Một số bệnh lý về gan do rượu
thường gặp (Kỳ 2)
Triệu chứng
1. Gan nhiễm mỡ
- Là tình trạng các hạt mỡ tích tụ trong tế bào gan chiếm trên 5% trọng
lượng gan và làm hạn chế hoạt động của tế bào gan
- Là biểu hiện sớm của bệnh gan do rượu, thường hiếm khi có triệu chứng,
đôi khi thấy mệt mỏi, đầy hơi, khó tiêu, nặng tức vùng hạ sườn phải, nặng hơn có
thể thấy vàng da, buồn nôn, nôn hay sờ thấy gan to.
- Các xét nghiệm sinh hóa máu như men gan đều bình thường hoặc tăng
nhẹ GGT. Siêu âm là phương pháp chẩn đoán tương đối chính xác, sinh thiết gan
sẽ giúp phân biệt với nguyên nhân khác.
- Gan nhiễm mỡ tuy lành tính, nhưng tỉ lệ phát sinh xơ hóa cao
2. Viêm gan do rượu
- Là tình trạng bệnh lý tổn thương lan tỏa ở gan do rượu gây nên, biểu hiện
bởi thâm nhiễm tế bào viêm và hoại tử tế bào gan.
- Là tiền đề của xơ gan do rượu
- Ít khi có triệu chứng, đôi khi có cảm giác mệt mỏi thoáng qua, biếng ăn,
khó tiêu, đầy bụng, ngứa, có khi đau khớp, đau cơ. Có những trường hợp rất nặng
và có nguy cơ tử vong
- Đau bụng: thường đau vừa, nếu đau dữ dội nên cố tìm xem có bệnh túi
mật hay tuyến tụy không
- Sốt: 25%, Vàng da: 60%, Gan to: 75%
- Ascites: 30-60%, đó cũng có thể là viêm gan khoảng cửa tiến triển
3. Xơ gan do rượu
- Là giai đoạn cuối của bệnh gan do rượu
- Xơ gan giai đoạn đầu ít khi có triệu chứng rõ rệt
- Xơ gan điển hình với hội chứng suy tế bào gan và tăng áp tĩnh mạch cửa,
người bệnh thường:
+ Biếng ăn, buồn nôn, nôn, mệt mỏi, rối loạn chức năng tình dục
+ Xạm da, vàng da, vàng mắt
+ Sao mạch:
+ Phù
+ Cổ chướng
+ Rối loạn đông máu
+ Tuần hoàn bàng hệ, trĩ, giãn tĩnh mạch thực quản
+ Lách to
- Bệnh nhân xơ gan chết vì: vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, bệnh não gan,
bệnh gan thận, nhiễm trùng và suy kiệt
ĐIỀU TRỊ
1. Ngưng rượu: hầu hết những người gan nhiễm mỡ và viêm gan do rượu
nếu ngưng rượu thì có thể hồi phục cả về cấu trúc và chức năng. Thậm chí khi có
xơ gan, ngưng rượu cũng làm gia tăng cơ hội sống sót nhưng không có nghĩa làm
cho xơ gan ngưng tiến triển
2. Dinh dưỡng hợp lý
- Dinh dưỡng là điều quan trọng: 2000-3000kcal/ ngày, với 1g protein/kg/
ngày (ít hơn nếu có HC não gan)
- Multivitamin hàng ngày, vitamin B1 100ng (giúp chuyển hóa
carbohydrate thành năng lượng), Acid folic 1mg, kẽm
- Khoáng chất: Mg, Kali, Phosphate
- Chất chống oxy hóa: Vit A, C, E, glutathione
- Nên ăn nhiều rau củ quả tươi, trái cây và nhất là các loại có nhiều chất xơ
để tránh táo bón
- Hạn chế mỡ động vật, trứng, ruột gan, có thể ăn dầu thực vật. Hạn chế ăn
các đồ đóng hộp, bột ngọt
- Khi có xơ gan nên hạn chế Natri (muối, nước mắm, tương, chao, khô…),
tránh thức khuya, làm việc gắng sức
3. Dùng thuốc điều trị
Một số thuốc như Corticoids; Pentoxifyllin; Infliximab; PTU…theo chỉ
định của bác sĩ
4. Ghép gan: bệnh gan giai đoạn cuối và đã cai rượu ít nhất 6 tháng. Hơn ¾
ca ghép thành công sống hơn 5 năm
Tiên lượng
- Nếu DF ≥32 là tiên lượng xấu, tử vong trong 30 ngày đến 45% nếu không
điều trị
- Viêm gan rượu cấp tử vong trong 30 ngày là 50%, nhưng tất cả bệnh
nhân viêm gan rượu uống liên tục trên 30 ngày thì tỉ lệ tử vong là 15%
- Yếu tố khác có liên quan đến tiên lượng xấu: tuổi già, suy chức năng thận,
bệnh não gan, tăng số lượng bạch cầu trong 2 tuần đầu nằm viện
- Tỉ lệ sống 5năm cho xơ gan rượu còn bù là 90%, nếu tiếp tục uống giảm
còn 70%
- Nếu có xơ gan mất bù mà tiếp tục uống rượu thì cơ hội sống 5 năm chỉ là
30%
TÓM LẠI
- Gan là cơ quan trực tiếp chuyển hóa rượu thành chất không độc để đào
thải ra ngoài cơ thể. Khả năng chuyển hóa rượu của gan có giới hạn nhất định, nếu
dùng rượu trong giới hạn này thì gan ít hoặc không bị tổn thương
- Nguy cơ gây bệnh gan do rượu phụ thuộc vào cơ địa mỗi người. Các
chuyên gia khuyên không dùng quá 20g rượu nguyên chất/ ngày đối với nam, 10g
đối với nữ
- Gan nhiễm mỡ là giai đoạn đầu của bệnh gan do rượu, nếu ngưng rượu
trong giai đoạn này gan sẽ hồi phục hoàn toàn. Khi có viêm gan hoặc xơ gan
ngưng rượu hoàn toàn là cách điều trị tốt nhất để làm chậm tiến triển của bệnh gan
do rượu. Khi có xơ gan dù ngưng rượu hoàn toàn nhưng xơ gan vẫn tiến triển
- Trên nền xơ gan rất dễ xuất hiện ung thư gan
- Rượu cũng như các loại thức ăn uống khác kể cả các loại ta cho là bổ
dưỡng nếu dùng ở lượng vừa phải thì có lợi cho sức khỏe nhưng nếu lạm dụng sẽ
có hại
- Khi có viêm gan và xơ gan cần khám định kỳ mỗi 3-6 tháng để phát hiện
sớm các biến chứng nặng
BS. LÊ VĂN CHÂU
Chuyên Khoa Gan – BV Hoàn Mỹ Sài Gòn
