki�n sâu. Thành ph�n hóa h�c c�a phlogopit khu v�c nghiên c�u trong ��i sánh v�i phlogopit trong lamproit t� các khu v�c khác nhau trên th� gi�i �ư�c th� hi�n trên hình 3.1.4. Hình 3.1.4. Thành ph�n c�a phlogopit trong lamproit Paleogen khu v�c Pu Sam Cáp trên bi�u �� Al2O3 - TiO2. [Mitchell and Bergman, 1991]. B ng 3.1.3. Thành ph�n hóa h�c (%tl) ��i di�n c�a phlogopit trong các �á mafic và felsic ki�m kali và siêu ki�m kali Paleogen. [Tr n Tr ng Hòa (cb),1997]. KHM V108-B V101-B H101-M P55-B H81-B H81-B STT 1 2 3 4 5 6 SiO2 38,13 36,00 39,41 38,82 40,14 36,42 TiO2 5,87 7,46 4,31 0,97 0,80 2,72
260 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) Al2O3 12,94 13,46 12,71 13,06 12,90 12,68 FeO 9,56 9,90 8,36 9,73 4,43 12,89 MgO 18,71 16,87 20,93 20,46 24,88 18,29 CaO 0,02 0,01 0,00 0,00 0,04 0,06 Na2O 0,28 0,36 0,31 0,36 0,30 0,58 K2O 10,18 8,72 9,86 9,50 10,17 9,67 Cr2O3 0,10 0,16 0,09 1,23 0,89 0,05 BaO 0,51 2,57 0,03 0,11 0,11 0,49 KHM P73a-B P63-B P263-B P245-B H763-B T1588-B STT 7 8 9 10 11 12 SiO2 37,46 37,44 40,67 38,63 38,87 38,13 TiO2 4,09 6,77 0,93 1,55 1,42 4,76 Al2O3 13,54 13,07 13,21 13,18 13,19 13,28 FeO 10,23 8,39 4,81 8,33 9,75 10,24 MgO 18,56 18,57 23,68 21,16 20,63 18,67 CaO 0,00 0,08 0,00 0,00 0,05 0,04 Na2O 0,41 0,58 0,62 0,40 0,46 0,51 K2O 9,55 9,50 9,39 9,47 9,13 9,88 Cr2O3 0,05 0,04 0,90 0,05 0,07 0,07 BaO 0,57 - 0,16 0,25 - 0,19 KHM T1588-M T1588-K P184-B P195-B P188-B T1589-B STT 13 14 15 16 17 18 SiO2 37,05 35,20 40,45 38,98 38,04 37,53 TiO2 6,07 5,33 0,92 1,93 2,86 3,44 Al2O3 13,32 13,55 13,60 13,65 14,02 14,23 FeO 10,35 11,23 4,34 8,82 11,87 8,48 MgO 16,59 18,99 23,96 21,28 18,15 19,99 CaO 0,73 0,01 0,00 0,00 0,00 0,03 Na2O 0,56 0,50 0,53 0,31 0,59 0,42 K2O 9,08 9,43 9,31 8,69 9,18 9,30 Cr2O3 - 0,66 1,63 0,14 0,16 0,30 BaO 0,22 0,04 0,19 0,19 0,62 0,51 KHM T1589-M P215-B T1722-B T1724-B T1592-B T1592-B STT 19 20 21 22 23 24 SiO2 37,55 38,14 40,47 40,20 38,05 39,23 TiO2 3,55 2,36 7,73 0,82 2,18 2,14 Al2O3 14,18 13,54 11,98 13,45 14,34 14,00 FeO 8,33 8,94 5,37 4,14 8,86 8,18 MgO 20,37 21,04 20,70 23,90 19,88 21,57
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 261 CaO 0,02 0,00 0,00 0,00 0,00 0,03 Na2O 0,44 0,47 0,99 0,41 0,57 0,61 K2O 9,37 9,57 8,69 9,67 9,25 9,40 Cr2O3 0,24 0,19 0,02 2,14 0,02 0,26 BaO 0,51 0,31 0,36 0,05 - - KHM T1735-B V124-B P66-B P179-B P193-B STT 25 26 27 28 29 SiO2 37,36 36,36 37,30 39,64 37,46 TiO2 6,06 3,07 6,13 0,75 3,81 Al2O3 12,94 14,07 13,16 12,78 12,90 FeO 12,66 15,39 14,09 8,98 14,28 MgO 16,06 15,32 14,25 20,89 15,34 CaO 0,00 0,02 0,08 0,00 0,00 Na2O 0,57 0,11 0,45 0,52 0,55 K2O 8,83 9,97 9,35 9,29 8,35 Cr2O3 0,06 0,19 0,07 0,70 0,01 BaO 0,51 - - 0,08 0,65 Chú gi1i: lamproit Ol-Cpx và Cpx-Phl: 1-6: N�m Hon; 7-8: C�c Pia; 9-10: Si Mang Khang; 11-14: Sin Cao; 15: Pìn H�; tuf – lava thành ph�n absarokit: 18-19: Sin Cao; 20- 22: Pìn H�; tuf h�n t�p: 23-24: Sin Cao. 25: minet N�m C�y; 26: camtonit Phong Th�; 27: monchikit Sin Cao; trachyt: 28-29: Pìn H�. B: fenocryst; M: các tinh th� nh� trong n�n; K: bao th� trong magnetit; T: trung tâm; R: ngoài rìa. Chromspinel (Crm) trong lamproit thư�ng g�p dư�i d�ng các tinh th� nh� n�m kh�m trong Ol và Phl. K�t qu� phân tích cho th�y, thành ph�n hóa h�c c�a Crm thay ��i t� chromit ��n ferialumochromit và chrom-magnetit (B�ng 3.1.4). Các bi�n lo�i Crm có hàm lư�ng Cr, Mg, Al cao nh�t thư�ng là nh�ng tinh th� n�m kh�m trong olivin d�ng ban tinh, còn Crm là các tinh th� trong n�n có hàm lư�ng các nguyên t� này th�p hơn. Nhìn chung, xét theo thành ph�n hóa h�c thì Crm trong lamproit TBVN khá g�n g�i v�i Crm trong lamproit c�a nhi�u khu v�c trên th� gi�i, tuy nhiên s� khác bi�t cơ b�n là Crm trong lamproit TBVN không có b� m�t tinh th� b� g�m mòn magma ch�ng t� ngu�n g�c manti sâu. Magnetit (Mt) thư�ng g�p trong ph�n n�n c�a lamproit ho�c dư�i d�ng tinh th� kh�m trong Phl và Cpx, ��c trưng có hàm lư�ng Ti t� 2 ��n 8% (BCng 3.1.4). Nh�ng bi�n lo�i magnetit th�p Ti thư�ng có hàm lư�ng Cr 2 O 3 cao hơn (��n 5%). �ôi khi g�p nh�ng bi�n lo�i có hàm lư�ng V 2 O 5 ��n 0,6%, MnO ��n 1%.
262 Tr�n Tr�ng Hoà (Ch� biên) B ng 3.1. 4. Thành ph�n hóa h�c (%tl, EPMA) ��i di�n c�a chromspinel và magnetit trong lamproit. [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997]. KHM H101-B H101-M B10-B P69-B P77-B T1588-B T1588-M T1592-M STT 1 2 3 4 5 6 7 8 TiO2 0,82 1,91 0,44 0,3 0,34 0,54 6,7 5,94 Al2O3 4,05 0,19 8 7,56 8,7 4,92 2,88 0,93 Cr2O3 43 5,1 53,86 53,71 54,93 51,08 0,75 0,15 FeO 42,3 84,5 27,05 29,74 24,56 35,97 84,85 81,27 MnO 0,55 0,68 0,25 0,29 0,2 0,65 0,95 0,48 MgO 5,4 0,61 9,2 7,22 9,81 4,8 0,71 2,56 T�ng 96,12 92,99 98,8 98,82 98,54 97,96 96,84 91,33 Ti 0,02 0,06 0,01 0,01 0,01 0,01 0,18 0,16 Al 0,17 0,01 0,32 0,3 0,34 0,2 0,12 0,04 Cr 1,22 0,15 1,44 1,47 1,46 1,44 0,02 0 3+ Fe 0,56 1,72 0,22 0,22 0,18 0,33 1,48 1,52 Fe2+ 0,72 1 0,54 0,62 0,51 0,74 1,12 1,11 Mn 0,02 0,02 0,01 0,01 0,01 0,02 0,03 0,02 Mg 0,29 0,04 0,46 0,37 0,49 0,26 0,05 0,15 Ghi chú: 1-3: lamproit Ol-Cpx khu v�c N�m Hon; 4: lamproit Ol-Cpx khu v�c C�c Pia; 5: monchikit C�c Pia; 6-7: lamproit Ol-Cpx khu v�c Sin Cao; 8: tuf thành ph�n ph�c t�p. B: tinh th� d�ng bao th� trong olivin; M: tinh th� trong ph�n n�n c�a �á. Ilmenit trong lamproit có thành ph�n tương �ng v�i ilmenit c�a các �á mafic song có hàm lư�ng MnO cao (��n 1,6%) và không có các d�u hi�u ��c trưng c�a picroilmenit ��c trưng cho các lamproit có ngu�n g�c manti sâu. Trong m�u giã �ãi lamproit khu v�c �ng n� Pìn H� còn g�p s�t t� sinh và vàng t� sinh (Au=78-84%, Ag=16%, Hg=0,1-0,38%) [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997]. 1.3. $,a hóa và (>ng v, Thành ph�n hóa h�c trung bình c�a các nhóm �á nghiên c�u �ư�c tính toán th�ng kê và trình bày trong bCng 3.1.5 trên cơ s� m�t kh�i lư�ng l�n m�u �ư�c phân tích ��ng b� v� hàm lư�ng các h�p ph�n chính và nguyên t� hi�m-v�t [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997; Tran Tuan Anh et al, 2001b]. Có th� nêu m�t s� nh�n ��nh sau: V� cơ b�n, các �á mafic ki�m kali và siêu ki�m kali rift Sông �à ��u thu�c nhóm �á cao magnesi, cao ki�m và th�p titan. Tuy nhiên, gi�a lamproit, absarokit và minet có nh�ng �i�m khác bi�t khá rõ r�t thông qua các giá tr� th�ng kê.
Ph n III. Ch ng 1. Các t� h�p núi l�a - Pluton ki�m kali và siêu ki�m kali … 263 Các �á lamproit ��c trưng có hàm lư�ng MgO cao (Mg# 85-95), thư�ng là cao nh�t trong nhóm �á mafic ki�m và siêu ki�m kali, trong �ó lamproit Ol-Cpx có hàm lư�ng MgO (11-12%) cao hơn so v�i lamproit Cpx-Phl (MgO=8-9%). C� 2 ki�u lamproit này h�u như không khác nhau v� hàm lư�ng c�a Ti, Al, Fe và Ca (BCng 3.1.5). Hàm lư�ng t�ng ki�m (K2O+Na2O) trong lamproit thư�ng >7% và xét theo tương quan K2O/Na2O (> 2), h�u h�t các m�u thu�c lo�t siêu ki�m kali (Hình 3.1.5). B ng 3.1.5. Thành ph�n hóa h�c (%tl) trung bình c�a các �á ki�m kali và siêu ki�m kali khu v�c Pu Sam Cap [Tr n Tr ng Hòa (cb), 1997]. 1 2 3 4 5 STT X S X S X S X S X S SiO2 52,67 0,99 52,81 0,71 48,46 0,97 55,07 0,69 54,76 2,73 TiO2 0,66 0,04 0,63 0,04 0,66 0,09 0,83 0,03 0,86 0,30 Al2O3 11,81 0,18 11,28 1,18 11,84 0,71 16,14 0,40 13,89 1,72 Fe2O3 8,01 0,12 7,90 0,39 6,78 0,32 6,75 0,24 7,45 0,81 MnO 0,15 0,01 0,14 0,01 0,30 0,35 0,15 0,01 0,17 0,04 MgO 11,34 0,87 11,92 1,18 11,46 1,51 5,17 0,50 7,80 2,11 CaO 7,48 0,63 7,56 0,68 17,14 1,56 6,08 0,76 7,79 0,95 Na2O 2,20 0,31 1,97 0,39 0,81 0,32 2,52 0,41 3,06 0,94 K2O 5,23 1,29 5,26 0,50 2,25 0,98 6,72 0,42 3,74 1,71 P2O5 0,45 0,02 0,52 0,07 0,30 0,18 0,58 0,03 0,47 0,07 n 6 17 3 6 2 6 7 8 9 10 STT X S X S X S X S X S SiO2 67,2 4,2 53,6 1,37 52,02 1,44 62,23 2,33 54,59 2,29 TiO2 0,36 0,13 0,69 0,06 0,65 0,13 0,44 0,05 0,71 0,06 Al2O3 15,56 0,89 12,20 0,71 11,67 0,70 16,23 0,24 12,38 0,86 Fe2O3 3,44 1,28 7,24 0,39 7,27 0,97 4,43 0,47 7,33 0,92 MnO 0,08 0,04 0,14 0,02 0,15 0,03 0,11 0,03 0,17 0,02 MgO 1,10 1,17 9,73 1,49 1,84 1,97 1,24 1,22 7,66 1,56 CaO 1,75 1,54 8,40 1,61 8,68 2,32 4,74 1,18 9,00 3,24 Na2O 3,01 1,27 2,22 0,39 1,71 0,60 1,86 1,68 1,86 0,40 K2O 7,37 2,26 5,14 0,59 5,50 0,49 8,49 3,68 5,78 0,35 P2O5 0,15 0,10 0,66 0,73 0,53 0,10 0,22 0,07 0,52 0,05 n 13 33 30 3 11