Đề tài: "Tiếp tục mở cửa nền kinh tế, thực hiện đa dạng hoá thị trường, đa dạng hoá mối quan hệ kinh tế với các nước trên thế giới"

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Lêi më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: + KÕt qu¶ thµnh c«ng cña §¹i héi Trung ­¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam tõ ngµy 19 ®Õn ngµy 21 th¸ng 4 n¨m 2001 ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh con ®­êng ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ë nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû 21. §Ó t¨ng nhanh tèc ®é xuÊt khÈu, ®Èy nhanh tiÕn ®é héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, §¶ng ta chñ tr­¬ng: “TiÕp tôc më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a ph­¬ng ho¸ mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi.”.

+ ThÞ tr­êng Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §©y lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi, bªn c¹nh ®ã, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· chÝnh thøc ®i vµo thùc tiÔn tõ ngµy 17/10/2001. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp mµ cßn gãp phÇn gia t¨ng sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam.

+ ThÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng lín, ®a d¹ng, tÝnh c¹nh tranh cao, luËt lÖ ®iÒu tiÕt nÒn ngo¹i th­¬ng Mü phøc t¹p, cã nh÷ng ®Æc thï riªng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu toµn diÖn vµ thÞ tr­êng nµy cßn rÊt míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. + MÆt hµng thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín trong sè c¸c mÆt hµng ®ang xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. + Ngµnh thuû s¶n ®ang trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ®Ó trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Hµng thuû s¶n trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®­îc n¨m 2001 lµ 1.760 triÖu USD vµ ®Æt ra môc tiªu ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 3 tû USD vµo n¨m 2005 trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü chiÕm tû träng 25 – 28% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu ®Ó t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü. 2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi:

- HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu. - T×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam

sang thÞ tr­êng Mü.

tr­êng Mü trong thêi gian qua.

1

- Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« vµ vÜ m« ®Ó ®Èy m¹nh hµng xuÊt khÈu

thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü trong giai ®o¹n tíi. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: a. §èi t­îng nghiªn cøu.

§Ò tµi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng

xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. b. Ph¹m vi nghiªn cøu.

- Nghiªn cøu c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang

thÞ tr­êng Mü

- Nghiªn cøu m«i truêng xuÊt khÈu. - Nghiªn cøu n¨ng lùc xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü.

4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu:

§Ò tµi ®· sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p cô thÓ nh­ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª, ®¸nh gi¸ tæng hîp, so s¸nh, ph­¬ng ph¸p tham kh¶o tµi liÖu… ®Ó luËn gi¶i, kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch theo môc ®Ých cña ®Ò tµi. 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi:

Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, §Ò tµi chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu trong nÒn

kinh tÕ quèc d©n

Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng

Mü thêi gian qua.

Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n viÖt nam sang

thÞ tr­êng Mü. MÆc dï cã sù nç lùc cña b¶n th©n nh­ng ®©y lµ mét ®Ò tµi réng, do tr×nh ®é, thêi gian, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ nguån tµi liÖu cßn h¹n hÑp nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Chóng em rÊt mong nhËn ®­îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi cña chóng em ®­îc hoµn thiÖn h¬n .

2

.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn chung vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü

1. quan hÖ th­¬ng m¹i viÖt nam – mü vµ nh÷ng c¬ héi, th¸ch thøc trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña viÖt nam 1.1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Mü. 1.1.1 Giai ®o¹n tr­íc khi Mü huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam.

B­íc sang thËp kû 90, quan hÖ ngo¹i giao còng nh­ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Mü ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, nç lùc h­íng tíi c¸c mèi quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, v× lîi Ých chung cña mçi n­íc còng nh­ v× hoµ b×nh vµ thÞnh v­îng chung trong khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng vµ trªn thÕ giíi.

VÒ quan hÖ th­¬ng m¹i, tõ ngµy 30/4/1992, Mü cho phÐp xuÊt sang ViÖt Nam nh÷ng mÆt hµng phôc vô nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng­êi, tõ ngµy 14/12, cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®­îc lËp v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ký hîp ®ång kinh tÕ ë ViÖt Nam nh­ng chØ ®­îc giao dÞch sau khi lÖnh cÊm vËn ®­îc xo¸ bá. Ngµy2/7/1993, Mü kh«ng ng¨n c¶n c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt Nam; Tõ ngµy 14/9/1993, Mü ®· cho phÐp c¸c c«ng ty cña m×nh tham gia ®Êu thÇu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ë ViÖt Nam do c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ tµi trî. 1.1.2 Giai ®o¹n sau khi lÖnh cÊm vÊn ®­îc huû bá.

Ngµy 3/2/1994, c¨n cø vµo nh÷ng kÕt qu¶ râ rµng cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò POW/MIA vµ dùa vµo cuéc bá phiÕu t¹i Quèc héi Mü, Tæng thèng Mü ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Vµ ngay sau ®ã, Bé th­¬ng m¹i Mü ®· chuyÓn ViÖt Nam lªn nhãm Y- Ýt h¹n chÕ vÒ th­¬ng m¹i h¬n (gåm Liªn X« cò, Anbani, M«ng Cæ, Lµo, Campuchia vµ ViÖt Nam). §ång thêi Bé vËn t¶i vµ Bé th­¬ng m¹i còng b·i bá lÖnh cÊm tµu biÓn vµ m¸y bay Mü vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt Nam, cho phÐp tµu mang cê ViÖt Nam vµo c¶ng Mü. Trong chuyÕn th¨m ViÖt Nam cña ngo¹i tr­ëng Mü W.Christopher ngµy 5/8/1995, hai bªn nhÊt trÝ ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ- th­¬ng m¹i vµ xóc tiÕn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó tiÕn tíi ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ bu«n b¸n song ph­¬ng.

3

Ngµy 13/7/2000, t¹i Washington, Bé tr­ëng th­¬ng m¹i ViÖt Nam Vò Khoan vµ Bµ Charleen Barshefski, §¹i diÖn th­¬ng m¹i thuéc chÝnh phñ Tèng thèng Mü ®· thay mÆt ChÝnh phñ hai n­íc ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú, khÐp l¹i mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

phøc t¹p kÐo dµi 4 n¨m rßng, ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn míi trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Mü.

1.2 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü.

1.2.1 Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam -Mü.

Víi 7 ch­¬ng, 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Mü ®­îc coi lµ mét v¨n b¶n ®å sé nhÊt, ®ång bé nhÊt trong tÊt c¶ c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt. Kh«ng chØ ®Ò cËp tíi th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ hiÖp ®Þnh cßn ®Ò cËp tíi th­¬ng m¹i dÞch vô; ®Çu t­; së h÷u trÝ tuÖ; t¹o thuËn lîi cho kinh doanh; nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ quyÒn khiÕu n¹i…

Th«ng qua nh÷ng ch­¬ng mµ HiÖp ®Þnh ®Ò cËp ta cã thÓ nhËn thÊy lµ kh¸i niÖm “th­¬ng m¹i” cña Mü lµ rÊt réng vµ bao hµm c¶ nghÜa “kinh tÕ” trong ®ã n÷a. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Mü ®¸p øng ®­îc c¶ lîi Ých cña c¶ hai bªn, ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông tÝch cùc kh«ng chØ ®Õn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ Mü mµ cßn tíi mèi quan hÖ ®èi ngo¹i kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 1.2.2 ThuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.

Thø nhÊt, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam sím gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i dùa trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc cña WTO. Do ®ã, nÕu ta thùc hiÖn ®­îc nh÷ng cam kÕt theo HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i th× cã nghÜa lµ chóng ta còng sÏ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu c¨n b¶n cña WTO vµ gi¶m ®­îc ®¸ng kÓ c¸c khã kh¨n trong tiÕn tr×nh cam kÕt vµ thùc hiÖn cam kÕt ®Ó sím trë thµnh thµnh viªn cña WTO. Vµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch nhau nªn phÝa Mü ®ång ý thùc hiÖn ngay c¸c ®iÒu kho¶n trong hiÖp ®Þnh, phÝa ViÖt Nam sÏ cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt. §iÒu nµy sÏ gióp cho ViÖt Nam cã thÓ lµm quen dÇn víi nh÷ng chuÈn mùc quèc tÕ, tõ tõ hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.

Thø hai, HiÖp ®Þnh cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ m«i tr­êng kinh doanh hiÖn nay cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt lÇn nµy nh­ mét lêi høa hÑn ch¾c ch¾n víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµI yªn t©m ®Ó dån vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nhiÒu h¬n. Kh«ng nh÷ng thÕ, m«i tr­êng lµm ¨n thuËn tiÖn h¬n cßn cã t¸c dông kh¬i th«ng c¶ nguån vèn trong n­íc.

HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü lµ dÊu hiÖu tèt trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo hÖ thèng kinh tÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü sÏ mang ®Õn nhiÒu c¬ héi nh­ng còng kÌm theo kh«ng Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc. 1.2.2.1 ThuËn lîi.

4

Thø ba, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i còng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m kiÕm c¸c c¬ héi kinh doanh míi trªn thÞ tr­êng

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Mü, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c Mü. C¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµo bËc nhÊt thÕ giíi nµy, qua ®ã häc hái thªm ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý vµ kinh doanh.. Thø t­, HiÖp ®Þnh cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tiÕp nhËn c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trªn ®Êt ViÖt Nam sÏ tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü ®­îc dÔ dµng h¬n, thu hót ®­îc nguån t­ b¶n dåi dµo, nguån c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn tõ c¸c nhµ ®Çu t­ Mü.

Tãm l¹i, nh÷ng c¬ héi mµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i më ra lµ v« cïng to lín. Tuy nhiªn, ®ã míi chØ lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó hµng ho¸ cña ta cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. Mµ ®iÒu quan träng nhÊt, theo lêi cña Bé tr­ëng Bé th­¬ng m¹i Vò Khoan kh¼ng ®Þnh, lµ lµm sao ®Ó n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam ë 3 cÊp ®é: quèc gia, doanh nghiÖp vµ mÆt hµng. 1.2.2.2 Khã kh¨n.

Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi trªn, viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam -

Thø nhÊt, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong n­íc sÏ ph¶i ®èi mÆt víi søc Ðp c¹nh tranh lín h¬n. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i sÏ më cöa cho hµng ho¸ cña Mü vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy sÏ cao h¬n so víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa cïng lo¹i. C¸c doanh nghiÖp cña Mü vµ c¸c n­íc kh¸c ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn, do ®ã sÏ g©y ¸p lùc lªn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc. Vµ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i t×nh tr¹ng còng diÔn ra t­¬ng tù. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng tr­íc ®©y chñ yÕu do mét sè doanh nghiÖp thùc hiÖn th× nay mét sè doanh nghiÖp n­íc ngoµI còng ®­îc phÐp tham gia. NÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt, c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n trong c¹nh tranh.

Thø hai, HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam cßn nhiÒu yÕu kÐm. Trong khi ®ã, Mü l¹i lµ mét ®èi t¸c qu¸ lín, qóa hïng m¹nh; hÖ thèng ph¸p luËt rÊt phøc t¹p, ngoµi luËt liªn bang th× mçi bang l¹i cã thÓ lÖ riªng. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü th× ph¶I t×m hiÓu luËt ph¸p cña Mü mét c¸ch cÆn kÏ vµ râ rµng.

Thø ba, C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng ch­a hiÓu biÕt nhiÒu vÒ phong c¸ch kinh doanh cña ng­êi Mü. Cho nªn nhiÒu khi dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi v× nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Bªn c¹nh ®ã, víi tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu kÐm, n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ…lµm cho s¶n phÈm cña ta bÞ gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c b¹n hµng mËu dÞch cña Mü.

Mü cßn nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.

5

Thø t­, c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän hiÖn nay cña ViÖt Nam sang Mü lµ giµy dÐp, n«ng h¶i s¶n vµ dÖt may. C¸c s¶n phÈm nµy còng ®­îc kú väng lµ sÏ thóc ®Èy m¹nh kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, hiÖn nay, nh÷ng mÆt hµng nµy l¹i gÆp kh«ng Ýt

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

khã kh¨n trong tiÕp cËn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ khi phÝa Mü ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may, vµ duy tr× h¹n ng¹ch thuÕ quan ®èi víi hµng n«ng s¶n. §èi víi mÆt hµng h¶i s¶n, thùc ra c¬ héi míi kh«ng nhiÒu v× chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ MFN (0%) vµ thuÕ phæ th«ng (1.7%) lµ kh«ng ®¸ng kÓ.

MÆt kh¸c, chóng ta chØ lµ b¹n hµng míi trong nhiÒu b¹n hµng truyÒn thèng cña Mü cho nªn ta kh«ng dÔ dµng më réng thÞ phÇn do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau t¸c ®éng nh­ tiÕp thÞ, tiÕp cËn m¹ng l­íi ph©n phèi. Vµ, vÒ mÆt t©m lý, th× muèn tiÕn hµnh giao dÞch víi gi¸ trÞ lín th× ph¶i cã mèi quan hÖ kinh doanh bÒn v÷ng vµ cã ®ñ thêi gian hiÓu nhau cÇn thiÕt. Kh«ng nh÷ng thÕ, thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng vèn quen víi s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c, kh«ng dÔ g× cã thÓ thay ®æi ngay ®­îc trong khi hµng ViÖt Nam víi chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ ch­a hÊp dÉn mét c¸ch v­ît tréi.

2.1.1 §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ.

Tãm l¹i, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü nãi riªng vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung mang l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi còng nh­ nhiÒu th¸ch thøc. VÊn ®Ò lµ chóng ta khai th¸c c¬ héi, th¸o gì khã kh¨n, th¸ch thøc nh­ thÕ nµo. 2. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng Mü ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 2.1 §Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng Mü.

NÒn kinh tÕ Mü lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh. HiÖn nay, nã ®­îc coi lµ nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc néi b×nh qu©n hµng n¨m trªn 10.000 tû USD, chiÕm trªn 20% GDP toµn cÇu vµ th­¬ng m¹i chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i quèc tÕ. Víi GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi hµng n¨m trªn 30.000 USD vµ sè d©n lµ 280 triÖu ng­êi. Cã thÓ nãi, Mü lµ mét thÞ tr­êng cã søc mua lín nhÊt thÕ giíi.

ThÞ tr­êng Mü võa lµ n¬i thuËn lîi cho ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i võa lµ n¬i ®Çu t­ ra n­íc ngoµi hµng ®Çu thÕ giíi. Mü lµ n­íc ®i ®Çu thÕ giíi trong nhiÒu lÜnh vùc nh­ c«ng nghÖ m¸y tÝnh vµ viÔn th«ng, nghiªn cøu hµng kh«ng vò trô, c«ng nghÖ gen vµ ho¸ sinh vµ mét sè lÜnh vùc kü thuËt cao kh¸c. Mü còng lµ n­íc n«ng nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi. Mü cßn lµ n­íc ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu vµ thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i ph¸t triÓn. Nh­ng Mü còng lµ n­íc hay dïng tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®Ó yªu cÇu c¸c quèc gia kh¸c më cöa thÞ tr­êng cña hä cho c¸c c«ng ty cña m×nh nh­ng l¹i t×m c¸ch b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ m«i tr­êng...

HÖ thèng chÝnh trÞ cña Mü ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tam quyÒn ph©n lËp. HiÕn ph¸p quy ®Þnh ba nh¸nh quyÒn lùc chÝnh riªng rÏ: LËp ph¸p, Hµnh ph¸p vµ T­

6

NÒn kinh tÕ Mü ®ang dÇn dÇn h¹ c¸nh, tèc ®é t¨ng tr­ëng ch÷ng l¹i. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i vµ trong nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21 nµy, Mü còng sÏ vÉn tiÕp tôc lµ mét nÒn kinh tÕ m¹nh nhÊt, cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kinh tÕ toµn cÇu. 2.1.2 §Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ph¸p. Mçi nh¸nh lµ mét bé m¸y kiÓm so¸t ®èi víi hai nh¸nh kia, t¹o nªn mét sù c©n b»ng ®Ó tr¸nh l¹m dông quyÒn lùc hoÆc tËp trung quyÒn lùc.

QuyÒn lËp ph¸p tèi cao ë Mü ®­îc quèc héi thùc hiÖn th«ng qua hai viÖn: Th­îng nghÞ viÖn vµ H¹ nghÞ viÖn. C«ng viÖc cña hai viÖn phÇn lín ®­îc tiÕn hµnh t¹i c¸c Uû ban.

HÖ thèng hµnh ph¸p ®­îc ph©n chia thµnh hai cÊp chÝnh phñ: C¸c Bang vµ Trung ­¬ng. C¸c Bang cã nh÷ng quyÒn kh¸ réng r·i vµ ®Çy ®ñ. C¸c Bang thùc hiÖn ®iÒu chØnh th­¬ng m¹i cña Bang, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty, ®­a ra c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ …cïng víi ChÝnh phñ Trung ­¬ng.

Mét ®Æc ®iÓm lín vÒ chÝnh trÞ cña Mü lµ th­êng hay sö dông chÝnh s¸ch cÊm

vËn vµ trõng ph¹t kinh tÕ ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých cña m×nh. 2.1.3 §Æc ®iÓm vÒ luËt ph¸p.

- VÒ luËt thuÕ: §Ó vµo ®­îc thÞ tr­êng Mü, ®iÒu cÇn thiÕt vµ ®¸ng chó ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ hiÓu ®­îc hÖ thèng danh b¹ thuÕ quan thèng nhÊt (The Harmonised Tariff schedule of the Unitedstated-HTS) vµ chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (Generalised System of Preferences-GSP).

- VÒ h¶i quan: Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt theo biÓu thuÕ quan Mü gåm 2 cét: cét 1 quy ®Þnh thuÕ suÊt tèi huÖ quèc, cét 2 quy ®Þnh thuÕ suÊt ®Çy ®ñ hoÆc thuÕ suÊt ph¸p ®Þnh ¸p dông cho c¸c n­íc kh«ng ®­îc h­ëng quy chÕ Tèi huÖ quèc.

Mü cã mét hÖ thèng luËt ph¸p chÆt chÏ, chi tiÕt vµ phøc t¹p hµng ®Çu thÕ giíi. Khung luËt c¬ b¶n cho viÖc xuÊt khÈu sang Mü gåm luËt thuÕ suÊt n¨m 1930, luËt bu«n b¸n n¨m 1974, hiÖp ®Þnh bu«n b¸n 1979, luËt tæng hîp vÒ bu«n b¸n vµ c¹nh tranh n¨m 1988… C¸c luËt nµy ®Æt ra nh»m ®iÒu tiÕt hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü; b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng vµ nhµ s¶n xuÊt khái hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng; ®Þnh h­íng cho c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n; quy ®Þnh cña ChÝnh phñ víi c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i.

Mét vÊn ®Ò n÷a mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn l­u ý vÒ m«i tr­êng luËt ph¸p cña Mü lµ LuËt ThuÕ ®èi kh¸ng vµ LuËt chèng ph¸ gi¸ cïng nh÷ng quy ®Þnh vÒ QuyÒn tù vÖ, B¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm. §©y lµ c«ng cô ®Ó Mü b¶o hé c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc, chèng l¹i hµng nhËp khÈu. 2.1.4 §Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸ vµ con ng­êi.

7

Mü cã thµnh phÇn x· héi ®a d¹ng, gåm nhiÒu céng ®ång riªng biÖt, ®­îc mÖnh danh lµ “quèc gia cña d©n nhËp c­”. HÇu hÕt ng­êi Mü cã nguån gèc tõ Ch©u ¢u. Chñ nghÜa thùc dông lµ nÐt tiªu biÓu nhÊt cña v¨n ho¸ Mü vµ lèi sèng Mü. Hä rÊt quý träng thêi gian, ë Mü cã c©u thµnh ng÷ “thêi gian lµ tiÒn b¹c’. ChÝnh v× vËy, hä ®¸nh gi¸ cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lµm viÖc cña mét ng­êi.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Ng­êi Mü rÊt coi träng tù do c¸ nh©n, coi träng d©n chñ. Trong kinh doanh, chñ nghÜa tù do c¸ nh©n biÓu hiÖn ë viÖc c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp ®­îc tù do lùa chän viÖc lµm, n¬i lµm viÖc, chän lo¹i h×nh kinh doanh, lo¹i h×nh ®Çu t­.

2.2.1 Khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n.

T«n gi¸o chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña ng­êi Mü. ë Mü cã tíi 219 t«n gi¸o lín nhá, song chØ cã 3 trô cét chÝnh lµ Kit« gi¸o chiÕm h¬n 40%, Thiªn chóa gi¸o 30%, Do Th¸i gi¸o 3,2%. §©y chÝnh lµ thuËn lîi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp muèn x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. 2.2 §Æc ®iÓm thÞ tr­êng thuû s¶n Mü.

B¶ng 1: S¶n l­îng Khai th¸c thuû s¶n cña mü

* Khai th¸c thuû s¶n: Mü lµ mét quèc gia cã nguån lîi h¶i s¶n giµu cã vµ phong phó. NghÒ c¸ ®­îc tiÕn hµnh ë bê §«ng thuéc §¹i T©y D­¬ng, bê T©y thuéc Th¸i B×nh D­¬ng vµ trong c¸c thuû vùc néi ®Þa réng lín. Kh¶ n¨ng cã thÓ cho phÐp khai th¸c h»ng n¨m tõ 6 - 7 triÖu tÊn h¶i s¶n, nh­ng ®Ó b¶o vÖ vµ duy tr× l©u dµi nguån lîi nµy, ng­êi ta chØ h¹n chÕ ë møc tõ 4,5 - 5 triÖu tÊn/n¨m. DiÔn biÕn tæng s¶n l­îng thuû s¶n cña Mü cho thÊy kh«ng cã sù biÕn ®æi lín vµ ®ét ngét:

N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

S¶n l­îng( TriÖu tÊn) 5 4,98 4,71 4,8 4,85 4,7 4,67

Tèc ®é t¨ng/ gi¶m(%) - 0,4 - 5,42 1,91 1,04 - 3,093 - 0,01

B¶ng 2: Gi¸ trÞ vµ s¶n l­îng khai th¸c mét sè lo¹i h¶i s¶n cña Mü

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü

1998

1999

1997

Tªn h¶i s¶n

S¶n l­îng (1000tÊn) 132 199 41 257 38 920 1.450

Gi¸ trÞ (triÖuUSD) 544 430 301 270 110 112 410

S¶n l­îng (1000tÊn) 126 251 39 292 38,5 773 1.502

Gi¸ trÞ (triÖuUSD) 515 473 278 257 94 103 300

S¶n l­îng (1000tÊn) 136 210 42 353 216 900 1.300

Gi¸ trÞ (triÖuUSD) 560 521 352 360 220 113 280

T«m he Cua biÓn T«m hïm C¸ håi C¸ ngõ C¸ trÝch C¸ tuyÕt

8

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Xu thÕ chung cña tæng s¶n l­îng thuû s¶n cña Mü hiÖn nay lµ gi¶m dÇn

s¶n l­îng khai th¸c vµ t¨ng dÇn s¶n l­îng nu«i trång.

Mét ®Æc ®iÓm kh¸c lµ, nÕu nh­ tr­íc ®©y biÓn miÒn §«ng cã s¶n l­îng khai th¸c lín th× nay gi¶m ®i, trong khi ®ã s¶n l­îng khai th¸c ë miÒn T©y t¨ng lªn nhanh vµ hiÖn nay chiÕm tû lÖ lín. Nh­ vËy, khai th¸c h¶i s¶n cña Mü hiÖn nay diÔn ra ë vïng biÓn phÝa T©y thuéc Th¸i B×nh D­¬ng m¹nh h¬n phÝa §«ng.

Sau khi ®¹t ®­îc s¶n l­îng kû lôc 6 triÖu tÊn n¨m 1987, nghÒ c¸ Mü cã sù ®iÒu chØnh lín vµ triÖt ®Ó. Ng­êi ta b¾t ®Çu hiÖn ®¹i ho¸ h¹m tµu c¸ vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu khai th¸c sao cho cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. VÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n l­îng ®­îc ®Ò cao. H¹n chÕ khai th¸c c¸c ®èi t­îng kÐm gi¸ trÞ vµ t¨ng c­êng khai th¸c c¸c ®èi t­îng cã nhu cÇu cao vµ gi¸ trÞ cao trªn thÞ tr­êng. Do vËy, tæng s¶n l­îng cã gi¶m dÇn ®i vµ hiÖn nay chØ duy tr× ë møc kho¶ng 5 triÖu tÊn/n¨m.

9

Tuy tæng s¶n l­îng cã gi¶m dÇn, nh­ng gi¸ trÞ cña nã l¹i t¨ng lªn. NÕu nh­, n¨m 1998 tæng gi¸ trÞ s¶n l­îng thuû s¶n cña Mü ®¹t ®­îc lµ 4,1 tû USD th× sang n¨m 1999 lªn 4,3 tû USD. Trong s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n cña Mü th× c¬ cÊu s¶n l­îng khai th¸c ®­îc ph©n ®Þnh râ rµng vµ kh¸ ®Çy ®ñ c¶ vÒ khèi l­îng vµ gi¸ trÞ v× khai th¸c thuû s¶n cña Mü mang tÝnh th­¬ng m¹i rÊt cao. Nhãm ®èi t­îng khai th¸c chñ yÕu cho gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c thuû s¶n cña Mü ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: - T«m he: Mü lµ c­êng quèc khai th¸c t«m cña Ch©u Mü vµ thÕ giíi víi h¹m tµu khai th¸c hiÖn ®¹i bËc nhÊt vµ tËp trung chñ yÕu ë c¸c bang §«ng – Nam n­íc Mü ven vïng vÞnh Mªhic«. §èi t­îng khai th¸c chñ yÕu lµ t«m he n©u vµ t«m he b¹c. Nhê lµm tèt c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi vµ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nghÒ l­íi kÐo t«m mµ nguån lîi nµy ®­îc duy tr× kh¸ æn ®Þnh. MÆc dï, khai th¸c t«m chØ ®ãng gãp 1% cho s¶n l­îng khai th¸c h¶i s¶n nh­ng t«m l¹i chiÕm tíi 15% tæng gi¸ trÞ. §iÒu nµy, chøng tá nghÒ khai th¸c t«m cña Mü cã vÞ trÝ ®Æc biÖt. - Cua biÓn: Nhê nguån lîi phong phó ë c¸c biÓn phÝa §«ng vµ phÝa T©y nªn tõ l©u nghÒ khai th¸c cua b»ng l­íi bÉy vµ l­íi rª ®· cã vÞ trÝ quan träng. Mü lu«n lµ n­íc cã s¶n l­îng cua hµng ®Çu thÕ giíi. Do gi¸ cua trªn thÞ tr­êng Mü vµ thÞ tr­êng NhËt t¨ng cao cho nªn mÆc dï s¶n l­îng cã gi¶m (n¨m 1999 lµ 210 ngµn tÊn, n¨m 1998 lµ 251 ngµn tÊn) nh­ng gi¸ trÞ l¹i t¨ng lªn (n¨m 1999 lµ 521 triÖu USD, n¨m 1998 lµ 473 triÖu USD), chiÕm 14,4% tæng gi¸ trÞ khai th¸c. - T«m hïm: T«m hïm lµ nguån lîi quý hiÕm nhÊt cña Mü vµ ®­îc b¶o vÖ ®Æc biÖt. Mü lµ quèc gia khai th¸c t«m hïm lín thø nh× thÕ giíi (sau Canada). NghÒ khai th¸c chñ yÕu ë vïng biÓn phÝa §«ng thuéc §¹i T©y D­¬ng. N¨m 1999, t«m hïm chØ cã s¶n l­îng 42 ngh×n tÊn nh­ng ®· cã gi¸ trÞ tíi 352 triÖu USD, chiÕm 7,6% tæng gi¸ trÞ khai th¸c h¶i s¶n.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- C¸ håi: C¸ håi cã gi¸ trÞ cao nhÊt trong c¸c lo¹i c¸ biÓn khai th¸c cña Mü gåm c¸ håi §¹i T©y D­¬ng vµ c¸ håi Th¸i B×nh D­¬ng. S¶n l­îng c¸ håi t¨ng nhanh lªn 350 ngµn tÊn n¨m 1999, trÞ gi¸ 360 triÖu USD, cao nhÊt trong c¸c loµi c¸ biÓn. S¶n l­îng tËp trung chñ yÕu ë hai loµi: C¸ håi b¾c Th¸i B×nh D­¬ng (172 ngµn tÊn) vµ c¸ håi ®á Th¸i B×nh D­¬ng (110 ngµn tÊn), c¸ håi ®á rÊt quý ®­îc ®¸nh gi¸ tíi 233 triÖu USD. Mü lµ n­íc ®øng thø hai thÕ giíi vÒ khai th¸c c¸ håi (sau NhËt B¶n). - C¸ ngõ: S¶n l­îng khai th¸c c¸ ngõ cña Mü lu«n biÕn ®éng. Sau mét thêi gian dµi suy gi¶m m¹nh, n¨m 1999 nghÒ l­íi v©y c¸ ngõ cña Mü ®­îc mïa lín, s¶n l­îng t¨ng m¹nh lªn tíi 216 ngµn tÊn gåm: 150 ngµn tÊn c¸ ngõ säc d­a, 40 ngµn tÊn c¸ ngõ v©y vµng, 15 ngµn tÊn c¸ ngõ m¾t to, tËp trung chñ yÕu ë biÓn phÝa t©y thuéc Th¸i B×nh D­¬ng vµ h¹m tµu c¸ ngõ chñ yÕu khai th¸c ë biÓn Quèc tÕ (chiÕm 80% s¶n l­îng). Trªn ®©y, lµ 5 lo¹i h¶i s¶n chñ yÕu cã gi¸ trÞ cao nhÊt cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n cña Mü, ®©y còng lµ 5 mÆt hµng cã nhu cÇu cao nhÊt cña Mü vµ còng lµ 5 nhãm s¶n phÈm chñ yÕu mµ Mü ph¶i nhËp khÈu do cung lu«n Ýt h¬n cÇu. * Nu«i trång thuû s¶n: Theo c¸c nghiªn cøu cña trung t©m th«ng tin khoa häc kü thuËt vµ kinh tÕ thuû s¶n – Bé thuû s¶n th× Mü lµ 1 trong 10 n­íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nu«i trång thuû s¶n. Ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n cña Mü cã hai ®Æc ®iÓm næi bËt:

+ Mü chØ chó träng nu«i trång c¸c lo¹i thuû s¶n cã nhu cÇu cao vµ æn ®Þnh ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng Mü nh­: c¸ nheo chiÕm 60% s¶n l­îng nu«i trång, c¸ håi 12%, t«m n­íc ngät 7%, nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá (ngao, vÑm, hÇu ) 5%…

+ §Æc biÖt chó träng m«i tr­êng sinh th¸i vµ chÊt l­îng thuû s¶n nu«i

trång. Mü hiÖn lµ n­íc ®ang dÉn ®Çu T©y b¸n cÇu vÒ nu«i trång thuû s¶n. B¶ng 3: Gi¸ trÞ vµ s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n cña Mü

N¨m S¶n l­îng (1000 tÊn ) Gi¸ trÞ ( triÖu USD )

1995 413 729

1996 393 736

1997 438 771

1998 445 771

1999 460 798

10

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü ë giai ®o¹n hiÖn nay, nu«i trång thuû s¶n ë Mü chñ yÕu lµ c¸ nheo, ®©y lµ mÆt hµng ®Æc thuû s¶n cña Mü ®­îc ng­êi tiªu dïng rÊt ­a chuéng vµ ë nhiÒu bang cßn lµ mãn ¨n truyÒn thèng. N¨m 1990, Mü nu«i c¸ nheo víi s¶n l­îng lµ 163 ngµn tÊn, trÞ gi¸ lµ 273 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1999 t­¬ng øng lµ 270 ngµn tÊn (t¨ng 1,66 lÇn) víi gi¸ trÞ 443 triÖu USD (t¨ng 1,6 lÇn). NghÒ nu«i c¸ nheo lµ mét lÜnh vùc s¶n xuÊt lín vµ mang tÝnh x· héi cao. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i c¸ nheo ®Òu lµ thµnh viªn cña Héi nh÷ng ng­êi nu«i c¸ nheo Mü (CFA).

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr­êng Mü h­íng vµo c¸ r« phi, thóc ®Èy nghÒ nu«i c¸ r« phi ph¸t triÓn víi s¶n l­îng tõ 2000 tÊn n¨m 1990 t¨ng lªn 10.000 tÊn n¨m 1999. NghÒ nu«i t«m cµng n­íc ngät hiÖn ®ang dÉn ®Çu thÕ giíi víi s¶n l­îng 32 ngµn tÊn n¨m 1990 nay chØ cßn 18 ngµn tÊn. Mü còng lµ n­íc nu«i c¸ håi lín ë t©y b¸n cÇu víi s¶n l­îng lµ 62 ngµn tÊn n¨m 1999. 2.2.2 ChÕ biÕn thuû s¶n

C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n khæng lå cña Mü ®­îc ph©n bè ë kh¾p c¸c bang, nh­ng tËp trung nhiÒu ë c¸c bang bê §«ng vµ c¸c thµnh phè lín ë bê T©y. Ngoµi ra, cßn nhiÒu s¶n phÈm ®­îc chÕ biÕn ngay trªn biÓn.

b¶ng 4: Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn cña Mü

C«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü phôc vô c¶ thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Do ng­êi tiªu dïng Mü chØ ­a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ (dï gi¸ cao) nªn ®· thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn m¹nh vµ lu«n ë tr×nh ®é cao.

Tªn s¶n phÈm

1998

1999

TriÖu USD

%

TriÖu USD

%

S¶n phÈm thùc phÈm

- T­¬i sèng vµ ®«ng l¹nh 5.224 71 5.051 68,8

- Hép thuû s¶n 1.425 19,3 1.527 20,8

- S¶n phÈm chÝn 132 1,8 152 2,1

Tæng céng 6.781 92,1 6.730 91,7

S¶n phÈm kü thuËt

- Hép cho ch¨n nu«i 350 4,8 339 4,6

- Dçu c¸, bét c¸ 172 2,3 189 2,6

- Lo¹i kh¸c 61 0,8 79 1

Tæng céng

583

7,9

607

8

Toµn bé

7.364

100

7.337

100

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü

11

Nh­ ®· nªu, gi¸ trÞ cña tæng s¶n l­îng thuû s¶n Mü n¨m 1999 lµ 4,3 tû USD, nh­ng sau khi chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm th× tæng gi¸ trÞ ®· lªn tíi 7,3 tû USD (t¨ng lªn 170%). Râ rµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña Mü sinh lîi rÊt cao vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh cho hiÖu qu¶ cña ngµnh thuû s¶n n­íc nµy.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

2.2.3 XuÊt nhËp khÈu thuû s¶n.

a) XuÊt khÈu thuû s¶n.

Ngo¹i th­¬ng thuû s¶n cña Mü cã mét vµI ®Æc ®iÓm chÝnh nh­ sau: C¶ nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu ®Òu ®¹t gi¸ trÞ rÊt lín; Th©m hôt ngo¹i th­¬ng thuû s¶n ngµy mét t¨ng.

Mü lµ n­íc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Mü nh­

sau:

b¶ng 5: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña Hoa Kú

Gi¸ trÞ xuÊt khÈu,triÖu USD N¨m

1992 3.582

1995 3.383

1996 3.147

1997 2.850

1998 2.400

1999 2000 2.848 3.004

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü

N¨m 1992 Mü lµ n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n sè mét thÕ giíi víi gi¸ trÞ kû lôc lµ 3,58 tû USD. Sau khi bÞ Th¸i Lan v­ît th× xuÊt khÈu gi¶m sót vµ tíi n¨m 1998 chØ

cßn 2,4 tû USD, xuèng vÞ trÝ thø 5 thÕ giíi (sau Na Uy, Nga, Trung Quèc, Th¸i

Lan). Sang n¨m 2000 xuÊt khÈu t¨ng lªn nhanh vµ ®¹t 3 tû USD.

C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng ®Òu lµ c¸c mÆt hµng Mü s¶n xuÊt ra rÊt nhiÒu nh­ng ng­êi Mü l¹i kh«ng ­a chuéng. §øng ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ c¸ håi

Th¸i B×nh D­¬ng (®«ng l¹nh vµ hép c¸) víi gi¸ trÞ kho¶ng gÇn 600 triÖu USD (n¨m

2000). TiÕp theo lµ surimi tõ c¸ tuyÕt Th¸i B×nh D­¬ng ®¹t 300 triÖu USD (n¨m 2000),

t«m hïm 270 triÖu USD (n¨m 2000). S¶n phÈm ®éc ®¸o nhÊt cña Mü lµ trøng c¸ (trøng

c¸ trÝch, c¸ håi, c¸ tuyÕt) víi khèi l­îng 42 ngh×n tÊn, gi¸ trÞ 370 triÖu USD (n¨m 1999). Mü còng lµ n­íc xuÊt khÈu t«m ®«ng víi gi¸ trÞ 123 triÖu USD (1999).

12

ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu cña Mü lµ : Ch©u ¸ chiÕm 53% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu, B¾c Mü chiÕm 26%, Ch©u ¢u chiÕm 16%. B¹n hµng lín nhÊt lµ NhËt B¶n víi 42% thÞ phÇn, tiÕp theo lµ Cana®a - 23%, Hµn Quèc - 6% (n¨m 1999). Trong khèi EU cã Anh vµ Ph¸p lµ hai b¹n hµng lín cña Mü. NhËt B¶n lµ n­íc nhËp

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

b). NhËp khÈu thuû s¶n

khÈu lín nhÊt c¸c c¸c s¶n phÈm c¸ håi, surimi vµ trøng c¸ cña Mü. N¨m 2000 Mü xuÊt sang NhËt 1.157 triÖu USD c¸c mÆt hµng thuû s¶n, nh­ng chØ nhËp khÈu cña NhËt cã 164 triÖu USD.

B¶ng 6: Kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n cña mü

* Gi¸ trÞ vµ khèi l­îng

N¨m 1991 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 7 th¸ng ®Çu n¨m 2002

Khèi l­îng, 1000T 1.400 1.488 1.517 1.629 1.730 1.830 1.866 1.895 1.188

Gi¸ trÞ, triÖu USD 6.000 7.043 7.080 8.138 8.578 9.073 10.086 10.975 5.483

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Sau 10 n¨m gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng 1,83 lÇn. Trong khi khèi l­îng chØ t¨ng 1,35 lÇn, chøng tá c¬ cÊu nhËp khÈu cã thay ®æi c¬ b¶n nghiªng vÒ c¸c mÆt hµng cao cÊp gi¸ ®¾t vµ gi¸ trung b×nh .

* C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu. Mü nhËp khÈu h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n c¸c lo¹i tõ cao cÊp ®Õn thÊp nhÊt.

D­íi ®©y lµ mét sè mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao nhÊt.

B¶ng 7: 10 mÆt hµng nhËp khÈu cã gi¸ trÞ lín cña Mü trong n¨m 2001

NhËp khÈu thuû s¶n cña Mü t¨ng tr­ëng rÊt nhanh, ®Æc biÖt tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 gi¸ trÞ nhËp khÈu t¨ng trªn 10%/n¨m. HiÖn nay, Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín thø hai thÕ giíi vµ chiÕm 16,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n thÕ giíi.

Tªn mÆt hµng T«m ®«ng cßn vá T«m ®«ng bãc vá T«m ®«ng bãc vá chÕ biÕn C¸ håi philª ®«ng vµ t­¬i T«m hïm

TT 1 2 3 4 5 6 Hép c¸ ngõ 7

C¸ håi t­¬i vµ ®«ng

Gi¸ trÞ (triÖu USD) 1.922 1.056 612 494 431 314 297

13

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

T«m rång C¸ ngõ v©y vµng ®«ng vµ t­¬i

8 9 10 C¸ tuyÕt philª ®«ng 295 238 207

B¶ng 8: C¬ cÊu nhãm s¶n phÈm thuû s¶n nhËp khÈu cña Mü n¨m 2001

Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002

Tªn nhãm s¶n phÈm Khèi l­îng Gi¸ trÞ

(1000T) (TriÖu USD)

C¸c s¶n phÈm t­¬i vµ ®«ng l¹nh 1.564 8.832

- C¸ 917 3.256

- Gi¸p x¸c 647 5.575

Hép thuû s¶n 244 774

- Hép c¸ 183 444

- Hép gi¸p x¸c. nhuyÔn thÓ 33 278

- Hép thuû s¶n kh¸c 27 51

C¸c s¶n phÈm chÝn 32 150

Trøng c¸ 2,2 43

Tæng céng 1.860 9.864

Nguån: Chuyªn ®Ò thuû s¶n n¨m 2002 T«m ®«ng: T«m ®«ng lµ mÆt hµng nhËp khÈu sè mét cña Mü trong nhiÒu n¨m qua vµ vµ c¶ trong t­¬ng lai. Mü ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu mÆt hµng nµy. Sau 10 n¨m, nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü t¨ng tõ 1,79 tû USD n¨m 1991 lªn 3,756 tû USD n¨m 2000, lµ møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt thÕ giíi vµ ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ gi¸ trÞ còng nh­ s¶n l­îng nhËp khÈu. Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng cña Mü n¨m 2000 chiÕm 37% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n vµ t¨ng gÇn 20% so víi n¨m 1999 ( n¨m 1999 lµ 3,138 tû USD ). N¨m 2001, Mü nhËp khÈu t«m ®«ng víi khèi l­îng lµ 398 ngh×n tÊn vµ gi¸ trÞ lµ 3.617 triÖu USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2002, Mü nhËp khÈu 254 ngh×n tÊn t«m ®«ng , t¨ng 14% so víi cïng kú n¨m 2001. Nh­ vËy, thÞ tr­êng nhËp khÈu t«m cña Mü vÉn t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao. Mü nhËp khÈu 19 lo¹i s¶n phÈm t«m ®«ng kh¸c nhau nh­ng chØ cã 3 lo¹i cho gi¸ trÞ lín lµ:

14

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 9: Gi¸ trÞ nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm t«m cña Mü

N¨m Gi¸ trÞ nhËp n¨m 2000 (triÖu USD) %gi¸ trÞ

T«m ®«ng bãc vá T«m ®«ng chÕ biÕn T«m ®«ng cßn vá 31/40 1.244 654 334 33 17 9

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Gi¸ trung b×nh cña t«m ®«ng nhËp khÈu t¨ng tõ 7,8 USD/kg n¨m 1991 lªn 9,6 USD/kg n¨m 1996 vµ 10,9 USD/kg n¨m 2000. Th¸i Lan lµ n­íc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng t«m ë Mü víi sè l­îng xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 126.448 tÊn, trÞ gi¸ 1.480 triÖu USD, tiÕp theo lµ Mªhic«, Ên §é, ViÖt Nam… N¨m 2001, ViÖt Nam ®· v­¬n lªn vÞ trÝ thø hai trong c¸c n­íc cung cÊp t«m chÝnh cho thÞ tr­êng nµy víi khèi l­îng lµ 33 ngh×n tÊn, trÞ gi¸ 381 triÖu USD vµ thÞ phÇn lµ 10,6%. §øng ®Çu vÉn lµ Th¸i Lan víi c¸c con sè t­¬ng øng lµ: 136 ngh×n tÊn, 1.266 triÖu USD, 35% thÞ phÇn. Tuy nhiªn, trong t¸m th¸ng ®Çu n¨m cña n¨m 2002, ta míi cung cÊp cho thÞ tr­êng Mü 26,2 ngh×n tÊn vµ thÞ phÇn gi¶m xuèng 10,3%.

Cua: Lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu cua lín nhÊt thÕ giíi, n¨m 2000 lªn tíi 953 triÖu USD ( chiÕm 9,5% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu ) vµ lµ nhãm hµng ®øng ë vÞ trÝ thø hai. Cã tíi 25 lo¹i s¶n phÈm cua ®­îc nhËp khÈu nh­ng nhiÒu nhÊt lµ cua ®«ng nguyªn con ( 380 triÖu USD ), tiÕp theo lµ thÞt cua ®«ng.

T«m hïm: Gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m hïm n¨m 2000 lªn tíi 870 triÖu USD, ®øng hµng thø ba vÒ gi¸ trÞ vµ chiÕm gÇn 9% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n (trong ®ã: t«m hïm ®«ng nguyªn con lµ 530 triÖu USD, t«m hïm sèng lµ 205 triÖu USD ). C¸c n­íc cung cÊp chÝnh lµ Cana®a, Mªhic«, Brazil…

C¸ håi: NhËp khÈu c¸ håi n¨m 2000 lµ 853 triÖu USD vµ ®øng ë hµng thø t­ trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n mµ Mü nhËp khÈu, ng­êi Mü rÊt ­a chuéng c¸ håi §¹i T©y D­¬ng ­íp ®¸ nguyªn con vµ c¸ håi philª ­íp ®¸ trë b»ng m¸y bay tõ Na Uy, Chilª, Cana®a…

C¸ ngõ: Tr­íc ®©y ng­êi Mü chØ ­a chuéng hép c¸ ngõ nh­ng gÇn ®©y l¹i thÝch tiªu dïng c¸ ngõ t­¬i. Tuy nhiªn, nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü ®ang cã xu h­íng gi¶m trong mÊy n¨m gÇn ®©y vµ diÔn biÕn nh­ sau:

15

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 10: Kim ng¹ch nhËp khÈu c¸ ngõ cña Mü

Gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸c n¨m, triÖu USD

Tªn s¶n phÈm

C¸ ngõ t­¬i vµ ®«ng Hép c¸ ngõ Tång céng 1998 515 289 804 1999 549 335 884 2000 418 210 628

* C¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu lín thuû s¶n vµo Mü

B¶ng 11: C¸c khu vùc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü n¨m 1999

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü C¸ n­íc ngät: Mü dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu c¸ n­íc ngät. N¨m 2000, gi¸ trÞ nhËp khÈu lªn tíi 173 triÖu USD, riªng c¸ r« phi lªn tíi 102,2 triÖu USD, chiÕm 59% gi¸ trÞ nhËp khÈu c¸ n­íc ngät víi ba s¶n phÈm lµ phi lª ®«ng, phi lª t­¬I vµ c¸ ®«ng nguyªn con, møc nhËp khÈu c¸ basa phi lª còng rÊt cao, tíi 12,4 triÖu USD víi khèi l­îng 3.736 tÊn vµ nhËp chñ yÕu tõ ViÖt Nam.

N¨m

Gi¸ trÞ XKTS, triÖu USD 3.573

% 40

16

Ch©u ¸ B¾c Mü Nam Mü EU C¸c khu vùc kh¸c Tæng 2.806 1.368 160 1.096 9.003 31 15 1,8 12,2 100

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 12: C¸c quèc gia dÉn ®Çu vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü

Gi¸ trÞ XK, triÖu USD

N­íc N

1999

2000

1.712 1.934

1.558 1.816

440 598

Cana®a Th¸I Lan Trung Quèc

494 535

371 514

555 363

Mªhic« Chilª N £qua®o n ViÖt Nam

141 302

Ng uå

n: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Nh­ vËy, thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü hiÖn nay chñ yÕu tõ c¸c n­íc

§«ng Nam ¸, §«ng ¸, Cana®a vµ mét sè quèc gia Mü La tinh (Mªhic«, Chilª…).

Cã rÊt nhiÒu n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü, nh­ng chØ cã kho¶ng 20 n­íc cã gi¸ trÞ tõ 100 triÖu USD/n¨m trë lªn. Trong sè c¸c quèc gia nµy th× Cana®a vµ Th¸i Lan chiÕm tû träng lín nhÊt.

Cana®a lµ n­íc xuÊt khÈu thñy s¶n vµo thÞ tr­êng Mü nhiÒu nhÊt. ThÞ tr­êng Mü lu«n chiÕm trªn 60% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña Cana®a. C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc cña Cana®a vµo Mü lµ c¸ philª, t«m hïm.

17

§øng thø hai lµ Th¸i Lan, gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 1,55 tû USD n¨m 1999 råi 1,81 tû USD n¨m 2000 vµ ®· gÇn ®uæi kÞp Cana®a. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay Th¸i Lan lµ ®èi thñ nÆng ký nhÊt ®èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü v× hä ®ang chiÕm lÜnh hai mÆt hµng quan träng nhÊt lµ t«m ®«ng vµ hép thuû s¶n (chñ yÕu lµ hép c¸

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

ngõ), hä ®ang chiÕm 19,2% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü vµ bá rÊt xa c¸c n­íc ®øng ë d­íi.

Trung Quèc ®· lªn vÞ trÝ thø ba víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõ 327 triÖu USD n¨m 1998 lªn 440 triÖu USD n¨m 1999 vµ 598 triÖu USD n¨m 2000 chiÕm 6% thÞ phÇn nhËp khÈu cña Mü. Trung Quèc cã tiÒm n¨ng rÊt to lín vÒ t«m, c¸ biÓn, mùc vµ ®Æc biÖt lµ c¸ n­íc ngät (r« phi, c¸ ch×nh). S¶n phÈm cña Trung Quèc cã gi¸ thµnh s¶n phÈm thÊp, chÊt l­îng trung b×nh.

c).

Tæng gi¸ trÞ ngo¹i th­¬ng vµ møc th©m hôt

b¶ng 13: Tæng gi¸ trÞ ngo¹I th­¬ng thuû s¶n cña mü

TiÕp theo lµ Mªhic«, Chilª vµ £qua®o. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña c¸c n­íc nµy sang Mü gÇn ®©y ®Òu trªn 500 triÖu USD/n¨m. Mªhic« víi c¸c mÆt hµng chñ lùc lµ t«m (khai th¸c tù nhiªn lµ chÝnh) vµ c¸ ngõ. £qua®o víi c¸c mÆt hµng cã nhiÒu tiÒm n¨ng lµ t«m nu«i, c¸ r« phi nu«i vµ c¸ ngõ. Chilª cã tiÕn bé v­ît bËc vÒ nu«i c¸ xuÊt khÈu. S¶n phÈm chñ lùc lµ c¸ håi nu«i, hép c¸ vµ bét c¸. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Chilª sang Mü t¨ng rÊt nhanh tõ 168 triÖu USD n¨m 1998 lªn 370 triÖu USD n¨m 1999 råi 514 triÖu USD n¨m 2000.

Th©m hôt ngo¹i th­¬ng, (triÖu USD)

N¨m

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Tæng gi¸ trÞ ngo¹i th­¬ng, triÖu USD 9.281 9.609 9.469 9.771 10.524 10.227 10.988 10.978 11.876 13.086 14.356

2.719 2.442 3.111 3.520 3.858 3.933 5.288 6.178 6.171 7.086 8.087

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü Sau 10 n¨m, møc th©m hôt ngo¹i th­¬ng thuû s¶n cña Mü tõ 2,7 tû USD n¨m

B¶ng 14 : Møc tiªu thô thuû s¶n thùc phÈm cña ng­êi Mü

1991 t¨ng lªn 8,087 tû USD n¨m 2001 tøc lµ t¨ng lªn 2,99 lÇn. 2.2.4 Nhu cÇu vµ xu h­íng tiªu thô thuû s¶n cña Mü.

Thêi kú

kg/ng­êi/n¨m

18

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Nguån: CFA, HiÖp héi c¸ nheo Mü.

1991 – 1993 1994 – 1995 1996 – 1997 21,4 21,6 20,9

Nh×n chung tiªu thô thuû s¶n thùc phÈm cña ng­êi Mü kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu vÒ khèi l­îng, nh­ng cã thay ®æi vÒ chÊt l­îng vµ nghiªng vÒ c¸c s¶n phÈm cao cÊp rÊt ®¾t nh­ t«m he, t«m hïm, c¸ ngõ, c¸ håi, cua biÓn, c¸ r« phi, c¸ ch×nh, c¸ basa ... MÆt kh¸c, ng­êi tiªu dïng Mü rÊt ­a chuéng c¸c s¶n phÈm tinh chÕ (t«m nân, philª, hép c¸, thÞt cua, c¸c s¶n phÈm ¨n liÒn ...).

B¶ng 15 : Møc tiªu thô 10 hµng thuû s¶n chÝnh cña mü n¨m 2000

Xu h­íng tiªu thô thuû s¶n thùc phÈm cña ng­êi Mü cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ Mü vµ møc thu nhËp cña ®a sè ng­êi tiªu dïng Mü trong t­¬ng lai. Nh­ng chñ yÕu ng­êi tiªu dïng Mü ­a chuéng c¸c "®Æc thuû s¶n" vµ c¸c mÆt hµng cao cÊp.

Thø tù Tªn s¶n phÈm C¸ ngõ 1 Møc tiªu thô n¨m 2000 (pao/ng­êi) 3,6

2 3 4 5 6 7 8 9 10 T«m C¸ tuyÕt pollock C¸ håi C¸ catfish C¸ tuyÕt ®¹i t©y d­¬ng Nghªu, sß Cua C¸ dÑt ( chñ yÕu lµ c¸ b¬n) §iÖp 3,2 1,68 1,59 1,13 0,77 0,48 0,46 0,43 0,27

2.2.5 HÖ thèng ph©n phèi thuû s¶n cña Mü.

Nguån: ViÖn NghÒ c¸ quèc gia Mü (NFI)

ë Mü, hµng thuû s¶n ®­îc ph©n phèi qua hai kªnh tiªu thô chñ yÕu ®ã lµ

kªnh b¸n lÎ thuû s¶n xuÊt khÈu vµ kªnh b¸n sØ thuû s¶n xuÊt khÈu.

+ Kªnh b¸n lÎ thuû s¶n xuÊt khÈu: thuû s¶n tiªu thô qua kªnh nµy chiÕm ®Õn trªn 50% trÞ gi¸ thuû s¶n tiªu thô t¹i Mü, ®¹t kho¶ng 13 tû USD mçi n¨m. C¸c h×nh thøc b¸n lÎ thuû s¶n ë Mü ®ã lµ:

19

- B¸n qua hÖ thèng siªu thÞ: Qua hÖ thèng siªu thÞ, thuû s¶n ®­îc tiªu thô trªn 40% gi¸ trÞ b¸n lÎ thuû s¶n. C¸c quÇy tiªu thô thuû s¶n trong c¸c siªu thÞ ®­îc s¾p xÕp ng¨n l¾p, s¹ch sÏ, nhiÒu mÆt hµng, ch¼ng nh÷ng thuû s¶n ®«ng l¹nh mµ cßn cã nhiÒu hµng t­¬i sèng tho¶ m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- B¸n cho c¸c nhµ hµng, nhµ ¨n c«ng céng vµ phôc vô ¨n nhanh: Doanh sè b¸n thuû s¶n cho hÖ thèng nµy chiÕm ®Õn 60% trÞ gi¸ b¸n lÎ vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng v× ng­êi Mü cã thãi quen ¨n t¹i c¸c n¬i c«ng céng nh­ nhµ hµng, c¨ngtin, tr­êng häc, n¬i lµm viÖc… h¬n lµ ¨n t¹i gia ®×nh ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian.

- B¸n hµng cho c¸c tiÖm ¨n cña céng ®ång ng­êi n­íc ngoµi t¹i Mü.

+ Kªnh b¸n sØ thuû s¶n ë Mü: ®©y lµ c¸c c«ng ty kinh doanh thuû s¶n hµng ®Çu cña Mü. Qua hÖ thèng b¸n sØ, hµng thuû s¶n ®­îc cung cÊp cho trªn 1000 xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cña n­íc Mü vµ hÖ thèng siªu thÞ. B¸n thuû s¶n qua kªnh nµy cã mét ®Æc ®iÓm næi bËt lµ: kh¶ n¨ng cung cÊp hµng ph¶i lín vµ æn ®Þnh; gi¸ c¶ c¹nh tranh; mÆt hµng thuû s¶n ®a d¹ng ®Ó hä cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau, nhµ cung cÊp ph¶i tin cËy vµ trung thµnh.

2.3 C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü.

Víi sè d©n trªn 280 triÖu ng­êi, møc tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n thùc phÈm trung b×nh hµng n¨m trªn 15 pounds/ng­êi vµ nhu cÇu nhËp khÈu thuû s¶n hµng n¨m kho¶ng 11 tû USD. Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín thø 2 trªn thÕ giíi vµ còng lµ thÞ tr­êng tiªu thô ®a d¹ng vÒ mÆt hµng, gi¸ trÞ vµ chÊt l­îng. HiÖn nay, khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cã hiÖu lùc, quy chÕ Tèi huÖ quèc (MFN) trong th­¬ng m¹i hµng ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng ®Çy hÊp dÉn nµy víi sù ­u ®·i vÒ mÆt thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu MFN, ch¼ng h¹n ®èi víi thÞt cua thuÕ suÊt MFN lµ 7,5%, phi MFN lµ 15%; èc: thuÕ suÊt t­¬ng øng lµ 5% vµ 20%; c¸ phi lª t­¬i vµ ®«ng: 0% vµ 0-5.5 cent/kg; c¸ kh« 4- 7% vµ 25-30 %…

Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Òu ®­îc h­ëng lîi trùc tiÕp tõ viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu. Bëi v×, mét sè mÆt hµng thuû s¶n kh«ng cã sù chªnh lÖch vÒ thuÕ khi ®­îc h­ëng MFN vµ khi kh«ng ®­îc h­ëng MFN, nh­ng sÏ cã lîi Ých gi¸n tiÕp. §ã lµ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, sè l­îng kh¸ch hµng quan t©m ®Õn hµng ho¸ ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nãi trªn ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu lùa chän c¹nh tranh h¬n so víi tr­íc ®©y.

20

TiÕp ®ã, viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh còng sÏ khuyÕn khÝch viÖc tæ chøc xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nh­ héi chî, triÓm l·m, trao ®æi c¸c ph¸i ®oµn vµ héi th¶o th­¬ng m¹i t¹i l·nh thæ hai n­íc, cho phÐp c¸c c«ng d©n vµ c«ng ty hai n­íc qu¶ng c¸o s¶n phÈm dÞch vô b»ng c¸ch tho¶ thuËn trùc tiÕp víi c¸c tæ chøc th«ng tin qu¶ng c¸o… Mçi bªn còng cho phÐp liªn hÖ vµ b¸n trùc tiÕp hµng ho¸ dÞch vô gi÷a c¸c c«ng d©n vµ c«ng ty cña bªn kia tíi ng­êi sö dông cuèi cïng. §©y lµ c¬ héi cho c¶ doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ Mü cã ®iÒu kiÖn hiÓu s©u vÒ thÞ tr­êng cña nhau ®Ó më réng ho¹t ®éng bu«n b¸n. Bªn c¹nh ®ã, ®­êng lèi cña §¶ng vµ ChÝnh

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

phñ th«ng tho¸ng t¹o mäi c¬ héi thuËn lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµ Nhµ n­íc còng ®· dµnh nhiÒu sù quan t©m cho ngµnh thuû s¶n th«ng qua c¸c tr­¬ng tr×nh nh­ hç trî ®Çu t­ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng cña ngµnh thuû s¶n, ch­¬ng tr×nh ®¸nh b¾t xa bê, ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n, trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n ra ®êi, nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn qu¶n trÞ quèc tÕ: HACCP, GMT, ISO 9000… còng lµ nh÷ng yÕu tè quan träng cho xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam t¨ng nhanh.

- ViÖc ®­îc h­ëng quy chÕ MFN ch­a ph¶i lµ ®iÓm quyÕt ®Þnh ®Ó lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam, v× Mü ®· ¸p dông quy chÕ Tèi huÖ quèc víi 136 n­íc thµnh viªn WTO. Ngoµi ra, Mü cßn cã ­u ®·i ®Æc biÖt víi c¸c n­íc chËm vµ ®ang ph¸t triÓn, nh­ng ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é nµy.

MÆc dï HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®em ®Õn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh÷ng thuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch, c¬ chÕ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ thuÕ nhËp khÈu, nh­ng ®ång thêi còng ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, ®ã lµ:

- Sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nµy sÏ ngµy cµng quyÕt liÖt. HiÖn nay, cã h¬n 100 n­íc xuÊt khÈu ®ñ lo¹i hµng thuû s¶n vµo Mü, trong sè ®ã cã rÊt nhiÒu n­íc truyÒn thèng l©u ®êi trong bu«n b¸n thuû s¶n víi Mü nh­ Th¸i Lan (t«m só ®«ng, ®å hép thuû s¶n), Trung Quèc (t«m ®«ng, c¸ r« phi philª), Canada (t«m hïm, cua)…

- Trong h¬n 100 mÆt hµng thuû s¶n thùc phÈm nhËp khÈu, Mü cã nhu cÇu cao vÒ c¸c hµng cao cÊp tinh chÕ (t«m luéc, t«m bao bét, t«m hïm, c¸ philª, hép thuû s¶n…) nh­ng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ hµng s¬ chÕ, tØ lÖ s¶n phÈm gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp ( chØ chiÕm kho¶ng 19,75% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam). Cô thÓ, víi mÆt hµng c¸ ngõ hiÖn nay ViÖt Nam míi chØ xuÊt khÈu phÇn lín c¸ ngõ t­¬i hoÆc ®«ng vµo Mü (95% gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ ngõ) trong khi c¸ ngõ ®ãng hép lµ hµng thuû s¶n tiªu thô nhiÒu ë Mü th× gi¸ trÞ xuÊt cña ViÖt Nam kh«ng ®¸ng kÓ (5%). Mü coi träng c¶ nhËp khÈu thuû s¶n phi thùc phÈm bao gåm c¸c s¶n phÈm ho¸ häc gèc thuû s¶n, ngäc trai, c¸ c¶nh…(gi¸ trÞ nhËp khÈu n¨m 2000 ®¹t 9 tû USD, chØ kÐm hµng thuû s¶n thùc phÈm 1 tû USD) nh­ng ta míi chØ chó träng ®Õn xuÊt khÈu thuû s¶n thùc phÈm.

21

- ThÞ tr­êng Mü lµ mét thÞ tr­êng thuû s¶n “khã tÝnh” cña thÕ giíi. Hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü ph¶i qua sù kiÓm tra chÆt chÏ cña Côc qu¶n lý D­îc phÈm vµ Thùc phÈm Mü (FDA) theo c¸c tiªu chuÈn HACCP. ThÞ tr­êng Mü l¹i qu¸ réng lín, ë qu¸ xa ViÖt Nam dÉn ®Õn chi phÝ vËn t¶i vµ b¶o hiÓm lín, doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- Mét khã kh¨n trong lÜnh vùc tiÕp thÞ lµ hÇu nh­ ch­a cã doanh nghiÖp nµo cña ta më ®­îc v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc Mü. HÖ thèng luËt cña Mü kh¸ phøc t¹p, chÆt chÏ vµ míi l¹ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam.

- N¨ng lùc chÕ biÕn thuû s¶n cña ta còng nh­ c¬ së vËt chÊt phôc vô cho ®¸nh b¾t, b¶o qu¶n cßn nhiÒu bÊt cËp. Tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n ngµnh thuû s¶n kh«ng cao, vµ t×nh tr¹ng thiÕu vèn kinh doanh còng ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü.

Tãm l¹i, thÞ tr­êng Mü ®ang më ra nhiÒu triÓn väng ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam. Tuy vËy, ®Ó n©ng cao h¬n n÷a kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña thuû s¶n ViÖt Nam, t¹o ra vÞ thÕ ngµy cµng v÷ng ch¾c cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn nç lùc nghiªn cøu thÞ tr­êng Mü, ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ m¹nh d¹n ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ, n©ng cao tr×nh ®é chÕ biÕn vµ ¸p dông quy tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng chÆt chÏ hµng thuû s¶n xuÊt khÈu; t¨ng c­êng ho¹t ®éng Marketing…

3. Mét sè ®iÒu c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp cÇn quan t©m khi xuÊt khÈu hµng thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü.

3.1 LuËt lÖ H¶i quan.

C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ lµm quen víi th«ng lÖ nhËp hµng ho¸ cña Mü, bëi v× khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· quen thuéc víi luËt lÖ H¶i quan Mü th× hµng ho¸ cña hä sÏ thu hót ®­îc sù quan t©m cña c¸c nhµ nhËp khÈu Mü nhiÒu h¬n.

Nh÷ng vÊn ®Ò mµ nhµ nhËp khÈu Mü hy väng nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam lµm lµ quy tr×nh c¬ b¶n nhËp khÈu hµng ho¸ vµo Mü vµ nh÷ng ®iÒu cÇn ghi trªn ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i mµ nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam cung cÊp cho ng­êi mua ë Mü. §¸nh dÊu xuÊt xø hµng ho¸, ph©n lo¹i H¶i quan, l­u gi÷ hå s¬, ®¸nh gi¸, ®iÒu kiÖn nhËp khÈu ®Æc biÖt. Ngoµi ra, còng cÇn quan t©m tíi vÊn ®Ò xö ph¹t H¶i quan, nh·n hiÖu hµng ho¸, ®ãng gãi vµ kiÓm ho¸ cïng giÊy tê nhËp khÈu.

C¸ch ®ãng gãi hµng xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam lµ ph¶i lµm sao cho h¶i quan Mü dÔ dµng kiÓm tra, c©n ®o vµ gi¶i phãng hµng ngay. Nªn ®ãng gãi hµng ng¨n n¾p, ®¸nh dÊu vµ ghi sè chÝnh x¸c trªn mçi kiÖn hµng. LiÖt kª nh÷ng néi dung c¸c kiÖn hµng trªn ho¸ ®¬n, ®¸nh dÊu vµ sè hãa ®¬n t­¬ng øng víi nh÷ng kiÖn hµng. §ãng gãi vµ lËp ho¸ ®¬n sao cho kiÓm tra cµng nhanh cµng tèt.

Doanh nghiÖp còng cÇn quan t©m ®Õn c¸ch tÝnh thuÕ dùa trªn Danh b¹ thuÕ quan thèng nhÊt cña Mü (HTS ) vµ ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP ) còng nh­ c¸ch tÝnh phÝ thñ tôc H¶i quan cña Mü.

22

VÒ vÊn ®Ò kiÓm ho¸, H¶i quan sÏ kiÓm tra x¸c suÊt hµng ho¸. NÕu H¶i quan ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò, hä sÏ gi÷ hµng vµ tÞch thu ngay sè hµng ®ã, trong nh÷ng lÇn xuÊt sau, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®ã sÏ bÞ kiÓm tra toµn bé.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

3.2 Quy ®Þnh vÒ xuÊt xø.

LuËt h¶i quan Mü quy ®Þnh, trõ khi ®­îc miÔn trõ cô thÓ, mçi mÆt hµng do n­íc ngoµi s¶n xuÊt ph¶i ®­îc ghi ký m· hiÖu ë nh÷ng vÞ trÝ dÔ thÊy, râ rµng, khã tÈy xo¸, vµ th­êng xuyªn theo néi dung cña hµng ho¸ cho phÐp, cïng víi tªn tiÕng Anh cña n­íc xuÊt xø ®Ó cho ng­êi mua cuèi cïng ë Mü biÕt tªn cña n­íc xuÊt xø, n¬i hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt hoÆc chÕ t¹o. NÕu hµng ho¸ (hoÆc container chøa hµng ho¸ ®ã) kh«ng ®­îc ghi ký m· hiÖu hîp thøc, th× sÏ ph¶i chÞu mét møc thuÕ t­¬ng ®­¬ng 10% trÞ gi¸ h¶i quan cña hµng ho¸ ®ã, trõ khi hµng ho¸ ®­îc t¸i xuÊt, tiªu huû, hoÆc ghi ký m· hiÖu phï hîp d­íi sù gi¸m s¸t cña h¶i quan tr­íc khi cã th«ng b¸o thuÕ kho¶n.

MÆt kh¸c, nÕu c¸c s¶n phÈm cña n­íc ngoµi ghi tªn hoÆc ký m· hiÖu bÞ cÊm theo quy ®Þnh cña LuËt vÒ th­¬ng m¹i hoÆc ®­îc cè ý g¸n ®Ó lµm ng­êi tiªu dïng tin r»ng hµng ho¸ ®ã ®­îc s¶n xuÊt ë Mü, hoÆc ë bÊt kú n­íc nµo hoÆc ®Þa ®iÓm nµo ngoµi n­íc Mü nh­ng thùc tÕ l¹i kh«ng ph¶i lµ n¬i hµng ho¸ ®ã ®­îc s¶n xuÊt ra, sÏ kh«ng ®­îc nhËp khÈu qua bÊt kú tr¹m h¶i quan nµo ë Mü vµ thËm chÝ cã thÓ sÏ bÞ gi÷ hoÆc tÞch thu. 3.3 Quy ®Þnh vÒ vÖ sinh dÞch tÔ.

Tõ ngµy 18/12/1997, viÖc ¸p dông HACCP ( Hazard Analysis Critical Control Point- Ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu) ®Ó kiÓm so¸t an toµn thùc phÈm trë thµnh mét yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng thuû s¶n t¹i Mü vµ c¸c doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu hµng thuû s¶n vµo Mü. ChÝnh v× vËy, nÕu muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i øng dông hÖ thèng HACCP trong s¶n xuÊt hoÆc thuyÕt phôc c¸c nhµ nhËp khÈu Mü ( b»ng chøng chØ hoÆc b¸o kiÓm tra) r»ng m×nh ®· ®i theo ®óng c¸c nguyªn t¾c cña hÖ thèng phßng ngõa c¸c nguy c¬ nµy.

Doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt bao gåm nhµ x­ëng, kho tµng, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, m«i tr­êng s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¶ con ng­êi theo c¸c quy chuÈn c¬ b¶n cña GMP ( Quy ph¹m s¶n xuÊt tiªu chuÈn- Good Manufacturing Procedure) vµ cña SSOP (Quy ph¹m vÖ sinh- Sanitation Standard Operating Procedure).

23

Bªn c¹nh ®ã, còng cÇn thÊy r»ng, Mü th­êng g¾n chÝnh trÞ víi nhËp khÈu thuû s¶n. BiÖn ph¸p Mü th­êng dïng lµ cÊm vËn triÖt ®Ó, bao v©y kinh tÕ ®èi víi c¸c n­íc mµ Mü kh«ng cho lµ b¹n. Mü th­êng ®­a ra vÊn ®Ò chèng b¸n ph¸ gi¸ vµo chÝnh s¸ch nhËp khÈu thuû s¶n vµ thÞ tr­êng Mü ®ßi hái chÊt l­îng s¶n phÈm vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm rÊt cao. 3.4. Mét sè ®iÒu l­u ý vÒ cung c¸ch cña ng­êi Mü khi tiÕn hµnh ®µm ph¸n.  Ng­êi Mü kh«ng ­a sù chËm trÔ. Hä th­êng cã thãi quen gi¶i quyÕt c¸c hîp ®ång lµm ¨n mét c¸ch rÊt nhanh chãng.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

C¸c doanh nh©n Mü rÊt quan t©m lµ vÊn ®Ò x· héi vµ c¸c vÊn ®Ò nh­ ®iÒu

Khi tiÕn hµnh lµm ¨n, ng­êi Mü th­êng ®ßi hái nh÷ng hîp ®ång chÝnh x¸c

 Khi lµm ¨n víi c¸c ®èi t¸c Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc tiÕp thÞ cña m×nh mét c¸ch tØ mØ.  kiÖn an ninh m«i tr­êng.  §èi víi ng­êi Mü tr­íc tiªn lµ doanh nh©n, sau ®ã míi lµ b¹n.  b»ng v¨n b¶n. I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

VIII.

IX.

X.

XI.

XII.

XIII.

XIV.

XV.

24

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

XVI. Ch­¬ng II XVII. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña XVIII. ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü thêi gian qua

1. Tæng quan vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt nam.

1.1 VÞ trÝ vµ vai trß cña ngµnh thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã nhiÒu kh¶ n¨ng vµ tiÒm n¨ng huy ®éng ®Ó ph¸t triÓn, cã thÓ ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµo nh÷ng n¨m tíi vµ tiÕn kÞp c¸c n­íc trong khu vùc nÕu cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vµ ®­îc ®Çu t­ tho¶ ®¸ng. Víi bê biÓn dµi 3260 km cïng 112 cöa s«ng, l¹ch, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ kho¶ng 1 triÖu km2 vµ h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá t¹o nªn nhiÒu eo, vÞnh vµ ®Çm ph¸, ng­ tr­êng… Cã thÓ nãi, tiÒm n¨ng nguån lîi tµi nguyªn sinh vËt biÓn vµ vïng n­íc néi ®Þa ViÖt Nam lµ rÊt phong phó vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, phôc vô cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Sù giµu vÒ tµi nguyªn, khÝ hËu thuËn lîi, ®a d¹ng vÒ sinh th¸i ®· khiÕn cho ngµnh thuû s¶n n­íc ta cã nhiÒu ­u thÕ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ngµnh thuû s¶n tõ mét lÜnh vùc kinh tÕ nhá bÐ thuéc khèi n«ng nghiÖp, ®· v­¬n lªn trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ quan träng, mòi nhän cña ®Êt n­íc.

Trong nh÷ng n¨m qua, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· cã nh÷ng ®ãng gãp hÕt søc to lín, trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ thuû s¶n ph¸t triÓn nãi riªng vµ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. Hµng n¨m, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ®em l¹i nguån ngo¹i tÖ rÊt lín cho ®Êt n­íc, tõ 285,4 triÖu USD n¨m 1991 ®Õn nay thuû s¶n ®· trë thµnh mét trong 4 ngµnh dÉn ®Çu vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc, ®¹t 1,76 tû USD n¨m 2001 (chØ ®øng sau dÇu th«, dÖt may vµ giµy da) vµ ®Õn n¨m 2002 con sè ®· lµ 2,021 tû USD, nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc 1.400 tû ®ång (t¨ng 3,7% so víi n¨m 2001). Nh­ vËy, cïng víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· gãp phÇn rÊt lín trong viÖc t¹o ra nguån vèn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ mµ chóng ta ®ang tiÕn hµnh.

25

Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn yÕu kÐm, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu nªn chóng ta ch­a thÓ tËn dông hÕt ®­îc nh÷ng lîi thÕ ®ã ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Do ®ã, th«ng qua viÖc cung øng c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ra thÞ tr­êng quèc tÕ, chóng ta sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ò häc hái vµ tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn còng nh­ lµ cã thÓ nhËp khÈu nh÷ng thiÕt bÞ b¶o qu¶n chÕ biÕn hiÖn ®¹i, tõ ®ã quay trë l¹i ®Çu t­ khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng lîi thÕ ®ã.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

H¬n n÷a, víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín, hiÖn nay ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc trªn 30 v¹n lao ®éng nhµn rçi vµ Ýt cã tay nghÒ th«ng qua s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, gi¶i quyÕt tèt c«ng ¨n viÖc lµm, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, æn ®Þnh x· héi. §ång thêi, sù ph¸t triÓn cña ngµnh cã thÓ ®em l¹i c¬ héi ph¸t triÓn cho nh÷ng ngµnh kh¸c cã liªn quan. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ®· t¹o ®éng lùc cho mét sè ngµnh kh¸c nh­ s¶n xuÊt nu«i trång, ch¨n nu«i, ho¸ chÊt…cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ, ngµnh cßn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trªn mäi vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña ®Êt n­íc, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vïng l·nh thæ theo h­íng hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, th«ng qua viÖc xuÊt khÈu, mÆt hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam ®· th©m nhËp thÞ tr­êng thÕ giíi tõ ®ã më réng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc kh¸c.

Ngoµi ra, do yªu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi vµ còng nh­ do sù c¹nh tranh khèc liÖt mµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu ph¶i lu«n t×m tßi, c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm nh»m ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Tõ ®ã, gãp phÇn ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña thÞ tr­êng néi ®Þa, ®ãng gãp cho sù t¨ng tr­ëng GDP cña ®Êt n­íc.

Nh­ vËy, víi ­u thÕ lµ sù phï hîp víi giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc, thu hót nhiÒu lao ®éng, t¹o ra kho¶n thu ngo¹i tÖ lín vÒ cho ®Êt n­íc, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· vµ ®ang cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong hÖ thèng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam.

1.2 HÖ thèng bé m¸y tæ chøc cña ngµnh thuû s¶n.

Bé thuû s¶n lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trung ­¬ng cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Bé tr­ëng thuû s¶n lµ thµnh viªn cña ChÝnh phñ. Gióp viÖc cho Bé tr­ëng cã c¸c Thø tr­ëng vµ c¸c c¬ quan tham m­u: Vô nghÒ c¸, Côc b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, Vô kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Vô Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Vô tæ chøc c¸n bé vµ lao ®éng, Vô ph¸p chÕ, Vô Tµi chÝnh KÕ to¸n, Vô hîp t¸c quèc tÕ…

Côc b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n víi hÖ thèng 31 chi côc t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cã nhiÖm vô tham m­u x©y dùng chÝnh s¸ch, trùc tiÕp chØ ®¹o vµ thanh thanh tra c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n.

26

Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n gåm V¨n phßng trung t©m vµ 6 chi nh¸nh träng ®iÓm nghÒ c¸ thùc hiÖn chøc n¨ng lµ c¬ quan thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vÒ kiÓm so¸t, b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n; Trung t©m khuyÕn ng­ Trung ­¬ng, cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ hÖ thèng c¸c trung t©m khuyÕn ng­, khuyÕn n«ng t¹i c¸c tØnh , thµnh phè trong c¶ n­íc thùc hiÖn chuyÓn giao kinh nghiÖm, kü thuËt c«ng nghÖ… gióp ng­ d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt thuû s¶n t¹i mäi ®Þa ph­¬ng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ. T¹i c¸c tØnh ven biÓn, c¬ quan qu¶n lý thuû s¶n ®Þa ph­¬ng vµ c¸c Së Thuû s¶n trùc thuéc UBND tØnh, thµnh phè chÞu sù qu¶n lý chuyªn ngµnh cña Bé thuû s¶n.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

T¹i c¸c tØnh kh«ng cã biÓn, c¬ quan qu¶n lý thuû s¶n ®­îc ®Æt trong Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. Tr­êng §¹i häc Thuû S¶n Nha Trang, Khoa Thuû s¶n (§¹i häc CÇn Th¬, §¹i häc N«ng L©m thµnh phè Hå ChÝ Minh), c¸c tr­êng Trung häc Thuû s¶n chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh.

C¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi vµ nghÒ nghiÖp cã vai trß quan träng trong tæ chøc, ®éng viªn lao ®éng nghÒ c¸ nh­: C«ng ®oµn thuû s¶n ViÖt Nam; Héi nghÒ c¸ ViÖt Nam; HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu Thuû s¶n cña ViÖt Nam.

1.3. TiÒm n¨ng nguån lîi thuû s¶n ViÖt Nam.

Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh cã nhiÒu tiÒm n¨ng. Riªng vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ víi ®é réng h¬n 200 h¶i lý vµ cã kho¶ng h¬n 2000 loµi c¸ biÓn, trong ®ã cã h¬n 100 loµi t«m biÓn, 53 loµi mùc, 650 loµi rong biÓn, 12 loµi r¾n biÓn vµ cã 4 loµi rïa biÓn, ngoµi ra cßn cã nhiÒu lo¹i ®Æc s¶n quý hiÕm kh¸c: yÕn sµo, sß huyÕt, ngäc trai, ®iÖp, san h« ®á…Hµng n¨m cung cÊp kho¶ng 1,7 triÖu tÊn h¶i s¶n c¸c lo¹i ch­a kÓ hµng tr¨m ngµn tÊn nhuyÔn thÓ vá cøng. Theo tµi liÖu ®iÒu tra nguån lîi thuû s¶n cña viÖn nghiªn c­ó H¶i Phßng, th× tæng tr÷ l­îng thuû s¶n tõ c¸c nguån ngoµi biÓn trong vïng n­íc thuéc quyÒn tµi ph¸n cña ViÖt Nam hiÖn ­íc tÝnh kho¶ng 3 ®Õn 3,5 triÖu tÊn vµ tæng khèi l­îng cã thÓ ®¸nh b¾t vµo kho¶ng 1,2 ®Õn 1,5 triÖu tÊn/n¨m. VÒ m«i tr­êng, nÕu biÕt tËn dông mÆt n­íc cña c¸c ao, vÞnh biÓn, c¸c vïng ®Êt nhiÔm mÆn ven biÓn vµ ®Êt hoang ho¸ cao triÒu ®Ó më réng thªm diÖn tÝch nu«i, kÕt hîp víi ®Çu t­ chuyÓn ®æi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt nu«i trång th× tíi n¨m 2005 ta hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thu ®­îc h¬n 1 triÖu tÊn h¶i s¶n nu«i, trong ®ã cã c¸c lo¹i ®em l¹i gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao.

ViÖt Nam cã vÞ trÝ ®Þa lý mµ ë ®ã cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn rÊt thuËn lîi ®Ó c¸c loµi thuû sinh vËt quÇn tô, sinh s«i vµ ph¸t triÓn. MÆc dï cã ®«i nÐt kh¸c biÖt gi÷a ba vïng B¾c, Trung, Nam nh­ng nh×n chung c¶ n­íc mang s¾c th¸i hai mïa m­a vµ kh« rÊt râ nÐt. Mçi vïng l¹i tËp trung nhiÒu lo¹i h¶i s¶n kh¸c nhau lµm cho h¶i s¶n n­íc ta ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng h¬n, ch¼ng h¹n: Trung bé cã rÊt nhiÒu c¸, t«m hïm; B¾c bé cã t«m he, c¸; Nam bé cã nhiÒu mùc…Tuy vËy nguån lîi biÓn kh«ng ph¶i lµ v« tËn, do ®ã nÕu chóng ta kh«ng cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khai th¸c hîp lý, ®óng ®¾n th× nguån lîi h¶i s¶n sÏ bÞ c¹n kiÖt nhanh chãng.

27

Trªn ®©y lµ vµi nÐt s¬ l­îc vÒ tiÒm n¨ng thuû s¶n cña ViÖt Nam ®Ó qua ®ã cã nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ nguån lîi nh»m tæ chøc khai th¸c tèt h¬n vµ tËn dông c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó nu«i tr«ng thuû s¶n. Tõ ®ã, t¹o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho chÕ biÕn thuû s¶n, ®¸p øng tèt nhu cÇu trong n­íc vµ nhu cÇu xuÊt khÈu. §Æc biÖt t¨ng c­êng mäi mÆt thuËn lîi thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam ph¸t triÓn trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh mòi nhän cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

1.4. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt nu«i trång cña ngµnh thuû s¶n ViÖt nam.

Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, cïng víi nh÷ng thay ®æi tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ, ngµnh thuû s¶n còng ®· cã nhiÒu b­íc tiÕn bé v­ît bËc. N¨ng lùc s¶n xuÊt, khai th¸c còng nh­ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña ngµnh ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. NhiÒu mÆt hµng thuû s¶n ®· ®­îc kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc ­a chuéng. Doanh thu b¸n hµng trong n­íc vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m. Ngµnh thuû s¶n ®· tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, vÉn cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ngµnh. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng hiÖn cã cña nã. 1.4.1. VÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt.

B¶ng 16: Tr÷ l­îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c ë c¸c vïng biÓn.

Theo c¸c nguån th«ng tin tõ Bé thuû s¶n, ViÖt Nam cã bê biÓn dµi 3260 km víi h¬n 12 cöa s«ng vµ cã diÖn tÝch thÒm lôc ®Þa lµ h¬n 2 triÖu km2, trong ®ã diÖn tÝch khai th¸c cã hiÖu qu¶ lµ 553 km2 víi tiÒm n¨ng nguån c¸ kh¸ phong phó v¬Ý gi¸ trÞ kinh tÕ cao. B­íc ®Çu ®¸nh gi¸ tr÷ l­îng c¸ biÓn trong vïng thÒm lôc ®Þa kho¶ng trªn 4 triÖu tÊn. Kh¶ n¨ng khai th¸c hµng n¨m kho¶ng 1,67 triÖu tÊn. T×nh h×nh cô thÓ cña c¸c loµi c¸ lµ: C¸ tÇng ®¸y: 856.000 tÊn, chiÕm 51,3% ; C¸ næi nhá: 694.000 tÊn, chiÕm 41,5%; C¸ næi ®¹i d­¬ng (phÇn lín lµ c¸ ngõ ):120.000 tÊn, chiÕm 7,2%. Trong ®ã ph©n bè tr÷ l­îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c gi÷a c¸c vïng nh­ sau:

Vïng BiÓn

Trung Bé §«ng Nam Bé T©y Nam Bé

Tr÷ l­îng (tÊn) 606.399 2.075.889 506.679

Kh¶ n¨ng khai th¸c (tÊn) 242.560 830.456 202.272

ChiÕm tû lÖ (%) 14,3 49,3 12,1

Nguån: Bé thñy s¶n Tõ tÝnh chÊt ®Æc thï cña vïng biÓn ViÖt Nam lµ vïng nhiÖt ®íi, nguån lîi thuû s¶n rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ chñng lo¹i nh­ng vßng ®êi ng¾n, sèng ph©n t¸n víi quy m« ®µn nhá, ®a loµi, mËt ®é kh«ng cao vµ thay ®æi theo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nh÷ng yÕu tè nµy thùc sù lµ nh÷ng khã kh¨n trong ph¸t triÓn nghÒ c¸ cña ViÖt Nam. MÆc dï vËy, víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng nh­ ®· nªu trªn, trong thêi gian h¬n 1 thËp kû qua, ngµnh thuû s¶n ViÖt nam ®øng tr­íc nhu cÇu m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng thÕ giíi còng nh­ nhu cÇu vÒ thùc phÈm cña ®Êt n­íc ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ then chèt cña ®Êt n­íc.

28

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª vµ Bé thuû s¶n, s¶n l­îng thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua liªn tôc t¨ng víi tèc ®é t¨ng trung b×nh h»ng n¨m lµ 7,8%/n¨m. N¨m 1990 tæng s¶n l­îng thuû s¶n chØ ®¹t 1.019 ngh×n tÊn th× ®Õn n¨m 2000 ®· lªn ®Õn 2.003 ngh×n tÊn vµ n¨m 2001 ®¹t gÇn 2.300 ngh×n tÊn. Trong ®ã khai th¸c h¶i s¶n chiÕm t­¬ng øng lµ: 709; 1.280; 1.400 ngh×n tÊn vµ nu«i trång thuû s¶n lµ: 310; 722; 900 ngh×n tÊn.

B¶ng 17 : KÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch hµng n¨m ngµnh thuû s¶n.

Nh­ vËy, nh×n chung xu h­íng t¨ng s¶n l­îng h¶i s¶n ViÖt Nam trong thêi gian qua phï hîp víi xu h­íng chung cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Cã thÓ nãi, møc t¨ng s¶n l­îng thuû s¶n b×nh qu©n hµng n¨m cña ViÖt nam ®¹t trªn 7.8%/n¨m trong thêi gian qua lµ mét tû lÖ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. §Æc biÖt, gi÷a tèc ®é t¨ng s¶n l­îng thuû s¶n ®¸nh b¾t víi nu«i trång lµ kh¸ c©n ®èi (7,5% vµ 8%). §iÒu nµy nã sÏ lµm gi¶m sù thô ®éng trong viÖc ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, ®¶m b¶o cho nh÷ng b­íc ®i v÷ng ch¾c sau nµy cña ngµnh thuû s¶n, bëi v× sù phô thuéc qu¸ møc vµo mét nguån ®¸nh b¾t hay nu«i trång ®Òu n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p khã ®¶m b¶o vÒ nguån hµng cung cÊp cho nhu cÇu trong n­íc còng nh­ nhu cÇu xuÊt khÈu mét tû lÖ t¨ng tr­ëng l©u bÒn. Ngoµi ra, sù t¨ng tr­ëng s¶n l­îng ®¸nh b¾t vµ nu«i trång nh­ vËy còng chøng tá r»ng tiÒm n¨ng thuû s¶n cu¶ ViÖt nam cßn rÊt phong phó vµ ®a d¹ng.

Trong ®ã

N¨m

Sè lao ®éng (ngh×n ng­êi)

Tæng sè tµu thuyÒn (chiÕc)

Tæng s¶n l­îng thuû s¶n (tÊn)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1.019.000 1.062.163 1.097.830 1.116.169 1.211.496 1.344.140 1.373.500 1.570.000 1.668.530 1.827.310 2.003.000 2.310.000

S¶n l­îng khai th¸c (tÊn) 709.000 714.253 746.570 793.324 878.474 928.860 962.500 1.062.000 1.130.660 1.212.800 1.280.590 1.490.000

S¶n l­îng nu«i trång (tÊn) 310.000 347.910 351.260 322.845 333.022 415.280 411.000 508.000 537.870 614.510 722.410 820.000

72.723 72.043 83.972 93.147 93.672 95.700 97.700 71.500 71.799 73.397 79.768 74.900

DiÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n (ha) 491.723 489.833 577.538 600.000 576.000 581.000 585.000 600.000 626.330 630.000 652.000 1291.423

1.860 2.100 2.350 2.570 2.810 3.030 3.120 3.200 3.350 3.380 3.400 3.650

29

Nguån: Bé thuû s¶n.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

1.4.2. VÒ ®Çu t­:

Trong 5 n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, ®Çu t­ kh«ng ngõng ®­îc t¨ng lªn, tæng møc ®Çu t­ cña ngµnh thuû s¶n lµ: 9.185.640 triÖu ®ång, trong ®ã ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ 545.000 triÖu ®ång (chiÕm 5,93%). Trong h¬n 9 ngh×n tû ®ång ®­îc huy ®éng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn, ngµnh chñ yÕu vËn dông néi lùc lµ chÝnh, vèn ®Çu t­ trong n­íc lµ h¬n 8.600 tû ®ång chiÕm 94,07% tæng møc ®Çu t­. §Ó cã ®­îc nguån vèn trong n­íc lín nh­ vËy, ngoµi nguån vèn ng©n s¸ch, ngµnh ®· huy ®éng trong d©n ®­îc 1.700 tû ®ång (chiÕm tû träng 18,62%). Tuy vËy, cã thÓ thÊy ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh thuû s¶n cßn qu¸ h¹n chÕ, thÞ tr­êng thuû s¶n ch­a hÊp dÉn ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ vÊn ®Ò mµ ngµnh thuû s¶n cÇn ph¶i nghiªn cøu rót kinh nghiÖm vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch thÝch hîp nh»m thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nh÷ng n¨m tíi. NÕu tÝnh tæng møc ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ trong 5 n¨m qua, th× ®Çu t­ cho ngµnh thuû s¶n cßn qu¸ nhá bÐ chØ chiÕm 1,83%, song hiÖu qu¶ ®Çu t­ ®em l¹i cho nªn kinh tÕ quèc d©n l¹i lµ 3% ®Õn 3,2%. §©y lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng. Nã cho thÊy ®Çu t­ vµo thuû s¶n rÊt cã hiÖu qu¶. Tõ c¸c nguån ®Çu t­ nµy, ngµnh thuû s¶n ®Çu t­ cho c¸c ch­¬ng tr×nh cña ngµnh nh­:

- §Çu t­ cho khai th¸c h¶i s¶n lµ 2.497.122 triÖu ®ång, chiÕm 27,88%. Bao gåm ®Çu t­ ®ãng míi, c¶i ho¸n tÇu thuyÒn, phôc vô ch­¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê vµ ®Çu t­ x©y dùng c¸c c¶ng c¸, bÕn c¸ vµ ®iÒu tra nguån lîi thuû s¶n. - §Çu t­ cho nu«i trång thuû s¶n lµ: 2.283.057 triÖu ®ång, chiÕm 25,49% theo ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®· ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt còng nh­ ch­¬ng tr×nh 773 khai th¸c b·i båi ven s«ng, ven biÓn, mÆt n­íc cïng ®ång b»ng ®Ó nu«i trång thuû s¶n. - §Çu t­ cho lÜnh vùc chÕ biÕn thuû s¶n lµ 2.727.308 triÖu ®ång chiÕm 30,45%, trong ®ã néi dung chÝnh lµ: x©y dùng mét sè nhµ m¸y míi, t¨ng c­êng cñng cè c¬ së h¹ tÇng c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt còng nh­ chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng tiªu chuÈn xuÊt khÈu.

Nhê nguån ®Çu t­ kÞp thêi nµy, qua 5 n¨m ®· ®em l¹i kÕt qu¶ râ rÖt sau: + Sè tÇu thuyÒn ®¸nh b¾t t¨ng lªn 5.928 chiÕc, trong ®ã tµu cã c«ng suÊt lín

khai th¸c xa bê ®· t¨ng lªn râ rÖt.

+ X©y dùng ®­îc 27 c¶ng c¸, trong ®ã nhiÒu c¶ng ®· ®­îc hoµn thµnh vµ ®­a

vµo sö dông cã hiÖu qu¶ cao.

+ Nu«i trång thuû s¶n ®· t¨ng thªm hµng chôc ngµn ha, chuyÓn dÞch c¬ b¶n vÒ diÖn tÝch trång lóa n¨ng suÊt thÊp vµ ®Êt hoang ho¸ sang nu«i trång thuû s¶n b­íc ®Çu cã hiÖu qu¶.

30

Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®ã, ho¹t ®éng ®Çu t­ cña ngµnh vÉn cßn tån t¹i mét sè h¹n chÕ: C«ng t¸c quy ho¹ch vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch thùc hiÖn chËm nªn nhiÒu vïng d©n ®Çu t­ tù ph¸t, ph¸ ®ª, x©y cèng ng¨n mÆn, g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ViÖc lùa chän c¸c nhµ thÇu, ®Þa

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

®iÓm ®Çu t­ ch­a thËt tèt g©y ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­, lµm chËm qu¸ tr×nh ®Çu t­. MÆt kh¸c, chÊt l­îng t­ vÊn lËp dù ¸n vµ thiÕt kÕ, x©y l¾p ch­a cao, viÖc thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ vÉn ch­a lµm tèt dÉn tíi b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi chÊt l­îng thÊp, tæng dù to¸n nhiÒu, dù ¸n cao h¬n tæng møc ®Çu t­, c«ng t¸c ®Êu thÇu cßn kÐm vµ thiÕu kinh nghiÖm. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc triÓn khai mét sè dù ¸n cßn qu¸ chËm, chi phÝ ph¸t sinh lín. Trong viÖc ®ãng míi vµ c¶i ho¸n tµu thuyÒn khai th¸c xa bê cßn tån t¹i nhiÒu bÊt cËp dÉn tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­ kh«ng cao. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ ngµnh cÇn kh¾c phôc trong nh÷ng n¨m tíi. 1.4.3. VÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn:

C«ng nghÖ chÕ biÕn lµ kh©u quan träng trong chu tr×nh s¶n xuÊt, nu«i trång chÕ biÕn vµ kinh doanh thuû s¶n. Ho¹t ®éng chÕ biÕn trong 15 n¨m qua ®· ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu qu¶, gãp phÇn t¹o sù khëi s¾c cho ngµnh thuû s¶n trong sù ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu. NÕu nh­ n¨m 1986 c¶ n­íc cã trªn 40 nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n víi c«ng suÊt chÕ biÕn 210 tÊn thµnh phÈm/ngµy th× sau 15 n¨m ®æi míi, n¨m 2001 ®· cã kho¶ng 266 nhµ m¸y (t¨ng 86,64%, t¨ng b×nh qu©n 5,8%/n¨m) víi c«ng suÊt chÕ biÕn h¬n 1.500 thµnh phÈm/ngµy. Trong ®ã cã 77 nhµ m¸y cã thµnh phÈm xuÊt khÈu vµo EU vµ cã kho¶ng 50 ®¬n vÞ ¸p dông HACCP ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü. Theo Thø tr­ëng Bé thuû s¶n - Bµ NguyÔn ThÞ Hång Minh, trong 3 n¨m qua tæng ®Çu t­ vµo lÜnh vùc chÕ biÕn thuû s¶n cña ViÖt Nam lµ trªn 2000 tû ®ång, trong ®ã nhiÒu c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n cña ta hiÖn ®· ngang víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ b­íc ®Çu tiÕp cËn víi tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Nhê ®ã mµ trong 5 n¨m qua tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam kh¸ cao so víi con sè hiÖn thùc n¨m 1996. Trong n¨m 2000, tæng s¶n l­îng khai th¸c ®¹t 1.280.590 tÊn, t¨ng 33,05%, s¶n l­îng nu«i trång ®¹t 723.110 tÊn, t¨ng 75,94% víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 1,475 tû USD t¨ng tíi 120,14% so víi n¨m 1996. N¨m 2001 s¶n l­îng khai th¸c ®¹t 1.347.800 tÊn, s¶n l­îng nu«i trång ®¹t 879.100 tÊn víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 1,75 tû USD t¨ng 19,32% so víi n¨m 2000. N¨m 2002, tæng s¶n l­îng thuû s¶n lµ 2.410.900 tÊn, b»ng 104,82% kÕ ho¹ch vµ t¨ng 5,4% so víi thùc hiÖn n¨m 2001, trong ®ã s¶n l­îng khai th¸c lµ 1.434.800 tÊn, s¶n l­îng nu«i trång vµ khai th¸c néi ®Þa lµ 976.100 tÊn; kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lµ 2.021 triÖu USD, b»ng 100,70% kÕ ho¹ch n¨m vµ t¨ng 13,31% so víi thùc hiÖn n¨m 2001.

31

Kh«ng nh÷ng thÕ, tû träng hµng chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®¹t kho¶ng 19,75% gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 2001, n¨m 2002 t¨ng lªn gÇn 21%. Tuy nhiªn, sè l­îng c¬ së chÕ biÕn chØ chiÕm kho¶ng 28,95% tæng sè nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n hiÖn nay. MÆt kh¸c, còng theo c¸c nguån tin tõ Bé thuû s¶n th× trong sè 266 nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu hiÖn nay, sè nhµ m¸y ®­îc x©y dùng vµo thËp niªn 90 chiÕm vµo kho¶ng 30%, sè cßn l¹i ®­îc x©y dùng vµo

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

thËp niªn 80 vµ sím h¬n nªn ®Òu ®· l¹c hËu, xuèng cÊp kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ngµy cµng kh¾t khe h¬n cña c¸c thÞ tr­êng míi khã tÝnh nh­ thÞ tr­êng Mü.

2. T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng mü.

Tr­íc t×nh h×nh ®ã nªn cuèi n¨m 2000, Bé thuû s¶n ®· gÊp rót tæ chøc kiÓm tra ph©n lo¹i toµn bé c¸c xÝ nghiÖp ®«ng l¹nh c¶ n­íc ®Ó ph©n lo¹i cã h­íng xö lý, theo ®ã cã 94 nhµ m¸y ®¹t lo¹i A vµ B ®ñ tiªu chuÈn chÕ biÕn s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu trong giai ®o¹n hiÖn nay, sè cßn kh«ng ®ñ tiªu chuÈn. V× vËy, b¾t ®Çu tõ n¨m 2002, xuÊt hiÖn nh÷ng khã kh¨n gay g¾t vÒ sù mÊt c©n ®èi gi÷a yªu cÇu xuÊt khÈu thuû s¶n ngµy mét t¨ng cao vµ c¬ së vËt chÊt chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu ®· xuèng cÊp kh«ng thay thÕ kÞp. Nh­ vËy, theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu chuyªn gia, viÖc x©y dùng nh÷ng nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n ®«ng l¹nh míi víi ®Çu t­ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®­a vµo h¹t ®éng n¨m 2002 lµ rÊt lý t­ëng vµ cÇn thiÕt, trë thµnh ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ®­a ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt nam ph¸t triÓn bÒn v÷ng, cã nhiÒu c¬ héi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn nhanh tr­íc khi ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ n­íc ®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng vµo n¨m 2010.

2.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam.

B¶ng 18 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam

Trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý cña ngµnh thuû s¶n, Nhµ n­íc ®· cho phÐp ngµnh thuû s¶n “tù c©n ®èi, tù trang tr¶i” vµ ®­îc phÐp xuÊt khÈu tù do c¸c s¶n phÈm thuû s¶n. §©y chÝnh lµ sù më ®­êng cho xuÊt khÈu thuû s¶n ngµy cµng gia t¨ng. XuÊt khÈu thuû s¶n trong 10 n¨m qua ®· ph¸t triÓn theo chiÒu réng vµ tõng b­íc ®i vµo chiÒu s©u, t¹o ®­îc vÞ trÝ vµ thÕ ®øng trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi.

Møc ®é t¨ng tr­ëng

N¨m VÒ gi¸ trÞ kim ng¹ch

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Kim ng¹ch xuÊt khÈu VÒ s¶n l­îng (triÖu USD) Møc +(-) % Møc +(-) %

550,12 670,09 761,46 817,99 938,87 1.478,6 1.760,0 2.021,82

S¶n l­îng xuÊt khÈu (1000tÊn) 127,700 150,52 206,398 200,556 229,944 291,923 375,491 458,658 22,82 55,878 - 5,842 29,388 61,979 83,568 83,167 17,87 37,12 -2,83 14,65 26,95 28,63 22,15 120 91,46 56,53 120,88 539,73 281,4 261,82 21,81 13,65 7,42 14,78 57,49 19,03 14,88

Nguån: Vô kÕ ho¹ch vµ thèng kª - Bé th­¬ng m¹i. Trong hai n¨m 1995 – 1996, gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu cßn ®ang ë møc cao nªn gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta vÉn ë møc cao. N¨m 1996,

32

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

s¶n l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu t¨ng 17,87% (22.820 tÊn) so víi n¨m 1995, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng 21,81% (120 triÖu USD) so víi n¨m 1995. Sang n¨m 1997, s¶n l­îng xuÊt khÈu tuy t¨ng 37,12% (55.878 tÊn), kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 91,46 triÖu USD nh­ng tèc ®é t¨ng chØ ®¹t 13,65%. §ã lµ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ ë khu vùc §«ng Nam ¸ sau ®ã lan réng ra toµn cÇu, tuy nhiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lµ do ta ®· b¾t ®Çu më réng nhiÒu thÞ tr­êng míi nh­ EU, Mü… N¨m 1998 lµ n¨m thuû s¶n xuÊt khÈu cã tèc ®é t¨ng tr­ëng chËm nhÊt c¶ vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ (kim ng¹ch thuû s¶n chØ t¨ng 7,42%, s¶n l­îng gi¶m 5,842% so víi n¨m 1997 ). S¶n l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu cã tèc ®é t¨ng gi¶m lµ do gi¸ c¶ trung b×nh n¨m 1998 gi¶m 1% so víi n¨m 1997, mét sè thÞ tr­êng truyÒn thèng bÞ thu hÑp (vÝ nh­ thÞ tr­êng NhËt B¶n còng chØ b»ng 90% so víi n¨m 1997). Trong n¨m 1999, t×nh h×nh cã tiÕn triÓn h¬n. S¶n l­îng xuÊt khÈu tuy gi¶m nh­ng kim ng¹ch t¨ng 14,78%. Nguyªn nh©n cña sù t¨ng nµy lµ do gi¸ c¶ cã phÇn æn ®Þnh, gi¸ c¶ xuÊt khÈu t¨ng trung b×nh 1% so víi n¨m 1998, bªn c¹nh ®ã lµ ta ®· më réng ®­îc thÞ tr­êng vµ t¨ng thÞ phÇn xuÊt khÈu sang EU, Mü. N¨m 2000 vµ n¨m 2001, ngµnh thuû s¶n ®· t¹o ®­îc nh÷ng b­íc ®ét ph¸ míi, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· v­ît 1 tû USD vµ ®­a ngµnh thuû s¶n xÕp vÞ trÝ thø 3 trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña chóng ta (chØ sau dÇu th« vµ dÖt may). T×nh h×nh tiªu thô thuû s¶n trªn thÕ giíi trong n¨m 2002 vÉn ë møc cao nh­ng cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p. Tõ sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi chÝng n¨m 1997, thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi ®· ®­îc kh«i phôc vµo n¨m 2000, nh­ng sù kÐm æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña mét sè n­íc nhËp khÈu thuû s¶n chÝnh nh­ Mü, EU, NhËt vµ sù cung cÊp dåi dµo l­îng hµng thuû s¶n tõ c¸c n­íc xuÊt khÈu ®· t¹o nªn sù c¹nh tranh gay g¾t mµ cô thÓ lµ c¸c n­íc nhËp khÈu ®­a ra mét lo¹t c¸c rµo c¶n vÒ tiªu chuÈn, chÊt l­îng, d­ l­îng kh¸ng sinh, nh·n m¸c, chèng ph¸ gi¸…®ßi hái nh÷ng nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i phÊn ®Êu gi÷ v÷ng vÞ trÝ thø 10 cña m×nh. MÆc dï khã kh¨n nh­ thÕ, nh­ng trong n¨m 2002, lÇn ®Çu tiªn kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam v­ît qua con sè 2 tû USD (cô thÓ lµ 2.021 triÖu USD) t¨ng 13,31% so víi n¨m 2001 víi s¶n l­îng lµ 459 ngh×n tÊn. §©y lµ mét kÕt qu¶ ®Çy khÝch lÖ trong bèi c¶nh thÞ tr­êng thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng theo h­íng bÊt lîi cho ta. Trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2003, s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n cña ta ®¹t 601.930 tÊn, s¶n l­îng nu«i trång ®¹t 387.440 tÊn, ®­a tæng s¶n l­îng khai th¸c vµ nu«i trång thuû lªn 990.370 tÊn, t¨ng gÇn 8% so víi cïng kú n¨m ngo¸i vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 th¸ng ®Çu n¨m lµ 747,355 triÖu USD (32,5% kÕ ho¹ch vµ t¨ng h¬n 18% so víi cïng kú n¨m 2002). Trong giai ®o¹n 1995 – 2002 tèc ®é t¨ng trung b×nh hµng n¨m cña kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam lµ 18,63%. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do gi¸ xuÊt khÈu thÕ giíi t¨ng, ®Æc biÖt lµ 49 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®­îc vµo danh s¸ch I xuÊt khÈu thuû s¶n cña EU, vµ 60 doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu vµo B¾c Mü. B¶ng 19 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu theo tõng nhãm mÆt hµng

33

1999 2000 2001 2002

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Gi¸ trÞ tr.USD

Gi¸ trÞ tr.USD

Gi¸ trÞ tr.USD

Gi¸ trÞ tr.USD

Tû träng (%) 654 44,2 761 93 5,5 82 166 11,2 185 211 14,3 274 365 24,8 447

Tû träng (%) 43,2 5,3 10,5 15,6 25,4

Tªn hµng

949 140 362 109 461

T«m ®«ng l¹nh Mùc ®«ng l¹nh C¸ ®«ng l¹nh Mùc kh« Thuû s¶n kh¸c Tæng 520 100 150 80 89 939

Tû Tû träng träng (%) (%) 55,4 46,9 10,6 6,93 15,9 17,9 8,6 5,47 22,8 9.5 100 1478 100 1760 100 2021 100

Nguån: Bé thuû s¶n.

B¶ng 20 : s¶n l­îng xuÊt khÈu theo tõng nhãm mÆt hµng

§¬n vÞ :1000 tÊn

1998

1999

2000

2001

2002

Nhãm mÆt hµng

SL

(%)

SL

(%)

SL

(%)

SL

(%)

SL

(%)

T«m ®«ng l¹nh Mùc ®«ng l¹nh C¸ ®«ng l¹nh Mùc kh« Thuû s¶n kh¸c Tæng

74,2 19,5 53 7,7 46,6 201

36,9 9,7 26,4 3,8 23,2 100

76 21,1 65 8,6 59,3 230

33 9,2 28,3 3,7 25,8 100

60,7 21,2 56,1 26,4 127,6 292

20,8 7,3 19,2 8,9 43,8 100

86,8 42,2 73,9 18,1 153 375

23,2 11,2 19,7 4,8 41,1 100

114,6 54,9 112 18,9 158,6 459

24,9 11,9 24,4 4,1 34,7

Nguån: Bé thuû s¶n

Nh­ vËy, ta cã thÓ thÊy, thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã mét sè nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÒn

®Ò ®Ó ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. 2 .2 XuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü.

34

Mü lµ mét thÞ tr­êng cã nhiÒu triÓn väng mµ ViÖt Nam míi b¾t ®Çu khai th¸c. ThÞ tr­êng nµy cã søc mua rÊt lín vµ gi¸ c¶ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, tuy nhiªn trong thêi gian qua, hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy vÉn cßn rÊt khiªm tèn so víi nhu cÇu nhËp khÈu to lín cña nã (kho¶ng 4% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thñy s¶n cña thÞ tr­êng Mü). Víi GDP b×nh qu©n hµng n¨m trªn 30.000 USD/ng­êi, møc t¨ng tr­ëng trung b×nh cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ 4%/n¨m, Mü lµ mét thÞ tr­êng cã søc tiªu dïng rÊt cao, ®Æc biÖt lµ hµng thuû s¶n, trung b×nh mçi n¨m ng­êi Mü tiªu thô hÕt kho¶ng 15 pounds thuû s¶n, t­¬ng ®­¬ng trªn 20 kg, t¨ng 44,6% so víi n¨m 1960 vµ 19,5% so víi n¨m 1980. Trong t­¬ng lai, møc tiªu thô thuû s¶n sÏ ngµy cµng t¨ng m¹nh do xu h­íng ngµy cµng cã nhiÒu ng­êi Mü chuyÓn sang sö dông s¶n phÈm thuû s¶n cho b÷a ¨n chÝnh trong gia ®×nh. Theo thèng kª cña Bé

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

thuû s¶n Mü, ng­êi Mü hiÖn sö dông xÊp xØ 80% tæng s¶n l­îng thuû s¶n thÕ giíi, trong sè ®ã h¬n mét nöa cã nguån gèc nhËp khÈu. T¹i Mü cã nhiÒu c¬ së chÕ biÕn ph¶i sö dông nguyªn liÖu ngo¹i nhËp. Kho¶ng 1000 c¬ së chÕ biÕn c¶ n­íc phô thuéc hoµn toµn vµo nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu. Do ®ã, Mü trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n hÊp dÉn ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong ®ã cã ViÖt Nam. ChØ cÇn t¨ng lªn 1% trong kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü còng ®· më ra c¬ héi vµng cho ViÖt Nam t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lªn gÊp ®«i.

B¶ng 21: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña viÖt nam

sang thÞ tr­êng mü §¬n vÞ: TriÖu USD

Ngay tõ n¨m 1994, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü víi kim ng¹ch 5,802 triÖu USD. Tuy nhiªn, con sè nµy ®· kh«ng dõng l¹i ë ®ã mµ t¨ng lªn nhanh chãng qua c¸c n¨m, cô thÓ n¨m 1999 xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t gÇn 130 triÖu USD, n¨m 2000 lµ 304,359 triÖu USD. Vµ ®Õn n¨m 2001, ®· t¨ng lªn gÇn 500 triÖu USD, biÕn Mü trë thµnh thÞ tr­êng chiÕm vÞ trÝ quan träng trong xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, tõ 11,6% thÞ phÇn n¨m 1998 t¨ng lªn 27,81% n¨m 2001. N¨m 2002, thÞ tr­êng thuû s¶n Mü vÉn gi÷ vÞ trÝ sè 1 víi khèi l­îng xuÊt khÈu lµ 98.664,5 tÊn, trÞ gi¸ 655,2 triÖu USD, chiÕm 32,38% thÞ phÇn vµ kh¶ n¨ng thÞ phÇn xuÊt khÈu hµng thñy s¶n vµo Mü sÏ cßn tiÕp tôc t¨ng trong thêi gian tíi. Tr­íc m¾t, søc tiªu thô cña Mü ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam kh«ng hÒ gi¶m mµ l¹i t¨ng ®¸ng kÓ. Ba th¸ng ®Çu n¨m 2003 chóng ta ®· xuÊt khÈu 183 triÖu USD sang thÞ tr­êng Mü.

2000 2001 2002 ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999

33,988 46,376 81,55 125,9 304,359 489,034 655,2 Kim ng¹ch

36,44 75,84 54,38 141,74 60,67 33,98 % t¨ng

Nguån: Bé th­¬ng m¹i Mü.

Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®ã, trong thêi gian võa qua, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü. §ã lµ viÖc c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸ nheo cña Mü ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c¸ tra, c¸ basa cña ta, nh­ tuyªn truyÒn c¸ cña ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm, nu«i trång trong ®iÒu kiÖn « nhiÔm. §ång thêi mét sè NghÞ sÜ Mü yªu cÇu ¸p dông LuËt chèng ph¸ gi¸ do gi¸ c¸ cña ta rÎ h¬n c¸ catfish cña Mü nh÷ng 1 USD/ kg vµ tèc ®é xuÊt khÈu vµo Mü t¨ng nhanh. Mü cßn sö dông ®¹o luËt HR 2646 cÊm hoµn toµn viÖc dïng tªn Catfish cho c¸c loµi c¸ basa cña ViÖt Nam trong tÊt c¶ c¸c kh©u b¸n lÎ, b¸n sØ, nhµ hµng, th«ng tin, qu¶ng c¸o… trong vßng 5 n¨m. Nh÷ng viÖc lµm trªn cña Mü thùc chÊt lµ t¹o rµo c¶n th­¬ng m¹i, nh»m h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu c¸ tra, c¸

35

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

basa cña ta do nh÷ng yªu cÇu ghi nh·n m¸c ®Õn tËn hµng b¸n lÎ sÏ lµm t¨ng chi phÝ trong kh©u l­u th«ng, t¨ng gi¸ b¸n lÎ, gi¶m søc c¹nh tranh ®èi víi c¸ cña ta. Mét khã kh¨n hiÖn nay n÷a cho ngµnh thuû s¶n cña ta lµ ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003, Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú (DOC) kÕt luËn ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ basa, c¸ tra ®«ng l¹nh vµo thÞ tr­êng Mü. Do ®ã s¶n phÈm nµy ph¶i chÞu thuÕ chèng ph¸ gi¸ 44,66 – 63,88%, bèn c«ng ty tham gia vµo qu¸ tr×nh ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸ cña DOC gåm Agifish, Cataco, Nam ViÖt vµ VÜnh Hoµn sÏ chÞu møc thuÕ tõ 36,84 ®Õn 52,90%; nh÷ng ®¬n vÞ kh¸c cã tham gia vô kiÖn nh­ng chØ tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn A cña DOC (bé c©u hái ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸) nh­ afiex, Cafatex, §µ N½ng, QVD, Mekonimex… sÏ chÞu møc thuÕ 44,66%; c¸c ®¬n vÞ kh¸c còng tham gia xuÊt s¶n phÈm sang Mü nh­ng kh«ng theo kiÖn sÏ chÞu møc thuÕ 63,88%. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc xuÊt khÈu c¸ tra vµ c¸ basa cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. TiÕp ®Õn lµ, t«m ViÖt Nam cã thÓ bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸ t¹i thÞ tr­êng Mü. C¸c nhµ nu«i t«m ë miÒn Nam n­íc Mü ®ang cã kÕ ho¹ch kiÖn t«m cña mét sè n­íc b¸n ph¸ gi¸ t¹i thÞ tr­êng Mü, trong ®ã cã ViÖt Nam, mµ t«m lµ mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt cña ta sang thÞ tr­êng Mü. Mü còng chuÈn bÞ ¸p dông rµo c¶n kiÓm tra d­ l­îng kh¸ng sinh, tõ th¸ng 6 n¨m 2002 Mü h¹ møc giíi h¹n ph¸t hiÖn tõ 5ppb xuèng 1ppb vµ hiÖn nay còng h¹ xuèng chØ cßn 0,3ppb. §©y còng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi hµng thuû s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi khi xuÊt khÈu sang Mü. 2.3 C¬ cÊu vµ sù ®a d¹ng cña s¶n phÈm xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü.

Hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü tËp trung chñ yÕu

lµ t«m vµ c¸. C¬ cÊu hµng thuû s¶n xuÊt sang thÞ tr­êng Mü 1999 - 2000 nh­ sau: B¶ng 22 : c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng mü

§¬n vÞ tÝnh: triÖu USD

MÆt hµng N¨m 2000

T«m C¸ Hµng kh« NhuyÔn thÓ C¸c mÆt hµng kh¸c Tæng céng

Gi¸ trÞ 217,426 58,829 0,048 1,757 26,299 304,359

Tû träng 71,44 19,33 0,016 0,58 8,634 100

+ ( - ) so víi n¨m 1999 +2,3 lÇn +2,5 lÇn - 83,5 % - 70,6 % + 175,87%

Nguån: T¹p chÝ thuû s¶n th¸ng 1-2 /2001.

- MÆt hµng t«m: Hµng n¨m, Mü nhËp khÈu ®Õn trªn 3 tû USD vµ 50% lµ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc Ch©u ¸. N¨m 1999, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü 95 triÖu USD,

36

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

®øng hµng thø 9 trong 10 n­íc cung cÊp t«m hµng ®Çu cho thÞ tr­êng Mü. Sang n¨m 2000, t¨ng lªn 217,4 triÖu USD vµ v­¬n lªn vÞ trÝ thø 7, riªng mÆt hµng t«m nhóng, hÊp, luéc (gäi chung lµ t«m chÝn) chóng ta xuÊt khÈu ®­îc 2.876 tÊn vµ trë thµnh nhµ cung cÊp thø 3 sau Th¸i Lan (39.110 tÊn), Cana®a (5.600 tÊn). N¨m 2001, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m ®¹t 384 triÖu USD vµ ®øng ë vÞ trÝ thø ba. N¨m 2002, ®¹t 466 triÖu USD chiÕm 71,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü t¨ng 37,62% so víi n¨m 2001, ba th¸ng ®Çu n¨m 2003 xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü ®¹t 132,3 triÖu USD. Tuy vËy, mÆt hµng t«m ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam vÉn chØ gi÷ vÞ trÝ khiªm tèn vÒ thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng Mü (10,6% s¶n l­îng t«m nhËp khÈu cña thÞ tr­êng nµy, trong khi Th¸i Lan lµ 35%, Mªhic« 10,4%…). HiÖn nay, cã kho¶ng 50% doanh nghiÖp cung cÊp t«m vµo thÞ tr­êng Mü, nh­ng chØ tËp chung vµo mét sè doanh nghiÖp nh­: Cafatex, Seaprodex Danang, Cofidex, Stapimex…cã hÖ thèng cung cÊp hiÖn ®¹i. MÆt hµng t«m xuÊt khÈu mang l¹i ngo¹i tÖ nhiÒu nhÊt trong c¸c lo¹i thuû s¶n, nh­ng tû träng hµng ch­a qua chÕ biÕn vÉn cßn lín (kho¶ng 80% ) cho nªn gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thu vÒ cßn thÊp so víi kh¶ n¨ng.

- MÆt hµng c¸: §©y lµ mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng nhanh nhÊt trªn thÞ tr­êng Mü, n¨m 2000 ®¹t gÇn 59 triÖu USD. Víi khèi l­îng 5 triÖu pounds c¸ tra vµ c¸ basa, chiÕm 5-6% thÞ phÇn c¸ da tr¬n cña Mü. Tuy c¸ chØ chiÕm 25% so víi mÆt hµng t«m nh­ng hiÖn nay ViÖt Nam ®ang ®øng ®Çu trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu c¸ da tr¬n sang thÞ tr­êng Mü, c¹nh tranh m¹nh mÏ víi c¸c nhµ cung cÊp c¸ nheo cña Mü. HiÖn nay, dung l­îng cña thÞ tr­êng Mü cßn lín nh­ng c¸c nhµ cung cÊp Mü ®ang g©y khã kh¨n cho viÖc nhËp khÈu c¸ tra vµ c¸ basa sang Mü. Bªn c¹nh c¸ tra vµ c¸ basa lµ mÆt hµng c¸ ngõ t­¬i ®¹t gi¸ trÞ 39,19 triÖu USD trong n¨m 2001 (t¨ng 77% so víi n¨m 2000) vµ c¸ ®«ng l¹nh c¸c lo¹i xuÊt khÈu ®¹t trÞ gi¸ 30 triÖu USD (n¨m 2001), trong ®ã c¸ basa philª ®«ng lµ mÆt hµng ViÖt Nam vÉn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Mü víi trÞ gi¸ xuÊt khÈu trªn 20 triÖu USD (t¨ng so víi n¨m tr­íc 169%). N¨m 2002 c¸c s¶n phÈm c¸ cña ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü xÊp xØ 157 triÖu USD.

37

- Bªn c¹nh ®ã, mÆt hµng cua biÓn còng ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao trong xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü: bao gåm cua sèng, cua ®«ng l¹nh, cua luéc, thÞt cua ®«ng, ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 18,5 triÖu USD n¨m 2001. N¨m 2002 c¸c s¶n phÈm cua xuÊt sang thÞ tr­êng Mü t¨ng so víi n¨m 2001 xÊp xØ 8,2%. Mét ®iÓm næi bËt cña hµng thuû s¶n xuÊt khÈu vµo Mü trong thêi gian võa qua còng ph¶i kÓ ®Õn lµ cã møc t¨ng tr­ëng m¹nh vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n t­¬i sèng vµ ­íp ®¸. NÕu nh­ n¨m 1997, ViÖt Nam hÇu nh­ ch­a xuÊt khÈu ®­îc thuû s¶n t­¬i sèng sang thÞ tr­êng nµy, n¨m 1998 míi b¾t ®Çu cã thuû s¶n t­¬i sèng xuÊt khÈu víi trÞ gi¸ chØ ®¹t 1,7 triÖu USD th× n¨m 1999 ®· ®¹t ®­îc b­íc nh¶y vät kh«ng ngê víi doanh sè lªn tíi 7,6 triÖu USD, chØ kÐm thÞ tr­êng dÉn ®Çu NhËt B¶n 1,5 triÖu USD. Nh­ng ®Õn n¨m 2000 Mü ®· v­ît xa NhËt B¶n vÒ møc nhËp khÈu thuû s¶n t­¬i sèng cña ViÖt Nam, chiÕm tíi 42% tæng l­îng hµng thuû s¶n xuÊt khÈu t­¬i sèng cña c¶ n­íc, trong ®ã c¸ ngõ

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

t­¬i ­íp ®¸ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ vµ tiÕp ®Õn lµ cua, l­¬n, c¸ bèng t­îng, t«m tÝt, t«m mò ni.

- Nhãm hµng thñy ®Æc s¶n bao gåm: yÕn sµo, cua huúnh ®Õ, ngäc trai, agar, èc h­¬ng, sß, c¸ c¶nh… lµ c¸c mÆt hµng ®ang lµ mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh sang thÞ tr­êng Mü trong t­¬ng lai.

Tuy nhiªn, mét thùc tÕ mµ ta ph¶i thõa nhËn, trong c¬ cÊu xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam hiÖn nay, tû träng hµng thuû s¶n cã gi¸ trÞ gia t¨ng míi chØ ®¹t 19,75% trong n¨m 2001, n¨m 2002 ®¹t gÇn 21% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n, h¬n 90% hµng thuû s¶n ®­îc xuÊt khÈu d­íi d¹ng c¸c s¶n phÈm t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh (riªng gi¸p x¸c, nhuyÔn thÓ lµ 80-85%). Trong nhãm hµng thñy s¶n thùc phÈm xuÊt khÈu sang Mü th× chñ yÕu míi chØ lµ ë d¹ng s¬ chÕ, ch­a chó ý tíi c¸c mÆt hµng tinh chÕ nh­ c¸c s¶n phÈm ®å hép… Ta còng ch­a chó träng xuÊt khÈu hµng thñy s¶n phi thùc phÈm, trong khi ®ã thÞ tr­êng Mü thêi gian qua nhËp khÈu ®èi víi mÆt hµng nµy xÊp xØ 9 tû USD (so víi mÆt hµng thùc phÈm lµ 10 tû USD). §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu thñy s¶n ViÖt Nam cÇn chó ý.

2.4 Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh.

* Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu: HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu ký kÕt hîp ®ång b¸n hµng cho c¸c nhµ th­¬ng m¹i b¸n bu«n Mü theo gi¸ FOB, råi tõ ®©y thuû s¶n míi ®­îc cung cÊp cho c¸c nhµ chÕ biÕn vµ hÖ thèng kinh doanh b¸n lÎ cña Mü. ViÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng, x©y dùng hîp ®ång, x¸c ®Þnh gi¸ c¶ mua b¸n thuû s¶n … phÝa ViÖt Nam lu«n ë thÕ bÞ ®éng, phô thuéc vµo c¸c ®èi t¸c Mü. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp Mü lµ nh÷ng ng­êi mua hµng lu«n ë thÕ chñ ®éng: hä tham quan, kh¶o s¸t tËn n¬i nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n ë ViÖt Nam råi míi ®Æt mua. RÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ¸p dông c¸c h×nh thøc Marketing ®Ó t×m kiÕm kh¸ch hµng. Mét sè khã kh¨n nµy do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, c¶ kh¸ch quan vµ chñ quan. Mü ®­îc coi lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm cña ViÖt Nam trong 10 n¨m tíi, nh­ng ®Õn nay ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng ch­a chuÈn bÞ nhiÒu cho viÖc th©m nhËp m¹nh vµo thÞ tr­êng Mü mét c¸ch æn ®Þnh.

* Kh¶ n¨ng c¹nh tranh + VÒ chÊt l­îng s¶n phÈm: Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nhËp khÈu Mü: do nu«i t«m vµ c¸ ë ViÖt Nam chñ yÕu mang tÝnh qu¶ng canh vµ qu¶ng canh c¶i tiÕn nªn vÞ t«m ngät tù nhiªn, ngon h¬n t«m nu«i c«ng nghiÖp ë Th¸i Lan vµ In®«nesia. Tuy nhiªn trong kh©u chÕ biÕn ta cßn ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ hµm l­îng kh¸ng sinh trong s¶n phÈm chÕ biÕn.

38

+ VÒ quy c¸ch s¶n phÈm: PhÇn lín t«m chÝn b¸n ë c¸c nhµ hµng, siªu thÞ víi cì phæ biÕn 31/40 – 51/60 vµ ®©y lµ cì trë thµnh së thÝch tiªu dïng ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tuy nhiªn chØ cã khu vùc miÒn Trung cña n­íc ta lµ cung cÊp hµng kh¸ phï hîp. L­îng t«m cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü cã cì lín h¬n 70 chiÕm ®Õn h¬n 80%, chØ 20% ®¹t tiªu chuÈn thÞ hiÕu.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 23: Gi¸ cña mét sè mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü

+ Gi¸ c¶ xuÊt khÈu: Gi¸ t«m cña ViÖt Nam 5 n¨m tr­íc ®©y th­êng thÊp h¬n gi¸ t«m cña Th¸i Lan, Ên §é, cïng mét chñng lo¹i nh­ng nhê uy tÝn vÒ chÊt l­îng t¨ng cho nªn gi¸ t«m cã cao h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. C¸ basa vµ c¸c lo¹i c¸ kh¸c cña ViÖt Nam cã gi¸ thÊp h¬n c¸ nheo cña Mü.

§¬n vÞ: USD/kg

Tªn hµng

2000 26,5 24,85 17,15 3,35 2001 21,85 20,85 13,35 3,65 T«m só bá ®Çu cì 4-6 pounds/con T«m só bá ®Çu cì 6-8 pounds/con T«m só bá ®Çu cì 16-20 pounds/con C¸ basa

+ §èi thñ c¹nh tranh: Hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh m¹nh mÏ tõ c¸c rÊt nhiÒu c¸c ®èi thñ kh¸c nhau. Tr­íc hÕt lµ c¸c nhµ nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thuû s¶n cña Mü: C¸c nhµ doanh nghiÖp Mü víi møc khai th¸c 5,5 – 5,9 triÖu tÊn thuû s¶n mçi n¨m cung cÊp 50% nhu cÇu thñy s¶n trªn thÞ tr­êng Mü. §©y lµ ®èi thñ ®Çu tiªn mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn nghiªn cøu t×nh h×nh cung cÊp thuû s¶n cña hä, ph¶n øng cña c¸c nhµ cung cÊp Mü ®èi víi thuû s¶n nhËp khÈu ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c n­íc cã hµng thuû s¶n xuÊt khÈu vµo Mü. Cana®a: Liªn tôc trong 4 n¨m kÓ tõ n¨m 1997, l­îng thuû s¶n cña Cana®a xuÊt khÈu sang Mü liªn tôc gia t¨ng vÒ khèi l­îng vµ gi¸ trÞ, chiÕm kho¶ng 18% thÞ phÇn thuû s¶n cña Mü. Caca®a cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü: Ng­ tr­êng réng, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, s¸t biªn giíi víi Mü, cïng víi Mü n»m trong khèi mËu dÞch NAFTA cho nªn ®­îc ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu… C¸c mÆt hµng mµ Cana®a ®ang chiÕm ­u thÕ t¹i Mü lµ t«m hïm, c¸ håi, cua, c¸ bÑt. Th¸i Lan: Tõ 1997 ®Õn nay, Th¸i Lan lu«n ®øng ë vÞ trÝ thø hai cung cÊp thñy s¶n cho thÞ tr­êng Mü. Riªng mÆt hµng t«m, Th¸i Lan trë thµnh n­íc hµng ®Çu cung cÊp cho thÞ tr­êng Mü. XuÊt khÈu cña Th¸i Lan ®· cã chç ®øng v÷ng vµng trªn thÞ tr­êng Mü tõ 25 n¨m qua. Sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ ChÝnh phñ Th¸i Lan t¹o nªn søc c¹nh tranh, víi chiÕn l­îc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü (c¸ ngõ ®ãng hép, c¸ r« phi, c¸ hång, mùc èng, b¹ch tuéc,…). Ngoµi ra còng cÇn ph¶i ®Ó ý nghiªn cøu ®Õn Trung Quèc, §µi Loan, Chilª,… ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.

Nguån: VASEP, HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam

2.5 Ph©n tÝch kÕt qu¶ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü.

39

Nhu cÇu thuû s¶n thÕ giíi ngµy cµng t¨ng trªn ph¹m vi toµn cÇu. §Æc biÖt lµ t¹i thÞ tr­êng Mü. Víi kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n hµng n¨m kho¶ng 10 tû USD, chiÕm kho¶ng 16,5% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÕ giíi, Mü trë thµnh mét trong 3 thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín nhÊt trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1994, ngµnh

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

thuû s¶n ®· nhËn thÊy viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ rÊt quan tréng trong viÖc gia t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu còng nh­ h×nh thµnh thÕ chñ ®éng vµ c©n ®èi vÒ thÞ tr­êng, tr¸nh kh«ng lÖ thuéc vµo thÞ tr­êng truyÒn thèng NhËt B¶n. Do ®ã, ngµnh ®· chñ tr­¬ng më réng xuÊt khÈu sang nhiÒu thÞ tr­êng kh¸c nh­ EU, Trung Quèc…vµ ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü.

BiÓu ®å: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam

sang thÞ tr­êng Mü (triÖu USD)

Cã thÓ nãi, trong c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam hiÖn nay, Mü ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng ®Çy triÓn väng, ®øng thø hai sau NhËt B¶n. Trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn giai ®o¹n 2005-2010 cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam, thÞ tr­êng sÏ chiÕm tû träng 25-28% vµo n¨m 2010. Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu vµo Mü tõ n¨m 1994 víi gi¸ trÞ ban ®Çu cßn thÊp, chØ gÇn 6 triÖu USD. Tõ ®ã, gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m. N¨m 1999 lªn tíi 130 triÖu USD (t¨ng gÊp 21 lÇn n¨m 1994) vµ ®­a ViÖt Nam lªn vÞ trÝ thø 19 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü. N¨m 2000, Mü nhËp khÈu tõ ViÖt Nam 304,359 triÖu USD thuû s¶n c¸c lo¹i, n¨m 2001 ®¹t 489 triÖu USD (t¨ng so víi n¨m 2000 lµ 62,4%). N¨m 2002, xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc t¨ng tr­ëng ®¹t 655 triÖu USD. Víi ®µ t¨ng tr­ëng nh­ trªn vµ hiÖn nay khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü ®· ®i vµo thùc tiÔn mét thêi gian, høa hÑn c¸c n¨m tiÕp theo thuû s¶n ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng b­íc ®ét ph¸ tÝch cùc h¬n n÷a vµo thÞ tr­êng Mü.

655,2

700

600

489,034

500

304,359

400

300

125,9

200

81,55

46,376

100

19,583 33,988

5,8

0

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

40

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 24: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng thuû s¶n chÝnh sang

thÞ tr­êng mü

Hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü tËp trung chñ yÕu lµ t«m ®«ng l¹nh (chiÕm 71,4% gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü). N¨m 2002, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m cña ViÖt Nam ®¹t 466 triÖu USD, chiÕm vÞ trÝ thø 3 trong c¸c n­íc xuÊt khÈu t«m vµo Mü. Tuy vËy, hµng t«m ®«ng l¹nh ViÖt Nam vÉn chØ gi÷ vÞ trÝ cßn rÊt khiªm tèn trªn thÞ tr­êng Mü. MÆt hµng xuÊt khÈu thø hai lµ c¸ ngõ t­¬i ®¹t gi¸ trÞ trªn 48 triÖu USD trong n¨m 2002, t¨ng 22,48% so víi n¨m 2001. C¸ ®«ng l¹nh c¸c lo¹i c¸ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®øng thø ba víi gi¸ trÞ 43,9 triÖu USD trong n¨m 2002, trong ®ã c¸ basa philª ®«ng lµ mÆt hµng ViÖt Nam vÉn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Mü víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu trªn 20 triÖu USD, t¨ng so víi n¨m tr­íc 46,3%. MÆt hµng cua biÓn còng ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao trong xuÊt khÈu sang Mü (bao gåm cua sèng, cua ®«ng, cua luéc, cua thÞt) ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu 18,5 triÖu USD n¨m 2001. Tõ ®ã cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®ét ph¸ ®¸ng kÓ vµo thÞ tr­êng tiªu thô cua lín sè 1 thÕ giíi nµy.

§¬n vÞ: TriÖu USD

Tªn hµng

1999

2000

2001

TT T

1 2 3 4 5 T«m ®«ng l¹nh C¸ ngõ v©y vµng t­¬i C¸ basa philª C¸ biÓn ®«ng l¹nh Cua biÓn 198,25 25,7 21,5 16,16 10,5 289,2 36,5 25,9 20,7 13,5 339,02 39,19 34 25 18,5

41

Nguån: Tæng côc H¶i quan Nh­ vËy, trong nh÷ng n¨m qua thuû s¶n lu«n gi÷ ®­îc xu thÕ t¨ng tr­ëng kh«ng ngõng vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu víi møc t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao (22-23%/n¨m). XuÊt khÈu thuû s¶n ®· trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ph¸t triÓn, t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña khu vùc t¹o nguyªn liÖu, b­íc ®Çu lµm chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ven biÓn, gãp phÇn b¶o ®¶m viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho hµng triÖu ng­êi lao ®éng sèng b»ng nghÒ c¸, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. HiÖn nay, trong c¶ n­íc ®· h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2000, ®· cã 266 nhµ m¸y chÕ biÕn ®«ng l¹nh, cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kho¶ng 1500 tÊn thµnh phÈm/ngµy. Trong ®ã, h¬n mét nöa ®­îc

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

c¶i t¹o, n©ng cÊp, ®æi míi c«ng nghÖ, ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh, hÖ thèng kiÓm tra, qu¶n lý chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm tiªn tiÕn ®ñ n¨ng lùc ®¸p øng c¸c yªu cÇu rÊt cao vÒ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng Mü. Tr×nh ®é chÕ biÕn cña nhiÒu ®¬n vÞ ®­îc ®¸nh gi¸ ®¹t møc tiªn tiÕn cña khu vùc vµ trªn thÕ giíi gãp phÇn t¨ng gi¸ trÞ hµng thuû s¶n ViÖt Nam lªn nhiÒu lÇn.

3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü.

Tuy nhiªn, cã mét thùc tr¹ng kh«ng thÓ kh«ng xÐt ®Õn, ®ã lµ, mÆc dï liªn tôc gia t¨ng ®­îc gi¸ trÞ xuÊt khÈu nh­ng nh÷ng con sè ®ã vÉn cßn qu¸ nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü (chiÕm kho¶ng 5%) vµ còng ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng thuû s¶n cña ViÖt Nam. NÕu nh­ so víi Th¸i Lan (n¬i xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt vµo Mü) vÒ diÖn tÝch, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ còng nh­ vÒ diÖn tÝch nu«i t«m th× hä ®Òu thÊp h¬n ta nh­ng s¶n l­îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña hä l¹i cao vµo bËc nhÊt thÕ giíi, hiÖn nay, mçi n¨m Th¸i Lan thu ®­îc kho¶ng 4 tû USD vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n, trong ®ã h¬n 1/3 tõ thÞ tr­êng Mü. Do ®ã, viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ ®æi míi gièng t«m, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ nu«i trång thuû s¶n, n©ng cao chÊt l­îng b¶o qu¶n sau thu ho¹ch vµ chÕ biÕn, ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, x©y dùng th­¬ng hiÖu mÉu m· vµ ®Æc biÖt ®¶m b¶o tiÕn ®é giao hµng ®óng hîp ®ång lµ nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt ®èi víi ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trong chiÕn l­îc x©m nhËp vµ ph¸t triÓn thuû s¶n cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi.

3.1 MÆt ®· lµm ®­îc.

42

Tr­íc hÕt ph¶i nãi ®Õn nh÷ng b­íc tiÕn tÝch cùc trong quan hÖ ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Mü. ViÖt Nam vµ Mü cïng h­íng tíi môc ®Ých xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng mang tÝnh chÊt bæ sung lÉn nhau. PhÝa Mü còng nh­ phÝa ViÖt Nam, rÊt quan t©m ®Õn viÖc më réng quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ còng nh­ c¸c mÆt kh¸c gi÷a hai n­íc víi nhau. Ngay tõ n¨m 1996, Bé th­¬ng m¹i Mü ®· ®Æt ViÖt Nam vµo mét trong sè "10 thÞ tr­êng trçi dËy" trong thËp kû tíi. Víi b»ng chøng ngµy 26/3/1998 ChÝnh phñ Mü ®· ký hiÖp ®Þnh cña OPIC t¹i ViÖt Nam, ®Æt c¬ së ph¸p lý khuyÕn khÝch ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp Mü trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. Ngµy 9/12/1999 Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam cïng víi US EximBank ký hiÖp ®Þnh b¶o l·nh khung trong viÖc ph¸t triÓn m¹ng hÖ thèng ng©n hµng vµ hiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch dù ¸n t¹o c¬ héi ph¸t triÓn m¹nh trong nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh vµ hîp t¸c ®Çu t­ gi÷a hai n­íc. §Æc biÖt, ngµy 20/12/2001 sù kiÖn quan träng trong quan hÖ th­îng m¹i gi÷a hai n­íc ®­îc ®¸nh dÊu b»ng viÖc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü ®· ®­îc Quèc héi hai n­íc phª duyÖt vµ ký kÕt t¹o ra thuËn lîi trong quan hÖ ngo¹i th­¬ng gi÷a hai n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ trªn ®©y ph¶n ¶nh nh÷ng nç lùc to lín cña c¶ hai phÝa ViÖt Nam vµ Mü. Trong quan hÖ ®µm ph¸n kÐo dµi suÊt 4 n¨m trêi rßng r· víi 11 vßng

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

®Ó ®i ®Õn nh÷ng thèng nhÊt trong quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng, ®ång thêi còng më ra nh÷ng c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc tiÕp cËn vµ lµm ¨n trªn thÞ tr­êng Mü réng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng nµy. §iÒu ®Æc biÖt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong thêi gian nµy lµ: ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu th× nh÷ng thuËn lîi vµ c¬ héi kinh doanh sÏ ®Õn víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu mµ trong ®ã cã ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Ngµnh thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh hiÖn ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ cã triÓn väng trong nh÷ng thËp kû tíi.

Mét thuËn lîi kh¸c kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn, ®ã lµ nguån lao ®éng dåi dµo víi chi phÝ nh©n c«ng thÊp ®ù¬c coi lµ lîi thÕ cña ViÖt Nam trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü. H¬n n÷a, trong thêi gian tíi khi hµng ho¸ ViÖt Nam ®­îc h­ëng møc thuÕ MFN (Tèi HuÖ Quèc: NRT) th× lîi thÕ cµng ®­îc thÓ hiÖn râ h¬n trong c¹nh tranh vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu…

Mét thuËn lîi n÷a lµ: c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ngµy cµng d­îc ®¬n gi¶n víi xu h­íng tÝch cùc khuyÕn khÝch thóc ®Èy xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nãi chung vµ mÆt hµng thñy s¶n nãi riªng. Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø 04 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng Kho¸ VIII ®· ra NghÞ quyÕt lµ “…ph¶i ph¸t triÓn nhanh, m¹nh, v÷ng ch¾c c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao; chó ý ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tèn Ýt vèn, thu hót nhiÒu lao ®éng; khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu; trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi; tÝch cùc chñ ®éng th©m nhËp, më réng thÞ tr­êng quèc tÕ”. Víi chñ tr­¬ng ®ã, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng söa ®æi, bæ sung quan träng trong chÝnh s¸ch ph¸p luËt, c¬ chÕ qu¶n lý… nh»m thu hót m¹nh vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung vµ ngµnh thñy s¶n nãi riªng.

43

- LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ra ®êi n¨m 1987 vµ ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung lÇn gÇn ®©y nhÊt vµo n¨m 1996. NghÞ ®Þnh 12/CP quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thi hµnh luËt míi nµy. ChÝnh phñ ®· quy ®Þnh râ nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng ®Þa bµn khuyÕn khÝch ®Çu t­ víi c¸c ­u ®·i cho c¸c dù ¸n n»m trong diÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ra ®êi n¨m 1994 vµ söa ®æi vµo n¨m 1998 víi tinh thÇn chñ ®¹o lµ khuyÕn khÝch ®Çu t­ toµn diÖn, ®ång bé th«ng qua viÖc quy ®Þnh cô thÓ c¸c ngµnh nghÒ, c¸c khu vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­. §iÒu nµy gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt thuû s¶n cña khu vùc trong n­íc h­íng tíi xuÊt khÈu. §©y còng lµ mét yÕu tè thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc m¹nh d¹n ®Çu t­ míi vµ ®æi míi trang thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ®· më réng ®èi t­îng ®­îc h­ëng ®iÒu kiÖn ­u ®·i, t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, xo¸ bá nh÷ng ph©n biÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, gi÷a doanh

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ chÝnh, hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã nh÷ng söa ®æi quan träng, t¸c ®éng tÝch cùc tíi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n.

Th«ng t­ 106/1998/TT/BTC cho phÐp kÐo dµi thêi gian nép thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp sö dông nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tr­íc ®©y lµ 90 ngµy, nay lµ 270 ngµy, hoÆc tuú vµo theo chu kú s¶n xuÊt tõng lo¹i s¶n phÈm, gi¶m bít khã kh¨n cho doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh sè 251/1998/ Q§- TTg quy ®Þnh c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ theo quy ®Þnh cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc vµ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh; miÔn gi¶m thuÕ vËn chuyÓn gièng nu«i thuû s¶n ®Õn c¸c vïng s©u, vïng xa, h¶i ®¶o. QuyÕt ®Þnh sè 248/TTg ra ngµy 7/8/1995 vÒ “®Çu t­, kh«i phôc vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng nghÒ c¸” bao gåm c¶ viÖc x©y dùng c¸c c¶ng c¸, cho vay vèn dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i, thóc ®Èy nghiªn cøu vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn sau thu ho¹ch. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ víi gi¸ trÞ ngµy cµng gia t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng.

Cïng víi nh÷ng thay ®æi cã tÝnh chÊt tÝch cùc tõ phÝa c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt khÈu, c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc hµnh chÝnh theo h­íng thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Thùc tÕ lµ LuËt Th­¬ng m¹i ra ®êi vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1998 cïng víi NghÞ ®Þnh 57/N§-CP/1998 ®· t¹o ra mét khu«n khæ ph¸p lý æn ®Þnh cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. §ång thêi Bé Th­¬ng m¹i còng ®· ban hµnh Th«ng t­ sè 18/TT-BTM/1998 ngµy 28/8/1998 h­íng dÉn cô thÓ vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý hµng ho¸ cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi. Theo Th«ng t­ nµy, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®­îc ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu theo ngµnh nghÒ ghi trong giÊy chøng nhËn kinh doanh, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh còng ®­îc ®¬n gi¶n ho¸. Bªn c¹nh ®ã, ChÝnh phñ còng ban hµnh quy chÕ th­ëng xuÊt nhËp khÈu nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng tiªu thô, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng míi cã chÊt l­îng cao, sö dông nhiÒu vËt t­ néi ®Þa vµ thu hót nhiÒu lao ®éng víi møc th­ëng 200.000 USD/n¨m, nÕu s¶n phÈm sö dông 60% nguyªn liÖu néi ®Þa. ®iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n tÝch cùc nghiªn cøu më réng s¶n xuÊt vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng tiªu thô.

44

TiÕp ®Õn lµ nh÷ng yÕu tè tÝch cùc trong c«ng t¸c chØ ®¹o cña l·nh ®¹o ngµnh thuû s¶n: Ngµnh ®· chñ ®éng kiªn tr× huy ®éng néi lùc, kh¬i dËy tiÒm n¨ng vµ ph¸t huy c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam (ngay tõ thêi kú bao cÊp, ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt ®Çu tiªn víi ph­¬ng ch©m tù c©n ®èi, tù trang tr¶i

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Theo nghiªn cøu cña FAO trong sè 20 n­íc cã s¶n l­îng khai th¸c thuû s¶n hµng n¨m tõ 1,0 triÖu tÊn trë lªn, n­íc ta hiÖn ®øng ë hµng thø 17 víi s¶n l­îng n¨m 1998 lµ 1,13 triÖu tÊn t¨ng 5,6% so víi n¨m 1997. NÕu tÝnh c¸c n­íc cã s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n cao th× ViÖt Nam ®øng thø 7 (trªn Mü) cña thÕ giíi. Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1999 mÆc dï tæng s¶n l­îng thuû s¶n (kÓ c¶ khai th¸c vµ nu«i trång) chØ t¨ng gÇn gÊp ®«i: 1.019.800 tÊn lªn 1.827.300 tÊn, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng lªn gÊp 5 lÇn (tõ 194 triÖu USD lªn h¬n 938 triÖu USD) vµ n¨m 2000 s¶n l­îng ®· ®¹t 1,9 triÖu tÊn, n¨m 2001 ®¹t 1,95 triÖu tÊn, t¨ng 4,6% so víi n¨m 2000 vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 1,47 tû USD, n¨m 2001 ®¹t 1,76 tû USD; t¨ng 5,4%, n¨m 2002 ®· lµ 2,021 tû USD. Theo b¸o c¸o cña Tæng côc thèng kª, s¶n l­îng thuû s¶n 5 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ­íc ®¹t 990 ngh×n tÊn, t¨ng 8% so cïng kú n¨m 2002 trong ®ã s¶n l­îng nu«i trång ®¹t 388 ngh×n tÊn; s¶n l­îng khai th¸c tù nhiªn ®¹t 602 ngh×n tÊn. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 747,355 triÖu USD, t¨ng h¬n 18% so víi cïng kú n¨m 2002.

B¶ng 25: tæng kÕt s¶n l­îng thuû s¶n khai th¸c, nu«i trång vµ tæng kim

ng¹ch xuÊt khÈu nh÷ng n¨m gÇn ®©y

vµ nghÒ c¸ nh©n d©n nh»m ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh cña cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ); chñ ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo ®Þnh h­íng cña thÞ tr­êng, chñ ®éng thÝch øng víi nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p vµ nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe cña thÞ tr­êng thÕ giíi; x©y dùng tinh thÇn céng ®ång lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trªn ®©y lµ nh÷ng mÆt thuËn lîi to lín mµ ChÝnh phñ cïng c¸c doanh nghiÖp ®· cè g¾ng lµm ®­îc trong thêi gian qua vµ nh÷ng chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ®ang tËp trung khuyÕn khÝch khai th¸c thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc h­íng xuÊt khÈu tÊt c¶ c¸c ngµnh hµng nãi chung vµ ngµnh thñy s¶n nãi riªng. Sù tù lùc cña ngµnh thuû s¶n trong thêi gian qua ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh víi nh÷ng b­íc ®i v÷ng ch¾c qua tõng n¨m, víi viÖc ghi tªn m×nh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ tõng b­íc kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.

Danh môc

§¬n vÞ Tr. tÊn

S¶n l­îng thuû s¶n - Khai th¸c h¶i s¶n -Nu«I trång thuû s¶n Kim ng¹ch xuÊt khÈu Tû USD

1998 1,676 1,318 0,538 0,817

1999 1,8 1,18 0,62 0,939

2000 1,9 1,2 0,7 1,47

2001 1,95 1,20 0,75 1,76

2002 2,411 1,435 0,976 2,021

Nguån: Bé thuû s¶n- Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­- Bé th­¬ng m¹i. Nh×n vµo b¶ng tæng kÕt trªn ta thÊy s¶n l­îng thuû s¶n lu«n t¨ng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu còng t¨ng. Tuy nhiªn, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 s¶n l­îng tuy cã t¨ng 5%, song gi¸ trÞ xuÊt khÈu gi¶m 2,4% so víi cïng kú n¨m 2001. Sù gi¶m nµy lµ do hai nguyªn nh©n sau: Gi¸ thuû s¶n trªn thÕ giíi gi¶m; NhiÒu n­íc ¸p dông

45

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

hµng rµo phi thuÕ quan ®· v« h×nh t¹o ra rµo c¶n chÆt chÏ ®èi víi hµng nhËp khÈu vµo EU, Mü, NhËt. Trong khi ®ã, nh÷ng n­íc nµy l¹i lµ c¸c thÞ tr­êng tiªu thô nhiÒu thuû s¶n cña ta nhÊt. Mü chiÕm 27,5%; NhËt chiÕm 26,2%; EU chiÕm 7-8%, Trung Quèc vµ Hång K«ng lµ23-25%. Cô thÓ: + ThÞ tr­êng Mü: ViÖc chÝnh phñ Mü ®· phª chuÈn ®¹o luËt "An ninh trang tr¹i vµ ®Çu t­ n«ng th«n HR- 2646" ngµy 13/5/2002 cã ®iÒu kho¶n 10806 quy ®Þnh chØ ®Æt tªn, gi¸n nh·n m¸c vµ qu¶ng c¸o "Catfish" cho c¸c lo¹i c¸ da tr¬n sinh sèng ë Mü, cßn c¸c lo¹i c¸ da tr¬n cña c¸c n­íc kh¸c kh«ng ®­îc mang tªn Catfish khi tiªu thô ë thÞ tr­êng Mü trong ®ã cã c¸ Basa vµ c¸ Tra ViÖt Nam. §Æc biÖt thêi gian gÇn ®©y, ngµy 28/6/2002 hiÖp héi c¸ nheo Mü (CFA) ®©m ®¬n kiÖn vÒ s¶n phÈm c¸ Tra vµ c¸ Basa ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ trªn thÞ tr­êng Mü. + ThÞ tr­êng EU: Sù kiÓm tra s¶n phÈm thuû s¶n cã d­ l­îng kh¸ng sinh thêi gian gÇn ®©y vµo thÞ tr­êng EU rÊt chÆt chÏ…

ViÖc c¶i thiÖn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n xuÊt vµ b¶o ®¶m tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo tiªu chuÈn HACCP ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn bé râ rÖt, ®­îc ghi nhËn b»ng viÖc ®· cã h¬n 40 doanh nghiÖp n¨m 1997 ®Õn n¨m 2001 ph¸t triÓn lªn h¬n 100 doanh nghiÖp ®­îc liÖt kª vµo danh s¸ch doanh nghiÖp ®­îc xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng UE vµ thÞ tr­êng Mü. §¸ng chó ý lµ hµng thuû s¶n qua chÕ biÕn t¨ng m¹nh. Tuy s¶n phÈm ph¶i qua sù kiÓm tra chÆt chÏ cña c¬ quan qu¶n lý d­îc phÈm vµ thùc phÈm Mü (FDA) theo c¸c tiªu chuÈn kh¾t khe (HACCP). XuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang Mü vÉn t¨ng m¹nh. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu trung b×nh trong giai ®o¹n 1996 ®Õn 2000 lµ 16,57%.

46

Theo sù ®¸nh gi¸ cña Bé thuû s¶n, Mü ®ang lµ thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n dÉn ®Çu cña ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam (ThÞ tr­êng NhËt tuy cã t¨ng vÒ gi¸ trÞ nh­ng tû träng ®· gi¶m), Mü ®· trë thµnh thÞ tr­êng quan träng chiÕm vÞ trÝ dÉn ®Çu víi thÞ tr­êng t¨ng nhanh trong thêi gian qua: 6% n¨m 1998 lªn 27,81% n¨m 2001 vµ 32,38% thÞ phÇn n¨m 2002. Do ®ã thÞ tr­êng Mü sÏ vµ vÉn lµ thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n lín nhÊt cña ngµnh xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam, nªn cÇn ®­îc quan t©m vµ tiÕp tôc më réng v× nhu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr­êng Mü cao vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm. C¸c cuéc héi th¶o liªn tôc ®­îc më ra víi sù hç trî tÝch cùc cña Bé thuû s¶n, HiÖp héi thuû s¶n, vµ c¸c Ban ngµnh chøc n¨ng cã liªn quan trong thêi gian qua, ®Æc biÖt lµ hai cuéc héi th¶o: Ngµy 27-28/1/2002 vµ 14/6/2002 t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh thµnh c«ng rùc rì víi sù tham gia cña phßng H¶i s¶n cña tæ chøc thùc phÈm vµ d­îc phÈm Mü (FDA) vµ c¸c chuyªn gia Mü cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nghiªn cøu thÞ tr­êng thuû s¶n vµ trong lÜnh vùc kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm trong nu«i trång thuû s¶n, b­íc ®Çu ®· ®­îc sù h­ëng øng vµ quan t©m cña rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp muèn lµm ¨n víi Mü nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp cã s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü nãi riªng. KÕt qu¶ thu ®­îc qua hai cuéc héi th¶o nµy hÕt søc kh¶ quan, gi¶i quyÕt ®­îc kh«ng Ýt

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp bÊy l©u nay ®· quan t©m mµ ch­a cã nh÷ng lêi gi¶i ®¸p thÝch ®¸ng khi ®­a hµng vµo thÞ tr­êng Mü. MÆt kh¸c, sù quan t©m chÝnh ®¸ng vµ s¸t sao cña Bé thuû s¶n còng ®· ®­îc lªn kÕ ho¹ch vµ tËp trung thùc thi trong thêi gian qua b»ng nh÷ng viÖc lµm cô thÓ sau: Thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu, hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i b»ng c¸ch lËp nh÷ng v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i thuû s¶n ViÖt Nam ë nhiÒu n­íc trong ®ã cã thÞ tr­êng Mü ®Ó hç trî x©y dùng kªnh ph©n phèi trùc tiÕp…

Cã ®­îc nh÷ng thµnh c«ng trªn ®©y lµ kÕt qu¶ cña sù cè g¾ng rÊt lín lao cña tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong ngµnh thuû s¶n - HiÖp héi thuû s¶n vµ sù hç trî quan t©m chÝnh ®¸ng cña ChÝnh phñ, c¸c c¬ quan ban ngµnh cã liªn quan, ®Æc biÖt lµ Bé thuû s¶n trong thêi gian qua víi nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî thÝch ®¸ng tõ kh©u t¹o nguån, thu ho¹ch (b¶o qu¶n sau thu ho¹ch), chÕ biÕn cho ®Õn kh©u tiªu thô tõng b­íc ®­a ngµnh thuû s¶n trë thµnh ngµnh c«ng nghiÖp quan träng trong nÒn kinh tÕ víi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ s¶n phÈm lµm ra ®¹t chÊt l­îng cao, t¹o ra c¸c th­¬ng hiÖu cã uy tÝn trong viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuû s¶n sang c¸c thÞ tr­êng môc tiªu mang tÝnh chiÕn l­îc. Ph¸t huy thÕ m¹nh néi lùc cña m×nh vµ vËn dông sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ¸p dông vµo ViÖt Nam t¹o ra c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cã chÊt l­îng cao ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc vµ nhu cÇu quèc tÕ trong ®ã cã nhu cÇu ®Çy tiÒm n¨ng ®ã lµ thÞ tr­êng Mü.

Cã thÓ nãi, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn ®©y cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü trong nh÷ng n¨m qua ®· chøng tá h­íng ®i ®óng ®¾n trong viÖc më réng khai th¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu. MÆc dï, thÞ tr­êng Mü cßn lµ mét thÞ tr­êng kh¸ míi mÎ ®èi víi ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam, song nhiÒu doanh nghiÖp ®· th«ng qua nhiÒu con ®­êng, m¹nh d¹n t×m c¸ch tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. ChÝnh v× vËy, mÆc dï kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn kh¸ khiªm tèn, nh­ng ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· dÇn dÇn t¹o dùng ®­îc lßng tin ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu còng nh­ lµ t¹o ®­îc cho m×nh mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng thuû s¶n Mü. 3.2 Nh÷ng mÆt ch­a lµm ®­îc.

47

MÆc dï quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Mü trong nh÷ng n¨m qua lµ hÕt søc kh¶ quan, hµng n¨m ®Òu cã sù gia t¨ng vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ mÆt hµng xuÊt khÈu vµo Mü, song kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn qu¸ nhá bÐ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai bªn nhÊt lµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng réng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng nh­ Mü. Tuy ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n cã nhiÒu tiÕn bé nh­ng ViÖt Nam míi chØ ®øng ë vÞ trÝ thø 21 trong c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu cña Mü. So víi mét sè n­íc Ch©u ¸ nh­ Th¸i Lan, Trung Quèc, Singapore… kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü vÉn cßn rÊt nhá bÐ. N¨m 2002, mÆc dï ViÖt Nam ®· cè g¾ng n©ng tæng gi¸ trÞ thuû s¶n sang Mü lµ 655 triÖu USD

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

nh­ng so víi tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü n¨m 2002 th× thÞ phÇn cña ViÖt Nam míi chØ chiÕm kho¶ng 5%.

Theo Thø tr­ëng Bé thuû s¶n NguyÔn ThÞ Hång Minh ®¸nh gi¸: thÞ tr­êng Mü cã mét hÖ thèng ph©n phèi kh¸ bµi b¶n. Nh­ng c¸c doanh nghiÖp cña ta chØ tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu, ch­a tiÒp cËn víi c¸c nhµ b¸n lÎ vµ siªu thÞ. ViÖt Nam ®· cã kho¶ng h¬n 100 doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thuû s¶n sang Mü nh­ng nh÷ng nh·n hiÖu næi tiÕng chØ tiÕp cËn víi c¸c nhµ nhËp khÈu, hµng b¸n lÎ ch­a ®Õn tËn tay ng­êi tiªu dïng. C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh tiÕp cËn thÞ tr­êng Mü, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t×m hiÓu nhu cÇu thÞ hiÕu së thÝch vµ kiÓu d¸ng s¶n phÈm. §Æc biÖt cÇn n¾m v÷ng luËt ph¸p, c¸ch lµm ¨n cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu Mü, hiÓu biÕt vÒ lùc l­äng kinh tÕ, chÝnh trÞ t¸c ®éng ®Õn thÞ tr­êng nµy…Tõ ®ã tæ chøc l¹i c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó cã thÓ t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh lín vµ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i. HiÖn nay Bé thuû s¶n ®ang tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt ®Ò ¸n h×nh thµnh quü ph¸t triÓn thÞ tr­êng, (kinh phÝ nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp ®ãng gãp) hç trî cho c¸c doanh nghiÖp, bëi v× chi phÝ qu¶ng c¸o ë thÞ tr­êng nµy lµ rÊt tèn kÐm, chi phÝ cho mét nh©n viÖn ®¹i diÖn t¹i thÞ tr­êng Mü còng rÊt cao… §èi víi c¸c mÆt hµng thuû s¶n cña ta xuÊt khÈu vµo Mü: Mü cã nhu cÇu vµ ®ßi hái rÊt cao vÒ c¸c hµng cao cÊp tinh chÕ, nh­ng hµng xuÊt khÈu cña ta chñ yÕu lµ hµng s¬ chÕ, tû lÖ s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp, mÉu m·, kiÓu d¸ng ch­a thËt tèt, chÊt l­îng s¶n phÈm cña ta l¹i ch­a cao, v× vËy, trong mét sè tr­êng hîp kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn ngÆt nghÌo cña Mü nªn ®· bÞ t¸i xuÊt hoÆc ch­a hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng. Thùc tÕ n¨m 2001 sè l« hµng cña ta xuÊt sang Mü ®· bÞ FDA giam l¹i lµ h¬n 612 vô, thËm chÝ ®· cã chuyÕn ®ang trªn ®­êng ®i cßn bÞ quay l¹i. Mü còng coi träng c¶ nhËp khÈu thuû s¶n phi thùc phÈm bao gåm: ngäc trai, agar, c¸ c¶nh… song trªn thùc tÕ ta míi chØ chó träng ®Õn xuÊt khÈu thuû s¶n thùc phÈm. MÆt kh¸c, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng thuû h¶i s¶n d­íi nhiÒu h×nh thøc ch­a phong phó, v× vËy cã thÓ nãi ch­a cã sù phï hîp cao cña mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi yªu cÇu nhËp khÈu cña thÞ tr­êng Mü. Trong khi ®ã, ®éi ngò nghiªn cøu t×m hiÓu thÞ tr­êng víi tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vÒ nghiÖp vô, sù am hiÓu ph¸p luËt, vèn tiÕng Anh vµ tr×nh ®é vi tÝnh cßn kÐm, h¬n n÷a lµ kinh phÝ ®Çu t­ cßn kÐm ch­a cã hiÖu qu¶.

48

Bªn c¹nh ®ã, c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÉn cßn mét sè mÆt ch­a æn ®Þnh, g©y ra nhiÒu khã kh¨n vµ bÞ ®éng cho c¸c doanh nghiÖp. C¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ vµ tÝn dông cßn nhiÒu bÊt cËp: Qu¸ tr×nh thanh to¸n cßn chËm, thñ tôc cßn r­êm rµ; tån t¹i nhiÒu møc thuÕ kh¸c nhau ch­a ph©n lo¹i nhãm cô thÓ, cßn chång chÐo…MÆc dï ®· ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ cho mét sè ®èi t­îng, song c¸c thñ tôc xin hoµn thuÕ cßn ph¶i qua nhiÒu c¸c c¬ quan, xin nhiÒu giÊy tê phøc t¹p tèn kÐm g©y c¶n trë s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn thuû s¶n

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

3.3.1 Nguyªn nh©n kh¸ch quan.

xuÊt khÈu th× hiÖn nay míi chØ cã h¬n 50 doanh nghiÖp ¸p dông HACCP cã hiÖu qu¶ vµ ®­îc Mü chÊp nhËn cho xuÊt khÈu vµo n­íc hä (75 doanh nghiÖp x©y dùng vµ ¸p dông ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng theo hÖ thèng HACCP ). Ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ch­a lµm tèt c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµo thÞ tr­êng Mü, cô thÓ lµ míi chØ thùc hiÖn ®­îc kªnh th«ng tin cho doanh nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý, cßn kªnh th«ng tin rÊt quan träng lµ th«ng tin cho ng­êi tiªu dïng ë Mü th× ch­a biÕt lµm vµ ch­a cã c¬ chÕ ®Ó huy ®éng nguån lùc thùc hiÖn. 3.3 Nguyªn nh©n tån t¹i nh÷ng mÆt ch­a lµm ®­îc.

- ThÞ tr­êng Mü qóa réng lín, hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü qóa phøc t¹p. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tiÕp cËn víi thÞ tr­êng nµy cho nªn sù hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng, c¸ch lµm ¨n cña ng­êi Mü, kinh nghiÖm tiÕp cËn vÒ nã ch­a nhiÒu…MÆt kh¸c, ViÖt Nam ch­a gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. - ThÞ tr­êng Mü qu¸ xa víi thÞ tr­êng ViÖt Nam, do ®ã chi phÝ vËn t¶i vµ b¶o hiÓm chuyªn chë xuÊt khÈu lín, ®iÒu nµy lµm cho chi phÝ kinh doanh hµng ho¸ tõ ViÖt Nam ®­a sang thÞ tr­êng Mü t¨ng lªn. H¬n n÷a, thêi gian vËn chuyÓn dµi lµm cho hµng thuû s¶n bÞ gi¶m chÊt l­îng, tû lÖ hao hôt t¨ng, ®©y còng lµ mét nguyªn tè kh¸ch quan lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü so víi hµng ho¸ tõ c¸c n­íc Ch©u Mü la tinh.

- TÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü rÊt cao. NhiÒu n­íc trªn thÕ giíi cã lîi thÕ t­¬ng tù ta ®Òu coi thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cu¶ m×nh, cho nªn ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp cña c¸c n­íc nµy ®Òu quan t©m ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p hç trî th©m nhËp, dµnh thÞ phÇn trªn thÞ tr­êng Mü.

- Ta b­íc vµo thÞ tr­êng Mü chËm h¬n so víi c¸c ®èi t¸c, khi mµ thÞ tr­êng ®· æn ®Þnh vÒ ng­êi mua, mèi b¸n, thãi quen, së thÝch s¶n phÈm th× ®©y còng ®­îc coi lµ th¸ch ®è ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü.

- TÝnh c¹nh tranh s¶n phÈm xuÊt khÈu thuû s¶n cña ta cßn thÊp trªn c¶ hai

49

- Mü th­êng g¾n chÝnh trÞ víi nhËp khÈu thuû s¶n víi c¸c biÖn ph¸p nh­ cÊm vËn, ®­a vÊn ®Ò chèng ph¸ gi¸ vµo chÝnh s¸ch nhËp khÈu thuû s¶n, c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i kh¸c nh­ quy ®Þnh vÒ vÖ sinh thùc phÈm… 3.3.2 Nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan. - Nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n cña ta ®­a vµo thÞ tr­êng Mü chñ yÕu lµ hµng s¬ chÕ xuÊt khÈu d­íi d¹ng th«, ch­a qua chÕ biÕn, hiÖu qu¶ thÊp vµ gi¸ c¶ thÊp, bÊp bªnh, trÞ gi¸ xuÊt khÈu kh«ng æn ®Þnh. khÝa c¹nh: gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng. - Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kü thuËt s¶n xuÊt b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn cßn nhiÒu h¹n chÕ, tuy cã ®­îc c¶i tiÕn nh­ng vÉn cßn thÊp h¬n so víi c¸c n­íc cã hµng thuû s¶n ®­a vµo Mü nh­ Th¸i Lan, Trung Quèc, Indonesia,…

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- Kh¶ n¨ng cung cÊp ch­a lín l¾m, s¶n phÈm ch­a ®a d¹ng vÒ h×nh thøc th­¬ng hiÖu vµ chñng lo¹i còng kh«ng phong phó cña c¸c s¶n phÈm qua chÕ biÕn. C¸c kªnh ph©n phèi ®èi víi hµng thuû s¶n VÖt Nam ch­a nhiÒu vµ kh«ng ®ång bé. - Mü cã nh÷ng quy ®Þnh kh¾t khe ch¼ng nh÷ng ®èi víi chÊt l­îng, vÖ sinh an toµn thùc phÈm mµ cßn cã c¸c quy ®Þnh b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, ®©y còng ®­îc coi lµ c¸c rµo c¶n kü thuËt lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. - C¸c yÕu tè c¬ b¶n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn thuû s¶n æn ®Þnh vµ l©u dµi nh­ quy ho¹ch, gièng nu«i trång ®¸nh b¾t…cßn mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t ch­a trë thµnh quy tr×nh c«ng nghÖ hoµn chØnh mang tÝnh c«ng nghiÖp ë tÇm vÜ m«. MÆt kh¸c n¾m b¾t th«ng tin ë thÞ tr­êng Mü cßn Ýt, c¸c doanh nghiÖp ch­a chñ ®éng nghiªn cøu ®Ó tiÕp cËn kÞp thêi víi thÞ tr­êng nµy. ViÖc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p khoa häc mang tÝnh thùc tiÔn ®Ó xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cña Bé thuû s¶n: 850 triÖu USD chiÕm 31,5% thÞ phÇn xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµo n¨m 2005 cã ý nghÜa thiÕt thùc vµ cÊp b¸ch. - Nh÷ng giíi h¹n vÒ nguån lîi vµ n¨ng lùc qu¶n lý trong ®iÒu kiÖn cña kinh tÕ thÞ tr­êng: Mét bé phËn cña nguån lîi thuû s¶n ven bê ®ang bÞ khai th¸c c¹n kiÖt, kh¶ n¨ng t¸i t¹o nguån lîi thÊp, n¨ng suÊt ®¸nh b¾t gi¶m trong khi chóng ta ch­a ®ñ n¨ng lùc lµm chñ vïng biÓn xa bê. NghÒ nu«i t«m vµ nu«i c¸ ®ang ph¸t triÓn tù ph¸t, thiÕu quy ho¹ch, lu«n tiÒm Èn nguy c¬ bïng ph¸t dÞch bÖnh mµ ch­a cã biÖn ph¸p phßng ngõa. HiÖu qu¶ ®Çu t­ cho s¶n xuÊt khai th¸c, nu«i trång vµ chÕ biÕn ngµy mét thÊp dÇn, khiÕn lîi thÕ trong ®Çu t­ cña ngµnh ngµy mét Ýt hÊp dÉn h¬n. Nguy c¬ « nhiÔm m«i tr­êng nu«i trång thuû s¶n do viÖc sö dông thuèc kh¸ng sinh trong nu«i trång thuû s¶n, thuèc trõ s©u, ph©n bãn trong n«ng nghiÖp… - Sù thiÕu hôt ngµy cµng gay g¾t nguån nh©n lùc ®­îc ®µo t¹o, hÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ thuû s¶n c¶ ë trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng chuyÓn ®æi chËm, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu héi nhËp vµ c¹nh tranh quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn nhanh cña lÜnh vùc chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n kÐo theo sù thiÕu hôt c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp giái vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. Hµng chôc v¹n n«ng d©n ë c¸c vïng tõ n«ng nghiÖp sang nu«i t«m ®ang hÕt søc bì ngì víi nghÒ míi. §éi ngò ng­ d©n trªn c¸c con tµu ®¸nh b¾t xa bê ch­a ®­îc ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn ®Ó cã thÓ tiÕn ra khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c ng­ tr­êng xa bê. §éi ngò c¸n bé, gi¶ng viªn, c¸c nhµ khoa häc ë c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c tr­êng ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp còng ch­a ®­îc ®æi míi t­¬ng xøng…

50

Tãm l¹i, trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸, ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã nh÷ng b­íc chuyÓn m×nh ®Ó héi nhËp nhanh chãng víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c¸c môc tiªu c«ng nghÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®ßi hái ViÖt Nam cÇn lùa chän cho m×nh mét h­íng ®i ®óng ®¾n, mét lé tr×nh thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña m×nh. Trong ®ã, cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi chiÕn l­îc lùa chän s¶n phÈm xuÊt khÈu trong tõng giai

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

B¶ng 26: Ph©n tÝch SWOT xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü.

®o¹n ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi trong giai ®o¹n ®Çu cña tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, thuû s¶n ®­îc lùa chän lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu mòi nhän lµ h­íng ®i ®óng ®¾n, cã ý nghÜa quan träng gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc. Chóng ta ®· tiÕp cËn vµ më réng ®­îc trªn nhiÒu thÞ tr­êng trªn thÕ giíi nh­ thÞ tr­êng NhËt B¶n, EU, Trung Quèc…Tuy nhiªn, ¸p lùc c¹nh tranh diÔn ra ngµy cµng gay g¾t, nh÷ng ph¸t sinh vµ sù bÊt æn ®Þnh cña m«i tr­êng kinh doanh ®ang ®Æt ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam tr­íc nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc míi. Chóng ta ch­a thÓ tho¶ m·n víi nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc, bëi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã ch­a thùc sù ®¶m b¶o cho ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam t¹o lËp mét vÞ thÕ v÷ng ch¾c vµ v­ît tréi h¬n so víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tr­íc m¾t chóng ta, thÞ tr­êng Mü ®­îc xem nh­ lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng vµ rÊt hÊp dÉn víi hµng ho¸ xuÊt khÈu nãi chung vµ hµng thuû s¶n nãi riªng. Cã thÓ nãi mét con ®­êng míi cho thuû s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam b¾t ®Çu ®· khai th«ng, nh­ng ch¾c ch¾n ®©y kh«ng ph¶i lµ con ®­êng b»ng ph¼ng ®Ó thuû s¶n ViÖt Nam cã thÓ dÔ dµng b¨ng qua. §Ó hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta cã mÆt vµ t¹o lËp ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng Mü lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ®Çy gian nan vÊt v¶, ®ßi hái kh«ng chØ sù nç lùc rÊt lín cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ cÇn sù hç trî tÝch cùc tõ phÝa Nhµ n­íc ®Ó cã thÓ tiÕp cËn vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng còng l¾m ch«ng gai nµy. TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi, ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu chñ yÕu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cã thÓ ®­îc ph¶n ¸nh qua b¶ng ph©n tÝch SWOT nh­ sau:

®iÓm m¹nh

C¬ héi

1. Tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu rÊt 1. NhiÒu lo¹i thuû s¶n chÕ biÕn thuÕ

nhanh. gi¶m theo HiÖp ®Þnh.

HACCP.

cµng ­a chuéng.

2. 75 doanh nghiÖp ¸p dông 2. Thuû s¶n lµ lo¹i thùc phÈm ngµy

3. S¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam

rÊt ®a d¹ng.

3. Nh÷ng b­íc tiÕn tÝch cùc trong quan hÖ ngo¹i giao vµ th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a ta vµ Mü.

4. N¨ng lùc nhËp khÈu thuû s¶n cña

Mü ngµy cµng lín. 4. §­îc sù chØ ®¹o vµ quan t©m kÞp thêi cña c¸c ban l·nh ®¹o tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng.

5. LuËt thuû s¶n s¾p ra ®êi.

®iÓm yÕu

Th¸ch thøc

51

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

1. Doanh nghiÖp ch­a am hiÓu thÞ 1. C¹nh tranh gay g¾t víi Cana®a,

tr­êng Mü. Th¸i Lan, Trung Quèc…

2. C¬ së vËt chÊt chÕ biÕn, b¶o 2. Mü ngµy cµng th¾t chÆt kiÓm so¸t

chÊt l­îng thuû s¶n. qu¶n cßn th« s¬.

3. XuÊt khÈu vµo Mü cßn nhiÒu s¶n phÈm th«, gi¸ trÞ thÊp. 4. Nguån cung cÊp thuû s¶n ch­a

æn ®Þnh.

5. Giíi h¹n vÒ nguån lîi vµ n¨ng

3. Sù c¶n trë tõ thÞ tr­êng Mü ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu cã lîi thÕ cña ViÖt Nam lµ c¸ Tra vµ c¸ Basa. 4. ThiÕu hôt ngµy cµng gay g¾t nguån nh©n lùc ®­îc ®µo t¹o. 5. H¹ møc giíi h¹n ph¸t hiÖn d­ lùc qu¶n lý.

l­îng kh¸ng sinh cßn 0,3ppb

dÇn.

6. HiÖu qu¶ ®Çu t­ ngµy mét thÊp

XIX. ch­¬ng III XX. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü

1. ChiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam giai ®o¹n

2001-2010

1.1 Quan ®iÓm ®Ò xuÊt chiÕn l­îc.

- XuÊt khÈu thuû s¶n tiÕp tôc lµ mòi nhän trong ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n,

gi÷ vai trß vµ vÞ trÝ quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc.

- XuÊt khÈu vµ chÕ biÕn xuÊt khÈu thuû s¶n ph¶i g¾n bã mËt thiÕt vµ trùc tiÕp víi nhau, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khai th¸c, nu«i trång thuû s¶n, trªn c¬ së c¬ cÊu hîp lý.

- XuÊt khÈu thuû s¶n ph¶i chuyÓn sang kinh tÕ khai th¸c lao ®éng kü thuËt vµ

c«ng nghÖ lµ chñ yÕu, ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt vµ trang thiÕt bÞ.

- CÇn ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu

thuû s¶n, ®µo t¹o vµ båi d­ìng nguån nh©n lùc.

1.2 Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n trong giai

®o¹n tíi.

- Tõng b­íc ®­a ngµnh thuû s¶n trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong nÒn

kinh tÕ quèc d©n.

52

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- Chó träng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, ®æi míi ph­¬ng thøc khai th¸c h¶i

s¶n. Tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn thay ®æi c¬ cÊu hµng thuû s¶n xuÊt khÈu.

- N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng vµ ®i tõng b­íc v÷ng ch¾c héi nhËp

kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ.

- ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ph¸t triÓn s¶n

xuÊt, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu.

- T¨ng c­êng c«ng t¸c b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n. Sö dông cã hiÖu qu¶ nguån

vè ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi.

- §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, ®æi míi bé m¸y tæ chøc, s¾p xÕp l¹i c¸n bé

®Ó ®¸p øng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ yªu cÇu cña giai ®o¹n míi.

1.3 Môc tiªu ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ®Õn n¨m

2010.

1.3.1 Môc tiªu ng¾n h¹n

G¾n chÕ biÕn xuÊt khÈu víi s¶n xuÊt nguyªn liÖu, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho s¶n

xuÊt quy m« lín, gi¶m gi¸ thµnh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng t¹i c¸c khu vùc chÝnh trªn thÕ giíi, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 2,25 tû ®Õn 2,3 tû USD vµo n¨m 2003, t¨ng 12–15% so víi n¨m 2002 vµ 3,5 tû USD vµo n¨m 2010. Khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn, phÊn ®Êu ®­a tû träng ngµnh thuû s¶n trong GDP lªn 2,5-3% vµ b¶o ®¶m tèc ®é t¨ng tæng s¶n l­îng b×nh qu©n cña ngµnh 4,5-5,1%. H¹n chÕ khai th¸c trong thêi kú 2000-2010, gi÷ møc t¨ng tõ 1,2-1,4 triÖu tÊn. T¨ng s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n tõ 10-13%/n¨m. Lao ®éng trùc tiÕp vµ phôc vô nghÒ c¸ t¨ng trung b×nh 2,65%/n¨m; 3,55 triÖu lao ®éng (n¨m 2002); 3,9 triÖu lao ®éng (n¨m 2005) vµ 4,4 triÖu lao ®éng n¨m 2010. Lao ®éng nu«i trång thuû s¶n, lao ®éng chÕ biÕn thuû s¶n t¨ng gÊp 2 lÇn. 1.3.2 Môc tiªu dµi h¹n

- Kh«ng ngõng t¨ng phÇn ®ãng gãp cña ngµnh thuû s¶n vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc b»ng viÖc t¨ng c­êng xuÊt khÈu, gia t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ vµ n©ng cao vÞ thÕ cña thuû s¶n trªn tr­êng quèc tÕ, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp cho ng­êi d©n.

- §­a ngµnh thuû s¶n trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ®­îc c«ng nghiÖp ho¸ vµ

hiÖn ®¹i ho¸ víi khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn.

- X©y dùng mét ngµnh thuû s¶n ®­îc qu¶n lý tèt, ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn

53

v÷ng. Kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng quèc tÕ.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

1.4 §Þnh h­íng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang Mü.

C¨n cø vµo tiÒm n¨ng cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam vµ triÓn väng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü, chóng ta cã thÓ tin t­ëng kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng Mü cña thuû s¶n ViÖt Nam sÏ trë thµnh hiÖn thùc. S¶n phÈm thñy s¶n cña chóng ta cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn, cÇn nç lùc kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i.

Víi dung l­îng nhËp khÈu hµng thuû s¶n kho¶ng 10 tû USD/n¨m, Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô rÊt lín. ChØ cÇn chiÕm 5-6% gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. NÕu cã nh÷ng b­íc tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÝch hîp vµo thÞ tr­êng nµy th× dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü sÏ cã møc t¨ng tr­ëng kh¶ quan trong nh÷ng n¨m tíi. Sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam–Mü ®· chÝnh thøc ®i vµo thùc tiÔn th× kim ng¹ch nhËp khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam n¨m 2002 ®¹t trªn 655 triÖu USD; n¨m 2005 dù b¸o ®¹t 850 triÖu USD vµ ®¹t 1,3 tû USD vµo n¨m 2010, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trªn 15%/n¨m.

Tuy nhiªn, mét khã kh¨n lín nhÊt cña ViÖt Nam trong xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü hiÖn nay ®ã lµ viÖc Tæng thèng Mü G.Bush ®· th«ng qua LuËt HR 2330, trong ®ã cã ®iÒu luËt sè SA 2000 quy ®Þnh FDA (Côc thùc phÈm vµ d­îc phÈm Mü). Theo quy ®Þnh cña LuËt nµy, c¸ tra vµ c¸ basa cña ViÖt Nam trong nhãm c¸ da tr¬n mang tªn “catfish” sÏ kh«ng ®­îc FDA cÊp phÐp nhËp khÈu. §iÒu nµy, cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn søc c¹nh tranh vµ uy tÝn cña thuû s¶n ViÖt Nam. MÆt kh¸c, thÞ tr­êng Mü còng ®ßi hái ph¶i ®¸p øng c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ s¶n phÈm theo HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000, tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña LuËt th­¬ng m¹i Mü vÒ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ xuÊt xø s¶n phÈm còng nh­ quy ®Þnh kh¾t khe vÒ thêi h¹n giao hµng. Tõ ngµy 18/12/1997, Mü ®· ¸p dông tiªu chuÈn HACCP cho viÖc nhËp khÈu hµng thuû s¶n, ®iÒu nµy b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü ph¶i tæ chøc t¹o nguån thuû s¶n cã chÊt l­îng cao nÕu kh«ng sÏ kh«ng xuÊt khÈu ®­îc. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña WTO víi nh÷ng lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n còng g©y nhiÒu khã kh¨n cho chóng ta. MÆc dï, ph¶i ®èi phã víi nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc nãi trªn, nh­ng theo ®¸nh gi¸ th× kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam lµ kh¸ lín vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü vÉn cßn xu h­íng t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi.

54

Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu 2001-2010, víi chñ tr­¬ng tiÕp tôc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i, ViÖt Nam coi Mü lµ thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc vµ lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

­íc tÝnh sÏ chiÕm 25-28% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn ngµnh vµo n¨m 2010. Vµ ®­a thÞ phÇn lªn 30-35% so víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c cña thuû s¶n ViÖt Nam.

2. Mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt

Nam sang thÞ tr­êng Mü.

Tãm l¹i, víi mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®óng ®¾n, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt còng nh­ n¨ng lùc c¹nh tranh, h¬n n÷a thÞ tr­êng Mü ®ang dÇn réng më víi søc tiªu thô rÊt lín. Hai yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan ®ã ®ñ ®Ó ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam cã nh÷ng triÓn väng tèt ®Ñp trong t­¬ng lai.

2. 1 TÇm vi m«.

2.1.1 Tæ chøc hÖ thèng th«ng tin ph¶n ¸nh kÞp thêi sù thay ®æi nhu cÇu, thÞ hiÕu.

Cã mét c©u nãi r»ng “biÕt ng­êi biÕt ta, tr¨m trËn tr¨m th¾ng”. Ng­êi Mü ®· häc vµ ¸p dông rÊt nghiªm tóc m­u kÕ trªn, mét ph­¬ng tr©m cã gi¸ trÞ cho tÊt c¶ mäi nhµ kinh doanh muèn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng.

55

Mü lµ quèc gia ph¸t triÓn m¹nh nhÊt thÕ giíi vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, cã nh÷ng tËp ®oµn xuyªn quèc gia. Do ®ã, khi tham gia vµo thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i lµm viÖc víi nh÷ng ®èi t¸c cã thÓ hiÓu râ vÒ m×nh nhê th«ng tin b»ng nhiÒu nguån kh¸c nhau. Trong khi ®ã, viÖc kh«ng n¾m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü vÉn ®ang lµ trë ng¹i lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tr­íc khi xuÊt qu©n b­íc ch©n vµo thÞ tr­êng Mü th× ®iÒu cèt yÕu nhÊt lµ ph¶i t×m hiÓu vµ n¾m râ phong tôc, tËp qu¸n, luËt ph¸p, c¬ chÕ tæ chøc kinh doanh cña mét Hîp chñng quèc gåm 50 tiÓu bang lín nhá riªng biÖt. Mét sè c©u hái cÇn ph¶i ®­îc tr¶ lêi mét c¸ch chÝnh x¸c tr­íc khi b­íc ch©n vµo thÞ tr­êng Mü ®ã lµ: V× sao chÊt l­îng lµ yÕu tè hµng ®Çu trªn thÞ tr­êng Mü?. §èi t¸c nhËp khÈu nµo, c«ng ty, siªu thÞ b¸ch ho¸ nµo lµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng?. Nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü vÒ mÆt hµng nµy nh­ thÕ nµo? §©u lµ nhu cÇu thùc sù vµ ®©u lµ nhu cÇu gi¶ t¹o?. Vµ nhu cÇu ®ã doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®­îc hay kh«ng?. ¶nh h­ëng cña luËt ph¸p Mü nh­ thÕ nµo ®Õn nh÷ng g× mµ doanh nghiÖp sÏ lµm khi tiÒn hµnh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü?. T×nh h×nh c¸c ®èi thñ c¹nh tranh hiÖn t¹i vµ tiÒm Èn nh­ thÕ nµo?… ChÝnh v× vËy, ®Ó cã thÓ x©y dùng ®­îc hÖ thèng th«ng tin nµy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i cã sù liªn kÕt, hç trî, khai th¸c th«ng tin cña c¸c c«ng ty b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng Mü, nhanh chãng tiÕp cËn víi ph­¬ng thøc th­¬ng m¹i ®iÖn tö (e-commerce) th«ng qua viÖc ®­a vµo vµ sö dông hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ Internet, ®Ó gióp doanh nghiÖp thu thËp, dù b¸o th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nhanh chãng vµ cã ®é chÝnh x¸c cao. Th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng hç trî

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Hoµn thiÖn c«ng t¸c thu mua, t¹o nguån hµng cho xuÊt khÈu. N©ng cao hiÖu qu¶ thu mua t¹o nguån hµng ®èi víi xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng b¶o ®¶m sù thµnh c«ng cña c«ng t¸c xuÊt khÈu. ViÖc t¹o nguån hµng tèt, chÊt l­îng cao, gi¸ rÎ, giao hµng nhanh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu thuËn lîi, ®¶m b¶o uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. Trong thu mua hµng, vÊn ®Ò lùa chän nguån hµng rÊt quan träng v× qua ®©y nã ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. Do ®ã, ®Ó lùa chän nguån hµng phï hîp, doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña m×nh, thÞ tr­êng vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng. CÇn l­u ý r»ng, trong kinh doanh, ng­êi Mü cã mét ®Æc ®IÓm lµ: ®Çu tiªn hä ®Æt hµng víi khèi l­îng nhá ®Ó th¨m dß dung l­îng thÞ tr­êng, nÕu dung l­îng thÞ tr­êng tiªu thô lín hä sÏ ®Æt hµng víi sè l­îng lín, vµ doanh nghiÖp cã thÓ t¹o ®­îc nguån hµng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu kh«ng?.

cña ChÝnh phñ vµ cña c¸c trung t©m t­ vÊn, trung t©m ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng, tæ chøc tham quan, tham dù héi chî hµng thuû s¶n… c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng t×m hiÓu n¾m b¾t th«ng tin vÒ, nh÷ng th«ng tin ph¶n håi tõ thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp còng nh­ nh÷ng bÊt cËp ®Ó cïng th¸o gì. 2.1.2

Cã 3 nguån hµng chÝnh nªn khai th¸c nh­ sau: Nguån hµng do liªn doanh liªn kÕt; Nguån hµng thu mua qua c¸c ®¹i lý; Nguån ë c¸c c«ng ty, c¸c c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn.

Trong ®ã, nguån hµng ë c¸c c«ng ty, c¸c c¬ së s¶n xuÊt- chÕ biÕn lµ nguån hµng c¬ b¶n, b¶o ®¶m vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Tuy nhiªn, gi¸ c¶ thÞ tr­êng th­êng cao h¬n c¸c nguån hµng ®¹i lý vµ viÖc ký kÕt hîp ®ång mua hµng th­êng g¾n víi nhiÒu ®iÒu kiÖn do phÝa nguån hµng ®­a ra. V× thÕ, nguån hµng nµy chØ phï hîp víi nh÷ng hîp ®ång cã khèi l­îng lín, thêi gian giao hµng dµi.

Nguån hµng thu mua qua c¸c ®¹i lý cã ®Æc ®iÓm lµ c¬ ®éng, phï hîp víi viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång cã l« hµng nhá. Nguån hµng nµy th­êng ®­îc ®¶m b¶o vÒ sè l­îng, thêi h¹n giao hµng, gi¸ c¶ t­¬ng ®èi rÎ. Tuy nhiªn, th­êng kh«ng æn ®Þnh, mang tÝnh manh món, nhá lÎ. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc chñ ®éng khai th¸c c¸c nguån hµng cã tû lÖ chÕ biÕn cao, ®¶m b¶o vÒ sè l­îng, chÊt l­îng th× doanh nghiÖp cÇn x©y dùng thªm c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra nguån hµng xuÊt khÈu dåi dµo, tËp trung, cã chÊt l­îng cao. §ång thêi, còng cÇn cã thªm nhiÒu chÝnh s¸ch, ®Çu t­, liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn s¶n xuÊt mét c¸ch tho¶ ®¸ng.

vÊn ®Ò sau: - Lùa chän nguån hµng hîp lý, cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt, ®¶m

b¶o viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®· ký.

56

§Ó n©ng cao c«ng t¸c t¹o nguån hµng, c¸c doanh nghiÖp cÇn chó träng mét sè

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- ThiÕt lËp m¹ng l­íi thu mua hµng c¬ ®éng, thuËn tiÖn, ®ång thêi bè trÝ c¸c kho

- T¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho c«ng t¸c thu mua. §Æc biÖt cÇn bæ sung thªm ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, c¸c thiÕt bÞ nhµ kho, kiÓm nghiÖm hµng ho¸.

- N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm nghiÖm chÊt l­îng hµng ho¸. - N©ng cao nghiÖp vô cña c¸n bé lµm c«ng t¸c thu mua. - Gi¶m tæn thÊt trong kh©u thu ho¹ch. 2.1.3 T¨ng c­êng ®Çu t­ cho kh©u chÕ biÕn.

mét c¸ch hîp lý vµ khoa häc.

§Ó n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ vµ tõ ®ã t¹o thªm søc c¹nh tranh, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp cÇn c¶i tiÕn, ®Çu t­ c«ng nghÖ chÕ biÕn cho phï hîp víi nguån nguyªn liÖu vµ yªu cÇu vÒ s¶n phÈm cña thÞ tr­êng Mü. Doanh nghiÖp cÇn lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt vÒ ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn: vÒ thêi gian thùc hiÖn, lo¹i h×nh c«ng nghÖ ®Þnh chän, c«ng suÊt dù kiÕn cña m¸y mãc, møc ®Çu t­ vµ nguån vèn ®Çu t­…Lùa chän c«ng nghÖ còng ph¶i dùa trªn c¬ së phï hîp víi ®Æc ®iÓm vïng nguyªn liÖu, tuú theo lµ vïng nu«i trång hay vïng ®¸nh b¾t. C¸c doanh nghiÖp cÇn huy ®éng tèi ®a nguån vèn tù cã ®Ó mua s¾m, n©ng cÊp trang thiÕt bÞ, mÆt b»ng nhµ x­ëng, vµ tiÕp ®Õn lµ cã thÓ ®Ò nghÞ vay tÝn dông hoÆc kªu gäi ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. Cã chiÕn l­îc ®Ó ®Çu t­ x©y dùng tiªu chuÈn s¶n phÈm thuû s¶n cña doanh nghiÖp phï hîp víi tiªu chuÈn HACCP, GMP; ®¶m b¶o s¶n phÈm thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh, an toµn thùc phÈm. Liªn doanh ®Çu t­ víi n­íc ngoµi s¶n xuÊt hµng thuû s¶n d­íi nh·n hiÖu cña c¸c c«ng ty ®· cã s½n hÖ thèng kªnh tiªu thô t¹i thÞ tr­êng Mü. C«ng nghÖ bao b× còng cÇn ®­îc chó träng sao cho võa ®¶m b¶o vÖ sinh, võa hÊp dÉn kh¸ch hµng vµ gãp phÇn t¹o lËp th­¬ng hiÖu. 2.1.4 TËp trung n©ng cao chÊt l­îng hµng thuû s¶n.

Mü lµ mét thÞ tr­êng khã tÝnh nhÊt thÕ giíi trong viÖc nhËp khÈu hµng thuû s¶n. ChÊt l­îng lµ yÕu tè hµng ®Çu trªn thÞ tr­êng Mü. ViÖc ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó hµng thuû s¶n cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m n©ng cao chÊt l­îng hµng thuû s¶n theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng Mü. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:

57

a). N©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng: chÊt l­îng, gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ tr×nh ®é tiÕp thÞ lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn søc c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n vµ c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m tíi, ®Ó ®¶m b¶o hµng ho¸ ®ñ chÊt l­îng xuÊt khÈu cÇn thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p.  N©ng cao chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn: C¸c doanh nghiÖp nªn x©y dùng cho m×nh mét nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh b»ng c¸ch ký hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm víi ng­êi nu«i trång, gióp ®ì ng­ d©n vÒ kü thuËt nu«i trång, vÒ gièng. CÇn cã nh÷ng

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

b).X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é vµ thiÕu ®iÒu kiÖn trang bÞ kiÓm nghiÖm ®o l­êng ®Ó kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ x©y dùng phßng thÝ nghiÖm t¹i nhµ m¸y cã kh¶ n¨ng kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n tr­íc khi xuÊt khÈu, tr¸nh t×nh tr¹ng chØ nghiÖm thu ®¸nh gi¸ theo c¶m nhËn vµ kinh nghiÖm.

ho¹t ®éng ®Ó phæ biÕn kü thuËt xö lý, b¶o qu¶n nguyªn liÖu sau thu thu ho¹ch ®èi víi ng­ d©n. §©y lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®­îc nguyªn liÖu, cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng cña nguån nguyªn liÖu bëi chÊt l­îng nguyªn liÖu lµ c¬ së ®Çu tiªn vµ kh«ng thÓ thiÕu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm.  PhÊn ®Êu s¶n xuÊt nguyªn liÖu néi ®Þa ®¶m b¶o yªu cÇu chÊt l­îng. N©ng cao tû lÖ sö dông nguyªn liÖu trong n­íc, t¨ng tû lÖ néi ®Þa trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n phÈm ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ quan.  §Çu t­ thiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, ®ång bé. ¸p dông c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.  CÇn n©ng cao tû träng hµng chÕ biÕn: Hµng thuû s¶n chÕ biÕn xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü, nÕu t¨ng ®­îc tû träng th× ch¼ng nh÷ng thu ®­îc nhiÒu ngo¹i tÖ h¬n, sö dông nh©n c«ng rÎ, khai th¸c lîi thÕ vÒ thuÕ nhËp khÈu mµ cßn cho phÐp b¶o qu¶n chÊt l­îng tèt h¬n, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.  Song song víi c¸c thay ®æi vÒ c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ, cÇn ph¶i n©ng cao ý thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña mçi c«ng nh©n, mçi c¸n bé. Ph¶i cã ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc, tuyªn truyÒn ®èi víi mäi c¸ nh©n trong doanh nghiÖp vÒ yªu cÇu vµ lîi Ých cña viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ vÒ vai trß cña mçi ng­êi trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §ång thêi, ®µo t¹o cho c«ng nh©n c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn. §èi víi c¸n bé qu¶n lý chÊt l­îng, cÇn ®µo t¹o n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n ®Ó hä thùc hiÖn tèt c¸c c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ tõ nhËp nguyªn liÖu- qu¸ tr×nh chÕ biÕn- s¶n phÈm nghiÖm thu.

58

Nh»m ®¸p øng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng khi xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü, tõng doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Çu t­ cho c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ b¾t ®Çu tõ nhËp nguyªn liÖu - quy tr×nh s¶n xuÊt – s¶n phÈm nghiÖm thu. Tham gia hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000, tiªu chuÈn nµy ®Ò cËp ®Õn c¸c yÕu tè chÝnh trong qu¶n lý chÊt l­îng nh­: chÝnh s¸ch chØ ®¹o vÒ chÊt l­îng; nghiªn cøu thÞ tr­êng; thiÕt kÕ triÓn khai s¶n phÈm; qu¸ tr×nh cung øng, bao gãi, ph©n phèi, xem xÐt ®¸nh gi¸ néi bé, dÞch vô sau khi b¸n hµng; kiÓm so¸t tµi liÖu, ®µo t¹o.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam phÇn lín lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt, kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm khi ®¨ng ký s¶n phÈm theo ISO 9000- ISO 9002 hay HACCP. Do ®ã, cÇn cã sù gióp ®ì, khuyÕn khÝch ®Ó c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ®­îc hÖ thèng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn chÊt l­îng quèc tÕ nh­ ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc nhËn chøng chØ ISO 9000, HACCP hoÆc gi¶i th­ëng chÊt l­îng ViÖt Nam. Nh­ng dï thÕ nµo, th× c¸c doanh nghiÖp còng cÇn chñ ®éng ph¸t huy néi lùc lµ chÝnh. 2.1.5 §¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu th­¬ng m¹i vµ giíi thiÖu s¶n phÈm

Nh·n hiÖu hµng ho¸ hay nh·n hiÖu th­¬ng m¹i lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn quan träng ®Ó cã thÓ héi nhËp vµo nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi. §èi víi thÞ tr­êng Mü, cã nh·n hiÖu vÉn ch­a ®ñ mµ ®ã ph¶i lµ nh·n hiÖu næi tiÕng th× míi cã gi¸ trÞ th­¬ng m¹i. §ã chÝnh lµ lý do gi¶i thÝch t¹i sao trong c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng mµ Mü ký kÕt víi c¸c n­íc th× nh·n hiÖu hµng ho¸ lu«n lµ mét ch­¬ng quan träng cña hiÖp ®Þnh. §èi víi s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam, tuy ®· xuÊt khÈu sang Mü lµ 655 triÖu USD n¨m 2002 vµ cã kho¶ng h¬n 100 doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü nh­ng nh÷ng nh·n hiÖu næi tiÕng chØ tiÕp cËn víi nhµ nhËp khÈu. Hµng b¸n lÎ ch­a ®Õn tay ng­êi tiªu dïng. Cã mét kinh nghiÖm quý b¸u trong thêi gian võa qua ®ã lµ tr­êng hîp xuÊt khÈu c¸ basa ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü: MÆt hµng c¸ basa ViÖt Nam nhanh chãng chiÕm thÞ phÇn lín ë Mü, nh­ng khi bÞ c¸c tËp ®oµn c¹nh tranh ph¶n c«ng, vËn ®éng hµnh lang khiÕn Quèc héi Mü ra quyÕt ®Þnh cÊm nhËp c¸ basa ViÖt Nam th× ngay lËp tøc bÞ ®iªu ®øng. Vµ ®Õn khi Bé th­¬ng m¹i Mü ra quyÕt ®Þnh ®¸nh thuÕ cao h¬n ®èi víi mÆt hµng c¸ tra vµ c¸ basa cña ta th× kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng Mü sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §iÒu ®ã còng nãi lªn r»ng, chóng ta muèn xuÊt khÈu thµnh c«ng sang Mü th× ph¶i hiÓu luËt ch¬i cña Mü.

Do ®ã, ®Ó c¹nh tranh thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng Mü còng nh­ lµ ®Ó tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra do viÖc tranh chÊp nh·n hiÖu hµng ho¸ nh­ sù kiÖn “c¸ tra, c¸ basa” võa qua. Tr­íc khi xuÊt khÈu hµng thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü th× cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®¨ng ký th­¬ng hiÖu hµng ho¸ víi Côc qu¶n lý d­îc phÈm vµ thùc phÈm Mü (FDA) theo ®óng hiÖp ­íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam tham gia. ViÖc lµm nµy rÊt cÇn thiÕt vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh ngay v× nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc mµ nã ®em l¹i.

59

Trong c«ng t¸c giíi thiÖu s¶n phÈm víi kh¸ch hµng, trong thêi ®¹i Internet hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cÇn thÊy ®­îc nh÷ng øng dông quan träng cña c«ng nghÖ truyÒn sè liÖu qua hÖ thèng Internet toµn cÇu ®Ó truyÒn th«ng tin tíi kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp cÇn giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh th«ng qua viÖc thiÕt kÕ c¸c trang Web vµ ph¸t trªn c¸c m¹ng Internet lín cña Mü ngay trªn ®Êt Mü. V× nh­ vËy,

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

c¸c ®èi t¸c Mü míi cã thÓ truy cËp nhanh chãng ®­îc vµ cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c nguån hµng xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. 2.1.6 T¨ng c­êng liªn doanh, liªn kÕt víi môc tiªu t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung cßn nhá bÐ vÒ quy m« s¶n xuÊt, vèn kinh doanh, kinh nghiÖm kinh doanh quèc tÕ. Trong khi ®ã, thÞ tr­êng Mü rÊt réng lín, phøc t¹p, tÝnh c¹nh tranh cao víi nhiÒu lo¹i c«ng ty tõ nhá ®Õn rÊt lín, míi thµnh lËp hay ®· tån t¹i h¬n 100 n¨m. M«i tr­êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt, yªu cÇu chÊt l­îng hµng ho¸ cao, ®¬n ®Æt hµng lín, ®ßi hái giao hµng ®óng h¹n trong mét kho¶ng thêi gian eo hÑp… tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã sÏ t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng phèi hîp, céng t¸c víi nhau ®Ó cã thÓ ®¸p øng c¸c ®ßi hái cña thÞ tr­êng nh»m duy tr×, cñng cè vµ ph¸t triÓn thÞ phÇn cña mçi doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña toµn thÓ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung trªn thÞ tr­êng Mü, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp.

Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp còng nªn tiÕn hµnh liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi tõ ®ã h×nh thµnh nªn mét bé phËn c¸c doanh nghiÖp liªn doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nh÷ng thÕ m¹nh vÒ c«ng nghÖ vµ vèn ®Çu t­, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i s¶n phÈm còng nh­ viÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm thuû s¶n trªn thÞ tr­êng Mü. Ngµnh thuû s¶n tÝch cùc tham gia c¸c hiÖp héi thuû s¶n trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi t¹o thªm thuËn lîi trong viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ chÌn Ðp mét c¸ch phi lý cña mét sè thÞ tr­êng lín.

Mét kinh nghiÖm cho thÊy r»ng, mçi doanh nghiÖp chØ cè g¾ng t¹o dùng mét h×nh ¶nh riªng cho m×nh th× ch­a ®ñ, bëi v× nÕu cø m¹nh ai ng­êi Êy ch¹y th× c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tõ n­íc ngoµi sÏ tËp trung tÈy chay hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ra khái thÞ tr­êng. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn liªn kÕt víi nhau, mét mÆt nh»m t¨ng c­êng hîp lùc, mÆt kh¸c ®Ó g©y Ên t­îng, thu hót sù quan t©m cña kh¸ch hµng Mü. 2.1.7 Ph¸t triÓn m¹ng l­íi ph©n phèi trªn thÞ tr­êng Mü.

60

Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu hiÖn nay ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cho thÊy hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu thiÕu c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó lµm c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i. §ã lµ: thiÕu th«ng tin th­¬ng m¹i vµ t×nh b¸o kinh doanh, thiÕu nguån nh©n lùc cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, thiÕu nguån lùc tµi chÝnh vµ vËt chÊt, thiÕu m¹ng l­íi b¸n hµng vµ c¸c quan hÖ… HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu kh«ng cã chiÕn l­îc Marketing xuÊt khÈu hoÆc nÕu cã th× nh÷ng chiÕn l­îc ®ã còng kh«ng thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ vµ ch­a cã hiÖu qu¶

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

cao. V× vËy, trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng cho m×nh mét kÕ ho¹ch Marketing hoµn chØnh vµ theo mét vßng trßn khÐp kÝn tõ nghiªn cøu thÞ tr­êng, x©y dùng c¸c chiÕn l­îc gi¸, ph©n phèi, qu¶ng c¸o…®Õn kh©u ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.

Mét vÊn ®Ò quan träng n÷a, ®ã lµ: vÒ l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn më réng m¹ng l­íi tiªu thô thuû s¶n t¹i thÞ tr­êng Mü ®Ó t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c cho thuû s¶n ViÖt Nam, nh»m chèng chäi víi nh÷ng m­u mÑo c¹nh tranh phøc t¹p vµ tinh vi cña c¸c ®¹i gia n­íc ngoµi. §Ó cã thÓ më réng m¹ng l­íi tiªu thô trªn thÞ tr­êng Mü, ta cã thÓ tËn dông lùc l­îng ViÖt kiÒu t¹i Mü. HiÖn nay, sè l­îng bµ con ViÖt Nam ®ang sèng vµ lµm viÖc t¹i Mü kh¸ ®«ng ®¶o. Víi tr×nh ®é khoa häc cao do ®­îc tiÕp xóc víi nÒn khoa häc hiÖn ®¹i, céng víi sù am hiÓu vÒ luËt ph¸p Mü th× ®©y sÏ lµ mét nguån lùc ®¸ng kÓ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chó ý thu hót vµ tËn dông trong viÖc hîp t¸c kinh doanh hoÆc sö dông lµm m«i giíi, trung gian víi c¸c ®èi t¸c Mü. §ång thêi, víi sè l­îng trªn 2 triÖu ng­êi, lùc l­îng ViÖt kiÒu còng sÏ lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô ®¸ng kÓ hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü vµ qua ®ã, gi¸n tiÕp qu¶ng b¸ hµng thuû s¶n ViÖt Nam. Nh­ vËy, lùc l­îng ViÖt kiÒu ë Mü ®ang vµ sÏ trë thµnh nh÷ng ®èi t¸c quan träng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam – nh÷ng ng­êi muèn xuÊt khÈu hµng thuû s¶n sang Mü trong giai ®o¹n ®Çu míi x©m nhËp thÞ tr­êng. Do ®ã, ®Ó ph¸t huy vµi trß cña lùc l­îng nµy, c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm, hîp t¸c, ®ång thêi ph¶i cã ®èi s¸ch phï hîp ®Ó ­u ®·i, kªu gäi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho hä hîp t¸c kinh doanh, quay vÒ ®ãng gãp phôc vô quª h­¬ng.

Mét thùc tÕ lµ trong h¬n 100 doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng thñy s¶n sang thÞ tr­êng th× sè l­îng c¸c doanh nghiÖp cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü phÇn lín lµ ch­a cã. ChÝnh v× vËy, ®Ó ®Èy m¹nh kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü, nhÊt lµ sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Mü ®· cã hiÖu lùc, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i më c¸c ®¹i lý ®¨ng ký kinh doanh ë tiÓu bang n¬i cã cöa khÈu nhËp hµng. Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o hµng ho¸ ViÖt Nam khi nhËp khÈu vµo Mü ®­îc th«ng quan nhanh, nh­ thÕ víi cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ giao hµng ®óng thêi h¹n cña c¸c ®èi t¸c Mü.

61

Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn x©y dùng quan hÖ víi c¸c nhµ ph©n phèi ë Mü v× ®©y lµ thÞ tr­êng cã ph©n cÊp b¸n bu«n, b¸n lÎ…râ rµng. Do ®ã, n¾m ch¾c ®­îc m¹ng l­íi ph©n phèi hµng vµ cã quan hÖ tèt víi c¸c nhµ ph©n phèi sÏ lµ ­u thÕ rÊt quan träng. §iÒu nµy, cã hiÖu qu¶ kh«ng kÐm so víi viÖc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü. V× nÕu lµm ¨n tèt th× chÝnh nh÷ng b¹n hµng, nhµ ph©n phèi Mü sÏ lµ ch©n rÕt tèt nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp cña ta th©m nhËp vµo thÞ tr­êng réng lín nµy.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

2.1.8 Hoµn thiÖn ph­¬ng thøc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n.

Thùc tr¹ng cho thÊy, gÇn nh­ 100% c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu theo gi¸ FOB sang thÞ tr­êng Mü, cho nªn toµn bé viÖc giao hµng cho kh¸ch hµng lµ t¹i ViÖt Nam, toµn bé ho¹t ®éng ph©n phèi b¸n hµng ë thÞ tr­êng Mü lµ do ®èi t¸c n¾m gi÷. XuÊt khÈu thuÇn tuý nh­ vËy vÒ l©u dµi khã duy tr× vµ ph¸t triÓn ®­îc mét c¸ch bÒn v÷ng. CÇn ph¶i hoµn thiÖn ph­¬ng thøc xuÊt khÈu theo h­íng tõng b­íc tiÕn tíi xuÊt khÈu trùc tiÕp, ph©n phèi trùc tiÕp t¹i thÞ tr­êng Mü. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hÖ thèng ph©n phèi hµng thuû s¶n trªn thÞ tr­êng Mü, häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã sù tµi trî mét phÇn cña Nhµ n­íc, HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n x©y dùng hoÆc thuª m­ín l©u dµi kho b·i ë thÞ tr­êng Mü ®Ó tæ chøc tham gia b¸n bu«n. CÇn tËn dông ®«ng ®¶o ®éi ngò ng­êi ViÖt kiÒu, Hoa kiÒu ®Ó ®­a hµng thuû s¶n cña ta vµo thÞ tr­êng Mü.

Mét vÊn ®Ò n÷a lµ, võa qua Mü lu«n viÖn nh÷ng lý do kh«ng x¸c ®¸ng ®Ó kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ( tiªu biÓu lµ vô c¸ tra, c¸ basa s¾p tíi lµ s¶n phÈm t«m). Nªn ch¨ng chóng ta cÇn ¸p dông triÖt ®Ó ph­¬ng ph¸p hµng ®æi hµng song song víi xuÊt khÈu trùc tiÕp? HoÆc chóng ta mua c«ng nghÖ vµ con gièng cña Mü ®Ó chÕ biÕn thuû s¶n víi ®iÒu kiÖn xuÊt sang Mü vµ cho Mü kiÓm tra hµng tr­íc khi niªm phong? Lµm nh­ thÕ chóng ta cã thÓ h¹n chÕ ®­îc sù kiÖn tông v« cí tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp Mü ®­a ra. VÊn ®Ò nµy còng cÇn cã sù hç trî rÊt lín tõ phÝa ChÝnh phñ. 2.1.9 Ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña HiÖp héi thuû s¶n ViÖt Nam.

62

HiÖp héi thuû s¶n ViÖt Nam, víi t­ c¸ch lµ mét tæ chøc ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong toµn ngµnh, cÇn ph¶i t¨ng c­êng ho¹t ®éng gãp phÇn tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm hiÖn nay cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam, nªn cè g¾ng t¹o lËp thÞ tr­êng néi bé lµnh m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cïng nhau ph¸t triÓn, cïng liªn kÕt hîp t¸c ®èi phã víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, hç trî lÉn nhau trong kinh doanh, ®Ó t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp, tr¸nh t×nh tr¹ng m¹nh ai nÊy lo, tranh giµnh thÞ phÇn lÉn nhau…HiÖp héi ph¶i thÓ hiÖn ®­îc tiÕng nãi chung cña c¸c doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh víi Nhµ n­íc tiÕn tr×nh ho¹t ®éng, nguyÖn väng, nh÷ng kiÕn nghÞ vµ chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. MÆt kh¸c, hiÖp héi cÇn tÝch cùc cïng c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc tham gia c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ngµnh thuû s¶n ®Ó trao ®æi th«ng tin, t¹o tiÕng nãi riªng vµ nh÷ng ¶nh h­ëng cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

2.1.10 Tæ chøc nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng hÖ thèng luËt ph¸p hiÖn hµnh cña Mü.

§Ó th©m nhËp thµnh c«ng thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng nhu cÇu thÞ tr­êng, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vµ ®¶m b¶o s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh vÒ mäi mÆt mµ ®iÒu quan träng kh«ng kÐm lµ ph¶i th«ng th¹o hÖ thèng luËt ph¸p cña Mü, n¾m ®­îc hÖ thèng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu vµ hÖ thèng b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc cña Mü. Së dÜ nh­ vËy lµ v×: hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü v« cïng r¾c rèi, phøc t¹p vµ chÆt chÏ. Mçi bang cã mét hÖ thèng luËt ph¸p riªng ®Æt trong hÖ thèng luËt cña liªn bang, kh«ng thÓ tuú tiÖn ¸p dông quy ®Þnh cña bang nµy ë mét bang kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, Mü l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc hÕt søc kh¾t khe vµ r¾c rèi.

V× nh÷ng nguyªn nh©n ®ã, mµ c¸c c¸n bé trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cÇn ph¶i t×m hiÓu râ vµ ®Çy ®ñ hÖ thèng ph¸p luËt cña Mü liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh nh­ c¸c thñ tôc H¶i quan, biÓu thuÕ quan nhËp khÈu, luËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm, luËt chèng ph¸ gi¸, vÊn ®Ò b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ, vÊn ®Ò ghi xuÊt xø hµng ho¸ hay lËp ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i…TÊt c¶ ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh riªng rÊt nghiªm ngÆt vµ buéc ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ.

Doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn víi c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau ®Ó cËp nhËt c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p cña Mü chi phèi c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh. Ch¼ng h¹n nh­ th«ng qua c¸c ®èi t¸c Mü: yªu cÇu hä cung cÊp c¸c quy ®Þnh vÒ ®ãng gãi, vÒ quy c¸ch phÈm chÊt ®èi víi s¶n phÈm…Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng cã thÓ t×m hiÓu th«ng qua c¸c tæ chøc nh­ Bé thuû s¶n, Bé th­¬ng m¹i, Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP), c¸c nhµ m«i giíi H¶i quan Mü, c¬ quan th­¬ng m¹i Mü t¹i ViÖt Nam…

C¸c doanh nghiÖp thuû s¶n nÕu ®· cã quan hÖ lµm ¨n l©u dµi vµ æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng Mü, th× doanh nghiÖp nªn lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü ®Ó cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng biÕn ®æi, ®iÒu chØnh trong quy ®Þnh H¶i quan, biÓu thuÕ, h¹n ng¹ch, chÕ ®é ­u ®·i, c¸c mÆt hµng cÊm vµ miÔn thuÕ… Tuy nhiªn, khi lËp mét v¨n phßng ®¹i diÖn nh­ vËy th× doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc chó ý tíi vÊn ®Ò “LuËt tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm”. Bëi v×, theo quy ®Þnh cña Mü th× mét nhµ s¶n xuÊt hay xuÊt khÈu n­íc ngoµi chØ ph¶i ra hÇu toµ nÕu cã “mèi liªn hÖ tèi thiÓu” nµo ®ã ®èi víi tiÓu bang n¬i vô kiÖn bÞ khëi tè. NÕu mét c«ng ty n­íc ngoµi kh«ng cã mèi liªn hÖ ®Çy ®ñ víi tiÓu bang th× Toµ ¸n tiÓu bang kh«ng cã quyÒn b¾t hä ra hÇu toµ vÒ c¸c vô kiÖn cã liªn quan tíi tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm.

63

ChÝnh v× vËy, theo kinh nghiÖm cña c¸c nhµ xuÊt khÈu vµo Mü th× tèt nhÊt lµ doanh nghiÖp sö dông luËt s­ vµ c¸c dÞch vô t­ vÊn vÒ ph¸p luËt. ViÖc sö dông c¸c dÞch vô t­ vÊn vÒ ph¸p luËt l¹i cµng cã ý nghÜa ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam bëi v× chóng ta míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. C¸c v¨n phßng t­ vÊn

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

sÏ ®­a ra cho ta nh÷ng lêi khuyªn, nh÷ng h­íng dÉn bæ Ých gióp ta cã ®­îc c¸c c©n nh¾c vµ quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n kh«ng nh÷ng tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro vÒ ph¸p luËt mµ cßn cã thÓ lîi dông ®­îc nh÷ng ­u ®·i trong luËt ph¸p Mü. 2.1.11 N©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc b»ng c¸ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i .

Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc cho thÊy, c«ng t¸c ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc nãi chung vµ mét doanh nghiÖp nãi riªng. Ngµy nay, nh©n tè nµy l¹i cµng cã ý nghÜa quan träng trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh vµ ¶nh h­ëng s©u réng trong t­ duy qu¶n lý, t­ duy kinh tÕ vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh.

Con ng­êi lµ chñ thÓ cña mäi hµnh ®éng cho nªn nã cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®¹o t¹o l¹i nguån nh©n lùc, coi ®©y lµ mét nhiÖm vô mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc c¶ vÒ tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. NhÊt lµ hiÖn nay, t¹i thÞ tr­êng Mü, c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i qua m¹ng Internet nh­ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®ang rÊt phæ biÕn, c¸c h×nh thøc kinh doanh rÊt ®a d¹ng, ph¹m vi kinh doanh réng, quy m« lín th× viÖc n¾m b¾t kÞp thêi c¸c c«ng cô, ph­¬ng tiÖn, thµnh tùu cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c kiÕn thøc chuyªn m«n míi…lµ v« cïng quan träng.

Cã thÓ nãi, t­ duy kinh doanh, tr×nh ®é nghiÖp vô kinh doanh vµ ph­¬ng thøc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh×n chung cßn ë tr×nh ®é thÊp, cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi tr×nh ®é thÕ giíi. V× vËy, cÇn ph¶i ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i nh»m n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¸n bé qu¶n lý vµ cña c¸c c¸n bé kinh doanh còng nh­ cña tÇng líp c«ng nh©n sao cho ®¸p øng ®­îc c¸c ®ßi hái cña viÖc kinh doanh quèc tÕ: vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, vÒ ngo¹i ng÷, vÒ sù am hiÓu ph¸p luËt trong n­íc vµ quèc tÕ…

Doanh nghiÖp nªn ®Çu t­ vµ x©y dùng mét phßng nghiªn cøu vµ triÓn khai ®Ó gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é nguån nh©n lùc. Göi nh©n viªn ®i häc t¹i c¸c trung t©m, c¬ së ®µo t¹o trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó cËp nhËt kiÕn thøc míi. Cã chÕ ®é khuyÕn khÝch, ®éng viªn n©ng cao tinh thÇn häc tËp cña nh©n viªn…

2.2 TÇm vÜ m«.

2.2.1 T¨ng c­êng ®Çu t­ vµ qu¶n lý tèt viÖc ®¸nh b¾t xa bê vµ nu«i trång thuû s¶n ®Ó

®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn xuÊt khÈu.

64

Nguån nguyªn liÖu dåi dµo, æn ®Þnh, chÊt l­îng cao lµ môc tiªu quan träng ®Çu tiªn cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nguyªn liÖu th× sÏ kh«ng thÓ h¹ gi¸ thµnh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ nu«i trång.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

 §èi víi nu«i trång thuû s¶n:

- X©y dùng chiÕn l­îc gièng ë tÇm quèc gia: §Çu t­ x©y dùng c¸c trung t©m gièng, quy ho¹ch hÖ thèng tr¹i s¶n xuÊt gièng, nhanh chãng x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt gièng. LËp b¶n ®å quy ho¹ch vïng nu«i trång. Bªn c¹nh ®ã, lµ x©y dùng chiÕn l­îc nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n tõ n­íc ngoµi ®Ó chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, thÓ chÕ ho¸ quy ®Þnh nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n còng nh­ tiªu chuÈn ho¸ nh÷ng quy ®Þnh vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, x©y dùng quy chÕ kiÓm so¸t…

- Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng quy ho¹ch vµ ®Çu t­, hç trî vèn vµ kü thuËt c¸c vïng nu«i trång thuû s¶n tËp trung, quy m« lín, c«ng nghÖ tiªn tiÕn theo m« h×nh sinh th¸i bÒn v÷ng, t¨ng c­êng n¨ng lùc con ng­êi vµ thiÕt bÞ cho c¸c c¬ quan kiÓm tra chÊt l­îng m«i tr­êng c¸c vïng n­íc nu«i trång thuû s¶n, th­êng xuyªn theo dâi vµ dù b¸o vÒ chÊt l­îng vµ dÞch bÖnh.

- Rµ so¸t quy ho¹ch c¸c vïng nu«i trång thuû s¶n, quy ho¹ch l¹i theo t×nh thÇn NghÞ quyÕt 09/2000/ NQ-CP chuyÓn ®æi môc ®Ých n«ng nghiÖp kh«ng cã hiÖu qu¶ cao sang nu«i trång thuû s¶n. Quy ho¹ch thuû lîi cho nu«i trång thuû s¶n, sö dông ®Êt vµ mÆt n­íc cßn hoang ho¸, ®Êt c¸t ven biÓn miÒn Trung vµo nu«i trång thuû s¶n, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, t¸i t¹o nguån lîi thuû s¶n, phßng chèng dÞch bÖnh.

- TËn dông diÖn tÝch, më réng ph¸t triÓn nu«i t«m c«ng nghiÖp, nu«i b¸n th©m canh vµ nu«i sinh th¸i c¸c ®èi t­îng cã thÞ tr­êng nh­: t«m só, t«m r¶o, t«m he…Nu«i lång, bÌ trªn s«ng, trªn biÓn, tËp trung vµo nh÷ng ®èi t­îng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao nh­ c¸ basa, c¸ mó, c¸ hång, t«m hïm, c¸ v­îc, c¸ cam, nghiªu, ngäc trai…

- §Çu t­ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c dù ¸n s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o thay thÕ cho nhËp khÈu vµ b¶o vÖ nguån lîi gièng tù nhiªn c¸c lo¹i sß huyÕt, nghªu, ngao, ®iÖp…®­a ra nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ hîp lý c¸c b·i gièng tù nhiªn, nghiªm cÊm mäi h×nh thøc khai th¸c c¹n kiÖt kh«ng thÓ t¸i t¹o l¹i.

- T¨ng c­êng hîp t¸c nghiªn cøu víi c¸c n­íc cã c«ng nghÖ cao trong khu vùc nhÊt lµ c«ng nghÖ di truyÒn, chän gièng, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng, c«ng nghÖ chuÈn ®o¸n vµ phßng trõ dÞch bÖnh.

- Trong n¨m 2003, tÊt c¶ c¸c tØnh vµ thµnh phè ven biÓn vµ toµn ngµnh thuû s¶n cÇn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ l¹i mét c¸ch ®Çy ®ñ, toµn diÖn thùc tr¹ng khai th¸c h¶i s¶n,

65

- Cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc, phæ biÕn c¸ch thøc nu«i trång thuû s¶n cho ng­êi d©n, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong nu«i trång ®Ó ng­êi d©n nu«i trång thuû s¶n cã hiÖu qu¶, cã chÊt l­îng.  §èi víi khai th¸c H¶i s¶n.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

sù biÕn ®éng, chuyÓn ®æi ë vïng gÇn bê vµ kÕt qu¶ còng nh­ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra trong thùc hiÖn chñ tr­¬ng khai th¸c h¶i s¶n xa bê.

- Ph¸t triÓn n¨ng lùc vµ tæ chøc khai th¸c xa bê ë vïng VÞnh B¾c Bé, BiÓn Trung Bé vµ T©y Nam Bé, phÊn ®Êu ®­a s¶n l­îng khai th¸c xa bê n¨m 2010 lªn 300-400 ngh×n tÊn, chñ yÕu lµ c¸ næi gi¸ trÞ cao.

- ¦u tiªn cho ng­ d©n ®­îc h­ëng c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i trung vµ dµi

h¹n, hç trî ng­ d©n ®ãng tµu thuyÒn lín.

- Chän läc vµ øng dông c«ng nghÖ khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn tiªn tiÕn phï hîp víi ®iÒu kiÖn trong n­íc; chó träng ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng chÊt l­îng tèt vµ nh÷ng loµi c¸ gi¸ trÞ kinh tÕ cao; ph¸t triÓn c«ng nghÖ khai th¸c xa bê, vïng san h«, vïng ®¸ ngÇm.

- X©y dùng c¸c vïng ®ãng tµu ®¸nh c¸ quèc doanh lín, lµm nhiÖm vô h­íng dÉn kü thuËt vµ hç trî c¸c dÞch vô hËu cÇn, ®­a vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ mét sè tµu hËu cÇn cho ®éi tµu xa bê. TriÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®éi tµu c«ng Ých lµm dÞch vô cho ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê.

- Më réng hîp t¸c víi c¸c n­íc cã nghÒ c¸ ph¸t triÓn, tËn dông mäi kh¶ n¨ng

vÒ vèn, c«ng nghÖ ®Ó liªn doanh hîp t¸c khai th¸c xa bê.

- X©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cho viÖc ®¸nh b¾t, nu«i trång nh­: bÕn c¶ng, c«ng tr×nh ®iÖn –n­íc, cung øng nhiªn liÖu, n­íc ®¸, tæ chøc l¹i vµ n©ng cÊp c¸c c¬ së c¬ khÝ ®ãng, söa ch÷a tµu thuyÒn khai th¸c h¶i s¶n; x©y dùng c¸c c¶ng vµ hÖ thèng dÞch vô cho xuÊt khÈu ë mét sè vïng träng ®iÓm. 2.2.2 Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu còng nh­ thñ tôc hµnh chÝnh.

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiªn thµnh c«ng nh÷ng nhiÖm vô träng t©m trong thêi gian tõ nay ®Õn n¨m 2010, Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý vµ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu theo h­íng:

- Rµ so¸t l¹i hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp, hoÆc ch­a ®­îc râ. Tr­íc hÕt lµ LuËt th­¬ng m¹i, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. VÒ LuËt th­¬ng m¹i, cÇn më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO. VÒ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, cÇn ®­a thªm c¸c quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia trong c¸c lÜnh vùc nh­ c¸c biÖn ph¸p vÒ ®Çu t­ cã liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i, dÞch vô. VÒ LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, cÇn quy ®Þnh râ h¬n vÒ nghÒ nghiÖp khuyÕn khÝch ®Çu t­.

66

- Ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt míi ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t sinh trªn ph­¬ng diÖn quèc tÕ vµ quèc gia nh­ v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ Tèi huÖ quèc (MFN ) vµ §èi xö quèc gia (NTR), LuËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn, LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî cÊp, LuËt phßng vÖ khÈn cÊp. V× ®iÒu nµy rÊt quan

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

träng cho viÖc thu hót cã hiÖu qu¶ vån ®Çu t­ cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh thuû s¶n nãi riªng.

- C«ng khai ho¸ vµ luËt ph¸p ho¸ lµ viÖc ®Çu tiªn cÇn lµm trong tiÕn tr×nh ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp rÊt thiÕu c¸c th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc cã liªn quan ®Õn viÖc kinh doanh cu¶ hä. V× vËy, cÇn ph¶i th«ng b¸o réng r·i c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ n­íc trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ cÇn ph¶i cã mét kho¶ng thêi gian hîp lý ®Ó c¸c doanh nghiÖp ¸p dông mµ kh«ng bÞ bÊt ngê, bèi rèi.

- CÇn thóc ®Èy s¾p xÕp, ®æi míi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ tËp thÓ vµ kinh tÕ t­ nh©n: N¨m 2003, Bé thuû s¶n cÇn tËp trung chØ ®¹o ®Èy nhanh s¾p xÕp ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc Bé theo NghÞ quyÕt Trung ­¬ng III kho¸ IX; triÓn khai §Ò ¸n thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 5 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ IX vÒ kinh tÕ tËp thÓ vµ kinh tÕ t­ nh©n.

- Nhanh chãng phª chuÈn LuËt thuû s¶n: Quèc héi cÇn nhanh chãng th«ng

qua luËt thuû s¶n nh»m æn ®Þnh m«i tr­êng kinh doanh thuû s¶n.

- T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm. Bé Thuû s¶n vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan nh­ Tæng côc tiªu chuÈn ®o l­êng chÊt l­îng cÇn bæ xung nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ biÖn ph¸p kiÓm tra, gi¸m ®Þnh s¶n phÈm ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng thuû s¶n dùa trªn c¸c tiªu chuÈn HACCP, GMP. §ång thêi, hoµn thiÖn n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn vÒ kiÓm tra vµ chøng nhËn vÖ sinh thuû s¶n (HiÖn nay lµ trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n ViÖt Nam). Ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy cÇn ph¶i th­êng xuyªn vµ toµn diÖn. Thªm vµo ®ã, còng cÇn ph¶i th­êng xuyªn tuyªn truyÒn ®Ó c¸c doanh nghiÖp hiÓu râ tÇm quan träng cña viÖc ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü.

- Quy ho¹ch vµ qu¶n lý thèng nhÊt hÖ thèng c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n: giao viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ x©y dùng míi vµ n©ng cÊp nhµ m¸y chÕ biÕn thuû s¶n cho mét ®Çu mèi duy nhÊt lµ Bé thuû s¶n, chuyÓn viÖc ®Çu t­ luång vèn theo lÜnh vùc kü thuËt lµ chÝnh sang ®Çu t­ toµn diÖn theo bèn ch­¬ng tr×nh môc tiªu ®· x©y dùng trong chiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n: nu«i trång, ®¸nh b¾t, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu.

67

- Cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ nh÷ng ­u ®·i ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kinh doanh thuû s¶n më réng s¶n xuÊt, më réng thÞ tr­êng kinh doanh nh­: ­u ®·i cho vay vèn hoÆc cho gi÷ l¹i vèn khÊu hao ®Ó c¸c doanh nghiÖp t¸i ®Çu t­, cho trÝch l¹i mét phÇn thuÕ xuÊt khÈu ®Ó trî gióp c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cho phÐp ngµnh thuû s¶n ®­îc trÝch l¹i 2-3% thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®Ó thµnh lËp quü hç trî xuÊt nhËp khÈu cña ngµnh.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

- ¸p dông mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh, tÝn dông khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thuû s¶n nh­: miÔn hoÆc gi¶m c¸c lo¹i thuÕ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu còng nh­ nhËp khÈu. T¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi trî xuÊt khÈu nh­: tµi trî tr­íc khi giao hµng, tµi trî trong khi giao hµng vµ tÝn dông sau giao hµng. LËp quü hç trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu bëi v× nh÷ng lý do nh­: hµng thuû s¶n thuéc nhãm hµng mµ nguån cung phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, cã tÝnh chÊt thêi vô , rñi ro rÊt lín vµ gi¸ c¶ biÕn ®éng thÊt th­êng. §iÒu hµnh l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i mét c¸ch linh ho¹t ®Ó võa ®¶m b¶o sù æn ®Þnh kinh tÕ-x· héi trong n­íc, võa cã lîi cho xuÊt khÈu.

- Ph¸t hµnh, phæ biÕn réng r·i nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Mü, nh÷ng th«ng lÖ bu«n b¸n cña ng­êi Mü. H­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu cÆn kÏ luËt ph¸p cña Mü. 2.2.3 §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i hµng thuû s¶n trªn thÞ tr­êng Mü.

Trong ®iÒu kiÖn xu thÕ héi nhËp ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nhiÒu tæ chøc th­¬ng m¹i ®­îc h×nh thµnh vµ ®ang ho¹t ®éng kh¸ réng r·i nh­: tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, Liªn minh kinh tÕ EU, Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)…thÞ tr­êng trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi mçi doanh nghiÖp. HiÖn nay, c¸c nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó t×m kiÕm, tiÕp xóc vµ th©m nhËp thÞ tr­êng Mü khæng lå. V× vËy, viÖc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i thuû s¶n t¹i thÞ tr­êng Mü ®Ó qu¶n lý vµ ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã mét ý nghÜa v« cïng quan träng. Nhµ n­íc cÇn thiÕt kÕ m¹ng l­íi c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao trªn n­íc Mü, nhÊt lµ Tham t¸n th­¬ng m¹i phôc vô thiÕt thùc cho viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ vµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé phËn ®ã ®èi víi viÖc cung cÊp th«ng tin, hç trî doanh nghiÖp t×m kiÕm b¹n hµng.

Nhµ n­íc cÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu hoµ, phèi hîp c«ng t¸c xóc tiÕn

68

Bé phËn xóc tiÕn th­¬ng m¹i chÞu tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o cung cÊp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ ®iÒu kiÖn ph¸p lý khi x©m nhËp thÞ tr­êng Mü. Th­êng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o chuyªn ®Ò vÒ thÞ tr­êng thuû s¶n Mü nh»m n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam khi tiÕp cËn thÞ tr­êng nµy. Tr­íc m¾t, cÇn hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô sau: - §¶m b¶o cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch cã chÊt l­îng vÒ ®iÒu kiÖn ph¸p lý vµ doanh nghiÖp cu¶ thÞ tr­êng Mü. - GhÐp nèi c¸c doanh nghiÖp tiÒm n¨ng gi÷a hai n­íc. - Trî gióp kü thuËt, nghiÖp vô cô thÓ cho c¸c th­¬ng vô nh­: tiÕp xóc, ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, thuª tµu, xin giÊy phÐp mua b¶o hiÓm…

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

th­¬ng m¹i trong c¶ n­íc. Nghiªn cøu thµnh lËp quü xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã sù ®ãng gãp cña c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng héi trî, tr­ng bµy, triÓn l·m… Cã chÕ ®é khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng ®èi víi c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n, bao gåm c¶ c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, ngo¹i th­¬ng cña ta ë n­íc ngoµi tham gia vµo ho¹t ®éng m«i giíi, trî gióp tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ.

Bé thuû s¶n cÇn x©y dùng trang Web giíi thiÖu vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam, phèi hîp Tæng côc du lÞch vµ Bé v¨n ho¸ th«ng tin, Tæng côc hµng kh«ng ®Ó giíi thiÖu v¨n ho¸ Èm thùc cña ViÖt Nam, phèi hîp víi Bé ngo¹i giao ®Ó c¸c sø qu¸n cña ViÖt Nam ®ãng ë Mü tham gia cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü vµ t×m kiÕm ®èi t¸c, tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o khoa häc quèc tÕ vÒ gièng, nu«i trång, chÕ biÕn thuû s¶n nhiÖt ®íi, t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó thu hót c¸c doanh nghiÖp Mü ®Çu t­ vµo nu«i trång, chÕ biÕn thñy s¶n cña chóng ta. 2.2.4 X©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, thóc ®Èy ph¸t triÓn th­¬ng m¹i.

69

§Ó t¨ng lùc néi sinh nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi, trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cßn thiÕu vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý, kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖt Nam cÇn t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i h¬n so víi n­íc kh¸c ë nh÷ng lÜnh vùc mµ ViÖt Nam cÇn ­u tiªn ph¸t triÓn. C¸c ­u ®·i thÓ hiÖn trong viÖc miÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ, thêi h¹n liªn doanh, møc thuÕ ®Êt, thñ tôc cÊp phÐp, c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng (®iÖn n­íc, ®­êng x¸, th«ng tin liªn l¹c…), hoµn thiÖn hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng, më ra kh¶ n¨ng chuyÓn nh­îng vèn th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c nhµ ®Çu t­. CÇn tiÕp tôc cã nh÷ng chÝnh s¸ch tù m×nh hoÆc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt nh­: ®­êng x¸, hÖ thèng s©n bay, c¶ng biÓn, c«ng nghÖ viÔn th«ng, hÖ thèng kh¸ch s¹n vµ khu du lÞch ®ñ tiªu quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ thuû s¶n nãi riªng. §ång thêi, chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó cã ®­îc mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng trÎ thÝch nghi víi tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh ë quy m« lín, hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn. 2.2.5 T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü. Trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, Nhµ n­íc vÉn kiªn tr× chÝnh s¸ch nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cung tham gia, trong ®ã kinh tÕ quèc doanh ®èng v¶i trß chñ ®¹o. H¹n chÕ dÇn, tiÕn tíi xo¸ bá ®éc quyÒn, më réng ®Çu mèi kinh doanh xuÊt khÈu thuû s¶n, khuyÕn khÝch kinh tÕ ngoµi quèc doanh tham gia xuÊt khÈu thuû s¶n, hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng trong viÖc tiÕp nhËn c¸c nh©n tè ®Çu vµo.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

70

§èi víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c¶i c¸ch theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, ch¼ng h¹n th«ng qua cæ phÇn ho¸ mét c¸ch phï hîp, cã thÓ ¸p dông mét sè biÖn ph¸p hç trî vÒ vèn, tÝn dung nhµ n­íc. Tuy nhiªn, cÇn kh¼ng ®Þnh râ ®Çu t­ cña nhµ n­íc chØ tËp trung vµo nh÷ng xÝ nghiÖp cã thÓ tån t¹i ®­îc sau khi kh«ng cã hµng µo b¶o hé. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, cã thÓ ¸p dông mét sè h×nh thøc hç trî nh­ cÊp tÝn dông ­u ®·i, khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc phï hîp víi quy m« nhá vµ dÔ ph¸t huy lîi thÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

KÕt luËn

71

ThÞ tr­êng thuû s¶n Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi, kh«ng nh÷ng lµ thÞ tr­êng cã dung l­îng lín mµ cßn rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. ViÖt Nam coi thÞ tr­êng nµy lµ mét thÞ tr­êng mang ý nghÜa chiÕn l­îc cho xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam, cã mét tÇm quan träng nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thuû s¶n ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®· ®i vµo thùc tiÔn, më ra kh«ng Ýt c¬ héi cho xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng c¬ héi còng cßn kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc. ViÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó tËn dông nh÷ng c¬ héi vµ h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p mµ chóng em ®­a ra trong ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü. CÇn l­u ý r»ng, ph¶i thùc hiÖn song song vµ cã sù kÕt hîp chÆt chÏ nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ë c¶ tÇm vi m« vµ vÜ m« th× míi thu ®­îc kÕt qña tèt nhÊt. Nh÷ng ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng gi¶i ph¸p cña ®Ò tµi hy väng sÏ gãp phÇn nµo ®ã vµo nç lùc cña ngµnh thñy s¶n trong viÖc tiÕp tôc duy tr×, æn ®Þnh vÒ tèc ®é ph¸t triÓn vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

72

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Phô lôc C¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch chñ yÕu n¨m 2003 cña ngµnh thuû s¶n

- S¶n l­îng khai th¸c: Gi÷ æn ®Þnh ë møc:1.400.000 tÊn. - S¶n l­îng nu«i trång: 1.090.000 tÊn.

1. Tæng s¶n l­îng thuû s¶n: 2.490.000 tÊn. Trong ®ã:

- DiÖn tÝch n­íc mÆn, lî: 550.000 ha t¨ng 3,7% so víi thùc hiÖn n¨m

2. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n: 2,25 tû ®Õn 2,3 tû USD t¨ng 12-15% so víi thùc hiÖn n¨m 2002. 3. DiÖn tÝch nu«i trång thuû trång thuû s¶n: 1.000.000 ha t¨ng 4,7% so víi thùc hiÖn n¨m 2002. Trong ®ã:

- DiÖn tÝch nu«i n­íc ngät: 450.000 ha t¨ng 5,8% so víi thùc hiÖn n¨m

2002.

- Trung ­¬ng qu¶n lý: 525,97 tû ®ång. - §Þa ph­¬ng qu¶n lý: 5.475,093 tû ®ång.

2002 4. Vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n: 6.001,067 tû ®ång. Trong ®ã:

5. §µo t¹o gi¸o dôc:

- §¹i häc tuyÓn míi: 400 ng­êi. - Trung häc chuyªn nghiÖp: 1.560 ng­êi. - §µo t¹o nghÒ dµi h¹n: 3.350 ng­êi. - D¹y nghÒ ng¾n h¹n: 8.000 ng­êi. - Båi d­ìng c«ng chøc Nhµ n­íc: 150 ng­êi.

73

6. Nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc: 1.800 tû ®ång.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

TµI liÖu tham kh¶o

1. B¸o c¸o cña HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam 9/10/2000- Bé

thuû s¶n.

2. Ch­¬ng tr×nh nu«i trång thuû s¶n thêi kú 1999-2010- Bé thuû s¶n 3. ChiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam thêi kú 1996-2000- Bé thuû s¶n 4. Dù b¸o xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo Hoa Kú, nguån Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hoa

Kú

5. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú, Th¸ng 7/2000. 6. Ph¸t triÓn kinh tÕ thuû s¶n vµ biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thêi kú 1998-2010. 7. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 4/2000, 5/2001, c¸c sè n¨m 2002. 8. T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ- c¸c sè 120/2000,124/2001,125/2001, 126/2001… 9. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i - c¸c sè 12/2001, 13/2001, 21/2001, 22/2001, 23/2002,

26/2002, 1/2003, 7/2003…

10. T¹p chÝ Thñy s¶n – c¸c sè 1/2000, 4/2000, 6/2000,4/2001, 6/2001, 1/2002,

3/2002, 1/2003, 2/2003, 3/2003.

11. Th«ng tin chuyªn ®Ò thuû s¶n- c¸c sè 2/2000, 4/2000, 1/2001, 3/2001, 1/2002,

2/2002, 3/2002, 1/2003.

12. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam – C¸c sè: 1/2001,3/2001, 15/2001, 25/2001,

35/2001,1/2002, 2/2002, 3/2003, 4/2003…

13. PGS.TS NguyÔn Duy Bét - Th­¬ng m¹i Quèc tÕ - §H Kinh tÕ Quèc d©n - Hµ

Néi - NXB Gi¸o Dôc - 1997.

14. PGS.TS §Æng §×nh §µo vµ PGS.TS Hoµng §øc Th©n - Gi¸o tr×nh - Kinh tÕ

Th­¬ng m¹i - NXB Thèng Kª - 2001

15. Philip Kotler - Marketing c¨n b¶n - NXB Thèng Kª - 1997. 16. T.S NguyÔn Xu©n Quang - §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n - Hµ Néi - Gi¸o tr×nh

74

Marketing c¨n b¶n - NXB Thèng Kª - Hµ Néi, 1999.